Luận văn Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách tỉnh Kiên Giang

ngân sách, chi quản lý hành chính chiếm tỷ trong khá lớn trong tổng chi thường xuyên đã hạn chế đến nhu cầu chi tiêu cho các lĩnh vực khác, đặc biệt là ảnh hưởng lĩnh vực đầu tư cho phát triển và chi cho giáo dục. Tóm lại, chi ngân sách giai đoạn 2003-2007 đã cơ bản đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phương, trong chi xây dựng cơ bản đã chú trọng, ưu tiên cho các công trình kết cấu hạ tầng, công trình trọng điểm; chi thường xuyên được thực hiện theo hướng tiết kiệm, hiệu quả, thắt chặt chi tiêu dùng, nâng cao tính tự chủ của đơn vị sử dụng ngân sách; tập trung chi cho giáo dục – đào tạo, xóa mù chữ, cải thiện đời sống giáo viên; tập trung đáp ứng nhu cầu chi cần thiết cho công tác phòng bệnh, chữa bệnh, chăm sóc 62 sức khỏe cho nhân dân; từng bước thực hiện xã hội hóa một số khoản chi như: chi sự nghiệp giáo dục, đào tạo, văn hoá, thể thao, phát triển khoa học-công nghệ, củng cố và phát triển hệ thống bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, công tác quản lý chi ngân sách vẫn còn những tồn tại chủ yếu sau: Một là, phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản không gắn với kế hoạch vốn, dàn trải: Nhiều dự án, công trình kéo dài vượt thời gian quy định, dự án nhóm B thời gian thực hiện quá 4 năm, dự án nhóm C thực hiện quá 2 năm. Song song đó, nợ khối lượng thanh toán cao, biểu hiện của việc đầu tư dàn trải, không có nguồn thanh toán, năm 2007 tỷ lệ nợ khối lượng so với chi đầu tư phát triển là 27%. Hai là, công tác quản lý vốn lỏng lẻo, thất thoát trong đầu tư xây dựng cơ bản: Đến ngày 31/03/2007, tổng số nợ tạm ứng vốn đầu tư chưa thanh toán là 167.171 triệu đồng, riêng năm 2006, tỷ lệ nợ tạm ứng so với chi đầu tư phát triển ở mức cao 10,8%, điều này cho thấy công tác quản lý nợ tạm ứng vốn xây dựng cơ bản còn lỏng lẻo, để xảy ra tình trạng tạm ứng kéo dài với số lượng lớn, đặc biệt có trường hợp không có quyết định đầu tư được duyệt của cấp có thNm quyền vẫn được ứng như trường hợp của Khu bảo Thuế thị xã Hà Tiên. Tình trạng lãng phí, thất thoát vốn đầu tư chưa được khắc phục, mặc dù việc thanh quyết toán vốn đầu tư được quy định chặt chẽ, qua nhiều khâu nhưng trong thực hiện các đơn vị không thực hiện đúng quy định nhất là khâu lập dự toán, thiết kế kỹ thuật. Năm 2004 số này bị loại khỏi quyết toán là: 6.927 triệu, năm 2006 : 10.778 triệu. Ba là, chi đầu tư phát triển có xu hướng giảm: Theo Nghị quyết tỉnh đảng bộ lần VIII, chỉ tiêu chi đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách nhà nước là 49%. Tuy nhiên, số chi đầu tư phát triển giai đoạn 2003-2007 xét về cơ cấu có xu hướng giảm, năm 2003 là 38,4% đến năm 2007 giảm xuống còn 28,1% thấp hơn mức đề ra của tỉnh, ảnh hưởng không tốt đến tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Bốn là, lãng phí, thất thoát, kém hiệu quả trong chi thường xuyên chưa được khắc phục: 63 - Còn tồn tại phổ biến việc bố trí kinh kinh phí chi sai mục đích, sai tiêu chuNn định mức, không đúng luật định gây lãng phí thất thoát, vi phạm kỷ cương kỷ luật tài chính. Đối với chi thường xuyên sau khi duyệt chi đơn vị sử dụng ngân sách phải thanh toán chứng từ với cơ quan kho bạc theo tiêu chuNn, định mức quy định mới được chuyển từ hình thức cấp phát tạm ứng sang thanh toán. Việc để những khoản chi vượt định mức, tiêu chuNn quy định thể hiện sự chủ quan, lỏng lẻo trong kiểm soát, giám sát chi tiêu thường xuyên cho thấy khâu kiểm soát chi của Kho bạc kém hiệu quả. Năm 2006, khi kiểm tra cơ quan kiểm toán đã loại khỏi quyết toán năm 2006 là 83.743 triệu, trong đó xuất toán thu hồi nộp ngân sách 30.104 triệu, chuyển quyết toán năm sau 53.639 triệu đồng 5, ví dụ: các khoản chi mua cá giống, lúa giống bằng hợp đồng và thanh lý hợp đồng không có hóa đơn thuế giá trị gia tăng theo quy định tại Thông tư 120/2003/TT-BTC, 12/12/2003 hoặc trường hợp chi thưởng cho cán bộ, công chức của Sở Giao thông Vận tải từ nguồn phí, lệ phí không đúng quy định; mua sắm, trang bị mới công vượt số lượng cho phép tại các đơn vị với số tiền 1.401 triệu. Đối với cấp huyện chi sai mục đích, sai tiêu chuNn, định mức, không đúng luật định, không đủ thủ tục quyết toán năm 2006 là: 13.392 triệu, trong đó thành phố Rạch Giá thanh toán công trình nhà tập thể Thành ủy Thành phố Rạch Giá từ nguồn sử dụng đất chưa đủ thủ tục quyết toán 5.654 triệu đồng. - Giai đoạn 2003-2007 chi ngân sách tăng mạnh, riêng năm 2007, chi thường xuyên gần bằng thu cân đối (Đồ thị 4) trong đó chi quản lý hành chính là một gánh nặng, công tác tinh giảm biên chế của địa phương chưa có sự chuyển biến tích cực, chiếm 22,6% chi thường xuyên làm ảnh hưởng đến nguồn kinh phí phân bổ cho xây dựng cơ bản, sự nghiệp giáo dục – đào tạo và y tế. Định mức chi sự nghiệp giáo dục theo dân số tạo thuận lợi trong tính toán nhưng không thể hiện được tính minh bạch, rõ ràng, không công bằng giữa thành thị và nông thôn. Năm là, bao cấp trong chi tiêu ngân sách cho tổ chức hội, các đơn vị ngành dọc hưởng kinh phí từ ngân sách Trung ương chưa được xóa bỏ: Theo quy định, đối với những đơn vị ngành dọc như Thuế, Hải quan, Kho bạc, ... thì kinh phí hoạt động do ngân sách Trung ương đảm bảo, ngân 5 Báo cáo kiểm toán ngân sách, tiền và tài sản nhà nước năm 2006 của tỉnh Kiên Giang, Trang 21 64 sách địa phương chỉ hỗ trợ kinh phí cho những đơn vị này khi giao thực hiện nhiệm vụ cụ thể, ngoài ra không dùng ngân sách cấp này chi cho nhiệm vụ ngân sách cấp khác, tuy nhiên, việc không rõ ràng trong phân cấp nhiệm vụ những đơn vị này diện điều kiện kinh phí khó khăn đề nghị địa phương hỗ trợ kinh phí hoạt động như ngành Thuế năm 2005: 2.737 triệu, năm 2006: 68 triệu, năm 2007 805 triệu, việc làm trên đã vi phạm nguyên tắc phân cấp quản lý ngân sách. Hay đối với tổ chức hội theo quy định nguồn kinh phí hoạt động lấy từ hội phí đóng góp của các thành viên trong tổ chức hội, nhà nước chỉ hỗ trợ kinh phí thực hiện các chương trình mà nhà nước đặt hàng. Tuy nhiên, thực tế hàng năm tỉnh phải bố trí kinh phí hoạt động cho Hội Khuyến học, Hội người tiêu dùng, Hội làm vườn, Hội nhà báo, ... điều này thể hiện sự bao cấp trong ngân sách chưa được xóa bỏ triệt để, làm tăng gánh nặng ngân sách. 2.5. Những tồn tại chủ yếu trong quản lý ngân sách thời gian qua tại tỉnh Kiên Giang Thời gian qua, công tác quản lý ngân sách có sự chuyển biến tích cực, thu ngân sách từng bước đi vào nề nếp, đã chủ động đề ra các biện pháp quản lý thu thuế; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát tình hình thu thuế được chú trọng, công tác rà soát đối tượng nộp thuế, lập sổ bộ thuế được thực hiện thường xuyên hơn, đã thực hiện 100% công tác ủy nhiệm thu cho cấp xã; trong chi thường xuyên chú trọng, quan tâm công tác xây dựng các tiêu chuNn, định mức sát với tình hình thực tế, nhất là mở rộng quyền chủ động cho các đơn vị thực hiện Nghị định 43 của chính phủ như đơn vị đảm bảo một phần kinh phí, hoặc đảm bảo 100% kinh phí hoạt động được quy định mức chi cao hơn mức quy định; trong quản lý, phân bổ vốn đầu tư từ ngân sách đã chú trọng tập trung đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, hỗ trợ các ngành kinh tế then chốt trọng điểm, thực hiện các chương trình mục tiêu; từng bước thực hiện có hiệu quả các vấn đề xã hội đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xóa đói, giảm nghèo, phát triển nông nghiệp và nông thôn, đáp ứng các nhu cầu chi tiêu củng cố quốc phòng an ninh và giữ vững trật tự an toàn xã hội. Từng bước thực hiện đổi mới cơ cấu chi ngân sách nhà nước; bố trí các khoản chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi dự phòng cơ bản đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ chi quản lý nhà nước. Tập trung cải thiện mạnh mẽ cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, giáo dục và đào tạo, coi trọng bố trí chi cho phát triển khoa học và ứng dụng công nghệ, từng bước triển khai mở rộng phạm vi xã hội hóa, đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư. 65 Tuy nhiên, trong thực hiện vẫn còn một số tồn tại như sau: Một là, về công tác quản lý thu ngân sách chưa được quan tâm, chỉ đạo chặt chẽ: Công tác quản lý, kê khai thuế chưa chặt chẽ, còn nhiều doanh nghiệp kê khai thấp hơn số thực tế phát sinh làm ảnh hưởng đến tình hình thu ngân sách cả số lượng và thời gian. Năm 2004, sau khi kiểm tra chênh lệch giữa thực tế phát sinh và số đã nộp là 4.583 triệu đồng, trong đó khu vực doanh nghiệp nhà nước 4.369 triệu, đến năm 2006 số này tăng lện 14.014 triệu, trong đó khu vực doanh nghiệp nhà nước 13.620 triệu. Công tác kiểm tra quyết toán thuế chưa được thực hiện thường xuyên, khi kiểm tra phát hiện sai sót phải truy thu thuế cho thấy ngân sách tỉnh còn thấp thu lớn. Công tác đôn đốc nộp ngân sách đúng thời gian quy định chưa được quan tâm đúng mức, chưa xử lý kiên quyết, còn xảy ra tình trạng chậm nộp, hoặc nộp nhưng không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế mà biểu hiện cụ thể nhất là năm 2006 số này là 34.630 triệu, chậm nộp tiền sử dụng đất là 30.336 triệu trong đó: Trung tâm Thương mại thứ 11 là 4.463 triệu, Trung tâm Thương mại Hòn Đất 8.248 triệu 6. Như vậy, tổng số thất thu là 48.645 triệu, chiếm 3,9% thu nội địa năm 2006 (Biểu 5.3). Về tình hình nợ đọng thuế chưa có giải pháp tích cực giải quyết triệt để, làm cho nợ đọng thuế ngày càng tăng gây thất thu ngân sách nhà nước ngày càng lớn, số nợ đọng thuế năm 2004 là 164 tỷ, chiếm 15% thu nội địa, trong đó nợ trong hạn 125 tỷ, nợ quá hạn 36 tỷ, cưỡng chế 3 tỷ; năm 2006 nợ đọng thuế là 218 tỷ, chiếm 18% thu nội địa, trong đó nợ quá hạn 189 tỷ, cưỡng chế 29 tỷ. Qua phân tích trên thấy rằng, năm 2006: cứ 1 đồng thu nội địa thì thất thu 0,039 đồng và bị đối tượng nộp thuế nợ 0,18 đồng. Bên cạnh thất thu do khâu quản lý, thì ngược lại tỉnh ban hành một số loại thu như thu huy động đóng góp theo quyết định 99, thủy lợi phí, ... không đúng quy định gây phản ứng không tốt đối với công tác thu. Hai là, phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản còn dàn trải, không gắn với kế hoạch vốn; công tác quản lý tạm ứng vốn thanh toán còn lỏng lẻo, thất thoát vốn đầu tư xây dựng cơ bản. Phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản còn dàn trải, nhiều dự án, công trình được bố trí vốn nhưng không thực hiện, hoặc thực hiện dự án kéo dài 6 Báo cáo Kiểm toán ngân sách, tiền và tài sản năm 2006 của tỉnh Kiên Giang, Phụ biểu 6a, 6b/BCKT-NSĐP 66 quá thời gian quy định, chẳng hạn như năm 2006 có 313 dự án nhóm C bố trí kế hoạch vốn trên 2 năm (trong đó có Trường mẫu giáo trọng điểm thị xã Rạch Giá, Trường Trung học phổ thông Dương Đông, Trường Trung học cơ sở Giồng Riềng thực hiện từ năm 1997), có 42 dự án nhóm B bố trí kế hoạch vốn trên 4 năm (trong đó có công trình kéo dài tư năm 1997 Trung tâm y tế Vĩnh Thuận), có 56 công trình bố trí 29.768 triệu nhưng không có giá trị cấp phát 7. Trong thanh toán vốn xây dựng cơ bản chưa được quan tâm đúng mức, tạm ứng thanh toán vốn với số lượng lớn, không đúng quy định, thậm chí có dự án chưa có quyết định đầu tư nhưng vẫn được tạm ứng vốn. Thất thoát vốn đầu tư xây dựng chưa được khắc phục triệt để, chủ yếu nằm ở khâu thiết kế, dự toán chưa chính xác dẫn đến việc đơn vị thanh toán, nghiệm thu khối lượng theo thiết kế nhưng thực tế không phát sinh như trường hợp công trình bề kè Trung tâm thương mại thị xã Hà Tiên khảo sát thiếu chính xác dẫn đến thiết kế kỹ thuật sai làm phát sinh khối lượng là 296 triệu, ... Ba là, lãng phí, thất thoát, kém hiệu quả trong quản lý chi thường xuyên: Chưa thực hiện nghiêm nguyên tắc quản lý tài chính ngân sách, vi phạm các tiêu chuNn về chế độ, định mức chi, không đúng luật định gây lãng phí thất thoát ngân sách như trường hợp bố trí xe ô tô vượt định mức... Đối với chi sự nghiệp giáo dục bố trí kinh phí theo định mức dân số của Quyết định 151/QĐ-TTg, không tính đến các yếu tố tổng số giáo viên, quỹ lương phải trả, tình hình thiếu giáo viên, tổng số học sinh cho từng cấp học mầm non, trung học cơ sở, trung học phổ thông, ... làm cho tình hình phân bổ kinh phí cho sự nghiệp giáo dục không hiệu quả, thiếu minh bạch; chi cho con người chiếm hơn 90% số dự toán Trung ương giao; chi sự nghiệp y tế không có trọng tâm, trọng điểm, hệ thống y tế mở rộng nhưng chất lượng phục vụ y tế cơ sở thấp. Đối với chi hành chính, các chức danh không chuyên trách theo quy định tại Nghị định số 121/NĐ-CP, Trung ương không bố trí kinh phí, tỉnh tự chi làm cho chi quản lý hành chính của tỉnh hàng năm phải chi thêm hơn 42 tỷ đồng. Bốn là, chưa có công cụ, thước đo hiệu quả sử dụng ngân sách đối với các đơn vị thực hiện khoán chi hành chính theo Nghị định 130/NĐ-CP, Nghị định 43/NĐ-CP. Khi giao dự toán cho các đơn vị khoán tỉnh căn cứ vào định mức chi từng khoản mục của năm trước để làm căn cứ giao dự toán năm sau, 7 Báo cáo Kiểm toán ngân sách, tiền và tài sản năm 2006 của tỉnh Kiên Giang, Trang 13, 17 67 nguồn chênh lệch do tiết kiệm được để lại tăng thu nhập cho cán bộ công chức, còn việc sử dụng nguồn kinh phí trong năm của các đơn vị nhận khoán vào những việc gì, hiệu quả ra sao thì không có căn cứ để đánh giá. Bên cạnh đó, do chưa có sự tách bạch giữa nguồn kinh phí giao tự chủ và nguồn kinh phí không giao tự chủ dẫn đến việc hạch toán dồn mọi khoản kinh phí phát sinh vào nguồn không giao tự chủ để tăng nguồn kinh phí tự chủ tiết kiệm, tăng thu nhập cho cán bộ, nhân viên. Công tác tinh giảm biên chế, sắp xếp bộ máy đối với đơn vị thực hiện Nghị định 43/NĐ-CP gặp khó khăn, do đơn vị không đủ thNm quyền trong việc sắp xếp bộ máy, biên chế. Năm là, bộ máy ngân sách xã phường còn yếu, thiếu. Những năm gần đây tỉnh đã quan tâm đến công tác đào tạo đội ngủ cán bộ làm công tác tài chính ngân sách xã. Tuy nhiên, việc thường xuyên thay đổi cán bộ làm công tác tài chính ngân sách theo nhiệm kỳ bầu cử ở địa phương làm cho trình độ chuyên môn hóa của đội ngủ cán bộ làm công tác tài chính đạt thấp. Hậu quả tất yếu dẫn đến là công tác hạch toán, kế toán ngân sách xã thực hiện không đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Sáu là, mối quan hệ giữa các cơ quan Tài chính, Thuế, Hải Quan, Kho bạc trong hệ thống Tài chính ở địa phương vẫn còn trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ trong quá trình chấp hành nhiệm vụ thu chi ngân sách và giám sát kiểm tra lẫn nhau... làm tăng khối lượng công việc mà chất lượng không cao, Sở Tài chính với chức năng chính là tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh điều hành tài chính ngân sách nhưng ở thể bị động, không nắm bắt kịp thời tình hình ngân sách làm cho công tác điều hành ngân sách kém hiệu quả. Bảy là, cùng một khoản chi ngân sách nhưng được hạch toán trên ba hệ thống tài khoản kế toán. Ngân sách tỉnh hạch toán kế toán đơn, Kho bạc Nhà nước hạch toán kép trên hệ thống tài khoản kế toán Kho bạc, đơn vị sử dụng ngân sách hạch toán kế toán hành chính sự nghiệp. Nếu xét về cấp ngân sách thì có hai cách hạch toán kết toán cùng tồn tại là ngân sách tỉnh, huyện hạch toán đơn, ngân sách xã hạch toán kế toán trên hệ thống kế toán ngân sách xã. Việc không thống nhất trong hệ thống kế toán gây khó khăn cho việc tổng hợp báo cáo phục vụ cho công tác điều hành, gây lãng phí do phải đầu tư cùng một lúc cho nhiều hệ thống kế toán. Tám là, theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Quỹ ngân sách nhà nước được thống nhất quản lý tại Kho bạc nhà nước. Nhưng thực tế, tồn 68 quỹ ngân sách nhà nước chủ yếu nằm trên tài khoản tiền gửi tại các ngân hàng thương mại. Điều này gây khó khăn cho địa phương trong việc điều hành chi tiêu, vốn ngân sách dễ bị ngân hàng chiếm dụng, có trường hợp Sở Tài chính đã chuNn chi nhưng Kho bạc nhà nước không có tiền để giải ngân do tiền gửi tại các ngân hàng thương mại chưa huy động kịp. Trong hệ thống tài chính – tiền tệ của nền kinh tế thị trường nhiều rủi ro, diễn biến bất thường, khó lường trước được những biến động thì vấn đề quản lý quỹ ngân sách nhà nước như hiện nay cần phải được xem xét lại. Hơn nữa, quỹ ngân sách địa phương bị phân tán, ngân sách địa phương có ngân sách tỉnh, huyện, xã trong đó ngân sách huyện xã nhận bổ sung từ ngân sách cấp trên, nhưng hiện nay bộ máy hành chính của huyện lớn, thu ngân sách không đảm bảo nhu cầu chi, mất cân đối liên tục từ đó gây áp lực đến ngân sách tỉnh bổ sung ngân sách về cho huyện làm cho tồn quỹ ngân sách huyện, xã lớn nhưng ngân sách tỉnh phải vay. Việc tồn tại nhiều cấp ngân sách ở địa phương làm cho quỹ ngân sách bị phân tán, làm cho công tác quản lý ngân sách kém hiệu quả. Chín là, cơ chế kiểm soát chi qua Kho bạc Nhà nước: là chồng chéo và kém hiệu quả, biểu hiện cụ thể như sau: - Kiểm soát trước khi chi là kiểm soát xem việc chi đó có đúng với dự toán không và đúng với tiêu chuNn, định mức qui định không? Vấn đề này cơ quan tài chính Nhà nước có nhiệm vụ lập và chấp hành dự toán ngân sách Nhà nước đã thNm tra, kiểm tra trước khi lệnh chi hoặc thông báo dự toán kinh phí cấp cho đơn vị bao gồm kiểm soát cả dự toán, phân kỳ chi, tiến độ chi. Giao cho cơ quan Kho bạc các cấp chức năng này sẽ chồng chéo và tạo thêm biên chế, thêm thủ tục trong kiểm soát chi, cũng như không thuận lợi cho đơn vị sử dụng ngân sách. - Kiểm soát trong khi chi: Kế toán đơn vị sử dụng ngân sách có nhiệm vụ thực hiện kiểm soát với các nội dung sau: các khoản nào chi sai, chi đúng, giữ tiền tại quỹ riêng bao nhiêu là vừa, khoản nào nên đề nghị Kho bạc chi trả trực tiếp cho nơi cung cấp lao vụ hàng hóa....báo cáo Thủ trưởng đơn vị ra quyết định chi. Tuy nhiên hiện nay, Kho bạc thực hiện kiểm soát chi trực tiếp còn nhiều nội dung, nên khó có thể thực hiện đạt hiệu quả; vì vậy nếu cần thì Kho bạc cũng chỉ nên trực tiếp kiểm soát khi chi trực tiếp cho người được thụ hưởng ngân sách một số khoản như: Mua sắm tài sNn có giá trị lớn theo quy định về quản lý tài sản Nhà nước, chi lương... còn các khoản khác, đơn vị tự 69 chi và điều hành theo dự toán, lực lượng kế toán Nhà nước tại các đơn vị có nhiệm vụ kiểm soát chặt chẽ trong quá trình chi tiêu của thủ trưởng đơn vị thụ hưởng ngân sách. - Kiểm soát sau khi chi: Là quá trình thực hiện quyết toán gồm kế toán đơn vị, kế toán của cơ quan tài chính thực hiện kiểm tra các quá trình đã chi (so dự toán, điều chỉnh những khoản chi cần thay đổi, xuất toán những khoản chi không đúng qui định...) và quyết toán chi hàng năm. Song song với quá trình đó, cơ quan kho bạc cũng thực hiện chức năng kiểm soát sau khi chi nhưng chỉ thực hiện với nội dung là yêu cầu các đơn vị sử dụng ngân sách lập bảng kê các nội dung chi và báo cáo tổng hợp quyết toán. Với nội dung kiểm soát này chưa mang ý nghĩa đầy đủ của việc kiểm soát chi. Mà thực tế chỉ là sự kê khai các khoản chi của từng đơn vị thụ hưởng ngân sách chẳng những chưa phân biệt rõ chức năng kiểm soát sau khi chi của ngân sách, kho bạc và đơn vị sử dụng ngân sách mà trên thực tế chỉ có ý nghĩa thủ tục. Nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại trên, đó là: - Công tác chỉ đạo điều hành thu ngân sách của các ngành, cấp, trong đó ngành Thuế với vai trò chủ đạo trong công tác quản lý, điều hành thu ngân sách là chưa quan tâm, chỉ đạo đúng mức, ngoài những nguyên nhân khách quan của tình hình kinh tế, xã hội thì đối với ngành Thuế chưa có giải pháp cụ thể để giải quyết tình trạng nợ đọng thuế; chưa kiên quyết xử lý đối với tình trạng chậm nộp, hoặc nộp không đúng, không đủ đối với thu cấp quyền sử dụng đất gây thất thu ngân sách. - Quy hoạch kém, cục bộ, không gắn kết với kế hoạch vốn; văn bản luật thường xuyên thay đổi là nguyên nhân chính dẫn đến những bất cập trong đầu tư xây dựng cơ bản, dẫn đến tình trạng nợ đọng khối lượng không nguồn thanh toán, dàn trải trong phân bổ vốn đầu tư, kéo dài thời gian thực hiện dự án. Việc dự án chậm tiến độ, kéo dài, dự án đã phân bổ vốn nhưng không có khối lượng cấp phát, giải ngân đạt thấp gây thất thoát, lãng phí thì ngoài nguyên nhân do khiếu kiện kéo dài ở khâu giải phóng mặt bằng, trình độ cán bộ quản lý không đủ năng lực thì cơ chế, chính sách không đồng bộ, mâu thuẫn, nghị định, thông tư hướng dẫn thường xuyên thay đổi là một trở ngại lớn đối với công tác quản lý đầu tư xây dựng. Chẳng hạn mâu thuẫn giữa Luật Đất đai và Luật Xây dựng, Điều 122 Luật Đất đai năm 2003, yêu cầu hồ sơ xin cấp đất của nhà đầu tư phải có đơn xin cấp đất, giấy phép đầu tư, và hồ sơ 70 dự án mới được giao đất, nhưng theo Điều 37 Luật Xây dựng thì nhà đầu tư không thể xin phê duyệt và cấp phép đầu tư nếu không có đất cho dự án. Hoặc năm 2005, Chính phủ ban hành Nghị định 16 quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, chi phí đầu tư xây dựng công trình thì một năm sau đó Nghị định 112 ra đời, sửa đổi, bổ sung Nghị định 16. - Thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan Tài chính, Thuế, Hải quan, Kho bạc. Việc phối hợp cung cấp thông tin chủ yếu bằng phương pháp thủ công nên thông tin cung cấp thường chậm, chưa phục vụ kịp thời công tác phân tích, đánh giá và tập hợp toàn diện đối tượng thu, số thuế đã nộp, dự toán kinh phí thực tế đơn vị đã rút, tiến độ giải ngân xây dựng cơ bản. Ngoài ra, việc không thống nhất hệ thống kế toán cũng như các phần mềm quản lý tài chính ngân sách giữa các cơ quan Tài chính, Thuế, Hải Quan, Kho bạc cũng làm cho cơ chế phối hợp không hiệu quả. - Chế độ tiền lương cho cán bộ, công chức xã chậm được sửa đổi, không đảm bảo cuộc sống nên việc thực hiện thu hút đội ngũ cán bộ, công chức có đủ trình độ chuyên môn về phục vụ công tác tài chính ngân sách tại xã hết sức khó khăn. Nhìn chung, công tác quản lý tài chính ngân sách giai đoạn 2003-2007 của Kiên Giang đã có bước chuyển biến tích cực, tình hình phân cấp ngân sách của tỉnh được quan tâm chỉ đạo, tạo bước chủ động cho cấp huyện, xã như thực hiện phân cấp giáo dục, huyện quản lý từ khối trung học trở xuống, hay trong xây dựng cơ bản huyện được quyết định đầu tư đối với các dự án từ 5 tỷ trở xuống. Đã thực hiện ủy nhiệm thu cho 100% xã, phường, thị trấn. Đối với phân cấp giữa tỉnh và ngân sách Trung ương chưa phân định rõ ràng, còn xảy ra tình trạng lấy ngân sách tỉnh chi cho nhiệm vụ ngân sách trung ương, chẳng hạn như chi đầu tư cho các dự án Quốc lộ 61, 63 và cầu Tô Châu, chi hỗ trợ hoạt động cho các ngành Thuế, Hải Quan, Viện Kiểm Sát; một số chính sách Trung ương ban hành nhưng chỉ bố trí 70% kinh phí thực hiện, phần còn do tỉnh tự lo nhưng Chương trình kiên cố hóa trường lớp, Chương trình 134, 135...Về thu ngân sách từng bước đưa vào nề nếp, thu ngân sách tăng, giai đoạn 2003-2007 thu ngân sách chiếm 8,8% GDP. Nhưng vẫn còn một số tồn tại như nợ đọng thuế ngày càng tăng, tình trạng chậm nộp, hoặc nộp không đầy đủ tiền thuế nhất là tiền thu cấp quyền sử dụng đất chưa được thực hiện nghiêm. Trong quan lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản còn mang tính dàn trải, nợ 71 tạm ứng vốn thanh toán, nợ khối lượng lớn mà nguyên nhân là do khâu quy hoạch kém, cục bộ, không gắn kết với kế hoạch vốn; văn bản luật mâu thuNn, bất cập cũng là một nguyên nhân gây lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản. 72 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH TỈNH KIÊN GIANG 3.1. Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội Theo Nghị quyết Đại hội tỉnh đảng bộ lần thứ VIII (2005-2010), mục tiêu phát triển kinh tế xã hội tỉnh Kiên Giang là tiếp tục đNy mạnh tốc độ tăng trưởng kinh tế từ 13% trở lên. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng mạnh tỷ trọng công nghiệp và dịch vu, giảm dần tỷ trọng nông nghiệp, đến năm 2010 tỷ trong nông – lâm – thuỷ sản 35%, công nghiệp – xây dựng 35%, dịch vụ 30%; xây dựng các cơ chế, chính sách đồng bộ, thích hợp để sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, thu hút nguồn vốn đầu tư từ trong dân, từ tỉnh ngoài, nước ngoài để đầu tư xây dựng kế cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, đầu tư thoã đáng cho nông nghiệp, nông thôn, phấn đấu tỷ lệ vốn đầu tư phát triển đạt 40% GDP; tỷ lệ huy động ngân sách 6-7% GDP; tổng kim ngạch xuất khNu 500 triệu USD vào năm 2010; đNy mạnh liên kết vùng, đặc biệt là các tỉnh lân cận. Tận dụng lợi thế về địa lý khai thác tốt, có hiệu quả kinh tế cửa khNu Hà Tiên, Phú Quốc, nhất là tập trung thực hiện Quyết định 178 của Thủ tướng Chính phủ và đề án phát triển tổng thể đảo Phú Quốc đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020 để phát triển du lịch. Thúc đấy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn. Gắn kết mục tiêu kinh tế với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 6%. ĐNy mạnh phát triển giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực; nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân, đNy mạnh các hoạt động văn hoá, thể thao, giữ gìn vệ sinh môi trường. 3.2. Mục tiêu quản lý ngân sách Mục tiêu tăng trưởng kinh tế của tỉnh Kiên Giang đến năm 2010 là duy trì tốc độ tăng trưởng trên 13% nên trong huy động nguồn lực của địa phương, nhất là nguồn lực huy động vào ngân sách phải đạt tỷ lệ huy động bình quân vào ngân sách nhà nước đạt khoảng 6-7% GDP nhằm đáp ứng yêu cầu chi tiêu cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, đầu tư hạ tầng kinh tế xã hội, đảm bảo thực hiện công bằng xã hội. Trên cơ sở nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước đạt mức khoảng 16% GDP, trong đó tranh thủ nguồn thu từ đất thông qua cơ chế đổi đất lấy cơ sở hạ tầng, nguồn thu từ các nhà đầu tư thuê đất Phú Quốc, nguồn 73 vốn vay thực hiện đầu tư các trung tâm thương mại, đảm bảo chi cho đầu tư phát triển ở mức 49% tổng chi ngân sách địa phương. Ngoài ra, phải bố trí kinh phí giáo dục, đào tạo phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương là nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế của địa phương, tỷ lệ chi sự nghiệp giáo dục đào tạo đạt ở mức khoảng 25% tổng chi ngân sách nhà nước. Chú trọng đến công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ sản xuất, chi khoa học công nghệ đến năm 2010 đạt 1,72% tổng chi ngân sách nhà nước. Trong quản lý, điều hành ngân sách đảm bảo tốc độ tăng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ nhanh hơn tốc độ tăng chi ngân sách nhà nước để đến năm 2010 chi ngân sách nhà nước cho giáo dục và đào tạo đạt 30% tổng chi ngân sách nhà nước, chi cho khoa học và công nghệ đạt 2,1% tổng chi ngân sách nhà nước. 3.3. Quan điểm cần quán triệt trong quản lý ngân sách Chính sách động viên tài chính hướng mạnh vào giải phóng triệt để và khơi thông các nguồn lực trong xã hội, khuyến khích các thành phần kinh tế bỏ vốn đầu tư phát triển kinh doanh để tạo ra năng lực sản xuất, hạ tầng kinh tế - xã hội, trên cơ sở đó nâng cao tiềm lực tài chính của tỉnh. Thực hiện cơ chế, chính sách tài chính đồng bộ, thống nhất giữa các thành phần kinh tế, tạo sự bình đẳng trong cạnh tranh tăng tính hấp dẫn nhằm thu hút mạnh vốn đầu tư từ bên ngoài. Động viên, thu hút rộng rãi các nguồn vốn trong xã hội nhằm tăng đầu tư nâng cao số lượng và chất lượng các dịch vụ công cộng. Từng bước nâng cao tỷ trọng thuế thu nhập, thuế tài sản trong cơ cấu hệ thống thuế. Nâng tỷ trọng thuế trực thu trong tổng thu ngân sách nhà nước, trong đó tăng tỷ trọng thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân bằng cách mở rộng đối tượng nộp thuế. ĐNy mạnh cải cách hành chính thuế, đơn giản hoá thủ tục hành chính thuế; mở rộng áp dụng cơ chế tự khai, tự tính và tự nộp thuế; hiện đại hoá công tác quản lý thuế, triển khai các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ nộp thuế; hạn chế thất thu thuế ở mức thấp nhất, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời các khoản thu vào ngân sách nhà nước. Bố trí sử dụng ngân sách hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả; thực hiện công 74 khai, minh bạch ngân sách nhà nước. ĐNy mạnh hoạt động xã hội hóa trên các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể dục thể thao ... từ đó huy động hiệu quả nguồn lực kinh tế của xã hội, góp phần giảm gánh nặng ngân sách. Tăng đầu tư phát triển nguồn nhân lực, đầu tư kết cấu hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động. Tăng mức chi cho giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ trong tổng chi ngân sách nhà nước. Đảm bảo vốn cho các công trình trọng điểm và các mục tiêu, nhiệm vụ ưu tiên của chiến lược; hỗ trợ đầu tư phát triển hợp lý cho các vùng khó khăn. Thực hiện cải cách tiền lương gắn với sắp xếp bộ máy, tinh giảm biên chế phù hợp với tiến trình cải cách hành chính nhà nước nhằm tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội, gắn quyền lợi và trách nhiệm trong thực hiện công vụ đối với công chức. Tiếp tục tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế, chính sách để phát triển mạnh và có hiệu quả kinh tế tư nhân, chú trọng trợ giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo điều kiện để doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh doanh; đNy mạnh thực hiện xã hội hoá, huy động nguồn lực xã hội cho phát triển các sự nghiệp xã hội. Hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, củng cố và kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý tài chính; tiêu chuNn hóa cán bộ tài chính, xây dựng đội ngũ cán bộ công chức ngành tài chính đủ về số lượng, có cơ cấu hợp lý, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao. Tiếp tục tổ chức thực hiện chương trình cải cách thủ tục hành chính 2001 – 2010 của Chính phủ và đề án cải cách của ngành Tài chính. Tiếp tục thực hiện chiến lược hiện đại hóa công nghệ tài chính, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý tài chính. 3.4. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách tỉnh Kiên Giang Trong công cuộc đổi mới toàn diện của nền kinh tế xã hội, ngân sách Nhà nước đã trở thành công cụ điều chỉnh vĩ mô hết sức quan trọng của Nhà nước. Tuy vậy việc sử dụng công cụ ngân sách Nhà nước tại các địa phương trong việc thực hiện điều chỉnh nền kinh tế nhằm đạt những mục tiêu tăng trưởng và ổn định, lại có những nét riêng biệt theo những điều kiện đặc thù của từng địa phương. Vì vậy ngoài việc tổ chức quản lý điều hành ngân sách theo những qui định chung thống nhất thì việc tìm kiếm những giải pháp, biện pháp cụ thể để vận dụng và quản lý ngân sách địa phương một cách linh hoạt, 75 sáng tạo phù hợp với điều kiện của địa phương là điều hết sức cần thiết và quan trọng. Để việc quản lý ngân sách tỉnh Kiên Giang ngày càng hoàn thiện và đáp ứng được những yêu cầu về phát triển kinh tế xã hội, tôi xin đề xuất một số giải pháp sau đây: 3.4.1. Tăng cường, chấn chỉnh công tác quản lý thu, khuyến khích tăng thu; cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh Đối với việc nợ đọng thuế, xử lý theo hướng phân loại nợ trong hạn, nợ quá hạn; nợ không có khả năng thu hồi, nợ có khả năng thu hồi để có hướng xử lý cho từng trường hợp, ngoài việc tuyên truyền, đôn đốc, nhắc nhỡ hành vi chậm nộp tiền thuế, tăng cường kiểm tra những đơn vị có nợ đọng thuế lớn, cũng nên có những biện pháp khác như phạt chậm nộp, đình chỉ sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng, trường hợp cần thiết có thể đề nghị cưỡng chế hoặc khởi tố hình sự theo quy định của pháp luật. Đối với trường hợp chậm nộp kiên quyết xử phạt vi phạm trong quản lý thuế đối với những trường hợp chậm nộp, nộp không đủ, không đảm bảo thời gian quy định nhất là khoản thu tiền sử dụng đất. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối tượng nộp thuế, thường xuyên rà soát đối tượng chịu thuế, lập sổ bộ thuế góp phần tăng thu ngân sách. Trong quản lý thu thuế chấn chỉnh, khắc phục tồn tại, hạn chế trong quản lý đối tượng kê khai thuế, quyết toán thuế. Hiện nay, ngành thuế Kiên Giang thực hiện tự khai tự nộp thuế nhằm tạo thuận lợi cho các tổ chức, doanh nghiệp trong nộp thuế, tuy nhiên, hiện tượng gian lận, che dấu doanh thu, lợi nhuận, số thuế thực nộp còn tồn tại nên đòi hỏi phải thường xuyên giám sát, thanh tra, kiểm tra quyết toán thuế, từ đó góp phần chống thất thu ngân sách. Nghiên cứu, kiến nghị hoàn thiện, xây dựng chính sách động viên ngân sách, chẳng hạn xây dựng các luật Thuế Tài sản, Thuế bảo vệ môi trường, sớm triển khai luật Thuế Thu nhập cá nhân tạo nguồn thu cho ngân sách; xóa bỏ các khoản phí, lệ phí không phù hợp gây phản ứng không tốt trong nhân dân như thủy lợi phí, thu huy động đóng góp theo Quyết định 99/QĐ-UB… Bên cạnh đó, việc cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh cũng cần được quan tâm đúng mức để thu hút mạnh mẽ nguồn lực tài chính bên ngoài, tạo động lực cho phát triển kinh tế, góp phần tăng thu. 76 3.4.2. Quản lý, sử dụng có hiệu quả các khoản chi ngân sách - Nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch gắn liền với kế hoạch vốn; tổ chức thực hiện đầy đủ các giải pháp chống lãng phí, chống dàn trải phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản; tập trung bố trí vốn cho các dự án, công trình trọng điểm đang thực hiện. Chủ động bố trí ngân sách được giao trả dứt điểm nợ xây dựng cơ bản; kiên quyết đình hoãn những dự án không hiệu quả, thực hiện kéo dài; không bố trí vốn đối với những dự án không đủ thủ tục đầu tư; không phê duyệt dự án nếu không xác định được nguồn vốn thực hiện. Trong quá trình thực hiện, củng cố, chấn chỉnh khâu lập dự toán thiết kế kỹ thuật; quản lý chặt chẽ, không để phát sinh nợ mới, đồng thời đôn đốc các đơn vị hoàn tất thủ tục thanh toán dút điểm nợ tạm ứng vốn thanh toán, đảm bảo lành mạnh tình hình tài chính – ngân sách. Kiến nghị sớm ban hành, sửa đổi hệ thống văn bản pháp luật tạo thuận lợi cho công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, nhất là Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Đấu thầu, ... góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách cho công tác đầu tư xây dựng cơ bản. - Đối với chi thường xuyên: ĐNy mạnh thực hiện xã hội hoá, huy động nguồn lực xã hội cho phát triển các hoạt động sự nghiệp. Đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo ngân sách cần tập trung ưu tiến bố trí kinh phí cho lĩnh vực giáo dục mầm non đến khối trung học phổ thông, còn khối đại học và dạy nghề kêu gọi huy động nguồn ngoài ngân sách; đối với sự nghiệp y tế không mở rộng mạng lưới y tế cơ sở mà tập trung đầu tư y tế khu vực, làm như vậy vừa tập trung được vốn, nhân lực và tiết kiệm được nguồn để tăng chế độ hỗ trợ cho đội ngũ nhân viên làm công tác y tế; đối với lĩnh vực hành chính tăng cường công tác cải cách thu tục hành chính, tinh giảm biên chế làm cho bộ máy ngày càng gọn nhẹ hơn, giảm được gánh năng chi ngân sách. Thực hiện chế độ tài chính cho đơn vị sự nghiệp có thu; sửa đổi chế độ thu một số phí, lệ phí quan trọng như học phí, viện phí… sát thực tế, chuyển từ hình thức bao cấp sang hỗ trợ y tế, giáo dục cho người nghèo, đối tượng chính sách cụ thể, việc làm này góp phần tạo nguồn thu cho đơn vị, giảm gánh nặng ngân sách đồng thời nâng cao hiệu quả phục vụ đối tượng đảm bảo xã hội; giao đầy đủ quyền chủ động, tự chủ cho đơn vị sự nghiệp cả về nhiệm vụ, tổ chức và ngân sách tạo động lức phát triển khu vực này và dần dần tách khu vực vực này ra khỏi đối tượng thụ hưởng ngân sách nhà nước. - Cần nâng cao trách nhiệm và tự chịu trách nhiệm của đơn vị sử dụng và Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách trong việc quản lý điều hành kinh 77 phí của đơn vị mình đảm bảo đúng nội dung, chương trình; đúng tiêu chuNn, định mức và theo quy định của luật. Kiên quyết xử lý theo quy định của pháp luật đối với những trường hợp cố tình vi phạm nguyên tắc quản lý tài chính ngân sách. 3.4.3. Hoàn thiện cơ chế tự chủ tự chịu trách nhiệm đối với các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập Cơ chế thực hiện tự chủ tài chính đối với cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập tạo quyền chủ động trong huy động các nguồn lực cũng như cơ sở vật chất để tổ chức dịch vụ ngày càng đa dạng và phong phú, từ đó nâng cao chất lượng hoạt động sự nghiệp, thực hành tiết kiệm tăng thu nhập cho cán bộ, công chức. Trong quá trình phân bổ ngân sách căn cứ vào tình hình thực hiện của năm trước, định mức chi để phân bổ cho năm đầu thời kỳ ổn định, chưa gắn kết khoản kinh phí phân bổ với các đầu ra cụ thể, chi tiết; tổ chức bộ máy kế toán chưa đảm bảo nhất là các đơn vị tự đảm bảo 100% hoạt động. Hơn nữa, cơ chế hiện tại cũng chưa có công cụ để có thể đo lường, đánh giá hiệu quả, hiệu lực đầu ra đạt được. Vì vậy cần thiết phải hoàn thiện cơ chế tư chủ tự chịu trách nhiệm đối với các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng quy định tiêu chuNn đối với tổ chức bộ phân kế toán; tăng cường quyền thực hiện kiện toàn, sắp xếp bộ máy, tổ chức; phân bổ ngân sách theo hướng cân đối tổng thể, không phân chia nguồn kinh phí thực hiện tự chủ và nguồn không thực hiện tự chủ; gắn kết việc phân bổ ngân sách với các chỉ tiêu đầu ra cho các đơn vị. Mục đích của các phương pháp này là nhằm nâng cao hiệu quả chi tiêu công, bên cạnh việc tăng cường kỷ luật tài chính và sắp xếp thứ tự ưu tiêu chiến lược với nguồn lực ngân sách hạn hẹp. 3.4.4. Xây dựng, hoàn thiện cơ chế phối hợp hiệu quả giữa cơ quan Tài chính, Thuế, Hải Quan, Kho bạc; phân định chức năng kiểm soát chi giữa cơ quan tài chính và KBNN - Ban hành thống nhất hệ thống kế toán ngân sách nhà nước chung cho các cơ quan Tài chính, Thuế, Hải Quan, Kho bạc trên cơ sở đó xây dựng một phần mềm dùng chung cho mọi đối tượng liên quan đến thu chi ngân sách nhà nước. Trong đó, Kho bạc nhà nước với chức năng kế toán quỹ hạch toán mọi khoản thu chi phát sinh vào phần mềm dùng chung đặt tại Kho bạc nhà nước. Các cơ quan Tài chính, Thuế, Hải Quan, đối tượng nộp thuế, đối tượng sử dụng ngân sách đóng vai trò đầu cuối khai thác cơ sở dữ liệu dùng chung. Việc làm này tránh sự trùng lắp trong khâu nhập, theo dõi, quản lý, điều hành 78 tình hình thu chi ngân sách như hiện nay, nâng hiệu quả công tác quản lý ngân sách. - Thực hiện chế độ kiểm soát trước, trong và sau khi chi ngân sách thông qua cơ chế phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước và cơ quan thụ hưởng ngân sách. Cần phải được điều chỉnh lại việc thực hiện cơ chế kiểm soát chi theo hướng tạo điều kiện cho đối tượng thu hưởng ngân sách được thuận lợi, chủ động trong điều hành kinh phí của mình thực hiện các nhiệm vụ được giao đúng qui định và nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ ngân sách, xóa đi những trùng lắp trong kiểm soát chi như hiện nay, không giao cho Kho bạc nhà nước thực hiện kiểm soát chi ngân sách nhất là trong điều kiện hiện nay các đơn vị thực hiện Nghị định 130 và Nghị định 43 chi theo quy chế chi tiêu nội bộ của từng đơn vị nên Kho bạc nhà nước khó kiểm soát chi hiệu quả. Vì vậy, cần thiết tập trung kiểm soát từ cơ quan tài chính và tăng cường trách nhiệm cho kế toán đơn vị thụ hưởng ngân sách sẽ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan tài chính các cấp và thủ trưởng các đơn vị thụ hưởng Ngân sách nhà nước. 3.4.5. Hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý ngân sách nhà nước - Thực hiện qui trình Quốc hội quyết định ngân sách Trung ương và phần trợ cấp cho ngân sách cấp dưới và HĐND các cấp quyết định ngân sách cấp mình, thay cho việc Quốc hội quyết định ngân sách Nhà nước, HĐND các cấp quyết định ngân sách cấp mình nhưng đã được Quốc hội quyết rồi. Vì các lý do: giảm được khó khăn trong khâu lập dự toán, đơn giản quá trình tổng hợp từ cơ sở, đồng thời tạo điều kiện cho các cấp chính quyền chủ động trong điều hành ngân sách phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. - Việc hoàn thiện phân cấp quản lý nguồn thu, cần thực hiện theo hướng từng bước xóa dần các khoản thu được phân chia theo tỷ lệ (%) cho tỉnh, huyện, xã, đồng thời nâng dần các khoản thu cho từng cấp ngân sách được hưởng 100%, ổn định lâu dài, chẳng hạn nâng tỷ lệ cho ngân sách xã hưởng 100% thuế nông nghiệp, thuế nhà đất, thuế chuyển quyền sử dụng đất, thuế tài nguyên; nâng mức điều tiết cho ngân sách huyện hưởng đối với thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt. Từ đó, làm cho địa phương chủ động trong quản lý, khai thác nguồn thu, tăng thu cho ngân sách cấp mình, đồng thời làm giảm số bổ sung từ ngân sách tỉnh. - Nhu cầu chi cho đầu tư những tháng đầu năm thường tập trung triển 79 khai lớn, song nguồn thu lại chia đều trong năm, nhưng chưa có biện pháp tháo gỡ kịp thời để đảm bảo nguồn vốn tập trung cho đầu tư XDCB. Tuy nhiên theo qui định thì địa phương chỉ được xử lý bằng nguồn vay từ Kho bạc Nhà nước trong hạn mức, Quỹ dự trữ tài chính, vay ngân hàng thương mại nhưng tổng dư nợ không được vượt quá 30% vốn đầu tư xây dựng cơ bản trong nước, Kiên Giang là tỉnh mất cân đối, số thu thấp, thu từ nguồn xổ số kiến thiết (chiếm 15,9% tổng thu) không được cân đối chi mà phải bố trí chi đầu tư lại cho lĩnh vực giáo dục, y tế theo Nghị quyết Quốc hội dẫn đến nguồn đầu tư trong nước thấp nên khi áp tỷ lệ trên thì vay không được bao nhiêu. Vì thế nguồn vay này về cơ bản không đảm bảo, chưa đáp ứng nhu cầu xây dựng cơ bản. Như vậy, cần thiết cho phép các địa phương được vay các Ngân hàng thương mại vượt mức trên để chi cho đầu tư, dư nợ vay có thể giới hạn trên tỷ phần trăm so với GDP để tạo điều kiện cho địa phương có nguồn đầu tư phát triển kinh tế xã hội; nguồn bố trí trả nợ được cân đối từ nguồn xây dựng cơ bản hàng năm, nguồn thu từ hiệu quả của dự án và số tăng thu ngân sách của địa phương. 3.4.6. Chuyển ngân sách cấp huyện thành đơn vị dự toán Theo luật NSNN, Huyện được khẳng định là một cấp ngân sách song thực chất ngân sách Huyện vẫn còn mang tính chất của một đơn vị dự toán. Nhưng đây là đơn vị dự toán đặc biệt vì huyện có nguồn thu tuy có nghèo nàn. Về chi, Huyện được giao nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội toàn diện. Chi ngân sách Huyện chủ yếu tập trung chi cho bộ máy cồng kềnh kém, hiệu quả; chi đầu tư phát triển không lớn; ngân sách huyện mất cân đối liên tục gây áp lực điều hành ngân sách tỉnh, tỉnh không có nguồn đảm bảo, không thể điều hòa ngân sách giữa nơi thừa và nơi thiếu do quỹ ngân sách địa phương bị phân tán, ngân sách tỉnh phải vay trong khi tồn quỹ ngân sách huyện lớn, làm cho công tác quản lý quỹ kém hiệu quả. Vì vậy cùng với công cuộc cải cách hành chính đổi mới phương thức quản lý ngân sách theo hướng tập trung, hiệu quả việc chuyển ngân sách cấp Huyện thành đơn vị dự toán là hợp lý nhất, góp phần giảm tầng nấc trung gian trong phân bổ kinh phí, ngân sách tỉnh có điều kiện quản lý trực tiếp, nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách xã vốn yếu kén như hiện nay. Việc chuyển ngân sách cấp Quận, Huyện thành đơn vị dự toán là hợp lý, bằng chứng là tỉnh Kiên giang đã thực hiện thí điểm và đạt kết quả tốt . 80 Nhiệm vụ và quyền hạn của đơn vị dự toán huyện: - Tổ chức và lập dự toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi được giao. - Tổ chức thực hiện dự toán thu, chi ngân sách được giao; nộp đầy đủ các khoản thu phải nộp ngân sách theo qui định của pháp luật, chi đúng chế độ, đúng mục đích, đúng đối tượng và tiết kiệm . - Hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện thu, chi ngân sách của đơn vị trực thuộc . - Quản lý, sử dụng tài sản của Nhà nước tại đơn vị theo đúng chế độ, đúng mục đích, có hiệu quả . - Chấp hành đúng chế độ kế toán thống kê của Nhà nước; báo cáo tình hình thực hiện ngân sách và quyết toán ngân sách theo chế độ qui định 3.4.7. Từng bước củng cố và xây dựng ngân sách cấp xã trở thành một cấp ngân sách hoàn chỉnh. - Đào tạo lại đội ngũ cán bộ quản lý tài chính ngân sách xã đủ năng lực chuyên môn, chấp hành kỷ luật lao động. Cán bộ tài chính ngân sách phải là biên chế Nhà nước và thực hiện quản lý thống nhất theo ngành. Bên cạnh đó, thực hiện chế độ, chính sách thu hút, điều động cán bộ về xã; quan tâm đúng mức chế độ cải cách tiền lương cho đội ngũ cán bộ, công chức xã đảm bảo cuộc sống và an tâm công tác. - Xây dựng những giải pháp cụ thể để Ngân sách cấp xã thực hiện triệt để Luật NSNN, tức tìm những biện pháp tháo gỡ những khó khăn vướng mắc nảy sinh khi tổ chức Ngân sách cấp xã theo Luật NSNN. Đó là, Ngân sách xã phải được quan tâm, chỉ đạo, quản lý điều hành thường xuyên và tổ chức thực hiện chặt chẽ nghiêm túc trong tất cả các khâu: Lập, chấp hành, quyết toán và thanh tra, kiểm tra ngân sách; cần nghiên cứu đánh giá đúng điều kiện kinh tế - xã hội do xã quản lý để có phương án phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi cho phù hợp, tiến tới cân đối vững chắc ngân sách xã. Nghiên cứu hoàn thiện chế độ, định mức chi ngân sách xã, phường và thị trấn; ban hành thống nhất định mức vốn đầu tư, quy mô, tính chất công trình, dự án phải chuyển vốn sang Kho bạc nhà nước để kiểm soát, thanh toán theo quy định từ đó hạn chế được việc nhiều dự án do UBND xã chịu trách nhiệm thanh toán từ ngân sách xã nằm ngoài nhiệm vụ kiểm soát chi của Kho bạc nhà nước không đủ thủ tục hồ sơ xây dựng cơ bản theo quy định. 81 KẾT LUẬN Cùng với quá trình phát triển kinh tế của đất nước, công cụ ngân sách nhà nước đóng vai trò hết sức quan trọng trong điều chỉnh chính sách vĩ mô. Tuy nhiên, với khả năng hạn hẹp thì việc sử dụng công cụ này như thế nào cho hiệu quả là một thách thức lớn, đòi hỏi các cấp, các ngành phải thường xuyên nghiên cứu, từ lý luận đến thực tiễn để đưa ra những kiến nghị, những giải pháp góp phần ngày hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước. Trong luận văn này đề cập đến những vấn đề lý luận về ngân sách nà nước và nội dung hoạt động của nó, xem xét khái quát thực trạng về quản lý ngân sách quản lý ngân sách tại Kiên Giang. Từ đó tìm ra những tồn tại, hạn chế của việc quản lý ngân sách và trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện việc quản lý ngân sách địa phương trong thời gian tới. Muốn tiếp tục hoàn thiện quản lý ngân sách, điều kiện trước hết là phải thực hiện đổi mới một cách toàn diện và đồng bộ hệ thống tổ chức các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp và xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp chính quyền, đảm bảo tự chủ, tự chịu trách nhiệm của từng cấp chính quyền trong quá trình lập và quyết toán ngân sách địa phương. Phương hướng hoàn thiện quản lý ngân sách trong thời gian tới, đó là: - Phân bổ vốn đầu tư xây dựng cở bản gắn với kế hoạch vốn, tránh dàn trải, lãng phí; tập trung bố trí vốn cho các công trình trọng tâm trọng điểm. Chủ động bố trí ngân sách được giao trả dứt điểm nợ dây dựng cơ bản; kiên quyết đình hoãn những dự án không hiệu quả, thực hiện kéo dài. - Thực hiện xã hội hóa các hoạt động sự nghiệp, từng bước giảm chi ngân sách. Đối với sự nghiệp giáo dục ưu tiên phân bổ kinh phí cho lĩnh vực mầm non đến khối trung học phổ thông; đối với sự nghiệp y tế không mở rộng mạng lưới y tế mà tập trung đầu tư y tế khu vực từ đó tiết kiệm được nguồn bố trí đầu tư cho con người, tăng chế độ hỗ trợ cho đội ngũ nhân viên làm công tác y tế; đối với lĩnh vực hành chính cần thực hiện khoán kinh gắn liền với công tác sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy góp phần giảm chi thường xuyên. - Hoàn thiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng phân bổ ngân sách theo hướng cân đối tổng thể, không phân chia nguồn kinh phí thực hiện tự chủ và nguồn không thực hiện tự chủ; gắn kết việc phân bổ ngân sách với các chỉ tiêu đầu ra cho các đơn vị; 82 quy định tiêu chuNn đối với tổ chức bộ phân kế toán; tăng cường quyền thực hiện kiện toàn, sắp xếp bộ máy, tổ chức. - Xây dựng phần mềm dùng chung và ban hành thống nhất hệ thống kế toán ngân sách nhà nước dùng chung cho các cấp ngân sách. Từ đó cơ quan Tài chính, Thuế, Kho bạc, Hải quan, đơn vị sử dụng ngân sách khai thác dữ liệu dùng chung nhằm phục vụ cho công tác báo cáo, điều hành ngân sách kịp thời và hiệu quả. - Hoàn thiện phân cấp thu theo hướng từng bước xóa dần các khoản thu phân chia tỷ lệ phần trăm cho ngân sách huyện, xã đồng thời nâng dần các khoản thu ngân sách các cấp hưởng 100%. Cần tạo điều kiện mạnh mẽ hơn cho các cấp chính quyền địa phương được chủ động trong quản lý điều hành ngân sách sao cho tiết kiệm, đạt hiệu quả cao theo quy trình Quốc hội quyết định NSTW và phần trợ cấp ngân sách cấp dưới và HĐND quyết định ngân sách cấp mình; chuyển ngân sách huyện thành đơn vị dự toán để tạo thế chủ động và tập trung nguồn quỹ ngân sách địa phương. Ngoài ra, kiến nghị quỹ ngân sách nhà nước tập trung quản lý thống nhất tại Kho bạc nhà nước, không gửi quỹ ngân sách nhà nước tại các ngân hàng thương mại. Từ những nội dung cơ bản đã trình bày, về thực trạng quản lý ngân sách luận văn đã kiến nghị những giải pháp cơ bản áp dụng trong quá trình quản lý và điều hành ngân sách nhằm góp phần đổi mới và hoàn thiện quản lý ngân sách tỉnh Kiên Giang trong giai đoạn đổi mới cơ chế quản lý kinh tế. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO - GS-TS. Dương Thị Bình Minh (2005), Quản lý chi tiêu công ở Việt Nam thực trạng và giải pháp, Nxb Tài chính. - TS. Sử Đình Thành (2005), Vận dụng phương thức lập ngân sách theo kết quả đầu ra trong quản lý chi tiêu công của Việt Nam, Nxb Tài chính. - Bộ Tài chính, Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn thực hiện, Nxb Tài chính, 2003. - Bộ Tài chính, VIE/96/028 (2000), Cải thiện hệ thống định mức phân bổ chi thường xuyên. - Bộ Tài chính, VIE/96/028 (2001), Thành phố Hồ Chí Minh - Đánh giá chi tiêu công ngành giáo dục và y tế. - Bộ Tài chính, VIE/96/028 (2001), Hoàn thiện quy trình ngân sách Việt Nam. - Bộ Tài chính, VIE/96/028 (2001), Hướng dẫn thực hiện đánh giá chi tiêu công ở Việt Nam. - Cục Thống kê tỉnh Kiên Giang, Niên giám thống kê các năm 2003, 2004, 2005, 2006, 2007. - Kiểm toán Nhà nước khu vực V, Báo cáo kiểm toán ngân sách, tiền và tài sản nhà nước của tỉnh Kiên Giang các năm 2004, 2006. - Quỹ Hoà bình SASAKAWA – Học viện Tài chính (2007), Tài liệu bồi dưỡng kiến thức: Nâng cao năng lực quản lý tài chính công trong thời kỳ hội nhập kinh tế ở Việt Nam. - Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ VIII Đảng bộ tỉnh Kiên Giang, nhiệm kỳ 2005-2010. - Uỷ ban nhân dân tỉnh Kiên Giang, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Kiên Giang các năm 2003, 2004, 2005, 2006, 2007. - Uỷ ban nhân dân tỉnh Kiên Giang, Chiến lược tài chính tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2001-2010, tháng 01 năm 2000. - Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang, Báo cáo quyết toán NSNN các năm 2003, 2004, 2005, 2006, 2007.