Luận văn Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại tại thành phố Hồ Chí Minh
1. Lý do chọn đề tài Ngân hàng thương mại là một định chế tài chính trung gian có tầm quan trọng vào loại bậc nhất trong nền kinh tế thị trường. Thông qua việc huy động các nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội rồi phân phối lại cho các chủ thể trong nền kinh tế để mở rộng sản xuất kinh doanh, các ngân hàng thương mại đã có vai trò rất lớn cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế của một quốc gia. Trong hoạt động kinh doanh của mình ngân hàng thương mại luôn đối mặt với nhiều loại rủi ro, trong đó rủi ro tín dụng là loại rủi ro chính yếu nhất và là mối quan tâm thường xuyên của các ngân hàng. Trong những năm qua hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự tăng trưởng chung của kinh tế đất nước. Các ngân hàng thương mại Việt Nam đã không ngừng cải tiến quy trình nghiệp vụ tín dụng nhằm làm giảm đến mức thấp nhất tỷ lệ nợ xấu trong hoạt động tín dụng của ngân hàng mình. Tuy nhiên tình hình nợ quá hạn trong các ngân hàng thương mại Việt Nam thời gian qua vẫn còn ở tỷ lệ cao hơn so với các nước trong khu vực. Điều này là do hệ thống quản lý rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn còn những hạn chế nhất định nên đã không đánh giá đúng và chính xác về mức độ rủi ro tín dụng của các khách hàng. Để quản lý rủi ro tín dụng có hiệu quả thì hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp có vai trò hỗ trợ rất lớn cho công tác quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng. Thông qua hệ thống xếp hạng tín nhiệm các ngân hàng có thể đánh giá mức độ rủi ro của các khách hàng, cho phép ngân hàng chủ động lựa chọn khách hàng và xây dựng chính sách tín dụng hợp lý. Với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả hệ thống xếp tín nhiệm doanh nghiệp tại các ngân hàng thương mại Việt Nam nên tôi chọn đề tài “HOÀN THIỆN HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI TPHCM ” 5. Kết cấu của luận văn Luận văn bao gồm 3 chương : Chương 1 : hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động tín dụng ngân hàng luận văn đã làm rõ sự cần thiết của hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Chương 2 : phân tích những ưu điểm và hạn chế của hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại tại TPHCM. Chương 3 : đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại Việt Nam. MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1 1.1 Tổng quan về hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại 1 1.1.1 Khái niệm tín dụng 1 1.1.2 Các loại hình tín dụng của ngân hàng thương mại 1 1.1.3 Rủi ro trong hoạt động tín dụng của các NHTM 3 1.2 Sự cần thiết của hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại 4 1.2.1 Khái niệm về xếp hạng tín nhiệm 4 1.2.2 Ý nghĩa và tác dụng của xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 5 1.2.2.1 Ý nghĩa của hệ thống xếp hạng tín nhiệm 5 1.2.2.2 Tác dụng của hệ thống xếp hạng tín nhiệm 5 1.2.3 Những chỉ tiêu dùng trong phân tích xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 6 1.2.3.1 Rủi ro kinh doanh 6 1.2.3.1.1 Các chỉ tiêu định tính phản ánh rủi ro kinh doanh 6 1.2.3.1.2 Các chỉ tiêu định lượng phản ánh rủi ro kinh doanh 8 1.2.3.2 Rủi ro tài chính 8 1.2.3.2.1 Các chỉ tiêu định tính phản ánh rủi ro tài chính 8 1.2.3.2.2 Các chỉ tiêu định lượng phản ánh rủi ro tài chính 8 1.2.3.2.2.1 Nhóm chỉ tiêu về khả năng sinh lợi 9 1.2.3.2.2.2 Nhóm chỉ tiêu về đòn bẩy tài chính 10 1.2.3.2.2.3 Nhóm chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động 11 1.2.3.2.2.4 Nhóm chỉ tiêu về khả năng thanh khoản 13 1.2.3.2.2.5 Nhóm chỉ tiêu thể hiện sự linh hoạt về tài chính 14 1.2.3.2.2.6 Nhóm chỉ tiêu về quy mô doanh nghiệp 15 1.2.3.2.2.7Nhóm chỉ tiêu thể hiện chiều hướng tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận 15 1.2.3.2.2.8 Nhóm chỉ tiêu về lưu chuyển tiền tệ 15 1.2.3.2.2.9 Nhóm chỉ tiêu về giá trị thị trường của doanh nghiệp 16 1.2.3.3 Rủi ro do biến động kinh tế vĩ mô 16 1.2.4 Các mô hình xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 17 1.2.4.1 Mô hình Probit 17 1.2.4.2 Mô hình điểm số Z của Altman 17 1.2.4.3 Mô hình cấu trúc rủi ro tổng hợp của Merton 18 1.3 Kinh nghiệm của các nước trên thế giới về xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 19 1.3.1 Kinh nghiệm các nước 19 1.3.1.1 Kinh nghiệm của Moody và S&P trong xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 19 1.3.1.2 Kinh nghiệm của Đức về xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 20 1.3.1.3 Kinh nghiệm Malaysia 21 1.3.2 Một số quy định của Ủy ban Basel về hệ thống xếp hạng tín nhiệm nội bộ của các ngân hàng thương mại 22 1.3.3 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam trong việc nâng cao hiệu quả hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại các ngân hàng thương mại 24 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 25 CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH THỰC HIỆN XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 26 2.1 Tổng quan về tình hình hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại tại Thành phố Hồ Chí Minh 26 2.1.1 Những thuận lợi 26 2.1.1.1 Tình hình phát triển kinh tế-xã hội TPHCM 26 2.1.1.2 Tình hình huy động vốn của các NHTM tại TPHCM 27 2.1.1.3 Tình hình hoạt động tín dụng của các NHTM tại TPHCM 28 2.1.2 Những khó khăn 29 2.2 Quá trình phát triển hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại tại TPHCM 30 2.2.1 Giai đoạn 1994-2000 30 2.2.2 Giai đoạn từ năm 2000 đến nay 30 2.3 Những ưu điểm và hạn chế trong xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các NHTM tại TPHCM 35 2.3.1 Những ưu điểm 35 2.3.2 Những hạn chế 36 VÍ DỤ 1 39 VÍ DỤ 2 50 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế trong xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại NHTM 60 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 63 CHƯƠNG 3 CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 64 3.1 Những cơ sở nền tảng cho việc đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại tại TPHCM 64 3.1.1 Cơ sở pháp lý 64 3.1.2 Trình độ quản lý và công nghệ của hệ thống NHTM Việt Nam đang dần được nâng cao 65 3.1.3 Hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi phải nâng cao hiệu quả xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại các NHTM Việt Nam 66 3.2 Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của ngân hàng thương mại 66 3.2.1 Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích 66 3.2.1.1 Các chỉ tiêu tài chính 66 3.2.1.2 Các chỉ tiêu phi tài chính 68 3.2.1.2.1 Nhóm chỉ tiêu lưu chuyển tiền tệ 68 3.2.1.2.2 Nhóm chỉ tiêu đánh giá vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp 69 3.2.1.2.3 Nhóm chỉ tiêu đánh giá mức độ rủi ro ngành 70 3.2.1.2.4 Nhóm chỉ tiêu đánh giá về chất lượng quản trị điều hành 71 3.2.1.2.5 Nhóm chỉ tiêu đánh giá về quan hệ với ngân hàng 73 3.2.2 Hoàn thiện hệ thống thang điểm xếp hạng 74 3.2.2.1 Về nguyên tắc chấm điểm 74 3.2.2.2 Về số lượng các thứ hạng và mô tả đặc điểm của từng thứ hạng 74 3.2.3 Hoàn thiện quy trình xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp 76 3.2.4 Các giải pháp khác 82 3.2.4.1 Xây dựng đội ngũ chuyên gia phân tích 82 3.2.4.2 Ứng dụng công nghệ thông tin 82 3.2.4.3 Phỏng vấn doanh nghiệp 83 3.3 Những kiến nghị đối với các đơn vị hữu quan 83 3.3.1 Kiến nghị với Bộ tài chính hoàn thiện chuẩn mực kế toán Việt Nam 83 3.3.2 Kiến nghị với Tổng cục thống kê về xây dựng các chỉ tiêu tài chính trung bình ngành 83 3.3.3 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 84 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 85 KẾT LUẬN 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại tại thành phố Hồ Chí Minh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa NHTM. Theo quyeát ñònh 493 thì NHTM thöïc hieän phaân loaïi nôï caên cöù theo keát quaû xeáp haïng khaùch haøng töø heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä – döïa treân söï ñaùnh giaù toång hôïp veà tình hình taøi chính, phi taøi chính, keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng. Ñaây cuõng laø phöông thöùc ñang ñöôïc caùc ngaân haøng treân theá giôùi aùp duïng. Coù theå noùi ñaây laø moät böôùc tieán ban ñaàu trong tieáp caän an toaøn voán, khoâng chæ nhaèm muïc ñích phaân loaïi nôï, maø coøn nhaèm ñaùnh giaù ruûi ro khoaûn vay, quaûn lyù chaát löôïng tín duïng.Vôùi heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä ñeå phaân loaïi nôï seõ giuùp cho caùc NHTM xaùc ñònh chính xaùc tyû leä nôï xaáu taïi moãi thôøi ñieåm, kieåm soaùt toaøn boä danh muïc tín duïng cuõng nhö ñaùnh giaù khaùch haøng vay voán moät caùch thoáng nhaát.
Nhìn chung caùc vaên baûn phaùp quy veà naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM Vieät Nam ñang tieáp tuïc ñöôïc hoaøn thieän döôùi söï chæ ñaïo cuûa Chính phuû, Boä taøi chính, Ngaân haøng Nhaø nöôùc cuõng nhö caùc Boä ngaønh coù lieân quan. Caùc vaên baûn phaùp quy laø cô sôû phaùp lyù raát quan troïng nhaèm naâng cao hôn hôn nöõa naêng löïc caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá.
3.1.2 Trình ñoä quaûn lyù vaø coâng ngheä cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam ñang daàn ñöôïc naâng cao
Tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá seõ laøm gia taêng möùc ñoä caïnh tranh giöõa caùc NHTM Vieät Nam cuõng nhö giöõa caùc NHTM Vieät Nam vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong khoaûng thôøi gian saép tôùi. Trong cuoäc caïnh tranh ñoù ñoøi hoûi caùc NHTM Vieät Nam phaûi khoâng ngöøng caûi tieán nghieäp vuï, ña daïng hoùa saûn phaåm vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng.
Coâng ngheä thoâng tin ñoùng vai troø raát quan troïng ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng vaø chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng. Trong thôøi gian qua NHNN ñaõ ñöa vaøo vaän haønh heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng do ñoù ñaõ laøm taêng toác ñoä xöû lyù nghieäp vuï cuûa caùc NHTM, ñaûm baûo an toaøn, chính xaùc vaø tính baûo maät cao cho caùc khaùch haøng. Caùc NHTM Vieät Nam thôøi gian qua cuõng ñaõ raát naêng ñoäng trong ñaàu tö, ñoåi môùi coâng ngheä ngaân haøng nhaèm naâng cao hôn nöõa hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng mình. Chaúng haïn nhö Sacombank söû duïng coâng ngheä ngaân haøng hieän ñaïi Core Banking, Techcombank thì trieån khai phaàn meàm Globus mua cuûa Thuïy Syõ, caùc NHTM nhaø nöôùc cuõng ñöôïc Ngaân haøng theá giôùi taøi trôï ñeå naâng caáp heä thoáng coâng ngheä thoâng tin töông ñoái hieän ñaïi, moät soá ngaân haøng coå phaàn cuõng ñaõ lieân keát vôùi nhau ñeå naâng cao chaát löôïng dòch vuï theû ATM cung öùng cho khaùch haøng… Taát caû nhöõng ñieàu naøy cho thaáy caùc NHTM Vieät Nam coù ñuû ñieàu kieän vaø khaû naêng ñeå öùng duïng caùc coâng ngheä ngaân haøng hieän ñaïi trong quaûn lyù ruûi ro tín duïng taïi ngaân haøng mình.
3.1.3 Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñoøi hoûi phaûi naâng cao hieäu quaû xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp taïi caùc NHTM Vieät Nam
Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia thì caùc NHTM Vieät Nam chæ môùi ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa coâng taùc quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Hieän nay caùc NHTM Vieät Nam ñang chieám öu theá veà quy moâ vaø khaû naêng cung caáp saûn phaåm treân thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng. Tuy nhieân trong thôøi gian saép tôùi tôùi caùc ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi seõ xuaát hieän taïi Vieät Nam ngaøy caøng nhieàu. Caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vôùi öu theá veà voán, coâng ngheä, chính saùch saûn phaåm, kinh nghieäm quaûn lyù ruûi ro tín duïng… khi ñoù seõ taïo aùp löïc caïnh tranh raát lôùn ñoái vôùi caùc NHTM Vieät Nam. Trong hoaït ñoäng ngaân haøng thì ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro chuû yeáu vaø quan troïng nhaát vì noù coù lieân quan vaø taùc ñoäng ñeán caùc loaïi ruûi ro khaùc cuûa ngaân haøng nhö ruûi ro thanh khoaûn, ruûi ro laõi suaát, ruûi ro tyû giaù. Chính vì vaäy ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñoøi hoûi caùc NHTM Vieät Nam phaûi coù moät heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp hoaït ñoäng coù hieäu quaû ñeå naâng cao hôn nöõa tính chuyeân nghieäp vaø toác ñoä xöû lyù caùc yeâu caàu veà tín duïng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, quaûn lyù danh muïc cho vay vaø môû roäng danh muïc caùc khaùch haøng tieàm naêng.
3.2 Caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa ngaân haøng thöông maïi
3.2.1 Hoaøn thieän heä thoáng chæ tieâu phaân tích
3.2.1.1 Caùc chæ tieâu taøi chính
Nhö ñaõ phaân tích ôû chöông 2, caùc chæ tieâu taøi chính duøng ñeå phaân tích xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM Vieät Nam coøn thieáu moät soá chæ tieâu quan troïng. Chính vì vaäy neân luaän vaên coù ñeà xuaát nhö sau (trang beân):
Chæ tieâu
Tyû troïng (%)
1. Chæ tieâu thanh khoaûn
5%
Khaû naêng thanh toaùn nhanh
2%
Voán löu ñoäng roøng
3%
2. Chæ tieâu hoaït ñoäng
15%
Voøng quay haøng toàn kho
5%
Kyø thu tieàn bình quaân
5%
Hieäu quaû söû duïng taøi saûn
5%
3. Chæ tieâu caân nôï
20%
Nôï phaûi traû/ toång taøi saûn
8%
Khaû naêng traû laõi
7%
Nôï quaù haïn/ toång dö nôï ngaân haøng
5%
4. Chæ tieâu khaû naêng sinh lôïi
20%
Lôïi nhuaän sau thueá/ doanh thu
6%
Lôïi nhuaän sau thueá/ nguoàn voán chuû sôû höõu
6%
Lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay/ toång taøi saûn
8%
5. Chæ tieâu linh hoaït veà taøi chính
20%
Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/toång taøi saûn
10%
Voán löu ñoäng roøng/toång taøi saûn
10%
6. Chæ tieâu giaù trò thò tröôøng cuûa doanh nghieäp
10%
Giaù trò thò tröôøng toång taøi saûn
7%
Chæ soá P/E
3%
7. Chæ tieâu chieàu höôùng taêng tröôûng
10%
Toác ñoä taêng tröôûng doanh thu
3%
Toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän
3%
Toác ñoä taêng giaù trò thò tröôøng toång taøi saûn
4%
Toång
100%
3.2.1.2 Caùc chæ tieâu phi taøi chính
Hieän taïi caùc chæ tieâu phi taøi chính trong heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM Vieät Nam nhö: löu chuyeån tieàn teä, vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, möùc ñoä ruûi ro ngaønh, chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh cuûa doanh nghieäp vaãn coøn nhöõng haïn cheá do ñoù caùc chæ tieâu naøy caàn ñöôïc boå sung ñeå taêng hieäu quaû cuûa vieäc phaân tích xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp.
3.2.1.2.1 Nhoùm chæ tieâu löu chuyeån tieàn teä
Beân caïnh 2 chæ tieâu hieän ñang ñöôïc caùc NHTM söû duïng trong phaân tích löu chuyeån tieàn teä cuûa doanh nghieäp laø tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/voán chuû sôû höõu vaø xu höôùng cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù thì luaän vaên ñeà xuaát söû duïng theâm 3 chæ tieâu sau ñaây ñeå phaân tích tình hình löu chuyeån tieàn teä cuûa doanh nghieäp.
Chæ soá löu chuyeån quyõ
Chæ soá löu
chuyeån quyõ
Lôïi töùc tröôùc thueá + Khaáu hao
=
Laõi vay + Caùc khoaûn thanh toaùn ñöôïc ñieàu chænh thueá
Chæ soá löu chuyeån quyõ nhaán maïnh vaøo vieäc doanh nghieäp coù taïo ra ñuû tieàn ñeå noäp thueá vaø traû laõi tieàn vay hay khoâng. Chæ soá naøy duøng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng thanh toaùn cuûa coâng ty ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ñeán haïn nhö traû laõi tieàn vay, nôï ngaén haïn, caùc khoaûn lôïi töùc öu ñaõi (neáu coù).
Chæ soá traû heát caùc khoaûn nôï
Chæ soá traû heát
caùc khoaûn nôï
Löôïng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh
=
Nôï ngaén haïn + Nôï daøi haïn ñeán haïn traû
Chæ soá naøy lôùn hôn 1 coù nghóa laø doanh nghieäp coù ñuû nguoàn tieàn maët töø hoaït ñoäng kinh doanh ñeå hoaøn traû caùc khoaûn vay ñeán haïn. Chæ soá naøy caøng cao thì khaû naêng traû nôï cuûa doanh nghieäp caøng toát.
Chæ soá taøi trôï voán
Löôïng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh
Chæ soá taøi trôï voán =
Löôïng tieàn chi cho ñaàu tö vaøo taøi saûn daøi haïn
Chæ soá naøy theå hieän löôïng voán saün coù ñeå ñaàu tö phaùt trieån cho doanh nghieäp vaø traû caùc khoaûn nôï ngaén haïn. Tyû soá naøy caøng lôùn cho thaáy doanh nghieäp coù ñuû khaû naêng ñaùp öùng caùc vaán ñeà veà taøi chính vaø ñaàu tö veà laâu daøi ñeå phaùt trieån doanh nghieäp.
3.2.1.2.2 Nhoùm chæ tieâu ñaùnh giaù vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp
Ñeå ñaùnh giaù vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp chuùng ta coù theå döïa vaøo caùc chæ tieâu nhö sau:
Thò phaàn cuûa doanh nghieäp : thò phaàn cuûa doanh nghieäp cho thaáy vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp so vôùi caùc ñoái thuû. Caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn seõ coù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå haï thaáp chi phí saûn xuaát vaø ñònh giaù saûn phaåm thaáp hôn so vôùi caùc ñoái thuû ñeå chieám lónh thò tröôøng. Thò phaàn cuûa doanh nghieäp coøn chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùc nhö: maïng löôùi phaân phoái, hieäu quaû coâng taùc marketing…
Tính ña daïng trong caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp : caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng coù hieäu quaû thöôøng ña daïng hoùa saûn phaåm, ña daïng hoùa doanh thu theo nhieàu loaïi saûn phaåm khaùc nhau, ña daïng hoùa khaùch haøng vaø nhaø cung caáp. Söï ña daïng hoùa giuùp doanh nghieäp khoâng bò phuï thuoäc vaø chuû ñoäng ñöôïc nguoàn cung caáp nguyeân vaät lieäu vaø nguoàn tieâu thuï saûn phaåm. Söï ña daïng hoùa giuùp baûo veä doanh nghieäp tröôùc nhöõng bieán ñoåi baát thöôøng cuûa moâi tröôøng kinh doanh: thay ñoåi veà coâng ngheä saûn xuaát, taùc ñoäng cuûa chu kyø kinh teá…
Söï nhaïy beùn cuûa doanh nghieäp trong thay ñoåi, öùng duïng coâng ngheä môùi vaøo saûn xuaát : coâng ngheä saûn xuaát ñoùng moät vai troø quan troïng trong naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm. Do ñoù doanh nghieäp naøo nhaïy beùn trong ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát seõ naâng cao ñöôïc vò theá caïnh tranh cuûa mình.
Lôïi theá thöông maïi cuûa doanh nghieäp: caùc yeáu toá nhö tieáng taêm cuûa doanh nghieäp, danh tieáng nhaõn hieäu saûn phaåm, baèng phaùt minh saùng cheá cuûa doanh nghieäp trong caûi tieán chaát löôïng saûn phaåm, lôïi theá veà ñòa ñieåm saûn xuaát kinh doanh… seõ taïo cho doanh nghieäp khaû naêng sinh lôïi cao hôn caùc ñoái thuû coù cuøng ñieàu kieän saûn xuaát. Do ñoù doanh nghieäp naøo coù ñöôïc lôïi theá thöông maïi seõ coù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå taêng tröôûng doanh thu vaø lôïi nhuaän.
Khaû naêng chòu ñöïng cuûa doanh nghieäp tröôùc nhöõng bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh teá vó moâ: caùc yeáu toá kinh teá vó moâ nhö söï bieán ñoäng cuûa laõi suaát vaø tyû giaù hoái ñoaùi, suy thoaùi kinh teá, laïm phaùt… luoân coù taùc ñoäng baát ngôø vaø aûnh höôûng xaáu ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Do ñoù doanh nghieäp naøo coù cô caáu toå chöùc chaët cheõ vaø nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cao thì seõ coù khaû naêng chòu ñöïng toát hôn tröôùc nhöõng bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh teá vó moâ.
3.2.1.2.3 Nhoùm chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro ngaønh
Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro ngaønh chuùng ta coù theå döïa vaøo caùc chæ tieâu nhö sau:
Quy moâ thò tröôøng cuûa ngaønh: caùc ngaønh coù quy moâ doanh soá chieám tyû troïng lôùn vaø coù suaát taêng tröôûng cao haèng naêm treân thò tröôøng seõ laø nhöõng ngaønh kinh doanh haáp daãn vaø mang laïi nhieàu lôïi nhuaän cho doanh nghieäp, do ñoù ruûi ro ngaønh seõ thaáp. Tuy nhieân quy moâ thò tröôøng cuûa ngaønh caàn ñöôïc keát hôïp phaân tích vôùi coâng ngheä saûn xuaát cuûa ngaønh vaø trieån voïng ngaønh ñeå nhaø phaân tích coù caùi nhìn toaøn dieän hôn veà ruûi ro cuûa moät ngaønh.
Caùc ñoøi hoûi veà coâng ngheä saûn xuaát cuûa ngaønh: söï thay ñoåi veà coâng ngheä saûn xuaát coù theå huûy dieät moät ngaønh kinh doanh ñang phaùt trieån cöïc thònh vaø saûn sinh ra moät ngaønh kinh doanh môùi. Do ñoù ngaønh kinh doanh naøo ñoøi hoûi coâng ngheä saûn xuaát caøng cao thì seõ ít ruûi ro hôn laø caùc ngaønh chæ ñoøi hoûi coâng ngheä saûn xuaát trung bình hoaëc thaáp.
Trieån voïng ngaønh : trieån voïng ngaønh chòu aûnh höôûng bôûi caùc yeáu toá nhö: chu kyø taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa ngaønh, xu höôùng thay ñoåi nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng, möùc ñoä caïnh tranh cuûa nhöõng saûn phaåm thay theá töø caùc ngaønh khaùc, tình hình kinh teá - chính trò trong nöôùc,… Vieäc phaân tích trieån voïng ngaønh laø moät ngheä thuaät hôn laø moät khoa hoïc vì ñoøi hoûi kinh nghieäm vaø söï nhaïy beùn cuûa nhaø phaân tích trong ñaùnh giaù trieån voïng ngaønh. Ngoaøi ra, NHTM cuõng neân thu thaäp theâm caùc yù kieán, nhaän ñònh vaø thoâng tin töø caùc nhaø quaûn lyù, caùc coâng ty trong cuøng ngaønh vaø caùc khaùch haøng cuûa doanh nghieäp ñeå coù moät nhaän ñònh chính xaùc hôn veà trieån voïng ngaønh.
Taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng xung quanh ñeán söï phaùt trieån cuûa ngaønh: caùc quy ñònh phaùp lyù chaát löôïng saûn phaåm cuûa ngaønh, möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc ngaønh khaùc ñeán hoaït ñoäng cuûa ngaønh (chaúng haïn nhö ngaønh cung caáp naêng löôïng luoân coù taùc ñoäng ñeán caùc ngaønh kinh doanh khaùc), … laø nhöõng yeáu toá coù taùc ñoäng ñeán trieån voïng ngaønh.
Khaû naêng phaùt trieån cuûa ngaønh tröôùc nhöõng bieán ñoäng kinh teá vó moâ: vieäc thöïc thi caùc chính saùch taøi chính- tieàn teä quoác gia, tình hình bieán ñoäng laïm phaùt, laõi suaát… laø nhöõng yeáu toá luoân coù nhöõng taùc ñoäng baát ngôø ñeán söï phaùt trieån cuûa moät ngaønh. Do ñoù ngaønh naøo coù caùc neàn taûng kinh doanh caøng vöõng vaøng thì seõ coù khaû naêng chòu ñöïng tröôùc caùc bieán ñoäng cuûa caùc yeáu toá kinh teá vó moâ.
3.2.1.2.4 Nhoùm chæ tieâu ñaùnh giaù veà chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh
Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh doanh nghieäp chuùng ta coù theå döïa vaøo chæ tieâu ñònh tính nhö sau: trình ñoä chuyeân moân cuûa ngöôøi quaûn lyù, kinh nghieäm quaûn lyù ñieàu haønh, nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc cuûa ngöôøi quaûn lyù, moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä, chieán löôïc vaø keá hoaïch kinh doanh cuûa doanh nghieäp.
Trình ñoä chuyeân moân cuûa ngöôøi quaûn lyù : ñeå quaûn trò doanh nghieäp ñöôïc toát thì ñoäi nguõ quaûn lyù cao caáp trong doanh nghieäp phaûi laø nhöõng ngöôøi coù trình ñoä chuyeân moân nhaát ñònh. Hoï phaûi thoâng hieåu veà saûn xuaát vaø tieáp thò, bieát kieåm soaùt taøi chính, bieát boá trí lôïi nhuaän moät caùch hôïp lyù cho nhu caàu caïnh tranh vaø taêng tröôûng cuûa doanh nghieäp,…
Kinh nghieäm thöïc teá cuûa nhaø quaûn trò : beân caïnh trình ñoä chuyeân moân thì kinh nghieäm thöïc teá cuûa nhaø quaûn trò cuõng ñoùng vai troø raát quan troïng ñeán hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc hoaït ñoäng nhö quaûn trò chuoãi cung öùng, quaûn trò marketing, ñaøm phaùn thöông maïi vôùi caùc ñoái taùc,… raát caàn ñeán kinh nghieäm cuûa nhaø quaûn trò.
Thaønh töïu ñaït ñöôïc cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù trong doanh nghieäp: thaønh tích cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù trong vieäc giuùp doanh nghieäp vöôït qua nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên trong quaù khöù vaø hieän taïi laø baèng chöùng chöùng minh cho chaát löôïng quaûn trò cuûa doanh nghieäp. Theo kinh nghieäm thì nhöõng doanh nghieäp thaønh ñaït laø nhöõng doanh nghieäp coù caùc thaønh tích sau ñaây trong quaù trình hoaït ñoäng:
Coù thaønh tích toát trong quaù trình vay möôïn xeùt veà maët soá tieàn vay vaø chaát löôïng caùc taøi saûn laøm ñaûm baûo nôï vay do ngöôøi cho vay yeâu caàu.
Ñöôïc coäng ñoàng doanh nghieäp ñaùnh giaù cao, nhaát laø töø caùc nhaø cung caáp vaø ngaân haøng.
Am hieåu caùc khía caïnh khaùc nhau trong hoaït ñoäng kinh doanh, bieát roõ thò tröôøng, quy trình saûn xuaát, chi phí saûn xuaát vaø möùc lôïi nhuaän vaø naém chaéc soá tieàn taïo ra ñöôïc töø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa hoï. Nhöõng doanh nghieäp thaønh ñaït cuõng raát caån troïng trong vieäc thuï ñaéc taøi saûn vaø luoân quan taâm ñeán vieäc caùc taøi saûn môùi taïo ra theâm bao nhieâu thu nhaäp cho doanh nghieäp.
Raát nhaïy beùn trong vieäc xaùc ñònh caùc cô hoäi vaø ruûi ro tieàm aån trong kinh doanh.
Phaùt trieån doanh nghieäp theo töøng giai ñoaïn quaûn lyù. Vieäc môû roäng doanh nghieäp khoâng bao giôø xaûy ra moät caùch ñoät ngoät maø ñöôïc thöïc hieän theo töøng giai ñoaïn.
Moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä : moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä toát laø nhaân toá quan troïng ñaûm baûo cho söï hoaït ñoäng hieäu quaû cuûa doanh nghieäp. Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä laø moät coâng cuï höõu hieäu ñeå nhaø quaûn trò phaùt hieän ra caùc vaán ñeà coøn toàn taïi trong saûn xuaát vaø xöû lyù ngay caùc vaán ñeà naøy. Moät doanh nghieäp coù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä toát cuõng seõ coù moät neà neáp toå chöùc toát vaø ñieàu naøy coù theå taïo neân nhöõng tieán boä vöôït troäi cuûa doanh nghieäp so vôùi caùc ñoái thuû.
Chieán löôïc vaø keá hoaïch kinh doanh : doanh nghieäp coù chieán löôïc kinh doanh toát seõ thaáy roõ muïc ñích vaø höôùng ñi cuûa mình, naém baét cô hoäi vaø nguy cô trong kinh doanh nhôø phaân tích vaø döï baùo caùc ñieàu kieän moâi tröôøng trong töông lai. Moät chieán löôïc kinh doanh roõ raøng seõ giuùp doanh nghieäp giaûi quyeát toát caùc maët maïnh vaø yeáu cuûa coâng ty, tranh thuû caùc cô hoäi beân ngoaøi vaø laøm giaûm thieåu caùc vaán ñeà noäi taïi beân trong doanh nghieäp. Chính vì vaäy thoâng qua ñaùnh giaù chieán löôïc, keá hoaïch kinh doanh chuùng ta coù theå ñaùnh giaù chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh cuûa doanh nghieäp.
Ngoaøi caùc chæ tieâu ñònh tính ôû treân, caùc NHTM caàn xaây döïng theâm caùc chæ tieâu ñònh löôïng trong ñaùnh giaù khaû naêng quaûn trò ñieàu haønh cuûa doanh nghieäp. Chaúng haïn caùc NHTM coù theå choïn nhö 5 chæ tieâu ñònh löôïng nhö sau trong ñaùnh giaù chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh cuûa doanh nghieäp: toác ñoä taêng cuûa naêng suaát lao ñoäng, toác ñoä taêng tieàn löông bình quaân, hieäu suaát söû duïng lao ñoäng, giaù voán haøng baùn/doanh thu thuaàn, chi phí baùn haøng/doanh thu thuaàn. Naêm chæ tieâu naøy cho thaáy khaû naêng quaûn trò cuûa doanh nghieäp trong caûi tieán boä maùy quaûn lyù vaø toå chöùc maïng löôùi kinh doanh hieäu quaû ñeán möùc naøo, möùc ñoä hôïp lyù trong keát caáu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp, khaû naêng quaûn lyù chi phí saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp so vôùi caùc ñoái thuû.
3.2.1.2.5 Nhoùm chæ tieâu ñaùnh giaù veà quan heä vôùi ngaân haøng
Ñaây laø chæ tieâu maø ngaân haøng coù ñieàu kieän thu thaäp ñaày ñuû trong xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp. Tuy nhieân, chæ tieâu naøy chæ duøng ñeå ñaùnh giaù nhöõng doanh nghieäp ñaõ coù quan heä tín duïng vaø giao dòch vôùi ngaân haøng. Coøn ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp chæ môùi vay voán laàn ñaàu taïi ngaân haøng thì khoâng theå duøng chæ tieâu naøy ñeå ñaùnh giaù. Doanh nghieäp coù lòch söû quan heä tín duïng toát vôùi ngaân haøng, luoân vay traû nôï ñuùng haïn chöùng toû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp laø coù hieäu quaû, do ñoù coù uy tín vaø thieän chí trong vieäc traû nôï. Ngaân haøng caàn taäp trung vaøo 7 chæ tieâu sau ñaây ñeå ñaùnh giaù uy tín cuûa doanh nghieäp trong moái quan heä vôùi ngaân haøng: traû nôï vay ñuùng haïn, soá laàn cô caáu laïi nôï, nôï quaù haïn trong quaù khöù, soá laàn caùc cam keát maát khaû naêng thanh toaùn, cung caáp thoâng tin ñaày ñuû chính xaùc theo yeâu caàu cuûa ngaân haøng, soá dö tieàn gôûi trung bình cuûa doanh nghieäp taïi ngaân haøng, uy tín trong giao dòch vôùi caùc ngaân haøng khaùc.
Hieän nay ngaân haøng HSBC ñang cung caáp cho caùc doanh nghieäp moät loaïi hình dòch vuï ngaân haøng goïi laø dòch vuï hoã trôï doanh nghieäp quaûn lyù tieàn maët. Doanh nghieäp chæ caàn môû moät taøi khoaûn taïi HSBC, ngaân haøng seõ giuùp doanh nghieäp laøm coâng vieäc gom tieàn baùn haøng vaøo taøi khoaûn naøy vaøo cuoái moãi ngaøy. Tieàn baùn haøng cuûa doanh nghieäp seõ ñöôïc chuyeån vaøo taøi khoaûn cuûa HSBC taïi ngaân haøng ñöôïc chæ ñònh tröôùc, cuoái ngaøy taøi khoaûn cuûa doanh nghieäp seõ ñöôïc töï ñoäng ghi coù. Vaø khi caàn thanh toaùn tieàn cho nhaø cung caáp, doanh nghieäp chæ caàn chuyeån leänh cho HSBC, ngaân haøng seõ thay doanh nghieäp laøm vieäc naøy. Dòch vuï hoã trôï doanh nghieäp quaûn lyù tieàn maët cuûa HSBC moät maët taïo thuaän tieän cho doanh nghieäp trong quaûn lyù caùc khoaûn thu chi ñoái vôùi caùc nhaø cung caáp vaø khaùch haøng, maët khaùc coøn giuùp ngaân haøng theo doõi ñöôïc tình hình kinh doanh, uy tín cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi caùc nhaø cung caáp vaø caùc khaùch haøng cuûa mình. Do ñoù dòch vuï hoã trôï doanh nghieäp quaûn lyù tieàn maët cuûa HSBC ñaõ giuùp ngaân haøng naøy coù theâm nguoàn thoâng tin ñaùng tin caäy trong xeáp haïng tín nhieäm caùc doanh nghieäp ñang vay voán taïi ngaân haøng mình.
3.2.2 Hoaøn thieän heä thoáng thang ñieåm xeáp haïng
3.2.2.1 Veà nguyeân taéc chaám ñieåm
Moãi chæ tieâu taøi chính hoaëc phi taøi chính seõ coù 5 khoaûng giaù trò chuaån töông öùng vôùi 5 möùc ñieåm 20, 40, 60, 80, 100. Ñoái vôùi moãi chæ tieâu thì ñieåm ban ñaàu cuûa doanh nghieäp laø moät trong 5 möùc ñieåm treân.
Tuøy theo möùc ñoä quan troïng cuûa caùc chæ tieâu vaø nhoùm caùc chæ tieâu maø seõ coù troïng soá khaùc nhau ñoái vôùi moãi chæ tieâu vaø nhoùm chæ tieâu. Do ñoù ñieåm duøng ñeå toång hôïp xeáp loaïi laø tích soá cuûa ñieåm soá ban ñaàu nhaân vôùi troïng soá.
3.2.2.2 Veà soá löôïng caùc thöù haïng vaø moâ taû ñaëc ñieåm cuûa töøng thöù haïng
Caên cöù nhöõng quy ñònh cuûa UÛy ban Basel veà soá löôïng caùc thöù haïng trong xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM vaø Quyeát ñònh soá 1253/QÑ-NHNN ngaøy 21/06/2006 cuûa Thoáng ñoác NHNN veà vieäc cho pheùp Trung taâm Thoâng tin tín duïng CIC thöïc hieän nghieäp vuï phaân tích, xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp, caùc NHTM Vieät Nam neân söû duïng heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp bao goàm 9 thöù haïng vôùi caùc ñaëc ñieåm vaø möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng thöù haïng nhö sau:
Thöù haïng
Ñaëc ñieåm chung cuûa nhoùm khaùch haøng
Möùc ñoä ruûi ro
Haïng AAA
Doanh nghieäp haïng naøy laø nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng raát toát, ñaït hieäu quaû cao vaø coù trieån voïng toát ñeïp.
Thaáp nhaát
Haïng AA
Doanh nghieäp haïng naøy laø nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng kinh doanh coù hieäu quaû, taøi chính laønh maïnh, coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån. Khaû naêng traû nôï laø raát maïnh.
Raát thaáp
Haïng A
Doanh nghieäp haïng naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû, coù tieàm naêng phaùt trieån. Hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp chòu taùc ñoäng bôûi caùc ñieàu kieän kinh teá trong moâi tröôøng kinh doanh nhieàu hôn laø caùc doanh nghieäp haïng AA, tuy nhieân khaû naêng traû nôï cuûa doanh nghieäp vaãn laø raát toát.
Thaáp
Haïng BBB
Doanh nghieäp haïng naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû, coù tieàm naêng phaùt trieån. Tuy nhieân khaû naêng traû nôï coù theå bò suy giaûm neáu chòu taùc ñoäng cuûa caùc ñieàu kieän kinh teá, taøi chính trong moâi tröôøng kinh doanh.
Töông ñoái thaáp
Haïng BB
Doanh nghieäp haïng naøy laø nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng hieäu quaû, song coù moät soá haïn cheá nhaát ñònh veà taøi chính vaø quaûn lyù. Doanh nghieäp coù theå toàn taïi toát trong chu kyø kinh doanh bình thöôøng, nhöng coù theå gaëp khoù khaên khi caùc ñieàu kieän kinh teá trôû neân khoù khaên vaø keùo daøi.
Trung bình
Haïng B
Doanh nghieäp haïng naøy laø nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng toát trong hieän taïi nhöng laïi tieàm aån nhieàu nguy cô trong caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Baát kyø moät taùc ñoäng nhoû naøo cuûa caùc ñieàu kieän kinh teá, taøi chính trong moâi tröôøng kinh doanh cuõng coù theå taùc ñoäng raát lôùn ñeán tình hình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp.
Treân trung bình
Haïng CCC
Doanh nghieäp haïng naøy coù hieäu quaû hoaït ñoäng thaáp, thieáu khaû naêng töï chuû veà taøi chính, naêng löïc quaûn lyù yeáu. Coù nhieàu nguy cô doanh nghieäp khoâng traû ñöôïc nôï.
Cao, ngaân haøng chöa coù nguy cô maát voán ngay nhöng veà laâu daøi seõ khoù khaên neáu tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng khoâng ñöôïc caûi thieän.
Haïng CC
Doanh nghieäp haïng naøy coù hieäu quaû hoaït ñoäng keùm, tình hình taøi chính keùm, khaû naêng traû nôï khoâng ñaûm baûo.
Raát cao, khaû naêng traû nôï ngaân haøng keùm, neáu khoâng coù nhöõng bieän phaùp kòp thôøi, ngaân haøng coù nguy maát voán trong ngaén haïn.
Haïng C
Doanh nghieäp haïng naøy coù hieäu quaû hoaït ñoäng raát keùm. Gaàn nhö chaéc chaén doanh nghieäp seõ vi phaïm hôïp ñoàng tín duïng.
Ñaëc bieät cao, ngaân haøng haàu nhö seõ khoâng thu hoài ñöôïc voán vay
3.2.3 Hoaøn thieän quy trình xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp
Quy trình xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa NHTM seõ ñöôïc thöïc hieän theo 10 böôùc nhö sau:
Böôùc 1: thu thaäp thoâng tin
Böôùc 2 : xaùc ñònh lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, cô caáu toå chöùc vaø ñòa vò phaùp lyù cuûa doanh nghieäp
Böôùc 3 : chaám ñieåm quy moâ cuûa doanh nghieäp
Böôùc 4 : phaân tích ñaëc thuø ngaønh vaø chaám ñieåm vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Trong böôùc naøy thì caùc tyû soá taøi chính cuõng ñuôïc tính toaùn, phaân tích vaø ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi ñaëc thuø ngaønh vaø quy moâ cuûa doanh nghieäp.
Böôùc 5 : chaám ñieåm caùc chæ tieâu taøi chính
Böôùc 6 : phaân tích vaø chaám ñieåm chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh cuûa doanh nghieäp
Böôùc 7 : phaân tích vaø chaám ñieåm möùc ñoä ruûi ro ngaønh maø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng
Böôùc 8 : chaám ñieåm chæ tieâu löu chuyeån tieàn teä vaø uy tín trong giao dòch vôùi ngaân haøng
Böôùc 9 : toång hôïp ñieåm vaø xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp
Böôùc 10 : kieåm tra laïi keát quaû xeáp haïng vaø ra quyeát ñònh xeáp haïng sau cuøng
Böôùc 1 : thu thaäp thoâng tin
Ngaân haøng thu thaäp vaø toång hôïp thoâng tin veà khaùch haøng töø nhieàu nguoàn khaùc nhau: thoâng tin do khaùch haøng cung caáp, phoûng vaán tröïc tieáp khaùch haøng, CIC, baùo caùo nghieân cöùu thò tröôøng cuûa caùc toå chöùc chuyeân nghieäp,…
Böôùc 2 : xaùc ñònh lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, cô caáu toå chöùc vaø ñòa vò phaùp lyù cuûa doanh nghieäp
Caên cöù vaøo giaáy pheùp ñaêng kyù kinh doanh ñeå xaùc ñònh ngaønh ngheà hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø ñòa vò phaùp lyù cuûa doanh nghieäp. Tröôøng hôïp doanh nghieäp hoaït ñoäng ña ngaønh ngheà thì phaân loaïi theo ngaønh saûn xuaát/ kinh doanh naøo ñem laïi tyû troïng doanh thu lôùn nhaát cho doanh nghieäp. Cô caáu toå chöùc cuûa doanh nghieäp coù theå ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua nghieân cöùu baûng ñieàu leä cuûa doanh nghieäp vaø caùc nguoàn thoâng tin khaùc.
Böôùc 3 : chaám ñieåm quy moâ cuûa doanh nghieäp
Caùc caên cöù ñeå xaùc ñònh quy moâ doanh nghieäp laø: voán chuû sôû höõu, giaù trò toång taøi saûn, soá lao ñoäng vaø doanh thu thuaàn. Quy moâ cuûa doanh nghieäp ñöôïc chaám ñieåm theo nguyeân taéc : doanh nghieäp coù quy moâ caøng lôùn thì ñieåm caøng lôùn vaø ngöôïc laïi.
Böôùc 4 : phaân tích ñaëc thuø ngaønh vaø chaám ñieåm vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Caùc tyû soá taøi chính cuõng ñöôïc tính toaùn vaø ñieàu chænh trong böôùc naøy
Phaân tích ñaëc thuø ngaønh
Caùc yeáu toá ñaëc thuø ngaønh nhö: caùc bieán ñoäng theo muøa vuï, chu kyø tuoåi thoï cuûa ngaønh, tính chaát vaø möùc ñoä caïnh tranh trong ngaønh… seõ aûnh höôûng ñeán cô caáu nguoàn voán vaø tính chaát caùc taøi saûn cuûa doanh nghieäp ñöôïc taøi trôï töø caùc nguoàn voán naøy. Chaúng haïn nhö caùc doanh nghieäp baùn sæ phaàn lôùn döïa vaøo nôï ngaén haïn ñeå taøi trôï cho taøi saûn cuûa mình, coøn caùc doanh nghieäp saûn xuaát coù khoaûng 40% taøi saûn naèm trong caùc khoaûn phaûi thu vaø caùc kho haøng, söû duïng nôï ngaén haïn nhieàu hôn nôï daøi haïn ñeå taøi trôï taøi saûn. Caáu truùc taøi chính cuûa doanh nghieäp cuõng bò aûnh höôûng bôûi quy moâ cuûa doanh nghieäp. Chaúng haïn nhö caùc doanh nghieäp nhoû phaûi tuøy thuoäc ñaùng keå vaøo voán chuû sôû höõu ñeå taøi trôï taøi saûn cuûa mình, coøn caùc doanh nghieäp quy moâ lôùn buoäc phaûi söû duïng nhieàu loaïi voán môùi ñuû ñaùp öùng cho caùc hoaït ñoäng cuûa mình. Chính vì vaäy caùc tyû soá taøi chính sau khi ñöôïc tính toaùn töø caùc baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp phaûi ñöôïc ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi ñaëc thuø ngaønh kinh doanh vaø quy moâ cuûa doanh nghieäp. Ngaân haøng cuõng phaûi coù kyõ thuaät ñieàu chænh thích hôïp nhaèm laøm cho giaù trò cuûa caùc tyû soá taøi chính phaûn aùnh saùt nhaát ñeán ruûi ro toång theå cuûa doanh nghieäp.
Chaám ñieåm vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp
Veà vieäc chaám ñieåm chæ tieâu vò theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp thì luaän vaên coù ñeà xuaát nhö sau (trang beân) :
Chæ tieâu
Tyû troïng
1. Thò phaàn thò tröôøng cuûa doanh nghieäp
15%
2. Toác ñoä taêng thò phaàn
10%
3. Chaát löôïng saûn phaåm
10%
4. Danh tieáng nhaõn hieäu saûn phaåm
10%
5. Maïng löôùi phaân phoái
10%
6. Hieäu quaû coâng taùc vaän ñoäng baùn haøng
10%
7. Ña daïng caùc nhaø cung caáp nguyeân vaät lieäu
10%
8. Ña daïng hoùa khaùch haøng
10%
9. Nghieân cöùu phaùt minh
5%
10. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc
10%
Toång
100%
Böôùc 5 : chaám ñieåm caùc chæ tieâu taøi chính
Ngaân haøng seõ so saùnh caùc chæ tieâu taøi chính cuûa doanh nghieäp vôùi tieâu chuaån trung bình ngaønh ñeå cho ñieåm caùc chæ tieâu naøy. Tuy nhieân trong thôøi gian tôùi, ñeå naâng cao hieäu quaû vaø tính chính xaùc trong vieäc cho ñieåm caùc chæ tieâu taøi chính cuûa doanh nghieäp thì ngaân haøng neân thöïc hieän moät cuoäc ñieàu tra thoáng keâ veà moät maãu caùc doanh nghieäp trong cuøng moät ngaønh ngheà. Maãu ñieàu tra phaûi coù tính ñaïi dieän cao cho caùc doanh nghieäp laønh maïnh vaø caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng keùm hieäu quaû trong cuøng moät ngaønh ngheà. Caùc chæ tieâu taøi chính cuûa doanh nghieäp sau khi ñöôïc tính toaùn seõ töông öùng ñöôïc chuyeån sang moät con soá tyû leä phaàn traêm ñeå theå hieän vò trí veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp so vôùi caùc doanh nghieäp khaùc trong maãu ñieàu tra. Sau ñoù caên cöù vaøo caùc con soá tyû leä phaàn traêm naøy vaø tieâu chuaån trung bình ngaønh maø ngaân haøng seõ coù nhaän ñònh ñaày ñuû hôn veà möùc ñoä ruûi ro taøi chính cuûa doanh nghieäp vaø sau ñoù cho ñieåm caùc chæ tieâu taøi chính.
Böôùc 6 : phaân tích vaø chaám ñieåm chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh cuûa doanh nghieäp
Chaát löôïng quaûn trò cuûa doanh nghieäp phaûi ñöôïc ñaùnh giaù vaø cho ñieåm moät caùch khaùch quan döïa treân caùc chæ tieâu ñònh tính nhö : trình ñoä chuyeân moân cuûa ngöôøi quaûn lyù, kinh nghieäm quaûn lyù ñieàu haønh, nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc cuûa ngöôøi quaûn lyù, moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä, chieán löôïc vaø keá hoaïch kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Thoâng tin veà thay ñoåi ñoäi nguõ quaûn lyù cuûa doanh nghieäp phaûi ñöôïc ngaân haøng caäp nhaät kòp thôøi, ñaëc bieät laø söï thay ñoåi caùc vò trí quaûn lyù then choát trong doanh nghieäp bôûi vì nhöõng söï thay ñoåi naøy coù theå aûnh höôûng ñeán chính saùch kinh doanh vaø chính saùch taøi chính cuûa doanh nghieäp. Caùc chæ tieâu ñònh löôïng phaûn aùnh chaát löôïng ñieàu haønh doanh nghieäp cuõng seõ ñöôïc keát hôïp phaân tích vôùi caùc chæ tieâu ñònh tính ñeå cung caáp moät nhaän ñònh toaøn dieän hôn veà chaát löôïng quaûn trò cuûa doanh nghieäp.
Böôùc 7 : phaân tích vaø chaám ñieåm möùc ñoä ruûi ro ngaønh maø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng
Nhöõng thoâng tin veà ruûi ro ngaønh phaûi lieân tuïc ñöôïc ngaân haøng caäp nhaät qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, nhö thoâng tin veà xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh, tình hình cung caàu saûn phaåm trong ngaønh, xu höôùng giaù caû cuûa saûn phaåm,… trong ñaùnh giaù vaø cho ñieåm chæ tieâu ruûi ro ngaønh. Ngoaøi ra ngaân haøng caàn thu thaäp theâm caùc nhaän ñònh vaø thoâng tin töø caùc nhaø quaûn lyù cuûa caùc coâng ty trong cuøng ngaønh vôùi doanh nghieäp vaø caû caùc khaùch haøng cuûa doanh nghieäp ñeå ñaùnh giaù chính xaùc hôn veà ruûi ro ngaønh maø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng.
Böôùc 8 : chaám ñieåm chæ tieâu löu chuyeån tieàn teä vaø uy tín trong giao dòch vôùi ngaân haøng
Chaám ñieåm löu chuyeån tieàn teä
Caùc chæ tieâu duøng trong chaám ñieåm löu chuyeån tieàn teä laø 5 chæ tieâu: tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/voán chuû sôû höõu, xu höôùng löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù, chæ soá löu chuyeån quyõ, chæ soá traû heát caùc khoaûn nôï vaø chæ soá taøi trôï voán. Troïng soá cuûa caùc chæ tieâu ñöôïc cho trong baûng sau (trang beân)
Chæ tieâu
Tyû troïng
Chæ soá löu chuyeån quyõ
25%
Chæ soá traû heát caùc khoaûn nôï
25%
Chæ soá taøi trôï voán
25%
Xu höôùng löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù
15%
Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/voán chuû sôû höõu
10%
Toång
100%
Chaám ñieåm uy tín trong giao dòch vôùi ngaân haøng
Vieäc chaám ñieåm uy tín cuûa doanh nghieäp trong giao dòch vôùi ngaân haøng döïa vaøo 7 chæ tieâu : traû nôï vay ñuùng haïn, soá laàn cô caáu laïi nôï, nôï quaù haïn trong quaù khöù, soá laàn caùc cam keát maát khaû naêng thanh toaùn, cung caáp thoâng tin ñaày ñuû chính xaùc theo yeâu caàu cuûa ngaân haøng, soá dö tieàn gôûi trung bình cuûa doanh nghieäp taïi ngaân haøng, uy tín trong giao dòch vôùi caùc ngaân haøng khaùc.
Ñeå naâng cao hieäu quaû trong vieäc chaám ñieåm uy tín cuûa doanh nghieäp trong giao dòch vôùi ngaân haøng thì NHTM caàn thu thaäp theâm thoâng tin töø caùc nhaø cung caáp, caùc khaùch haøng cuûa doanh nghieäp, thoâng tin töø caùc ngaân haøng khaùc ñeå xaùc ñònh uy tín cuûa doanh nghieäp trong quan heä giao dòch vôùi caùc ñoái taùc cuûa mình.
Böôùc 9 : toång hôïp ñieåm vaø xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp
Ñieåm cuûa khaùch haøng = ñieåm caùc chæ tieâu taøi chính * troïng soá phaàn ñieåm taøi chính + ñieåm caùc chi tieâu phi taøi chính * troïng soá phaàn ñieåm phi taøi chính
Troïng soá cuûa phaàn ñieåm taøi chính vaø phi taøi chính phuï thuoäc vaøo chaát löôïng cuûa caùc baùo caùo taøi chính cuûa khaùch haøng coù ñöôïc kieåm toaùn hay khoâng. Sau ñaây laø ñeà xuaát tyû troïng cuûa phaàn ñieåm taøi chính vaø phi taøi chính:
Thoâng tin taøi chính khoâng ñöôïc kieåm toaùn
Thoâng tin taøi chính ñöôïc kieåm toaùn
Caùc chæ tieâu phi taøi chính
70%
55%
Caùc chæ tieâu taøi chính
30%
45%
Ñieåm toång hôïp cuûa caùc chæ tieâu phi taøi chính ñöôïc cho trong baûng sau ñaây
Nhoùm chæ tieâu
Tyû troïng
Vò theá caïnh tranh
20%
Chæ tieâu taøi chính
20%
Quy moâ cuûa doanh nghieäp
15%
Chaát löôïng quaûn trò ñieàu haønh
15%
Möùc ñoä ruûi ro ngaønh
10%
Löu chuyeån tieàn teä
10%
Uy tín trong quan heä vôùi ngaân haøng
10%
Toång
100%
Döïa treân soá ñieåm ñaït ñöôïc khaùch haøng seõ ñöôïc xeáp vaøo moät trong 9 thöù haïng nhö sau:
Ñieåm soá ñaït ñöôïc
Xeáp haïng
Hình thöùc cho vay
70-100 ñieåm
AAA
Cho vay tín chaáp, haïn möùc tín duïng 100%
64-69 ñieåm
AA
Cho vay tín chaáp, haïn möùc tín duïng 90-100%
58-63 ñieåm
A
Cho vay coù ñaûm baûo, haïn möùc tín duïng 80-90%
53-57 ñieåm
BBB
Cho vay coù ñaûm baûo, haïn möùc tín duïng 70-80%
47-52 ñieåm
BBB
Cho vay coù ñaûm baûo, haïn möùc tín duïng 60-70%
42-46 ñieåm
B
Chæ cho vay ngaén haïn coù ñaûm baûo, haïn möùc tín duïng 50-60%
35-41 ñieåm
CCC
Töø choái cho vay
27-34 ñieåm
CC
Töø choái cho vay
Döôùi 27 ñieåm
C
Töø choái cho vay
Böôùc 10 : kieåm tra laïi keát quaû xeáp haïng vaø ra quyeát ñònh xeáp haïng sau cuøng
Keát quaû xeáp haïng tín nhieäm phaûi ñöôïc kieåm tra laïi ñeå ñaûm baûo söï phuø hôïp giöõa 4 yeáu toá laø lyù thuyeát xeáp haïng, tính toaøn veïn cuûa döõ lieäu, phöông phaùp xeáp haïng vaø hieäu quaû söû duïng moâ hình xeáp haïng. Ngaân haøng cuõng neân tham khaûo keát quaû xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc coâng ty xeáp haïng tín nhieäm chuyeân nghieäp, cuûa caùc ngaân haøng khaùc tröôùc khi aán ñònh möùc haïng tín nhieäm sau cuøng cuûa doanh nghieäp.
3.2.4 Caùc giaûi phaùp khaùc
3.2.4.1 Xaây döïng ñoäi nguõ chuyeân gia phaân tích
Caùc NHTM Vieät Nam neân xaây döïng moät ñoäi nguõ caùc chuyeân gia phaân tích phaân theo boán nhoùm sau ñaây: nhoùm phaân tích veà ñaëc thuø ngaønh kinh doanh, nhoùm phaân tích veà tình hình taøi chính doanh nghieäp, nhoùm chuyeân thu thaäp, caäp nhaät vaø xöû lyù thoâng tin, vaø cuoái cuøng laø nhoùm bao goàm nhöõng chuyeân gia giaøu kinh nghieäm ñeå coù theå toång hôïp caùc keát quaû phaân tích töø ba nhoùm treân vaø ñöa ra quyeát ñònh xeáp haïng sau cuøng. Muïc ñích cuûa vieäc chuyeân moân hoùa naøy laø nhaèm taêng hieäu quaû vaø ñoä tin caäy trong vieäc xöû lyù caùc döõ lieäu lieân quan ñeán ruûi ro kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính cuûa doanh nghieäp, qua ñoù laøm taêng ñoä chính xaùc keát quaû xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM.
3.2.4.2 ÖÙng duïng coâng ngheä thoâng tin
Coâng ngheä thoâng tin laø neàn taûng khoâng theå thieáu ñöôïc trong vieäc naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHTM trong giai ñoaïn hieän nay, ñaëc bieät trong coâng taùc xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp thì raát caàn öùng duïng caùc phaàn meàm chuyeân bieät ñeå xöû lyù moät khoái löôïng lôùn caùc döõ lieäu coù lieân quan ñeán ruûi ro kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính cuûa doanh nghieäp. Trong thôøi gian tôùi caùc NHTM neân phaùt trieån caùc phaàn meàm coù theå ñònh giaù khoaûn vay vaø nhieàu danh muïc cho vay khaùc nhau moät caùch töï ñoäng, chính xaùc, nhanh choùng. Thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy seõ giuùp naâng cao hôn nöõa hieäu quaû trong coâng taùc xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM Vieät Nam.
3.2.4.3 Phoûng vaán doanh nghieäp
Vieäc phaân tích caùc baùo caùo taøi chính vaø caùc ñieàu kieän kinh doanh cuûa doanh nghieäp coù theå giuùp nhaø phaân tích bieát ñöôïc ruûi ro toång theå cuûa doanh nghieäp vaø töø ñoù ñöa ra quyeát ñònh xeáp haïng. Tuy nhieân caùc baùo caùo taøi chính thöôøng khoâng phaûn aùnh ñaày ñuû caùc thoâng tin coù lieân quan ñeán tình hình taøi chính cuõng nhö caùc ñieàu kieän kinh doanh khaùc cuûa doanh nghieäp. Do ñoù ñeå naâng cao ñoä tin caäy cuûa döõ lieäu trong moâ hình xeáp haïng thì caàn thieát phaûi phoûng vaán doanh nghieäp ñeå bieát theâm veà caùc thoâng tin veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Noùi chung caùc caâu hoûi duøng trong phoûng vaán phaûi roõ raøng, chính xaùc vaø coù yù nghóa trong vieäc phaûn aùnh uy tín tín duïng cuûa doanh nghieäp. Vieäc tieáp xuùc vôùi nhöõng nhaø quaûn lyù cao caáp coøn giuùp nhaø phaân tích coù caûm nhaän toát hôn veà ruûi ro vaø tình hình kinh doanh cuûa doanh nghieäp.
3.3 Nhöõng kieán nghò ñoái vôùi caùc ñôn vò höõu quan
3.3.1 Kieán nghò vôùi Boä taøi chính hoaøn thieän chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam
Keát quaû phaân tích xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp chòu aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc chuaån möïc keá toaùn maø moät quoác gia ñang aùp duïng. Chaúng haïn nhö caùc chuaån möïc keá toaùn veà nôï, caùc khoaûn phaûi thu, haøng toàn kho, tieâu chuaån coâng nhaän chi phí, doanh thu. Ñaây laø nhöõng tieâu chuaån quan troïng trong ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa moät doanh nghieäp. Do ñoù trong thôøi gian tôùi Boä taøi chính caàn tieáp tuïc hoaøn thieän caùc quy ñònh vaø chuaån möïc keá toaùn cuûa Vieät Nam theo höôùng phuø hôïp theo caùc tieâu chuaån quoác teá nhaèm taïo thuaän lôïi cho caùc NHTM trong ñaùnh giaù xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp.
Beân caïnh vieäc hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn ñoái vôùi doanh nghieäp, Boä taøi chính cuõng caàn tieáp tuïc hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn trong caùc maët hoaït ñoäng cuûa NHTM. Chaúng haïn nhö caùc chuaån möïc keá toaùn veà phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro laø raát quan troïng ñeå höôùng daãn caùc NHTM tieáp caän ñöôïc vôùi nhöõng tieâu chuaån quoác teá veà quaûn lyù ruûi ro nhaèm ñaûm baûo an toaøn trong caùc hoaït ñoäng tín duïng cuûa NHTM.
3.3.2 Kieán nghò vôùi Toång cuïc thoáng keâ veà xaây döïng caùc chæ tieâu taøi chính trung bình ngaønh
Caùc chæ tieâu taøi chính trung bình ngaønh laø tieâu chuaån raát quan troïng trong ñaùnh giaù xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM. Ngaân haøng seõ so saùnh caùc chæ tieâu taøi chính cuûa doanh nghieäp vôùi chæ tieâu trung bình ngaønh ñeå ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp laø laønh maïnh hay yeáu keùm. Tuy nhieân hieän nay vaãn chöa coù nhöõng nghieân cöùu thoáng keâ ñaày ñuû vaø coù ñoä tin caäy cao veà caùc chæ soá taøi chính trung bình ngaønh ñeå coù theå laøm tieâu chuaån trong phaân tích vaø ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp cuûa NHTM. Do ñoù trong thôøi gian tôùi Toång cuïc thoáng keâ caàn thöïc hieän nhieàu hôn caùc nghieân cöùu veà chæ soá taøi chính trung bình ngaønh ñeå coù theå cung caáp caùc chæ soá taøi chính trung bình ngaønh coù ñoä tin caäy cao. Ñieàu naøy khoâng nhöõng taïo thuaän lôïi cho caùc NHTM trong phaân tích xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp maø coøn taïo thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp trong phaân tích taøi chính ñeå caûi thieän hieäu quaû quaûn lyù cuûa doanh nghieäp mình.
3.3.3 Kieán nghò vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam
Phaùt huy toái ña hieäu quaû cung caáp thoâng tin cuûa Trung taâm thoâng tin tín duïng
Trung taâm thoâng tin tín duïng CIC laø ñaàu moái cung caáp thoâng tin tín duïng raát quan troïng cho caùc NHTM Vieät Nam trong ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng. Tuy nhieân thöïc teá thôøi gian qua cho thaáy nguoàn thoâng tin maø CIC cung caáp cho caùc NHTM vaãn coøn ñôn ñieäu vaø chæ môùi coù taùc duïng thoáng keâ neân ñaõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu raát lôùn veà thoâng tin caäp nhaät vaø thoâng tin caûnh baùo ruûi ro cuûa caùc NHTM ñeå coù theå söû duïng trong xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp. Do ñoù trong thôøi gian tôùi NHNN caàn phoái hôïp nhieàu hôn vôùi caùc cô quan chöùc naêng nhö: thueá, thoáng keâ, boä thöông maïi,… ñeå cung caáp cho caùc NHTM caùc thoâng tin caäp nhaät môùi nhaát veà tình hình phaùt trieån ngaønh cuõng nhö tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp trong ngaønh. NHNN cuõng caàn quy ñònh baét buoäc caùc NHTM phaûi cung caáp ñaày ñuû thoâng tin vaø soá lieäu cuûa caùc doanh nghieäp ñang vay voán taïi ngaân haøng mình ñeå Trung taâm coù theå kòp thôøi cung caáp nhöõng thoâng tin caûnh baùo ruûi ro cho caùc NHTM.
NHNN caàn coù caùc giaûi phaùp ñeå taïo söï phaùt trieån vaø oån ñònh cho thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam
Söï oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn vöøa taïo thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp trong vieäc huy ñoäng voán kòp thôøi ñeå cung öùng cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vöøa cung caáp nhöõng thoâng tin quan troïng ñoái vôùi coâng taùc xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM (nhö chæ soá P/E, …). Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam hieän vaãn coøn chöa phaùt trieån oån ñònh, giaù caû chöùng khoaùn chöa phaûn aùnh ñuùng hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp neân caùc NHTM chöa theå söû duïng caùc tín hieäu vaø thoâng tin töø thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå phaân tích xeáp haïng doanh nghieäp.
Ñeå taïo söï oån ñònh vaø phaùt trieån cho thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam thì NHNN caàn tieáp tuïc hoaøn thieän khuoân khoå phaùp lyù ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn, xöû lyù nghieâm caùc tröôøng hôïp mua baùn noäi giaùn ñeå ñaûm baûo tính minh baïch vaø coâng baèng cho caùc nhaø ñaàu tö. Ñaëc bieät NHNN caàn coù giaûi phaùp ñeå khuyeán khích caùc NHTM Vieät Nam phaûi naâng cao hôn nöõa vai troø cuûa mình treân thò tröôøng chöùng khoaùn thoâng qua vieäc NHTM tham gia mua baùn chöùng khoaùn ñeå ñieàu hoøa cung caàu cuûa thò tröôøng, cung öùng voán tín duïng vaø tö vaán cho caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng chöùng khoaùn. NHNN cuõng caàn coù giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng mua baùn caùc coâng cuï nôï ñeå hai loaïi thò tröôøng naøy coù theå hoã trôï tích cöïc cho söï oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam.
Veà thò tröôøng tieàn teä thì NHNN caàn taäp trung phaùt trieån thò tröôøng noäi teä vaø ngoaïi teä lieân ngaân haøng, moät maët ñeå taùi phaân boå vaø ñieàu hoøa voán giöõa caùc TCTD cuõng nhö giaûi quyeát toát nhu caàu voán ngaén haïn cuûa neàn kinh teá taïo ñaø cho söï phaùt trieån thò tröôøng voán daøi haïn. NHNN caàn söû duïng toát caùc coâng cuï laõi suaát, thò tröôøng môû ñeå taùc ñoäng maïnh meõ vaøo caùc loaïi laõi suaát thò tröôøng, taïo neân maët baèng laõi suaát ñoàng boä giöõa caùc loaïi chöùng khoaùn, qua ñoù taïo neân söï gaén keát lieân thoâng giöõa thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán.
Veà thò tröôøng mua baùn caùc coâng cuï nôï thì NHNN caàn coù giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng mua baùn nôï thöù caáp treân thò tröôøng lieân ngaân haøng. Theo ñoù, NHNN sôùm hoaøn thieän caùc khuoân khoå phaùp lyù caàn thieát cho hoaït ñoäng thò tröôøng, tieâu chuaån hoùa söï giao dòch thöông phieáu, caùc loaïi giaáy tôø coù giaù ngaén haïn nhaèm ña daïng hoùa haøng hoùa treân thò tröôøng chöùng khoaùn./.
KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3
Ñeå quaûn lyù ruûi ro tín duïng thì beân caïnh coâng taùc phaân tích tín duïng truyeàn thoáng, vieäc phaùt trieån moät heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp noäi boä hoaït ñoäng hieäu quaû seõ coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù chính xaùc ruûi ro cuûa khaùch haøng naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. Treân cô sôû phaân tích ôû chöông 2 veà nhöõng haïn cheá cuûa heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM Vieät Nam hieän nay, chöông 3 ñaõ ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc xeáp haïng tín nhieäm cuûa caùc NHTM. Caùc giaûi phaùp naøy bao goàm: hoaøn thieän caùc chæ tieâu taøi chính vaø phi taøi chính, hoaøn thieän quy trình xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp, ñeà xuaát söû duïng heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp bao goàm 9 thöù haïng vaø trình baøy möùc ñoä ruûi ro töông öùng cuûa töøng thöù haïng . Luaän vaên cuõng coù nhöõng kieán nghò vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn, xaây döïng chæ soá taøi chính trung bình ngaønh vaø naâng cao hieäu quaû cung öùng thoâng tin cuûa CIC cho caùc NHTM. Caùc NHTM Vieät Nam cuõng caàn hôïp taùc nhieàu hôn vôùi caùc ngaân haøng lôùn treân theá giôùi ñeå coù nhieàu kinh nghieäm hôn trong naâng cao hieäu quaû heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa ngaân haøng mình.
KEÁT LUAÄN
Trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ôû nöôùc ta hieän nay thì vieäc naâng cao hieäu quaû heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp taïi caùc NHTM coù moät yù nghóa raát quan troïng. Ñeà taøi “ Hoaøn thieän heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM taïi TPHCM” ñaõ giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà sau:
- Phaân tích cô sôû lyù luaän veà hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng, trình baøy kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi veà xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp ñeå töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc ñeå naâng cao hieäu quaû coâng taùc xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM Vieät Nam.
- Phaân tích, ñaùnh giaù nhöõng öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp taïi caùc NHTM Vieät Nam, neâu roõ nhöõng nguyeân nhaân toàn taïi trong heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM.
- Luaän vaên ñaõ ñeà xuaát caùc giaûi phaùp cuï theå ñeå hoaøn thieän heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm cuûa caùc NHTM Vieät Nam nhö: boå sung caùc chæ tieâu taøi chính vaø phi taøi chính, hoaøn thieän quy trình xeáp haïng. Luaän vaên cuõng ñeà xuaát vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc xaây döïng chæ tieâu trung bình ngaønh, naâng cao chaát löôïng cung caáp thoâng tin cho NHTM, hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn nhaèm hoã trôï tích cöïc cho coâng taùc phaân tích xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp cuûa caùc NHTM.
Moät heä thoáng xeáp haïng tín nhieäm doanh nghieäp hoaït ñoäng coù hieäu quaû seõ goùp phaàn naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc NHTM Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Do ñoù trong thôøi gian tôùi caùc NHTM Vieät Nam caàn tieáp tuïc caáu truùc laïi cô caáu toå chöùc, öùng duïng coâng ngheä ngaân haøng hieän ñaïi, naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà heä thoáng kieåm soaùt ruûi ro hieän ñaïi maø hieän nay caùc ngaân haøng lôùn treân theá giôùi ñang aùp duïng./.
DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
TS. Traàn Ñaéc Sinh, Ñònh möùc tín nhieäm taïi Vieät Nam – Nhaø xuaát baûn TPHCM naêm 2002.
PGS.TS Traàn Hoaøng Ngaân, Nghieäp vuï Ngaân haøng Thöông maïi (www.fob.ueh.edu.vn).
PGS.TS Nguyeãn Ñaêng Dôøn, TS. Hoaøng Ñöùc, TS. Traàn Huy Hoaøng, Ths. Traàm Xuaân Höông, GV. Nguyeãn Quoác Anh, Tín duïng ngaân haøng – Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 2003.
TS. Nguyeãn Minh Kieàu, Tín duïng vaø thaåm ñònh tín duïng ngaân haøng– Nhaø xuaát baûn Taøi chính naêm 2006.
PGS.TS Traàn Ngoïc Thô, TS. Nguyeãn Thò Ngoïc Trang, TS. Phan Thò Bích Nguyeät, TS. Nguyeãn Thò Uyeân Uyeân, Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi- Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 2005.
TS. Hoà Dieäu, Tín duïng ngaân haøng- Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 2001.
PGS.TS Phaïm Vaên Naêng, TS. Traàn Hoaøng Ngaân, TS. Söû Ñình Thaønh, Söû duïng caùc coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng voán cho chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam ñeán naêm 2020 – Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 2002.
PGS.TS Voõ Thanh Thu, Nguyeãn Thò Mî, Kinh teá vaø phaân tích hoaït ñoäng doanh nghieäp- Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 1997.
PGS.TS Buøi Töôøng Trí, Phaân tích ñònh löôïng trong quaûn trò- Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 1995.
Ronald C.Spurga, Quaûn lyù taøi chính doanh nghieäp vöøa vaø nhoû- Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ naêm 1996.
Ths. Nguyeãn Ñöùc Trung, Phöông phaùp öôùc tính toån thaát tín duïng döïa treân heä thoáng cô sôû döõ lieäu ñaùnh giaù noäi boä (www.hvnh.edu.vn).
Ths. Traàm Xuaân Höông, Phaân tích taøi chính vaø xeáp loaïi doanh nghieäp trong coâng taùc thaåm ñònh tín duïng ngaân haøng- Taïp chí Phaùt trieån kinh teá naêm 2002.
Soå tay tín duïng Ngaân haøng Noâng Nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam, Soå tay tín duïng Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam, Soå tay tín duïng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam, Soå tay tín duïng Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam.
Taïp chí ngaân haøng naêm 2006.
Caùc website:
www.sbv.gov.vn.
www.mof.gov.vn.
www.moodys.com.
www.standardandpoors.com.
www.fitchratings.com.
www.bis.org.
www.oenb.at.
www.fma.gv.at.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
47175HCM.doc
