Luận văn Hoàn thiện kế toán chi phí và tính giá thành tại Công ty Sông Đà 11 – Tổng công ty Sông Đà

n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ : Theo c¸c ph©n lo¹i nµy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Lµ chi phÝ cña c¸c lo¹i vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô kÕt cÊu nªn gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vËt kiÕn tróc .. cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p . Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ l­¬ng chÝnh, c¸c kho¶n phô cÊp mang tÝnh chÊt tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia vµo x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng : Lµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Chi phÝ nµy bao gåm : tiÒn khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, thuª m¸y, tiÒn l­¬ng c«ng nh©n vËn hµnh m¸y thi c«ng, chi phÝ vÒ nhiªn liÖu ®éng lùc dïng cho m¸y thi c«ng... ®Ó tiÕn hµnh x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ c¸c chi phÝ liªn quan tíi nhiÒu c«ng tr×nh bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng nh­ BHXH, BHYT, KPC§, khÊu hao TSC§ dïng chung cho ®éi, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dïng cho qu¶n lý ®éi .. Ngoµi ra khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ ®Çy ®ñ) th× chØ tiªu gi¸ thµnh cßn bao gåm c¸c kho¶n môc chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Ph©n lo¹i theo c¸ch nµy gióp doanh nghiÖp theo dâi tõng kho¶n môc chi phÝ ph¸t sinh tõ ®ã tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng tr×nh ®Ó cã thÓ nhËn biÕt ®­îc tõng kho¶n môc chi phÝ ph¸t sinh ë ®©u, t¨ng hay gi¶m so víi dù to¸n ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã h­íng t×m ra biÖn ph¸p nh»m tiÕt kiÖm kho¶n môc chi phÝ trªn, h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p. Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu trªn, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ c«ng t¸c kÕ to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt , kinh doanh cßn cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nh­ : C¨n cø vµo chøc n¨ng cña chi phÝ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh : bao gåm chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th­êng. C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh víi khèi l­îng c«ng viÖc hoµnh thµnh, chi phÝ ®­îc chia ra thµnh hai lo¹i : chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi. C¨n cø vµo c¸ch thøc kÕt cÊu chi phÝ th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc chia thµnh chi phÝ thêi kú vµ chi phÝ s¶n phÈm. Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt nµy ®­îc ®¸p øng cho môc ®Ých qu¶n lý h¹ch to¸n kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ ph¸t sinh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau. Do vËy c¸c c¸ch ph©n lo¹i ®Òu tån t¹i, bæ sung cho nhau vµ gi÷ vai trß nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm . 2.1 B¶n chÊt néi dung kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm . C¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm lu«n lu«n ®­îc biÓu hiÖn ë mÆt ®Þnh tÝnh vµ mÆt ®Þnh l­îng, ®ã võa lµ môc ®Ých cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng nªn mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh .. th× doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng, ph¶i ®Çu t­ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét l­îng chi phÝ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng ®ã lu«n lu«n ®­îc biÓu hiÖn ë mÆt ®Þnh tÝnh hay ®Þnh l­îng. MÆt ®Þnh tÝnh cña chi phÝ ®ã lµ c¸c chi phÝ hiÖn vËt hay b»ng tiÒn tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thi c«ng c«ng tr×nh hoµn thµnh. MÆt ®Þnh l­îng cña chi phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , thi c«ng c«ng tr×nh hoµn thµnh ®­îc thÓ hiÖn b»ng th­íc ®o gi¸ trÞ. Môc ®Ých cña s¶n xuÊt kinh doanh hay nãi c¸ch kh¸c môc ®Ých chi phÝ cña doanh nghiÖp t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña x· héi. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, vÊn ®Ò quan t©m tr­íc hÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ lîi nhuËn - §ã võa lµ nguyªn nh©n, võa lµ môc ®Ých cuèi cïng cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh trong doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng nªn mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× doanh nghiÖp x©y dùng ph¶i ®Çu t­ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , thi c«ng mét l­îng chi phÝ nhÊt ®Þnh, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp còng rÊt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ cña chi phÝ bá ra Ýt nhÊt, thu ®­îc gi¸ trÞ sö dông lín nhÊt vµ lu«n t×m mäi biÖn ph¸p h¹ thÊp chi phÝ nh»m môc ®Ých thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. Nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh nµo th× sÏ tham gia cÊu thµnh nªn gi¸ cña c«ng tr×nh ®ã. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu tho¶ m·n, ®¸p øng c¸c néi dung th«ng tin trªn. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn trong nã. VËy gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt (bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy ­íc ®· hoµn thµnh nghiÖm thu, bµn giao vµ ®­îc chÊp nhËn thanh to¸n. Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nhiÖp, ë doanh nghiÖp x©y dùng gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh c¸ biÖt, mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã mét gi¸ thµnh riªng. H¬n n÷a khi mét doanh nghiÖp nhËn thÇu mét c«ng tr×nh th× gi¸ b¸n (gi¸ nhËn thÇu) ®· cã ngµy tr­íc khi thi c«ng c«ng tr×nh ®ã. Do ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña mét c«ng tr×nh hoµn thµnh, khèi l­îng c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh chØ quyÕt ®Þnh tíi l·i, lç cña doanh nghiÖp do thùc hiÖn thi c«ng c«ng tr×nh ®ã mµ th«i. Tuy vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ®Ó ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc sù cho phÐp cña Nhµ n­íc, mét sè xÝ nghiÖp ®· linh ho¹t, chñ ®éng x©y dùng mét sè c«ng tr×nh (chñ yÕu lµ c«ng tr×nh d©n dông nh­: nhµ ë, v¨n phßng, cöa hµng...) sau ®ã l¹i b¸n l¹i cho c¸c ®èi t­îng cã nhu cÇu sö dông víi gi¸ hîp lý th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ cã liÖn quan ®Õn c«ng viÖc c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, dã ®ã nã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan bëi sù chuyÓn dÞch cña gi¸ trÞ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng sèng ®· hao phÝ vµo s¶n xuÊt lµ cÇn thiÕt tÊt yÕu. MÆt kh¸c gi¸ thµnh lµ mét ®¹i l­îng tÝnh to¸n, lµ chØ tiªu cã sù biÕn t­íng nhÊt ®Þnh nªn ë ph­¬ng diÖn nµy, gi¸ thµnh Ýt nhiÒu l¹i mang tÝnh chÊt chñ quan thÓ hiÖn hai khÝa c¹nh. TÝnh vµo gi¸ thµnh mét sè kho¶n môc chi phÝ mµ thùc chÊt lµ thu nhËp thuÇn tuý cña x· héi nh­ : BHXH, BHYT, c¸c kho¶n trÝch nép cÊp trªn, thuª vèn, thuª tµi nguyªn. Mét sè kho¶n môc chi phÝ gi¸n tiÕp ®­îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm hay tõng s¶n phÈm theo c¸c tiªu thøc phï hîp. 2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi cïng cña s¶n phÈm x©y l¾p. Gi¸ thµnh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc t¨ng c­êng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t­, hoµn thiÖn kü thuËt thi c«ng, gi¶m thêi gian thi c«ng, sö dông hîp lý vèn s¶n xuÊt vv.. §Òu ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn møc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh­ yªu cÇu x©y dùng gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Trong x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh nh­ sau : * Theo thêi ®iÓm, nguån sè liÖu ®Ó x¸c ®Þnh, chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc ph©n thµnh: + Gi¸ thµnh dù to¸n: Gi¸ thµnh dù to¸n lµ gi¸ thµnh ®­îc lËp tr­íc khi s¶n xuÊt , lµ tæng sè chi phÝ tÝnh to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ ®· ®­îc x¸c ®Þnh trªn cë së ®Þnh møc vµ khung gi¸ quy ®Þnh cho tõng lo¹i c«ng viÖc, ¸p dông theo tõng vïng, l·nh thæ. Do s¶n phÈm x©y dùng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian thi c«ng dµi mang tÝnh ®¬n chiÕc, nªn mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng. C¨n cø vµo gi¸ thµnh dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ thµnh dù to¸n cña chóng. Gi¸ thµnh dù to¸n > gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p ë phÇn lîi nhuËn ®Þnh møc . Gi¸ thµnh dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ trÞ dù to¸n cña tõng lo¹i c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh - L¬i nhuËn ®Þnh møc Trong ®ã : + Gi¸ trÞ dù to¸n ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p lËp dù to¸n theo quy m«, ®Æc ®iÓm, tû lÖ, tÝnh chÊt kü thuËt vµ yªu cÇu c«ng nghÖ cña x©y dùng. + Lîi nhuËn ®Þnh møc vµ l·i suÊt tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh cña Nhµ n­íc ban hµnh, tû lÖ nµy lµ kh¸c nhau ®èi víi tõng lo¹i c«ng tr×nh, c«ng t¸c x©y l¾p. + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch c«ng t¸c x©y l¾p : Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc lËp tr­íc khi b­íc vµo s¶n xuÊt kinh doanh . Nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é qu¶n lý gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp . Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ë mçi ®¬n vÞ x©y l¾p trªn c¬ së biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ ¸p dông trong ®¬n vÞ. Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh dù to¸n cã thÓ biÓu diÔn qua c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y l¾p = Gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p - Møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n (tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ) + Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p : Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu ®­îc lËp sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së toµn bé c¸c hao phÝ thùc tÕ liªn quan ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi l­îng x©y l¾p mµ ®¬n vÞ ®· nhËn thÇu. Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p ®­îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp. §Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y dùng lµ thi c«ng kÐo dµi, do vËy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc theo dâi chÆt chÏ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ng­êi ta ph©n chia gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh : Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ, vµ gi¸ thµnh c«ng tr×nh hoµn thµnh vµ h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh. + Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p ®¹t ®Õn mét thêi ®iÓm kü thuËt nhÊt ®Þnh, nã cho phÐp chóng ta x¸c ®Þnh kiÓm kª kÞp thêi, s¸t sao vÒ chi phÝ ph¸t sinh vµ ®ång thêi ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n g©y t¨ng hay gi¶m chi phÝ. + Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ chi ra ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh kÓ tõ khi khëi c«ng tr×nh cho ®Õn khi kÕt thóc ®­a c«ng tr×nh vµo sö dông vµ ®­îc chñ ®Çu t­ (bªn A) chÊp nhËn. Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng t¸c x©y l¾p kh«ng chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ trong ®Þnh møc mµ cßn cã thÓ bao gåm chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng cÇn thiÕt nh­: thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i, thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt, mÊt m¸t, hao hôt vËt t­, ... do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan cña doanh nghiÖp. * Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: Gi¸ thµnh ®­îc ph©n thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh toµn bé. + Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong lÜnh vùc x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n (chi phÝ nguyªn vËt trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung). + Gi¸ thµnh toµn bé (gi¸ thµnh tiªu thô s¶n phÈm) Gi¸ thµnh tiªu thô s¶n phÈm lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p (chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ qu¶n lý vµ b¸n hµng). * Theo ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng: §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vÒ chi phÝ x©y l¾p cßn ®­îc theo dâi trªn hai chØ tiªu: Gi¸ thµnh cña khèi l­îng hoµn chØnh vµ gi¸ thµnh khèi l­îng hoµn thµnh quy ­íc. + Gi¸ thµnh khèi l­îng hoµn chØnh: Lµ gi¸ thµnh cña nh÷ng CT, HMCT ®· hoµn thµnh, ®¶m b¶o kü thuËt, chÊt l­îng ®óng thiÕt kÕ vµ hîp ®ång, bµn giao ®­îc chñ ®Çu t­ nghiÖm thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n. ChØ tiªu nµy cho phÐp ta ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ toµn diÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, thi c«ng trän vÑn cho mét CT, HMCT. Tuy nhiªn, chØ tiªu nµy kh«ng ®¸p øng ®­îc mét c¸ch kÞp thêi c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh. Do ®ã, ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu qu¶n lý vµ ®¶m b¶o s¶n xuÊt kÞp thêi ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thµnh quy ­íc . + Gi¸ thµnh khèi l­îng hoµn thµnh quy ­íc: Lµ khèi l­îng x©y l¾p ®­îc hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: . Ph¶i n»m trong thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng kü thuËt. . Khèi l­îng nµy ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc mét c¸ch cô thÓ vµ ®­îc bªn chñ ®Çu t­ nghiÖm thu chÊp nhËn thanh to¸n. . Ph¶i ®¹t ®Õn ®iÓm dùng ký thuËt hîp lý. Gi¸ thµnh khèi l­îng hoµn thµnh quy ­íc ph¶n ¸nh ®­îc kÞp thêi CPSX cho ®èi t­îng x©y l¾p trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p, tõ ®ã gióp Doanh nghiÖp ph©n tÝch kÞp thêi c¸c chi phÝ ®· chi ra cho tõng ®èi t­îng ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp vµ cô thÓ. Nh­ng nã l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc mét c¸ch toµn diÖn, chÝnh x¸c gi¸ thµnh toµn bé c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý gi¸ thµnh lµ kÞp thêi, chÝnh x¸c, toµn diÖn vµ cã hiÖu qu¶ th× ph¶i sö dông c¶ hai chØ tiªu trªn. 3 - Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: G¾n liÒn víi chi phÝ s¶n xuÊt lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã thÓ nãi chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. CPSX thÓ hiÖn sù tiªu hao vÒ c¸c chi phÝ trong kú s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ thu ®­îc vÒ c¸c lo¹i chi phÝ ®· bá ra trong kú cña Doanh nghiÖp. CPSX, GTSP cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chóng cã thÓ thèng nhÊt hoÆc kh«ng thèng nhÊt víi nhau. Nã phô thuéc vµo CPSXDD ®Çu kú vµ CPSXDD cuèi kú. Cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ GTSP qua s¬ ®å sau: Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú sinh trong kú dë dang cuèi kú A B C D Trong ®ã: AC: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c«ng t¸c x©y l¾p thèng nhÊt trong tr­êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc hoµn thµnh trong kú tÝnh gi¸ thµnh hoÆc gi¸ trÞ khèi l­îng c«ng viÖc x©y l¾p dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú ®Òu b»ng nhau. XÐt vÒ mÆt chÊt th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®Ó s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. VÒ mÆt l­îng, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng ph¸t sinh trong mét kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét l­îng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh, ®­îc nghiÖm thu bµn giao thanh to¸n, gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao hµm khèi l­îng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra nh­ng ch­a ph©n bæ cho kú sau nh­ng l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú chuyÓn sang, nh÷ng chi phÝ trÝch tr­íc vµo gi¸ thµnh nh­ng thùc tÕ ch­a ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ cña kú tr­íc chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy. C¨n cø vµo sè liÖu h¹ch to¸n CPSX ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu coi nh­ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c«ng viÖc chñ yÕu trong c«ng t¸c kÕ to¸n th× c«ng t¸c chi phÝ cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 4 - Sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong Doanh nghiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n. - §Æc ®iÓm s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh h­ëng ®Õn tæ chøc kÕ to¸n: X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¹o ra trang thiÕt bÞ TSC§ cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng x· héi, v× vËy phÇn lín thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ quÜ tÝch luü nãi riªng cïng víi vèn ®Çu t­ tµi trî tõ n­íc ngoµi ®­îc sö dông trong lÜnh vùc c¬ b¶n. So víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, x©y dùng c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt ®Æc tr­ng thÓ hiÖn râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm. HiÖn nay n­íc ta ®ang tån t¹i c¸c tæ chøc x©y l¾p nh­ Tæng c«ng ty, C«ng ty, XÝ nghiÖp, ®éi x©y dùng thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy c¸c ®¬n vÞ nµy kh¸c nhau vÒ qui m« s¶n xuÊt, h×nh thøc qu¶n lý nh­ng c¸c ®¬n vÞ nµy ®Òu lµ nh÷ng tæ chøc nhËn thÇu x©y l¾p. S¶n phÈm x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c vµ ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n. Qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p, tõ khëi c«ng x©y dùng ®Õn khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao ®­a vµo sö dông th­êng dµi, phô thuéc vµo qui m«, tÝnh chÊt phøc t¹p cña tõng c«ng tr×nh, qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nµy ®­îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n l¹i bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. C¸c c«ng viÖc nµy chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh h­ëng lín cña c¸c yÕu tè nh­ n¾ng m­a, giã b·o... Do qu¸ tr×nh vµ ®iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng æn ®Þnh, ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm vµ theo tõng giai ®o¹n thi c«ng c«ng tr×nh. S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng, vËt kiÕn tróc...cã qui m« lín kÕt cÊu phøc t¹p mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p l©u dµi...§Æc ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nhÊt thiÕt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i lËp dù to¸n (dù to¸n thiÕt kÕ, dù to¸n thi c«ng). Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm th­íc ®o. Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©yl¾p rÊt l©u dµi...do ®ã ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n sao cho chÊt l­îng c«ng tr×nh ®¶m b¶o ®óng dù to¸n thiÕt kÕ, b¶o hµnh c«ng tr×nh. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p nªu trªn lµm cho viÖc tæ chøc, qu¶n lý, h¹ch to¸n trong x©y dùng c¬ b¶n kh¸c víi ngµnh kh¸c: cô thÓ lµ mçi c«ng tr×nh ®Òu ®­îc thi c«ng theo ®¬n ®Æt hµng riªng, phô thuéc vµo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, yªu cÇu kü thuËt cña c«ng tr×nh ®ã. - Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Ó cã thÓ Ên ®Þnh ®­îc gi¸ b¸n cña s¶n phÈm th× nhÊt thiÕt ng­êi lµm gi¸ ph¶i n¾m râ ®­îc chi phÝ cña m×nh thay ®æi nh­ thÕ nµo khi sè l­îng s¶n phÈm gia t¨ng. V× vËy sù biÕn ®æi chÝnh x¸c gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm ®­a ra thÞ tr­êng ®Æc biÖt quan träng: + Thø nhÊt: Nã lµ c¬ së trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ b¸n v× trong dµi h¹n Doanh nghiÖp sÏ b¸n s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng víi møc gi¸ n»m trong kho¶ng tõ chi phÝ tíi kh¶ n¨ng ng­êi mua cã thÓ tr¶. + Thø hai: Nã lµ c¨n cø ®Ó DN cã thÓ ®Æt ra c¸c møc gi¸, cã thÓ t¨ng hÆc gi¶m gi¸ s¶n phÈm cña m×nh trªn c¬ së n¾m v÷ng ®­îc chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, viÖc kiÓm so¸t ®­îc chi phÝ lµ rÊt cÇn thiÕt tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc thuËn lîi. H¬n n÷a do ®Æc thï cña ngµnh x©y dùng c­ b¶n, cña s¶n phÈm x©y l¾p nh­ trªn nªn qu¶n lý vÒ ®Çu t­ x©y dùng lµ mét qu¸ tr×nh khã kh¨n phøc t¹p, trong ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng mèi quan t©m hµng ®Çu, lµ nhiÖm vô quan träng cña Doanh nghiÖp. HiÖn nay, trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n chñ yÕu ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®Êu thÇu, giao nhËn thÇu x©y dùng. V× vËy, ®Ó tróng thÇu, ®­îc thi c«ng mét c«ng tr×nh th× Doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng ®­îc gi¸ ®Êu thÇu hîp lý cho c«ng tr×nh ®ã dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n do Nhµ n­íc ban hµnh, trªn c¬ së gi¸ c¶ thÞ tr­êng vµ kh¶ n¨ng cña Doanh nghiÖp. MÆt kh¸c ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c yªu cÇu trªn ®ßi hái ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n nãi chung, qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh nãi riªng, trong ®ã träng t©m lµ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o ph¸t huy tèi ®a t¸c dông cña c«ng t¸c kÕ to¸n ®èi víi qu¶n lý s¶n xuÊt. II - Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c Doanh nghiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n. 1 - §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh h­ëng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®¬n vÞ x©y l¾p thÓ hiÖn chñ yÕu ë néi dung, ph­¬ng ph¸p tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ, c¬ cÊu gi¸ thµnh x©y l¾p. §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh kÞp thêi ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng ®Æc biÖt c¶ trong lý luËn còng nh­ trong thùc tiÔn h¹ch to¸n vµ lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ trÝnh s¶n xuÊt trong Doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau vµ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. §ã lµ giai ®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng nghÖ, ph©n x­ëng, ®éi...vµ giai ®o¹n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh, theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh qui ®Þnh. Nh­ vËy x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi t­îng chÞu chi phÝ. Cßn x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, khèi l­îng c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ. 1.1 - §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh, nhãm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c ®¬n ®Æt hµng... X¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n CPSX lµ c¨n cø ®Ó më biÓu, kho¶n, sæ chi tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu, tËp hîp CPSX theo tõng ®èi t­îng ®Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong DN. X¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tËp hîp CPSX vµ gi¶m bít khèi l­îng c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chÝnh x¸c. 1.2 - §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi t­îngtÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, c¸c khèi l­îng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tÝnh GTSPXL lµm c¨n cø ®Ó kÕ to¸n c¸c phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chÝnh x¸c. 2 - Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSXXL: 2.1: Tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph­¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph­¬ng ph¸p sö dông sè liÖu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh to¸n ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, khèi l­îng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh, nã mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc kú tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ mèc thêi gian mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i tæng hîp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ h×nh thøc nghiÖm thu bµn giao khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. Cô thÓ kú tÝnh gi¸ thµnh trong ngµnh x©y l¾p nh­ sau: - §èi víi c¸c XÝ nghiÖp khai th¸c c¸t, ®¸, sái, XÝ nghiÖp s¶n xuÊt cÊu kiÖn bª t«ng, g¹ch ngãi, v«i...chu kú s¶n xuÊt ng¾n th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng (vµo cuèi mèi th¸ng). - §èi víi nh÷ng Doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc, th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi gian s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc coi lµ hoµn thµnh vµ ®­îc nghiÖm thu bµn giao cho bªn A. HiÖn nay kú tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: + §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n (d­íi 12 th¸ng) th× khi nµo c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé th× khi ®ã XÝ nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho c«ng tr×nh ®ã. + Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p cã thêi gian thi c«ng kÐo dµi (trªn 12 th¸ng) th× chØ khi nµo cã mét bé phËn c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ sö dông ®­îc nghiÖm thu bµn giao th× lóc ®ã XÝ nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña bé phËn ®ã. + Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p cã thêi gian kÐo dµi trong nhiÒu n¨m mµ kh«ng t¸ch ra ®­îc tõng bé phËn c«ng tr×nh nhá ®­a vµo sö dông th× tõng phÇn viÖc x©y l¾p lín ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý theo thiÕt kÕ kü thuËt cã ghi trong hîp ®ång giao nhËn thÇu thi c«ng th× sÏ ®­îc bµn giao thanh to¸n vµ XÝ nghiÖp tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho khèi l­îng bµn giao. Tuú theo tõng ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng tËp hîp vµ chi phÝ s¶n xuÊt víi ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n ph¶i lùa chän sö dông mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi t­îng. Trong c¸c Doanh nghiÖp x©y l¾p, th­êng ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sau: + Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n (ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp): §©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông phæ biÕn trong c¸c Doanh nghiÖp x©y dùng hiÖn nay v× ®èi t­îng ®­îc tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®èi t­îng chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o, h¬n n÷a c¸ch tÝnh l¹i dÔ dµng. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tËp hîp tÊt c¶ chi phÝ s¶n xuÊt trùc tÝÕp cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸ thµnh cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh Êy. * NÕu kh«ng cã chi phÝ s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp trong kú cho mçi ®èi t­îng còng lµ tæng hîp gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng øng trong kú.C«ng thøc tÝnh nh­ sau: Z = C Trong ®ã: Z - lµ tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. C - lµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo ®èi t­îng. Trong tr­êng hîp chi phÝ s¶n phÈm dë dang th× ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo ph­¬ng ph¸p thÝch hîp. Khi ®ã c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh sÏ lµ: C + Ddk - Dck Z = Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh Trong ®ã: Ddk - lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú. Dck - lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. * Tr­êng hîp c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ch­a hoµn thµnh mµ khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao th×: Gi¸ thµnh thùc tÕ cña Chi phÝ thùc Chi phÝ thùc Chi phÝ thùc khèi l­îng x©y l¾p = tÕ dë dang + tÕ ph¸t sinh - tÕ dë dang hoµn thµnh bµn giao ®Çu kú trong kú cuèi kú Trong tr­êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt h¹ch to¸n theo c«ng tr­êng hoÆc c¶ c«ng tr­êng nh­ng gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶i tÝnh riªng cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh th× kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña c¶ nhãm vµ hÖ sè kinh tÕ kü thuËt ®· qui ®Þnh cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. NÕu c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ kh¸c nhau, dù to¸n kh¸c nhau nh­ng cïng thi c«ng trªn mét ®Þa ®iÓm do mét ®éi c«ng tr×nh s¶n xuÊt ®¶m nhiÖm, kh«ng cã ®iÒu kiÖn theo dâi, qu¶n lý riªng c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau th× chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®­îc ph¶i ®­îc ph©n bæ cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh theo nh÷ng tiªu chuÈn thÝch hîp víi hÖ sè kinh tÕ kü thuËt quy ®Þnh cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. HÖ sè ph©n bæ ( tû lÖ ph©n bæ gi¸ thµnh thùc tÕ ) ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : Tæng C H = x 100 Tæng Gdt Trong ®ã : Tæng C : Tæng chi phÝ thùc tÕ cña c¶ c«ng tr×nh. Khi ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh = Gdt x H Víi Gdt : Gi¸ trÞ dù to¸n cña h¹ng môc c«ng tr×nh thø i. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n cã c¸c c«ng tr×nh lín vµ phøc t¹p, qu¸ tr×nh x©y l¾p cã thÓ thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt kh¸c nhau, khèi l­îng tÝnh to¸n lín. + Ph­¬ng ph¸p hÖ sè: Theo ph­¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp riªng cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Sau ®ã c¨n cø vµo hÖ sè ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho tõng c«ng tr×nh. HÖ sè nµy ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo mèi quan hÖ vÒ chi phÝ gi÷a c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. + Ph­¬ng ph¸p tû lÖ : Theo ph­¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp theo tõng nhãm c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cïng lo¹i sau ®ã x¸c ®Þnh tû lÖ gi÷a tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña nhãm c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã víi tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ cuèi cïng c¨n cø vµo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tõng lo¹i c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ tû lÖ ë trªn ®Ó x¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng lo¹i c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh trong nhãm. + Ph­¬ng ph¸p liªn hîp: §©y còng lµ ph­¬ng ph¸p th­êng ®­îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh gnhiÖp x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n do cã ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra phøc t¹p nhiÒu giai ®o¹n c«ng viÖc. 2.2 Tæ chøc h¹ch to¸n CPSXXL: NhiÖm vô chñ yÕu ®Æt ra cho c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ: . X¸c ®Þnh hîp lý ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc t¹i cña Doanh nghiÖp vµ tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ®Æt ra. .VËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n theo mét tr×nh tù l«gic: TÝnh to¸n chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kiÓm tra c¸c kh©u h¹ch to¸n nh­ tiÒn l­¬ng, vËt liÖu, tµi s¶n cè ®Þnhh... . X¸c ®Þnh sè liÖu cÇn thiÕt cho kÕ to¸n tËp hîp chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. Cô thÓ cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc hiÖn ph¸t sinh. - KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vËt t­, lao ®éng, sö dông m¸y mãc thi c«ng vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, c¸c chi phÝ kh¸c ngoµi kÕ ho¹ch, c¸c kho¶n thiÖt h¹i, mÊt m¸t, h­ háng... trong s¶n xuÊt vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi. - TÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ kÞp thêi gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p, c¸c s¶n phÈm vµ lao vô dÞch vô hoµn thµnh cña doanh nghiÖp. - KiÓm tra vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña Doanh nghiÖp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng lo¹i s¶n phÈm vµ lao vô, v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶. - X¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p ®· hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi l­îng thi c«ng dë dang theo nguyªn t¾c quy ®Þnh. - §¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanhë tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, ®éi, tæ s¶n xuÊt ... trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. - KÞp thêi lËp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p - Cung cÊp chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c th«ng tin h÷u dông vÒ chi phÝ s¶n suÊt vµ h¹ gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp. §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yªu sau: TK621, TK622, TK623, TK627, TK154 cïng mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan. - TK621 - “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”: TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ dïng cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y dùng ph¸t sinh trong kú, cuèi kú kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n tËp hîp tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh. KÕt cÊu tµi kho¶n: TK621 TËp hîp chi phÝ KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT nguyªn vËt liÖu vµo GTSP sau khi ®· ghi trùc tiÕp trong kú gi¶m vËt liÖu kh«ng dïng hÕt - TK622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”: TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p vµ kÕt chuyÓn chi phÝ ®ã vµo tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TK622 ®­îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ... KÕt cÊu tµi kho¶n: TK622 TËp hîp chi phÝ KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n nh©n c«ng trùc tiÕp c«ng trùc tiÕp vµo bªn ph¸t sinh trong kú nî TK154 - TK623 “Chi phÝ sö dông m¸y” TK nµy dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ dö dông m¸y thi c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. TK nµy chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n ®èi víi tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph­¬ng thøc thi c«ng hçn hîp, võa thi c«ng, võa kÕt hîp b»ng m¸y. KÕt cÊu tµi kho¶n: TK623 Chi phÝ cã liªn quan Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt trùc tiÕp tíi m¸y thi chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng c«ng cho ®èi t­îng sö dông TK623 cã 6 tiÓu kho¶n cÊp II më chi tiÕt theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh + TiÓu kho¶n 623.1 “Chi phÝ nh©n c«ng” : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp, tµi kho¶n nµy kh«ng ph¶n ¸nh khi trÝch BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn. + TiÓu kho¶n 623.2 “Chi phÝ vËt liÖu” : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nhiªn liÖu, x¨ng, dÇu, ... vËt liÖu kh¸c phôc vô m¸y thi c«ng. + TiÓu kho¶n 623.3 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt” : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh dông cô s¶n xuÊt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng. + TiÓu kho¶n 623.4 “Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng” : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh khÊu hao m¸y thi c«ng sö dông vµo ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh. + TiÓu kho¶n 623.7 “Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi” Dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh­ thuª söa ch÷a m¸y, b¶o hiÓm m¸y thi c«ng, chi phÝ ®iÖn n­íc, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô. + TiÓu kho¶n 623.8 “Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c” : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ b»ng tiÒn phôc vô cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng, kho¶n chi cho n÷ lao ®éng. - TK627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”: TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn x©y dùng, l¾p ®Æt . TK nµy ®­îc më chi tiÕt theo ®èi t­îng, tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng ph©n x­ëng vµ tõng tæ, ®éi, ... KÕt cÊu tµi kho¶n: TK627 TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ chung ph¸t sinh trong kú - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo TK154 TK627 ®­îc më thµnh 6 tiÓu kho¶n cÊp 2 ®Ó theo dâi ph¶n ¸nh riªng néi dung chi phÝ + TK627.1: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng, tæ ®éi. + TK 627.2 : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu. + TK627.3: Chi phÝ c«ng cô dông cô + TK627.4 : Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. + TK627.7 : Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. + TK627.8 : Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. - TK154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” TK nµy ®­îc sö dông ®Ó tËp héptµn bé chi phÝ trong kú liªn quan ®Õn chÕ t¹o s¶n phÈm phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . Ngoµi ra TK154 cßn ph¶n ¸nh c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô, thuª ngoµi gia c«ng tù chÕ. TK154 Tæng hîp c¸c chi phÝ - Ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú - Gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh D­ nî: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cuèi kú + Theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn : TK 154 dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. + Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnhkú: TK 154 chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú - TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” TK nµy ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ... trong tr­êng hîp ®în vÞ h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. - TK 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n” TK nµy dïng ®Ó kÕt chuyÓn tõ bªn cã TK 154 “chi phÝ s¶n xuÊt s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” bao gåm c¶ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ ®Ó ®¸nh tÝnh gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm x©y l¾p. 2.1.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín nhÊt trong chi phÝ s¶n phÈm x©y dùng. Chi phÝ vËt liÖu cho c«ng tr×nh gåm gi¸ thùc tÕ (chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn ®Õn ch©n c«ng tr×nh , hao hôt trong ®Þnh møc cña qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n) cña vËt liÖu chÝnh (g¹ch, xi m¨ng, c¸t ...) vËt kÕt cÊu (bª t«ng, s¾t, thÐp ... ) vËt liÖu phô, vËt liÖu sö dông lu©n chuyÓn (cèp pha, dµn gi¸o, v¸n khu«n ...) vµ c¸c vËt liÖu kh¸c. Trong x©y dùng c¬ b¶n còng nh­ trong c¸c ngµnh kh¸c lµ vËt liÖu sö dông cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× ph¶i tÝnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã dùa trªn c¬ së chøng tõ gèc theo gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu vµ sè l­îng vËt liÖu thùc tÕ ®· sö dông. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo tõng ®èi t­îng : * Khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu cho ho¹t ®éng x©y l¾p Nî TK 621: chi tiÕt CT,HMCT Gi¸ trÞ NVL thùc tÕ Cã TK 152: chi tiÕt TK xuÊt dïng * Nguyªn vËt liÖu mua ngoµi vÒ chuyÓn giao t¹i ch©n c«ng tr×nh ngay Nî TK 621 Nî TK 133 (133.1) Cã TK 331,111,112 * NÕu c«ng ty cã bé phËn kho¸n kh«ng h¹ch to¸n riªng khi quyÕt to¸n bµn giao c«ng tr×nh Nî TK 621 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 141 (141.3) : chi tiÕt bé phËn nhËn kho¸n + Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ trùc tiÕp Nî TK 111,112, 152,331(331.1) Cã TK 321 + KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo tõng ®èi t­îng Nî TK 154 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 621 2.1.2 H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p bao gåm tiÒn l­¬ng chÝnh, c¸c kho¶n phô cÊp, l­¬ng phô, cã tÝnh chÊt æn ®Þnh thùc tÕ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng ®ång thêi c¸c kho¶n b¶o BHYT, BHXH, KPC§ tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh + TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Õn tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ... c¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ l­¬ng Nî TK 622 : chi tiÕt theo c«ng tr×nh Cã TK 334 : nÕu ch­a thanh to¸n Cã TK 111, 112 : nÕu ®· thanh to¸n + KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Nî TK 154 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 622 : chi tiÕt ®èi t­îng 2.1.2 H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Kho¶n muc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng bao gåm : chi phÝ sö cho m¸y mãc thi c«ng nh»m thùc hiªn khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p b»ng m¸y vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng (chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y ... ) + Thuª ngoµi : - TËp hîp chi phÝ sö dông MTC mua ngoµi liªn quan ®Õn tõng CT, HMCT Nî TK 623 (623.7): Gi¸ mua kh«ng cã thuÕ GTGT Nî TK 133 (133.1) : ThuÕ GTGT ®Çu vµo Cã TK 111,112,331: Tæng gi¸ thanh to¸n - KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng theo tõng ®èi t­îng Nî TK 154 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 623 (623.7) : chi tiÕt ®èi t­îng + Tõng ®éi x©y l¾p cã m¸y thi c«ng riªng - TËp hîp chi tiÕt liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng theo tõng néi dung chi phÝ Nî TK 623 : chi tiÕt tiÓu kho¶n Cã TK liªn quan : 111, 112, 152, 153, 214 - KÕt chuyÓn hay ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng cho tõng ®èi t­îng Nî TK 154 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 623 : chi tiÕt tiÓu kho¶n + C«ng ty cã ®éi m¸y riªng - TËp hîp chi phÝ liªn quan ®Õn ®éi m¸y thi c«ng. Nî TK 621, 622, 627 Cã TK liªn quan: - KÕt chuyÓn chi phÝ liªn quan ®Õn ®éi m¸y thi c«ng vµo cuèi kú Nî TK 154 (154.3) Cã TK liªn quan : 621, 622, 627 - Ph©n bæ chi phÝ sö dông MTC cho c¸c ®èi t­îng sö dông theo giê m¸y, ca m¸y ... * NÕu gi÷a c¸c bé phËn x©y l¾p vµ bé phËn m¸y kh«ng h¹ch to¸n kÕt qu¶ riªng Nî TK 623 : Chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 154 (154.3): ®éi m¸y thi c«ng * NÕu gi÷a c¸c bé phËn x©y l¾p vµ bé phËn m¸y h¹ch to¸n kÕt qu¶ riªng + Ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña ®éi m¸y thi c«ng phôc vô cho tõng ®èi t­îng Nî TK 632 Cã TK 154 (154.3) + Ph¶n ¸nh gi¸ tiªu thô néi bé Nî TK 632 : Gi¸ kh«ng cã thuÕ GTGT; chi tiÕt ®èi t­îng Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ Cã TK 512 (512.2) : Gi¸ b¸n kh«ng cã thuÕ GTGT Cã TK 333 (33.1) : ThuÕ GTGT ®Çu ra nÕu cã * NÕu tiªu thô ra ngoµi + Ph¶n ¸nh gi¸ vèn Nî TK 632 Cã TK 154 (154.3) + Ph¶n ¸nh gi¸ b¸n Nî TK 111, 112, 113, 131 : Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 511 : Doanh thu Cã TK 333 (333.1) : ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép 2.1.4 H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung - Ph¶n ¸nh toµn bé tiÒn l­¬ng, phô cÊp thuéc l­¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý cña ®éi, x­ëng, xÝ nghiÖp trùc thuéc, tæng sè tiÒn ¨n ca ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng nh©n s¶n xuÊt, nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng. Nî TK 627 (627.1) Cã TK 334 - T¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¸n x©y l¾p néi bé (tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc h¹ch to¸n riªng) khi b¶n quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh ®· bµn giao ®­îc duyÖt, kÕ to¸n ®Þnh kho¶n : Nî TK 627 Cã TK 141 (141.3) - TrÝch BHXH, BHYT, KC§ ®­îc tÝnh theo tØ lÖ (%) quy ®Þnh hiÖn hµnh trªn tæng sè tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp x©y l¾p,nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý ®éi. KÕ to¸n ®Þnh kho¶n : Nî TK 627 (627.1) Cã TK 338 (338.2, 338.3, 338.4) - Ph¶n ¸nh c¸c tµi kho¶n CP vÒ nguyªn vËt liÖu , CCDC dïng chung cho c¸c ®éi x©y dùng Nî TK 627 (627.2, 627.3) Cã TK 152, 153 - Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ khÊu hao m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt ,... thuéc ®éi x©y dùng Nî TK 627 (627.4) Cã TK 214 - Ph¶n ¸nh c¸c TK chi phÝ theo dù to¸n Nî TK 627 Cã TK 142 (142.1) - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn Nî TK 627 (627.7, 627.8) Cã TK liªn quan 111, 112, 331 - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 152 (152.2, 152.3, 152.4, 152.8) Cã TK 627 - KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng ®èi t­îng Nî TK 54 (154.1) Cã TK627 : chi tiÕt ®èi t­îng 2.2..5 Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ViÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ theo kho¶n môc gi¸ thµnh quy ®Þnh quy ®Þnh trong gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p. Cuèi kú h¹ch to¸n c«ng trinh hoµn thµnh kÕ to¸n tiÕn hµnh chuyÓn chi phÝ theo tõng ®èi t­îng - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Nî TK 154 hoÆc 621 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 621 - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ngtrùc tiÕp Nî TK 154 hoÆc 631 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 622 - KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 154 hoÆc 631 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 623 - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 154 hoÆc 631 : chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 627 - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt Nî TK liªn quan : 111, 131, 152, 138(138.1)... Cã TK 154 : Chi tiÕt ®èi t­îng - Ph¶n ¸nh tæng hîp gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh Nî TK 632 : NÕu bµn giao cho chñ ®Çu t­ hoÆc cho nhµ thÇu chÝnh Nî TK 155 : S¶n phÈm ®· hoµn thµnh ®ang chê tiªu thô (ch­a bµn giao cho chñ ®Çu t­ hoÆc nhµ thÇu chÝnh ) Cã TK 154 (154.1) Nî TK 154 ( 154 .1 ) Cã TK 627 : Chi tiÕt tõng ®èi t­îng 2.2 Tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. §Ó tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau phô thuéc vµo ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®è t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . Trong SXXL s¶n phÈm cuuoÝ cïng lµ c¸c c«ng tr×nh HMCT x©y dùng vµ ®­a vµo sö dông do ®ã h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp xay l¾p tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm XL ®ã. Gi¸ thµnh c¸c CT, HMCT x©y l¾p ®· hoµn thµnh ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tæng c«ng chi phÝ ph¸t sinh tõ lóc kh¬Ø c«ng ®ªns khi hoµn thµnh ®­îc tËp hîp trªn c¸c thÎ chi tiÕt CPSX. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh trong kú b¸o c¸o cã thÓ lµ mét bé phËn c«ng tr×nh, hoÆc khèi l­îng c«ng viÖc ( x¸c®Þnh ®­îc gi¸ trÞ dù to¸n ) hoµn thµnh ®­îc thanh to¸n víi giao thÇu. V× vËy, trong tõng thêi kú b¸o c¸o ngoµi viÖc tÝnh gi¸ thµnh c¸c CT, HMCT x©y l¾p ®· hoµn thµnh ph¶i tÝnh gi¸ thµnh khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p trong kú b¸o c¸o ®­îc tÝnh trong c«ng thøc : Gi¸ thµnh c«ng Gi¸ thµnh s¶n phÈm Tæng chi phÝ s¶n Gi¸ thµnh t¸c x©y l¾p = dë dang §K + xuÊt ph¸t sinh - SP DDCK trong kú §Ó phôc vô cho môc ®Ých so s¸nh ph©n tÝch CPSX vµ gi¸ thµnh víi dù to¸n gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p cã thÓ chi tiÕt theo kho¶n môc: CPNVLTT, CPNCTT, CPSDMTC, CPSXC. 2.2.1 KiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong doanh nghiÖp x©y l¾p. S¶n phÈm lµm dë trong doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ coi lµ c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh dë danh ch­a hoµn thµnh hay khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú, ch­a ®­îc bªn chñ ®Çu t­ nghiÖm thu chÊp nhËn thanh to¸n, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµ dë cuèi kú trong nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Muèn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë ®­îc mét c¸nh chÝnh x¸c, tr­íc hÕt ph¶i tæ chøc kiÓm kª chÝnh x¸c khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh trong kú, ®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng ®¾n møc ®é hoµn thµnh cña khèi l­îng s¶n phÈm so víi khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh theo quy ­íc cña tõng giai ®o¹n thi c«ng ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang, ph¸t hiÖn tæn thÊt trong qu¸ tr×nh thi c«ng. §Æc ®iÓm cña x©y dùng c¬ b¶n lµ cã kÕt cÊu ohøc t¹p, do ®ã viÖc x¸ ®Þnh chÝnh x¸c møc ®é hoµn thµnh cña nã rÊt khã. Vµ vËy cÇn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµ dë, kÕ to¸n cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi bé phËn kü thuËt, bé phËn tæ chøc lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh cña khèi l­îng xay l¾p dë dang mét c¸ch chÝnh x¸c. Trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª s¶n phÈm lµm dë ®· tæng hîp ®­îc kÕ to¸n tiÒn hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë. §èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p th­êng ¸p dông trong ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµ dë sau : Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang cuèi kú = Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang ®Çu kú + Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­äng x©y l¾p hoµn thiÖn trong kú x Chi phÝ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang theo dù to¸n Chi phÝ theo cña khèi l­îng hoµn thµnh bµn giao trong kú theo dù to¸n + Chi phÝ theo dù to¸n cña x©y l¾p dë dang cuèi kú theo dù to¸n + Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo tû lÖ s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng . Ph­¬ng ph¸p nµy chñ yÕu ¸p dông ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë cña c«ng t¸c x©y l¾p, ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ. Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang cuèi kú ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang cuèi kú = Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang ®Çu kú + Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­äng x©y l¾p thùc thiÖn trong kú x Gi¸ trÞ dù to¸n cña KL x©y l¾p dë dang cuèi kú Gi¸ trÞ dù to¸n cña khèi l­îng hoµn thµnh bµn giao trong kú theo dù to¸n + Gi¸ trÞ dù to¸n cña x©y l¾p dë dang cuèi kú + Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo gi¸ trÞ dù to¸n : Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang cuèi kú = Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang ®Çu kú + Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­äng x©y l¾p thùc thiÖn trong kú x Gi¸ trÞ dù to¸n cña KL x©y l¾p dë dang cuèi kú Gi¸ trÞ dù to¸n cña khèi l­îng hoµn thµnh bµn giao trong kú theo dù to¸n + Gi¸ trÞ dù to¸n cña x©y l¾p dë dang cuèi kú 2.2.2 Tæ chøc tÝnh GTSPXL. ViÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ theo kho¶n môc gi¸ thµnh quy ®Þnh trong dù to¸n gi¸ trÞ x©y l¾p. Cuèi kú h¹ch to¸n khi c«ng tr×nh hoµn thµnh kÕ to¸n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn chi phÝ theo tõng ®èi t­îng. KÕ chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Nî TK 1541 hoÆc 631 : chi tiÕt tõng ®èi t­îng Cã TK 621 KÕ chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Nî TK 1541 hoÆc 631 : chi tiÕt tõng ®èi t­îng Cã TK 622 KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 1541 hoÆc 631 : chi tiÕt tõng ®èi t­îng Cã TK 623 KÕt chuyÓn hay ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 1541 hoÆc 631 : chi tiÕt tõng ®èi t­îng Cã TK 627 Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt Nî TK liªn quan Cã TK 154 : Chi tiÕt tõng ®èi t­îng Ph¶n ¸nh tæng hîp gi¸ thµnh s¶nxuÊt cña s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh Nî TK 632 (NÕu bµn giao cho chñ ®Çu t­ hoÆc nhµ ®Çu t­ chÝnh) Nî TK 155 : S¶n phÈm ®· hoµn thµnh ®ang chê tiªu thô (ch­a bµn giao cho chñ ®Çu t­ hoÆc nhµ thÇu chÝnh) Cã 154 : (Chi tiÕt tõng ®èi t­îng) gi¸ thµnh s¶n xuÊt Cã TK 631 NÕu trong tr­êng hîp doanh nghiÖp lµ nhµ thÇu chÝnh khi giao thÇu tõ thÇu phô : KÕ to¸n ®Þnh kho¶n : Nî TK 632 : Gi¸ giao thÇu kh«ng thuÕ Nî TK 154 (NÕu ch­a ®­îc coi lµ tiªu thôq) Gi¸ giao thÇu Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®Çu vµo Cã TK 331 : Tæng gi¸ giao thÇu c¶ thuÕ 2.3. C¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n dïng cho h¹ch to¸n CPSXKD vµ tÝnh GTSPXL . Tuú theo h×nh thøc sæ ¸p dông ë tõng doanh nghiÖp mµ viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ thùc hiÖn trªn c¸c sæ s¸ch kh¸c nhau. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn nay cã 4 h×nh thøuc kÕ to¸n mµ c¸c doanh nghiÖp ®ang ¸p dông. a- H×nh thøc sæ nhËt ký chung: §Æc tr­ng c¬ b¶n cña h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung theo tr×nh tù thêi gian ph¸t sinh vµ ®Þnh kho¶n kÕ to¸n cña c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n ®ã.Sau ®ã lÊy sè liÖu tõ nhËt ký chung ®Ó ghi vµo c¸c sæ c¸i theo tõng nghiÖp vô ph¸t sinh. Víi kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, th­êng sö dông c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sau: - Sæ CPSX kinh doanh(KD) - Sæ chi tiÕt chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng -Sæ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung - Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt b- H×nh thøc nhËt ký sæ c¸i: Theo h×nh thøc nhËt ký sæ c¸i, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®­îc kÕt hîp ghi chÐp theo tr×nh tù thêi gian vµ theo néi dung kinh tÕ trªn c¬ së nhËt ký sæ c¸i . C¨n cø ®Ó ghi vµo nhËt ký sæ c¸i lµ c¸c chøng tõ gèc hoÆc c¸c b¶ng kª, b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. Víi kÕ to¸n CPSX kinh doanh vµ tÝnh GTSPXL th­êng sö dông sæ s¸ch sau: - Sæ CPSXKD - Sæ chi tiÕt chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng - Sæ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung - Sæ gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh c- H×nh thøc chøng tõ ghi sæ: Chøng tõ ghi sæ lµ h×nh thøc kÕ to¸n tæng hîp gi÷a ghi sæ theo thêi gian trªn sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ theo néi dung kinh tÕ trªn sæ c¸i. Chøng tõ ghi sæ do kÕ to¸n lËp trªn c¬ së tõng chøng tõ gèc hoÆc b¶ng tæng hîp c¸c chøng tõ gèc cïng lo¹i cã cïng néi dung kinh tÕ. Chøng tõ gèc ®­îc ®¸nh sè hiÖu liªn tôc trong tõng th¸ng hoÆc c¶ n¨m, sè thø tù trong sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ vµ cã chøng tõ gèc kÌm theo, ph¶i ®­îc kÕ to¸n tr­ëng duyÖt tr­íc khi ghi sæ kÕ to¸n. Víi kÕ to¸n CPSXKD vµ tÝnh GTSPXL, th­êng sö dông c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sau: - Sæ chi tiÕt chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng - Sæ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung - Sæ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh - Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n chi phÝ - Sæ gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh d- H×nh thøc nhËt ký chøng tõ: NhËt ký chøng tõ lµ h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n dïng ®Ó tËp hîp vµ hÖ thèng ho¸ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, theo bªn cã c¸c tµi kho¶n ®èi øng. §ång thêi viÖc ghi chÐp kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ghi theo thêi gian víi hÖ thèng gi÷a h¹ch to¸n tæng hîp víi chi tiÕt trªn c¬ së c¸c mÉu sæ in s½n thuËnlîi cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ rót ra c¸c chØ tiªu qu¶n lý kinh tÕ. Víi kÕ to¸n CPSXKD vµ tÝnh GTSPXL, th­êng sö dông c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sau: - Sæ chi tiÕt chi phÝ kinh doanh - Sæ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung - Sæ chi tiÕt chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng - Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n CPSX §Ó theo dâi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ to¸n sö dông b¶ng kª sè 4, b¶ng kª sè 5, b¶ng kª sè 6 vµ nhËt ký chøng tõ sè 7. C¸c sæ s¸ch ®­îc ¸p dông kh¸i qu¸t b»ng s¬ ®å sau : NhËt ký chung Chøng tõ gèc Sæ c¸i Sæ chi tiÕt c¸c TK 621, 622, 623, 627, 154 B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh B¶ng tæng hîp chi tiÕt B¸o c¸o tµi chÝnh