Luận văn Hoàn thiện mô hình kế toán quản trị trong các doanh nghiệp dược phẩm

ë c¸c ®¬n vÞ thuéc lÜnh vùc kh¸c, qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm còng ph¶i dùa vµo tõng t×nh huèng cô thÓ ®Ó cã thÓ ®­a ra ®­îc c¸c quyÕt ®Þnh tèi ­u nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt. Qu¸ tr×nh nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c b­íc sau: * Tæ chøc lËp kÕ ho¹ch vµ lËp dù to¸n. - HÖ thèng kÕ ho¹ch trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm gåm: + KÕ ho¹ch dù tr÷ hµng ho¸. + KÕ ho¹ch b¸n hµng + KÕ ho¹ch chi phÝ + KÕ ho¹ch lîi nhuËn. Th«ng th­êng, c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch ®­îc tiÕn hµnh vµo cuèi n¨m tr­íc, ®Çu n¨m sau do phßng kÕ ho¹ch hoÆc phßng kinh doanh tæng hîp ®¶m nhiÖm dùa vµo t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña n¨m tr­íc, t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp tõ kÕ to¸n vµ c¸c phßng ban chøc n¨ng cung cÊp. - HÖ thèng dù to¸n trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm gåm: + Dù to¸n hµng tån kho. + Dù to¸n chi phÝ + Dù to¸n tiªu thô + Dù to¸n kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Thêi ®iÓm lËp dù to¸n ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vµ còng do phßng kÕ ho¹ch hoÆc phßng kinh doanh tæng hîp ®¶m nhiÖm. Tuy nhiªn, dù to¸n trong c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng ch¾c ch¾n vµ kh«ng ®¸ng tin cËy, v× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm ®Òu ch­a tiÕn hµnh ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh, nªn c¸c c¨n cø chñ yÕu chØ lµ c¸c sè liÖu mang tÝnh chÊt liÖt kª chø ch­a qua qu¸ tr×nh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸. * Tæ chøc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh. Ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét c«ng viÖc v« cïng quan träng ®èi víi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ng cho ®Õn nay ®¹i bé phËn c¸c doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm ®Òu ch­a thùc hiÖn c«ng t¸c nµy. * Tæ chøc bé n¸y kÕ to¸n. HiÖn nay, trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm ch­a nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ vÒ KTQT. ThËm chÝ cã nh÷ng ®¬n vÞ cßn kh«ng hiÓu thuËt ng÷ KTQT lµ g× ? KÕ to¸n chØ lµ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi tiÕt ®¬n thuÇn, cßn chøc n¨ng cung cÊp th«ng tin phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh, phôc vô cho viÖc lËp dù to¸n ch­a râ rµng bé phËn kÕ ho¹ch c¨n cø vµo kÕ ho¹ch n¨m tr­íc vµ t×nh h×nh thùc tÕ n¨m b¸o c¸o, trªn c¬ së ®ã lËp kÕ ho¹ch, dù to¸n cho n¨m kÕ ho¹ch. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp th«ng tin vÒ kÕ to¸n tæng hîp vµ kÕ to¸n chi tiÕt phôc vô cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. * Tæ chøc lËp b¸o c¸o qu¶n trÞ. HÇu hÕt c¸c DNKDDP ch­a lËp b¸o c¸o KTQT, chñ yÕu chØ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn ph©n tÝch ®Þnh kú vµ phôc vô cho c¸c ®èi t­îng bªn ngoµi doanh nghiÖp. Nh÷ng b¸o c¸o nµy ch­a cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. V× vËy, nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp kh«ng cã ®­îc c¸c th«ng tin ®Ó ph©n tÝch phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. 2.3.2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP hiÖn nay. §Õn nay, viÖc tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP nãi chung ®ang ë giai ®o¹n s¬ khai, míi ®Þnh h×nh, ch­a cã sù nhËn thøc râ rµng gi÷a KTQT vµ KTTC, còng nh­ viÖc tæ chøc thùc hiÖn. Do vËy, qua thùc tÕ, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®ã trªn c¸c ph­¬ng diÖn sau: 2.3.2.1. ¦u ®iÓm. - §· vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n thèng nhÊt ®Ó më c¸c tµi kho¶n chi tiÕt cÊp 2, cÊp 3… nh»m thu nhËn, cung cÊp vµ xö lý th«ng tin trong néi bé doanh nghiÖp. §ång thêi ®· x©y dùng c¸c mÉu chøng tõ kÕ to¸n c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó cã thÓ theo dâi, qu¶n lý c¸c chØ tiªu kinh tÕ c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. - §· quy ®Þnh râ rµng tr×nh tù, ph­¬ng ph¸p lu©n chuyÓn vµ xö lý chøng tõ kÕ to¸n; ®ång thêi thu thËp c¸c th«ng tin qu¸ khø, th«ng tin t­¬ng lai ®Ó phôc vô ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp. - VÒ kÕ to¸n chi phÝ, ®· cã mét sè doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n chi tiÕt theo kho¶n môc chi phÝ cô thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho ®¬n vÞ qu¶n lý chi phÝ theo dù to¸n cña c¸c kho¶n môc thuËn tiÖn. 2.3.2.2. H¹n chÕ. * §èi víi KTQT chi phÝ - VÒ ph©n lo¹i chi phÝ: ch­a cã doanh nghiÖp nµo tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ theo yªu cÇu cña KTQT nh­ viÖc ph©n lo¹i chi phÝ thµnh chi phÝ c¬ héi vµ chi phÝ thùc hiÖn hoÆc ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ…. - VÒ kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ. C¸c doanh nghiÖp nµy ®· thùc hiÖn kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ, nh­ng chØ dõng l¹i ë h¹ch to¸n chi tiÕt trªn c¸c tµi kho¶n cÊp 2, chñ yÕu theo yªu cÇu kÕ to¸n tæ chøc vµ kiÓm so¸t cña doanh nghiÖp. TÊt c¶ c¸c DNKDDP ®Òu ch­a thùc hiÖn h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ theo ®Þa ®iÓm kinh doanh, theo tõng bé phËn kinh doanh. ViÖc nµy ®· h¹n chÕ doanh nghiÖp trong viÖc muèn n¾m b¾t t×nh h×nh chi phÝ ®èi víi tõng bé phËn, tõng ®Þa ®iÓm kinh doanh. §Æc biÖt, trong 1 sè c¸c DNKDDP ngoµi quèc doanh , kh«ng cã sù ph©n t¸ch râ rµng gi÷a chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN, ®· x¶y ra t×nh tr¹ng h¹ch to¸n theo ý kiÕn chñ quan cña ®¬n vÞ vµ kh«ng tu©n theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh (nh­: c«ng ty D­îc phÈm §« Thµnh).§iÒu nµy tuy kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh trong kú cña toµn doanh nghiÖp nh­ng ®· lµm sai lÖch b¶n chÊt cña chi phÝ vµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®­îc hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng b¸n hµng còng nh­ ho¹t ®éng cña bé phËn qu¶n lý, tõ ®ã g©y ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ lËp dù to¸n chi phÝ. H¬n n÷a, viÖc x©y dùng vµ sö dông c¸c tiªu chuÈn ph©n bæ chi phÝ cuèi kú cßn nhiÒu bÊt cËp. C¸c DNKDDP kh«ng thùc hiÖn viÖc ph©n bæ chi phÝ cho hµng b¸n ra vµ hµng tån kho cuèi kú mµ kÕt chuyÓn toµn bé vµo ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong kú, ®ång thêi còng ch­a thùc hiÖn ph©n bæ chi phÝ mua hµng cho c¸c bé phËn kinh doanh hay c¸c mÆt hµng… v× vËy mµ kÕt qu¶ kinh doanh ch­a ®­îc x¸c ®Þnh 1c¸ch chÝnh x¸c vµ hîp lý. * §èi víi KTQT doanh thu b¸n hµng. HÇu nh­ c¸c doanh nghiÖp ®Òu h¹ch to¸n chi tiÕt doan thu b¸n hµng nh­ng chØ cô thÓ cho tõng mÆt hµng, kh«ng chi tiÕ tíi tõng bé phËn, ®Þa ®iÓm kinh doanh. §iÒu nµy ®· lµm cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh bé phËn, ®Þa ®iÓm nµo kinh doanh tèt, hiÖu qu¶ ®Ó ®Çu t­, më réng thÞ tr­êng; ®Þa ®iÓm nµo, bé phËn nµo kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ ®Î thu hÑp thÞ tr­êng. NghÜa lµ, viÖc xem xÐt, tÝnh to¸n cho viÖc ®Çu t­, më réng thÞ tr­êng ë tõng bé phËn, ®Þa ®iÓm dk ®Ó tiÕn tíi ra quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ ch­a thùc sù chuÈn x¸c. * §èi víi kÕ to¸n chi tiÕt kÕt qu¶ kinh doanh. ë c¸c doanh nghiÖp nµy, do kÕ to¸n chi phÝ vµ doanh thu chØ chi tiÕt ®Õn tõng mÆt hµng nªn viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh còng chØ ®èi víi tõng mÆt hµng, kh«ng cô thÓ ®Õn tõng bé phËn, ®Þa ®iÓm kinh doanh . Ch¼ng h¹n nh­: ë c«ng ty D­îc phÈm §« Thµnh, kÕ to¸n chØ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña mÆt hµng D­îc phÈm vµ mÆt hµng S÷a dinh d­ìng, tõ ®ã tæng hîp kÕt qu¶ toµn doanh nghiÖp; kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc kÕt qu¶ cña QuÇy thuèc t¹i sè 8 Ngäc Kh¸nh còng nh­ c¸c ®¹i lý c¸c tØnh, thµnh mµ c«ng ty cã kinh doanh. * VÒ b¸o c¸o kÕ to¸n. HÇu hÕt c¸c DNKDDP ®Òu ch­a tiÕn hµnh lËp b¸o c¸o KTQT mét c¸ch cô thÓ, râ rµng vµ ®Õn nay vÉn ch­a cã quy ®Þnh vÒ chÕ ®é lËp vµ gi÷ b¸o c¸o KTQT trong c¸c ®¬n vÞ nµy. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt phÇn kÕt cÊu mÉu sæ, néi dung ch­a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, ch­a hîp lý vµ ch­a khoa häc. * VÒ tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n. V× ch­a nhËn thùc hÕt vai trß quan träng cña KTQT trong viÖc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin ®Ó ra quyÕt ®Þnh, nªn viÖc tæ chøc, thùc hiÖn vµ vËn dông KTQT trong bé m¸y kÕ to¸n doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ, tù ph¸t, thiÕu ®ång bé vµ ch­a thèng nhÊt. ViÖc vËn dông KTQT míi chØ ®¬n thuÇn lµ kÕ to¸n chi tiÕt chø thùc sù ch­a ph¶i lµ m« h×nh KTQT víi ®óng chøc n¨ng vèn cã cña nã. 2.3.3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ vµ h¹n chÕ. 2.3.2.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan. Trong m«i tr­êng kinh doanh hiÖn nay, nhu cÇu vÒ th«ng tin trong c«ng t¸c qu¶n lý ®· cã sù gia t¨ng rÊt lín vµ ®a d¹ng do ¸p lùck cña nh÷ng thay ®ái nhanh chãng vÒ c¸c vÊn ®Ò nh­: Toµn cÇu ho¸, c¹nh tranh, më réng ®Çu t­….Cïng víi ®ã lµ sù tiÕn bé vÒ tr×nh ®é gi¸o dôc, tr×nh ®é chuyªn m«n kÕ to¸n ®· lµm cho kÕ to¸n ph¸t triÓn s©u réng h¬n vÒ tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm th«ng tin cÇn ph¶i cung cÊp. kÕ to¸n kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc cung cÊp th«ng tin mang tÝnh nguyªn t¾c mµ ®ßi hái ph¶i linh ho¹t kÞp thêi, h÷u Ých. §ång thêi, th«ng tin kÕ to¸n còng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n, nhanh chãng nh»m hç trî ®¾c lùc cho nhµ qu¶n trÞ trong m«i tr­êng kinh doanh míi. V× vËy, viÖc vËn dông KTQT lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan. 2.3.3.2. Nguyªn nh©n chñ quan. H¬n bÊt cø lÜnh vùc kinh doanh kh¸c, kinh doanh D­îc phÈnm ph¶i ®Æc biÖt chó träng tíi vÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm v× nã liªn quan trùc tiÕp tíi søc kho¶ ng­êi tiªu dïng (ng­êi bÖnh). MÆt kh¸c, trong nÒn kinh tÕ më cöa víi xu thÕ héi nhËp nh­ hiÖn nay, ®Ó ®øng v÷ng vµ kh¼ng ®Þnh m×nh trªn th­¬ng tr­êng, nhµ qu¶n trÞ ë c¸c DNKDDP nãi riªng cÇn ph¶i cã ®­îc mét l­îng th«ng tin ®ñ ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp nhÊt. §Ó cã ®­îc c¸c th«ng tin mét c¸ch th­êng xuyªn, liªn tôc, chi tiÕt vµ tØ mØ ë c¸c kh©u c«ng viÖc vµ h­íng vÒ t­¬ng lai gióp cho nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh, cã thÓ nãi KTQT lµ mét c«ng cô cung cÊp ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ nhÊt. 2.3.3.3. Nguyªn nh©n thuéc vÒ m«i tr­êng. KTQT ë ViÖt Nam lµ m«n khoa häc qu¶n lý ®­îc nhËn thøc míi mÎ, nã chØ thùc sù ®­îc ghi nhËn trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, sau c«ng cuéc c¶i c¸ch chÕ ®é kÕ to¸n n­íc ta tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y. H¬n n÷a, hÖ thèng kÕ to¸n ë ViÖt Nam lµ hÖ thèng hçn hîp gåm c¶ hÖ thèng KTTC vµ hÖ thèng KTTC. PhÇn hµnh kÕ to¸n chñ yÕu lµ KTTC nªn tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ®Òu ®Æt träng t©m vµo viÖc thu thËp th«ng tin cho KTTC; viÖc thu thËp th«ng tin phôc vô cho KTQT hÇu nh­ ch­a ®­îc ®Ò cËp tíi. Trong nhËn thøc cña c¸c nhµ qu¶n lý, KTQT ch­a thùc sù ®­îc coi lµ mét m«n khoa häc qu¶n lý, mÆc dï nã ®· cã néi dung, ®èi t­îng nghiªn cøu cô thÓ vµ cã ph­¬ng ph¸p luËn riªng cã cña m×nh. §Õn nay, Nhµ n­íc vÉn ch­a cã v¨n b¶n, th«ng t­ ph¸p lý nµo h­íng dÉn KTQT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp hiÖn nay ch­a thùc sù coi träng viÖc thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin cña KTQT. V× vËy, ë nhiÒu ®¬n vÞ ch­a cã tæ chøc KTQT. Th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t thùc tr¹ng KTQT ë c¸c DNKDDP cho thÊy nh÷ng h¹n chÕ mét phÇn do ®iÒu kiÖn kh¸ch quan thuéc vÒ chÕ ®é h­íng dÉn KTQT doanh nghiÖp, mét phÇn do sù nhËn thøc vËn dông vµo thùc tÕ. Nh÷ng h¹n chÕ nµy cÇn ph¶i cã ph­¬ng h­íng ®Ó hoµn thiÖn. 2.4. Liªn hÖ víi kinh nghiÖm tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. 2.4.1. M« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë Liªn X« cò. M« h×nh KTQT ë Liªn X« cò lµ m«t h×nh kÕ to¸n kÕt hîp cña kÕ to¸n tæng hîp vµ kÕ to¸n chi tiÕt trong cïng mét hÖ thèng kÕ to¸n . ë c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa, khoa häc kÕ to¸n ph¸t triÓn; ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc t¸ch thµnh m«n khoa häc riªng. V× vËy, khoa häc kÕ to¸n chØ dõng l¹i ë vai trß thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin. M« h×nh kÕ to¸n nµy chØ phï hîp víi nÒn kinh tÕ tËp trung, bao cÊp, kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong mét thêi gian tr­íc ®©y, m« h×nh nµy ®· ®­îc nghiªn cøu vµ vËn dông vµo ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ, m« h×nh nµy ®· cã biÓu hiÖn cña KTQT trong hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh. 2.4.2. M« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë Ph¸p. Cã sù t¸ch biÖt t­¬ng ®èi gi÷a KTTC vµ KTQT. KTTC tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c nguyªn t¾c, quy ®Þnh vµ ®Æc biÖt chÞu sù chi phèi bëi c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ cña Nhµ n­íc. Trong khi ®ã, KTQT ®­îc coi lµ c«ng viÖc hoµn toµn riªng cña c¸c chñ doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n trÞ, nghÜa lµ Nhµ n­íc hoµn toµn kh«ng hÒ can thiÖp vµo. Sö dông tµi kho¶n lo¹i 9 - Tµi kho¶n ph¶n chiÕu cho kÕ to¸n ph©n tÝch. Tµi kho¶n lo¹i 9 kh«ng ®èi øng víi c¸c tµi kho¶n lo¹i 1 ®Õn lo¹i 8. Th«ng tin KTQT ®­îc thu thËp, xö lý th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt cao, v× vËy, ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi cho nhµ qu¶n trÞ, víi sù trî gióp ®¾c lùc cña m¸y tÝnh th«ng qua c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n khoa häc. C«ng t¸c ph©n tÝch kÕt qu¶ kinh doanh, ®¸nh gi¸ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh rÊt chu ®¸o. 2.4.3. M« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë Anh vµ Mü. ë Anh vµ Mü, m« h×nh tæ chøc KTQT kh«ng t¸c biÖt thµnh hai hÖ thèng riªng biÖt: KTQT vµ KTTC, mµ ®­îc kÕt hîp thµnh mét khèi nh­ng cã ranh giíi cô thÓ. KÕ to¸n Mü kh«ng quy ®Þnh c¸c tµi kho¶n dµnh cho kÕ to¸n chi phÝ. Nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn viÖc tÝnh thuÕ kh«ng kÕt hîp víi kÕ to¸n mµ ®­îc t¸ch riªng. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong KTQT ë Anh vµ Mü chñ yÕu ph©n lo¹i theo: biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ vµ mèi quan hÖ: chi phÝ - khèi l­îng - lîi nhuËn trong qu¸ tr×nh kinh doanh. §©y lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. KÕt luËn ch­¬ng 2 Trong ch­¬ng nµy, luËn v¨n tiÕn hµnh tiÕp cËn vÊn ®Ò b¾t ®Çu tõ viÖc xem xÐt lÞch sö h×nh thµnh KTQT vµ qu¸ tr×nh ra ®êi KTQT ë ViÖt Nam. Sau ®ã, t¸c gi¶ nªu ra ®Æc ®iÓm ho¹t ®én kinh doanh, tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n trong c¸c DNKDDP. Tõ ®ã chØ ra thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp nµy hiÖn nay ë ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, KTQT ®èi víi c¸c DNKDDP cßn lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ, hÇu nh­ ch­a ®­îc quan t©m vµ tæ chøc thùc hiÖn theo ®óng nghÜa cña nã. Thùc tr¹ng nµy ®· ®­îc t¸c gi¶ ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra c¸c nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ. §ång thêi, ®· cã sù liªn hÖ víi kinh nghiÖm tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Nh÷ng h¹n chÕ vÒ nhËn thøc còng nh­ viÖc tæ chøc KTQT trong c¸c DNKDDP nªu trªn chÝnh lµ c¬ së ®Ó t¸c gi¶ nghiªn cøu ®Ò xuÊt h­íng hoµn thiÖn c¸c néi dung cña KTQT ë ch­¬ng sau. Ch­¬ng 3. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn t« chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP ë ViÖt Nam hiÖn nay. 3.1. Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP hiÖn nay. 3.1.1. Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP . Cã thÓ nãi, tæ chøc khoa häc vµ hîp lý c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ KTQT nãi riªng ch¼ng nh÷ng ®¶m b¶o ®­îc nh÷ng yªu cÇu cña viÖc thu nhËn, hÖ thèng ho¸ vµ cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n, phôc vô tèt c¸c yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó KTQT ph¸t huy hÕt t¸c dông cña m×nh phôc vô hiÖu qu¶ cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. V× vËy, hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c KTQT doanh nghiÖp nãi chung vµ trong DNKDDP nãi riªng hiÖn ®ang lµ mét sù cÇn thiÕt kh¸ch quan, thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau: VÒ mÆt lý luËn: KTQT cßn lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ ®èi víi c¸c DNKDDP nãi chung. B¶n th©n lý luËn vÒ KTQT còng cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ nghiªn cøu, còng nh­ c¸c tr­êng ®¹i häc… Cã quan ®iÓm cho r»ng, KTQT lµ mét riªng rÏ vµ ®éc lËp víi KTTC nh­ng cã quan ®iÓm l¹i cho r»ng KTQT lµ sù chi tiÕt ho¸ cña KTTC…. VÒ m¹t ph¸p lý: cho ®Õn nay, Nhµ n­íc ta vÉn ch­a ban hµnh mét v¨n b¶n hay th«ng t­ h­íng dÉn nµo vÒ hÖ thèng KTQT, hay tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp. VÒ mÆt thùc tiÔn: còng nh­ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc lÜnh vùc kh¸c ë ViÖt Nam, c¸c DNKDDP ®· cã mét thêi gian dµi quen víi nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp vµ thiÕu chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh. Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mÆc dï víi søc Ðp c¹nh tranh lín nh­ng c¸c doanh nghiÖp ch­a nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ vai trß cña KTQT ®èi víi qu¶n trÞ doanh nghiÖp. §Æc biÖt, cho ®Õn nay, viÖc sö dông vµ tiªu thô c¸c mÆt hµng D­îc cña c¸c ®¬n vÞ quèc doanh (nh­: C«ng ty D­îc phÈm TW 1, c«ng ty D­îc phÈm TW 2…) cßn mang tÝnh chÊt chØ ®¹o liªn ngµnh (bao cÊp) víi c¸c bÖnh viÖn c¬ së y tÕ còng nh­ c¸c c«ng ty D­îc kh¸c. Cßn ®èi víi c¸c ®¬n vÞ ngoµi quèc doanh (c«ng ty t­ nh©n) th× chñ yÕu lµ ph©n phèi ®éc quyÒn c¸c mÆt hµng cña c¸c h·ng thuèc lín trªn thÕ giíi nªn søc c¹nh tranh kh«ng lín l¾m. V× vËy, vËn dông nh÷ng lý luËn míi trong qu¶n lý nãi chung, còng nh­ KTQT nãi riªng cßn chËm vµ rÊt h¹n chÕ. KTQT míi chØ ®­îc ®Ò cËp trªn ph­¬ng diÖn lý luËn ë s¸ch b¸o mµ ch­a ®­îc ®­a vµo ¸p dôn trong thùc tiÔn. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò nµy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, viÖc tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP hiÖn nay cã ý nghÜa thiÕt thùc nh»m thóc ®Èy tèt h¬n c«ng t¸c qu¶n lý, lµm cho ho¹t ®éng kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp nµy ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. 3.1.2. Yªu cÇu chñ yÕu tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë c¸c DNKDDP. §Ó ph¸t huy vai trß lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh trong ®¬n vÞ vµ vai trß cung cÊp th«ng tin cho viÖc ra quyÕt ®Þnh, viÖc tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë c¸c DNKDDP ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu chñ yÕu sau: Thø nhÊt: Tæ chøc KTQT ph¶i ®¶m b¶o phï hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý, quy m«, tr×nh ®é, ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh cña mçi ®¬n vÞ. Nh­ chóng ta biÕt, c¸c doanh nghiÖp lu«n cã sù kh¸c nhau vÒ: ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng, ph­¬ng thøc qu¶n lý, quy m« kinh doanh… nªn kh«ng cã m« h×nh KTQT nµo ®­îc ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, h¬n n÷a, KTQT lµ kÕ to¸n c¬ b¶n phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, nã cung cÊp th«ng tin theo yªu cÇu cña nhµ qu¶n trÞ trong tõng tr­êng hîp cô thÓ. V× vËy, viÖc vËn dông KTQT phï hîp víi ®¬n vÞ m×nh lµ yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Thø hai: Tæ chøc c«ng t¸c KTQT ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ . còng nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong kinh tÕ thÞ tr­êng lµ lu«n ph¶i tù chó träng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c DNKDDP ph¶i tÝnh to¸n tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ cña bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo trong ®¬n vÞ. Cô thÓ, doanh nghiÖp ph¶i c©n ®èi gi÷a chi phÝ bá ra vµ lîi nhuËn mang l¹i trong qu¸ tr×nh v¹n dông c«ng t¸c KTQT. Thø ba: Tæ chøc c«ng t¸c KTQT kh«ng nªn ph¸ bá hÕt hay lµm ®¶o lén c¬ cÊu tæ chøc cò. CÇn biÕt r»ng, vËn dông m« h×nh KTQT vµo DNKDDP lµ ®iÒu cÇn thiÕt, nh­ng kh«ng ph¶i thÕ mµ b»ng mäi c¸ch ®Ó thùc hiÖn, kh«ng xem xÐt tíi c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y, tæ chøc kinh doanh, hiÖn cã, lµm x¸o trén hoµn toµn c¬ cÊu ban ®Çu. CÇn nghiªn cøu, xem xÐt thùc hiÖn trªn c¬ së tiÕp nhËn nh÷ng c¸i ®· cã, ®ång thêi hoµn thiÖn nh÷ng c¸i ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Thø t­: Tæ chøc c«ng t¸c KTQT ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é trang thiÕt bÞ, sö dông ph­¬ng tiÖn tÝnh to¸n còng nh­ biªn chÕ cña bé m¸y kÕ to¸n vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò nh©n viªn kÕ to¸n hiÖn cã. Thø n¨m: Tæ chøc c«ng t¸c KTQT ph¶i hµi hoµ víi hÖ thèng KTTC, tr¸nh sù trïng lÆp gi÷a KTQT vµ KTTC. §©y lµ yªu cÇu cÇn ph¶i l­u ý, v× cho tíi nay, hÇu hÕt c¸c DNKDDP ch­a nhËn thøc râ rµng vÒ sù kh¸c biÖt gi÷a KTTC vµ KTQT, ®a phÇn ®Òu cho r»ng KTQT lµ sù chi tiÕt ho¸ tõ KTTC vµ kh«ng nhËn thÊy hÕt vai trß còng nh­ t¸c dông cña KTQT ®èi víi nhµ qu¶n trÞ. 3.2. Ph­¬ng h­íng tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë c¸c DNKDDP trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. 3.2.1. Néi dung c¬ b¶n tæ chøc KTQT trong c¸c DNKDDP Tæ chøc c«ng t¸c KTQT khoa häc vµ hîp lý lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ vai trß cña KTQT phôc vô cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ hiÖn nay, tæ chøc c«ng t¸c KTQT trogn c¸c DNKDDP gåm cã nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: 3.2.1.1. Tæ chøc vËn dông hÖ thèng chøng tõ. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh ë n­íc ta, hÖ thèng chøng tõ gåm cã: HÖ thèng chøng tõ b¾t buéc vµ hÖ thèng chøng tõ h­íng dÉn. KÕ to¸n ph¶i lËp chøng tõ cho moÜo nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ ®· hoµn thµnh ®Ó lµm c¬ së ghi sæ kÕ to¸n. Tæ chøc vËn dông hÖ thèng chøng tõ trong c¸c DNKDDP cÇn ph¶i l­u ý tíi c¸c vÊn ®Ò sau: - CÇn x¸c ®Þnh râ: chøng tõ nµo dïng cho KTTC, chøng tõ nµo võa sö dông cho KTTC võa sö dông cho KTQT, chøng tõ nµo chØ dïng cho KTQT. - VÒ c¬ b¶n, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ nµo ®ßi hái ph¶n ¸nh chi tiÕt, cô thÓ th× ngoµi viÖc ®­îc sö dông ®Ó ghi chÐp KTTC, cßn ®­îc sö dông ®Ó ghi chÐp KTQT. - Th«ng th­êng, c¸c chøng tõ chØ liªn quan ®Õn KTQT lµ c¸c chøng tõ ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ néi sinh, vµ chóng kh«ng ®­îc quy ®Þnh trong hÖ thèng chøng tõ ban ®Çu mµ th­êng lµ chøng tõ tù lËp. C¸c chøng tõ nµy lµ c¨n cø ®Ó ghi sæ kÕ to¸n vµ còng lµ c¨n cø ph¸p lý cña sè liÖu kÕ to¸n nªn b¾t buéc còng ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña chøng tõ kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ ph¶i ghi râ c¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu sè l­îng ph¶n ¸nh trong chøng tõ. 3.2.1.2. Tæ chøc vËn dông tµi kho¶n kÕ to¸n. Nh­ chóng ta biÕt, tµi kho¶n kÕ to¸n lµ trang sæ (b¶ng kª) ®­îc më cho tõng chØ tiªu kinh tÕ, tµi chÝnh ®Ó ghi chÐp, ph¶n ¸nh th­êng xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh vµ sù biÕn ®éng cña chØ tiªu mµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh nh»m hÖ thèng ho¸ ®­îc th«ng tin kÕ to¸n theo tõng chØ tiªu. ChØ tiªu kinh tÕ , tµi chÝnh mµ kÕ to¸n sö dông ®Ó hÖ thèng ho¸ th«ng tin bao gåm c¸c hØ tiªu tæng hîp vµ c¸c chØ tiªu chi tiÕt nh»m cô thÓ ho¸ c¸c chØ tiªu tæng hîp. Còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nãi chung, ®èi víi c¸c DNKDDP, khi tæ chøc c«ng t¸c KTQT, ®Ó cã th«ng tin kÕ to¸n phcô vô yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ , tµi chÝnh néi bé còng nho cho nhµ qu¶n trÞ, th× ë mçi ®¬n vÞ cÇn ph¶i x©y dùng danh môc c¸c tµi kho¶n KTQT (cô thÓ lµ c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt cÊp II, cÊp III, cÊp IV….) ®Ó hÖ thèng ho¸ th«ng tin. Cho ®Õn nay, c¸c DNKDDP ®· cã sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt nh­ng míi dõng l¹i ë gãc ®é nh»m phôc vô cho KTTC, ch­a cã sù ph©n ®Þnh râ rµng, riªng rÏ cho hÖ thèng KTQT ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. V× vËy, tæ chøc vËn dông tµi kho¶n KTQT trong m« h×nh c«ng t¸c KTQT ë c¸c DNKDDP lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng cÇn ph¶i xem xÕt tíi. Trªn c¬ së hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n hiÖn hµnh, c¸c doanh nghiÖp c¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý chi tiÕt theo tõng chØ tiªu ®Ó x©y dùng hÖ thèng tµi kho¶n KTQT, c¬ b¶n theo nguyªn t¾c sau: * Tr­íc hÕt, cÇn x¸c ®Þnh sè l­îng kho¶n chi tiÕt theo tõng cÊp ®é phï hîp víi phÇn hµnh kÕ to¸n cô thÓ. L­u ý r»ng, kh¼ n¨ng më tµi kho¶n chi tiÕt trong h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ v« h¹n, song ph¶i xem xÐt lîi Ých thu ®­îc vµ chi phÝ h¹ch to¸n bá ra ®Ó giíi h¹n ph¹m vi më tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕ. Muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh sè l­îng tµi kho¶n chi tiÕt cho tõng phÇn hµnh kÕ to¸n, sau ®ã tæng hîp l¹i thµnh mét con sè chÝnh x¸c, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®¬n vÞ m×nh. Ch¼ng h¹n nh­, trong c¸c DNKDDP hiÖn nay, ë phÇn hµnh KTQT doanh thu b¸n hµng, sè l­îng tµi kho¶n cÇn ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh­: - Theo c¸c chØ tiªu qu¶n lý chi tiÕt. + Doanh thu theo ®Þa ®iÓm kinh doanh. + Doanh thu theo nhãm hµng, mÆt hµng - Tµi kho¶n sö dông. + Më chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm kinh doanh + Më chi tiÕt theo nhãm hµng, mÆt hµng. * Tuú thuuéc vµo tr×nh ®é qu¶n lý ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu vÒ th«ng tin kÕ to¸n phôc vô qu¶n trÞ doanh nghiÖp nh­: th«ng tin cô thÓ vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù to¸n (kÕ ho¹ch) chi phÝ theo c¸c kho¶n môc chi phÝ cô thÓ; th«ng tin vÒ thu nhËp, chi phÝ vµ kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh, cña tõng ngµnh hµng, nhãm hµng vµ mÆt hµng kinh doanh chñ yÕu…. * Ph¶i sö dông ký, m· hiÖu râ rµng theo tõng cÊp ®é vÒ nguyªn t¾c, theo quy ®Þnh chung cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh, cÊp tµi kho¶n cÊp I vµ mét sè tµi kho¶n cÊp II ®· ®­îc ký, m· hiÖu thèng nhÊt cho tõng lÜnh vùc. Kh«ng n»m ngoµi quy t¾c ®ã, c¸c DNKDDP kh«ng ®­îc tù tiÖn më thªm c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n cÊp I nÕu ch­a cã sù chÊp nhËn cña Bé tµi chÝnh. V× vËy, viÖc sö dông ký, m· hiÖu theo tõng cÊp ®é ë ®©y chØ cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh tõ tµi kho¶n cÊp 3 trë ®i vµ dùa vµo ph­¬ng thøc quy ­íc sè thø tù nh­ tµi kho¶n cÊp I (vÝ dù nh­ quy ­íc sè thøc tù thø nhÊt ph¶n ¸nh lo¹i tµi kho¶n, sè thø tù thø hai ph¶n ¸nh nhãm tµi kho¶n…., sè thø tù thø t­ ph¶n ¸nh tµi kho¶n cÊp 2….) Trong c¸c DNKDDP, viÖc më tµi kho¶n cÊp II, cÊp IV… dµnh cho KTQT cÇn ph¶i lùa chän ký, m· hiÖu râ rµng, cô thÓ nh­: - Sè thø tù thø 5: ThÓ hiÖn tµi kho¶n cÊp 3 - Sè thø tù thø 6: ThÓ hiÖn tµi kho¶n cÊp 4… Ch¼ng h¹n nh­, ®èi víi kho¶n môc chi phÝ b¸n hµng (TK 641) theo quy ®Þnh chung, TK cÊp 2 lµ TK 6418 - chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c, cã thÓ ®­îc x©y dùng nh­ sau: + X©y dùng tµi kho¶n cÊp 3 ph¶n ¸nh theo nhãm hµng: TK 64181 - Chi phÝ b»ng tiÒn cho mÆt hµng D­îc phÈm TK 64182 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cho mÆt hµng S÷a dinh d­ìng. + X©y dùng tµi kho¶n cÊp 4 ph¶n ¸nh theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ: TK 641811 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cho mÆt hµng C­îc phÈm t¹i BÖnh viÖn. TK 641813 - Chhi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cho mÆt hµng D­îc phÈm t¹i §¹i lý. TK 641813 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cho mÆt hµng D­îc phÈm t¹i cöa hµng, hiÖu thuèc. TK 641814 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cho mÆt hµng D­îc phÈm t¹i c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c. * H­íng dÉn ghi chÐp cô thÓ theo tõng cÊp ®é tµi kho¶n ®· ®­îc x¸c ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh vµ tiÕn hµnh më c¸c tµi kho¶n chi tiÕt lµ cÇn thiÐt, nh­ng viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh cô thÓ trªn tõng tµi kho¶n còng rÊt quan träng. V× vËy, ph¶i h­íng dÉn ghi chÐp, ph¶n ¸nh cô thÓ theo tõng cÊp ®é tµi kho¶n vµ lu«n ®¶m b¶o r»ng: sè liÖu ®­îc tæng hîp theo trËt tù thêi gian vµ theo hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ , tµi chÝnh tæng hîp ph¶i phï hîp nhau, sè liÖu gi÷a ghi chÐp kÕ to¸n theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ, tµi chÝnh tæng hîp vµ theo c¸c chØ tiªu chi tiÕt còng ph¶i phï hîp nhau, kh«ng ®­îc cã sai sè. §Æc biÖt, ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu th«ng tin cÇn thiÕt cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. 3.2.1.3. Kh¸i qu¸t mét sè phÇn hµnh KTQT trong c¸c DNKDDP. a. KTQT chi phÝ. Môc ®Ých cña KTQT lµ cung cÊp th«ng tin thÝch hîp, h÷u Ých, kÞp thêi cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ. V× vËy, víi KTQT kh«ng chØ ®¬n thuÇn nhËn thøc chi phÝ nh­ trong KTTC, chi phÝ cßn ®­îc nhËn thøc theo ph­¬ng ph¸p nhËn diÖn th«ng tin ra quyÕt ®Þnh. Víi lý do nµy, chi phÝ cã thÓ lµ nh÷ng phÝ tæn thùc tÕ ph¸t sinh trong ho¹t ®éng kinh doanh, cho phÝ còng cã thÓ lµ nh÷ng phÝ tæn ­íc tÝnh ®Ó thùc hiÖn mét ho¹t ®éng kinh doanh, nh÷ng phÝ tæn mÊt ®i do chän lùa ph­¬ng ¸n, hy sinh c¬ héi kinh doanh … Nh­ vËy, trong KTQT, khi nhËn thøc chi phÝ cÇn chó ý ®Õn sù lùa chän, so s¸nh theo môc ®Ých sö dông, ra quyÕt ®Þnh kinh doanh h¬n lµ chó träng vµo chøng cø. Trong hÇu hÕt c¸c DNKDDP, chi phÝ th­êng ®­îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh vµo ®Çu kú ho¹t ®éng kinh doanh (®Çu n¨m d­¬ng lÞch), theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi doanh thu. ë c¸c doanh nghiÖp, chi phÝ gåm cã: chi phÝ gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN.ViÖc nhËn thøc c¸c kho¶n chi phÝ nµy theo môc ®Ých sö dông trong c¸c DNKDDP hiÖn ®ang cã sù sai lÖch vÒ b¶n chÊt, ®Æc biÖt ®èi víi chi pýi b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN ë c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n (nh­: C«ng ty TNHH D­îc phÈm §« Thµnh ®· tr×nh bµy ë trªn). §iÒu nµy ®· lµm cho viÖc ph¶n ¸nh chi phÝ cña tõng kho¶n môc chi phÝ hoµn toµn kh«ng ®óng. V× vËy, cÇn ph¶i nhËn thøc, ph¶n ¸nh cho ®óng víi b¶n chÊt cña chi phÝ ®Ó nhµ qu¶n trÞ cã ®­îc nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c h¬n nh»m gi¸m s¸t, qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ nµy. MÆt kh¸c, ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i mµ c¸c DNKDDP hiÖn ®ang ¸p dông lµ ph©n lo¹i chi phÝ theo ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, theo néi dung…, ®Ó qu¶n lý tèt c¸c chi phÝ ph¸t sinh mét c¸ch hiÖu qu¶, cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi khèi l­îng s¶n phÈm. Nh­ vËy, chi phÝ gåm cã: chi phÝ kh¶ biÎn, chi phÝ bÊt biÕn, vµ chi phÝ hçn hîp. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ, kÕ to¸n ngoµi viÖc ph¶n ¸nh trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp, cßn ph¶i më c¸c sæ chi tiÕt ®Ó theo dâi chi phÝ theo tõng ®èi t­îng chi tiÕt, ®ång thêi, cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p thèng kÕ ®Ó tõ sè liÖu kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ kinh doanh cã thÓ thèng kª ®­îc chi tiÕt theo tiªu thøc nµy. V× vËy, bªn c¹nh viÖc thiÕt kÕ c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung, kÕ to¸n cßn ph¶i thiÕt kÕ c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi khèi l­îng s¶n phÈm vµ ®­îc më ®Ó theo dâi chi tiÕt tõng ®Þa ®iÓm kinh doanh, nh­ b¶ng sau: S¬ ®å sè 8. Sæ chi tiÕt chi phÝ kinh doanh §¬n vÞ tÝnh : Ngµy ghi sæ Chøng tõ DiÔn gi¶i TK ®èi øng Ghi nî TK Tæng Sè ngµy §Þnh phÝ Biªn phÝ §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã kinh doanh thªm c¸c mÆt hµng kh¸c ngoµi mÆt hµng D­îc phÈm, ®Æc biÖt cã nh÷ng mÆt hµng gi¸ trÞ lín, mang tÝnh chñ ®¹o th× biÕn phÝ ®­îc theo dâi riªng cho tõng mÆt hµng chñ ®¹o, cô thÓ nh­ sau: S¬ ®å sè 9. Sæ chi tiÕt chi phÝ kinh doanh §¬n vÞ tÝnh:…… Ngµy ghi sæ Chøng tõ DiÔn gi¶i TK ®èi øng Ghi nî TK Tæng Sè Ngµy §Þnh phÝ Biªn phÝ MÆt hµng D­îc MÆt hµng kh¸c Trªn c¬ së sè liÖu trªn, kÕ to¸n lËp b¶ng tæng hîp chi phÝ kinh doanh theo mèi quan hÖ chi phÝ víi khèi l­îng s¶n phÈm nh­ sau: S¬ ®å sè 10. B¶ng tæng hîp chi phÝ kinh doanh §¬n vÞ tÝnh:……….. STT DiÔn gi¶i Tæng Trong ®ã Biªn phÝ §Þnh phÝ - §Þa bµn BÖnh viÖn + MÆt hµng D­îc + MÆt hµng kh¸c - §Þa bµn ®Þa lý + MÆt hµng D­îc +…………….. b. KTQT doanh thu Còng nh­ trong lÜnh vùc kh¸c, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp trong c¸c DNKDDP lu«n lu«n cÇn biÕt th«ng tin mét c¸ch chi tiÕt, cô thÓ vÒ chi phÝ, doanh thu vµ kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh, tõng lo¹i s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vÜ m«, ®Ó cã ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cho sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp kh«ng chØ trong thêi gian hiÖn t¹i mµ c¶ vÒ t­¬ng lai l©u dµi.ViÖc kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ, doanh thu vµ kÕt qu¶ sÏ gióp cho c¸c chñ doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh nªn më réng hay thu hÑp quy m« ho¹t ®éng, më réng, thu hÑp nh­ thÕ nµo, tíi møc nµo hay ®×nh chØ, quyÕt ®Þnh tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh hay chuyÓn h­íng ho¹t ®éng. HiÖn nay, trong cac DNKDDP, doanh thu chñ yÕu chØ lµ ho¹t ®éng b¸n hµng ho¸. ë phÇn hµnh kÕ to¸n nµy, c¸c doanh nghiÖp ®· vµ ®ang tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt riªng thµnh doanh thu tiªu thô vµ bªn ngoµi doanh thu tiªu thô néi bé vµ thµnh c¸c kho¶n doanh thu t­¬ng øng nh­ sau: + Doanh thu b¸n hµng. + Doanh thu b¸n hµng bÞ chiÕt khÊu + Doanh thu b¸n hµng bÞ tr¶ l¹i. + Doanh thu bÞ gi¶m gi¸ do gi¶m gi¸ hµng b¸n. Tuy nhiªn, do c¸c doanh nghiÖp th­êng ¸p dông chÝnh s¸ch chiÕt khÊu thu tiÒn ngµy nªn cÇn tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu tiªu thô thµnh + Doanh thu b¸n hµng thu tiÒn ngay + Doanh thu b¸n hµng ng­êi mua ch­a tr¶ + Doanh thu b¸n hµng ®¹i lý §ång thêi, ®èi øng víi kho¶n "Doanh thu b¸n hµng ng­êi mau ch­a tr¶", toµn bé sè tiÒn cßn ph¶i thu nµy cña kh¸ch hµng (chi tiÕt cô thÓ tõng kh¸ch hµng), nhµ qu¶n trÞ sÏ biÕt ®­îc sè tiÒn nî cÇn ph¶i thu håi ®Ó cã biÖn ph¸p ®«n ®èc còng nh­ chÝnh s¸ch nî hîp lý h¬n. Tr­êng hîp nh÷ng kh¸ch hµng cã t×nh h×nh tµi chÝnh kÐm, ®· qu¸ h¹n thanh to¸n l©u, kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n…. cÇn ®­îc theo dâi riªng ®Ó trÝch lËp dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi tÝnh vµo chi phÝ QLDN hoÆc cã biÖn ph¸p xö lý cho phï hîp. §©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng v× cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c DNKDDP ®Òu kh«ng tiÕn hµnh c«ng viÖc nµy vµ kh«ng trÝch lËp dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi. H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh h¹ch to¸n chi tiÕt doanh thu theo ®Þa ®iÓm nh­: BÖnh viÖn, c«ng ty D­îc, QuyÒy (hiÖu) thuèc… cho tõng mÆt hµng nh»m phôc vô cho viÖc x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh theo yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh vµ lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp . Ta cã thÓ tiÕn hµnh h¹ch to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng theo mÉu sæ sau: S¬ ®å sè 11. Sæ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng MÆt hµng:…………………… §Þa bµn §¬n vÞ tÝnh:………. Ngµy ghi sæ Chøng tõ Néi dung TK ®èi øng Doanh thu C¸c kho¶n tÝnh trõ Sè Ngµy Sè l­îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn kh¸c ThuÕ tiªu thô Céng ph¸t sinh Doanh thu thuÇn Gi¸ vèn hµng b¸n L·i gép c. KTQT kÕt qu¶ kinh doanh : ViÖc tæ chøc KTQT kÕt qu¶ kinh doanh cña tõng mÆt hµng, ®Þa bµn kinh doanh….cÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång bé vµ b¾t ®Çu tõ kh©u tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh ®ùc trÞ gi¸ vèn hµng ho¸, tíi viÖc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu, thu nhËp vµ viÖc ph©n bæ c¸c chi phÝ thêi kú: chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN. Trong tõng kh©u cÇn ph¶i tæ chøc hÖ thèng chøng tõ, tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó cã thÓ tËp hîp nh÷ng sè liÖu, th«ng tin liªn quan mµ x¸c ®Þnh ®­îc chi tiÕt kÕt qu¶ kinh doanh tõng mÆt hµng cho tõng ®Þa bµn kinh doanh. HiÖn nay, trong c¸c DNKDDP, trÞ gi¸ vèn hµng b¸n ®­îc x¸c ®Þnh b»ng trÞ gi¸ mua céng víi toµn bé chi phÝ mua ph¸t sinh trong kú. §iÒu nµy g©y nªn viÖc ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c c¸c chØ tiªu liªn quan trong kú. V× vËy, cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ mua cho hµng xuÊt kho b¸n. C¨n cø ph©n bæ lµ toµn bé sè chi phÝ mua cña hµng nhËp kho tËp hîp trªn c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n liªn quan theo c¸c tiªu thøc hîp lý, th­êng th× ph©n bæ theo trÞ gi¸ mua nh­ sau: + = x + Sau ®ã, tÝnh trÞ gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n: = + Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é KTTC, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN tËp hîp trong kú ®­îc kÕt chuyÓn toµn bé trõ vµo lîi nhuËn gép ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ lîi nhuËn thuÇn cña ho¹t ®éng kinh doanh . Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp còng nh­ viÖc tÝnh to¸n chi tiÕt kÕt qu¶ kinh doanh cña tõng mÆt hµng, tõng ®Þa bµn kinh doanh, c¸c DNKDDP ®«i khi cÇn ph¶i ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ QLDN cho c¶ sè hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ sè hµng ho¸ tån kho. Th«ng th­êng, nªn tiÕn hµnh ph©n bæ c¸c chi phÝ nµy theo tiªu chuÈn gi¸ trÞ vèn hµng xuÊt b¸n nh­ sau: Chi phÝ b¸n hµng + = x + H¬n n÷a, cÇn tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN cho tõng lo¹i mÆt hµng , cô thÓ nh­ sau: + = x + §Ó KTQT kÕt qu¶ kinh doanh cña tõng mÆt hµng, tõng ®Þa bµn kinh doanh, doanh nghiÖp cã thÓ më kÕt hîp c¶ sæ chi tiÕt doanh thu vµ sæ chi thiÕt kÕt qu¶ kinh doanh thµnh mét sæ:"sæ chi tiÕt tiªu thô vµ kÕt qu¶" nh­ mÉu sau: S¬ ®å sè 12. Sæ chi tiÕt tiªu thô vµ kÕt qu¶. MÆt hµng: §Þa bµn: §¬n vÞ tÝnh: Ngµy ghi sæ Chøng tõ DiÔn gi¶i Doanh thu C¸c kho¶n gi¶m trõ Chi phÝ L·i (lç) Sè Ngµy Sè l­îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn ChiÕt khÊu Gi¶m gi¸ … Gi¸ vèn Chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ QLDN §Þa bµn bÖnh viÖn + MÆt hµng dùoc + MÆt hµng s÷a Tãm l¹i, víi viÖc tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt doanh thu vµ kÕt qu¶ kinh doanh tõng ho¹t ®éng, tõng mÆt hµng, tõng ®Þa bµn kinh doanh . . . c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch doanh thu vµ kÕ ho¹ch lîi nhuËn còng nh­ viÖc x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè nh­: Khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô, kÕt cÊu mÆt hµng . . . §Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã ®­îc c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho sù ph¸t triÓn kinh doanh cña ®¬n vÞ. 3.2.1.4. Tæ chøc hÖ thèng b¸o c¸o KTQT trong c¸c DNKDDP. §Ó gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm so¸t c¸c kÕ to¸n viªn ph¶i dïng c¸c sè liÖu chi tiÕt vÒ chi phÝ, doanh thu vµ kÕt qu¶ ®· ph¶n ¸nh trªn c¸c sæ kÕ to¸n liªn quan ®Ó so¹n th¶o c¸c b¸o c¸o thùc hiÖn . Trong c¸c b¸o c¸o KTQT võa ph¶i tr×nh bµy nh÷ng th«ng tin vÒ dù to¸n t­¬ng øng ®Ó ®¶m b¶o so s¸nh nh÷ng kÕt qu¶ thùc tÕ ®¹t ®­îc víi dù to¸n . Trong c¸c DNKDDP hiÖn nay, hÇu hÕt ®Òu ch­a tiÕn hµnh lËp b¸o c¸o KTQT. Cã thÓ nãi, b¸o c¸o KTQT chÝnh lµ s¶n phÈm cña c«ng t¸c KTQT. V× vËy, lËp b¸o c¸o KTQT lµ mét kh©u quan träng thiÕt yÕu trong qu¸ tr×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT vµ cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: +C¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o ph¶i ®­îc ph©n chia thµnh c¸c chØ tiªu phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ th«ng tin trong mçi t×nh huèng, quyÕt ®Þnh kh¸c nhau. + C¸c chØ tiªu trong b¸o c¸o ph¶i cã quan hÖ chÆt chÏ, logic víi nhau. + C¸c sè liÖu thùc tÕ, dù ®o¸n, ®Þnh møc hoÆc c¸c môc tiªu ®Þnh tr­íc trong b¸o c¸o ph¶i so s¸nh ®­îc víi nhau ®Ó gióp nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp sö dông théng tin thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓn so¸t c¸c ho¹t ®éng. + H×nh thøc, kÕt cÊu cña b¸o c¸o cÇn ®a d¹ng, linh ho¹t tuú thuéc vµo tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ th«ng tin trong mçi b¸o c¸o, phôc vô cho tõng t×nh huèng cô thÓ. + C¸c chØ tiªu trong b¸o c¸o thùc hiÖn nªn ®­îc ph©n bæ theo tõng ho¹t ®éng kinh doanh, mÆt hµng vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng kinh doanh . Cã thÓ tham kh¶o mét sè mÉu b¸o c¸o KTQT nh­ sau: S¬ ®å sè 13 . B¸o c¸o chi phÝ kinh doanh. MÆt hµng: Th¸ng: §¬n vÞ tÝnh: ChØ tiªu Dù to¸n Thùc hiÖn Chªnh lÖch 1. BiÕn phÝ 2. §Þnh phÝ S¬ ®å sè 14. B¸o c¸o doanh thu. §Þa bµn: Th¸ng: §¬n vÞ tÝnh: ChØ tiªu MÆt hµng d­îc MÆt hµng kh¸c Tæng céng KH TT + KH TT + KH TT + 1. Doanh thu b¸n hµng Trong ®ã - Gi¶m gi¸ hµng b¸n - Hµng b¸n tr¶ l¹i 2. Doanh thu thuÇn S¬ ®å sè 15 B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. §Þa bµn: Th¸ng: §¬n vÞ tÝnh: ChØ tiªu MÆt hµng d­îc MÆt hµng kh¸c Tæng céng KH TT + KH TT + KH TT + 1. Doanh thu b¸n hµng 2. BiÕn phÝ + Gi¸ vèn hµng b¸n + Chi phÝ b¸n hµng 3. L·i trªn biÕn phÝ 4. §Þnh phÝ 5. Lîi nhuËn tr­íc thuÕ §Ó KTQT thùc hiÖn lµ hÖ thèng kÕ to¸n cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®Þnh l­îng gióp cho nhµ qu¶n trÞ trong c¸c DNKDDP ra c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn ho¹ch ®Þnh vµ kiÓm so¸t; vÊn ®Ò tæ chøc mét c¸ch khoa häc, hîp lý, viÖc thu thËp th«ng tin thùc hiÖn mét c¸ch chi tiÕt vÒ chi phÝ, doanh thu vµ kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng lµ vÊn ®Ò quan träng. Bëi v×, c¸c th«ng tin thùc hiÖn gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ kiÓm so¸t kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p, c¸c quyÕt ®Þnh vµ kÕ hoach ®· ®Ò ra tr­íc ®ã. MÆt kh¸c, kÕt qu¶ trong qu¸ khø cã thÓ h÷u dông trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c ­íc l­îng cho t­¬ng lai. NghÜa lµ, c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ chi phÝ, doanh thu vµ kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trong qu¸ khø phÇn nµo còng tham dù vµo viÖc thùc hiªn môc ®Ých sö dông th«ng tin ®Ó ra quyÕt ®Þnh cho t­¬ng lai. 3.2.1.5. Tæ chøc thu nhËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin phôc vô cho viÖc lËp dù to¸n. Trong ®iÒu kiÖn kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc kinh doanh lîp lý. V× vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng dù kiÕn chi tiÕt, cô thÓ cho tõng thêi kú còng nh­ c¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh . Trong c¸c DNKDDP, hÖ thèng dù to¸n ho¹t ®éng kinh doanh cã thÓ bao gåm c¸c chØ tiªu sau: + Dù to¸n chi phÝ. + Dù to¸n hµng tån kho. + Dù to¸n tiªu thô hµng ho¸. + Dù to¸n chi phÝ b¸n hµng . + Dù to¸n chi phÝ QLDN. + Dù to¸n kÕt qu¶ kinh doanh . . . Trong c¸c dù to¸n trªn, dù to¸n tiªu thô hµng ho¸ lµ dù to¸n quan träng nhÊt vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c dù to¸n kh¸c. C¸c dù to¸n kh¸c nhau phôc vô yªu cÇu qu¶n lý riªng biÖt tõng chØ tiªu cña qu¸ tr×nh vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi cïng phôc vô môc ®Ých qu¶n lý chung toµn bé qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp . Tõ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng, t×nh h×nh thÞ tr­êng, nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh, c¨n cø vµo ®Þnh møc chi phÝ cña doanh nghiÖp vµ c¨n cø vµo kÕ ho¹ch ®· ®­îc duyÖt, c¸c ®¬n vÞ tiÕn hµnh lËp c¸c dù to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt. Dù to¸n ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc lËp cho c¶ n¨m vµ chia ra c¸c quý, c¸c th¸ng trong n¨m. Song ®Ó viÖc lËp dù to¸n ®­îc chÝnh x¸c vµ cã tÝnh kh¶ thi th× cuèi th¸ng, quý, c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n th¸ng, quý ®ã vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng cña th¸ng, quý tiÕp theo ®Ó lËp dù to¸n cho th¸ng, quý tiÕp ®ã . 3.2.1.6. Tæ chøc thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin cho viÖc ra quyÕt ®Þnh. Ra quyÕt ®Þnh lµ mét chøc n¨ng quan träng vµ xuyªn xuèt c¸c kh©u qu¶n trÞ doanh nghiÖp, nã ®­îc vËn dông liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. PhÇn lín th«ng tin cña KTQT cung cÊp nh»m phôc vô c¸c nhµ qu¶n trÞ ra c¸c quyÕt ®Þnh. §Ó cã quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c nhµ qu¶n trÞ nãi chung vµ nhµ qu¶n trÞ trong c¸c DNKDDP nãi riªng cÇn ph¶i cã th«ng tin chÝnh x¸c, chi tiÕt, cô thÓ vµ kÞp thêi. Nh÷ng th«ng tin nµy th­êng kh«ng cã s½n mµ ph¶i nhê vµo viÖc thu thËp, khai th¸c, xö lý vµ cung cÊp c¸c th«ng tin mét c¸ch ®¸ng tin cËy nh»m cung cÊp cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Muèn vËy, nhµ qu¶n trÞ cÇn tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c ra quyÕt ®Þnh tõ kh©u lùa chän vÊn ®Ò ra quyÕt ®Þnh, ®Þnh râ c¸c tiªu chuÈn quyÕt ®Þnh, nhËn d¹ng ph­¬ng ¸n, thu thËp d÷ liÖu . . . cho ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh. H¬n n÷a, th«ng tin mµ kÕ to¸n thu thËp ®­îc cã thÓ cã rÊt nhiÒu, ®a d¹ng. V× vËy, nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i biÕt lùa chän nh÷ng th«ng tin phï hîp cho viÖc ra quyÕt ®Þnh. 3.2.2.Tæ chøc bé m¸y KTQT trong c¸c DNKDDP. Tõ t×nh h×nh thùc tÕ trªn, c¸c DNKDDP nªn chän m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT kÕt hîp. NghÜa lµ, hÖ thèng KTTC thµnh mét thÓ thèng nhÊt cïng bé m¸y kÕ to¸n. Theo m« h×nh nµy, c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n trong doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: S¬ ®å sè 16. M« h×nh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n. KÕ to¸n tr­êng KÕ to¸n vèn b»ng tiÒn vµ thanh to¸n KÕ to¸n TSC§ KÕ to¸n lao ®éng tiÒn l­¬ng KÕ to¸n chi phÝ, hµng ho¸ KÕ to¸n b¸n hµng X§KQKD Bé phËn tæng hî p, kiÓm tra vµ t­ vÊn KÕ to¸n chi phÝ, hµng ho¸ KÕ to¸n b¸n hµng X§KQKD Theo ®ã, trong tõng phÇn hµnh, kÕ to¸n thùc hiÖn nh÷ng néi dung c«ng viÖc kÕ to¸n øng víi tõng kh©u c«ng viÖc cña kÕ to¸n nãi chung, trong ®ã gåm nh÷ng c«ng viÖc cña KTTC vµ cña KTQT. Trong c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n trªn, ®¸ng l­u ý lµ bé phËn tæng hîp, kiÓm tra, t­ vÊn. Bé phËn nµy nªn ph©n t¸ch thµnh 2 bé phËn. + Bé phËn kÕ to¸n tæng hîp: thùc hiÖn viÖc tæng hîp, kiÓm tra thuéc phÇn viÖc cña KTTC. Bé phËn nµy thùc hiÖn kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu liªn quan ®Õn KTTC cña c¸c bé phËn kÕ to¸n kh¸c, tæng hîp hoµn chØnh sè liÖu vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. + Bé phËn tæng hîp, ph©n tÝch vµ t­ vÊn lµ phÇn viÖc cña KTQT. Bé phËn nµy thùc hiÖn kiÓm tra c¸c dù to¸n chi tiÕt do c¸c bé phËn kÕ to¸n kh¸ch lËp ®Ó tæng hîp vµ hoµn chØnh hÖ thèng dù to¸n ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp, kiÓm tra c¸c b¸o c¸o thùc hiÖn, ph©n tÝch c¸c th«ng tin trong b¸o c¸o KTQT, so¹n th¶o, ph©n tÝch c¸c dù ¸n qu¶n trÞ c¸c t×nh huèng, ph­¬ng ¸n ®Ó t­ vÊn cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Trong tõng bé phËn kÕ to¸n võa ®¶m nhËn c«ng viÖc cña KTQT võa ®¶m nhËn c«ng viÖc cña KTTC thuéc tõng phÇn hµnh nªn cÇn bè trÝ c«ng viÖc cho c¸c nh©n viªn kÕ to¸n hîp lý, sao cho c¸c th«ng tin kÕ to¸n chi tiÕt ®­îc hÖ thèng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng, trë thµnh th«ng tin h÷u Ých cho tõng t×nh huèng ra quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ doanh nghiÖp. §ång thêi, ®ã còng lµ c¨n cø ®Ó tæng hîp lËp c¸c chØ tiªu liªn quan trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. 3.3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi viÖc tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP. 3.3.1. Nh©n tè kh¸ch quan (thuéc vÒ nhµ n­íc) - Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ tµi chÝnh, hÖ thèng ph¸p luËt (®Æc biÖt lµ luËt kinh tÕ - tµi chÝnh) , ®ång thêi hoµn thiÖn hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn nay cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn ViÖt nam vµ phï hîp víi c¸c th«ng lÖ, chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. - Ngµy cµng hoµn thiÖn vµ thèng nhÊt mÆt lý luËn vÒ KTQT trªn toµn quèc. CÇn lµm râ kh¸i niÖm, ph¹m vi, néi dung cña KTQT cho c¸c ®èi t­îng liªn quan. - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c dÞch vô t­ vÊn kÕ to¸n, tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m gióp cho KTQT ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. - CÇn cã nh÷ng h­íng dÉn cô thÓ vÒ chÕ ®é KTQT, vÒ viÖc ¸p dông c¸c m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT cho c¸c DNKDDP sao cho phï hîp nhÊt. 3.3.2. Nh©n tè chñ quan (thuéc vÒ doanh nghiÖp) - CÇn t¨ng c­êng ®µo t¹o vµ båi d­ìng ®éi ngò kÕ to¸n sao cho nhËn thøc vµ vËn dông tèt KTQT trong doanh nghiÖp. - Hoµn thiÖn tæ chøc bé m¸y qu¶n lý, trong ®ã cã c¸c bé phËn kÕ to¸n, kÕ ho¹ch, thÞ tr­êng . . . nh»m x©y dùng hÖ thèng thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c. - Hoµn thiÖn hÖ thèng KTQT phï hîp víi yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý còng nh­ tr×nh ®é cña ®éi ngò kÕ to¸n trong tõng ®¬n vÞ cô thÓ. KÕt luËn ch­¬ng 3. Sau qu¸ tr×nh nghiªn cøu thùc tr¹ng tæ chøc KTQT trong c¸c DNKDDP ë ch­¬ng 2, luËn v¨n ®· lµm râ sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp nµy. §ång thêi, t¸c gØa ®· m¹nh d¹n ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT tring c¸c DNKDDP. Tõ viÖc tæ chøc vËn dông hÖ thèng chøng tõ , vËn dông hÖ th«ng tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó ghi chÐp vµo sæ s¸ch kÕ to¸n chi tiÕt vÒ doanh thu, chi phÝ, tµi s¶n trong c¸c DNKDDP. C¸c sæ kÕ to¸n ®­îc thiÕt kÕ kÕt cÊu mét c¸ch khoa häc vµ hîp lý. Trªn c¬ së ®ã, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n ®Ò suÊt mét sè mÉu sæ víi môc ®Ých gióp nhµ qu¶n trÞ n¾m ®­îc c¸c c¸ch thøc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c KTQT sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao ®Ó nã thùc sù trë thµnh mét c«ng cô qu¶n lý tµi chÝnh nãi chung. KÕt luËn. Cã thÓ nãi r»ng, qu¸ tr×nh lµm rót ng¾n tiÕn tr×nh më cöa, héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt tíi viÖc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ KTQT nãi riªng. ViÖc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP cã ý nghÜa c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. Qua toµn bé néi dung ®· ®­îc tr×nh bµy tong luËn v¨n, víi ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, t¸c gi¶ ®· nªu lªn ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: 1. LuËn v¨n ®· tr×nh bµy vµ gãp phÇn lµm râ c¬ së lý luËn, thùc tiÔn cña KTQT nãi chung th«ng qua c¸c néi dung chñ yÕu vµ viÖc tæ chøc x©y m« h×nh KTQT trong c¸c doanh nghiÖp . 2. LuËn v¨n ®· tr×nh bµy kh¸i qu¸t vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP ë ViÖt Nam hiÖn nay. Trªn c¬ së xem xÐt thùc tÕ, luËn v¨n ®· chØ râ nh÷ng h¹n chÕ mµ c¸c doanh nghiÖp nµy ®ang gÆp ph¶i. §©y chÝnh lµ tiÒn ®Ò ®­a ra c¸c ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn. 3. LuËn v¨n ®· tr×nh bµy s¬ l­îc kinh nghiÖm tæ chøc KTQT cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Qua ®ã cho thÊy, viÖc tæ chøc KTQT ë mçi n­íc tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ kh¸c nhau. §iÒu nµy giup cho c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c DNKDDP nãi riªng häc hái vµ lùa chän cho m×nh m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT sao cho phï hîp. 4. LuËn v¨n ®· tr×nh bµy vµ ph©n tÝch sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa thiÕt thùc khi tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP trong ®iÒu kiÖn ë n­íc ta hiÖn nay. 5.LuËn v¨n ®· ®Ò suÊt ph­¬ng h­íng cô thÓ ®Ó hoµn thiªn m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP ë ViÖt Nam, qua ®ã gióp c¸c doanh nghiÖp nµy vËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t huy vai trß quan träng cña kÕ to¸n vµo c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh . Tuy nhiªn, KTQT lµ mét ®Ò tµi t­¬ng ®èi réng; h¬n n÷a, viÖc nhËn thøc vµ vËn dông nã cßn lµ ®iÒu t­¬ng ®èi míi mÎ vµ ch­a ®­îc phæ cËp réng trong c¸c DNKDDP ë ViÖt Nam nãi chung. Do vËy, ngoµi tµi liÖu tham kh¶o cïng víi kiÕn thøc nghiªn cøu, t¸c gi¶ Ýt cã ®iÒu kiÖn so s¸nh vµ ®èi chiÕu víi thùc tÕ c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP nªn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. RÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®èng gãp cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc ®Ó luËn v¨n ®­îc phong phó vµ hoµn thiÖn h¬n. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n TS: NguyÔn Träng C¬ ®· tËn t×nh gióp ®ì t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn v¨n nµy./. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé tµi chÝnh (1986, §iÒu lÖ tµi chÝnh kÕ to¸n Nhµ n­íc, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi. 2. Bé tµi chÝnh (1986), HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n thèng nhÊt, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi . 3. Bé tµi chÝnh (2000), HÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh, NXB tµi chÝnh, Hµ Néi. 4. Lª Gia Lôc (1999),Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi. 5. Ng« ThÕ Chi (1999), kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ c¸c t×nh huèng cho nhµ qu¶n lý, NXB Thèng kª, Hµ Néi. 6. Lª Gia Lôc, Ng« ThÕ Chi (1996), KÕ to¸n th­¬ng m¹i, dÞch vô, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi. 7. Ng« ThÕ Chi, §oµn Xu©n Tiªn, V­¬ng §×nh HuÖ (1995), kÕ to¸n - kiÓm to¸n vµ ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi. 8. NguyÔn §×nh KiÖm, NguyÔn §¨ng Nam (1999), Qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi. 9. Ph¹m V¨n D­îc, §Æng Kim C­¬ng (2000), KÕ to¸n qu¶n trÞ vµ ph©n tÝch kinh doanh, NXB Thèng kª, Hµ Néi. 10. TrÇn Hoµi Nam (1995), kÕ to¸n tµi chÝnh, qu¶n trÞ, gi¸ thµnh, NXB Thèng kª, Hµ Néi. 11. §oµn Xu©n TiÕn, V­¬ng §×nh HuÖ (2002), KÕ to¸n qu¶n trÞ, NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi. 12. §oµn Xu©n Tiªn, NguyÔn ViÕt Lîi (2001), X©y dùng m« h×nh kÕ to¸n qu¶n trÞ ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Häc viÖn. 13. Ph¹m ThÞ Thanh Nhi (2001), Hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ trong c¸c doanh nghiÖp Du lÞch ë ViÖt Nam. Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan b¶n luËn v¨n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ®éc lËp cña t«i. C¸c t­ liÖu, tµi liÖu ®­îc sö dông trong luËn v¨n cã nguån dÉn râ rµng, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu lµ qu¸ tr×nh lao ®éng trung thùc cña t«i. T¸c gi¶ luËn v¨n Ph¹m thµnh chung B¶ng c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t STT Ký hiÖu NghÜa lµ 1 KTQT KÕ to¸n qu¶n trÞ 2 KTTC KÕ to¸n tµi chÝnh 3 DNKDDP Doanh nghiÖp kinh doanh D­îc phÈm 4 QLDN Qu¶n lý doanh nghiÖp Môc lôc lêi nãi ®Çu…………………………………………………………………..1 Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp 4 1.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ kÕ to¸n qu¶n trÞ 4 1.1.1. Kh¸i niÖm 4 1.1.2. §èi t­îng, môc tiªu vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n qu¶n trÞ 6 1.1.3. KÕ to¸n qu¶n trÞ víi chøc n¨ng qu¶n lý 8 1.1.4. Ph©n biÖt kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kinh tÕ tµi chÝnh 10 1.2. Néi dung vµ ph¹m vi cña kÕ to¸n qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp 13 1.2.1. XÐt theo néi dung c¸c th«ng tin mµ kÕ to¸n qu¶n trÞ cung cÊp 13 1.2.2. XÐt theo qu¸ tr×nh kÕ to¸n qu¶n trÞ trong mèi quan hÖ víi chøc n¨ng qu¶n lý 15 1.3. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp 16 1.3.1. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong doanh nghiÖp 16 1.3.2. Néi dung tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong doanh nghiÖp 17 1.4. Sù biÓu hiÖn cña KTQT trong hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam 21 1.5. C¸c m« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong doanh nghiÖp 23 1.5.1 M« h×nh tæ chøc kÕt hîp KTQT v¬Ý KTTC 23 1.5.2. M« h×nh tæ chøc t¸ch riªng KTQT víi KTTC 24 KÕt luËn ch­¬ng 1 25 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP ë ViÖt Nam hiÖn nay. 27 2.1. LÞch sö h×nh thµnh KTQT vµ qu¸ tr×nh ra ®êi KTQT ë ViÖt Nam 27 2.1.1.LÞch sö h×nh thµnh KTQT 27 2.1.2. Qu¸ tr×nh ra ®êi KTQT ë ViÖt Nam 29 2.2. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh, tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp KDDP 33 2.2.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh …………………… …33 2.2.2. §Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý 36 2.2.3. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n 37 2.3. Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP hiÖn nay ë ViÖt Nam 39 2.3.1. Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c KTQT 39 2.3.2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c KTQT 56 2.3.3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ vµ h¹n chÕ 59 2.4. Liªn hÖ víi kinh nghiÖm tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi 61 2.4.1. M« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë Liªn X« cò 61 2.4.2. M« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë Ph¸p 61 2.4.3. M« h×nh tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë Anh vµ Mü 62 kÕt luËn ch­¬ng 2…………………………….62 Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP ë ViÖt Nam hiÖn nay. 64 3.1. Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP hiÖn nay 64 3.1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP 64 3.1.2. Yªu cÇu chñ yÕu cña tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP 65 3.2. Ph­¬ng h­íng tæ chøc c«ng t¸c KTQT ë c¸c doanh nghiÖp KDDP trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. 67 3.2.1. Néi dung c¬ b¶n tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c DNKDDP 67 3.2.2. Tæ chøc bé m¸y KTQT trong c¸c DNKDDP 84 3.3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi viÖc tæ chøc c«ng t¸c KTQT trong c¸c doanh nghiÖp KDDP 86 3.3.1. Nh©n tè kh¸ch quan ( thuéc vÒ Nhµ n­íc ) 86 3.3.2. Nh©n tè chñ quan ( thuéc vÒ doanh nghiÖp ) 87 KÕt luËn ch­¬ng 3………………………...87 KÕt luËn 88 Tµi liÖu tham kh¶o 89