Luận văn Hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam trách nhiệm hữu hạn (VACO) thực hiện

àng không? x 9 Có nguy cơ nào xảy ra đối với hàng trên đường vận chuyển đến cho khách hàng không?. X Kiểm toán viên đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát ở mức cao đối với khoản mục doanh thu Khoản mục chi phí 1. Công ty có thường xuyên theo dõi sự biến động của giá vốn hàng bán không? X 2. Từng đơn đặt hàng của khách hàng và lệnh xuất hàng ra khỏi kho có được phê chuẩn đúng đắn? X 3. Công ty có theo dõi chi tiết từng khoản mục chi phí không? X 4.Có phát sinh các bút toán điều chỉnh giữa sổ kế toán và kiểm kê thực tế thành phẩm? x 5. Giá thành sản phẩm có được công ty xây dựng theo kế hoach không? X 6. Các loại chi phí có được phân loại và trình bày đúng đắn? X 7. Các loại chi phí có được ghi nhận đúng kỳ kế toán? X Kiểm toán viên đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát đối với khoản mục chi phí ở mức cao hơn trung bình Khoản mục tái sản cố định 1. Các tài sản cố định sau khi mua về có được lập thẻ tài sản cố định ngay không? x 2. Công ty có sử dụng tài sản cố định làm thế chấp để vay vốn? X 3. Có thực hiện kiểm kê tài sản cố định theo quy định không? X 4. Tất cả tài sản cố định có được ghi nhận theo giá gốc không? X 5. Công ty có theo dõi riêng tài sản cố định chờ thanh lý không? X 6. Hệ thống thẻ tài sản cố định có được duy trì không? X 7. Có bộ phận nào khác ngoài kế toán theo dõi tài sản cố định không? x 8. Công ty có đăng ký tỷ lệ khấu hao theo quy định không? Việc tính khấu hao có tuân thủ quy định đó không? X 9. Các thủ tục thanh lý có được thực hiện đúng quy định không? X 10. Công ty có mua bảo hiểm cho các tài sản cố định không? x Kiểm toán viên đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát đối với khoản mục tài sản cố định ở mức cao ............................................... Kiểm toán viên thực hiện bảng câu hỏi trên với các khoản mục cần đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát. Trên bảng câu hỏi này, ngoài câu trả lời các vấn đề mà kiểm toán viên đề cập, kiểm toán viên sẽ ghi nhận luôn ý kiến đánh giá ban đầu của mình về rủi ro kiểm soát của khoản mục đó. Quá trình này được kiểm toán viên thực hiện tương tự đối với Công ty Y. Thứ hai, Đánh giá lại rủi ro kiểm soát. Đánh giá lại rủi ro kiểm soát được kiểm toán viên thực hiện nhằm mục đích đánh giá xác đáng rủi ro kiểm soát đối với từng số dư tài khoản và loại hình nghiệp vụ để lập kế hoạch kiểm toán chi tiết đối với tài khoản hoặc nghiệp vụ đó. Quá trình đánh giá lại đòi hỏi kiểm toán viên phải thực hiện các thử nghiệm kiểm soát, bao gồm: - Kiểm tra chứng từ tài liệu nếu nghiệp vụ đó để lại dấu vết trực tiếp. - Thực hiện lại các thủ tục kiểm soát nếu nghiệp vụ không để lại dấu vết trực tiếp. C¸c th«ng tin thu ®­îc trong b­íc c«ng viÖc nµy sÏ ®­îc l­u t¹i c¸c chØ môc cña phÇn 4000, ®Æc biÖt lµ chØ môc 4300 – “C¸c b­íc kiÓm so¸t chu kú kinh doanh”. Sè l­îng thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t sÏ do PhÇn mÒm kiÓm to¸n ứng dụng trong AS/2 chän ra. Nh­ ®· kh¼ng ®Þnh ë phÇn lý luËn chung, dï hÖ thèng kiÓm so¸t cña kh¸ch hµng hoạt động rất hữu hiệu nh­ng kiÓm to¸n viªn còng kh«ng bao giê ®Æt niÒm tin tuyÖt ®èi vµo hÖ thèng ®ã. V× vËy rñi ro kiÓm so¸t th­êng ®­îc ®¸nh gi¸ ë møc trung b×nh, cao h¬n trung b×nh hoÆc cao. NÕu lo¹i nghiÖp vô cã møc rñi ro kiÓm so¸t cao trªn møc trung b×nh nh­ng b»ng kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp, kiÓm to¸n viªn cho r»ng cã thÓ gi¶m møc rñi ro nµy xuèng th× kiÓm to¸n viªn sÏ t¨ng sè l­îng chän mÉu thÝch hîp ®Ó cã thÓ gi¶m rñi ro kiÓm so¸t vµ thiÕt lËp ®é tin cËy hîp lý ®èi víi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng. §èi víi lo¹i nghiÖp vô cã møc rñi ro kiÓm so¸t ®­îc ®¸nh gi¸ rÊt cao th× kiÓm to¸n viªn sÏ kh«ng thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t n÷a mµ chän mÉu ngay ®Ó thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n. Sau khi thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t hay c¸c so¸t xÐt ®èi víi nghiÖp vô, kiÓm to¸n viªn sÏ ®­a ra ®¸nh gi¸ cuèi cïng vÒ rñi ro kiÓm so¸t liªn quan ®Õn tõng lo¹i nghiÖp vô cô thÓ. C¸c ®¸nh gi¸ nµy sÏ ®­îc l­u trong hå s¬ kiÓm to¸n t¹i chØ môc 4100 - KÕt luËn vÒ qu¸ tr×nh kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. C¸c kÕt luËn mµ kiÓm to¸n viªn VACO ®­a ra sÏ ®­îc l­îng ho¸ ®Ó lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh sè l­îng mÉu ph¶i kiÓm tra chi tiÕt trong c¸c b­íc kiÓm to¸n sau. Tuy nhiªn cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n l¹i r»ng cho dï hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng cã hoµn h¶o ®Õn bao nhiªu th× kiÓm to¸n viªn còng kh«ng bao giê tin t­ëng hoµn toµn vµo nã ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t b»ng kh«ng. Trong thùc tÕ víi th¸i ®é thËn träng thÝch ®¸ng vµ kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp, kiÓm to¸n viªn th­êng ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t cña kh¸ch hµng ë møc ®é cao hơn trung b×nh hoÆc cao. Đối với Công ty TNHH X, kiểm toán viên đã đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát đối với nghiệp vụ doanh thu cao. Kiểm toán viên tin rằng rủi ro kiểm soát đối với nghiệp vụ này có thể thấp hơn. Vì vậy kiểm toán viên đã lựa chọn 50 mẫu hoá đơn giá trị gia tăng vào 15 ngày cuối cùng của năm 2005 (từ 15 đến 30/12/2005), kiểm toán viên kiểm tra các yếu tố: tính phê chuẩn của các hóa đơn giá trị gia tăng, giá bán phù hợp với thông báo giá đã niêm yết, chiến lược kinh doanh của Công ty... Kết quả kiểm tra 50 mẫu đã chọn, kiểm toán viên không phát hiện thấy các sai sót. Vì vậy kiểm toán viên đánh giá lại rủi ro kiểm soát đối với khoản mục doanh thu ở mức cao hơn trung bình, không phải ở mức cao như đánh giá ban đầu. Quá trình đánh giá lại được kiểm toán viên thực hiện trọng tâm hướng vào các khoản mục quan trọng và các khoản mục mà kiểm toán viên tin rằng mức đánh giá ban đầu chưa phản ánh đúng rủi ro kiểm soát đối với khoản mục đó. 2.2.4.3. Đánh giá rủi ro phát hiện trên số dư khoản mục và loại hình nghiệp vụ Rủi ro phát hiện không được kiểm toán viên đánh giá một cách trực tiếp. Kiểm toán viên tính toán giá trị rủi ro phát hiện thông qua mô hình (2). Nếu kiểm toán viên đánh giá các loại rủi ro không bằng các giá trị cụ thể mà bằng các mức độ (cao, cao hơn trung bình, trung bình), kiểm toán viên sẽ đánh giá rủi ro phát hiện thông qua quan hệ logic. Chẳng hạn nếu rủi ro kiểm toán mong muốn dự kiến ở mức trung bình, rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát đều được đánh giá ở mức độ cao, khi đó rủi ro phát hiện sẽ được đánh giá ở mức độ thấp. Dựa trên kết quả đánh giá rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát và mức rủi ro kiểm toán mong muốn đối với từng số dư tài khoản và loại nghiệp vụ, kiểm toán viên lập bảng đánh giá rủi ro phát hiện đối với từng số dư tài khoản và loại hình nghiệp vụ của Công ty X như sau: Bảng 2.25: Bảng đánh giá rủi ro phát hiệnđối với từng khoản mục của Công ty X Khoản mục Rủi ro kiểm toán mong muốn Rủi ro tiềm tàng Rủi ro kiểm soát Rủi ro phát hiện 1. Tiền Thấp Trung bình Trung bình Thấp 2. Phải thu, phải trả Thấp Trung bình Trung bình Thấp 3. Hàng tồn kho Thấp Trung bình Trung bình Thấp 4. Vay Thấp Cao hơn trung bình Trung bình Thấp 5. Xây dựng cơ bản dở dang Thấp Cao Cao hơn trung bình Thấp 6. Vốn chủ sở hữu và quỹ Thấp Trung bình Trung bình Thấp 7.Tài sản cố định Thấp Cao hơn trung bình Cao hơn trung bình Thấp 8.Doanh thu Thấp Cao Cao hơn trung bình Thấp 9. Chi phí Thấp Cao hơn trung bình Cao hơn trung bình Thấp Dựa vào kết quả đánh giá rủi ro phát hiện đối với các số dư khoản mục và loại hình nghiệp vụ của Công ty X, kiểm toán viên lập kế hoạch kiểm tra chi tiết cho từng khoản mục và nghiệp vụ này. Kết quả trên cho thấy trong năm kiểm toán 2005, kiểm toán viên phải thực hiện khối lượng công việc lớn hơn trong năm kiểm toán 2003 và 2004 vì kiểm toán viên đã mong muốn rủi ro kiểm toán đối với các khoản mục trong năm nay ở mức thấp thay vì mức trung bình như các năm trước. Kiểm toán viên sẽ phải tăng cường kiểm tra chi tiết dối với các khoản mục. Quá trình này sẽ làm chi phí kiểm toán tăng lên nhưng chất lượng kiểm toán được nâng cao. Dưới đây là bảng trích dẫn kế hoạch kiểm toán chi tiết khoản mục các khoản phải thu do kiểm toán viên VACO lập đối với Công ty X Bảng 2.26: Kế hoạch kiểm toán chi tiết khoản mục các khoản phải thu STT Thủ tục kiểm toán chi tiết Người thực hiện Tham chiêu 1 Kiểm tra tính ghi chép đúng kỳ của các khoản phải thu do bán hàng chưa thu được tiền: - Chọn ra các mẫu hóa đơn bán hàng trong 10 ngày (từ 25/12/2005 đến ngày 5/1/2006) để đối chiếu thời gian ghi trên hóa đơn với thời gian được phản ánh trên sổ. Lê Việt Hà 2 Kiểm tra tính đúng kỳ của các khoản doanh thu bán hàng thu được ngay - Chọn ra các mẫu hóa đơn bán hàng và các phiếu thu tiền hoặc giấy báo có của ngân hàng trong 10 ngày (từ 25/12/2005 đến ngày 5/1/2006) để đối chiếu về thời gian giữa các chứng từ đó với thời gian phản ánh trên sổ sách Lê Việt Hà 3 Kiểm tra các khoản thu được từ các khoản phải thu của kỳ trước - Kiểm tra sổ quỹ và sổ tiền gửi ngân hàng để phát hiện các khoản thu được trong năm nay từ các khoản phải thu năm trước. - Kiểm tra các khoản phải thu khách hàng trên sổ các khoản phải thu theo khách hàng - Soát xét tuổi của các khoản phải thu trên sổ chi tiết và trên báo cáo tài chính - Kiểm tra các chứng từ thu tiền của các khoản phải thu vào thời điểm chuyển giao giữa hai niên độ kế toán (từ 25/12/2005 đến ngày 5/1/2006) Lê Việt Hà 4 Kiểm tra việc lập dự phòng các khoản phải thu khó đòi - Kiểm tra sổ chi tiết các khoản phải thu để phát hiện các khoản phải thu khó đòi - Kiểm tra chính sách lập dự phòng các khoản phải thu khó đòi của công ty - Kiểm tra cơ sở lập dự phòng khoản phải thu khó đòi - Kiểm tra các bút toán ghi giảm khoản phải thu khó đòi xem đó có phải là bút toán xóa sổ khoản phải thu khó đòi không? - Kiểm tra bút toán ghi nhận doanh thu khác để xem xét trong năm công ty có thu được các khoản phải thu đã xóa sổ không? - Công ty có theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán các khoản nợ xấu đã xóa sổ không? Lê Việt Hà ............................................... CHƯƠNG 3: MỘT SỐ Ý KIẾN NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ TRỌNG YẾU VÀ RỦI RO KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN TÀI CHÍNH DO CÔNG TY KIỂM TOÁN VIỆT NAM TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN THỰC HIỆN 3.1. Tính tất yếu phải hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán tài chính của Công ty Theo quan điểm của triết học: “đứng im là tương đối, vận động là tuyệt đối”. Trong một sự vật, hiện tượng luôn có các mặt đối lập, các mặt đối lập luôn đấu tranh, “cái mới phá bỏ cái cũ” làm cho sự vật, hiện tượng biến đổi và phát triển không ngừng. Vì vậy, có thể khẳng định việc hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán nói riêng cũng như quy trình kiểm toán nói chung tại VACO là một tất yếu khách quan. Tính tất yếu khách quan này xuất phát từ ba luận điểm cơ bản: Thø nhÊt, XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu héi nhËp. ThÕ kû 21 lµ thÕ kû cña héi nhËp quèc tÕ vÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i, ®Çu t­, tµi chÝnh. TiÕn tr×nh héi nhËp ®ang diÔn ra s©u réng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi vµ tõng quèc gia. V× vËy, ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ héi nhËp nµy, h¬n n÷a ViÖt Nam cÇn ph¶i héi nhËp mét c¸ch n¨ng ®éng. Nguyªn Phã Thñ t­íng NguyÔn M¹nh CÇm ®· kh¼ng ®Þnh: “nhiÖm vô träng t©m ®Æt ra ®èi víi ngµnh tµi chÝnh nãi chung còng nh­ kÕ to¸n, kiÓm to¸n nãi riªng trong thêi kú míi lµ thùc hiÖn héi nhËp hoµn toµn víi quèc tÕ vÒ tµi chÝnh”(12, 25). ChÝnh v× thÕ viÖc c¶i c¸ch, ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, kiÓm to¸n cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan vµ cÊp b¸ch trong t×nh h×nh hiÖn nay. MÆc dï kiÓm to¸n ®éc lËp ra ®êi kh¸ muén t¹i ViÖt Nam víi c«ng ty kiÓm to¸n ®Çu tiªn lµ VACO. Tuy nhiªn cho ®Õn nay kiÓm to¸n ®éc lËp ®· lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× vËy c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ra ®êi vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ d­íi nhiÒu h×nh thøc së h÷u vµ qu¶n lý kh¸c nhau. §Æc biÖt sau NghÞ ®Þnh 105/2004/N§-CP ngµy 30/3/2004 cña ChÝnh phñ ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ ®­îc coi lµ “c¸nh cöa më” ®Ó kiÓm to¸n ®éc lËp ph¸t triÓn. ThÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam ®ang høa hÑn nhiÒu tiÒm n¨ng, song ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng vµ kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh th× c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong ®ã cã VACO ph¶i thùc hiÖn tèt qu¸ tr×nh héi nhËp víi quèc tÕ. Chóng ta cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· cã hiÖu lùc vµ trong t­¬ng lai kh«ng xa chóng ta sÏ gia nhËp thÞ tr­êng mËu dÞch tù do Ch©u ¸ (AFTA) vµ Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). TiÕn tr×nh héi nhËp cô thÓ nµy ®· ®­îc nguyªn Phã Thñ t­íng NguyÔn M¹nh CÇm ký trong tháa ­íc quèc tÕ bao gåm 3 giai ®o¹n nh­ sau: Giai ®o¹n 1: Tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2005 lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ nh÷ng tiÒn ®Ò cho héi nhËp, giai ®o¹n cñng cè c¸c yÕu tè m«i tr­êng ph¸p lý vµ c¸c ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy, ViÖt Nam cho phÐp c¸c c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®Çu t­, ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, khuyÕn khÝch hä liªn doanh, hîp t¸c vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho ViÖt Nam. Giai ®o¹n 2: Tõ n¨m 2006 ®Õn n¨m 2010 lµ giai ®o¹n cñng cè héi nhËp, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn héi nhËp hoµn toµn vÒ ChuÈn mùc vµ quy ®Þnh ®èi víi dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n. §©y lµ thêi kú ®Ó ViÖt Nam hoµn thiÖn h¬n vÒ hÖ thèng ph¸p lý ®èi víi dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n. ThËm chÝ víi c¸c tiÒn ®Ò ®· x©y dùng, chóng ta cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n ra n­íc ngoµi; c¸c c¸ nh©n vµ c«ng ty cña ViÖt Nam cã thÓ tham gia ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý c¸c c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n n­íc ngoµi. §ång thêi víi viÖc ®ã chóng ta còng cho phÐp c¸c c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Giai ®o¹n 3: Tõ n¨m 2010 ®Õn n¨m 2020 lµ giai ®o¹n héi nhËp n¨ng ®éng, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn héi nhËp hoµn toµn ®èi víi dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Nh­ vËy theo xu h­íng quèc tÕ th× héi nhËp lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. ThÞ tr­êng kiÓm to¸n ®ang më ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n, trong ®ã cã VACO. Tuy nhiªn ®Ó gi÷ v÷ng vÞ thÕ lµ c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp hµng ®Çu cña ViÖt Nam, VACO ®· vµ ®ang lùa chän con ®­êng héi nhËp mét c¸ch n¨ng ®éng víi tiªu chuÈn cña Deloitte toµn cÇu, ®éi ngò nh©n viªn ®­îc quèc tÕ ho¸, ®¸p øng yªu cÇu “v­ît trªn sù mong ®îi cña kh¸ch hµng”. Thứ hai, Xuất phát từ những vấn đề đặt ra trong thực trạng của Công ty. Quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán do VACO thực hiện đã đạt được hiệu quả trên nhiều mặt trong cuộc kiểm toán. Cụ thể như sau: Một là, Việc đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán tại VACO được thực hiện theo quy trình của Deloitte nhưng vẫn tuân thủ Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam và Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế. Do vậy chất lượng các cuộc kiểm toán luôn được đảm bảo theo tiêu chuẩn của Deloitte toàn cầu. Đây là một ưu thế lớn của VACO trong quá trình hội nhập với thế giới. Hai là, Công tác đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán đã phục vụ đắc lực cho việc lập kế hoạch kiểm toán đối với toàn bộ báo cáo tài chính và từng khoản mục cụ thể. Trong quá trình đánh giá, kiểm toán viên đã linh hoạt kết hợp với phương pháp chọn mẫu theo hướng dẫn kiểm toán của Deloitte để đảm bảo đồng thời hai mục tiêu cơ bản của cuộc kiểm toán là chất lượng kiểm toán và chi phí kiểm toán. Ba là, Vấn đề đặc biệt trong đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán tại VACO là việc chỉ sử dụng một giá trị trọng yếu chi tiết trong toàn bộ cuộc kiểm toán đã tiết kiệm được thời gian, chi phí kiểm toán nhưng vẫn đạt hiệu quả cao vì bản chất đó vẫn là mức trọng yếu đã điều chỉnh. Hơn nữa việc chỉ sử dụng giá trị trọng yếu chi tiết MP thay cho mức trọng yếu PM và việc tính toán giá trị chênh lệch có thể chấp nhận được trên toàn bộ báo cáo tài chính thấp hơn mức chênh lệch giữa giá trị trọng yếu chi tiết MP và giá trị trọng yếu PM càng khẳng định chất lượng cuộc kiểm toán do VACO thực hiện. Bốn là, Việc đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán tại VACO do các chủ nhiệm kiểm toán - là những người có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn thực hiện nên kết quả đánh giá được sử dụng với độ tin cậy cao. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm mạnh, quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán tại VACO vẫn bộc lộ những hạn chế nhất định: Một là, Trong việc miêu tả chi tiết hệ thống kiểm soát nội bộ trên giấy tờ làm việc để phục vụ cho quá trình đánh giá rủi ro kiểm soát, Công ty chưa chú ý sử dụng lưu đồ mà chỉ sử dụng bảng câu hỏi và bảng tường thuật. Hai là, Việc áp dụng chương trình kiểm toán của Deloitte chưa được điều chỉnh ở mức thích hợp vì các công ty ở Mỹ có trình độ phát triển khác với các công ty Việt Nam. Ba là, Thông thường trong quá trình thực hiện kiểm toán, đối với những khách hàng có quy mô nhỏ không thiết lập và duy trì hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán viên thường đánh giá rủi ro kiểm soát ở mức cao. Khi đó kiểm toán viên không thực hiện các thử nghiệm kiểm soát mà thực hiện ngay các thử nghiệm cơ bản. Vì vậy, chi phí kiểm toán và thời gian kiểm toán tăng lên. Xuất phát từ các khía cạnh trên có thể thấy rằng việc hoàn thiện quy trình kiểm toán nói chung và quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán nói riêng là một đòi hỏi cấp bách để VACO có thể nâng cao hơn nữa chất lượng kiểm toán của mình, thực hiện hội nhập năng động với thế giới. Thø ba, XuÊt ph¸t tõ chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña C«ng ty. Hoµ chung víi xu thÕ héi nhËp, VACO còng ®ang dÇn hoµn thiÖn ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh. Theo phÐp biÖn chøng duy vËt, “vËn ®éng lµ tuyÖt ®èi, ®øng im lµ t­¬ng ®èi”. C¸c doanh nghiÖp kh¸ch hµng kh«ng ngõng vËn ®éng ®Ó héi nhËp vµ thÝch nghi víi mäi sù biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng. V× vËy VACO còng ph¶i kh«ng ngõng “vËn ®éng” ®Ó hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n nãi chung còng nh­ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n nãi riªng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n, kh¼ng ®Þnh søc c¹nh tranh trªn th­¬ng tr­êng vµ thùc hiÖn héi nhËp mét c¸ch chñ ®éng. HiÖn nay VACO ®· thùc hiÖn xong giai ®o¹n héi nhËp ®Çu tiªn víi vÞ thÕ lµ thµnh viªn cña H·ng KiÓm to¸n danh tiÕng thÕ giíi Deloitte Touche Tohmatsu vµ ®ang s½n sµng b­íc nh÷ng b­íc ®Çu tiªn v÷ng ch¾c cña giai ®o¹n héi nhËp thø hai. Theo môc tiªu ®ã, chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña C«ng ty ®Õn n¨m 2020 nh­ sau: - TiÕp tôc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n, t­ vÊn tµi chÝnh vµ gi¶i ph¸p doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô cung cÊp “v­ît trªn sù mong ®îi cña kh¸ch hµng vµ nh©n viªn C«ng ty”. - Më réng vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô. HiÖn nay, dÞch vô kiÓm to¸n vÉn chiÕm tû träng lín trªn 75%, tuy nhiªn trong xu thÕ héi nhËp s¾p tíi høa hÑn sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô t­ vÊn, qu¶n trÞ vµ gi¶i ph¸p doanh nghiÖp. Trong n¨m 2005, VACO ®· më thªm ®­îc v¨n phßng t­ vÊn t¹i toµ nhµ Ocean Park ®Ó b¾t kÞp víi xu thÕ héi nhËp. - T¨ng c­êng tr×nh ®é nh©n viªn, ®Èy m¹nh xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®éi ngò nh©n viªn. HiÖn nay VACO lµ c«ng ty cã sè l­îng kiÓm to¸n viªn cã chøng chØ hµnh nghÒ (CPA) lín nhÊt c¶ n­íc, kho¶ng trªn 20%. Trong nh÷ng n¨m s¾p tíi, xu h­íng cña C«ng ty lµ quèc tÕ ho¸ ®éi ngò nh©n viªn theo tiªu chuÈn cña Héi KÕ to¸n viªn c«ng chøng Anh (ACCA). Më réng ®èi t­îng kh¸ch hµng, ngoµi c¸c kh¸ch hµng ®­îc Nhµ n­íc bæ nhiÖm kiÓm to¸n, c«ng ty cßn chñ ®éng t×m kiÕm c¸c kh¸ch hµng thuéc khèi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ dù ¸n cña c¸c tæ chøc lín nh­ Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)… Më réng giao l­u hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm vµ tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc nghÒ nghiÖp cho sù ph¸t triÓn. 3.2. Nguyên tắc hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu rủi ro kiểm toán tại Công ty Việc hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán tại VACO là tất yếu khách quan. Tuy nhiên để quá trình hoàn thiện đạt được hiệu quả mong muốn thì phải đảm bảo những nguyên tắc nhất định sau: Thứ nhất, Dù hoàn thiện theo phương hướng và cách thức nào thì quá trình hoàn thiện cũng phải dựa trên các Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam, Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế, các Nguyên tắc Kế toán, Nguyên tắc Kiểm toán được chấp nhận rộng rãi. Trong quá trình hoàn thiện, phải kế thừa và phát huy những ưu điểm của quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trước đây nhằm tiết kiệm chi phí và thời gian, đảm bảo hiệu quả ngày càng được nâng cao. Thứ hai, Với vị thế là thành viên của Hãng Kiểm toán Deloitte Tuoche Tohmatsu, quy trình chung trong đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính phải tuân theo tiêu chuẩn Deloitte. Trong quá trình thực hiện, các kiểm toán viên có thể có có những sáng tạo cụ thể để phù hợp với đặc điểm khách hàng kiểm toán nhưng về cơ bản vẫn phải đáp ứng các yêu cầu đặt ra của Deloitte. Có như vậy, VACO mới thực sự chủ động hội nhập và mới đủ sức mạnh cạnh tranh với các hãng kiểm toán lớn trên thế giới trước thềm hội nhập toàn cầu 2020 về dịch vụ kế toán, kiểm toán. Để đảm bảo nguyên tắc này, trong việc xây dựng và thực hiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán phải đảm bảo các yêu cầu sau : Một là, Trong quá trình tìm hiểu và đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán phải tuyệt đối tuân thủ nội dung trình tự đã được xây dựng cho từng nhóm khách hàng, từng cuộc kiểm toán cụ thể. Hai là, Trong quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán, kiểm toán viên phải hết sức thận trọng, khách quan và đảm bảo tính độc lập cao. Ba là, Trong quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán phải thường xuyên rà soát và kiểm tra các sự kiện, nghiệp vụ mới phát sinh hoặc những nghiệp vụ mà kiểm toán viên chưa biết đến. Thứ ba, Quá trình hoàn thiện phải dựa trên cơ sở thực tiễn các doanh nghiệp khách hàng Việt Nam, có tính đến các doanh nghiệp quốc tế khi hội nhập. Điều này đòi hỏi VACO vừa phải tuân theo tiêu chuẩn và quy trình của Deloitte vừa phải có những điều chỉnh hoặc bổ sung nhất định cho phù hợp với thực tiễn trình độ phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam Thứ tư, Hoàn thiện phải theo hướng tiết kiệm về thời gian, chi phí, nhân lực. Vì vậy quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán sau khi hoàn thiện phải đảm bảo tính khả thi cao. Thứ năm, Song song với việc hoàn thiện nội dung và phương pháp đánh giá trọng yếu và rủi ro, kiểm toán viên phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, kinh nghiệm cũng như đạo đức nghề nghiệp của mình. Kiểm toán viên là nhân tố giữ vai trò chủ động trong đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán, vì vậy để hoàn thiện quy trình, kiểm toán viên cần đảm bảo các yêu cầu sau: Một là, Kiểm toán viên phải có trình độ chuyên môn cao và không ngừng hoàn thiện kiến thức của mình. Đồng thời, kiểm toán viên cũng cần có kinh nghiệm trong quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán, đặc biệt là những hiểu biết về lĩnh vực kinh doanh và đặc thù quản lý của khách hàng. Hai là, Kiểm toán viên phải nắm vững những chuẩn mực, thông lệ quốc tế cũng như các văn bản, quy định pháp lý liên quan đến ngành nghề kinh doanh của khách hàng. Ba là, Kiểm toán viên phải có độ nhạy bén cao. Khi thực hiện đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán, có thể nội dung, trình tự và phương pháp thực hiện đã được xây dựng nhưng khách hàng lại phát sinh những thay đổi mà kiểm toán viên chưa cập nhật được. Khi đó kiểm toán viên phải linh hoạt vận dụng nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc nhất định. Bốn là, Trong quá trình thực hiện đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán, kiểm toán viên phải tuân thủ Chuẩn mực Đạo đức nghề nghiệp. Tại VACO đã xây dựng riêng một bộ Chuẩn mực Đạo đức nghề nghiệp theo tiêu chuẩn Deloitte và có một Phó Giám đốc là trưởng ban đạo đức nghề nghiệp của Công ty. Để các Chuẩn mực này được tuân thủ nghiêm ngặt, VACO còn thiết lập một đường dây nóng do một người độc lập là Chủ tịch Công đoàn của Công ty phụ trách để tiếp nhận các phản ánh về việc vi phạm đạo đức nghề nghiệp của kiểm toán viên. Hàng năm, các chuyên gia của Deloitte Mỹ đều sang Việt Nam để kiểm tra tính độc lập của các kiểm toán viên trong quá trình thực hiện công việc kiểm toán. Nếu phát hiện có sự vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc trên, Deloitte Mỹ sẽ ngừng hợp tác với VACO và không công nhận VACO là thành viên của Deloitte. Vì vậy, để đảm bảo danh tiếng và chất lượng của công viêc, các kiểm toán viên VACO đều phải tuân thủ nghiêm ngặt Chuẩn mực Đạo đức nghề nghiệp nói chung cũng như của Công ty nói riêng. 3.3. Giải pháp hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán tại Công ty 3.3.1. Nâng cao hiệu quả sử dụng lưu đồ trong đánh giá rủi ro kiểm soát Trong quá trình đánh giá rủi ro kiểm toán, kiểm toán viên phải tìm hiểu và mô tả hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng trên giấy tờ làm việc. Kiểm toán viên có thể sử dụng bảng câu hỏi, bảng tường thuật, lưu đồ hoặc kết hợp các phương pháp để miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ. Trong các công cụ sử dụng để miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ, lưu đồ được đánh giá là công cụ mô tả hiệu quả vì nhận thức một sơ đồ bao giờ cũng trực quan và dễ tiếp thu hơn nhận thức một bảng câu hỏi hay bảng tường thuật Tuy nhiên trong thực tế, kiểm toán viên VACO thường chỉ sử dụng bảng câu hỏi và bảng tường thuật (đặc biệt là bảng câu hỏi) để miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng trên giấy tờ làm việc. Chính vì vậy, khi thái độ của người trả lời câu hỏi không trung thực sẽ gây khó khăn cho kiểm toán viên trong quá trình tìm ra điểm yếu của hệ thống kiểm soát nội bộ, do đó có thể dẫn đến kết luận không xác đáng về rủi ro kiểm soát, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán. Do vậy để hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán, kiểm toán viên cần tăng cường việc sử dụng lưu đồ trong việc miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ trên giấy tờ làm việc để có thể tìm ra những điểm yếu của hệ thống đó. Đặc biệt với khách hàng có quy mô lớn, nghiệp vụ kinh doanh phức tạp, bảng câu hỏi và bảng tường thuật không thể hiện được tất cả các vấn đề hoặc quá dài để có thể nhận thức một cách nhanh chóng. Khi đó, lưu đồ được đánh giá là công cụ hữu hiệu nhất để khái quát và miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ. Kiểm toán viên cũng cần phải kết hợp việc sử dụng lưu đồ với bảng câu hỏi hoặc lưu đồ với bảng tường thuật để đạt được hiệu quả toàn diện trong việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và rủi ro kiểm soát. Trong Hệ thống Kiểm toán AS/2 mà Deloitte chuyển giao đã có hệ thống ký hiệu sử dụng trong lưu đồ. Do đó đây là cơ sở thuận lợi để cho kiểm toán viên sử dụng lưu đồ trong việc miêu tả hệ thống kiếm soát nội bộ của khách hàng. Hơn nữa việc sử dụng hệ thống ký hiệu do Deloitte thiết lập sẽ tạo điều kiện cho VACO dễ dàng hội nhập với quốc tế vì tiêu chuẩn Deloitte là tiêu chuẩn toàn cầu. Mặt khác, kiểm toán viên VACO đều là những người có trình độ chuyên môn cao do Công ty có một chương trình tuyển dụng và đào tạo được đánh giá là tốt nhất Việt Nam. Vì vậy, kiểm toán viên VACO hoàn toàn có đầy đủ khả năng để sử dùng các ký hiệu và lưu đồ để miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Hiện nay, Ban Giám đốc Công ty đang chuẩn bị kế hoạch đạo tạo nhân viên theo các hướng dẫn kiểm toán mới của Deloitte. Trong kế hoạch đào tạo này, các chuyên gia của Deloitte sẽ cung cấp các kiến thức nghiệp vụ để kiểm toán viên VACO có thể sử dụng lưu đồ làm công cụ hữu hiệu trong việc mô tả và nhận thức hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Để quá trình đào tạo thu được hiệu quả cao nhất, Công ty sẽ tổ chức nhiều lớp theo các chức danh nghề nghiệp, mỗi lớp sẽ có nội dung và phương pháp đào tạo thích hợp. 3.3.2. Sử dụng tư liệu của chuyên gia Việc sử dụng tư liệu của các chuyên gia trong quy trình kiểm toán nói chung và đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán nói riêng là vấn đề cần thiết vì xét trong một lĩnh vực chuyên môn nào đó, kiểm toán viên không có đủ kinh nghiệm và hiểu biết bằng các chuyên gia về lĩnh vực đó. Chẳng hạn, đối với Công ty TNHH X, trong năm kiểm toán 2005 có mua hai dây chuyền máy may công nghiệp hiện đại, nhưng kiểm toán viên không thể chắc chắn hiểu biết hết về tất cả các máy móc bộ phận của dây chuyền đó. Vì vậy để đánh giá được xác đáng, kiểm toán viên có thể sử dụng tư liệu của chuyên gia trong lĩnh vực đó làm cơ sở đánh giá của mình. Đặc biệt, trong điều kiện hiện nay, khi thế giới ngày càng chuyên môn hoá cao và hợp tác hóa thì tính chuyên biệt của một lĩnh vực nào đó càng tăng lên. Vì vậy, vấn đề sử dụng tư liệu của chuyên gia càng trở nên cần thiết. Nguyên tắc Số 18 - “Sử dụng tư liệu của chuyên gia” quy định: “Trình độ học vấn và kinh nghiệm của bản thân sẽ giúp kiểm toán viên nắm bắt được các vấn đề kinh doanh nói chung nhưng kiểm toán viên không thể là những chuyên gia thông thạo của các chuyên ngành khác. Khi thực hiện kiểm toán một khách hàng có các nghiệp vụ phức tạp, kiểm toán viên có thể thu thập ý kiến đánh giá và ý kiến xác định từ các nguồn tài liệu của chuyên gia”(9, 205). Trong thực tế, các kiểm toán viên VACO có đầy đủ điều kiện sử dụng các nguồn tài liệu của chuyên gia trong quá trình thực hiện kiểm toán vì: Thứ nhất, Với tư cách là thành viên của hãng kiểm toán lớn trên thế giới, VACO thường xuyên được cung cấp các tài liệu chuyên môn và các tài liệu tham khảo của các chuyên gia. Thứ hai, VACO là công ty kiểm toán độc luôn đi đầu trong việc hợp tác với các tổ chức quốc tế và các hội nghề nghiệp trên thế giới. Vì vậy, VACO có ưu thế trong việc tiếp cận và sử dụng tư liệu của các chuyên gia. Thứ ba, Khách hàng của VACO hoạt động trong nhiều lĩnh vực có tính khu biệt cao, do vậy việc sử dụng ý kiến của các chuyên gia là vấn đề cần thiết và tất yếu. Như vậy, có thể thấy rằng nguồn tư liệu của chuyên gia ở VACO rất phong phú. Tuy nhiên với số lượng lớn và hiện nay chưa được quản lý, sắp xếp theo trật tự nên đã gây khó khăn cho kiểm toán viên trong quá trình tra cứu và sử dụng. Do vậy, để tăng cường hiệu quả của việc sử dụng tư liệu từ chuyên gia, VACO đang chuẩn bị thiết lập thư viện điện tử để quản lý các dữ liệu, tư liệu chuyên gia. Việc thiết lập thư viện điện tử này được đánh giá sẽ trợ giúp đắc lực cho kiểm toán viên trong quá trình truy cập, tìm kiếm tư liệu của chuyên gia cũng như trao đổi tư liệu với kiểm toán viên khác. Trong tiến trình thiết lập thư viện điện tử, yêu cầu đặt ra cho kiểm toán viên là thái độ tích cực và chủ động trong quá trình tìm kiếm và chia sẻ các nguồn tư liệu mới cho đồng nghiệp. Chỉ khi thực hiện được yêu cầu đó thì vai trò cung cấp thông tin của mạng nội bộ mới đem lại hiệu quả cao. Trong tiến trình thực hiện, VACO nên tận dụng các ưu thế sau: Thứ nhất, VACO đã có mạng nội bộ để phục vụ cho quá trình thiết lập thư viện điện tử. VACO cũng đã xây dựng mỗi nhân viên Công ty một hòm thư riêng để có thể chia sẻ thông tin. Vì vậy, khi thư viện điện tử được thiết lập mỗi kiểm toán viên đều có thể chủ động tìm kiếm và chia sẻ các thông tin quý giá. Thứ hai, VACO đang sở hữu một khối lượng lớn các nguồn tư liệu của các chuyên gia, trong đó có những tư liệu mang tính độc quyền tại Việt Nam như tư liệu của Deloitte. Do đó, đây là cơ sở ban đầu để thư viện điện tử ra đời. Tiến trình thiết lập thư viên điện tử tại VACO đang bắt đầu và trong thời gian sắp tới, VACO dự kiến đẩy nhanh tốc độ với mục đích sớm đưa thư viện vào sử dụng. Hiện nay, VACO đã và đang tập trung vào vấn đề an ninh mạng để đảm bảo tính bí mật của các nguồn thông tin sẽ được sử dụng trong thư viên điện tử. Vì vậy, đây là một hướng đi đúng đắn là lâu dài của Công ty hướng tới sự phát triển bền vững. 3.3.3. Đánh giá xác đáng độ tin cậy kiểm soát trong kiểm tra chi tiết Trong mục 2.3 – Xác định mức trọng yếu đã khẳng định độ tin cậy kiểm soát là một bộ phận trong độ tin cậy kiểm toán mà kiểm toán viên VACO sử dụng trong quá trình thực hiện cuộc kiểm toán. Trong Hệ thống Kiểm toán AS/2, mô hình độ tin cậy kiểm toán được xác định như sau: Độ tin cậy kiểm toán = Độ tin cậy mặc định + Độ tin cậy kiểm soát + Độ tin cậy kiểm tra chi tiêt Do đó: Độ tin cậy kiểm tra chi tiết = Độ tin cậy kiểm toán - Độ tin cậy kiểm soát - Độ tin cậy mặc định Như vậy, độ tin cậy kiểm tra chi tiết phụ thộc vào ba yếu tố là độ tin cậy kiểm toán, độ tin cậy mặc định và độ tin cậy kiểm soát. Trong đó, độ tin cậy kiểm toán là độ tin cậy mà kiểm toán viên tin rằng không có những rủi ro kiểm toán trọng yếu xảy ra trên báo cáo tài chính đã được kiểm toán; độ tin cậy mặc định là độ tin cậy mà kiểm toán viên tin rằng không có những rủi ro chi tiết trọng yếu trên báo cáo tài chính của khách hàng; độ tin cậy kiểm soát là độ tin cậy mà kiểm toán viên tin rằng hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng có khả năng phát hiện, ngăn ngừa và sửa chữa các sai sót trọng yếu. Độ tin cậy kiểm tra chi tiết sẽ quyết định mức độ thực hiện các kiểm tra chi tiết. Giá trị của các độ tin cậy đã được Deloitte quy định và thể hiện ở bảng 2.18 – Bảng giá trị độ tin cậy của Deloitte Touche Tohmatsu. Tuy nhiên trong thực tế, kiểm toán viên VACO không đặt niềm tin vào hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Do vậy, độ tin cậy kiểm soát luôn bằng 0. Vấn đề này thường do nguyên nhân từ phía các doanh nghiệp Việt Nam, phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên chi phí cho một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu luôn vượt quá khả năng của doanh nghiệp. Khi kiểm toán viên không tin vào hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng (độ tin cậy kiểm soát bằng không) sẽ có hai trường hợp xảy ra: Thứ nhất, Nếu kiểm toán viên phát hiện rủi ro chi tiết, độ tin cậy mặc định bằng 0. Độ tin cậy rủi ro kiểm toán luôn bằng 3 do đó độ tin cậy kiểm tra chi tiết sẽ bằng 3. Kiểm toán viên phải thực hiện kiểm tra chi tiết ở mức độ tập trung nhất. Thứ hai, Nếu kiểm toán viên không phát hiện rủi ro chi tiết, độ tin cậy mặc định bằng 1. Với độ tin cậy kiểm toán bằng 3, độ tin cậy kiểm tra chi tiết sẽ bằng 2. Khi đó kiểm toán viên vẫn phải thực hiện kiểm tra chi tiết ở mức độ trung bình. Trong cả hai trường hợp trên, độ tin cậy kiểm tra chi tiết luôn cao hơn khi kiểm toán viên tin tưởng vào hệ thống kiểm soát nội bộ. Điều này sẽ làm chi phí kiểm toán tăng cao. Vì vậy, để giảm chi phí kiểm toán xuống mức thích hợp nhưng vẫn đảm bảo chất lượng kiểm toán, kiểm toán viên VACO nên đánh giá xác đáng hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng và thiết lập độ tin kiểm soát thích hợp. Hiện nay, theo hướng dẫn kiểm toán của Deloitte 2006 (IAA 2006), kiểm toán viên VACO phải thực hiện đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của mọi công ty khách hàng không kể đến quy mô của khách hàng đó. Điều này tạo ra một quy định mang tính bắt buộc khiến cho kiểm toán viên VACO sẽ thiết lập độ tin cậy kiểm soát xác đáng. Mặt khác, các doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu ý thức được tầm quan trọng của việc thiết lập và duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu. Vì vậy, việc lựa chọn độ tin cậy kiểm soát thích hợp ngày càng trở nên thiết yếu. 3.4. Những kiến nghị nhằm thực hiện giải pháp hoàn thiện quy trình đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong kiểm toán tài chính tại Công ty Thø nhÊt, KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc. Ngµy nay, trong xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn, viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam ®· lµm cho nhu cÇu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp trë thµnh vÊn ®Ò bøc thiÕt. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng ®ã, Nhµ n­íc ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt lµm c¬ së ho¹t ®éng cho kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n ®éc lËp nãi riªng nh­: NghÞ ®Þnh 07/CP cña ChÝnh phñ ngµy 29/1/1994 ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng kiÓm to¸n ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cã thÓ nãi ®©y lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®Çu tiªn t¹o c¬ s¬ cho kiÓm to¸n ®éc lËp ph¸t triÓn. Th«ng t­ 22/TC/C§KT cña Bé Tµi chÝnh ban hµnh ngµy 19/3/1994 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thùc hiÖn quy chÕ kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §©y lµ v¨n b¶n nh»m cô thÓ ho¸ cho NghÞ ®Þnh 07/CP. QuyÕt ®Þnh 38/2000/Q§-BTC cña Bé Tµi chÝnh ban hµnh ngµy 14/3/2000 vÒ viÖc ban hành hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, sau khi QuyÕt ®Þnh nµy ra ®êi, hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam ®· vµ ®ang dÇn hoµn thiÖn ®Ó phô vô cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam. §Æc biÖt, NghÞ ®Þnh 105/2004/N§-CP cña ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 30/3/2004 thùc sù lµ “c¸nh cöa më” thóc ®Èy kiÓm to¸n ®éc lËp ViÖt Nam ph¸t triÓn. ViÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh nµy ®· chøng tá Nhµ n­íc quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓm to¸n ®éc lËp ViÖt Nam ph¸t triÓn ®¸p øng kÞp nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ ®ang ®­îc coi lµ “ph¸t triÓn sinh ®éng thø hai thÕ giíi chØ sau Trung Quèc”. Tuy nhiªn chóng ta cã thÓ thÊy r»ng, khung hµnh lang ph¸p lý cho kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta vÉn ch­a thùc sù hoµn thiÖn. C¬ së ho¹t ®éng cho kiÓm to¸n ®éc lËp míi chØ lµ c¸c QuyÕt ®Þnh, NghÞ ®Þnh, Th«ng t­ h­íng dÉn, ChuÈn mùc, chóng ta ch­a cã LuËt kiÓm to¸n ®éc lËp. H¬n n÷a hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam hiÖn nay ch­a ®ång bé, chóng ta chñ yÕu dùa vµo ChuÈn mùc KiÓm to¸n Quèc tÕ. MÆc dï ®iÒu nµy sÏ gióp chóng ta dÔ vËn hµnh theo th«ng lÖ quèc tÕ trong qu¸ tr×nh héi nhËp nh­ng vÉn cã h¹n chÕ lµ nhiÒu khi kh«ng phï hîp víi thùc tÕ ViÖt Nam v× nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn c¸ch rÊt xa c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. V× vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓm to¸n ®éc lËp ViÖt Nam ph¸t triÓn h¬n n÷a, Nhµ n­íc nªn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: X©y dùng vµ ban hµnh khung ph¸p lý hoµn chØnh cho sù ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n ®éc lËp, ®Æc biÖt lµ LuËt kiÓm to¸n ®éc lËp vµ hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n. Trong ®ã c¬ së x©y dùng ChuÈn mùc KiÓm to¸n kh«ng chØ dùa vµo ChuÈn mùc KiÓm to¸n quèc tÕ mµ cßn ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó viÖc vËn dông ChuÈn mùc mang tÝnh phï hîp cao. Bé Tµi chÝnh nªn t¨ng c­êng viÖc tæ chøc c¸c líp häc båi d­ìng nghiÖp vô cho c¸c kiÓm to¸n viªn nãi chung vµ kiÓm to¸n viªn ®éc lËp nãi riªng. Trong ®ã quan hÖ hîp t¸c trao ®æi, häc hái kinh nghiÖm víi c¸c h·ng kiÓm to¸n lín trªn thÕ giíi nªn ®­îc coi träng. Bé Tµi chÝnh còng nªn ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý vµ c¸c Th«ng t­ h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp x©y dùng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé h÷u hiÖu. Thø hai, KiÕn nghÞ víi héi nghÒ nghiÖp. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, héi nghÒ nghiÖp cã vai trß hÕt søc quan träng. §ã lµ c¬ quan ban hµnh hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n, cÊp c¸c chøng chØ hµnh nghÒ cña kiÓm to¸n viªn. §ång thêi héi nghÒ nghiÖp còng lµ c¬ quan b¶o vệ quyÒn lîi vµ c¬ héi ph¸t triÓn cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n vµ kiÓm to¸n viªn ®éc lËp. Tuy nhiªn héi nghÒ nghiÖp kÕ to¸n, kiÓm to¸n ViÖt Nam vÉn ch­a thùc sù cã vai trß quan träng vµ tÇm ¶nh s©u s¾c ®Õn sù ph¸t triÓn cña th× thÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam. GÇn ®©y, vµo th¸ng 4/2005 Héi KiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ (VACPA) míi ®­îc thµnh lËp, trùc thuéc Héi KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n ViÖt Nam. §Ó héi nghÒ nghiÖp thùc sù gi÷ vai trß chñ yÕu trong sù ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n ®éc lËp, cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: - Ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn héi thùc sù trë thµnh mét tæ chøc nghÒ nghiÖp theo mét lé tr×nh phï hîp víi chiÕn l­îc héi nhËp. Trong ®ã nhÊn m¹nh trªn c¸c mÆt: + Thµnh lËp c¸c uû ban chuyªn m«n nh­ uû ban chuÈn mùc kiÓm to¸n, uû ban kiÓm tra chÊt l­îng, uû ban kû luËt…®Ó gióp héi trong qu¶n lý nghÒ nghiÖp vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n. + Thµnh lËp tr­êng hoÆc trung t©m ®µo t¹o ®Ó thùc hiÖn ®µo t¹o chuyªn gia kÕ to¸n, kiÓm to¸n. T¨ng c­êng n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña héi ®ång quèc gia vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n. CÇn cã bé m¸y c¸n bé chuyªn tr¸ch, thiÕt lËp vµ më réng mèi quan hÖ quèc tÕ. C¸c ban t­ vÊn vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n cÇn cã chÕ ®é vµ ch­¬ng lµm viÖc th­êng xuyªn, chñ ®éng t­ vÊn víi ChÝnh phñ vµ Bé Tµi chÝnh trong viÖc ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp vµ dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n ë ViÖt Nam. + Cã chiÕn l­îc ®Ó ph¸t triÓn sè l­îng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n d­íi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. Cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n thuéc së h÷u Nhµ n­íc, duy tr× mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc trong lÜnh vùc dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n miÔn lµ c¸c c«ng ty nµy vÉn cã uy tÝn vµ kinh doanh hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, vÒ l©u dµi cã thÓ kh«ng tån t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong lÜnh vùc nµy. + KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi liªn doanh víi c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam. + Cho phÐp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc tham gia víi t­ c¸ch thµnh viªn trong c«ng ty kiÓm to¸n ®a quèc gia, nhÊt lµ c¸c h·ng kiÓm to¸n danh tiÕng trªn thÕ giíi. NÕu theo h×nh thøc nµy, c¸c c«ng ty thµnh viªn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®µo t¹o, tuyÓn dông vµ ®­îc hç trî kü thuËt kiÓm to¸n vµ t­ vÊn theo yªu cÇu cña c¸c c«ng ty “mÑ”. §æi l¹i, c¸c c«ng ty ®a quèc gia (c«ng ty “mÑ”) ®­îc h­ëng “kÕt qu¶” tõ ho¹t ®éng trî gióp d­íi h×nh thøc phÝ héi viªn. Lo¹i h×nh liªn kÕt nµy cã thÓ sÏ lµm sÏ lµm trÇm träng h¬n t×nh thÕ bÊt lîi trong c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc vµ t¨ng thªm sù lÖ thuéc vµo c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, lo¹i h×nh liªn kÕt nµy sÏ chiÕm ­u thÕ trong t­¬ng lai vµ nh­ mét tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh héi nhËp. VÒ ho¹t ®éng: + Më réng vµ ®a d¹ng ho¸ dÞch vô vµ ph­¬ng thøc cung cÊp dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam cÇn chó ý mét sè lo¹i h×nh dÞch vô sau ®©y: DÞch vô kÕ to¸n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hé kinh doanh. DÞch vô xem xÐt b¸o c¸o tµi chÝnh cho doanh nghiÖp ch­a cã bé m¸y kiÓm to¸n néi bé vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp kh«ng thÓ thuª kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. DÞch vô t­ vÊn thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp. DÞch vô xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ t×m kiÕm, khai th¸c thÞ tr­êng. + C¸c c«ng ty kiÓm to¸n vµ chi nh¸nh v¨n phßng cÇn tÝch cùc x©y dùng còng nh­ ¸p dông mét hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng kh¾t khe cña thÞ tr­êng vµ cã thÓ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ t¹i thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. Thø ba, KiÕn nghÞ víi C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam. VACO nªn nghiªn cøu ®Ó hoµn thiÖn viÖc thiÕt kÕ quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n theo tiªu chuÈn cña Deloitte nh­ng phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. Tr­íc ®©y, khi liªn doanh thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ, VACO ®· tæ chøc nghiªn cøu trong ph¹m vi toµn c«ng ty ®Ó hoµn thiÖn HÖ thèng KiÓm to¸n AS/2 cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. V× vËy trong hoµn c¶nh hiÖn nay, VACO hoµn toµn cã thÓ tæ chøc mét cuéc nghiªn cøu t­¬ng tù ®èi víi viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Võa qua, Deloitte ®· chÝnh thøc ra phiªn b¶n (Version) IAA 2006, theo ®ã quy tr×nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn trong mäi cuéc kiÓm to¸n, kh«ng kÓ quy m« cña kh¸ch hµng. Do ®ã cã thÓ thÊy viÖc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc nh»m t¨ng søc c¹nh tranh cña VACO trong qu¸ tr×nh héi nhËp. MÆc dï hiÖn nay VACO lµ c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp lín nhÊt t¹i ViÖt Nam, nh­ng VACO míi chØ lµ thµnh viªn cña Deloitte, ch­a tõng cung cÊp mét dÞch vô nµo ra n­íc ngoµi. V× vËy ®Ó héi nhËp mét c¸ch chñ ®éng, VACO nªn hoµn thiÖn trªn mäi ph­¬ng diÖn: ®µo t¹o nh©n lùc, kiÓm so¸t chÊt l­îng, ®a d¹ng ho¸ dÞch vô ®Ó cã thÓ cung cÊp ®­îc dÞch vô cña c«ng ty ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Cã nh­ vËy míi kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ vµ chÊt l­îng dÞch vô cña m×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp hoµn toµn. KẾT LUẬN ChÊt l­îng kiÓm to¸n lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt sèng cßn cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n hiÖn nay trong tiÕn tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sù c¹nh tranh b»ng chÊt l­îng buéc c¸c c«ng ty kh«ng nh÷ng chØ tu©n thñ theo ®óng nh÷ng ChuÈn mùc KiÓm to¸n mµ cßn ph¶i tù thiÕt kÕ nh÷ng ph­¬ng ph¸p vµ quy tr×nh ®¹t hiÖu qu¶ cao. N»m trong xu thÕ ®ã, viÖc hÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam ngµy cµng hoµn thiÖn cïng víi sù thµnh lËp Héi KiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ ViÖt Nam (VACPA) trong n¨m 2005 lµ mét h­íng ®i ®óng ®Ó ®¶m b¶o c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã mét hµnh lang ph¸p lý c¬ b¶n cïng víi mét tæ chøc nghÒ nghiÖp “®ì ®Çu” trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C¸c c«ng ty kiÓm to¸n cña ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc nhiÒu thêi c¬ vµ th¸ch thøc lín. Sù c¹nh tranh ®ßi hái c¸c c«ng ty ph¶i lu«n n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô ®Ó kh«ng r¬i vµo t×nh c¶nh “tù thua trªn s©n nhµ” khi ViÖt Nam thùc hiÖn héi nhËp hoµn toµn, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®­îc phÐp vµo ViÖt Nam mµ kh«ng v­íng ph¶i bÊt cø trë ng¹i nµo. §Ó theo kÞp tiÕn tr×nh ®ã, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i tù x©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n nh»m n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n, theo kÞp sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸ch hµng. Cã thÓ thÊy r»ng, viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam, trong ®ã cã VACO. V× vËy viÖc nghiªn cøu nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc ®­îc quan t©m hµng ®Çu cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. T¹i VACO, theo IAA 2006, viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ rñi ro kiÓm so¸t ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trong mäi cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh bÊt kÓ doanh nghiÖp ®ã cã quy m« lín hay nhá, nghÜa lµ kiÓm to¸n viªn kh«ng ®Æt rñi ro kiÓm so¸t ë møc cao nhÊt n÷a. Yªu cÇu nµy cho thÊy mét trong nh÷ng h­íng hoµn thiÖn cña VACO tËp trung vµo ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. Trong LuËn v¨n tèt nghiÖp cña em ®· hÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã, LuËn v¨n còng giíi thiÖu tæng quan vÒ C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam (VACO) cïng víi viÖc m« t¶ vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng cña quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n mµ VACO thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p vµ tiªu chuÈn cña Deloitte toµn cÇu. Qua ®ã, trong LuËn v¨n em ®· ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n tµi chÝnh t¹i c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam (VACO). §Ó cã thÓ hoµn thµnh LuËn v¨n nµy, em ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña GS.TS NguyÔn Quang Quynh, Phã Gi¸m ®èc C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam ACCA. CPA Ph¹m Hoµi Nam vµ c¸c kiÓm to¸n viªn t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. Nh­ng do cßn h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian, nhËn thøc vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu, LuËn v¨n cña em khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña c¸c thÇy c« cïng c¸c kiÓm to¸n viªn t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam ®Ó LuËn v¨n cña em cã thÓ hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hµ Néi, th¸ng 6 n¨m 2006. Sinh viªn thùc hiÖn Vò ThÞ Huy DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình Lý thuyết hạch toán kế toán/PGS.TS Nguyễn Minh Phương/ NXB.Tài chính/Hà Nội - 2003 2. Giáo trình Kiểm toán tài chính/ GS.TS Nguyễn Quang Quynh/ NXB. Tài chính – 2001 3. Kiểm toán Alvin A.Arens/ NXB. Thống kê – 1996 4. Từ điển Thuật ngữ Kế toán – Kiểm toán Anh – Việt/ TS. Thịnh Văn Vinh, Đỗ Đức Quốc Trị/ NXB. Thống kê - 2002 5. Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế 6. Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam 7. Hệ thống Kiểm toán AS/2 - VACO 8. Iinternational Audit Approach 2005/ Deloitte Touche Tohmatsu Iinternational Audit Approach 2006/ Deloitte Touche Tohmatsu 9. Những Nguyên tắc và Chuẩn mực Kiểm toán quốc tế 10. Tài liệu nội bộ của VACO 11. Tạp chí kế toán 2005, 2006 12. Tạp chí kiểm toán 2005, 2006 13. Từ điển Kinh tế - Kinh doanh Anh – Việt/ NXB. Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội – 2000 14. Từ điển Kinh tế - Tài chính - Kế toán Anh – Pháp – Việt/ NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội - 2001 DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ Bảng 1.1: Ma trận rủi ro phát hiện Bảng 1.2: Mối liên hệ giữa các loại rủi ro với số lượng bằng chứng kiểm toán Bảng 1.3: Bảng cân đối kế toán của Công ty A Bảng 1.4: Bảng phân bổ mức trọng yếu ban đầu cho các bộ phận Bảng 1.5: Bảng kết quả ước tính sai sót tổng hợp đối với các khoản mục Bảng 1.6: Vận dụng trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán tài chính Sơ đồ 1.1: Trình tự đánh giá trọng yếu trong kiểm toán tài chính Sơ đồ 1.2: Trình tự phân tích rủi ro tiềm tàng từ “đỉnh đến đáy” Bảng 2.1: Tỷ trọng các loại hình dịch vụ theo doanh thu Bảng 2.2: Kết quả phát triển khách hàng từ năm 2003 đến 2005 Bảng 2.3: Cơ cấu doanh thu theo loại hình khách hàng Bảng 2.4: Hội đồng quản trị Công ty X Bảng 2.5: Ban Giám đốc và Kế toán trưởng Công ty X Bảng 2.6: Bản cam kết về tính độc lập Bảng 2.7: Bảng câu hỏi về tính độc lập của kiểm toán viên Bảng 2.8: Bảng phê duyệt tiếp tục thực hiện hợp đồng kiểm toán Bảng 2.9: Bảng phê duyệt thực hiện hợp đồng kiểm toán mới Bảng 2.10: Các yếu tố ảnh hưởng đến đánh giá rủi ro tiềm tàng của khách hàng Bảng 2.11: Bảng tìm hiểu về hệ thống kế toán của kiểm toán viên đối với hai Công ty X và Y Bảng 2.12: Bảng phân loại mức độ áp dụng máy tính của Công ty X Bảng 2.13: Bảng phân loại mức độ áp dụng máy tính của Công ty Y Bảng 2.14: Bảng đánh giá thủ tục kiểm soát dối với Công ty X và Y Bảng 2.15: Bảng câu hỏi đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của Công ty X và Công ty Y do kiểm toán viên VACO thực hiện Bảng 2.16: Hướng dẫn ước lượng mức trọng yếu của Deloitte Touche Tohmatsu Bảng 2.17: Hướng dẫn đánh giá trọng yếu theo chỉ tiêu doanh thu Bảng 2.18: Bảng giá trị trọng yếu chi tiết của Công ty X và Y Bảng 2.19: Hướng dẫn tính giá trị chênh lệch có thể chấp nhận của Deloitte Touche Tohmatsu Bảng 2.20: Bảng giá trị độ tin cậy của Deloitte Touche Tohmatsu Bảng 2.21: Ma trận kiểm tra định hướng Bảng 2.22: Bảng phân tích sơ bộ Bảng cân đối kế toán của Công ty X Bảng 2.23: Bảng phân tích Báo cáo kết quả kinh doanh của Công ty X Bảng 2.24: Bảng câu hỏi đánh giá kiểm soát đối với các khoản mục của Công ty X Bảng 2.25: Bảng đánh giá rủi ro phát hiện đối với từng khoản mục của Công ty X Bảng 2.26: Kế hoạch kiểm toán chi tiết khoản mục các khoản phải thu Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức kinh doanh tại VACO Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức bộ máy tại VACO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. ACCA CPA CR DAR DR DTT FDI IAA IR ISD MP PM PRO SOE USD VAT Association of Chartered Certified Accountant Certificated Public Accountant Controled Risk Designed Audit Risk Detected Risk Deloitte Touche Tohmatsu Foreign Detected Investment International Audit Approach Inhenent Risk International Service Division Monetary Precision Planning Material Project State Organized Enterprise United State Dollar Value Added Tax DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. BKH BTC CĐKT CP GP NĐ QĐ QLDA TCCB TNHH UBNN VNĐ Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bộ Tài chính Chế độ kế toán Chính phủ Giấy phép Nghị định Quyết định Quản lý dự án Tổ chức cán bộ Trách nhiệm hữu hạn Ủy ban nhà nước Việt Nam đồng MỤC LỤC Trang DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT