Luận văn Khảo sát rối loạn chuyển hóa lipid, lipoprotein và dấu ấn tiêu xương ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh

KHẢO SÁT RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA LIPID LIPOPROTEIN VÀ DẤU ẤN TIÊU XƯƠNG Ở PHỤ NỮ TIỀN MÃN KINH VÀ MÃN KINH PHẠM ĐỨC THỌ Trang nhan đề Mục lục Danh mục các bảng Danh mục biểu đồ Danh mục hình Chương_1: Lời mở đầu Chương_2: Tổng quan tài liệu Chương_3: Đối tượng và phương pháp Chương_4: Kết quả Chương_5: Bàn luận Chương_6: Kết luận và đề xuất Tài liệu tham khảo MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các bảng Danh mục biểu đồ Danh mục hình Danh mục viết tắt Chương 1 - MỞ ĐẦU 1 Chương 2 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU .4 2.1. Rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein 4 2.1.1. Chuyển hóa lipid và lipoprotein 4 2.1.1.1. Các thành phần lipid máu 4 2.1.1.2. Cấu trúc của lipoprotein 7 2.1.1.3. Chuyển hóa lipid và lipoprotein 9 2.1.2. Rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein 14 2.1.2.1. Định nghĩa rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein .14 2.1.2.2. Phân loại rối loạn lipid máu 16 2.1.2.3. Vai trò của rối loạn lipid và lipoprotein trong XVĐM 17 2.1.2.4. Sinh bệnh học của XVĐM 18 2.2. Mãn kinh 21 2.2.1. Một số định nghĩa về mãn kinh .21 2.2.l.l. Mãn kinh (Menopause) .21 2.2.1.2. Mãn kinh sớm: (Premature menopause) .21 2.2.1.3. Tiền mãn kinh (Menopausal transition) 22 2.2.1.4. Hậu mãn kinh 22 2.2.2. Sinh lý mãn kinh .22 2.2.2.1. Thời kỳ tiền mãn kinh .22 2.2.2.2. Thời kỳ mãn kinh 23 2.3. Rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein ở phụ nữ mãn kinh .24 2.3.1. Vai trò của sự thiếu hụt estrogen trong rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein ở phụ nữ mãn kinh .24 2.3.1.1. HDL .25 2.3.l.2. LDL 25 2.3.1.3. Lipoprotein(a) [Lp(a)] .25 2.3.2. Sự liên quan giữa mãn kinh và các YTNC bệnh động mạch vành26 2.4. Chuẩn đoán bệnh loãng xương qua dấu ấn tiêu xương β-CrossLaps .29 2.4.1. Khái niệm về bệnh loãng xương .29 2.4.2. Sự phát triển xương giữa người trẻ tuổi và người già .30 2.4.2.1. Chức năng sinh lý của xương .30 2.4.2.2. Sự cân bằng canxi trong xương (calci homeostasis) 32 2.4.2.3. Tạo xương và tái tạo xương .33 2.4.2.4. Xương già đi như thế nào 34 2.4.2.5. Aûnh hưởng của sự mãn kinh lên việc mất khối lượng xương và phát triển của bệnh loãng xương sau thời kỳ mãn kinh 35 2.4.3. Chẩn đoán bệnh loãng xương .38 2.4.4. Dấu ấn tiêu xương β-CrossLaps 45 2.5. Các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về rối loạn chuyển hóa lipid và lipoprotein của phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh .45 2.5.1. Các nghiên cứu nước ngoài .45 2.5.1.1. Nghiên cứu về mối liên hệ giữa RLCH lipid và bệnh ĐMV .46 2.5.1.2. Nghiên cứu về rối loạn chuyển hóa lipid theo tuổi và giới 46 2.5.1.3. Nghiên cứu về RLCH lipid ở phụ nữ mãn kinh .46 2.5.l.4. Nghiên cứu HMTT trong phòng ngừa nguyên phát và thứ pháùt bệnh ĐMV 47 2.5.2. Nghiên cứu trong mước 47 2.5.2.1. Nghiên cứu về RLCH lipid trên người bình thường 47 2.5.2.2. Nghiên cứu về RLCH lipid trên BN có YTNC bệnh ĐMV .47 Chương 3 - ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP 49 3.1. Đối tượng nghiên cứu 49 3.2. Phương pháp nghiên cứu .49 Chương 4 – KẾT QUẢ 4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu .61 4.1.1. Địa dư .61 4.1.2. Tuổi 61 4.1.3. Về tuổi mãn kinh 62 4.1.4. Về thời gian mãn kinh 62 4.1.5. Về đái tháo đường 63 4.1.6. Về huyết áp 63 4.1.7. Về chỉ số khối cơ thể (BMI) 63 4.2. Kết quả về CT, TG, HDL-C và LDL-C 66 4.2.1. Kết quả CT .67 4.2.2. Kết quả TG .68 4.2.3. Kết quả HDL-C 68 4.2.4. Kết quả LDL-C 69 4.2.5. Kết quả chỉ số xơ vữa: CA = (CT-HDL)/HDL .70 4.2.6. Kết quả CT/HDL 71 4.2.7. Kết quả LDL/HDL .72 4.3. Xử lý và so sánh kết quả thu được 73 4.3.1. Về Cholesterol toàn phần 73 4.3.1.1. So sánh với kết quả nghiên cứu của Phạm Thị Mai .73 4.3.1.2. So sánh với nghiên cứu PROCAM 76 4.3.2. Về Triglycerid 77 4.3.2.1 So sánh kết quả trung bình TG giữa nhóm nghiên cứu và nhóm chứng của Phạm Thị Mai 77 4.3.2.2. So sánh kết quả trung bình TG giữa nhóm nghiên cứu với nghiên cứu PROCAM 79 4.3.3. Về HDL-C 80 4.3.3.1. So sánh kết quả trung bình của HDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nhóm chứng của Phạm Thị Mai .80 4.3.3.2. So sánh kết quả trung bình của HDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nghiên cứu PROCAM .82 4.3.4. Về LDL-C 83 4.3.4.1. So sánh kết quả trung bình của LDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nhóm chứng 83 4.3.4.2. So sánh kết quả trung bình của LDL-C giữa nhóm nghiên cứu và nghiên cứu PROCAM 85 4.3.5. Về chỉ số xơ vữa (CA) 86 4.3.6. Tổng số rối loạn lipid và lipoprotein theo nhóm tuổi và theo từng loại XN 86 4.3.7. Rối loạn lipid và lipoprotein theo thời gian mãn kinh .88 4.4. Tương quan giữa kết quaÛ CT, TG, HDL, LDL, CA với BMI 89 4.5. Dấu ấn tiêu xương .90 Chương 5 – BÀN LUẬN .94 5.1. Bàn luận về đặc điểm của đối tượng nghiên cứu .94 5.1.1. Về địa dư 94 5.1.2. Về tuổi 94 5.1.3. Về tuổi mãn kinh trung bình 96 5.1.4. Về thời gian mãn kinh 97 5.1.5. Về chỉ số khối cơ thể (BMI) 97 5.1.6. Về tăng huyết áp 99 5.1.7. Về đái tháo đường 99 5.1.8. Về các yếu tố nguy cơ khác .100 5.1.8.1. Hút thuốc .100 5.1.8.2 Tiền căn gia đình mắc bệnh mạch vành xảy ra sớm.100 5.1.8.3. Ít vận động thể lực 101 5.2. Bàn luận về đặc điểm của rối loạn lipid và lipoprotein ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh 101 5.2.1. Về Cholesterol toàn phần 102 5.2.2. Về Triglycerid 103 5.2.3. Về HDL-C 104 5.2.4. Về LDL-C 106 5.2.5. Về chỉ số xơ vữa (CA) 106 5.2.6. Về tỷ số CT/HDL-C và LDL-C/HDL-C 107 5.2.7. Về so sánh CT, TG, HDL-C và LDL-C của nghiên cứu này với nghiên cứu Phạm Thị Mai và nghiên cứu PROCAM 108 5.2.8. Đặc điểm của rối loạn CT, TG, HDL-C, LDL-C theo thời gian mãn kinh và theo từng loại xét nghiệm .109 5.3. Bàn luận về kiểu rối loạn lipid và lipoprotein 110 5.4. Bàn luận về rối loạn chuyển hóa lipid và các YTNC 111 5.4.1. Về tỷ lệ các YTNC ở đối tượng nghiên cứu 112 5.4.2. Tỷ lệ rối loạn lipid máu ở đối tượng nghiên cứu có thêm YTBC khác (ngoài mãn kinh) .112 5.4.2.1. Phụ nữ MK có tăng HA .112 5.4.2.2. Phụ nữ MK bị đái tháo đường .112 5.4.2.3. Phụ nữ MK bị đái tháo đường kèm với tăng HA 112 5.4.2.4. Phụ nữ mãn kinh bị thừa cân .113 5.4.3. Về số lượng các YTNC trên từng cá thể .113 5.5. Bàn luận về dấu ấn tiêu xương β-CrossLaps 114 5.5.1. Về nồng độ β-CrossLaps theo nhóm tuổi 114 5.5.2. Về nồng độ β-CrossLaps theo tình trạng mãn kinh .115 5.5.3. Về nồng độ β-CrossLaps theo tỉ số khối (BMI) cơ thể 115 5.5.4. Về nồng độ β-CrossLaps theo số năm mãn kinh .116 5.5.4. Về nồng độ β-CrossLaps theo mật độ khoáng xương 117 Chương 6 – KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 119 6.1. Kết luận .119 6.2. Đề xuất 121 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC

pdf34 trang | Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 2039 | Lượt tải: 3download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Khảo sát rối loạn chuyển hóa lipid, lipoprotein và dấu ấn tiêu xương ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chöông 4 KEÁT QUAÛ Chöông 4 – Keát quaû 61 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.1. Ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu 4.1.1. Ñòa dö Baûng 4.1: Tyû leä ñòa dö cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu Ñòa dö n % TP-Hoà Chí Minh 424 95 Tænh khaùc 22 5 Toång soá 446 100 Nhaän xeùt Treân 90% ñoái töôïng nghieân cöùu soáng ôû TP-HCM. 4.1.2. Tuoåi Soá löôïng ñoái töôïng tham gia nghieân cöùu laø 446 ngöôøi, ñöôïc phaân boá nhö sau: Baûng 4.2: Tyû leä caùc nhoùm tuoåi cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu Nhoùùm tuoåi Soá ngöôøi % 40-49 156 35 50-59 214 48 60-69 68 15 ≥ 70 8 2 Toång 446 100 Nhaän xeùt Ñoái töôïng nghieân cöùu coù ñoä tuoåi taäp trung ôû nhoùm 50-59 tuoåi. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 62 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.1.3. Veà tuoåi maõn kinh - Tuoåi maõn kinh trung bình cuûa nhoùm nghieân cöùu: 49.14 tuoåi coù ñoä leäch chuaån laø 4.64. - Tuoåi maõn kinh nhoû nhaát cuûa nhoùm nghieân cöùu laø 40 tuoåi vaø lôùn nhaát laø 59 tuoåi. 4.1.4. Veà thôøi gian maõn kinh Baûng 4.3: Phaân boá ñoái töôïng nghieân cöùu theo thôøi gian MK Nhoùm Soá ngöôøi % TMK 213 48 MK-1 (0-5 naêm) 124 28 MK-2 (5-10 naêm) 57 13 MK-3 (treân 10 naêm) 52 11 TOÅNG 446 100 Nhaän xeùt Ñoái töôïng nghieân cöùu naèm trong nhoùm TMK chieám tæ leä cao nhaát (48%) vaø nhoùm MK treân 10 naêm chieám tyû leä thaáp nhaát (11%). maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 63 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4.1: Tyû leä % ñoái töôïng nghieân cöùu phaân boá theo thôøi gian maõn kinh 4.1.5. Veà ñaùi thaùo ñöôøng Qua baûng traû lôøi caâu hoûi vaø ñònh löôïng ñöôøng huyeát khi ñoùi thì trong 445 ñoái töôïng nghieân cöùu coù 10 ngöôøi maéc beänh ÑTÑ, chieám tyû leä 2%. 4.1.6. Veà huyeát aùp Döïa treân tieâu chuaån taêng HA khi HA ≥ 140/90mmHg, hoaëc ñang duøng thuoác taêng HA, thì nhoùm nghieân cöùu coù 64 ngöôøi taêng HA, chieám tyû leä 19%. 4.1.7. Veà chæ soá khoái cô theå (BMI) Khaûo saùt 437 ñoái töôïng nghieân cöùu cho keát quaû: - BMI trung bình: 23,1 ± 3,01 - BMI toái thieåu: 17,08 - BMI toái ña: 34,55 maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 64 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Döïa treân tieâu chuaån cuûa WHO (1977), vôùi soá lieäu thu nhaäp ñöôïc töø nghieân cöùu. Chuùng toâi phaân chia nhö sau: - BMI < 25: Khoâng thöøa caân, coù 341 ngöôøi (78%). - BMI: 25-30: Thöøa caân, coù 87 ngöôøi (20%). - BMI > 30: Beùo phì, coù 9 ngöôøi (2%). Bieåu ñoà 4.2: Tyû leä % ñoái töôïng nghieân cöùu phaân boá theo chæ soá khoái cô theå (BMI) maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 65 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Baûng 4.4: Chæ soá khoái cô theå theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm MK BMI < 25 BMI ≥ 25 Toång TMK n % 164 79 44 21 208 100 MK1 n % 92 75 30 25 122 100 MK2 n % 40 73 15 27 55 100 MK3 n % 45 87 7 13 52 100 Toång n % 341 78 96 22 437 100 Nhaän xeùt Thöøa caân vaø beùo phì taäp trung ôû nhoùm tieàn maõn kinh vaø maõn kinh töø 0-5 naêm. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 66 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4..3: Tyû leä % phaân boá beùo phì vaø thöøa caân theo thôøi gian MK 4.2. Keát quaû veà CT, TG, HDL-C vaø LDL-C Baûng 4..5: Keát quaû trung bình cuûa caùc chæ soá lipid maùu n Trung bình Ñoä leäch chuaån Toái thieåu Toái ña Cholesterol 446 212,76 54,32 188,45 240,2 Triglycerid 446 138,61 89,83 81,8 166,05 HDL-C 446 41,04 12,06 35 47 LDL-C 446 121,95 36,93 103,1 141,2 CA 435 4,4 1,35 3,46 5,17 maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 67 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.2,1. Keát quaû CT Baûng 4.6: Keát quaû CT Nhoùm CT trung bình Ñoä leäch chuaån n 40-49 tuoåi 212,03 42,77 156 50-59 tuoåi 214,91 58,43 214 60-69 tuoåi 205,26 66,70 65 ≥ 70 tuoåi 219,75 34,83 8 Toång 212,76 54,32 443 Nhaän xeùt - Trò soá trung bình cuûa CT ôû nhoùm tuoåi 60-69 thaáp hôn nhoùm tuoåi 40-49 moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). - Taát caû trò soá trung bình cuûa CT ôû caùc nhoùm coøn laïi khaùc nhau khoâng coù yù nghóa thoáng keâ. - Rieâng nhoùm ≥ 70 tuoåi chæ coù 8 ñoái töôïng, neân khoâng so saùnh vôùi caùc nhoùm khaùc ñöôïc. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 68 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.2.2. Keát quaû TG Baûng 4.7: Keát quaû TG Nhoùm TG trung bình Ñoä leäch chuaån n 40-49 tuoåi 131,08 79,74 156 50-59 tuoåi 142,65 86,98 214 60-69 tuoåi 141,30 117,25 65 ≥ 70 tuoåi 162,35 116,84 8 Toång 138,61 89,83 443 Nhaän xeùt Trò soá trung bình TG cuûa taát caû caùc nhoùm khaùc nhau khoâng coù yù nghóa thoáng keâ. 4.2.3. Keát quaû HDL-C Baûng 4.8: Keát quaû HDL-C Nhoùm HDL-C trung bình Ñoä leäch chuaån n 40-49 tuoåi 42,3 9,9 156 50-59 tuoåi 40,5 13,0 214 60-69 tuoåi 39,9 13,7 65 ≥ 70 tuoåi 40,5 10,53 8 Toång 41,0 12,1 443 maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 69 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhaän xeùt Trò soá trung bình cuûa HDL-C ôû taát caû caùc nhoùm tuoåi ñeàu naèm trong giôùi haïn bình thöôøng vaø khaùc nhau khoâng coù yù nghóa thoáng keâ. 4.2.4. Keát quaû LDL-C Baûng 4.9: Keát quaû LDL-C Nhoùm LDL-C trung bình Ñoä leäch chuaån n 40-49 tuoåi 121,14 29,07 156 50-59 tuoåi 123,57 39,77 214 60-69 tuoåi 117,0 45,0 65 ≥ 70 tuoåi 124,79 24,47 8 Toång 121,95 36,93 443 Nhaän xeùt Trò soá trung bình cuûa LDL-C ôû taát caû caùc nhoùm tuoåi ñeàu naèm trong giôùi haïn bình thöôøng vaø khaùc nhau khoâng coù yù nghóa thoáng keâ. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 70 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.2.5. Keát quaû chæ soá xô vöõa: CA = (CT-HDL)/HDL Baûng 4.10: CA theo tuoåi Nhoùm CA trung bình Ñoä leäch chuaån n 40-49 tuoåi 4,19 1,26 156 50-59 tuoåi 4,54 1,41 214 60-69 tuoåi 4,36 1,40 65 ≥ 70 tuoåi 4,64 1,20 8 Toång 4,40 1,35 443 Nhaän xeùt Trò soá trung bình cuûa chæ soá xô vöõa ôû caùc nhoùm tuoåi lôùn hôn 50 cao hôn nhoùm tuoåi döôùi 50 moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 71 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.2.6. Keát quaû CT/HDL Baûng 4.11: CT/HDL theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm MK CT/HDL-C 5 Toång TMK n % 95 46 113 54 208 100 MK1 n % 38 31 85 69 123 100 MK2 n % 10 19 42 81 52 100 MK3 n % 18 35 34 65 52 100 Toång n % 161 38 274 62 435 100 Nhaän xeùt Tyû soá CT/HDL-C > 5 taêng daàn theo theo thôøi gian maõn kinh. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 72 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4.4: Tyû leä % phaân boá tyûû soá CT/HDL-C theo thôøi gian MK 4.2.7. Keát quaû LDL/HDL Baûng 4.12: LDL/HDL theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm MK LDL-C/HDL-C 5 Toång TMK n % 204 98 4 2 208 100 MK1 n % 120 98 3 2 123 100 MK2 n % 50 96 2 4 52 100 MK3 n % 52 100 0 0 52 100 Toång n % 426 97,9 9 2,1 435 100 maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 73 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhaän xeùt Tyû soá LDL-C/HDL-C > 5, chieám tyû leä raát thaáp, chæ coù 9 treân 435 ñoái töôïng nghieân cöùu, chieám tyû leä 2,1%. Bieåu ñoà 4.5: Tyû leä % phaân boá tyûû soá LDL-C/HDL-C theo thôøi gian MK 4.3. Xöû lyù vaø so saùnh keát quaû thu ñöôïc Xöù lyù vaø so saùnh saùnh keát quaû CT, TG, HDL-C, LDL-C vaø CA cuûa nhoùm nghieân cöùu vôùi nhoùm phuï nöõ Vieät Nam bình thöôøng coù cuøng ñoä tuoåi (Nhoùm cuûa Phaïm Thò Mai) vaø vôùi nhoùm phuï nöõ phöông Taây coù cuøng giôùi vaø cuøng ñoä tuoåi (Nhoùm nghieân cöùu PROCAM). 4.3.1. Veà Cholesterol toaøn phaàn 4.3.1.1. So saùnh vôùi keát quaû nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Mai a) So saùnh keát quaû trung bình cuûa CT giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng theo tuoåi maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 74 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Baûng 4.13: Keát quaû trung bình cuûa CT giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng theo tuoåi Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm chöùng p 40-49 tuoåi 212,03±42,77 188 ± 32,7 <0,05 50-59 tuoåi 214,91±58,43 192 ± 36,0 <0,05 60-69 tuoåi 205,26±66,70 189 ± 32,4 <0,05 ≥ 70 tuoåi 219,75±43,83 175 ± 11,1 <0,05 Toaøn nhoùm 212,76±54,32 190,5±30,0 ** ** Khoâng coù soá lieäu Nhaän xeùt - Taát caû trò soá trung bình CT cuûa nhoùm nghieân cöùu ñeàu cao hôn nhoùm chöùng moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p<0,05). b) Soá ngöôøi trong nhoùm nghieân cöùu coù möùc CT vöôït quaù möùc CT bình thöôøng (Trò soá trung bình + 1 ñoä leäch chuaån) trong nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Mai: 282 ngöôøi chieám tyû leä 63%. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 75 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Baûng 4.14: Soá ngöôøi trong nhoùm nghieân cöùu coù möùc CT vöôït quaù möùc CT bình thöôøng Nhoùm MK CT bình thöôøng CT taêng Toång TMK n % 86 40 127 60 213 100 MK1 n % 41 33 83 67 124 100 MK2 n % 17 31 38 69 55 100 MK3 n % 20 37 34 63 54 100 Toång n % 164 36 282 63 446 100 Nhaän xeùt Taêng CT toaøn phaàn ôû ñoái töôïng nghieân cöùu coù tyû leä xuaát hieän taêng daàn theo thôøi gian MK. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 76 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4.6: Phaân phoái % taêng CT theo thôøi gian MK 4.3.1.2. So saùnh vôùi nghieân cöùu PROCAM Baûng 4.15: So saùnh vôùi nghieân cöùu PROCAM Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm PROCAM p 40-49 tuoåi 212,03±42,77 206,0 ± 37,5 >0,05 50-59 tuoåi 214,91±58,43 229,5 ± 42,5 <0,05 60-69 tuoåi 205,26±66,70 248,5 ± 41,2 <0,05 ≥ 70 tuoåi 219,75±43,83 ** Toaøn nhoùm 212,76±54,32 222,9±41 >0,05 ** Khoâng coù soá lieäu - Nhoùm nghieân cöùu coù trò soá CT thaáp hôn nhoùm bình thöôøng cuûa nghieân cöùu PROCAM ôû nhoùm tuoåi 50-59 (p > 0,05) vaø 60-69 (p < 0,05). maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 77 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn - Rieâng nhoùm tuoåi 40-49 trò soá CT trung bình cuûa nhoùm nghieân cöùu cao hôn cuûa nghieân cöùu PROCAM khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (p > 0,05). 4.3.2. Veà Triglycerid 4.3.2.1. So saùnh keát quaû trung bình TG giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng cuûa Phaïm Thò Mai a) TG trung bình theo nhoùm tuoåi: Baûng 4.16: TG trung bình theo nhoùm tuoåi Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm chöùng p 40-49 tuoåi 131,08±79,74 79 ± 35,1 <0,05 50-59 tuoåi 142,65±86,98 83 ± 38,0 <0,05 60-69 tuoåi 141,30±117,25 70 ± 27,5 <0,05 ≥ 70 tuoåi 162,35±116,84 58 ± 15,2 <0,05 Nhaän xeùt - Taát caû trò soá trung bình TG cuûa nhoùm nghieân cöùu ñeàu cao hôn nhoùm chöùng moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). b) Soá ngöôøi trong nhoùm nghieân cöùu coù möùc Triglycerid vöôït quaù möùc Triglycerid bình thöôøng (Trò soá trung bình + 1 ñoä leäch chuaån) trong nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Mai thöïc hieän naêm 1990 laø 80 ngöôøi chieám tyû leä 17,9% ñoái töôïng nghieân cöùu. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 78 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn c) Keát quaû TG theo thôøi gian maõn kinh: Baûng 4.17: Keát quaû TG theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm MK TG bình thöôøng TG taêng Toång TMK n % 181 85 32 15 213 100 MK1 n % 94 76 30 24 124 100 MK2 n % 45 82 10 18 55 100 MK3 n % 46 85 8 15 54 100 Toång n % 366 82,1 80 17,9 446 100 Nhaän xeùt Tyû leä taêng TG, taêng daàn theo thôøi gian maõn kinh. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 79 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4.7: Tyû leä % taêng TG phaân phoái theo thôøi gian maõn kinh 4.3.2.2. So saùnh keát quaû trung bình TG giöõa nhoùm nghieân cöùu vôùi nghieân cöùu PROCAM Baûng 4.18: Keát quaû trung bình TG giöõa nhoùm nghieân cöùu vôùi nghieân cöùu PROCAM Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm chöùng P 40-49 tuoåi 131,08±79,74 94,2 ±,56,5 <0,05 50-59 tuoåi 142,65±86,98 105,3 ± 61,5 <0,05 60-69 tuoåi 141,30±117,25 120,0 ± 83,3 <0,05 ≥ 70 tuoåi 162,35±116,84 ** Nhaän xeùt Trò soá trung bình cuûa TG ôû taát caû ñoä tuoåi thuoäc nhoùm nghieân cöùu ñeàu cao hôn TG cuûa nghieân cöùu PROCAM moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 80 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhö vaäy keát quaû TG trung bình cuûa nghieân cöùu naøy cao hôn caû hai nghieân cöùu (Phaïm Thò Mai vaø PROCAM vôùi p < 0,05). 4.3.3. Veà HDL-C 4.3.3.1. So saùnh keát quaû trung bình cuûa HDL-C giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng cuûa Phaïm Thò Mai a) HDL-C theo nhoùm tuoåi Baûng 4.19: Keát quaû trung bình cuûa HDL-C giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng cuûa Phaïm Thò Mai Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm chöùng p 40-49 tuoåi 42,3±9,9 51 ± 12,8 <0,05 50-59 tuoåi 40,5±13,0 50 ± 12,8 <0,05 60-69 tuoåi 39,9±13,7 50 ± 87,0 <0,05 ≥ 70 tuoåi 40,5±10,53 40 ± 11,0 <0,05 Toaøn nhoùm 41,0±12,1 51,3±12 <0,05 Nhaän xeùt Taát caû trò soá trung bình HDL-C cuûa nhoùm nghieân cöùu ñeàu thaáp hôn nhoùm chöùng moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ. b) Soá ngöôøi trong nhoùm nghieân cöùu coù möùc HDL-C thaáp hôn möùc HDL-C bình thöôøng trong nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Mai: 371 ngöôøi chieám tyû leä 83,2%, Taäp trung ôû nhoùm tuoåi TMK vaöù töø 50-59 tuoåi. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 81 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn c) HDL-C theo thôøi gian maõn kinh Baûng 4.20: HDL-C theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm MK HDL-C bình thöôøng HDL-C giaûm Toång TMK n % 43 20 170 80 213 100 MK-1 n % 14 11 110 89 124 100 MK-2 n % 8 15 47 85 55 100 MK-3 n % 10 19 44 81 54 100 Toång n % 75 16,8 371 83,2 446 100 Nhaän xeùt Tyû leä ñoái töôïng nghieân cöùu coù HDL-C thaáp taêng daàn töø TMK cho ñeán giai ñoaïn maõn kinh 5 – 10 naêm ñaït ñænh cao nhaát, sau ñoù coù khuynh höôûng giaûm nhe. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 82 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4.8: Tyû leä % giaûm HDL-C phaân phoái theo thôøi gian maõn kinh 4.3.3.2. So saùnh keát quaû trung bình cuûa HDL-C giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nghieân cöùu PROCAM Baûng 4.21: Keát quaû trung bình cuûa HDL-C giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nghieân cöùu PROCAM Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm PROCAM p 40-49 tuoåi 42,3±9,9 57,4 ± 14,6 <0,05 50-59 tuoåi 40,5±13,0 58,0 ±14,9 <0,05 60-69 tuoåi 39,9±13,7 58,4 ±15,0 <0,05 Nhaän xeùt - HDL-C trung bình cuûa caû 3 nhoùm tuoåi thuoäc ñoái töôïng nghieân cöùu ñeàu thaáp hôn nghieân cöùu PROCAM moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 83 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.3.4. Veà LDL-C 4.3.4.1. So saùnh keát quaû trung bình cuûa LDL-C giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng a) LDL-C theo nhoùm tuoåi Baûng 4.22: LDL-C theo nhoùm tuoåi Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm chöùng p 40-49 tuoåi 121,14±29,07 119 ± 1,2 >0,05 50-59 tuoåi 123,57±39,77 122 ± 31,4 >0,05 60-69 tuoåi 117,0±45,0 124 ± 29,2 >0,05 ≥ 70 tuoåi 124,79±24,47 97 ± 14,0 <0,05 Toaøn nhoùm 121,95±36,93 121,4±3,0 >0,05 Nhaän xeùt - Trò soá trung bình LDL-C cuûa nhoùm 4 cao hôn nhoùm chöùng moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). - Rieâng trò soá trung bình LDL-C cuûa nhoùm 3 so vôùi nhoùm chöõng coù khaùc nhau nhöng khoâng coù yù nghóa thoáng keâ. b) Soá ngöôøi trong nhoùm nghieân cöùu coù möùc LDL-C vöôït quaù möùc LDL-C bình thöôøng trong nghieân cöùu cuûa Phaïm Thò Mai 175 ngöôøi chieám tyû leä 39,2%. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 84 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn c) LDL-C theo thôøi gian maõn kinh Baûng 4.23: LDL-C theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm MK LDL-C bình thöôøng LDL-C taêng Toång TMK n % 137 64 76 36 213 100 MK-1 n % 70 56 54 44 124 100 MK-2 n % 29 53 26 47 55 100 MK-3 n % 35 65 19 35 54 100 Toång n % 271 60,8 175 39,2 446 100 Nhaän xeùt - Tyû leä taêng LDL-C ôû ñoái töôïng nghieân cöùu, taêng daàn theo thôøi gian MK, maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 85 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Bieåu ñoà 4.9: Tyû leä taêng LDL-C phaân phoái theo thôøi gian maõn kinh 4.3.4.2. So saùnh keát quaû trung bình cuûa LDL-C giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nghieân cöùu PROCAM Baûng 4.24: Keát quaû trung bình cuûa LDL-C giuõa nhoùm nghieân cöùu vaø nghieân cöùu PROCAM Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm PROCAM p 40-49 tuoåi 121,14±29,07 129,8 ± 34,7 <0,05 50-59 tuoåi 123,57±39,77 150,0± 39,4 <0,05 60-69 tuoåi 117,0±45,0 166,8 ± 38,8 <0,05 maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 86 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhaän xeùt - Toaøn boä caùc nhoùm tuoåi cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu ñeàu coù trò soá trung bình LDL-C thaáp hôn nhoùm nghieân cöùu PROCAM moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ( p<0,05). - Keát quaû LDL-C trung bình cuûa nghieân cöùu naøy cao hôn nghieân cöùu Phaïm Thò Mai vaø thaáp hôn nghieân cöùu PROCAM ôû moò löùa tuoåi. 4.3.5. Veà chæ soá xô vöõa (CA) Baûng 4.25: So saùnh keát quaû cuûa CA giöõa nhoùm nghieân cöùu vaø nhoùm chöùng Tuoåi Nhoùm nghieân cöùu Nhoùm chöùng p 40-49 tuoåi 4,19±1,26 2,8±1,0 <0,05 50-59 tuoåi 4,54±1,41 2,8±1,0 <0,05 60-69 tuoåi 4,36±1,40 2,9±0,9 <0,05 ≥ 70 tuoåi 4,64±1,20 3,3±0,9 <0,05 Nhaän xeùt CA cuûa nhoùm nghieân cöùu cao hôn nhoùm chöùng, moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ. 4.3.6. Toång soá roái loaïn lipid vaø lipoprotein theo nhoùm tuoåi vaø theo töøng loaïi XN Döïa treân söï so saùnh veà trò soá trung bình cuûa caùc thoâng soá lipid trong nghieân cöùu naøy vôùi trò soá trung bình cuûa caùc thoâng soá lipid trong nghieân cöùu Phaïm Thò Mai, theo töøng nhoùm tuoåi, töø ñoù ruùt ra ñöôïc keát quaû (xem baûng 4.25). maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 87 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Baûng 4.26: Keát quaû so saùnh veà trò soá trung bình cuûa caùc thoâng soá lipid trong nghieân cöùu naøy vôùi trò soá trung bình cuûa caùc thoâng soá lipid trong nghieân cöùu Phaïm Thò Mai theo töøng nhoùm tuoåi XN 40-49 50-59 60-69 ≥70 Toång soá roái loaïn CT ↑ * ↑ * ↑ * ↑ * 4 TG ↑ * ↑ * ↑ * ↑ * 4 HDL-C ↑ * ↑ * ↑ * ↑ * 0 LDL-C ↑ ↑ * ↑ * ↑ * 3 CA ↑ ↑ * ↑ ↑ 1 Toång soá roái loaïn 2 4 3 3 12 * Coù yù nghóa thoáng keâ Nhaän xeùt * Löùa tuoåi bò roái loaïn lipid vaø lipoprotein taäp trung nhieàu nhaát laø 50-59. * Löùa tuoåi ít bò roái loaïn lipid vaø lipoprotein laø 40-49. * Loaïi XN coù nhieàu nhoùm nghieân cöùu bò roái loaïn laø CT vaø TG. * Loaïi XN khoâng coù nhoùm nghieân cöùu naøo bò roái loaïn laø HDL-C. Tuy nhieân taûn maïn trong caùc nhoùm tuoåi coù 35% ñoái töôïng nghieân cöùu coù HDL- C thaáp. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 88 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 4.3.7. Roái loaïn lipid vaø lipoprotein theo thôøi gian maõn kinh Baûng 4.27: Roái loaïn lipid vaø lipoprotein theo thôøi gian maõn kinh Nhoùm maõn kinh/XN Taêng CT Taêng TG Taêng LDL-C Giaûm HDL-C TMK n % 127 60 32 15 76 36 170 80 MK1 n % 83 67 30 24 54 44 110 89 MK2 n % 38 69 10 18 26 47 47 85 MK3 n % 34 63 8 15 19 35 44 81 Toång n % 282 63 80 17,9 175 39,2 371 83,2 Nhaän xeùt Tyû leä roái loaïn chuyeån hoùa lipid vaø lipoprotein xuaát hieän ñaùng keå ôû giai ñoaïn TMK vaø coù khuynh höôùng taêng daàn theo thôøi gian maõn kinh. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 89 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Tăng CT Tăng TG Tăng LDL-C Giảm HDL-C TMK MK1 MK2 MK3 Tổng Bieåu ñoà 4.10: Tyû leä roái loaïn lippid vaø lipoprotein theo thôøi gian maõn kinh 4.4. Töông quan giöõa keát quaÛ CT, TG, HDL, LDL, CA vôùi BMI Baûng 4.28: Töông quan giöõa keát quaû CT, TG, HDL, LDL, CA vôùi BMI Chæ soá khoái (BMI) Heä soá töông quan ( r ) P CT Triglycerid HDL-C LDL-C CA -0,061 -0,045 -0,06 -0,033 -0,011 0,2 0,346 0,211 0,49 0,825 Nhaän xeùt - Trong taát caû caùc XN veà lipid vaø lipoprotein ,khoâng coù xeùt nghieäm naøo coù töông quan vôùi BMI 1 caùch coù yù nghóa thoáng keâ. maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 90 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn - Veà ñaùi thaùo ñöôøng chæ coù 10 ngöôøi neân chuùng toâi khoâng xeùt töông quan vôùi roái loaïn chuyeån hoùa lipid. 4.5. Daáu aán tieâu xöông Noàng ñoä β-CrossLaps theo nhoùm tuoåi: Baûng 4.29: Keát quaû thöû nghieäm daáu aán tieâu xöông theo nhoùm tuoåi Nhoùm β-CrossLaps trung bình (ng/ml) Ñoä leäch chuaån n 40-49 tuoåi 0,292 0,09 156 50-59 tuoåi 0,376 0,17 214 60-69 tuoåi 0,525 0,19 65 ≥ 70 tuoåi 0,498 0,153 8 Nhaän xeùt: -Trò soá trung bình cuûa β-CrossLaps tăng dần theo độ tuổi một cách có ý nghóa thoáng keâ, -Rieâng nhoùm ≥ 70 tuoåi chæ coù 8 ñoái töôïng neân khoâng so saùnh vôùi caùc nhoùm khaùc ñöôïc, Noàng ñoä β-CrossLaps theo tình traïng maõn kinh: Baûng 4.30: Keát quaû thöû nghieäm daáu aán tieâu xöông theo nhoùm maõn kinh maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 91 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhoùm β-CrossLaps trung bình (ng/ml) Ñoä leäch chuaån n Tieàn MK 0,295 0,141 12 Maõn kinh 0,561 0,231 434 Nhaän xeùt: -Trò soá trung bình β-CrossLaps cuûa nhoùm phụ nữ TMK thấp hôn nhoùm phụ nữ MK. -Taát caû caùc giaù trò cöïc ñaïi cuûa β-CrossLaps trong nghieân cöùu ñeàu naèm trong nhoùm phụ nữ MK. Noàng ñoä β-CrossLaps theo tæ soá khoái (BMI) cô theå: Baûng 4.31: Lieân quan giöõa tình traïng beùo phì vaø daáu aán tieâu xöông Nhoùm β-CrossLaps trung bình (ng/ml) Ñoä leäch chuaån n BMI<25 0,425 0,255 341 BM≥25 0,398 0,215 96 maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 92 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhaän xeùt: -Trò soá trung bình β-CrossLaps cuûa nhoùm phuï nöõ dö caân vaø beùo phì thaáp hôn nhoùm coøn laïi moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p <0,05). -Haàu heát tröôøng hôïp coù giaù trò β-CrossLaps raát cao ñeàu naèm trong nhoùm phuï nöõ ñuû caân vaø gaày. Noàng ñoä β-CrossLaps theo soá naêm maõn kinh: Baûng 4.32: Lieân quan giöõa soá naêm maõn kinh vaø daáu aán tieâu xöông Nhoùm β-CrossLaps trung bình (ng/ml) Ñoä leäch chuaån n TMK 0,289 0,085 213 MK-1 (0-5 naêm) 0,366 0,171 124 MK-2 (5-10 naêm) 0,534 0,184 55 MK-3 (treân 10 naêm) 0,511 0,152 54 Nhaän xeùt: Trò soá trung bình β-CrossLaps ôû giai ñoaïn môùi maõn kinh (0-5 naêm) cao hơn giai đñoạn tiền MK , giaù trò naøy sẽ đñaït cực đñại ở giai ñoạn MK (5-10 năm), sau đñoù sẽ giảm dần ở giai đñoạn MK treân 10 năm. Noàng ñoä β-CrossLaps theo maät ñoä khoaùng xöông: Baûng 4.32: Lieân quan giöõa maät ñoä khoaùng xöông (BMD) vaø daáu aán tieâu xöông maõn kinh vaø maõn kinh Chöông 4 – Keát quaû 93 Khaûo saùt roái loaïn chuyeån hoùa lipid, lipoprotein vaø daáu aán tieâu xöông ôû phuï nöõ tieàn Nhoùm β-CrossLaps trung bình (ng/ml) Ñoä leäch chuaån n Bình thöôøng 0,213 0,08 239 Loaõng xöông 0,456 0,125 5 Thieáu xöông 0,634 0,148 27 Nhaän xeùt: Giöõa maät ñoä khoaùng chaát trong xöông vaø daáu aán tieâu xöông coù moái töông quan tæ leä nghòch, maät ñoä khoaùng cuûa xöông giaûm coù moái quan heä vôùi vieäc gia taêng noàng ñoä daáu aán tieâu xöông. maõn kinh vaø maõn kinh

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdf10_3.pdf
  • pdf11.pdf
  • pdf12.pdf
  • pdf13.pdf
  • pdf1_2.pdf
  • pdf2_2.pdf
  • pdf3.pdf
  • pdf4.pdf
  • pdf5_2.pdf
  • pdf7.pdf
  • pdf8.pdf
  • pdf9.pdf
Tài liệu liên quan