Luận văn Mô hình quản lý trường phổ thông dân tộc bán trú ở các xã đặc biệt khó khăn của tỉnh Hà Giang

khai bảng thực đơn và số lượng lương thực, thực phẩm trong khẩu phần ăn hàng ngày của học sinh. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm cho các em. - Hàng tháng tổ chức họp ban chỉ đạo đánh giá công tác tháng, cung cấp thông tin, trao đổi phản hồi để có những điều chỉnh phù hợp. 3.2.4.3. Điều kiện: Phải đảm bảo thực hiện đầy đủ chế độ chính sách đối với CBQL, HS. Công khai minh bạch trong công tác tài chính, dân chủ trong công tác chỉ đạo xây dựng kế hoạch và thông tin phản hồi. Phải đảm bảo quản lý trường PTDTBT dân nuôi theo cách hiệu quả và bền vững với sự tham gia tích cực của các cộng đồng tại địa phương. Tạo ra mô hình quản lý trường PTDT Bán trú đảm bảo tính khoa học, tính thời đại và khả thi. Đổi mới phương pháp quản lý theo xu thế xã hội hoá công tác quản lý trường học. Xây dựng thành công môi trường học tập thân thiện học sinh tích cực. Từng bước nâng cao chất lượng giáo dục cho đồng bào dân tộc thiểu số vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn. Phải triển khai xây dựng qui chế và xây dựng chương trình, kế hoạch đồng bộ, cụ thể phù hợp với chủ trương của Đảng và nhà nước, với điều kiện thực tế của các địa phương và sự phát triển của mô hình. 3.2.5. Giải pháp 5: Xây dựng môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực cho trường PTBT dân nuôi 3.2.5.1. Mục tiêu, ý nghĩa: - Tạo nên một môi trường giáo dục an toàn, bình đẳng, tạo hứng thú cho học sinh dân tộc trong học tập, góp phần đảm bảo quyền được đi học, học hết cấp và học được của học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục dân tộc trên cơ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 76 sở tập trung mọi nỗ lực của nhà trường vì người học, với các mối quan tâm thể hiện thái độ thân thiện và tinh thần dân chủ. - Trong môi trường trường học thân thiện, trẻ em dân tộc sẽ cảm nhận được sự thoải mái khi việc học của mình vừa gắn với kiến thức trong sách vở, vừa thông qua sự thâm nhập, trải nghiệm thực tiễn. Thông qua các hoạt động ngoại khóa, các trò chơi dân gian, các hoạt động tập thể, trẻ em thấy được quan tâm và như vậy mỗi ngày trẻ em đến trường là một ngày vui. - Trường học thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc phát huy tính tích cực của học sinh. Trong môi trường phát triển toàn diện đó, học sinh học tập hứng thú, chủ động tìm hiểu kiến thức dưới sự dìu dắt của thầy cô giáo, gắn chặt giữa học và hành, biết thư giãn khoa học, rèn luyện kỹ năng và phương pháp học tập, trong đó những yếu tố hết sức quan trọng là khả năng tự tìm hiểu, khám phá, sáng tạo. - Trong cuộc vận động “xây dựng trƣờng học thân thiện, học sinh tích cực”, vai trò các thầy giáo, cô giáo có ý nghĩa hết sức quan trọng. Thực hiện kế hoạch này, chúng ta từng bước xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất đạo đức, năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong thời kỳ phát triển mới. Theo đó, các thế hệ học sinh năng động, tích cực dưới sự dạy dỗ của các thầy cô giáo được học tập trong môi trường trường học thân thiện, sẽ là nhân tố quyết định sự phát triển bền vững của đất nước. 3.2.5.2. Nội dung: “Xây dựng trƣờng học thân thiện, học sinh tích cực” Đây là phong trào thi đua rộng lớn đã được Bộ Giáo dục - Đào tạo triển khai trong toàn ngành và hoạt động trong giai đoạn 5 năm (từ 2008 đến 2013). Theo đó, các cơ sở giáo dục phổ thông phải xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội. Học sinh phải phát huy tính chủ động, tích cực, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 77 sáng tạo trong học tập và trong các hoạt động xã hội, góp phần vào sự phát triển của đất nước. - Trường học thân thiện là một mô hình trường học do Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đề xướng, xây dựng và triển khai từ vài thập kỷ qua ở nhiều nước trên thế giới và đã thu được những kết quả tốt đẹp. Ở Việt Nam, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với UNICEF tổ chức thí điểm xây dựng mô hình trường học thân thiện tại nhiều trường Tiểu học và THCS, năm học 2009 – 2010, Bộ GD&ĐT quyết định tiến hành mở rộng mô hình này ở tất cả các cấp học phổ thông (có cả THPT). Phong trào thi đua “Xây dựng trƣờng học thân thiện, học sinh tích cực” xác định 5 nội dung gồm: 1. Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn; 2. Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập; 3. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh; 4. Tổ chức các hoạt động tập thể, vui tươi, lành mạnh; 5. Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. Để phong trào thi đua "Xây dựng trƣờng học thân thiện, học sinh tích cực” trong trường PTDTBT dân nuôi đạt kết quả tốt đẹp, cần thực hiện các việc sau: 1 - Huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà trường, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp điều kiện của địa phương, đáp ứng nhu cầu xã hội. 2 - Khắc phục tính thụ động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động xã hội một cách phù hợp, hiệu quả. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 78 3 - Xây dựng, chỉnh trang trường, lớp xanh hơn, sạch hơn, đẹp hơn. Bảo đảm trường sạch sẽ, có cây xanh, thoáng mát, lớp học đủ ánh sáng, thoáng đãng, bàn ghế hợp lứa tuổi học sinh. 4 - Trường tổ chức cho học sinh trồng cây và chăm sóc cây thường xuyên. Có đủ nhà vệ sinh và giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, không ảnh hưởng xấu đến lớp học và cảnh quan môi trường. Học sinh tích cực tham gia giữ vệ sinh các công trình công cộng, nhà trường, lớp học và cá nhân. 5 - Giáo viên dạy học có hiệu quả, giúp các em học sinh dân tộc tự tin trong học tập, có phương pháp dạy, giáo dục và hướng dẫn học sinh học tập nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, góp phần hình thành khả năng tự học của học sinh... - Phải tăng cường kiểm tra, phát vấn, giao việc cho các em, qua đó góp phần giúp các em có khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ nói một cách có hệ thống, tự tin khi trình bày trước tập thể. - Phát động trong học sinh tham gia dự thi làm đồ dùng học tập bằng nguyên liệu rẻ tiền ở địa phương sau các tiết học. Đây là cách để kiểm tra mức độ vận dụng của học sinh đồng thời cũng là cơ hội để các em tham gia cải tiến giờ dạy có chất lượng cao hơn. - Thầy, cô giáo phải có phương pháp giảng dạy tích cực để cho HS tích cực. Bởi vì trong một lớp học có học sinh dân tộc, số học sinh tích cực rất là ít, thường là những em có học lực và hạnh kiểm khá - giỏi, còn đa số là thụ động. - Đổi mới phương pháp giảng dạy sao cho có thể lôi cuốn tất cả học sinh tham gia. - Tổ chức một số hoạt động sáng tạo, phát huy trí tuệ và năng lực hoạt động của học sinh như thuyết trình, lập báo cáo, làm mô hình kỹ thuật, sáng tác thơ văn… Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 79 - Các tổ bộ môn cũng sẽ giao một số đề tài nghiên cứu nhỏ cho học sinh thực hiện như: sưu tầm tranh ảnh, tài liệu theo chủ đề… - Để tạo thêm sân chơi cho học sinh, tuỳ vào sở trường của mình, các em có thể tham gia các CLB như CLB Toán học, CLB Thơ văn,... 6 - Bên cạnh đó, trường tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh; tổ chức các trò chơi dân gian, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, sinh hoạt, ứng xử văn hóa, loại bỏ bạo lực và tệ nạn xã hội trong học đường. Hình thành thói quen làm việc theo nhóm - Tạo điều kiện học sinh được tham gia các hoạt động trong nhà trường một cách chủ động, được bộc lộ quan điểm, rèn luyện các kỹ năng và hình thành quan hệ tốt trong giao tiếp với thầy cô và bạn bè. Tổ chức những hoạt động như hội chợ (vào dịp lễ, tết), hội thảo về phương pháp học tập, các buổi văn nghệ, trò chơi… để học sinh tự tham gia nhằm rèn luyện kỹ năng mềm để ứng dụng vào cuộc sống như thuyết trình, xây dựng hình ảnh bản thân, phương pháp làm việc nhóm… - Từ phong trào xây dựng “trường học thân thiện, học sinh tích cực”, xây dựng một môi trường sư phạm thực sự lành mạnh, trong đó, học sinh biết bảo vệ danh dự của nhà trường, của tập thể lớp và của chính bản thân mình; biết bảo vệ cái đúng, phê phán cái sai… Và để làm được điều này, cần phải có sự chung tay của cả gia đình và cộng đồng địa phương. - Hoàn thiện nhân cách cho học sinh bằng cách phát động các phong trào “Không nói tục chửi thề”, “Gọi bạn xưng tên”, “Kính trên nhường dưới, lễ phép với thầy cô giáo, người lớn tuổi”… 7 – Có kế hoạch phối hợp với ban ngành, đoàn thể và chính quyền địa phương, các doanh nghiệp... trong địa bàn để huy động nhân lực và hệ thống Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 80 cơ sở vật chất của các ngành và tổ chức liên quan để phối hợp thực hiện và huy động sự tham gia, đóng góp của toàn xã hội triển khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong nhà trường. - Phối hợp với Ngành văn hóa, thể thao và du lịch giới thiệu với trường các di tích lịch sử văn hoá tại địa phương phù hợp với nội dung “Học sinh tham gia tìm hiểu chăm sóc và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, văn hoá ở địa phương”. Mỗi trường đều nhận chăm sóc một di tích lịch sử văn hoá hoặc di tích cách mạng ở địa phương, góp phần làm cho di tích ngày một sạch đẹp hơn, hấp dẫn hơn, tuyên truyền giới thiệu các di tích của địa phương với bạn bè, cộng đồng dân cư và khách du lịch”. - Ngành GD&ĐT tổ chức biên tập, giới thiệu các trò chơi dân gian, các loại hình văn hoá nghệ thuật dân gian và lựa chọn, phối hợp hướng dẫn việc tổ chức đưa những trò chơi, các loại hình văn hoá nghệ thuật dân gian vào trong nhà trường phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương và lứa tuổi học sinh phổ thông... Đồng thời giới thiệu các giá trị văn hoá vật thể, phi vật thể, các lễ hội, di tích, di sản thiên nhiên để ngành giáo dục và đào tạo lựa chọn, hướng dẫn giáo viên lồng ghép và chương trình bài giảng, đặc biệt là các môn học KHXH như Văn học, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân; phối hợp với ngành giáo dục và đào tạo xây dựng các băng hình tiết dạy minh hoạ lồng ghép... - Triển khai giới thiệu cho học sinh những giá trị di sản văn hoá vật thể và phi vật thể của địa bàn học sinh sinh sống như “Bảo tồn và phát huy những giá trị văn hoá địa phương cụ thể”. - Trong những buổi ngoại khoá, chào cờ đầu tuần… nhà trường tổ chức lồng ghép kể chuyện về tấm gương các danh nhân, anh hùng liệt sĩ tiêu biểu của quê hương; giới thiệu các hình thức văn nghệ dân giân đặc trưng của địa phương… Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 81 3.2.5.3. Điều kiện: Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực đối với các trường PTDTBT dân nuôi là một việc làm có ý nghĩa hết sức to lớn. Mặc dù khi xây dựng có nhiều khó khăn so với các loại hình trường phổ thông khác. Để xây dựng thành công cần chú ý một số điều kiện sau: Phải có sự đồng lòng và quyết tâm cao trong tập thể sư phạm của nhà trường. Được cộng đồng dân cư và chính quyền địa phương đồng tình ủng hộ. Sự phối kết hợp với các cơ quan chức năng phải thường xuyên và hiệu quả. Cơ sở vật chất phải được quan tâm và đầu tư đồng bộ, diện tích mặt bằng nhà trường phải được quan tâm và đủ tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT. Trình độ, năng lực của giáo viên phải được trau dồi và bồi dưỡng thường xuyên, phương pháp giáo dục cho học sinh dân tộc phải mang tính đặc thù và phải thường xuyên được đổi mới. Phải quan tâm chú ý đến giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, ứng xử cho học sinh dân tộc. Phát huy nền văn hoá dân tộc, dân gian tại địa phương. 3.2.6. Giải pháp 6: Đầu tư đồng bộ cơ sở vật chất và hiện đại hoá phương tiện dạy học 3.2.6.1. Mục tiêu, ý nghĩa: Cơ sở vật chất và tài chính là phương tiện và điều kiện rất quan trọng để thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục của trường PTDTBT dân nuôi. Cơ sở vật chất được đầu tư đầy đủ, theo hướng chuẩn hoá, đồng bộ và hiện đại sẽ tạo điều kiện để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của nhà trường. Đầu tư đồng bộ theo tiêu chuẩn của Bộ G&ĐT, tạo sự công bằng cho giáo dục và từng bước hiện đại hoá giáo dục vùng khó, từ đó có cơ sở xây dựng trường PTDTBT dân nuôi theo chuẩn quốc gia về giáo dục. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 82 Thiết bị dạy học là cầu nối giữa lý luận với thực tiễn, giữa lý thuyết với thực hành, giúp cho người học tiếp cận nhanh hơn, rõ ràng hơn tới khoa học và kỹ năng thực hành, dễ hiểu, dễ vận dụng tri thức vào hoạt động thực tiễn. Kinh phí đảm bảo sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho mọi hoạt động của nhà trường được diễn ra thông suốt, đồng bộ và có hiệu quả. 3.2.6.2. Nội dung: Việc đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí là việc làm cần thiết, có tính chất thúc đẩy cho việc thành công của một mô hình giáo dục. Ngày nay, khi điều kiện kinh tế của quốc gia đang phát triển thì việc đầu tư đến hạ tầng cơ sở là việc làm tất yếu. Đảng ta coi giáo dục là “Quốc sách hàng đầu” và với quan điểm chỉ đạo “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”, các quan điểm đó đã tạo thuận lợi cho giáo dục phát triển. Trên quan điểm nhất quán, các chương trình mục tiêu quốc gia đã tập trung đầu tư cho giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Xác định được mục tiêu đầu tư các địa phương cần tập trung đầu tư vào một số hạng mục sau: - Trước tiên phải quan tâm đến diện tích đất. Trường PTDTBT dân nuôi là trường có học sinh ở nội trú nên phải có đủ diện tích cho xây dựng phòng học, phòng lưu trú, các phòng chức năng, khu nhà bếp, khu vệ sinh, khu sân chơi bãi tập và khu tăng gia sản xuất, khu trồng cây xanh. Ở miền núi, do địa hình dốc nên rất khó có mặt bằng để xây dựng nên chính quyền địa phương các cấp cần lựa chọn và đầu tư khu vực thuận lợi (có thể sử dụng sườn đồi thoai thoải) để san lấp mặt bằng nhưng phải tránh những nơi có nguy cơ sạt lở cao. Phải đảm bảo tối thiểu 10m2/học sinh. - Việc đầu tư xây dựng: Trước mắt có thể tận dụng các cơ sở vật chất sẵn có của trường TH hoặc THCS, sau đó bằng nguồn vốn cứng hoá và các nguồn khác của địa phương tiếp tục xây dựng bổ sung theo qui mô từng trường như: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 83 Phòng học, phòng chức năng, khu lưu trú cho GV và học sinh, khu nhà bếp, khu vệ sinh, tường bao, sân chơi bãi tập... theo hướng đồng bộ và hiện đại. - Đầu tư trạng thiết bị phục vụ công tác dạy và học, công tác nghiên cứu khoa học theo tiêu chuẩn của trường chuẩn quốc gia. Trang bị máy vi tính, kết nối Internet, máy chiếu ... để từng bước đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy. Học sinh dân tộc thiểu số chủ yếu là học sinh nghèo nên các em không có điều kiện tiếp cận khoa học công nghệ, việc đưa khoa học công nghệ vào nhà trường PTDTBT dân nuôi sẽ giúp các em tự tin hơn và có cơ hội được bình đẳng trong học tập như học sinh ở nơi khác. - Cấp sách giáo khoa, vở viết và và các đồ dùng học tập khác (không thu tiền) thông qua các chương trình mục tiêu của Chính phủ. Xây dựng thư viện thân thiện, thư viện điện tử có đầy đủ trang thiết bị để tạo điều kiện thuận lợi cho các em học tập và nghiên cứu. - Đầu tư bàn ghế học sinh, bàn ghế giáo viên, bảng chống loá, tủ đựng tài liệu và hệ thống ti vi, đầu đĩa cho các lớp học…theo tiêu chuẩn về vệ sinh học đường. - Đầu tư khu nhà bếp ăn theo hướng ăn tập trung, các dụng cụ như xoong nồi, bát đĩa và các dụng cụ nhà bếp khác do địa phương đầu tư. Phải đầu tư đồng bộ và tiếp cận hiện đại, khang trang. - Xây dựng khu trung tâm nghe nhìn để phục vụ nhu cầu giải trí cho các em học sinh, ngoài thời gian học tập và lao động ra thì nhu cầu giải trí của các em là rất lớn. - Kinh phí cho trường PTDTBT dân nuôi cũng phải được ưu tiên, ngoài chế độ cho CB, giáo viên và học sinh ra cần tăng cường thêm kinh phí tổ chức các hoạt động chuyên môn, hoạt động ngoại khoá... cho các nhà trường vì ở đây chủ yếu là học sinh nghèo nên khả năng đóng góp của cha mẹ học sinh là rất ít. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 84 3.2.6.3. Điều kiện: Để huy động được cơ sở vật chất một cách đồng bộ, đầy đủ và tiếp cận hiện đại là việc làm cần thiết, đòi hỏi phải có một số điều kiện sau: - Phải thống nhất quan điểm chỉ đạo từ Trung ương tới địa phương về ưu tiên đầu tư cho giáo dục vùng đặc biệt khó khăn và giáo dục cho con em đồng bào dân tộc thiểu số. - Phải huy động các nguồn lực từ cộng dồng địa phương như: các nhà hảo tâm, các doanh nghiệp trên địa bàn, các quĩ từ thiện và sự đóng góp của cha mẹ học sinh. - Việc đầu tư phải đồng bộ và tiếp cận theo hướng hiện đại, bám sát tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT về vệ sinh học đường và trường đạt chuẩn quốc gia. 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp Các giải pháp nêu trên là một hệ thống các tác động, nhằm làm sản sinh các yếu tố cấu thành mô hình quản lý trường PTDTBT dân nuôi, đồng thời làm cho các yếu tố đó vận động và tác động qua lại một cách có hiệu quả. Các giải pháp nêu trên là một thể thống nhất, chúng vừa là điều kiện, vừa là hệ quả của nhau, không tách rời nhau. Do yêu cầu nhiệm vụ đặt ra một cách trực tiếp và trong từng thời điểm cụ thể, có thể tập trung vào từng giải pháp ở mức độ khác nhau, nhưng nhìn chung, trong nhận thức cũng như hoạt động, các giải pháp cần được quan tâm triển khai một cách đồng bộ mới tao ra sức mạnh tổng hợp của toàn hệ thống. 3.4. Thăm dò tính cần thiết và khả thi của các giải pháp 1. Mục đích: Để nhận biết tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp hoàn thiện mô hình quản lý trường PTDTBT dân nuôi ở các xã có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn của tỉnh Hà Giang. Tiếp thu ý kiến chuyên gia để nghiên cứu bổ sung, sửa đổi, hoàn chỉnh các giải pháp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 85 2. Chọn đối tượng xin ý kiến: 482 đồng chí là cán bộ quản lý cấp tiểu học và THCS trong toàn tỉnh Hà Giang. Trong đó có 160 đồng chí hiệu trưởng (70 đ/c HT trường THCS, 90 đ/c HT trường TH); 322 đ/ là phó hiệu trưởng (142 THCS, 180 TH). 3. Hình thức và nội dung xin ý kiến: Xin ý kiến bằng phiếu hỏi (có phụ lục đính kèm) Thu thập và xử lý số liệu và đưa ra kết luận khoa học. 4. Kết quả xin ý kiến chuyên gia: Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả các ý kiến đánh giá về hiệu quả của mô hình trƣờng PTDTBT dân nuôi TT Các nhận định về hiệu quả Các ý kiến Đồng ý Phân vân Không đồng ý Sl % Sl % Sl % 1 Nội trú dân nuôi là giải pháp tối ưu cho việc huy động trẻ trong độ tuổi tới trường của các xã đặc biệt khó khăn. 482 100 2 Nội trú dân nuôi là giải pháp tối ưu cho việc duy trì sỹ số học sinh 475 98,5 7 1,5 3 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục có cơ hội đảm bảo nguyên lý giáo dục tốt nhất. 470 97,5 12 2,5 4 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục tạo lập được môi trường học tập thân thiện học sinh tích cực. 472 97,9 10 2,1 5 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục mang tính xã hội hoá cao. 450 93,3 32 6,7 6 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục có môi trường Tiếng việt tốt nhất cho 482 100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 86 học sinh dân tộc. 7 Trường PTDT bán trú là môi trường thuận lợi để giáo dục kỹ năng sống cho HS . 482 100 8 Ở nội trú là môi trường giáo dục tinh thần tập thể tốt nhất. 482 100 9 Trường PTDT bán trú là môi trường giáo dục có tính tự quản cao. 479 99,4 2 0,6 10 Trường PTDT bán trú là giải pháp tốt nhất cho việc nâng cao chất lượng giáo dục cho vùng khó. 482 100 11 Trường PTDT bán trú đáp ứng nhu cầu đi học của học sinh nghèo vùng khó. 482 100 12 Trường PTDT bán trú tạo điều kiện cho học sinh nghèo vùng khó có điều kiện được học và học được. 482 100 13 Chế độ cho học sinh dân nuôi giảm bớt gánh nặng cho dân nghèo về chi phí học tập của con em họ. 482 100 14 Mô hình trường PTDT bán trú giảm bớt được gánh nặng về kinh phí cho nhà nước về phải xây dựng nhiều trường học ở vùng khó. 476 98,7 6 2,3 15 Mô hình trường PTDT bán trú giảm bớt được diện tích đất để xây dựng phòng học ở điểm lẻ vùng khó. 482 100 16 Mô hình trường PTDT bán trú tiết kiệm biên chế cho GD vùng khó. 477 99 1 0,2 17 Mô hình trường PTDT bán trú taọ điều kiện cho giáo viên bồi dưỡng và phụ đạo cho HS vùng khó. 482 100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 87 18 Mô hình trường PTDT bán trú nâng cao ý thức trách nhiệm của CBQL và giáo viên vùng khó. 470 97,5 12 2,5 19 Mô hình trường PTDT bán trú nâng cao ý thức trách nhiệm của chính quyền địa phương với giáo dục vùng khó. 482 100 20 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục với chi phí thấp mà hiệu quả cao. 450 93,4 32 6,6 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả xin ý kiến chuyên gia về sự cần thiết, tính khả thi của các giải pháp. TT Tên các giải pháp Tính cấp thiết Tính khả thi Cấp thiết Ít cấp thiết Chưa cấp thiết Khả thi Ít khả thi Không khả thi 1 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của trường PTDTBT dân nuôi. 482 482 2 Huy động sự tham gia của cộng đồng địa phương. 482 476 6 3 Quản lý chất lượng giáo dục một cách có hiệu quả. 482 470 12 4 Thực hiện tốt chế độ chính sách đối với học sinh dân tộc, cán bộ giáo viên công tác ở vùng đặc biệt khó khăn. 482 451 31 5 Xây dựng môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực cho trường PTDTBT dân nuôi. 482 436 46 6 Đầu tư đồng bộ CSVC và hiện đại hoá phương tiện dạy học. 482 465 17 Đa số các đồng chí cán bộ quản lý giáo dục đều đồng tình với nhận định về hiệu quả của mô hình trường PTDTBT dân nuôi mang lại và khẳng định các giải pháp trong mô hình quản lý trường này là cần thiết và có tính khả thi cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 88 Kết luận chƣơng 3 Từ lý luận và thực tiễn hoạt động quản lý trường PTDTBT dân nuôi ở các xã đặc biệt khó khăn cuả tỉnh Hà Giang, để hoàn thiện mô hình quản lý trường PTDTBT dân nuôi ở các xã đặc biệt khó khăn cần thực hiện tốt các giải pháp sau: 1) Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của trường PTDTBT dân nuôi. 2) Huy động sự tham gia của cộng đồng địa phương. 3) Quản lý chất lượng giáo dục một cách có hiệu quả. 4) Thực hiện tốt chế độ chính sách đối với học sinh dân tộc, cán bộ giáo viên công tác ở vùng đặc biệt khó khăn. 5) Xây dựng môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực cho trường PTDTBT dân nuôi. 6) Đầu tư đồng bộ CSVC và hiện đại hoá phương tiện dạy học. Các giải pháp có mối quan hệ chặt chẽ và đã được khảo nghiệm, kết quả khảo nghiệm khẳng định: Các giải pháp đều cần thiết và khả thi, nếu vận dụng các giải pháp đó vào thực tiễn công tác sẽ đem lại hiệu quả. Tuy nhiên, điều kiện mỗi trường PTDTBT dân nuôi ở các xã đặc biệt khó khăn của tỉnh Hà Giang có những đặc điểm khác nhau, nên việc vận dụng phải tùy theo thực tế, không thể máy móc. Song tất cả đều phải hướng tới mục tiêu chung là làm cho các hoạt động quản lý trường PTDTBT dân nuôi tại các xã có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn ở Hà Giang thực sự có hiệu quả, chất ượng giáo dục vùng khó được nâng lên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 89 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN 1. Mô hình quản lý trường PTDTBT dân nuôi là một kiểu mô hình đại diện cho một loại hình giáo dục đặc biệt ở vùng có điều kiện kinh tế, xã hội đặc biệt khó khăn. Trường PTDTBT dân nuôi là trường chuyên biệt thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, được thành lập cho con em các dân tộc thiểu số, con em gia đình các dân tộc định cư lâu dài tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn nhằm góp phần tạo nguồn đào tạo cán bộ cho các vùng này. Đây là một mô hình phát triển bền vững, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội ở các tỉnh miền núi, nó phù hợp với nhu cầu giáo dục giáo dục miền núi và phù hợp với điều kiện học tập của học sinh dân tộc ít người ở vùng có điều kiện kinh tế, xã hội đặc biệt khó khăn miền núi. 2. Từ nghiên cứu thực trạng các trường PTDTBT dân nuôi hiện nay đã cho phép xác định và có thể coi đây là một giải pháp cho chất lượng giáo dục vùng đặc biệt khó khăn của các tỉnh miền núi phía Bắc. Mô hình trường PTDTBT dân nuôi đã huy động được số lượng lớn học sinh trong độ tuổi đến trường, đã và đang từng bước cải thiện chất lượng giáo dục vùng khó... được đa số nhân dân đồng tình ủng hộ. Tuy nhiên đến nay vẫn bộc lộ nhiều bất cập như: chưa thống nhất các quan điểm chỉ đạo, chưa có mô hình quản lý phù hợp, chưa huy động tối đa sức mạnh của cộng đồng trong công tác xây dựng cơ sở vật chất và quản lý nhà trường... Cần thiết phải có cơ chế chính sách rõ ràng, có mô hình quản lý phù hợp để phát huy tối đa hiệu quả của mô hình trường PTDTBT. 3. Để quản lý tốt loại hình trường này, cần có mô hình quản lý phù hợp, đồng bộ. Trong đó, coi trọng tính cơ cấu bộ máy nhà trường, phải đủ về số lượng biên chế và vận hành trên nguyên tắc tập trung dân chủ, cá nhân phụ trách. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 90 4. Để triển khai mô hình này cần phải làm tốt một số giải pháp sau: Có đủ các văn bản chỉ đạo nhà trường như: Điều lệ nhà trường, qui chế hoạt động, các văn bản qui định về chế độ chính sách đối với CBQL, GV và học sinh trường PTDTBT. Xây dựng cơ sở vật chất cho nhà trường một cách đồng bộ. Trang thiết bị phục vụ dạy học phải được đầu tư theo hướng hiện đại và đầy đủ. Huy động được sự tham gia của các cơ quan ban ngành đoàn thể và cộng đồng dân cư ở địa phương vào công tác xây dựng và quản lý nhà trường. 5. Kết quả thăm dò tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp hoàn thiện mô hình qua lấy ý kiến chuyên gia cho thấy: Các giải pháp hoàn thiện mô hình quản lý trường phổ thông bán trú dân nuôi đếu khẳng định: đây là các giải pháp cấp thiết và khả thi, cần sớm triển khai trong thực tiễn giáo dục của tỉnh Hà Giang. 2. KHUYẾN NGHỊ 2.1. Với lãnh đạo tỉnh Hà Giang - Tăng cường đầu tư xây dựng nhà trường, đầu tư trang thiết bị theo chuẩn của Bộ GD&ĐT và từng bước hiện đại hoá nhà trường. - Có chế độ ưu đãi để thu hút cán bộ quản lý và giáo viên giỏi đến công tác tại trường PTDTBT dân nuôi. - Hỗ trợ kinh phí cho học sinh nội trú dân nuôi để giảm bớt gánh nặng cho gia đình học sinh. 2.2. Với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Giang - Tham mưu cho Tỉnh thành lập Ban chỉ đạo công tác quản lý trường có học sinh nội trú dân nuôi từ tỉnh đến xã. - Đầu tư trang thiết bị phục vụ công tác dạy và học cho các nhà trường, cấp sách giáo khoa và vở viết cho học sinh. - Tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho CBQL, giáo viên về công tác giáo dục dân tộc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 91 2.3. Với Chính quyền các huyện, các xã có trƣờng bán trú dân nuôi - Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị cho các nhà trường theo tiêu chuẩn của trường chuẩn. Bổ xung quĩ đất để các nhà trường có đủ mặt bằng hoạt động. - Bố trí đủ biên chế về CBQL, GV và nhân viên cho nhà trường. - Các xã hỗ trợ giường nằm, bàn ghế và các thiết bị phục vụ nhà bếp cho các em học sinh. - Huy động sự tham gia đóng góp của nhân dân cho nhà trường cả về vật chất, công sức và trí tuệ trong công tác quản lý. - Thành lập các Ban chỉ đạo của địa phương công tác quản lý học sinh nội trú dân nuôi. 2.4. Với các phòng Giáo dục và Đào tạo - Tham mưu cho Huyện bố trí đội ngũ CBQL, giáo viên giỏi cho trường PTDTBT dân nuôi. Có cơ chế điều động luân phiên để động viên CBQL và giáo viên công tác tại các vùng đặc biệt khó khăn. - Thường xuyên tổ chức các hội thảo, hội nghị chuyên đề về công tác quản lý, giảng dạy. Bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý, chuyên môn cho CBQL và giáo viên trong giáo dục dân tộc. - Triển khai các chương trình hành động và xây dựng các đề án trong công tác giáo dục dân tộc. - Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra toàn diện và chuyên đề để kịp thời điều chỉnh các hoạt động của trường PTDTBT. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Afanaxep V.G (1979), Thông tin xã hội và quản lý xã hội, NXB Khoa học xã hội Hà Nội. 2. Đặng Quốc Bảo (1997), Một số khái niệm về quản lý giáo dục, Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo, Hà Nội. 3. Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (1999), Khoa học tổ chức quản lý – một số vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Thống kê, Hà Nội 4. Bộ GD&ĐT- Bộ Nội vụ (2006), Thông tư hướng dẫn định mức biên chế viên chức ở các cơ sở giáo dục phổ thông công lập, Hà Nội 5. Bộ GD&ĐT (2007), Điều lệ trường tiểu học, Hà Nội. 6. Bộ GD&ĐT (2007), Điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học, Hà Nội. 7. Bộ GD&ĐT (2008), Quyết định ban hành qui chế tổ chức và hoạt động của trường PTDT Nội trú, Hà Nội. 8. Bộ GD&ĐT (2008), Thông tư hướng dẫn định mức biên chế sự nghiệp giáo dục ở các trường chuyên biệt công lập, Hà Nội. 9. Bộ GD&ĐT (2009), Thông tư ban hành qui định chuẩn hiệu trưởng trường THCS, THPT và trường có nhiều cấp học, Hà Nội. 10. Bộ GD&ĐT (2010), Thông tư ban hành qui chế công nhận trường THCS, THPT và trường có nhiều cấp học đạt chuẩn quốc gia, Hà Nội. 11. Chính phủ (2008), Nghị quyết về chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo, Hà Nội. 12. Vũ Dũng (2006), Giáo trình tâm lý học quản lý, NXB Đại học sư phạm, Hà Nội. 13. Nguyễn Minh Đạo (1997), Cơ sở khoa học quản lý, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 93 14. Phạm Minh Hạc (1981), Một số vấn đề về giáo dục và khoa học giáo dục, NXB giáo dục, Hà Nội. 15. Phạm Minh Hạc (1999), Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa của thế kỷ XXI, NXB chính trị quốc gia, Hà Nội. 16. Phạm Minh Hạc – Chủ biên (2001), Phát triển toàn diện con người thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, NXB chính trị quốc gia. 17. Học viện hành chính (2008), Quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực, nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật, Hà Nội. 18. Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Giang (2009), Nghị quyết về việc quy định chế độ trợ cấp đối với học sinh nội trú dân nuôi và chế độ hỗ trợ đối với cán bộ quản lý học sinh nội trú dân nuôi, Hà Giang. 19. Hà Sĩ Hồ - Lê Tuấn (1987), Những bài giảng về quản lý trường học, Nxb Giáo dục. 20. Nguyễn Văn Hộ (2006), Quản lý nhà nước về Giáo dục và Đào tạo, giáo trình giảng dạy cao học QLGD, Thái Nguyên. 21. Nguyễn Văn Hộ (2007), Xu hướng phát triển giáo dục, Đề cương bài giảng, Thái Nguyên. 22. James H. Donnelly , JR - James L.Gibson - John M. Ivancevich (2001), “Quản trị học căn bản”, Nxb Khoa học Kỹ thuật, TP. Hồ Chí Minh. 23. Phạm Văn Kha ( 2001), Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục, Viện nghiên cứu phát triển giáo dục, Hà Nội. 24. Trần Kiểm (2002), Khoa học quản lý nhà trường phổ thông, NXB Giáo dục, Hà Nội. 25. Trần Kiểm (2004), Khoa học quản lý giáo dục một số vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB giáo dục, Hà Nội. 26. Nguyễn Kỳ (1998), Một số vấn đề lý luận Quản lý giáo dục, Trường CBQL GD, Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 94 27. Đặng Thị Bích Liên (2009), Mô hình quản lý cơ sở đào tạo, bồi dưỡng chính trị cấp huyện trong giai đoạn hiện nay, Luận án tiến sỹ Quản lý giáo dục, Hà Nội. 28. Nguyễn Đức Lợi (2008), Giáo trình khoa học quản lý, NXB tài chính, Hà Nội. 29. Luật Giáo dục (2005), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 30. Hồ Chí Minh (1995), Hồ Chí Minh toàn tập, (tập V, VII), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 31. M.I. KONĐAKỐP (1983), Quản lý giáo dục quốc dân trên địa bàn huyện, Trường CBQLGDTW, Hà Nội. 32. M.I. KONĐAKỐP (1984), Cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục, Trường CBQLGDTW, Hà Nội. 33. Phạm Thanh Nghị (2000), Quản lý chất lượng giáo dục đại học, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 34. Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt (1987), Giáo dục học, một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 35. Nguyễn Ngọc Quang (1989), Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục, Trường Cán bộ quản lý giáo dục Trung ương I, Hà Nội. 36. Phạm Hồng Quang (2002) Tổ chức dạy học cho học sinh dân tộc, miền núi, nhà xuất bản đại học sư phạm, Hà Nội. 37. Phạm Hồng Quang (2005), Quản lý và phát triển môi trường giáo dục, Hà Nội. 38. Phạm Hồng Quang (2006), Môi trường giáo dục, Nxb giáo dục, Hà Nội 39. Bùi Văn Quân (2007), Lãnh đạo trường học, Đề cương bài giảng, Hà Nội. 40. Trần Quốc Thành ( 2007) Đề cương bài giảng Khoa học quản lý- dành cho học viên Cao học Quản lý Giáo dục, ĐHSP Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 95 41. Thủ tướng chính phủ (2007), Quyết định ban hành danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn, Hà Nội. 42. Thủ tướng chính phủ (2007), Quyết định về phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia về Giáo dục và Đào tạo đến 2010, Hà Nội. 43. Từ điển Bách khoa Việt Nam (1999), NXB Văn hoá thông tin, Hà Nội. 44. Uỷ ban dân tộc (2005), Quyết định về việc ban hành qui định tiêu chí phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo trình độ phát triển, Hà Nội. 45. Phạm Viết Vượng (2000), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nhà xuất bản Đại học quốc gia, Hà Nội. 46. Sở GD&ĐT Hà Giang (2010), Báo cáo tổng kết năm học 2009 – 2010 đối với giáo dục dân tộc, Hà Giang. 47. Website, Trang tin điện tử của Uỷ ban dân tộc và miền núi. 48. Website, Trang tin điện tử của dự án hỗ trợ đổi mới quản lý giáo dục (srem.com.vn). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 96 PHỤ LỤC Phụ lục 1. Bảng hỏi về nhận thức của các CBQL giáo dục về mô hình trƣờng PTDT bán trú. PHIẾU HỎI (Dành cho Hiệu trưởng cấp TH và THCS) ------------------ Để đánh giá về hiệu quả của mô hình trường PTDT bán trú dân nuôi đối với các xã đặc biệt khó khăn, đồng chí hãy cho biết ý kiến của mình về các nhận định sau cho mô hình trường PTDT bán trú và học sinh nội trú dân nuôi. (Đánh dấu X vào ô tương ứng) -------------- TT Các nhận định Các ý kiến Đồng ý Phân vân Không đồng ý Sl % Sl % Sl % 1 Nội trú dân nuôi là giải pháp tối ưu cho việc huy động trẻ trong độ tuổi tới trường của các xã đặc biệt khó khăn. 2 Nội trú dân nuôi là giải pháp tối ưu cho việc duy trì sỹ số học sinh 3 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục có cơ hội đảm bảo nguyên lý giáo dục tốt nhất. 4 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục tạo lập được môi trường học tập thân thiện học sinh tích cực. 5 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục mang tính xã hội hoá cao. 6 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục có môi trường Tiếng việt tốt nhất cho học sinh dân tộc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 97 7 Trường PTDT bán trú là môi trường thuận lợi để giáo dục kỹ năng sống cho HS . 8 Ở nội trú là môi trường giáo dục tinh thần tập thể tốt nhất. 9 Trường PTDT bán trú là môi trường giáo dục có tính tự quản cao. 10 Trường PTDT bán trú là giải pháp tốt nhất cho việc nâng cao chất lượng giáo dục cho vùng khó. 11 Trường PTDT bán trú đáp ứng nhu cầu đi học của học sinh nghèo vùng khó. 12 Trường PTDT bán trú tạo điều kiện cho học sinh nghèo vùng khó có điều kiện được học và học được. 13 Chế độ cho học sinh dân nuôi giảm bớt gánh nặng cho dân nghèo về chi phí học tập của con em họ. 14 Mô hình trường PTDT bán trú giảm bớt được gánh nặng về kinh phí cho nhà nước về phải xây dựng nhiều trường học ở vùng khó. 15 Mô hình trường PTDT bán trú giảm bớt được diện tích đất để xây dựng phòng học ở điểm lẻ vùng khó. 16 Mô hình trường PTDT bán trú tiết kiệm biên chế cho GD vùng khó. 17 Mô hình trường PTDT bán trú taọ điều kiện cho giáo viên bồi dưỡng và phụ đạo cho HS vùng khó. 18 Mô hình trường PTDT bán trú Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 98 nâng cao ý thức trách nhiệm của CBQL và giáo viên vùng khó. 19 Mô hình trường PTDT bán trú nâng cao ý thức trách nhiệm của chính quyền địa phương với giáo dục vùng khó. 20 Mô hình trường PTDT bán trú là mô hình giáo dục với chi phí thấp mà hiệu quả cao. Xin trân trọng cảm ơn đồng chí! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 99 Phụ lục 2: Bảng hỏi đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp hoàn thiện mô hình quản lý trƣờng PTDT bán trú dân nuôi tại các xã đặc biệt khó khăn. PHIẾU HỎI (Dành cho CBQL cấp TH và THCS) Để đánh giá tính cấp thiết và mức độ khả thi của các giải pháp hoàn thiện mô hình quản lý trường PTDT bán trú dân nuôi tại các xã đặc biệt khó khăn, xin đồng chí cho ý kiến của mình về các giải pháp sau: (đánh dấu X vào ô tương ứng). --------------- TT Tên các giải pháp Tính cấp thiết Tính khả thi Cấp thiết Ít cấp thiết Chưa cấp thiết Khả thi Ít khả thi Không khả thi 1 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của trường PTDTBT dân nuôi. 2 Huy động sự tham gia của cộng đồng địa phương. 3 Quản lý chất lượng giáo dục một cách có hiệu quả. 4 Thực hiện tốt chế độ chính sách đối với học sinh dân tộc, cán bộ giáo viên công tác ở vùng đặc biệt khó khăn. 5 Xây dựng môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực cho trường PTDTBT dân nuôi. 6 Đầu tư đồng bộ CSVC và hiện đại hoá phương tiện dạy học. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 100 Xin đồng chí cho biết thêm thông tin: - Chức vụ công tác của đ/c: Hiệu trưởng: ; Phó hiệu trưởng: - Trường TH ; Trường THCS ; Trường TH&THCS - Trường thuộc: Thị xã: ; Thị trấn: ; Xã vùng I: Xã vùng II ; Xã vùng III: . Xin chân trọng cảm ơn đồng chí! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 101 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy giáo, cô giáo khoa Tâm lý – Giáo dục cùng toàn thể các thầy, cô giáo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Đại học Sư phạm Hà Nội đã giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Xin cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của Hội đồng khoa học trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS – TS Phạm Hồng Quang - Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên: Sở GD&ĐT tỉnh Hà Giang, Huyện uỷ, UBND huyện, Phòng GD&ĐT huyện Vị Xuyên, bạn bè đồng nghiệp đã ủng hộ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn chắc không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý của các thầy cô giáo và đồng nghiệp./. Tác giả luận văn Phạm Huy Trà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ............................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 8. Những đóng góp của luận văn ...................................................................... 5 9. Bố cục của luận văn....................................................................................... 5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA MÔ HÌNH QUẢN LÝ TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ DÂN NUÔI Ở CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.2. Mô hình và mô hình quản lý ......................................................................... 6 1.2.1.Khái niệm mô hình ....................................................................................... 6 1.2.2.Khái niệm quản lý ......................................................................................... 7 1.2.3. Khái niệm quản lý giáo dục ...................................................................... 10 1.2.3.1. Chức năng của quản lý giáo dục ........................................................... 10 1.2.3.2. Quản lý nhà trƣờng ............................................................................... 15 1.2.4.Mô hình quản lý .......................................................................................... 17 1.2.5.Mô hình quản lý giáo dục ........................................................................... 21 1.3. Các mô hình thực hiện giáo dục cho học sinh dân tộc ít ngƣời ................. 23 1.3.1. Trƣờng phổ thông dân tộc nội trú ............................................................ 23 1.3.2. Trƣờng phổ thông dân tộc bán trú ........................................................... 24 1.4. Các xã đặc biệt khó khăn (vùng III). .......................................................... 24 1.4.1. Đặc điểm ..................................................................................................... 24 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 1.4.2. Quan điểm của Đảng, Nhà nƣớc ta về giáo dục dân tộc và vùng đặc biệt khó khăn .............................................................................................................. 26 1.5. Trƣờng phổ thông dân tộc bán trú dân nuôi ............................................. 27 1.5.1. Khái quát chung về trƣờng PTDT bán trú dân nuôi ............................... 27 1.5.2. Vị trí, ý nghĩa của trƣờng PTDT bán trú dân nuôi .................................. 28 1.5.2.1. Về mặt kinh tế xã hội .............................................................................. 28 1.5.2.2. Đảm bảo an sinh xã hội………………………………......…........…28 1.5.2.3. Chính sách ............................................................................................... 29 1.5.2.4. Ý nghĩa thực tế đối với học sinh dân tộc ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn .......................................................................................... 30 1.6. Đặc điểm học sinh dân tộc học nội trú dân nuôi ........................................ 31 1.6.1. Đặc điểm về đời sống xã hội ...................................................................... 31 1.6.2. Đặc điểm tâm lý của học sinh dân tộc ....................................................... 31 1.6.3. Đặc điểm giao tiếp của học sinh dân tộc ................................................... 32 1.6.4. Đặc điểm nhận thức của học sinh dân tộc ................................................ 32 Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................................ 33 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÁC TRƢỜNG PTDT BÁN TRÚ DÂN NUÔI Ở CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN CỦA TỈNH HÀ GIANG 2.1. Thực trạng hệ thống trƣờng PTDT bán trú dân nuôi................................. 34 2.1.1 . Thực trạng hệ thống trƣờng PTDT bán trú dân nuôi của cả nƣớc ........ 34 2.1.2. Thực trạng các trƣờng PTDT Bán trú dân nuôi của Hà Giang .............. 36 2.1.2.1. Những kết quả đạt được .......................................................................... 38 2.1.2.2. Những tồn tại ........................................................................................... 46 2.2. Nhận xét, đánh giá của CBQL về GV và HS về trƣờng PTDT Bán trú dân nuôi. 51 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................................ 54 CHƢƠNG 3: MÔ HÌNH QUẢN LÝ TRƢỜNG PTDT BÁN TRÚ DÂN NUÔI Ở CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN CỦA TỈNH HÀ GIANG 3.1. Một số nguyên tắc chung trong việc hoàn thiện mô hình quản lý trƣờng PTDT bán trú dân nuôi tại các xã đặc biệt khó khăn ........................................ 56 3.1.1.Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ............................................................ 56 3.1.2.Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống............................................................. 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 3.1.3.Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .............................................................. 56 3.1.4.Nguyên tắc tính hiệu quả ............................................................................ 57 3.1.5.Nguyên tắc tính thiết thực và cụ thể .......................................................... 57 3.2.1. Giải pháp 1: Hoàn thiện cơ cấu, tổ chức và cơ chế hoạt động trƣờng PTDT Bán trú dân nuôi ...................................................................................... 58 3.2.2. Giải pháp 2: Huy động sự tham gia của cộng đồng địa phƣơng ............. 62 3.2.3. Giải pháp 3: Quản lý chất lƣợng giáo dục một cách có hiệu quả ........... 66 3.2.4. Giải pháp 4: Thực hiện tốt các chế độ chính sách đối với học sinh dân tộc, cán bộ, giáo viên công tác ở trƣờng PTDTBT dân nuôi ............................. 72 3.2.5. Giải pháp 5: Xây dựng môi trƣờng học tập thân thiện, học sinh tích cực cho trƣờng PTBT dân nuôi ................................................................................. 75 3.2.6. Giải pháp 6: Đầu tƣ đồng bộ cơ sở vật chất và hiện đại hoá phƣơng tiện dạy học ................................................................................................................. 81 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ................................................................... 84 3.4. Thăm dò tính cần thiết và khả thi của các giải pháp .................................. 84 Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................................ 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN ...................................................................................................... 89 2. KHUYẾN NGHỊ .............................................................................................. 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 92 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 96 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ nguyên gốc Từ viết tắt 1 Ban chỉ đạo BCĐ 2 Bộ Giáo dục và Đào tạo BGD&ĐT 3 Cán bộ quản lý CBQL 4 Cộng đồng CĐ 5 Cha mẹ học sinh CMHS Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên 6 Dân nuôi DN 7 Dân tộc thiểu số DTTS 8 Đảm bảo chất lượng ĐBCL 9 Giáo dục GD 10 Giáo dục và đào tạo GD&ĐT 11 Giáo viên GV 12 Học sinh HS 13 Học sinh dân tộc HSDT 14 Hội đồng nhân dân HĐND 15 Phổ thông dân tộc bán trú PTDTBT 16 Phổ thông dân tộc nội trú PTDTNT 17 Phổ thông dân tộc bán trú dân nuôi PTDTBTN 18 Phụ huynh học sinh PHHS 19 Quản lý QL 20 Quản lý giáo dục QLGD 21 Quản lý nhà trường QLNT 22 Thể dục thể thao TDTT 23 Tiểu học TH 24 Trung học cơ sở THCS 25 Trung học phổ thông THPT 26 Uỷ ban nhân dân UBND 27 Văn hoá văn nghệ VHVN DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Hình 1.1. Các chức năng cơ bản của quản lý ..................................................... 10 Hình 1.2. Bảng tổng hợp các loại hình quản lý .................................................. 19 Hình 1.3. Mô hình cấu trúc lớn ........................................................................... 20 Hình 1.4. Mô hình tiếp cận theo chức năng (mô hình tổng quát) ...................... 22 Hình 1.5. Mô hình quản lý tiếp cận theo phƣơng pháp hệ thống ...................... 22 Hình 1.6. Mô hình quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng tiếp cận theo mối liên hệ đa chiều bằng sự tƣơng tác của 10 nhân tố ................................................... 23 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên Bảng 2.1. Tổng hợp số liệu học sinh nội trú dân nuôi từ 2005 – 2009 ............... 41 Bảng 2.2. Tổng hợp chất lƣợng học sinh nội trú dân nuôi từ năm 2005 – 2009 ........ 42 Bảng 2.3. Tổng hợp số liệu học sinh nội trú dân nuôi đƣợc hƣởng chế độ năm học 2009 – 2010 .................................................................................................... 43 Bảng 2.4. Chất lƣợng giáo dục học sinh nội trú dân nuôi cấp TH .................... 44 Bảng 2.5. Chất lƣợng giáo dục học sinh nội trú dân nuôi cấp THCS ............... 45 Bảng 2.6. Biểu thống kê số trƣờng có học sinh nội trú dân nuôi ....................... 45 Hình 2.7. Biểu đồ thể hiện sự phát triển học sinh nọi trú dân nuôi .................. 46 Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả các ý kiến đánh giá về hiệu quả của mô hình trƣờng PTDTBT dân nuôi .................................................................................. 85 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả xin ý kiến chuyên gia về sự cần thiết, tính khả thi của các giải pháp.................................................................................................. 87