Luận văn Một số chính sách và giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam vào Trung Quốc

c, thùc phÈm vÉn chiÕm ­u thÕ h¬n so víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp tiªu dïng. Ba lµ, xu h­íng trong nhËp khÈu: tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu vÉn cao h¬n vµ t¨ng nhanh h¬n so víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu. NhËp khÈu thiÕt bÞ m¸y mãc cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. 2. Dù b¸o xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Trung Quèc: Dù b¸o trong giai ®o¹n 2001 - 2005, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung quèc sÏ ®¹t nhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n 15 - 17%/n¨m vµ trong giai ®o¹n 2006 - 2010 lµ 13 - 14%/ n¨m. Dù b¸o kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc kho¶ng 5 tû USD vµo n¨m 2005. Trong khi ®ã, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Trung quèc sÏ ®¹t nhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n cao h¬n tõ 18 - 20%/ n¨m vµ giai ®o¹n tiÕp sau ®ã 2006 - 2010 cã thÓ gi¶m cßn 13%/ n¨m. 3. Dù b¸o xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Trung Quèc qua c¸c tØnh biªn giíi phÝa B¾c: Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c tØnh biªn giíi phÝa B¾c trong giai ®o¹n 2000 - 2005 vÉn chñ yÕu dùa vµo c¸c lo¹i quÆng nguyªn khai, than ®¸ vµ mét sè n«ng s¶n nh­ chÌ, g¹o, quÕ, tinh dÇu... giai ®o¹n sau n¨m 2006 - 2010, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ ®­îc bæ sung b»ng c¸c lo¹i mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c nh­ mét sè s¶n phÈm luyÖn kim, c¸c lo¹i n«ng s¶n míi qui ho¹ch nh­ hoa håi, cµ phª vµ mét sè s¶n phÈm kh¸c. Trong c¸c tØnh nµy th× dù b¸o L¹ng S¬n chiÕm tû träng ¸p ®¶o trong xuÊt khÈu, tiÕp ®Õn lµ Qu¶ng Ninh. Dù b¸o kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¸c tØnh biªn giíi phÝa B¾c trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2005 vµ 2010 sÏ t¨ng m¹nh ë nhãm hµng thiÕt bÞ m¸y mãc, tiÕp ®Õn lµ nhãm hµng nguyªn, vËt liÖu vµ cuèi cïng lµ nhãm hµng tiªu dïng nh­ng vÉn chiÕm tû träng kh¸ cao trong c¬ cÊu kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¸c tØnh nµy trong giai ®o¹n dù b¸o. Tû lÖ kim ng¹ch nhËp khÈu theo c¸c tØnh còng t­¬ng tù nh­ xuÊt khÈu. IIi/ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Trung Quèc: Gi¶i ph¸p vÜ m« cña Nhµ n­íc: 1.1VÒ mÆt vÜ m«, tr­íc hÕt ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc cñng cè vµ t¨ng c­êng mèi quan hÖ toµn diÖn ViÖt Nam - Trung Quèc vµ ®Èy m¹nh mèi quan hÖ th­¬ng m¹i qua kªnh ®a ph­¬ng: §øng trªn gãc ®é toµn nÒn kinh tÕ, chóng ta ph¶i vËn dông triÖt ®Ó ph­¬ng ch©m: Hîp t¸c ®Ó ph©n chia thÞ tr­êng, hîp t¸c ®Ó gi¶m thiÓu søc Ðp c¹nh tranh. Quan hÖ ViÖt - Trung ngµy cµng më réng, thiÕt thùc hiÖu qu¶ trªn c¬ së 16 ch÷ “ l¸ng giÒng - h÷u nghÞ - hîp t¸c toµn diÖn - æn ®Þnh l©u dµi - h­íng tíi t­¬ng lai”. Trong thêi gian tíi muèn thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i song ph­¬ng lªn mét b­íc ph¸t triÓn míi, vai trß chÝnh phñ cña hai n­íc lµ hÕt søc quan träng. Hai chÝnh phñ cÇn ph¶i cã sù th¶o luËn ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt mét danh môc hµng ho¸ trao ®æi, gãp phÇn ®Þnh h­íng cho doanh nghiÖp hai bªn ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. ®Ó thóc ®Èy mèi quan hÖ qua kªnh ®a ph­¬ng, ViÖt Nam vµ Trung Quèc sÏ tõng b­íc gia nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i cña thÕ giíi. ®iÒu nµy thÓ hiÖn th«ng qua Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), hiÖp héi c¸c n­íc s«ng Mªk«ng, quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ASEAN - Trung Quèc, vµ trong t­¬ng lai kh«ng xa khi c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu lµ thµnh viªn cña Tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Do vËy, ViÖt Nam cÇn ph¶i tÝch cùc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó sím gia nhËp WTO. Sù ph¸t triÓn theo h­íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ tù do ho¸ ®Çu t­ th­¬ng m¹i ®· khiÕn cho viÖc b¶o hé mËu dÞch trë nªn lçi thêi. ViÖc duy tr× chÕ ®é b¶o hé ®èi víi nÒn kinh tÕ - th­¬ng m¹i trong n­íc còng nh­ ®Þa ph­¬ng sÏ dÉn ®Õn sù khÐp kÝn vµ l¹c hËu, cÇn ph¶i nhanh chãng tõ bá. ChØ cã thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé linh ho¹t, ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, dòng c¶m tham gia c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ míi cã thÓ chuyÓn tõ thÕ bÞ ®éng sang thÕ chñ ®éng, giµnh ®­îc vÞ trÝ cã lîi trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ViÖc gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn theo xu thÕ cña thêi ®¹i vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi, më cöa nÒn kinh tÕ. V× hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n cßn nhiÒu kh¸c biÖt víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ nªn khi héi nhËp ®ßi hái ph¶i ®iÒu chØnh vµ söa ®æi rÊt nhiÒu c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh ®Ó cho c¸c chÝnh s¸ch vµ quy chÕ cña ta phï hîp víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nh­ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, tÝnh c«ng khai râ rµng cña ph¸p luËt ph¶i ®­îc t«n träng vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ trªn mäi lÜnh vùc mét c¸ch ®ång bé vµ nhÊt qu¸n trªn ph¹m vi toµn l·nh thæ. 1.2 §Ó cã thÓ thùc hiÖn hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc, ViÖt Nam cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i: Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nh»m tíi môc tiªu lµ hiÖu qu¶ th«ng qua chØ tiªu lîi nhuËn. Muèn cã lîi nhuËn th× hµng ho¸ ph¶i cã søc c¹nh tranh. C¹nh tranh tr­íc hÕt vÒ chÊt l­îng, chi phÝ s¶n xuÊt vµ biÓu hiÖn cuèi cïng lµ gi¸ c¶ hµng ho¸. Tùu trung l¹i, ®ã lµ cèt lâi cña xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Qu¶n lý Nhµ n­íc cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i. §­êng lèi cña §¶ng ta nªu râ : X©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng XHCN. §ã chÝnh lµ “thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN”. Trong khu«n khæ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, Ých lîi cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng gièng nhau. Lîi Ých lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ®èi víi mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng, trong ®ã cã th­¬ng m¹i. Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i lµ c¸ch thøc b¶o ®¶m ®¹t tíi sù hµi hoµ c¸c lîi Ých, gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn mang tÝnh chÊt néi bé trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Nhµ n­íc thùc hiÖn qu¶n lý x· héi còng nh­ qu¶n lý tõng lÜnh vùc cô thÓ ph¶i b»ng ph¸p luËt. Ph¸p luËt ®­îc hiÓu mét c¸ch th«ng dông lµ hÖ thèng c¸c LuËt vµ V¨n b¶n ph¸p quy ph¶i mang tÝnh chÊt ®ång bé, hoµn chØnh, cã chÊt l­îng, thÓ hiÖn ®­îc lîi Ých vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n nãi chung. Mçi tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Òu ph¶i t«n träng vµ cã tr¸ch nhiÖm nghiªm chØnh chÊp hµnh ph¸p luËt. Nhµ n­íc tõng b­íc rµ so¸t, bæ sung vµ hoµn chØnh c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ vµ nh÷ng biÖn ph¸p vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc cho phï hîp víi t×nh h×nh vµ nhiÖm vô trong thêi k× míi. Nh÷ng g× kh«ng cßn t¸c dông, cÇn kiªn quyÕt lo¹i bá vµ kÞp thêi bæ sung nh÷ng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ míi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ViÖt - Trung. 1.3 TiÕp ®Õn, Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu: ViÖt Nam ph¶i chó träng khai th¸c c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ, ®ång thêi cã sù phèi hîp chÆt chÏ vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc cïng tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh cã ­u thÕ, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu cã tÝnh æn ®Þnh, l©u dµi nh»m t¹o ra ®­îc nh÷ng s¶n phÈm cã tÇm chiÕn l­îc, cã khèi l­îng, gi¸ trÞ lín, chÊt l­îng cao... Trªn c¬ së ®ã, x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu ®èi víi tõng tuyÕn phÝa B¾c, phÝa T©y vµ T©y nam; phï hîp víi thÞ tr­êng c¸c n­íc l¸ng giÒng, ®ång thêi qua ®ã cã thÓ v­¬n réng ra n­íc thø ba. H¬n n÷a, nhµ n­íc cã thÓ gi¶m c¸c lo¹i phÝ tæn hµnh chÝnh (b·i bá h¼n c¸c lo¹i giÊy phÐp, tÝnh gi¶n chÕ ®é kiÓm tra vÒ thuÕ) liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, hai lµ nhanh chãng x¸c lËp c¬ chÕ yÓm trî xuÊt khÈu (thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, lËp m¹ng l­íi theo dâi vµ ®iÒu tra cung cÇu t¹i nh÷ng thÞ tr­êng lín..) vµ tæ chøc l¹i c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó cã kh¶ n¨ng kh¸m ph¸ vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ chÞu ®ùng rñi ro cao. Nhµ n­íc ta cÇn ¸p dông biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt cô thÓ nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã hµm l­îng chÕ biÕn cao, t¨ng c­êng xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt trªn c¬ së lîi thÕ so s¸nh vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, vÒ ®éi ngò lao ®éng dåi dµo cßn kh¸ rÎ, cã tay hoÆc cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh. 1.4 ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu: Mét mÆt khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc gia c«ng, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nhÊt lµ ë ®Þa bµn biªn giíi ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng, ®ång thêi huy ®éng søc m¹nh c¸c vïng, c¸c khu kinh tÕ, t¹o nhiÒu nguån hµng phôc vô giao l­u kinh tÕ víi c¸c n­íc l©n cËn. V× vËy, cÇn x©y dùng thµnh ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu trªn c¬ së khai th¸c tèi ®a nguån lùc ®Þa ph­¬ng vµ c¶ n­íc. H¬n n÷a, cÇn chó träng c¸c biÖn ph¸p n¾m b¾t th«ng tin, tæ chøc më réng thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu theo h­íng th©m nhËp s©u vµo thÞ tr­êng Trung Quèc, tranh thñ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng mµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. Bu«n b¸n víi ®èi t¸c Trung Quèc, ®ång thêi l¹i ph¶i khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nµy thanh to¸n qua ng©n hµng b»ng chÕ ®é ­u tiªn, ­u ®·i. Thùc ra, ChÝnh phñ còng ®· cã nh÷ng th«ng t­, nghÞ ®Þnh ­u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi thùc hiÖn thanh to¸n qua ng©n hµng nh­ng trong kh©u thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nµy vÊp ph¶i mét sè tiªu cùc. ViÖc qu¶n lý ngo¹i hèi láng lÎo ®Ó ngo¹i tÖ, vµng b¹c ®¸ quÝ tr«i næi ®· cung cÊp ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cho ho¹t ®éng bu«n lËu. Ng­êi bu«n lËu hiÕm khi thanh to¸n qua ng©n hµng nªn viÖc qu¶n lý ngo¹i hèi vµ viÖc kinh doanh ngo¹i tÖ cÇn qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ sÏ t¹o c¬ së ®Ó ng¨n chÆn bu«n lËu. 1.5. ChÝnh phñ sím c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh s¸ch ®Ó thu hót nhiÒu h¬n vèn ®Çu t­ tõ Trung Quèc: PhÝa ViÖt Nam còng cÇn ph¶i t¹i m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ cña c¸c n­íc t­ b¶n cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao nh»m n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña ViÖt Nam cho t­¬ng xøng víi phÝa Trung Quèc. Lµm ®­îc nh­ vËy còng ®· phÇn nµo gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi sù chªnh lÖch vÒ c¬ cÊu hµng ho¸ trao ®æi gi÷a hai n­íc hiÖn nay. §iÒu ®ã còng lµm n©ng cao hiÖu qu¶ ngo¹i th­¬ng ViÖt - Trung. ®Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, chÝnh phñ cÇn c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn vÒ mÆt cung cÊp cña nÒn kinh tÕ nh­ lao ®éng, c¬ së h¹ tÇng, m¹nh d¹n söa ®æi nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý vµ kiªn quyÕt ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh nh»m t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n ®Ó “®ãn tiÕp” c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ sÏ cã nhiÒu nhµ ®Çu t­ Trung Quèc hoÆc do kh«ng c¹nh tranh ®­îc ë trong n­íc hoÆc do chuyÓn ®æi c¬ cÊu sÏ chuyÓn h­íng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi mµ ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng ®iÓm dõng ch©n cña hä. Tuy nhiªn ë ViÖt Nam cßn thiÕu hôt nghiªm träng mét tÇng líp lao ®éng cã kü n¨ng cao g©y trë ng¹i cho viÖc chuyÒn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ cña hä. ChÝnh v× vËy mµ viÖc ®µo t¹o c¸n bé vµ c¸c chuyªn viªn cã tr×nh ®é cao lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ Trung Quèc vµo ViÖt Nam. 1.6.Hoµn thiÖn vµ ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc: ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu: Quan hÖ giao l­u kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc l¸ng giÒng ®Æc biÖt víi Trung Quèc mèi quan hÖ truyÒn thèng, nh­ng mçi n­íc cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau; v× vËy ngoµi chÝnh s¸ch chung ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Æc thï. Víi Trung Quèc lµ n­íc cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ kh¸ m¹nh nªn ta cÇn n¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi, nghiªn cøu kü nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch vµ ý ®å cña hä ®Ó cã ®èi s¸ch thÝch hîp, giµnh thÕ chñ ®éng. Ph¶i g¾n giao l­u kinh tÕ víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña vïng vµ c¶ n­íc, víi sù nghiÖp CNH, H§H, b¶o ®¶m quèc phßng an ninh. Ph¸t triÓn giao l­u kinh tÕ khu vùc lµ vÊn ®Ò phøc t¹p vµ nh¹y c¶m, g¾n bã chÆt chÏ nhiÒu mèi quan hÖ gi÷a ®«i bªn nªn ViÖt Nam ph¶i kh«ng ngõng hoµn vµ ®æi míi chÝnh s¸ch ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc, cã hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ®ång bé, phï hîp vµ øng xö linh ho¹t; ®ång thêi cã tæ chøc chÆt chÏ, qu¶n lý, chØ ®¹o ®iÒu hµnh thèng nhÊt, xuyªn suèt tõ trªn xuèng d­íi. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña c¶ n­íc tham gia xuÊt khÈu. Nhµ n­íc ­u tiªn c¸c s¶n phÈm qua chÕ biÕn, hµng n«ng - l©m - thuû s¶n, hµng tiªu dïng s¶n xuÊt trong n­íc, hµng thñ c«ng mü nghÖ... Cô thÓ h¬n, nh÷ng mÆt hµng l©u nay ViÖt Nam vÉn xuÊt sang Trung Quèc lµ g¹o, cµ phª, rau qu¶, gia vÞ, h¹t ®iÒu chÕ biÕn, thuû h¶i s¶n, dÇu thùc vËt, hµng may mÆc s½n, giµy dÐp, hµng tiÓu thñ c«ng mü nghÖ, chÊt tÈy röa, dÇu th«, cao su. Trõ nh÷ng mÆt hµng quan träng liªn quan ®Õn nh÷ng c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ nh­ g¹o, x¨ng dÇu, s¾t thÐp, xi m¨ng, ph©n bãn më réng viÖc cÊp phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp theo tinh thÇn N§ 57/1998/N§-CP. CÇn thËn träng khi quyÕt ®Þnh cÊm xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng mµ s¶n xuÊt trong n­íc ch­a ®¸p øng nhu cÇu. T¨ng c­êng søc s¶n xuÊt néi ®Þa b»ng c¸c chÝnh s¸ch nh»m: + Nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, thiÕt bÞ, n©ng cao søc c¹nh tranh. + KhuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó tranh thñ c«ng nghÖ vµ kü n¨ng ®iÒu hµnh tiªn tiÕn, më lèi th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ vµ khu vùc. + §iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ g¾n víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. + B¶o hé hîp lý s¶n xuÊt néi ®Þa th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch thuÕ quan, tµi chÝnh - tÝn dông, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i t¸c ®éng gi¸n tiÕp lµm t¨ng thªm lîi thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh chø kh«ng ph¶i bao cÊp vÒ tµi chÝnh vµ kh«ng ¸p dông ®ång lo¹t cho tÊt c¶ hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc. V× c¬ chÕ qu¶n lý cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay cßn chång chÐo, ch­a nhÊt qu¸n cho nªn cÇn cã nh÷ng th«ng t­ h­íng ®Én cô thÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ sang Trung Quèc ho¨c ®èi víi mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc. Ch¼ng h¹n nh­: th«ng t­ sè 15/2000/TT - BTM ngµy 10/08/2000 cña Bé Th­¬ng m¹i vÒ h­íng ®Én viÖc kinh doanh xuÊt khÈu than sang Trung Quèc theo ®­êng tiÓu ng¹ch; th«ng t­ sè 14/2001/TT - BTM ngµy 02/05/2001 cña Bé Th­¬ng m¹i vÒ h­íng dÉn viÖc mua b¸n hµng ho¸ biªn giíi trªn bé gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc quy ®Þnh râ: chñ thÓ mua b¸n hµng ho¸ qua biªn giíi ViÖt - Trung, hµng hãa mua b¸n qua biªn giíi, chÊt l­îng hµng ho¸ qua biªn giíi, cöa khÈu xuÊt khÈu nhËp khÈu hµng ho¸, thanh to¸n hµng ho¸ mua b¸n qua biªn giíi, thñ tôc h¶i quan vµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. VÒ ph­¬ng thøc bu«n b¸n: §Ó khai th¸c ­u thÕ vÒ ®Þa lý vµ tiÒm n¨ng cña m×nh, ngoµi ph­¬ng thøc bu«n b¸n th«ng th­êng, ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh sö dông c¸c h×nh thøc trao ®æi phong phó nh­ hîp ®ång hµng ®æi hµng, chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp, kinh doanh kho ngo¹i quan, hµng qu¸ c¶nh. MÆt kh¸c, ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ cña c¸c khu vùc kinh tÕ nh»m t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu ng©n s¸ch nh­ng ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ theo qui ®Þnh trong n­íc, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Sö dông c¸c h×nh thøc trao ®æi, bu«n b¸n linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ phï hîp víi truyÒn thèng, tËp qu¸n gi÷a hai n­íc. Víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc trong thêi gian tíi ph¶i ®­îc thay ®æi theo h­íng c©n b»ng h¬n. Mét mÆt, cÇn t¨ng c­êng qu¶n lý nhËp khÈu hµng Trung Quèc nhËp vµo ViÖt Nam, n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu hµng ho¸. MÆt kh¸c, còng ph¶i t¨ng c­êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã tiÒm n¨ng sang Trung Quèc vµ tõng b­íc c¶i tiÕn c¬ cÊu hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt sang Trung Quèc theo h­íng n©ng cao tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn, n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Cã nh­ vËy th× míi phÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ x· héi th«ng qua l­îng hµng ho¸ hoÆc ngo¹i tÖ thu ®­îc do bu«n b¸n th­¬ng m¹i t¹o ra. Nh­ng cô thÓ ë ®©y lµ ph¶i n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý Nhµ n­íc nãi chung ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ViÖt - Trung ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng “vªnh” nhau vÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý gi÷a hai n­íc. §iÒu ®ã yªu cÇu phÝa ViÖt Nam cÇn nç lùc sím ®Ó ®­a ra mét chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc râ rµng ®èi víi viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Tuy nhiªn, còng ph¶i tÝnh ®Õn yÕu tè t¸c ®éng khi Trung Quèc gia nhËp WTO vµo th¸ng 11/2001 võa qua, ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng sù c¹nh tranh víi hµng ho¸ ViÖt Nam. ®iÒu ®ã dÉn ®Õn lµm thay ®æi nhÊt ®Þnh vÒ c¬ cÊu, chñng lo¹i, khèi l­îng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc trong t­¬ng lai kh«ng xa. Còng cÇn nãi thªm r»ng, mét khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®­îc hai n­íc th«ng qua vµo th¸ng 12/ 2001 võa qua vµ cïng víi ®ã, nÕu viÖc ®µm ph¸n ViÖt Nam gia nhËp WTO thµnh c«ng trong mét t­¬ng lai gÇn, ®Õn lóc Êy quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt - Trung ch¾c h¼n cã nhiÒu thay ®æi vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tÊt yÕu còng sÏ ®­îc xem xÐt ®iÒu chØnh bæ sung cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. b. Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ h¶i quan: Nh÷ng n¨m qua thñ tôc h¶i quan ®· t¹o ra kh«ng Ýt phiÒn hµ cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hîp ph¸p gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc v× hÖ thèng thñ tôc cång kÒnh, c¸ch tÝnh thuÕ kh«ng thuËn lîi, tæ chøc lµm viÖc thiÕu khoa häc vµ hÖ thèng trang thiÕt bÞ qu¸ thiÕu thèn. Thêi gian gÇn ®©y, nh÷ng c¶i c¸ch vÒ thñ tôc h¶i quan ®· ®­îc triÓn khai song kh«ng thu ®­îc hiÖu qu¶ nh­ mong muèn. Nhµ n­íc ®ang tõng b­íc hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ H¶i quan, c¶i c¸ch thñ tôc H¶i quan, kiÖn toµn bé m¸y. Ph¶i nãi r»ng, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ ë khu vùc biªn giíi ViÖt Trung nãi riªng kh¸ ®a d¹ng, phøc t¹p nªn rÊt cÇn mét m«i tr­êng ph¸p lý râ rµng ®Ó ph¸t triÓn thuËn lîi, lµnh m¹nh. Do vËy, phÝa ViÖt Nam cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ho¹t ®éng h¶i quan cÇn sím xóc tiÕn bao gåm: - Sím ra ®êi LuËt H¶i quan vµ hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy ®ång bé, chÆt chÏ. - Tæ chøc rµ so¸t toµn bé hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt H¶i quan hiÖn hµnh, lo¹i bá nh÷ng v¨n b¶o kh«ng cßn phï hîp t¹o ®iÒu kiÖn ®¬n gi¶n hãa hÖ thèng thñ tôc H¶i quan b¶o ®¶m hiÖu qu¶. - C¶i c¸ch thñ tôc h¶i quan theo h­íng b¶o ®¶m thuËn lîi cao nhÊt cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ hiÖu qu¶ kiÓm so¸t h¶i quan. - §Çu t­ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cho c¸c tæ chøc h¶i quan b»ng nguån thu tõ thuÕ xuÊt nhËp khÈu. - KiÖn toµn bé m¸y, c¸n bé h¶i quan, tiªu chuÈn hãa c¸n bé, nh©n viªn. - N©ng cÊp hÖ ®µo t¹o cña tr­êng Cao ®¶ng h¶i quan ®Ó b¶o ®¶m tr×nh ®é nghiÖp vô ®¸p øng yªu cÇu tr×nh ®é ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, vµ t­¬ng xøng víi tr×nh ®é H¶i quan Trung Quèc. c. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« kh¸c: C¸c chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu: + Më réng c¸c lo¹i thuÕ ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu t¹o c¬ héi b×nh ®¼ng cho c¹nh tranh gi÷a hµng s¶n xuÊt trong n­íc + Gi¶m møc thuÕ nhËp khÈu cao vµ qu¸ cao vµo mét sè mÆt hµng nhËp khÈu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gi¶m bu«n lËu. §Ó ph¸t huy ­u thÕ nh»m thóc ®Èy giao l­u kinh tÕ, quan hÖ th­¬ng m¹i chÝnh s¸ch thuÕ cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò ph¶i tiÕp tôc hoµn chØnh: §èi víi thuÕ xuÊt nhËp khÈu cÇn nghiªn cøu gi¶m dÇn thuÕ suÊt. §èi víi xuÊt khÈu, cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng trong viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu (trõ mÆt hµng thuéc diÖn cÊm) víi møc thuÕ suÊt thÊp h¬n hiÖn nay, cã lo¹i b»ng 0%. Nãi chung chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu nªn h­íng tíi môc tiªu t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, phôc vô ®¾c lùc cho s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ lîi Ých ng­êi tiªu dïng. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: ViÖc miÔn gi¶m cÇn tËp trung vµo c¸c ®èi t­îng cã doanh thu lín tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp thµnh lËp ë c¸c tØnh biªn giíi, cã doanh thu ë ®Þa bµn kh¸c nh­ng vÉn ®­îc h­ëng thuÕ suÊt ­u ®·i vµ ng­îc l¹i. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ - ng©n hµng: §Õn nay, ng©n hµng ch­a thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng thanh to¸n hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng giao l­u kinh tÕ víi bªn ngoµi. Do vËy, ng©n hµng ph¶i phÊn ®Êu ®Ó gi÷ ®­îc vai trß chñ ®¹o vÒ thanh to¸n trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ giao l­u kinh tÕ míi ®¶m b¶o ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i mét c¸ch lµnh m¹nh, h¹n chÕ bu«n lËu. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn tiÕp tôc më réng quan hÖ ®¹i lý víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Trung Quèc, cã kÕ ho¹ch phèi hîp víi c¸c ngµnh ®Ó thiÕt lËp quan hÖ qu¶n lý ®ång bé vÒ ho¹t ®éng tiÒn tÖ, tÝch cùc phßng chèng tiÒn gi¶ ®­a vµo trong n­íc. MÆt kh¸c, tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c lùc l­îng kinh doanh ngo¹i hèi thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¹i khu vùc c¸c cöa khÈu biªn giíi ViÖt Trung. C¸c ho¹t ®éng nµy ph¶i th«ng qua viÖc cÊm phÐp vµ chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña ng©n hµng Nhµ n­íc. Ngµnh Ng©n hµng tÝch cùc t×m c¸c biÖn ph¸p ®­a hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu (trõ trao ®æi hµng ho¸ c­ d©n biªn giíi) qua thanh to¸n ng©n hµng vµ tæ chøc hÖ thèng ®æi tiÒn thuËn tiÖn, cã chÝnh s¸ch qu¶n lý tû gi¸ linh ho¹t, phï hîp víi thÞ tr­êng tiÒn tÖ. 2. ®èi víi c¸c doanh nghiÖp: 2.1 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng: VÒ mÆt vi m«, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c­êng nghiªn cøu thÞ tr­êng n¾m v÷ng c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng luËt ph¸p vµ c¸c ®Æc tÝnh tiªu dïng cña tõng khu vùc cô thÓ. Trung Quèc lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Çy høa hÑn víi sè d©n trªn mét tû ng­êi, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· cã vµ duy tr× ®­îc nh÷ng mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh víi c¸c b¹n hµng Trung Quèc. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu th× viÖc t×m kiÕm vµ më réng sè l­îng c¸c b¹n hµng Trung Quèc cu¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ ch­a cao vµ ch­a cã hiÖu qu¶. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp cÇn trung thµnh víi nguyªn t¾c dùa vµo chÊt l­îng ®Ó giµnh chiÕn th¾ng; thùc hiÖn chiÕn l­îc quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh; dùa vµo khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §ång thêi, c¸c doanh nghiÖp cã ý thøc m¹nh mÏ vÒ nh·n hiÖu s¶n phÈm; t¹o h×nh t­îng quèc tÕ; lµm lµnh m¹nh m¹ng l­íi tiªu thô; më réng thÞ tr­êng quèc tÕ; lµm tèt dÞch vô hËu m·i nh»m giµnh ®­îc sù tÝn nhiÖm trªn thÞ tr­êng; b¸m s¸t chuyÓn biÕn cña thÕ giíi, nhanh nh¹y n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh, cã sù c©n nh¾c vÒ t×nh thÕ; ®Çu t­ më réng m¹ng l­íi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, cÇn chuÈn bÞ cho m×nh mét ®éi ngò nh©n lùc cã chuyªn m«n s©u vÒ lÜnh vùc xuÊt khÈu. §éi ngò nµy sÏ gióp doanh nghiÖp t¨ng c­¬ng kh¶ n¨ng t×m kiÕm b¹n hµng vµ tr¸nh thua lç trong kÝ kÕt hîp ®ång. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong tæ chøc ho¹t ®éng thÞ tr­êng khu vùc, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ th­¬ng m¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi tõng khu vùc cô thÓ. §Æc biÖt, th­êng xuyªn cã sù ®¸nh gi¸ dung l­îng thÞ tr­êng vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸, søc mua, thÞ hiÕu vµ nhu cÇu trong mçi thêi kú ®Ó cã biÖn ph¸p thÝch hîp ®iÒu hµnh quan hÖ cung cÇu mét c¸ch cã lîi nhÊt cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Cã mét t­ duy kinh tÕ rÊt phæ biÕn ®ã lµ cÇn s¶n xuÊt vµ b¸n nh÷ng g× thÞ tr­êng cÇn chø kh«ng ph¶i nh÷ng g× m×nh cã. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, nhÊt lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc h¬n lóc nµo hÕt lµ ph¶i ®èi mÆt trùc tiÕp víi thÞ tr­êng, s¶n xuÊt theo yªu cÇu thÞ tr­êng. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp mét mÆt ph¶i tÝch cùc ®æi míi c«ng nghÖ vµ qu¶n lý, phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i hîp t¸c víi b¹n hµng Trung Quèc ®Ó häc hái kinh nghiÖm. Lóc ®ã, doanh nghiÖp cÇn ¸p dông c«ng nghÖ tiÕp thÞ vµ qu¶ng c¸o m¹nh h¬n n÷a cho nh÷ng mÆt hµng tuy míi nh­ng hiÖn ®ang ®­îc kh¸ch hµng Trung Quèc ­a thÝch. 2.2 Doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chiÕn l­îc xuÊt khÈu ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n cho tõng mÆt hµng vµ tõng khu vùc cô thÓ cña Trung Quèc: C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chuÈn bÞ ®Ó trong thêi gian kh«ng xa, xuÊt khÈu sang Trung Quèc mét sè mÆt hµng míi nh­ c¸c s¶n phÈm cña c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ phÇn mÒm, c¸c dÞch vô t­ vÊn cã hµm l­îng trÝ tuÖ cao. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã sù nghiªn cøu ®óng møc ®Ó cã mét chiÕn l­îc xuÊt khÈu hµng ho¸ phï hîp, tËn dông ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh hiÖn cã cña doanh nghiÖp, ®ång thêi khai th¸c thÞ tr­êng míi, tr¸nh sù c¹nh tranh trùc tiÕp víi hµng ho¸ cïng chñng lo¹i, cïng thÞ tr­êng víi Trung Quèc mµ phÝa b¹n cã ­u thÕ râ rÖt. Trong nh÷ng n¨m qua, hµng Trung Quèc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam gia t¨ng. Hµng Trung Quèc víi gi¸ rÎ, mÉu m· ®Ñp, hîp tói tiÒn vµ thÞ hiÕu cña ®a sè d©n c­ ViÖt Nam. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc vÒ viÖc xuÊt khÈu trong thêi gian qua lµ kh«ng qu¸ coi träng thu l·i qu¸ viÖc b¸n víi gi¸ cao mµ l¹i coi träng viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô ®­îc nhiÒu s¶n phÈm ®Ó tËn dông c«ng suÊt thiÕt bÞ, lao ®éng, vèn vay, kho tµng, chi phÝ qu¶n lý ®Ó gi¶m chi phÝ khÊu hao, tiÒn c«ng, tiÒn l·i vay, chi phÝ qu¶n lý, b¶o qu¶n trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, quay vßng vèn nhanh, khi cÇn cã thÓ b¸n d­íi gi¸ chÞu lç cßn h¬n lµ kh«ng thu håi ®­îc vèn. §iÒu nµy còng lµm cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña ViÖt Nam ph¶i khèn ®èn nhiÒu phen. ChÝnh v× vËy mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã ®èi s¸ch hîp lý nh­: - Nghiªn cøu thÞ tr­êng Trung Quèc, n¾m râ nhu cÇu hµng ho¸ ë ®ã cÇn nhËp khÈu tõ phÝa ViÖt Nam, c¶ vÒ mÆt hµng, khèi l­îng, chÊt l­îng vµ thÞ hiÕu cña mçi thêi kú. - T×m hiÓu kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Trung Quèc sang ViÖt Nam trong mçi thêi kú ®Ó cã sù chñ ®éng trong hîp t¸c, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ g©y søc Ðp ®èi víi thÞ tr­êng n­íc ta vÒ mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, g©y b·o hoµ thÞ tr­êng vµ cã thÓ t¹o khã kh¨n hoÆc g©y hËu qu¶ nhÊt ®Þnh cho kinh tÕ n­íc ta. - N¾m b¾t chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña n­íc l¸ng giÒng vÒ Ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ xuÊt nhËp khÈu víi ViÖt Nam nãi riªng. VÊn ®Ò nµy Trung Quèc kh¸ linh ho¹t, ta cÇn ®i s©u t×m hiÓu ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi tr¸nh rñi ro, thua thiÖt. - T¨ng c­êng quan hÖ giao l­u kinh tÕ - th­¬ng m¹i hai bªn, tæ chøc th­êng kú c¸c cuéc héi chî - triÓn l·m hµng xuÊt nhËp khÈu, giíi thiÖu cho b¹n hµng nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ míi, ®éc ®¸o, qu¶ng c¸o b¸n hµng, qua ®ã kÝch thÝch tiªu thô hµng tiªu dïng vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i. 2.3 C¸c doanh nghiÖp sö dông chuyªn gia t­ vÊn Trung Quèc: §©y lµ c¸ch mµ nhiÒu quèc gia ®· ¸p dông thµnh c«ng ®Æc biÖt ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. V× nã gióp c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi d©n Trung Quèc mét c¸ch tèt nhÊt. Víi t×nh tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay th× rÊt cÇn ¸p dông biÖn ph¸p nµy. C¸c chuyªn gia sÏ t­ vÊn vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®­a ra gi¶i ph¸p vÒ mÆt c«ng nghÖ ®Ó ®¹t ®­îc chÊt l­îng theo yªu cÇu ®Æt ra. §Æc biÖt, khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu víi nh÷ng kh¸ch hµng Trung Quèc mµ m×nh ch­a cã quan hÖ lµm ¨n l©u dµi (ph¶i kiÓm tra t­ c¸ch ph¸p nh©n cña doanh nghiÖp, cña ng­êi ®¹i diÖn, kiÓm tra kü tõng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång..). C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ nhiÖm vô quan träng ®­îc chñ yÕu giao cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thùc hiÖn. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy trong kinh doanh th­¬ng m¹i kh«ng nh÷ng tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ, thu lîi nhuËn mµ cßn ph¶i tÝnh to¸n hiÖu qu¶ x· héi, phi lîi nhuËn. 2.4 T¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, tõng b­íc x©m nhËp thÞ tr­êng Trung Quèc: HiÖn nay chÊt l­îng s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò ®Æt ra víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . §Çu t­ vµo c«ng nghÖ lµ mét vÊn ®Ò chiÕn l­îc. Vèn ®Ó ®Çu t­ lu«n lµ vÊn ®Ò lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. NÕu kh«ng t¨ng ®Çu t­ cho ®æi míi c«ng nghÖ th× doanh thu l¹i kh«ng t¨ng vµ dÉn ®Õn vèn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ l¹i cµng gi¶m, vµ cø thÕ sÏ t¹o nªn mét c¸i vßng luÈn quÈn. ChÊt l­îng cña s¶n phÈm nh­ thÕ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt l­îng cña nguyªn liÖu ®Çu vµo. Do vËy, doanh nghiÖp cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®ñ m¹nh, cã tÝnh ®ét ph¸ ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸n bé, sö dông nguån lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc. 2.5 N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng cña phÝa ViÖt Nam cho ngang b»ng víi phÝa Trung Quèc: §éi ngò nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cÇn ®­îc n©ng cao c¶ vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ tr×nh ®é nghiÖp vô ho¹t ®éng bu«n b¸n qua biªn giíi víi c¸c ®èi t¸c Trung Quèc. §ång thêi còng ph¶i n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ngo¹i th­¬ng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®äc hîp ®ång b»ng tiÕng n­íc ngoµi do bªn ®èi t¸c so¹n th¶o mµ kh«ng hiÓu kü néi dung cña hîp ®ång. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam còng ph¶i cã biÖn ph¸p kh¬i dËy lßng tù hµo d©n téc, biÕt tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn truyÒn thèng cña ®Êt n­íc ®èi víi mçi c¸n bé ngo¹i th­¬ng cã nh­ vËy th× míi mong kh¾c phôc ®­îc nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc cña c¸n bé ngo¹i th­¬ng hiÖn nay ®ång thêi l¹i t¹o ra ®­îc thiÖn c¶m ®èi víi ®èi t¸c Trung Quèc vµ ®­îc hä t«n träng h¬n, ®èi xö c«ng b»ng h¬n trong ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a hai bªn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ Trung Quèc vÉn sÏ lµ ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u, mét sè chñng lo¹i ph©n bãn, chÊt dÎo nguyªn liÖu, b«ng, s¾t thÐp, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ phô tïng. ®ång thêi, t¨ng c­êng nhËp khÈu nh÷ng nguyªn liÖu cÇn cho s¶n xuÊt trong n­íc nhÊt lµ phôc vô cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp chÕ biÕn. H¹n chÕ nhËp hµng tiªu dïng ch­a thiÕt yÕu, hµng kÐm chÊt l­îng hoÆc lo¹i hµng mµ trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ ®ång bé, víi kü thuËt tiªn tiÕn vµ c«ng nghÖ nguån, kh«ng cho phÐp nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Muèn vËy, c¸c c¸n bé, ®éi ngò nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét sù hiÓu biÕt, chuyªn m«n nhÊt ®Þnh trong c¸c lÜnh vùc cô thÓ. V× thÕ, vÊn ®Ò ®µo t¹o cho c¸n bé lµ hÕt søc quan träng trong xu thÕ hiÖn nay. Tãm l¹i nh÷ng gi¶i ph¸p ®· nªu ë trªn ®Òu ®ßi hái ë mçi doanh nghiÖp mét sù nç lùc trong dµi h¹n. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn xem xÐt kh¶ n¨ng cña m×nh kÕt hîp víi xu h­íng cña thÞ tr­êng ®Ó cã nh÷ng b­íc ®i hîp lý phï hîp víi lîi Ých cña doanh nghiÖp. ChØ cã mét chiÕn l­îc dµi h¹n míi gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh râ môc tiªu, biÕt ®­îc tiÕn ®é ®· ®¹t ®­îc vµ cÇn ph¶i lµm g× tiÕp theo ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu víi ®èi t¸c Trung Quèc. 3. §èi víi c¸c tØnh biªn giíi ViÖt – Trung: Khu kinh tÕ cöa khÈu lµ bé phËn h¹t nh©n cña vµnh ®ai kinh tÕ x· héi do vËy chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu kinh tÕ cöa khÈu cÇn ®­îc coi lµ träng t©m quan träng ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ViÖt Nam - Trung Quèc. Giao l­u kinh tÕ qua cöa khÈu biªn giíi trªn bé víi c¸c n­íc l¸ng giÒng còng lµ nhu cÇu bøc xóc cña nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Më cöa héi nhËp quèc tÕ tõ nh÷ng h×nh thøc ®i tõ thÊp lªn cao, tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p: ban ®Çu chØ lµ sù trao ®æi hµng ho¸ vïng biªn mang tÝnh chÊt tù nhiªn, sau ®Õn lµ nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh, cao h¬n lµ tiÕn tíi thµnh lËp c¸c khu mËu dÞch tù do biªn giíi, khu hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng. 3.1 Sím hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cho khu vùc biªn giíi ViÖt - Trung: Khu vùc biªn giíi ViÖt Trung phÝa ViÖt Nam gièng nh­ phÝa Trung Quèc ®Òu ®øng tr­íc th¸ch thøc cña yªu cÇu ph¸t triÓn æn ®Þnh, gi¶m dÇn chªnh lÖch víi c¸c khu vùc kh¸c trong n­íc. Toµn bé c¸c huyÖn thÞ ë khu vùc nµy ®Òu n»m trong danh môc ­u ®·i ®Çu t­ ban hµnh kÌm N§ 29-CP ngµy 12/05/95 cña chÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. §©y còng lµ khu vùc ®èi t­îng thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 20/1998/N§-CP vÒ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i miÒn nói. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt - Trung chÝnh lµ mét lèi ra cho kinh tÕ khu vùc. V× lý do ®ã cµng sím cã mét hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®Æc thï cho khu vùc nµy, g¾n ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng nh­ hai mÆt hç trî, t­¬ng t¸c cïng ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¹ tÇng, thay ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho nh©n d©n trong vïng. MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn cña vïng ph¶i xoay quanh viÖc tËn dông lîi thÕ cña khu vùc trong quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung. Muèn vËy hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cho khu vùc nµy nªn hoµn thiÖn theo c¸c h­íng sau ®©y: - KhuyÕn khÝch viÖc h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu phôc vô gia c«ng xuÊt khÈu b»ng chÝnh s¸ch trî gi¸ thu mua, trî gi¸ cung cÊp vËt t­ n«ng nghiÖp. - KhuyÕn khÝch h×nh thµnh ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ dÞch vô trªn c¬ së c¸c quü ®µo t¹o, hç trî chuyÓn dÞch c¬ cÊu lÊy tõ phÇn thu do ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu t¹i khu vùc. - KhuyÕn khÝch chuyÓn h­íng sö dông ®Êt thÝch hîp b»ng viÖc cung cÊp h¹ tÇng kü thuËt h×nh thµnh c¸c khu vùc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i biªn giíi. - Trung ­¬ng nªn qui ®Þnh khung thuÕ trong thêi gian t­¬ng ®èi dµi, ®Þa ph­¬ng (hoÆc tæ chøc qu¶n lý th­¬ng m¹i biªn giíi) ®­îc ph©n cÊp quyÕt ®Þnh thuÕ suÊt vµ gi¸ tÝnh thuÕ ®Ó b¶o ®¶m linh ho¹t kÞp thêi, ®¸p øng nh÷ng biÕn ®æi trong yªu cÇu ®iÒu tiÕt quan hÖ th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi. Trong thùc tÕ hiÖn trªn biªn giíi cã 6 tØnh th× 4 tØnh ®· cã quyÕt ®Þnh thÝ ®iÓm chÝnh s¸ch ­u ®·i cho cöa khÈu, trong khi Trung Quèc cã kh¶ n¨ng ®iÒu phèi hµng ho¸ trªn toµn tuyÕn rÊt linh ho¹t. NÕu ®Þa ph­¬ng kh«ng ®­îc trao quyÒn tù chñ nhÊt ®Þnh th× ho¹t ®éng th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi kh«ng thÓ tiÕn hµnh th«ng suèt. CÇn sím nghiªn cøu ®Ó ®­a ra LuËt chèng ph¸ gi¸ vµ thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu nh»m b¶o vÖ tÝch cùc h¬n s¶n xuÊt trong n­íc. §©y lµ gi¶i ph¸p cÊp b¸ch ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó h¬n vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ mµ Trung Quèc th­êng xuyªn sö dông trong bu«n b¸n biªn giíi víi ViÖt Nam. HiÖn phÝa ViÖt Nam míi chØ cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn duy nhÊt lµ sö dông biÓu gi¸ tèi thiÓu t¹i cöa khÈu ®èi víi c¸c mÆt hµng nghi ngê b¸n ph¸ gi¸. Gi¶i ph¸p nµy sÏ lµ kh«ng hîp ph¸p khi tham gia vµo c¸c cam kÕt thuÕ quan khu vùc trong ®ã qui ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ chØ c¨n cø vµo hîp ®ång th­¬ng m¹i. ChÝnh s¸ch cöa khÈu: chÝnh s¸ch ­u ®·i ¸p dông thÝ ®iÓm t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu thÓ hiÖn ë c¸c néi dung chñ yÕu, bao gåm c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ, vÒ tiÒn thuª ®Êt, chÝnh s¸ch huy ®éng vèn, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt - kinh doanh vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng; chÝnh s¸ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu du lÞch, dÞch vô... So víi c¸c vïng kinh tÕ kh¸c, c¸c chÝnh s¸ch ®­îc ¸p dông t¹i ®©y th«ng tho¸ng, ­u ®·i h¬n. ChÝnh v× thÕ h¬n 2 n¨m qua chÝnh s¸ch kinh tÕ cöa khÈu sím ®i vµo cuéc sèng, t¸c ®éng tÝch cùc tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c khu vùc cöa khÈu, t¹o sù khëi s¾c vÒ kinh tÕ - x· héi cho vïng kinh tÕ cöa khÈu. Ho¹t ®éng giao l­u hµng ho¸ ngµy cµng s«i ®éng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm, ®êi sèng nh©n d©n vïng nµy ®­îc c¶i thiÖn, t¨ng thªm nguån thu cho ng©n s¸ch, c¬ së h¹ tÇng ®­îc n©ng cÊp, më réng theo chiÒu h­íng hiÖn ®¹i, trËt tù x· héi vµ an ninh biªn giíi ®­îc gi÷ v÷ng. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tiªu biÓu ®­îc ¸p dông thÝ ®iÓm vµ nay ®· trë thµnh ¸p dông chÝnh thøc trong c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu lµ ®­îc phÐp ­u tiªn ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i: xuÊt khÈu, nhËp khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, vËn chuyÓn hµng qu¸ c¶nh, kho ngo¹i quan, cöa hµng miÔn thuÕ, héi chî triÓn l·m, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu, c¸c chi nh¸nh ®¹i diÖn c¸c C«ng ty trong vµ ngoµi n­íc, chî cöa khÈu, ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô, du lÞch. §Æc biÖt lµ t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc phÐp thµnh lËp khu b¶o thuÕ víi ®iÒu kiÖn ph¶i c¸ch ly c¸c khu chøc n¨ng kh¸c trong khu vùc kinh tÕ cöa khÈu. Khu b¶o thuÕ ®­îc ¸p dông c¬ chÕ phi thuÕ quan nh­ ®èi víi kho ngo¹i quan. Râ rµng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thÝ ®iÓm, mét sè chÝnh s¸ch nãi trªn ®· thÓ hiÖn tÝnh ®óng ®¾n, ­u viÖt trong viÖc khai th¸c lîi thÕ cña khu vùc cöa khÈu biªn giíi. Thµnh c«ng trong viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch cho khu vùc kinh tÕ cöa khÈu tËp trung ë 3 khÝa c¹nh: 1. Ph¸t huy tiÒm n¨ng t¹i chç 2. T¸c ®éng lan to¶ cho mét sè khu vùc l©n cËn ph¸t triÓn 3. Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®· cho thÊy nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc ph¸t huy kh¾c phôc ®Ó tõ ®ã tiÕn tíi hoµn chØnh, hoµn thiÖn mét sè c¬ chÕ chÝnh s¸ch còng nh­ viÖc thùc thi chÝnh s¸ch cho mét sè khu vùc kh¸c. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh thÝ ®iÓm nµy vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i cÇn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu gi¶i quyÕt, nh­ng vÒ c¬ b¶n qu¸ tr×nh ®ã ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan, lµm c¬ së cho viÖc ra ®êi QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi, sè 53/2001/Q§-TTg ngµy 19/4/2001. §Ó ph¸t huy ®­îc n¨ng lùc cña khu vùc kinh tÕ cöa khÈu cÇn nghiªn cøu kü chÝnh s¸ch ®èi víi cöa khÈu cña c¸c n­íc l¸ng giÒng ®Ó trªn c¬ së ®ã, mét mÆt chóng ta cã ®èi s¸ch phï hîp, mÆt kh¸c trªn c¬ së kh¶ n¨ng vµ t×nh h×nh cña tõng ®Þa ph­¬ng cã cöa khÈu ®Ó x¸c ®Þnh b­íc ®i vÒ ®Çu t­, møc ®é ­u tiªn vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp. Thùc tÕ cho thÊy, khu vùc cöa khÈu chñ yÕu lµ khu vùc giao l­u kinh tÕ, lµ cöa ngâ th«ng th­¬ng gi÷a ta víi thÞ tr­êng n­íc l¸ng giÒng vµ thÞ tr­êng thÕ giíi, bªn c¹nh viÖc miÔn thuÕ hoÆc hoµn thuÕ (tr­êng hîp t¹m nhËp t¸i xuÊt ®· nép thuÕ vµo NSNN) ®èi víi c¸c hµng ho¸ t¹m nhËp t¸i xuÊt, hµng ho¸ qu¸ c¶nh, chuyÓn khÈu cÇn nghiªn cøu ®Ó c¸c hµng ho¸ thuéc diÖn nµy kh«ng ph¶i lµm c¸c thñ tôc xuÊt nhËp khÈu mµ chØ kª khai tê khai h¶i quan. TÊt nhiªn, muèn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã, Nhµ n­íc ta ph¶i trao ®æi víi c¸c n­íc l¸ng giÒng ®Ó ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn, tøc lµ hä ph¶i ®èi xö víi hµng ho¸ t¹m nhËp t¸i xuÊt, qu¸ c¶nh ®Ó nhËp vµo n­íc ta còng nh­ ta ®èi xö víi hµng ho¸ t¸i nhËp t¸i xuÊt, qu¸ c¶nh ®Ó nhËp vµo n­íc hä. Trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ë vïng kinh tÕ cöa khÈu: Bé Th­¬ng m¹i nªn thèng nhÊt mét ®Çu mèi qu¶n lý, nªn sím thµnh lËp hiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý hµng xuÊt khÈu, tr¸nh t×nh tr¹ng Ðp cÊp, Ðp gi¸, dÉn ®Õn thua thiÖt cho phÝa ViÖt Nam nh­ ®· x¶y ra trong thêi gian võa qua. Ngoµi ra Nhµ n­íc cÇn sím tæng kÕt ho¹t ®éng cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ò ra mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch toµn diÖn ®èi víi khu kinh tÕ nµy, kh«ng nªn cho phÐp thÝ ®iÓm kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh cña tØnh cã cöa khÈu vµ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc nµy. ®ång thêi, nhµ n­íc sím thèng nhÊt lËp qui ho¹ch, lùa chän ®Þa ®iÓm, dù kiÕn tr­íc sè l­îng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu cÇn ph¸t triÓn trong giai ®o¹n tr­íc m¾t vµ trong t­¬ng lai trªn khu vùc biªn giíi ViÖt Trung ®Ó cã h­íng ®Çu t­ cô thÓ thÝch ®¸ng, khuyÕn khÝch khu kinh tÕ cöa khÈu ph¸t triÓn, t¸c ®éng tÝch cùc lan to¶ ®Õn c¸c vïng kh¸c trong n­íc. C¸c chÝnh s¸ch tuy nhanh chãng t¸c ®éng song viÖc phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh trªn ®Þa bµn nh­ thuÕ, h¶i quan, qu¶n lý thÞ tr­êng vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn cÇn ph¶i chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh tÕ cöa khÈu. ChÝnh phñ nªn xem xÐt giao cho chñ tÞch UBND c¸c tØnh cã vïng kinh tÕ cöa khÈu thÈm quyÒn ®iÒu hµnh, gi¶i quyÕt c¸c ph¸t sinh trªn ®Þa bµn. §ång thêi cÇn cñng cè tæ chøc bé m¸y cña hÖ thèng qu¶n lý Nhµ n­íc trªn ®Þa bµn cña tØnh cã cöa khÈu, nhÊt lµ cÊp huyÖn, nh»m ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña c«ng t¸c qu¶n lý ®èi víi khu vùc nµy. 3.2 thø hai, c¸c tØnh biªn giíi cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng, chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i: Chèng bu«n lËu lu«n g¾n víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i biªn giíi nh­ ng­êi ®ång hµnh v× mäi quèc gia ®Òu cã chÝnh s¸ch thuÕ quan ®Ó b¶o hé mËu dÞch song khu vùc biªn giíi lu«n cã ®Þa h×nh thøc t¹p cho phÐp bu«n lËu. ThuÕ quan cµng cao, bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i cµng cã c¬ may thu lîi nhuËn cao v× vËy ho¹t ®éng bu«n lËu cµng ®­îc kÝch thÝch gia t¨ng. Bu«n lËu lµ mét thùc tÕ lÞch sö vµ tån t¹i l©u ®êi. Bu«n lËu n¶y sinh lµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. Cung cÇu mÊt c©n ®èi vµ tÝnh ®a d¹ng vÒ hµng ho¸ cña d©n c­, chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ c¸c n­íc tr¸i víi qui luËt l­u th«ng hµng ho¸. Do ®ã, viÖc chèng bu«n lËu ph¶i coi lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p hµng ®Çu, trong ®ã chèng bu«n lËu b»ng sù qu¶n lý trùc tiÕp cña c¸c tØnh biªn giíi cã vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt. HiÖn tr¹ng bu«n lËu x¶y ra ®èi víi hÇu hÕt c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao vµ hµng tiªu dïng cÊm nhËp khÈu víi thuÕ suÊt 50%-120% (xe ®¹p, ®Çu video...). NÕu thuÕ nhËp khÈu ë møc thÊp th× hÇu nh­ kh«ng cßn bu«n lËu v× l·i suÊt cña nã kh«ng lín h¬n bu«n hîp ph¸p mµ thu ng©n s¸ch sÏ cao h¬n nhiÒu. Lùc l­îng cña ®Þa ph­¬ng chèng bu«n lËu t¹i chç lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt v× c¸n bé vµ ®ång bµo ®Þa ph­¬ng hiÓu râ h¬n ai hÕt ®Þa bµn m×nh c­ tró vµ nh÷ng thñ ®o¹n mµ bän bu«n lËu sö dông ®Ó ho¹t ®éng. TÊt nhiªn trong c«ng viÖc khã kh¨n phøc t¹p nµy cÇn cã sù hç trî phèi hîp hµnh ®éng víi c¸c c¬ quan h÷u tr¸ch c¸c ngµnh ë trung ­¬ng, tr­íc hÕt lµ víi Côc Qu¶n lý thÞ tr­êng cña Bé Th­¬ng m¹i. KÕt qu¶ cña c«ng viÖc chèng bu«n lËu qua biªn giíi sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i t¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c n­íc ta. Bªn c¹nh ®ã c¸c tØnh biªn giíi cÇn ph¶i ®­îc kiÖn toµn bé m¸y qu¶n lý thÞ tr­êng: - Tiªu chuÈn hãa c¸n bé g¾n víi nghiªm trÞ tham nhòng - Trang bÞ ph­¬ng tiÖn kiÓm tra kiÓm so¸t - T¨ng c­êng ®µo t¹o nghiÖp vô, chÝnh trÞ - Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng qu¶n lý thÞ tr­êng, chèng gian lËn th­¬ng m¹i. 3.3Hoµn thiÖn viÖc tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu: ViÖc ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu kh«ng chØ lµ nhiÖm vô cña tõng ®Þa ph­¬ng mµ lµ nhiÖm vô cña c¶ quèc gia, v× vËy ®ßi hái c¸c ngµnh, c¸c cÊp cÇn cã sù tËp trung ®Çu t­, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc ®èi víi sù ph¸t triÓn khu vùc nµy tïy theo tõng lÜnh vùc phï hîp víi chøc n¨ng ho¹t ®éng cña mçi ngµnh. Khu kinh tÕ cöa khÈu trong nh÷ng n¨m qua ®· ph¸t huy ®­îc c¸c lîi thÕ kh¬i dËy mäi nguån lùc t¹i chç vµ ®· khëi ®éng cho c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn m¹nh vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nµy Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp, tiÕp tôc hoµn thiÖn ®Ó c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu nµy sím chuyÓn ho¸ thµnh khu kinh tÕ h¹t nh©n quan träng. + §ång bé hãa hÖ thèng chÝnh s¸ch ­u ®·i + Sím ®æi míi m« h×nh ho¹t ®éng, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tæng hîp chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi. + Sím ra LuËt vÒ ®Æc khu kinh tÕ ®Ó cã c¬ së ®iÒu chØnh ho¹t ®éng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu râ rµng chi tiÕt. + HÖ thèng chÝnh s¸ch ­u ®·i ph¶i ®­îc h¹n ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian hîp lý, b¶o ®¶m c©n ®èi gi÷a quyÒn lîi quèc gia vµ quyÒn lîi ®Þa ph­¬ng. Hµi hßa gi÷a ph¸t triÓn khu vùc vµ lîi Ých céng ®ång, tr¸nh t­ t­ëng côc bé cè h÷u. + Coi träng chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, chuyªn m«n ®¸p øng tr×nh ®é yªu cÇu ngµy cµng cao cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. + Sím cã mét tæ chøc cña chÝnh phñ qu¶n lý ®iÒu hµnh hÖ thèng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu, ®ång thêi x©y dùng qui ho¹ch ph¸t triÓn râ rµng. + qu¶n lý chÆt chÏ lµ viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a khu vùc cöa khÈu víi néi ®Þa, ®©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p cã liªn quan ®Õn viÖc chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. CÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ, kiÓm so¸t ®­îc viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a khu vùc cöa khÈu víi néi ®Þa th«ng qua c¸c hµng rµo kiÓm so¸t chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cao cña c¸c c«ng chøc cã nhiÖm vô kiÓm so¸t. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cã c¬ chÕ ®Çu t­ (nh­ ®Çu t­ tõ nguån kinh phÝ thu ®­îc cña ho¹t ®éng cöa khÈu) t¹o ra c¸c hµng rµo ng¨n c¸ch ®Ó chèng bu«n lËu, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch c¸n bé, tiÒn l­¬ng tho¶ ®¸ng ®èi víi c«ng chøc thùc thi nhiÖm vô nµy. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cho c¸c cöa khÈu tuy ®· ®­îc ®Æt ra song trªn thùc tÕ ch­a ®ñ lùc, c¸c vÊn ®Ò vÒ ®Êt cho kinh doanh, gi¸ ®Êt, gi¸ dÞch vô ë mét sè cöa khÈu cßn kÐm søc c¹nh tranh so víi phÝa Trung Quèc. Thñ tôc ®Çu t­ r­êm rµ, phøc t¹p, c¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm. Trong khi ®ã, c«ng t¸c chØ ®¹o, phèi hîp gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi khu vùc cöa khÈu cßn thiÕu ®ång bé, ch­a chÆt chÏ, ch­a t¹o thuËn lîi nh»m gióp c¸c khu vùc cöa khÈu cña ta giµnh ®­îc lîi thÕ trong quan hÖ kinh tÕ ®èi víi n­íc l¸ng giÒng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng t¨ng, ch­a t¹o ®iÒu kiÖn thu hót m¹nh mÏ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo kinh tÕ cöa khÈu. ViÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ míi tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu, dÞch vô ¨n uèng, c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, du lÞch, vui ch¬i gi¶i trÝ, v¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc nªn c¸c khu vùc cöa khÈu ch­a thùc sù trë thµnh mét khu kinh tÕ th­¬ng m¹i vµ du lÞch. C¸c ®Þa ph­¬ng cã cöa khÈu chñ ®éng trong viÖc ®Ò xuÊt c¸c ®èi s¸ch thÝch hîp ®Ó l«i kÐo c¸c c¬ së kinh tÕ tham gia khai th¸c vµ sö dông thÞ tr­êng ngoµi n­íc th«ng qua c¸c cöa khÈu. 3.4 TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng m«i tr­êng ph¸p lý cho ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i khu vùc biªn giíi ViÖt Trung: + Sím ký kÕt hoµn thiÖn hÖ thèng ®iÒu ­íc quèc tÕ Trung ViÖt liªn quan quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Trung: HiÖp ­íc ph©n ®Þnh biªn giíi, HiÖp ­íc th­¬ng m¹i, hiÖp ­íc vÒ t­¬ng trî t­ ph¸p... + Sím rµ so¸t ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý thay thÕ c¸c qui ®Þnh ®· lçi thêi ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i biªn giíi. + Sím cã c¸c v¨n b¶n ph¸p qui liªn quan ®Õn LuËt Th­¬ng m¹i, luËt thuÕ, luËt H¶i quan, HiÖp ®Þnh vÒ mua b¸n hµng ho¸ biªn giíi. 3.5 Huy ®éng vèn vµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho c¸c khu vùc cöa khÈu: ViÖc thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dï lµ t¹i c¸c vïng cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c hoÆc ë bÊt kú ®Þa ph­¬ng nµo, còng ®ßi hái ph¶i cã c¬ së vËt chÊt - kü thuËt nhÊt ®Þnh. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®èi víi khu vùc miÒn nói biªn giíi phÝa B¾c. §iÒu kiÖn tù nhiªn khã kh¨n lµ mét lÏ, nh­ng viÖc ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi tõ tr­íc ®Õn nay còng cßn rÊt h¹n chÕ. Do vËy, c¬ së vËt chÊt kü thuËt trªn thùc tÕ vÉn thiÕu thèn vµ l¹c hËu. C¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc vay vèn ­u ®·i Nhµ n­íc tõ quü hç trî ph¸t triÓn ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Tr­êng hîp nÕu c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng trªn ®Þa bµn khu kinh tÕ cöa khÈu ®· ®­îc x©y dùng ®ång bé vµ hoµn chØnh th× sè vèn ®­îc ®Ó l¹i cã thÓ ®­îc sö dông ®Çu t­ hç trî c¸c c«ng tr×nh kh¸c ngoµi ®Þa bµn nh­ng cã liªn quan vµ trùc tiÕp phôc vô khu kinh tÕ cöa khÈu. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng tr­íc hÕt cÇn chó ý ®Õn viÖc n©ng cÊp, bæ sung vµ hoµn chØnh hÖ thèng nhµ c«ng vô trªn toµn tuyÕn biªn giíi ®ñ ®Ó phôc vô c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ngµy cµng t¨ng nhanh. Trang bÞ ®ñ nh÷ng ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc cÇn thiÕt vÒ b­u chÝnh viÔn th«ng, vÒ tin häc, kh¾c phôc t×nh tr¹ng nhiÒu n¬i vÉn lµm thñ c«ng, chËm trÔ vµ thiÕu chÝnh x¸c vÒ cËp nhËt th«ng tin, sè liÖu, phôc vô kÞp thêi cho qu¶n lý ®iÒu hµnh. Trang bÞ c¸c m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn ®Èy nhanh quy tr×nh kiÓm tra, kiÓm so¸t hµnh lý, hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh, kiÓm dÞch ®éng thùc vËt b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, tr¸nh cho ®Êt n­íc kh«ng bÞ l©y nhiÔm dÞch bÖnh khã ch÷a. Ph¸t triÓn giao th«ng - vËn t¶i phôc vô giao l­u kinh tÕ: B¶o ®¶m tõ nay ®Õn n¨m 2010 n©ng cÊp tÊt c¶ c¸c ®­êng quèc lé ra biªn giíi. Tr­íc m¾t, ­u tiªn cho c¸c quèc lé quan träng nèi tõ c¸c cöa khÈu lín vµo néi ®Þa vµ th«ng ra biÓn, ®­êng nèi tíi c¸c khu du lÞch. Khai th«ng tuyÕn vµnh ®ai biªn giíi quèc lé 4 cã ®iÒu kiÖn th× n©ng cÊp r¶i nhùa. HÖ thèng ®­êng x­¬ng c¸, ®­êng d©n sinh dÉn tíi c¸c cöa khÈu, vïng s©u, vïng xa, c¸c ®iÓm d©n c­ tËp trung, c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c côm x· còng cÇn ®­îc khÈn tr­¬ng n©ng cÊp, x©y dùng, khai th«ng. Cã kÕ ho¹ch x©y dùng ®­êng däc theo biªn giíi phôc vô c«ng t¸c tuÇn tra. §µm ph¸n ®Ó tiÕn tíi tæ chøc liªn vËn quèc tÕ trªn ®­êng bé, ®­êng s¾t kh«ng ph¶i chuyÓn t¶i qua biªn giíi. §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng x· héi phôc vô ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®ang cã nh÷ng yªu cÇu bøc xøc. VÊn ®Ò nµy liªn quan tr­íc hÕt ®Õn ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã ®ñ søc khoÎ, kü n¨ng vµ kiÕn thøc thùc thi nhiÖm vô phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh vµ qu¶n lý. Trong ®iÒu kiÖn cña c¸c tØnh vïng biªn, ®©y lµ viÖc ®Çu t­ cã nhiÒu khã kh¨n, ph¶i lµm kiªn tr×, tõng b­íc mét v÷ng ch¾c, b¶o ®¶m tÝnh kÕ tôc l©u dµi. 3.6 ph¸t triÓn hÖ thèng chî biªn giíi: HÖ thèng chî biªn giíi lµ mét trong nh÷ng c¬ së vËt chÊt quan träng phôc vô trùc tiÕp giao l­u kinh tÕ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng. C¸c tØnh biªn giíi cÇn nhanh chãng qui ho¹ch m¹ng l­íi chî, cã kÕ ho¹ch tõng b­íc ®Çu t­ x©y dùng vµ t¨ng c­êng qu¶n lý chî theo nh÷ng nguyªn t¾c qui ®Þnh vÒ biªn giíi gi÷a hai n­íc vµ qui chÕ qu¶n lý chî cña n­íc ta. HÖ thèng chî ViÖt - Trung hiÖn chñ yÕu dùa trªn c¬ së c¸c ®iÓm chî truyÒn thèng, Ch­a cã quy ho¹ch s¾p xÕp mét c¸ch cã hÖ thèng vµ ®Çu t­ thÝch ®¸ng. ThËm chÝ mét sè chî do ®Çu t­ véi v· ®· hoµn toµn kh«ng ®­îc môc ®Ých ®Çu t­ ban ®Çu nh­ chî trung t©m Lao Kai, Chî cöa khÈu Tµ Nïng. ViÖc thùc hiÖn quy ho¹ch chî biªn giíi cÇn cã sù lång ghÐp, phèi hîp c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi khu vùc c¸c x· biªn giíi ®Ó cã ®­îc hiÖu qu¶ cao h¬n. Lêi KÕt luËn Víi vÞ trÝ vµ ¶nh h­ëng ®Æc biÖt cña m×nh, tõ l©u Trung Quèc ®· cã mét quan hÖ kinh tÕ - x· héi chÆt chÏ víi ViÖt Nam. Trong thêi gian tíi còng nh­ trong t­¬ng lai, tr­íc mét thùc tÕ vÒ mét vai trß chi phèi ®êi sèng chÝnh trÞ kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng cña Trung Quèc ®ang dÇn ®­îc kh¼ng ®Þnh, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng chó träng tíi nh©n tè Trung Quèc. Nh×n l¹i chÆng ®­êng m­êi n¨m quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt - Trung cã thÓ thÊy r»ng: C¬ së ph¸t triÓn quan hÖ nµy lµ t­¬ng ®èi v÷ng ch¾c, trong ®ã cã c¶ nh©n tè chñ quan vµ nh©n tè kh¸ch quan. Trong sè c¸c nh©n tè chñ quan th× nh©n tè ý chÝ chÝnh trÞ cña c¶ hai bªn lµ nh©n tè quan träng nhÊt, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph¸t triÓn quan hÖ ViÖt Nam - Trung Quèc nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. V× thÕ, muèn tranh thñ ®­îc thêi c¬, khai th¸c mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc khi quan hÖ bu«n b¸n víi Trung Quèc th× ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng chÝnh s¸ch phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vµ khÈu hiÖu cña chóng ta lµ: æn ®Þnh - hîp t¸c - ph¸t triÓn. Trong ®ã, æn ®Þnh bao gåm æn ®Þnh trong tõng quèc gia vµ æn ®Þnh trong toµn khu vùc lµm tiÒn ®Ò; ph¸t triÓn lµ môc tiªu chung mµ mçi quèc gia vµ khu vùc cïng h­íng tíi; cßn hîp t¸c bao gåm hîp t¸c song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng lµ ph­¬ng thøc vµ sù lùa chän tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu chung. Cuéc c¹nh tranh nµy sÏ gay g¾t, nh­ng ®ã còng chÝnh lµ ®éng lùc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸, tiÕn kÞp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña thÕ giíi. Thùc tÕ cuéc sèng ®ang ®ßi hái kh«ng chËm trÔ h¬n n÷a vÒ sù hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý nãi chung vµ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng, cã chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cïng víi mét c¬ chÕ ®iÒu hµnh thÝch hîp ®èi víi th­¬ng m¹i vïng biªn giíi ®ang ®ßi hái c¸c c¬ quan h÷u quan kÞp thêi ®¸p øng. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ tin t­ëng r»ng: d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, víi nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc vµ trong khu«n khæ quan hÖ míi ®­îc x¸c lËp, chóng ta cã c¬ së ®Ó tin t­ëng s©u s¾c r»ng mèi quan hÖ ViÖt - Trung sÏ m·i m·i xanh t­¬i vµ ®êi ®êi bÒn v÷ng, gãp phÇn vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam vµ c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa cña Trung Quèc, ®­a hai d©n téc ViÖt - Trung v÷ng b­íc vµo thÕ kû XXI - thÕ kû Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng víi tÇm cao míi.