Luận văn Một số giải pháp tài chính để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam khi gia nhập WTO

uïng giao, baùn, khoaùn kinh doanh vaø cho thueâ. c) Cuûng coá caùc toång coâng ty vaø taäp trung xaây döïng moät soá taäp ñoaøn kinh teá lôùn. Ñeå cuûng coá caùc toång coâng ty caàn ñoåi môùi cô cheá taïo voán, cô cheá xuaát nhaäp khaåu, caûi caùch chính saùch tín duïng, phaùt trieån thò tröôøng voán, nguyeân taéc trích laäp caùc quyõ, quaûn lyù lao ñoäng, moâ hình HÑQT vaø toång giaùm ñoác, cô cheá ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi, cô cheá ñaàu tö voán cho caùc ñôn vò thaønh vieân... Moâ hình toång coâng ty caàn ñöôïc ñoåi môùi, taäp trung vaø taêng quyeàn haïn cho HÑQT, thöïc hieän thí ñieåm kyù hôïp ñoàng vôùi giaùm ñoác hoaëc toång giaùm ñoác nhaèm naâng cao traùch nhieäm cuûa HÑQT vaø toång giaùm ñoác, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moâ hình toång coâng ty, ñoàng thôøi haïn cheá ñoäc quyeàn cuûa toång coâng ty. Chuyeån höôùng xaây döïng toång coâng ty theo moâ hình coâng ty meï - coâng ty con laáy lieân keát baèng voán caùc ñôn vò thaønh vieân coù tö caùch phaùp nhaân ñoäc laäp. Toång coâng ty coù quyeàn ñieàu chænh ñoái vôùi voán vaø caùc nguoàn löïc khaùc do toång coâng ty giao ñeå thöïc hieän keá hoaïch kinh doanh chung cuûa toång coâng ty. Tuy nhieân, vieäc ñieàu hoaø voán giöõa caùc ñôn vò thaønh vieân cuûa toång coâng ty caàn thöïc hieän döôùi hình thöùc ñieàu chuyeån cuûa chuû ñaàu tö treân cô sôû hieäu quaû söû duïng voán chung cuûa toång coâng ty. Caùc doanh nghieäp thaønh vieân chæ trích noäp moät phaàn thu nhaäp phaùt sinh töø söû duïng voán vaø caùc nguoàn löïc khaùc do toång coâng ty giao ñeå - 74 - hình thaønh caùc quyõ taäp trung cuûa toång coâng ty theo quy ñònh cuûa ñieàu leä toång coâng ty. Giaûi theå moät soá toång coâng ty ñöôïc lieân keát theo kieåu haønh chính khoâng phaùt huy ñöôïc vai troø. Tieáp tuïc cuûng coá vaø taäp trung vaøo moät soá toång coâng ty coù vai troø ñaët bieät quan troïng ñeå xaây döïng thaønh nhöõng taäp ñoaøn kinh doanh maïnh theo höôùng taêng nhanh quy moâ hoaït ñoäng, môû roäng quan heä quoác teá, ña daïng hoaù saûn xuaát - kinh doanh, tieán daàn ñeán ña daïng hoaù sôû höõu treân cô sôû lieân keát veà taøi chính. Böôùc ñoät phaù maø chuùng ta phaûi thöïc hieän laø saép xeáp vaø kieän toaøn laïi söï hoaït ñoäng cuûa caùc toång coâng ty 91, löïc löôïng chuû ñaïo cuûa kinh teá ñaát nöôùc naém giöõ 83% toång soá voán cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc treân phaïm vi toaøn quoác. Hieän nay chuùng ta coù 17 toång coâng ty 91, trong ñoù coù tôùi 12 coâng ty loã hoaëc hoaø voán, chæ coù 5 toång coâng ty laø coù laõi ñoù laø Toång Coâng ty Daàu khí, Böu chính Vieãn thoâng, Ñieän löïc, Cao su vaø Coâng nghieäp Taøu thuyû, maø nhöõng toång coâng ty coù laõi chæ laø nhôø khai thöùc taøi nguyeân thieân nhieân ñang coù giaù ñoäc quyeàn hoaëc ñöôïc quyeàn ñònh giaù tröø cao su vaø coâng nghieäp taøu thuyû. Chuùng ta neân nhôù raèng saûn phaåm cuûa caùc toång coâng ty 91 aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp khaùc trong neàn kinh teá, bôûi vì ñoù chính laø nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo cuûa doanh nghieäp (xi maêng, xaêng daàu, saét theùp, vaät tö noâng nghieäp, ñieän). Vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây laø caàn phaûi naâng cao khaû naêng hoaït ñoäng cuûa caùc toång coâng ty 91, giaûi phaùp höõu hieäu vaø coù tính caùch maïng laø phaûi phaù theá ñoäc quyeàn ñònh giaù cuûa caùc toång coâng ty baèng caùch keát hôïp söï kieåm soaùt giaù cuûa Nhaø nöôùc vôùi dieãn bieán quan heä cung - caàu veà caùc saûn phaåm chieán löôïc ñoù treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá ñeå giaù caû cuûa caùc maët haøng naøy phaûi phuø hôïp vôùi maët baèng giaù trong khu vöïc vaø quoác teá. - 75 - 3.2. Xöû lyù nôï toàn ñoïng taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc Doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän ñang ñoùng goùp khoaûng 39% GDP cuûa neàn kinh teá vaø ñang naém giöõ vai troø chuû ñoäng trong caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi tuy vaäy khaû naêng taøi chính cuûa ñaïi ña soá caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän coøn nhieàu yeáu keùm. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laø hieän soá nôï toàn ñoïng cuûa caùc doanh nghieäp coøn nhieàu vaø chöa ñöôïc xöû lyù. Moät soá doanh nghieäp chöa xöû lyù nôï toàn ñoïng do nguyeân nhaân: Moät laø, quy ñònh veà xöû lyù nôï coøn phöùc taïp, yeâu caàu phaûi coù ñuû taøi lieäu chöùng minh. Ví duï nhö tieàn löông, tieàn thöôûng doanh nghieäp ñaõ chi quaù quy ñònh...hoaëc quy ñònh doanh nghieäp khi xöû lyù nôï phaûi thu khoâng coù khaû naêng thanh toaùn phaûi coù xaùc nhaän cuûa cô quan quyeát ñònh thaønh laäp doanh nghieäp hoaëc toå chöùc veà vieäc doanh nghieäp, toå chöùc ñaõ ngöøng hoaït ñoäng vaø khoâng coù khaû naêng chi traû. Tröôøng hôïp naøy cô quan haønh chính nhaø nöôùc caùc caáp chæ coù theå xaùc nhaän doanh nghieäp ñoù khoâng coøn hoaït ñoäng taïi ñòa baøn ñoù, coøn veà khaû naêng chi traû coù hay khoâng thì khoâng theå xaùc nhaän ñöôïc. Ñoái vôùi caùc khoaûn nôï phaûi thu ñaõ quaù haïn töø 3 naêm trôû leân, khaùch nôï ñang hoaït ñoäng nhöng kinh doanh thua loã lieân tuïc vaø quaù khoù khaên, hoaøn toaøn khoâng coù khaû naêng thanh toaùn; quy ñònh veà xöû lyù khoaûn nôï naøy: phaûi coù Baùo caùo taøi chính cuûa khaùch nôï hoaëc coù xaùc nhaän cuûa cô quan quyeát ñònh thaønh laäp doanh nghieäp veà tình hình taøi chính. Trong thöïc teá, caùc doanh nghieäp khoù coù theå coù ñöôïc caùc taøi lieäu chöùng minh naøy vì khoâng coù quy ñònh doanh nghieäp laø khaùch nôï phaûi göûi Baùo caùo taøi chính cuûa mình cho chuû nôï; hôn nöõa khoâng theå coù xaùc nhaän cuûa cô quan quyeát ñònh thaønh laäp doanh nghieäp veà taøi chính cuûa doanh nghieäp tö nhaân laø khaùch nôï. Hai laø, ñoái vôùi nôï phaûi thu khoù ñoøi, quy ñònh doanh nghieäp chæ ñöôïc trích laäp döï phoøng toái ña baèng 20% toång nôï phaûi thu. Do ñoù, ñoái vôùi doanh nghieäp coù - 76 - khaû naêng taøi chính nhöng bò haïn cheá vieäc trích laäp döï phoøng, khoâng phaûn aûnh ñuùng thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp. Ba laø, doanh nghieäp sôï aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh trong kyø: bò giaûm laõi hoaëc ñang töø laõi chuyeån thaønh loã hoaëc taêng loã neân khoâng chuû ñoäng xöû lyù nôï phaûi thu khoâng coù khaû naêng thu hoài theo quy ñònh nhö treân hoaëc khoâng trích laäp döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi. Thöïc teá, phaàn lôùn doanh nghieäp coù nôï toàn ñoïng ñeàu laø nhöõng doanh nghieäp coù khoù khaên veà taøi chính. Maët khaùc, vôùi quy ñònh hieän haønh thì duø laø nôï toàn ñoïng khoâng coù khaû naêng thu hoài tröôùc ñaây ñeå laïi hay nôï toàn ñoïng môùi phaùt sinh thì khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp ñeå chuyeån ñoåi cuõng ñeàu ñöôïc xöû lyù thoâng qua vieäc loaïi tröø khoûi giaù trò doanh nghieäp. Boán laø, nhieàu doanh nghieäp bò loã nhöng chöa ñöôïc caùc Ngaân haøng thöông maïi quan taâm xöû lyù xoaù nôï laõi vay. Vieäc chöa xöû lyù xoaù nôï laõi vay thuoäc traùch nhieäm caû hai phía: doanh nghieäp chöa chuû ñoäng ñeà xuaát vôùi ngaân haøng bieän phaùp xöû lyù xoaù nôï laõi vay; ngöôïc laïi ngaân haøng cuõng coøn do döï vì neáu xöû lyù xoaù nôï laõi vay thì seõ maát thu nhaäp. Maët khaùc, theo quy ñònh giaù trò thuaàn cuûa taøi saûn (töông öùng vôùi giaù trò voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp) ñeå chuyeån ñoåi sôû höõu doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy giaù trò toång taøi saûn thöïc teá cuûa doanh nghieäp tröø giaù trò nôï phaûi traû. Theo caùch tính naøy, caùc khoaûn nôï phaûi traû cuûa doanh nghieäp ñöông nhieân seõ ñöôïc ñaûm baûo thanh toaùn, tröôøng hôïp giaù trò toång taøi saûn thöïc teá thaáp hôn giaù trò ghi soå thì phaàn cheânh leäch seõ giaûm tröø vaøo voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp. Naêm laø, cô cheá hieän haønh quy ñònh Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc giaùm ñoác doanh nghieäp ñoái vôùi doanh nghieäp khoâng coù Hoäi ñoàng quaûn trò phaûi coù traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà vieäc xöû lyù nôï. Tuy nhieân, cô cheá chöa quy ñònh cuï theå cheá taøi - 77 - khi ngöôøi coù traùch nhieäm khoâng thöïc hieän xöû lyù nôï thaäm chí coøn ñeå phaùt sinh nôï toàn ñoïng môùi. Ñeå hoã trôï xöû lyù ñöôïc döùt ñieåm caùc khoaûn nôï toàn ñoïng, phaûn aûnh ñuùng tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp, goùp phaàn ñaåy nhanh tieán trình saép xeáp laïi doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø laøm laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp, cô cheá xöû lyù nôï toàn ñoïng cuûa doanh nghieäp caàn ñöôïc ñaåy maïnh theo höôùng nhö sau: Thöù nhaát: söûa ñoåi boå sung caùc quy ñònh xöû lyù nôï toàn ñoïng theo höôùng thoâng thoaùng hôn, nhaát laø veà caùc quy ñònh veà taøi lieäu chöùng minh caùc khoaûn nôï toàn ñoïng. Theo ñoù, ñoái vôùi caùc khoaûn nôï phaûi thu ñaõ phaùt sinh töø treân 5 naêm trôû leân neáu khoâng coù taøi lieäu chöùng minh hoaëc con nôï khoâng coøn toàn taïi hoaëc ñang bò thi haønh aùn daân söï... thì ñöôïc coi laø nôï khoâng coù khaû naêng thu hoài; doanh nghieäp ñöôïc xöû lyù xoaù nôï vaø tính vaøo chi phí kinh doanh hoaëc baùn nôï cho coâng ty mua baùn nôï vaø taøi saûn toàn ñoïng. Tuy nhieân sau khi xöû lyù, khoaûn nôï doanh nghieäp ñaõ xoaù ñöôïc chuyeån sang coâng ty mua baùn nôï vaø taøi saûn toàn ñoïng hoaëc ñeå taïi doanh nghieäp tieáp tuïc theo doõi thu hoài nôï. Ñoái vôùi nôï phaûi thu khoù ñoøi, khoâng quy ñònh khoáng cheá möùc trích laäp döï phoøng. Khi quaù haïn cam keát neáu chöa thu ñöôïc doanh nghieäp phaûi trích laäp döï phoøng tuyø theo tính chaát, thôøi gian quaù haïn vaø khaû naêng thu hoài cuûa khaùch nôï. Thöù hai: ñaåy maïnh vieäc xöû lyù nôï phaûi traû toàn ñoïng cuûa caùc doanh nghieäp thoâng qua caùc bieän phaùp ñaùnh giaù laïi nôï toàn ñoïng khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo, xoaù nôï laõi vay. Vieäc xoaù nôï laõi vay cho caùc doanh nghieäp caàn ñöôïc thöïc hieän khi doanh nghieäp coù keát quaû kinh doanh bò loã vaø thöïc hieän tröôùc khi cô caáu laïi doanh nghieäp hoaëc xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp ñeå chuyeån ñoåi sôû höõu. - 78 - Thöù ba: ñoái vôùi Hoäi ñoàng quaûn trò, Toång giaùm ñoác hoaëc Giaùm ñoác Coâng ty neáu khoâng xöû lyù kòp thôøi caùc khoaûn nôï khoâng coù khaû naêng thu hoài hoaëc khoâng trích laäp döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi thì Hoäi ñoàng quaûn trò, Toång giaùm ñoác hoaëc Giaùm ñoác chòu traùch nhieäm nhö vieäc baùo caùo khoâng trung thöïc tình hình taøi chính cuûa Coâng ty. Neáu vì khoâng xöû lyù kòp thôøi daãn ñeán thaát thoaùt voán cuûa Nhaø nöôùc taïi Coâng ty thì phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc ñaïi dieän chuû sôû höõu theo quy ñònh. Theo quyeát ñònh soá 109/TTg ngaøy 05/06/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc thaønh laäp Coâng ty mua baùn nôï, voán ñieàu leä cuûa coâng ty laø 2.000 tyû ñoàng. Thöïc teá cho thaáy, voán ñieàu leä nhö vaäy laø quaù ít, chæ ñuû ñeå xöû lyù nôï caùc coâng ty coù soá voán nhoû, soá löôïng caùc coâng ty coù theå xöû lyù nôï cuõng khoâng ñaùng keå. Vì vaäy theo toâi ñeå coâng ty Mua baùn nôï coù theå hoaït ñoäng hieäu quaû ñuùng vôùi mong muoán cuûa Chính phuû khi thaønh laäp coâng ty naøy caàn phaûi taêng voán ñieàu leä ít nhaát leân hai laàn so vôùi voán ñieàu leä hieän nay. Ngoaøi ra chính phuû caàn cho pheùp Coâng ty mua baùn nôï coù theå huy ñoäng voán töø beân ngoaøi baèng caùch cho pheùp coâng ty phaùt haønh traùi phieáu. 3.3. Lieân keát, hôïp taùc caùc doanh nghieäp Trong quaù trình caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau khoâng coù nghóa laø choái boû söï hôïp taùc, maø xem ñaáy laø bieän phaùp quan troïng ñeå haïn cheá nhöõng maët tieâu cöïc cuûa cô cheá caïnh tranh, theo höôùng ñoù caùc doanh nghieäp caàn hôïp taùc vôùi nhau vaø giöõa chuùng seõ coù moái quan heä töông taùc vôùi nhau trong tieán trình phaùt trieån, bôûi leõ chuùng ñeàu laø nhöõng boä phaän hôïp thaønh neàn kinh teá quoác daân thoáng nhaát. Chaúng haïn söï keát hôïp laãn nhau giöõa doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp daân doanh nhaèm khaéc phuïc moät thöïc teá hieän nay: doanh nghieäp nhaø nöôùc coù tieàm naêng kinh teá cao, nhöng hieäu quaû kinh teá noùi chung keùm, - 79 - doanh nghieäp daân doanh tieàm löïc thaáp hôn, nhöng hieäu quaû thöôøng cao hôn. Chuû tröông keát hôïp ñoù coù theå môû roäng ra thò tröôøng theá giôùi vôùi caùc doanh nghieäp Vieät kieàu ôû nöôùc ngoaøi. Qua ñoù nhanh choùng tranh thuû ñöôïc voán, coâng ngheä hieän ñaïi vaø kinh nghieäm thöông tröôøng cuûa ngöôøi Vieät cuûa nöôùc ngoaøi laø ñieàu neân laøm trong thôøi ñaïi toaøn caàu hoaù kinh teá theá giôùi. Veà lónh vöïc naøy thaønh coâng cuûa Trung Quoác vôùi Hoa kieàu ôû nöôùc ngoaøi laø ñaùng hoïc hoûi. Chuû ñoäng hoäi nhaäp thöïc chaát laø taêng söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm haøng hoaù, naêng löïc caïnh tranh cuûa nöôùc ta naêm 2004 xeáp haïng 73/98 coù nghóa laø haøng hoaù caïnh tranh cuûa ta treân thò tröôøng theá giôùi coøn raát keùm, nhaát laø treân nhöõng thò tröôøng ñoøi hoûi chaát löôïng cao nhö: Taây AÂu, Baéc Myõ, Nhaät Baûn... Chuû ñoäng hoäi nhaäp cuõng coù nghóa laø chuùng ta chuû ñoäng tìm kieám thò tröôøng môùi, caàn phaûi nhanh choùng khoâi phuïc laïi thò tröôøng truyeàn thoáng Ñoâng AÂu vaø nhaát laø Nga tröôùc ñaây. Ñaëc bieät laø thò tröôøng Trung Quoác caàn ñöôïc khai thaùc trieät ñeå. Tính lieân keát coäng ñoàng doanh nghieäp Vieät Nam coøn yeáu ñang laø trôû ngaïi cho vieäc nhaân theâm söùc caïnh tranh trong boái caûnh hoäi nhaäp. Thöïc teá, caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay chuû yeáu caïnh tranh theo caùch truyeàn thoáng baèng giaù caû vaø soá löôïng saûn phaåm döïa treân yeáu toá cô baûn cuûa neàn saûn xuaát nhoû, thieáu tính chuyeân nghieäp. Moät ví duï cho thaáy, ngaønh saûn xuaát thuû coâng myõ ngheä Vieät Nam saûn phaåm ñaõ coù maët ôû nhieàu nöôùc song söùc caïnh tranh heát söùc yeáu keùm. Chöa bao giôø ngöôøi tröïc tieáp saûn xuaát ra saûn phaåm bieát ñích thöïc khaùch haøng cuûa mình laø ai, hoï caàn gì maø chæ thoâng qua dòch vuï phaân phoái vaø xuaát khaåu. Caùc doanh nghieäp xuaát khaåu haøng thuû coâng myõ ngheä thì maïnh ai naáy laøm, chæ bieát thu mua saûn phaåm vôùi giaù caøng reû caøng toát roài nuùp döôùi boùng caùc thöông hieäu cuûa caùc nhaø phaân phoái lôùn treân theá giôùi ñeå xuaát khaåu (ñöông nhieân cuõng vôùi giaù reû). Thaäm - 80 - chí, khi saûn phaåm ñöôïc baùn tôùi ngöôøi tieâu duøng vôùi giaù cao gaáp nhieàu laàn so vôùi giaù xuaát khaåu thì luùc ñoù saûn phaåm ñaõ mang teân moät vuøng saûn xuaát hay moät thöông hieäu khaùc khoâng phaûi Vieät Nam. Ñoái vôùi lónh vöïc deät may (moät trong nhöõng ngaønh xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam), caùc doanh nghieäp coù söùc caïnh tranh laø caùc doanh nghieäp coù ñöôïc quota xuaát khaåu hôn laø döïa vaøo caùc yeáu toá chaát löôïng, giaù caû, chieán löôïc marketing... Lieân keát giöõa caùc doanh nghieäp trong ngaønh deät may cuõng nhö haàu heát caùc ngaønh saûn xuaát khaùc hieän nay (thoâng qua hieäp hoäi ngaønh ngheà) laø lieân keát theo chieàu ngang chuû yeáu giöõa caùc doanh nghieäp coù caùc maët haøng, hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh gioáng nhau; voâ hình chung töï thaân taïo neân moät söï caïnh tranh khoâng caàn thieát giöõa caùc thaønh vieân, khieán tính hôïp taùc khoâng chaët cheõ, laøm giaûm söùc caïnh tranh cuûa chính ngaønh ngheà. ÔÛ khía caïnh cô cheá, giaùm ñoác moät doanh nghieäp cho raèng: “Caùc tieâu chí ñaùnh giaù doanh nghieäp cuûa caùc cô quan Chính phuû chuû yeáu döïa treân söï gia taêng veà soá löôïng, saûn löôïng ñeå ñaûm baûo naêm sau taêng tröôûng cao hôn naêm tröôùc. Ñieàu naøy daãn ñeán thöïc teá laø doanh nghieäp chaïy theo keá hoaïch (nhaát laø doanh nghieäp Nhaø nöôùc) maø queân maát söï nhìn nhaän veà nhöõng dieãn bieán cuûa thò tröôøng beân ngoaøi, khoâng coù keá hoaïch cho vieäc tieâu thuï moät caùch baøi baûn. Bò keùo vaøo voøng quay keá hoaïch, coäng theâm nhöõng aùp löïc khaùc cho neân doanh nghieäp buoäc phaûi chaïy moät mình”. Con ñöôøng phaùt trieån coù söùc caïnh tranh trong xu theá hoäi nhaäp laø caùc doanh nghieäp lieân quan coù moái gaén keát xaõ hoäi chaët cheõ vaø coù lôïi ích chung phaûi daàn töøng böôùc lieân keát (lieân keát theo chuoãi, theo chieàu doïc: töùc laø taäp hôïp taát caû caùc doanh nghieäp coù moái lieân quan trong quaù trình taïo ra giaù trò gia taêng töø khaâu cung caáp nguyeân lieäu, saûn xuaát... ñeán phaân phoái, tieâu thuï, baùn haøng tôùi tay ngöôøi - 81 - tieâu duøng), coäng taùc taïo ra lieân keát ngaønh. Söùc caïnh tranh cuûa lieân keát ngaønh döïa treân caùc yeáu toá saûn xuaát coâng nghieäp mang tính thôøi ñaïi nhö ñaàu tö vaøo coâng ngheä, nghieân cöùu vaø phaùt trieån saûn phaåm, marketing, chaát löôïng... chöù khoâng ñôn thuaàn theo kieåu truyeàn thoáng. Ñeå goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho doanh nghieäp cuõng nhö neàn kinh teá, Vieät Nam caàn coù söï löïa choïn, öu tieân phaùt trieån lieân keát chuoãi cuûa nhöõng ngaønh coâng nghieäp döïa treân nguyeân taéc ngaønh ñoù phaûi ñaûm baûo giöõ ñöôïc giaù trò cô baûn cuûa neàn kinh teá, ñaûm baûo ñöôïc caùc giaù trò truyeàn thoáng, oån ñònh caû veà kinh teá, chính trò vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho xaõ hoäi. Ngaønh ñöôïc öu tieân löïa choïn phaùt trieån lieân keát cuõng phaûi mang tính ñònh höôùng, laøm ñoäng löïc phaùt trieån cho caùc ngaønh phuï trôï, naâng cao trình ñoä nhaân löïc, söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc khaùc. Quaù trình choïn löïa coù theå thoâng qua vieäc phaân tích khoù khaên, thuaän lôïi, phaân tích caùc ñoái thuû caïnh tranh, phaân tích khaû naêng caïnh tranh cuûa chính ngaønh ñoù. Phaân tích ñoái thuû caïnh tranh laø phaân tích caùc ñoái thuû chieán löôïc trong cuøng ngaønh ngheà taïi khu vöïc hoaëc treân theá giôùi ñeå coù ñöôïc nhöõng nhaän ñònh veà lôïi theá so saùnh cuûa caùc ñoái thuû. Phaân tích khaû naêng caïnh tranh ñoùng vai troø quyeát ñònh trong vieäc löïa choïn xaây döïng vaø phaùt trieån lieân keát ngaønh coâng nghieäp döïa treân vieäc xaùc ñònh thò tröôøng, thò phaàn cuûa ngaønh ñoù. Noùi caùch khaùc laø phaûi traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi veà vò trí, söï oån ñònh, khaû naêng phaùt trieån cuûa thò tröôøng vaø khaùch haøng nhaèm tôùi. Ngoaøi ra caàn phaân tích ñöôïc caùc ñieàu kieän veà saûn xuaát cuûa ngaønh ñoù bao goàm chi phí ñaàu vaøo mang tính cô baûn (nguyeân, nhieân lieäu, nhaân coâng...) vaø caùc chi phí ñaàu vaøo giaùn tieáp mang tính caïnh tranh coâng nghieäp (dòch vuï, ñoùng goùi, chaát löôïng, nghieân cöùu, coâng ngheä, taøi chính, haäu caàn...) cuõng nhö tính lieân keát cuûa caùc ngaønh phuï trôï lieân quan. Baûn thaân caùc doanh nghieäp trong - 82 - lieân keát ngaønh caàn phaûi chuù troïng ñaàu tö vaøo coâng ngheä, nghieân cöùu, ñaøo taïo vaø xaây döïng thöông hieäu saûn phaåm ñuû maïnh ôû caáp ñoä khu vöïc vaø quoác teá. Ñaëc bieät, phaûi xaây döïng moät heä thoáng phaân phoái saûn phaåm ñaûm baûo phaùt trieån, giöõ vöõng thò phaàn trong nöôùc vaø quoác teá. Thaønh coâng trong vieäc xaây döïng lieân keát ngaønh theo chuoãi ñoàng nghóa vôùi vieäc naâng cao ñöôïc söùc caïnh tranh doanh nghieäp vaø neàn kinh teá 3.4 . Naâng cao noäi löïc cuûa doanh nghieäp Naâng cao noäi löïc cuûa doanh nghieäp chính laø naâng cao naêng löïc quaûn trò kinh doanh cho caùc doanh nghieäp trong boái caûnh hoäi nhaäp vaø ñoái ñaàu vôùi caïnh tranh quoác teá. Doanh nghieäp caàn coù chieán löôïc kinh doanh, chieán löôïc saûn phaåm, xaây döïng thöông hieäu, quaûng baù saûn phaåm. Taäp trung khai thaùc lôïi theá trong caïnh tranh; nghieân cöùu phaùt trieån saûn phaåm môùi; hieän ñaïi hoaù coâng ngheä; choïn löïa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng tieân tieán. Xaây döïng vaø löïa choïn chieán löôïc saûn phaåm phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng vaø khaû naêng, lôïi theá cuûa doanh nghieäp. Ñeå xaây döïng chieán löôïc saûn phaåm coù chaát löôïng cao, doanh nghieäp Vieät Nam caàn taêng cöôøng coâng taùc nghieân cöùu thaêm doø thò tröôøng. Nghieân cöùu ñeå tìm hieåu cô hoäi môùi cho haøng hoaù cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam xuaát khaåu sang caùc nöôùc nhö Myõ, caùc nöôùc Trung Ñoâng vaø ngay caû thò tröôøng truyeàn thoáng caùc nöôùc SNG vaø Trung Quoác trong nhöõng naêm tôùi ñöôïc coi laø höôùng öu tieân. Trong keá hoaïch phaùt trieån daøi haïn doanh nghieäp caàn vaän duïng chieán löôïc chuyeân bieät hoaù saûn phaåm. Doanh nghieäp coù theå löïa choïn cô caáu saûn phaåm theo xu höôùng keát hôïp giöõa chuyeân bieät hoùa vôùi ña daïng hoaù saûn phaåm nhaèm phuïc vuï toát hôn nhu caàu cuûa khaùch haøng. Doanh nghieäp Vieät Nam caàn thöïc hieän chieán löôïc ñaàu tö thích hôïp moät taàm nhìn höôùng tôùi daøi haïn. Ñeå thöïc hieän ñöôïc ñònh höôùng neâu treân trong töøng naêm, doanh nghieäp caàn xaùc ñònh troïng ñieåm, nhanh choùng taïo ra saûn - 83 - phaåm môùi ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc vaø quoác teá. Haïn cheá vaø chaám döùt tình traïng löïa choïn caùc döï aùn ñaàu tö thieáu ñoàng boä, thieáu nguyeân lieäu khoâng hoaït ñoäng ñöôïc hoaëc hoaït ñoäng khoâng heát coâng suaát thieát keá, gaây laõng phí thaát thoaùt voán taïi doanh nghieäp. Moãi doanh nghieäp caàn coù chieán löôïc ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä thích hôïp, ñoàng thôøi caùc doanh nghieäp phaûi quaûn lyù vaø phaùt huy toát caùc daây chuyeàn coâng ngheä ñaõ ñöôïc ñaàu tö. Phaán ñaáu aùp duïng caùc coâng cuï quaûn lyù chaát löôïng hieän ñaïi theo tieâu chuaån ISO 9000 goùp phaàn naâng cao chaát löôïng saûn phaåm. Naâng cao chaát löôïng nguyeân lieäu ñöa vaøo saûn xuaát, coi troïng quy trình, quy phaïm cheá taïo cheá bieán saûn phaåm. Xaây döïng thöông hieäu, baûn quyeàn saûn phaåm ñeå khaúng ñònh vò theá cuûa doanh nghieäp vôùi khaùch haøng tieâu duøng trong nöôùc vaø quoác teá Tröôùc maét caùc doanh nghieäp caàn phaûi aùp duïng nhieàu giaûi phaùp nhaèm giaûm chi phí saûn xuaát: chi phí ñaàu vaøo, chi phí quaûn lyù, chi phí haønh chính, chi phí tieáp thò... Taát caùc caùc doanh nghieäp ñeàu phaûi raø soaùt phaán ñaáu giaûm chi phí, ñaëc bieät laø caùc DNNN, caùc ñôn vò ñoäc quyeàn. Giaûm chi phí, giaûm giaù thaønh saûn phaåm vaãn laø moät trong nhöõng giaûi phaùp haøng ñaàu cuûa doanh nghieäp ñeå naâng cao söùc caïnh tranh haøng hoaù cuûa mình. Naâng cao naêng suaát lao ñoäng, chaát löôïng saûn phaåm baèng nhieàu giaûi phaùp: ñoåi môùi thieát bò, coâng ngheä, öùng duïng tieán boä kyõ thuaät, naâng cao tay ngheà, toå chöùc laïi daây chuyeàn coâng ngheä, naâng cao kyû luaät lao ñoäng coâng nghieäp. Toå chöùc hôïp taùc saûn xuaát giöõa caùc doanh nghieäp döïa treân söï phaân coâng, chuyeân moân hoùa, hoã trôï laãn nhau. Ñeå naâng cao naêng suaát lao ñoäng, doanh nghieäp caàn coù caùc giaûi phaùp thích hôïp, ngoaøi vieäc ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát ñeå taêng naêng suaát, doanh nghieäp caàn coù caùc chính saùch ñaõi ngoä, khen thöôûng vaø traû löông xöùng ñaùng cho - 84 - ngöôøi lao ñoäng ñeå kích thích ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc heát mình, phaùt huy heát khaû naêng saùng taïo trong coâng vieäc, nhö vaäy naêng suaát lao ñoäng seõ taêng leân ñaùng keå goùp phaàn laøm giaûm giaù thaønh saûn xuaát saûn phaåm. ÔÛ ñaây, caàn phaûi nhìn nhaän cho ñuùng raèng: tieát giaûm chi phí saûn xuaát ñeå giaûm giaù thaønh saûn phaåm khoâng neân laø tìm caùch ñeå giaûm tieàn löông, tieàn coâng traû cho ngöôøi lao ñoäng maø neân tìm caùch tieát kieäm chi phí coá ñònh treân moät ñôn vò saûn phaåm, bôûi vì traû löông thaáp seõ laøm cho ngöôøi lao ñoäng giaûm ham muoán coáng hieán vaø laøm vieäc heát mình, do ñoù chaát löôïng coâng vieäc vaø naêng suaát lao ñoäng thaáp. Ngoaøi vieäc traû löông, thöôûng xöùng ñaùng cho ngöôøi lao ñoäng seõ kích thích naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm, coøn giuùp baûo ñaûm cho ngöôøi lao ñoäng buø ñaép hao moøn söùc löïc ñaõ boû ra vaø taùi taïo söùc lao ñoäng. Hôn nöõa tieàn löông, tieàn coâng caàn phaûi baûo ñaûm ngöôøi lao ñoäng coù theå trang traûi chi phí töï ñaøo taïo ñeå naâng cao kieán thöùc vaø tay ngheà, töø ñoù doanh nghieäp môùi coù ñieàu kieän ñeå saûn xuaát saûn phaåm coù chaát löôïng cao vôùi giaù thaønh haï. Vieäc tieát kieäm chi phí coá ñònh treân moät ñôn vò saûn phaåm coù nghóa laø söû duïng heát coâng suaát cuûa maùy moùc thieát bò, haïn cheá vieäc ñaàu tö maùy moùc thieát bò khoâng ñoàng boä vaø laïc haäu, haïn cheá vieäc söû duïng laõng phí xe coä, vaên phoøng phaåm, … Khaû naêng caïnh tranh thaáp cuûa haøng hoaù Vieät Nam khoâng chæ veà phía cung, naêng löïc saûn xuaát cuûa doanh nghieäp maø caû veà phía caàu, naêng löïc thò tröôøng, khaû naêng hieåu bieát, naém baét thò tröôøng, tieáp caän thò tröôøng, naêng löïc baùn haøng keùm coûi, khoâng tieáp caän ñöôïc caùc phöông thöùc baùn haøng hieän ñaïi. Tính toå chöùc, tính coäng ñoàng cuûa caùc doanh nghieäp ñeå baûo veä lôïi ích cuûa mình vaø cuûa coäng ñoàng trong thò tröôøng raát thaáp keùm. Ñeå naâng cao naêng löïc thò tröôøng phaûi toå chöùc toát heä thoáng thoâng tin thò tröôøng vaø phoå caäp thoâng tin ñeán taän doanh nghieäp. Xaây döïng toát caùc chöông trình xuùc tieán xuaát khaåu baûo ñaûm söû duïng hieäu quaû quyõ hoã - 85 - trôï xuùc tieán xuaát khaåu. Phaùt huy vai troø caùc hieäp hoäi ngaønh haøng trong coäng ñoàng doanh nghieäp Naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï chính laø naâng cao naêng suaát lao ñoäng, giaûm chi phí, haï giaù thaønh, naâng cao chaát löôïng cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï. Ñoù laø cuoäc caûi caùch toaøn dieän veà toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp maø yeáu toá quyeát ñònh laø con ngöôøi, laø caùn boä. Theo ñaùnh giaù cuûa Coâng ty Mc Kinsey thì Vieät Nam cuõng nhö caùc nöôùc ASEAN ñang thieáu nhaân taøi ñeå thuùc ñaåy saùng taïo. Vì vaäy, nhaø nöôùc caàn coù moät chöông trình cô baûn vôùi qui moâ lôùn nhaèm ñaøo taïo moät theá heä giaùm ñoác môùi, ñoäi nguõ quaûn lyù kinh teá môùi coù kieán thöùc, coù thöïc teá, ngoaïi ngöõ gioûi, am hieåu kinh teá thò tröôøng, saün saøng hoäi nhaäp quoác teá. Ngoaøi tieâu chuaån chính trò, veà chuyeân moân phaûi laø theá heä doanh nhaân môùi, ñoäi nguõ só quan môùi saün saøng chieán ñaáu vaø giaønh chieán thaéng treân thöông tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Cuøng vôùi ñoäi nguõ caùn boä môùi laø tö duy kinh teá môùi phuø hôïp vôùi kinh teá thò tröôøng vaø hoäi nhaäp quoác teá, saùng taïo ra con ñöôøng phaùt trieån cuûa Vieät Nam tieán tôùi muïc tieâu daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh. Doanh nghieäp caàn phaûi coi troïng haøng ñaàu vieäc ñaàu tö naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø dòch vuï bôûi vì chaát löôïng cuûa saûn phaåm vaø dòch vuï quyeát ñònh söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp treân thò tröôøng. Saûn phaåm duø coù giaù reû ñeán ñaâu nhöng chaát löôïng khoâng ñaûm baûo vaø dòch vuï haäu maõi keùm khoâng sôùm thì muoän cuõng bò ngöôøi tieâu duøng taåy chay khi maø thu nhaäp vaø nhaän thöùc cuûa ngöôøi tieâu duøng caøng naâng leân. Naâng cao chaát löôïng saûn phaåm ñoøi hoûi phaûi phoái hôïp toát, söû duïng hieäu quaû vaø naâng cao chaát löôïng moïi nguoàn löïc trong doanh nghieäp nhö: maùy moùc thieát bò ñoàng boä vaø hieän ñaïi, trình ñoä tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng cao, ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù gioûi, maïng löôùi tieâu thuï saûn phaåm roäng khaép … - 86 - Quaù trình caïnh tranh vaø hoäi nhaäp ñoøi hoûi neàn kinh teá noùi chung, caùc doanh nghieäp noùi rieâng phaûi coù ñoäi nguõ caùc nhaø kinh doanh ñuû söùc naém baét cô hoäi ñeå thöïc hieän vaø phaùt trieån kinh doanh daøi haïn. Trong thôøi gian tröôùc maét, caàn taäp trung caùc giaûi phaùp theo höôùng: coù chính saùch hoã trôï vaø baét buoäc caùc doanh nghieäp naâng cao caùc naêng löïc quaûn lyù, trình ñoä lao ñoäng baèng heä thoáng caùc hình thöùc ñaøo taïo, boài döôõng phuø hôïp. Hoaøn thieän maïng löôùi tieâu thuï cuûa caùc doanh nghieäp caû ôû thò tröôøng trong nöôùc vaø ñaåy maïnh phaùt trieån caùc vaên phoøng, ñaïi lyù taïi caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Xaây döïng thöông hieäu vaø coù nhieàu bieän phaùp ñeå xuùc tieán quaûng baù thöông hieäu cuõng laø moät keânh ñeå saûn phaåm cuûa doanh nghieäp ñöôïc ngöôøi tieâu duøng bieát ñeán. 3.5. Chính phuû caàn coù caùc chính saùch taïo thuaän lôïi cho doanh nghieäp Trong cô cheá thò tröôøng, ñaëc bieät tröôùc nhöõng yeâu caàu cuûa WTO, chính saùch hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc caàn ñònh höôùng laïi. Tröôùc ñaây, tröôùc nhöõng khoù khaên cuûa doanh nghieäp, cuûa ngaønh hay cuûa ñòa phöông thì nhaø nöôùc thöôøng choïn caùch hoã trôï, giuùp ñôõ nhö: caùc giaûi phaùp öu ñaõi, bao caáp hoaëc baûo hoä. Nhöõng söï trôï giuùp naøy khoâng chæ daønh cho doanh nghieäp Nhaø nöôùc maø cho caû caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh. Tuy nhieân, nhìn laïi seõ thaáy keát quaû cuûa caùc giaûi phaùp öu ñaõi laø thöôøng quay veà bao caáp - xin cho vaø phaùt sinh nhieàu tieâu cöïc. Sau moãi chöông trình, moãi döï aùn öu ñaõi laø nhöõng haäu quaû naëng neà, keùo daøi. Chính saùch ñoù beân caïnh maët tích cöïc thì maët tieâu cöïc laø raát lôùn. Nhieàu doanh nghieäp, nhieàu ngöôøi daân ñeà nghò hoï khoâng caàn öu ñaõi maø caàn taïo ñieàu kieän, moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå hoaït ñoäng. Hieän nay, khi maø thôøi ñieåm gia nhaäp WTO ñang ñeán gaàn, moät trong nhöõng yeâu caàu cuûa WTO laø khoâng cho pheùp bao caáp hoaëc baûo hoä saûn xuaát, chính phuû caàn ñi theo höôùng taäp trung xaây döïng chính saùch taïo thuaän lôïi cho saûn xuaát, - 87 - kinh doanh, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, vöøa töï do vöøa coù luaät leä. Trong quaù trình ñoåi môùi nhöõng chính saùch giaûi phaùp thaønh coâng nhaát khoâng phaûi laø öu tieân, öu ñaõi maø laø taïo thuaän lôïi, taïo moâi tröôøng, ñieàu kieän thuaän lôïi cho saûn xuaát kinh doanh phaùt trieån. Thí duï minh chöùng chöa nhieàu nhöng ta coù theå keå ñeán Chæ thò 100 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng veà khoaùn trong noâng nghieäp, Luaät Thöông maïi vôùi Nghò ñònh soá 57 ban haønh ñaàu naêm 1998, Luaät Doanh nghieäp thoâng qua naêm 1999. Nhöõng chính saùch taïo thuaän lôïi cho saûn xuaát kinh doanh thöôøng coù hieäu quaû roäng lôùn maø Nhaø nöôùc khoâng hao toán taøi löïc, doanh nghieäp khoâng phaûi chaïy vaïy, yeân taâm taäp trung, saûn xuaát kinh doanh. Ñeå taïo thuaän lôïi cho doanh nghieäp töï do kinh doanh theo khuoân khoå luaät phaùp caàn tieán haønh thaùo gôõ khoù khaên, vöôùng maéc ñang caûn trôû hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa doanh nghieäp. Trong caùc cuoäc gaëp gôõ, toïa ñaøm giöõa caùc doanh nghieäp vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo Chính phuû, boä, ngaønh vaø laõnh ñaïo ñòa phöông, caùc doanh nghieäp ñaõ neâu leân nhieàu khoù khaên, vöôùng maéc trong hoaït ñoäng kinh doanh, taäp trung chuû yeáu caùc maët sau: - Chính saùch thieáu nhaát quaùn, ñoàng boä, nhieàu chính saùch choàng cheùo, maâu thuaãn, thöïc hieän khoâng thoáng nhaát giöõa caùc caáp, caùc ngaønh. Cho ñeán nay, chính saùch vaãn coøn nhieàu thay ñoåi baát thöôøng, khoù döï ñoaùn, khoâng löôøng tröôùc ñöôïc. Thay ñoåi chính saùch laøm ñaûo loän caùc tính toaùn chieán löôïc cuûa doanh nghieäp, chuyeån laõi thaønh loã, ruûi ro ñaàu tö cao. - Chính saùch ñaát ñai heát söùc baát caäp, yeáu toá quan troïng nhaát cuûa saûn xuaát laïi thaønh yeáu toá baát oån nhaát. Doanh nghieäp Nhaø nöôùc thì coù maët baèng saûn xuaát nhöng laïi khoâng caáu thaønh voán cuûa doanh nghieäp. Coøn doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh thì phoå bieán laø thieáu maët baèng, xin khoâng caáp, mua khoâng ñöôïc laøm boû lôõ - 88 - cô hoäi kinh doanh. Ñaát ñai chöa coù thò tröôøng thì maët baèng saûn xuaát, kinh doanh cuûa doanh nghieäp cuõng chöa theå giaûi quyeát suoân seû ñöôïc. - Caùc lónh vöïc taøi chính, thueá, tín duïng vaãn coøn nhieàu vöôùng maéc, coù caû phaàn chính saùch nhöng chuû yeáu phaàn thöïc thi gaây nhieàu phieàn haø, caûn trôû cho doanh nghieäp. Neáu caùc boä, ngaønh khoâng nghieân cöùu saâu saùt, thaùo gôõ cuï theå thì caùc doanh nghieäp khoâng theå vöôït qua ñöôïc. - Caùc raøo caûn ñoái vôùi doanh nghieäp coøn daêng ra khaép nôi. ÔÛ ñaâu doanh nghieäp caàn ñeán ñeàu coù theå gaëp khoù khaên, nhuõng nhieãu laøm naûn loøng caùc nhaø kinh doanh chaân thöïc. Ñeå ñoái phoù vôùi tình hình ñoù caùc doanh nghieäp phaûi luoàn laùch, troán traùnh khai baùo thieáu trung thöïc ñeå trang traûi nhieàu chi phí phaùt sinh. Moâi tröôøng nhö vaäy khoâng theå nuoâi döôõng ñöôïc caïnh tranh laønh maïnh. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy chæ coù theå laø cuoäc caûi caùch haønh chính trieät ñeå, maïnh meõ, ñöôïc tieán haønh kieân quyeát ñeán töøng khaâu, töøng vieäc, töøng ngöôøi trong boä maùy haønh chính. - Chính phuû cuõng caàn nghieân cöùu giaûm giaù caùc haøng hoaù vaø dòch vuï coâng coù taùc ñoäng laøm taêng chi phí saûn xuaát cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï nhö giaù ñieän, nöôùc, böu chính vieãn thoâng, naêng löôïng, cöôùc phí vaän taûi, phí dòch vuï beán caûng, saân bay, dòch vuï haønh chính. Trong baùo caùo nghieân cöùu tính caïnh tranh cuûa ASEAN, Coâng ty Mc Kinsey cuõng coi chi phí kinh doanh cao cuûa ASEAN laø moät trong 8 ñieåm baát lôïi veà caïnh tranh. Chính phuû neân coù chính saùch phaùt trieån keát caáu haï taàng vaø caû chính saùch khai thaùc höôùng vaøo phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh taêng hieäu quaû, taêng söùc caïnh tranh cho haøng hoaù vaø dòch vuï. Vieäc thaùo gôõ raøo caûn, giaûm chi phí ñaàu vaøo cho doanh nghieäp laø giaûi phaùp thieát thöïc taêng söùc caïnh tranh cho haøng hoaù vaø dòch vuï Vieät Nam, taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp naâng cao naêng löïc taøi chính, naêng löïc saûn xuaát. - 89 - Chính phuû cuõng caàn phaûi xaây döïng nhieàu caùc cô sôû daïy ngheà coù trang thieát bò hieän ñaïi, caäp nhaät caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät môùi nhaèm ñaøo taïo ñöôïc moät ñoäi nguõ ñoâng ñaûo coâng nhaân coù tay ngheà cao bôûi hieän nay caùc doanh nghieäp saûn xuaát ñang thieáu traàm troïng caùc coâng nhaân laønh ngheà. Ñaây khoâng chæ laø nhaèm giuùp ngöôøi lao ñoäng nhanh choùng tìm kieám ñöôïc vieäc laøm maø coøn giuùp doanh nghieäp naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, giaûm chi phí ñaøo taïo goùp phaàn taïo ra caùc saûn phaåm coù chaát löôïng cao, giaù thaønh haï, coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thò tröôøng theá giôùi. Caïnh tranh vaø ñoäc quyeàn laø hai maët ñoái laäp, muoán caïnh tranh phaùt trieån thì phaûi choáng ñoäc quyeàn. Neáu caàn chaáp nhaän toàn taïi ñoäc quyeàn trong moät chöøng möïc naøo ñoù thì phaûi ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ, choáng laïm duïng vaø lôïi duïng. Hôn nöõa trong quaù trình ñaøm phaùn ñeå gia nhaäp WTO, caùc quoác gia nhö Trung Quoác, Myõ, EU … ñeàu yeâu caàu Vieät Nam môû cöûa moät soá lónh vöïc maø hieän nay nhaø nöôùc ñang ñoäc quyeàn hoaëc haïn cheá nhö: dòch vuï taøi chính, ngaân haøng, baûo hieåm, vieãn thoâng, ñieän löïc …. Trong cô cheá thò tröôøng toàn taïi ñoäc quyeàn coù nghóa laø ñaëc quyeàn, ñaëc lôïi, vì vaäy ñaáu tranh loaïi boû ñoäc quyeàn laø gay go, phöùc taïp. Ñeå loaïi boû hoaëc kieåm soaùt ñoäc quyeàn caàn coù moät heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä. Ñaàu tieân laø luaät phaùp, caàn nhanh choùng ban haønh Luaät caïnh tranh choáng ñoäc quyeàn hoaëc kieåm soaùt ñoäc quyeàn. Caïnh tranh laø cô cheá choïn löïa hai ñaàu: thaûi loaïi doanh nghieäp laøm aên keùm, nuoâi döôõng doanh nghieäp laøm aên gioûi. Luaät khoâng chæ taïo ñieàu kieän cho caïnh tranh, maø phaûi coù ñuû coâng cuï xöû lyù caû hai ñaàu ñoù. Xöû lyù ñöôïc doanh nghieäp phaù saûn vaø nuoâi döôõng ñöôïc doanh nghieäp gioûi, taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp lôùn leân, töï ñaàu tö, töï phaùt trieån thaønh doanh nghieäp taàm côõ quoác gia vaø quoác teá. Ñoái vôùi caùc yeáu toá ñoäc quyeàn phaûi loaïi boû, neáu coøn duy trì trong moät chöøng möïc naøo ñoù phaûi ñöôïc kieåm soaùt. Luaät phaùp qui ñònh - 90 - ñieàu kieän cho ñoäc quyeàn toàn taïi vaø bieän phaùp kieåm soaùt hoaït ñoäng ñoäc quyeàn khoâng ñeå gaây taùc ñoäng xaáu cho neàn kinh teá. Ngaøy nay ñoäc quyeàn cuûa moät ngaønh, moät doanh nghieäp thì deã nhaän bieát. Tuy nhieân ñoäc quyeàn döôùi nhöõng khaâu, nhöõng lónh vöïc phaân taùn, khoù nhaän bieát cuõng ñaùng quan taâm nhö ñoäc quyeàn beán baõi xe coä, tuyeán ñöôøng oâ-toâ chôû khaùch, caùc dòch vuï cô sôû haï taàng nhö giao thoâng, beán caûng, saân bay, ñieän, nöôùc, böu chính vieãn thoâng. Caùc khaâu coøn duy trì khai thaùc ñoäc quyeàn ñeàu gaây ra ñaàu tö laõng phí, keùm hieäu quaû, ngöôøi tieâu duøng thì chòu giaù cao trong khi laïi thieáu tieän ích, laøm taêng chi phí ñaàu vaøo cho caùc ngaønh saûn xuaát, kinh doanh. Ñeå choáng laïi nhöõng haønh vi laïm duïng ñoäc quyeàn nhö vaäy phaûi xaây döïng theå cheá kinh teá thò tröôøng haïn cheá vaø loaïi boû ñoäc quyeàn, khuyeán khích caïnh tranh. Ñoàng thôøi tieán haønh caùc ñôït raø soaùt thöïc teá ñeå loaïi boû bôùt caùc yeáu toá ñoäc quyeàn ra khoûi hoaït ñoäng thò tröôøng, thöông maïi. Loaïi boû ñoäc quyeàn, kieåm soaùt ñoäc quyeàn tôùi ñaâu thì caïnh tranh phaùt trieån tôùi ñoù, caïnh tranh môùi taïo ra hieäu quaû cho toaøn boä neàn kinh teá, môùi hình thaønh cô caáu kinh teá hôïp lyù, môùi coù söï phaùt trieån khaùch quan vöõng chaéc. Nhöõng naêm môû cöûa vöøa qua, caùc ngaønh deät may, giaày da ñeàu do caïnh tranh cuûa thò tröôøng quoác teá maø phaùt trieån maïnh ôû nöôùc ta, khoâng phaûi do Nhaø nöôùc ñaàu tö maø chuû yeáu laø caùc haõng, caùc coâng ty ñaàu tö, Nhaø nöôùc chæ caàn hoã trôï, taïo moâi tröôøng ñaàu tö vaø kinh doanh laø ñuû. Nhaø nöôùc tuy giaûm daàn söï can thieäp tröïc tieáp song vaãn phaûi tham gia ñieàu tieát giaùn tieáp ñeå traùnh vaø kieåm soaùt ñaàu cô gaây roái loaïn thò tröôøng. Taïo laäp moâi tröôøng caïnh tranh bình ñaúng, khoâng phaân bieät ñoái xöû laø ñieàu kieän quan troïng ñeå khuyeán khích caïnh tranh laønh maïnh. Kinh teá laø söï nghieäp cuûa toaøn daân. Ñaát nöôùc chæ giaøu maïnh khi moïi ngöôøi thuoäc moïi thaønh phaàn ñeàu haêng haùi gia nhaäp maët traän kinh teá. Doanh nghieäp duø thuoäc thaønh phaàn naøo thì ngoaøi - 91 - muïc ñích lôïi nhuaän ñeàu goùp phaàn taïo ra cuûa caûi, ñoùng goùp ngaân saùch, taïo coâng aên vieäc laøm, ñaùp öùng nhu caàu xaõ hoäi veà saûn phaåm vaø dòch vuï. Ñieàu kieän, moâi tröôøng kinh doanh phaûi bình ñaúng cho moïi doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn khaùc nhau. Nhaát quaùn quan ñieåm kinh teá nhieàu thaønh phaàn, môû cöûa, taïo ñieàu kieän cho moïi thaønh phaàn tham gia ñaàu tö, kinh doanh nhöõng ngaønh, lónh vöïc maø Nhaø nöôùc khoâng caám hoaëc Nhaø nöôùc khoâng phaûi naém giöõ. Thay vieäc Nhaø nöôùc ñaàu tö toaøn boä baèng caùch Nhaø nöôùc quy hoaïch, thieát keá, xaây döïng phöông aùn vaø keâu goïi ñaàu tö caû trong vaø ngoaøi nöôùc, taïo ñieàu kieän cho daân ñaàu tö, cho caùc thaønh phaàn tham gia ñaàu tö. Veà luaät phaùp, caàn chuaån bò ñeå xaây döïng moät Luaät doanh nghieäp chung cho caû doanh nghieäp Nhaø nöôùc laãn caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc. Luaät khuyeán khích ñaàu tö chung cho caû ñaàu tö trong nöôùc vaø ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra luaät vaø vaên baûn döôùi luaät ñeàu phaûi coù caùch ñoái xöû bình ñaúng cho caùc doanh nghieäp. Caùc chính saùch veà ñaát ñai, taøi chính, thueá, tín duïng ngaân haøng, söû duïng lao ñoäng ñeàu phaûi xoùa boû söï phaân bieät ñoái xöû. Taïo ñieàu kieän nhö nhau cho caùc doanh nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn, tieáp caän ñaày ñuû caùc yeáu toá saûn xuaát, laø ñoái taùc bình ñaúng treân thöông tröôøng. Cuoái cuøng laø thaùi ñoä khoâng phaân bieät ñoái xöû cuûa caùn boä coâng chöùc trong luùc thöøa haønh coâng vuï. Moät thôøi gian daøi aùp duïng cheá ñoä phaân bieät ñoái xöû, coù caùch nhìn kyø thò vôùi kinh teá tö nhaân, kinh teá caù theå. Ngaøy nay ñoøi hoûi moïi caùn boä, moïi cô quan vaø toå chöùc Nhaø nöôùc phaûi ñoåi môùi tö duy, thay ñoåi caùch nhìn, coù thaùi ñoä coâng baèng vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá. Hoäi - 92 - nhaäp kinh teá coøn ñoøi hoûi khoâng phaân bieät ñoái xöû caû doanh nghieäp nöôùc ngoaøi vôùi doanh nghieäp trong nöôùc. 3.6 Ñaåy maïnh xaây döïng theå cheá kinh teá thò tröôøng Caïnh tranh laø hieän töôïng taát yeáu cuûa kinh teá thò tröôøng, muoán coù caïnh tranh ñaày ñuû, laønh maïnh thì phaûi phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñaày ñuû vaø thöïc söï. Vì vaäy, kieán nghò Chính phuû nhanh choùng ban haønh theå cheá kinh teá thuùc ñaåy hình thaønh ñaày ñuû, ñoàng boä thò tröôøng cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát. Tröôùc heát laø theå cheá thò tröôøng caùc yeáu toá cô baûn cuûa saûn xuaát nhö thò tröôøng taøi chính, ñaát ñai, baát ñoäng saûn, lao ñoäng, khoa hoïc coâng ngheä. Theå cheá thò tröôøng taøi chính - tieàn teä nhaèm thuùc ñaåy maïnh meõ söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng voán, nhaát laø voán trung vaø daøi haïn. Chæ coù phaùt trieån thò tröôøng voán môùi giaûi quyeát ñöôïc caên baûn vaán ñeà thu huùt voán caû trong vaø ngoaøi nöôùc, môùi giaûm ñöôïc tình traïng Nhaø nöôùc ñaàu tö traøn lan maø keùm hieäu quaû vaøo lónh vöïc saûn xuaát, kinh doanh. Theå cheá tín duïng nhaèm phaùt trieån maïnh tín duïng ngaân haøng, töï do hoùa laõi suaát, khaéc phuïc söï phình to leân cuûa thò tröôøng tín duïng öu ñaõi vaø thò tröôøng tín duïng chôï ñen, naëng laõi laø 2 thò tröôøng ñaày raãy tieâu cöïc. Caàn ñaåy nhanh cuoäc caûi caùch, taùi cô caáu heä thoáng ngaân haøng ôû Vieät Nam. Caûi caùch chính saùch taøi chính ñeå nuoâi döôõng vaø höôùng nguoàn thu vaøo trong nöôùc thay cho nguoàn thu thueá nhaäp khaåu ñang giaûm daàn do phaûi giaûm thueá ñeå hoäi nhaäp. Taïo laäp moâi tröôøng phaùp lyù cho thò tröôøng ñaát ñai, baát ñoäng saûn nhanh choùng ñi vaøo hoaït ñoäng. Khoâng theå ñeå nguoàn taøi saûn quan troïng nhaát cuûa saûn xuaát kinh doanh laïi naèm ngoaøi nguoàn voán cuûa doanh nghieäp. Nguoàn cuûa caûi lôùn nhaát cuûa ñaát nöôùc laïi khoâng trôû thaønh taøi saûn sinh lôïi cuûa quoác gia, khoâng ñöôïc huy ñoäng, khai thaùc theo cô cheá thò tröôøng. Khoâng coù thò tröôøng baát ñoäng saûn thì khoâng coù thò tröôøng voán thöïc söï vì hoaït ñoäng tín duïng khoâng coù cô sôû theá chaáp. - 93 - Theå cheá thò tröôøng lao ñoäng nhaèm xaây döïng thò tröôøng lao ñoäng phaùt trieån ñaày ñuû, laønh maïnh theo nguyeân taéc kinh teá thò tröôøng, khaéc phuïc tình traïng chia caét, can thieäp haønh chính, ñaëc quyeàn trong ñaøo taïo vaø tuyeån duïng lao ñoäng, keå caû lao ñoäng xuaát khaåu. Nhöõng haïn cheá haønh chính hieän nay gaây ra nhieàu tieâu cöïc trong tuyeån duïng lao ñoäng, laõng phí lôùn tieàm naêng lao ñoäng cuûa ñaát nöôùc, quan heä cung vaø caàu veà lao ñoäng khoâng gaëp nhau vaø khoâng ñöôïc xöû lyù theo cô cheá thò tröôøng. Chính phuû cuõng caàn phaûi xaây döïng caùc chuaån möïc: taøi chính, thoáng keâ, … caùc boä tieâu chuaån ño löôøng, tieâu chuaån chaát löôïng … phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc quoác teá. - 94 - Keát luaän Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam laø yeâu caàu caáp thieát khi maø thôøi ñieåm Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp WTO ñaõ caän keà. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy caàn phaûi coù nhieàu giaûi phaùp ñoàng boä töø chính phuû ñeán baûn thaân caùc doanh nghieäp. Trong chöông 3, taùc giaû taäp trung ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp taøi chính ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp nhö: taùi caáu truùc voán; cô caáu laïi doanh nghieäp; xöû lyù nôï toàn ñoïng taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc; lieân keát, hôïp taùc caùc doanh nghieäp; giaûi phaùp naâng cao noäi löïc cuûa caùc doanh nghieäp … beân caïnh ñoù laø moät soá giaûi phaùp cuûa chính phuû nhaèm taïo moâi tröôøng vaø cô cheá thoâng thoâng thoaùng nhaèm giuùp doanh nghieäp coù ñieàu kieän ñeå phaùt huy söùc maïnh cuûa mình. - 95 - TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Vuõ Tuaán Anh (2002), “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho caùc doanh nghieäp trong xu theá hoäi nhaäp”, Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá, soá 146, trang 25-27. 2. D Larue - A Caillat, ngöôøi dòch: Tröông Ñöùc Löïc, Ngoâ Ñaëng Tính (1992), “Kinh teá doanh nghieäp”, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc & Kyõ thuaät. 3. Ngoâ Thò Cuùc (1998), “Quaûn lyù doanh nghieäp trong cô cheá thò tröôøng”, Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia. 4. Leâ Ñaêng Doanh (2004), “Phaùt trieån, caûi caùch kinh teá vaø naêng löïc caïnh tranh ôû Vieät Nam hieän nay, trieån voïng vaø thaùch thöùc”, 5. Leâ Ñaêng Doanh (2003), “Ñaåy maïnh caûi caùch ñeå taêng tröôûng trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá: Nhìn laïi naêm 2002 vaø höôùng tôùi naêm 2003”, Taïp chí Kinh teá & Phaùt trieån, soá 67, trang 5-7. 6. Nguyeãn Thò Hieàn (2004), “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa kinh teá Vieät Nam”, Taïp chí Nghieân cöùu Kinh teá soá 314. 7. Phan Vaên Khaûi (2004), “Maáy vaán ñeà lôùn trong phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi naêm 2005”, Taïp chí Coäng saûn soá 77. 8. Leâ Khoa (2002), “Naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam”, Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá, soá 138, trang 2-3. 9. Nam Kinh (2003), “Ñaåy maïnh coå phaàn hoùa baèng caùch naøo?”, Taïp chí Ñaàu tö chöùng khoaùn, soá 182, trang 19. - 96 - 10. Harold Koontz, Cyril O'Donnell, Heinz Weihrich, ngöôøi dòch: Vuõ Thieáu, Nguyeãn Maïnh Quaân, Nguyeãn Ñaêng Daäu (1998), “Nhöõng vaán ñeà coát yeáu cuûa quaûn lyù”, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc & Kyõ thuaät. 11. Leâ Thò Lanh (2002), “Giaûi phaùp taøi chính nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc DNNN trong cô cheá thò tröôøng”, Luaän vaên Thaïc só kinh teá, Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 12. Vöông Trung Minh - chuû bieân, Leâ Quang Laân – bieân dòch (2005), “Trung Quoác gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi WTO”, Nhaø xuaát baûn Lao ñoäng. 13. Ban quaûn lyù döï aùn MUTRAP, “Töø ñieån chính saùch thöông maïi quoác teá” (Dictionary International Trade Policy), 14. Nguyeãn Nam (2005), “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia ñeå chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”, Taïp chí coäng saûn soá 77. 15. PGS.TS. Nguyeãn Vaên Nam, “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï nhaèm chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta”, Vieän Nghieân cöùu Thöông maïi, 16. Phan Ñình Nguyeân (2003), “Taùc ñoäng cuûa toaøn caàu hoùa ñoái vôùi thöông maïi quoác teá cuûa Vieät Nam”, Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá, soá 149, trang 15- 17. 17. Ñoâng Nho, Thaïch Vaân, Nguyeãn Duy Nhöôøng (2002), “Trung Quoác vaø WTO”, Nhaø xuaát baûn Theá giôùi. 18. Nhieàu taùc giaû (2004), “Chính saùch Coâng nghieäp & Thöông maïi Vieät Nam trong boái caûnh hoäi nhaäp” – Taäp 1, Nhaø xuaát baûn Haø Noäi. - 97 - 19. Nhieàu taùc giaû (2004), “Chính saùch Coâng nghieäp & Thöông maïi Vieät Nam trong boái caûnh hoäi nhaäp” – Taäp 2, Nhaø xuaát baûn Haø Noäi. 20. Nguyeãn Minh Phong (2005), “Daáu aán kinh teá Vieät Nam naêm 2004”, Taïp chí coäng saûn soá 78. 21. Nguyeãn Minh Phong (2002), “Kinh nghieäm Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån chaâu AÙ trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”, Taïp chí Nhöõng vaán ñeà kinh teá theá giôùi, Soá 3 (77). 22. Buøi Höõu Phöôùc (2001), Nhöõng giaûi phaùp taøi chính cô baûn ñoåi môùi doanh nghieäp nhaø nöôùc theo cô cheá thò tröôøng, Luaän aùn tieán só kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 23. Nguyeãn Haûi Saûn (1996), "Quaûn trò doanh nghieäp", Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ. 24. Nguyeãn Ngoïc Sôn, “Quaù trình gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam: Cô hoäi vaø thaùch thöùc”, Vuï Chính saùch Thöông maïi ña bieân, 25. Nguyeãn Vaên Thanh (2004), “Gia nhaäp WTO”, Baùo caùo cuûa Oxfam Quoác teá. 26. Phaïm Thaêng (2002), “Thôøi cô vaø thaùch thöùc cuûa kinh teá Vieät Nam trong boái caûnh toaøn caàu hoùa kinh teá”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 140, trang 13-15. 27. Hoà Vaên Thoâng (chuû bieân) (2000), “Kinh nghieäm khai thaùc caùc nguoàn löïc trong CNH, HÑH cuûa Nhaät Baûn”, Nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia, Haø Noäi. - 98 - 28. Phan Thò Caåm Thy (2003), “Moät soá giaûi phaùp goùp phaàn naâng cao naêng löïc taøi chính cho khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc ôû Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp”, Luaän vaên Thaïc só kinh teá, Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. 29. PGS. TS. Löu Ngoïc Trònh, “Kinh nghieäm veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Nhaät Baûn Töø sau chieán tranh theá giôùi thöù hai”, Vieän Kinh teá theá giôùi, 30. Taäp theå boä moân Quaûn trò – Maketing (2004). “Taøi lieäu giaûng daïy Quaûn trò Doanh nghieäp”, Ñaïi hoïc Caàn Thô. 31. Toång Cuïc Thoáng Keâ, “Ñieàu tra toaøn boä doanh nghieäp naêm 2001 – 2003”, 32. Toång Cuïc Thoáng Keâ, Chuyeân ñeà phaân tích “Kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam 3 naêm 2001 – 2003”, 33. Nguyeãn Hoaøng Xanh (2002), “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi”, Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá, soá 138, trang 6-8. 34. Vieän nghieân cöùu Quaûn lyù Kinh teá Trung öông (2003), “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia”, Nhaø xuaát baûn Giao thoâng Vaän taûi. 35. “Cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi doanh nghieäp Vieät Nam trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”, Taïp chí Kinh teá phaùt trieån, 36. “Giaûi phaùp taøi chính thuùc ñaåy doanh nghieäp taêng naêng löïc caïnh tranh”, Thôøi baùo Taøi chính, 37. “Moät soá ñeà xuaát chính saùch vaø giaûi phaùp cuûa ngaønh coâng nghieäp trong quaù trình hoäi nhaäp WTO: Giaûi phaùp ñoái vôùi doanh nghieäp: Ñoåi môùi doanh nghieäp Nhaø nöôùc”, - 99 - 38. “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi”, 39. “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï nhaèm chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta”, Vieän nghieân cöùu Thöông maïi, 40. “Nhöõng khoù khaên, thaùch thöùc maø Trung Quoác gaëp phaûi trong giai ñoaïn ñaàu laø thaønh vieân cuûa WTO”, 41. “Trung Quoác sau 3 naêm gia nhaäp WTO”, 42. “Vaøi suy nghó veà naêng löïc caïnh tranh”, 43. “Vieät Nam gia nhaäp WTO - Thôøi cô, thaùch thöùc vaø nhöõng giaûi phaùp caàn thöïc hieän”, 44. Caùc trang web: vaø caùc trang web khaùc