Luận văn Nâng cao chất lượng cho vay tại chi nhánh ngân hàng công thương Thái Nguyên

mại có ba hoạt động cơ bản, truyền thống: Huy động vốn, cho vay đầu tư và hoạt động trung gian. a) Hoạt động huy động vốn Hoạt động huy động vốn động vốn đóng vài trò rất quan trọng ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của NHTM và được thể hiện tập trung thông qua thu hút nguồn vốn trong công chứng. Bằng hoạt động huy động vốn, NHTM nhận tiền gửi của các đơn vị kinh tế, các tổ chức xã hội, cơ quan và dân cư theo các hình thức tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn; NHTM cũng có thể đi vay bằng cách phát hành trái phiếu, kỳ phiếu, giấy chứng nhận tiền gửi… vay của tổ chức tín dụng khác hoặc vay của NHTM. Hoạt động huy động vốn của các NHTM được biểu hiện bên nguồn vốn của bảng cân đối kế toán, là nhân tố cơ bản để đáp ứng hoạt động kinh doanh. b) Sử dụng vốn Cho vay đối với các tổ chức kinh tế, cá nhân, hộ gia đình là hoạt động đem lại thu nhập lớn nhất cho NHTM, nhưng cũng là hoạt động có rủi ro cao nhất, nên luôn được các NHTM quan tâm. - Hoạt động cho vay: đây là hoạt động chủ yếu của NHTM c) Dịch vụ trung gian NHTM còn thực hiện hàng loạt các hoạt động: (i) trung gian thanh toán gồm: thanh toán không dùng tiền mặt (thanh toán chuyển khoản), chuyển tiền thanh toán; (ii) dịch vụ ngân quỹ; (iii) dịch vụ cho các nhà xuất nhập khẩu gồm: xử lý các chứng từ, thư tín dụng, uỷ thác thu, và dịch vụ ngoại hối phục vụ cho nhu cầu chuyển đổi loại tiền vay sang loại tiền khác để thực hiện thanh toán quốc tế. 1.1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm cho vay của Ngân hàng Thương mại a) Khái niệm và đặc điểm cho vay của Ngân hàng Thương mại “Cho vay là một hình thức của cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”. b) Đặc điểm hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại - Chủ thể tham gia giao dịch tín dụng gồm: người đi vay (tổ chức tín dụng) và người cho vay (doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân). - Trong hoạt động cho vay, người cho vay tin tưởng người đi vay sẽ hoàn trả vào một ngày xác định mà hai bên đã thoả thuận; người cho vay chỉ chuyển giao tiền cho người đi vay sử dụng khi có đủ cơ sở tin rằng người vay sẽ trả đúng hạn, tiền mà ngân hàng cho vay thường không thuộc sở hữu của ngân hàng… - Giá trị được hoàn trả thông thường lớn hơn giá trị lúc cho vay hay nói cách khác người đi vay phải trả thêm phần lãi ngoài phần vốn gốc. - Việc người đi vay hoàn trả tiền vay cả gốc và lãi cho người cho vay khi đến thời hạn thanh toán là vô điều kiện. Như vậy, thường có ba đặc trưng chủ yếu của hoạt động cho vay là: tính chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị, tính thời hạn và tính hoàn trả. 1.1.2.2. Hình thức cho vay của Ngân hàng Thương mại a) Các hình thức cho vay chủ yếu: - Căn cứ vào thời hạn cho vay có các loại hình cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. - Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn, có các loại cho vay sản xuất và cho vay tiêu dùng. - Căn cứ vào sự đảm bảo trong cho vay, có: Cho vay không đảm bảo (tín chấp) là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng. - Căn cứ vào hình thái giá trị, có: Cho vay bằng tiền và Cho vay bằng tài sản - Căn cứ vào phương thức cho vay, có: Cho vay trực tiếp và cho vay gián tiếp. - Căn cứ vào phương pháp hoàn trả, có: Cho vay trả góp và Cho vay hoàn trả theo yêu cầu b) Ngoài việc mang các hình thức chung của cho vay, còn có một số hình thức cho vay có đảm bảo khác. 1.1.2.3. Quy trình cho vay của Ngân hàng Thương mại Quy trình cho vay gồm 3 bước (3 giai đoạn): chuẩn bị cho vay, kiểm tra quá trình cho vay, thu hồi nợ và thanh lý hợp đồng. - Bước chuẩn bị cho vay (khách hàng đề nghị vay vốn trên cơ sở luận chứng kinh tế-kỹ thuật; NHTM thực hiện đánh giá, thẩm định dự án dể quyết định cho vay) rất quan trọng. Đây là cơ sở định lượng rủi ro trong quá trình cho vay. - Kiểm tra quá trình cho vay vốn có tác dụng giúp NHTM nắm chắc hoạt động sử dụng vốn của người vay nhằm có những biện pháp điều chỉnh hoặc can thiệp khi cần thiết, ngăn ngừa những rủi ro có thể xảy ra. Thường thì quá trình kiểm tra cho vay diễn ra theo quy trình: (i) kiểm tra trước khi cho vay và việc thẩm định doanh nghiệp và dự án cho vay, (ii) kiểm tra trong khi cho vay là việc kiểm tra tính chất hợp lệ và hợp pháp của vốn vay, (iii) kiểm tra sau khi cho vay là kiểm tra việc sử dụng vốn vay của doanh nghiệp có đúng mục đích, và có hiệu quả. - Thu nợ và thanh lý hợp đồng cho vay là khâu quan trọng, quyết định đến sự tồn tại của NHTM. Do đó, NHTM phải tích cực chủ động trong công tác thu nợ, nhạy bén phát hiện kịp thời những điều kiện bất lợi có thể xảy ra đối với khách hàng và đề ra những biện pháp xử lý chính xác. Ba bước trên là một quá trình gắn bó chặt chẽ, ràng buộc, bổ sung, hỗ trợ nhau để hoàn thiện, nâng cao chất lượng cho vay của các NHTM trong đó, giai đoạn chuẩn bị cho vay có ý nghĩa rất quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng của khoản vay và các giai đoạn sau là nền tảng dẫn đến cho vay thu hồi được gốc và lãi bởi, trong nền kinh tế thị trường, luôn tồn tại mâu thuẫn về thông tin giữa NHTM với khách hàng, dẫn đến ngân hàng có thể thực hiện những khoản cho vay sai lầm. Vì vậy NHTM phải xác định đúng về đối tượng cho vay thông qua hoạt động thẩm định nhằm xác định các khoản cho vay an toàn, chất lượng cao. 1.2 Chất lượng cho vay của Ngân hàng Thương mại 1.2.1. Khái niệm chất lượng cho vay của Ngân hàng Thương mại Chất lượng cho vay của NHTM là nội dung rất quan trọng của hoạt động ngân hàng, bao gồm các nội dung: (i) bảo đảm an toàn vốn cho vay, nhất là thu hồi nợ đúng hạn cả gốc và lãi từ hoạt động cho vay mang lại, hạn chế nợ quá hạn khó đòi, ngăn ngừa rủi ro đối với nguồn vốn; (ii) đem lại lợi nhuận cho ngân hàng từ hoạt động cho vay; (iii) thực hiện các mục tiêu kinh tế, góp phần tạo điều kiện cho đơn vị vay vốn hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh, thục hiện nghĩa vụ đối với NSNN. 1.2.2 Các chỉ tiêu phản ánh chất lượng cho vay của Ngân hàng Thương mại Trước khi nghiên cứu cụ thể các chỉ tiêu đánh giá chất lượng cho vay của NHTM, cần nghiên cứu nội dung của khung phân tích tài chính ngân hàng và Bảng cân đối tài sản tổng hợp của ngân hàng. 1.2.2.1 Khung phân tích tài chính ngân hàng Phân tích hoạt động ngân hàng có thể được tiến hành theo một khung mục tiêu của tổ chức đánh đầy đủ như sau: Capita – Assets – Management – Earning – Liquydity (Vốn chủ sở hữu – Tài sản - Quản trị - Lợi nhuận – Thanh khoản) Nguyên tắc chung để đảm bảo tính thanh khoản cho ngân hàng là tài sản chính (core asets) phải dựa tài trợ bằng tài trợ bằng tài sản nợ (core liabilitíe). Điều này có nghĩa là, chúng ta cần tính tới mối tương quan giữa cấu trúc tài sản nợ và tài sản có của ngân hàng. Phương pháp tiếp cận CAMEL nhấn mạnh những khía cạnh cơ bản khi đánh giá tính ổn định trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Tuy có xu hướng cho rằng, các chỉ tiêu CAMEL độc lập với nhau (chỉ tiêu an toàn vốn chủ sở hữu ngân hàng (C) là đảm bảo, những chỉ tiêu chất lượng tài sản có (A) có thể thấp); nhưng nhìn tổng thể, cần phải đặt chúng trong mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhâu trong quá trình phân tích hoạt động kinh doanh của một ngân hàng 1.2.2.2. Bảng cân đối tài sản tổng hợp và báo cáo thu nhập của ngân hàng Đây là bảng xắp xếp các hạng mục trong báo cáo tài chính theo một tiêu chuẩn thống nhất nhằm cung cấp một khuân mẫu trực quan hữu ích có thể áp dụng được cho các NH truyền thống cũng như các ngân hàng chuyên doanh. Các thông số trên bảng đảm bảo cung cấp những thông tin cần thiết để tính toán các chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh của các NHTM. a) Bảng cân đối tài sản (Balance Sheet) Bảng cân đối tài sản phản ánh một cách tóm tắt về tài sản có, tài sản nợ (bao gồm cả vốn chủ sở hữu). Tong đó, tài sản có thể hiện những gì ngân hàng đang sở hữu, mà chủ yếu là những khoản tín dụng và đầu tư; tài sản nợ là những tài sản ngân hàng phải thanh toán, mà chủ yếu là tiền gửi của khách hàng và vốn chủ sở hữu. Bảng cân đối tài sản phải thoả mãn điều kiện: Tài sản = Vốn chủ sở hữu + nợ 1.2.2.3 Các chỉ tiêu phản ánh chất lượng cho vay của NHTM Hiện nay, các hệ thống chỉ tiêu đánh giá hoạt động của NHTM bao gồm 4 nhóm với 18 chỉ tiêu: Trong số 18 chỉ tiêu có 4 chỉ tiêu quan trọng liên quan đến chất lượng cho vay của ngân hàng trong đó nhóm các chỉ tiêu tăng trưởng ( Ratios), nhóm các chỉ tiêu khả năng sinh lời (Profitability – Ratios), nhóm các chỉ tiêu thanh khoản (Liquydity Ratios), và nhóm các chỉ tiêu quản trị rủi ro (Risk Management Ratios). Cơ sở để tính các chỉ tiêu chủ yếu này được dựa vào các thông số của bảng cân đối tài sản và báo cáo thu nhập của NHTM. Về nhóm chỉ tiêu tăng trưởng hoạt động cho vay: +Tăng trưởng tài sản chịu rủi ro thông thường + Tăng trưởng lợi nhuận ròng + Lợi nhuận sau thuế /Vốn chủ sở hữu ( ROE) + Dự trữ tổn thất tín dụng/ dư nợ tín dụng + Lợi nhuận sau thuế / tổng tài sản bình quân( ROA) + Tổng dư nợ tín dụng/ tổng tiền gửi +Vốn chủ sở hữu trên tài sản chịu rủi ro + Tổng vốn huy động/Vốn chủ sở hữu Trên cơ sở các chỉ tiêu đánh giá quan trọng trên, việc phân tích chất lượng hoạt động Ngân hàng, trước hết là hoạt động cho vay là cần xem xét mối quan hệ chặt chẽ giữa 2 chỉ tiêu ROA và ROE ( là 2 chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất để đo khả năng sinh lời của ngân hàng 1.3 Nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay của NHTM Chất lượng cho vay có ý nghĩa rât lớn đối với sự tồn tại và phát triển của các Ngân hàng Thương mại và của toàn xã hội nhung nó chịu sự tác động của rất nhiều nhân tố ảnh hưởng mà các nhà quản trị cần nắm vững và vận dụng hiệu quả trong suốt quá trình điều hành hoạt động kinh doanh. Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng cho vay bao gồm: 1.3.1 Nhân tố thuộc về Ngân hàng Thương mại 1.3.1.1 Chất lượng, năng lực của đội ngũ cán bộ nhân viên trong Ngân hàng Thương mại 1.3.1.2 Tổ chức hoạt động của ngân hàng 1.3.2 Nhân tố ngoài Ngân hàng Thương mại 1.3.2.1 Những thay đổi về hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách của Chính phủ, ngân hàng Trung ương... 1.3.2.2 Sức ép cạnh tranh 1.3.2.3 Sự ổn định của nền kinh tế 1.3.2.4 Hành vi và năng lực của khách hàng vay Tóm lại: Những vấn đề lý luận chung và cụ thể về chất lượng cho vay của ngân hàng thương mại; Chương một đã đề ra phương pháp tổng hợp, phân tích hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại nói chung và nghiệp vụ cho vay nói riêng theo tiêu chuẩn quốc tế (tiêu chuẩn CAMEL), từ đó đề xuất áp dụng một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng cho vay và các chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh có được từ chất lượng cho vay cụ thể (gồm: Tăng trưởng lợi nhuận ròng, lợi nhuận sau thuế/ tổng tài sản bình quân (ROA), lợi nhuận sau thuế/ Vốn chủ sở hữu(ROE)/ tổng dư nợ cho vay/ tổng tiền gửi, Vốn chủ sở hữu/ Tài sản chịu rủi ro, tổng vốn lưu động/Vốn chủ sở hữu, Dự trữ tổn thất chi vay/Dư nợ cho vay, mối quan hệ giữa ROE và ROA với phương thức tài trợ tài sản có); Chương một cũng phân tích các nhân tố chủ yếu tác động đến chất lượng cho vay của ngân hàng thương mại bao gồm các nhân tố chủ quan(bên trong Ngân hàng Thương mại) và nhân tố khách quan ( ngoài Ngân hàng Thương mại). Chương hai THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG CHO VAY CỦA CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG THÁI NGUYÊN 2.1 Khái quát về Chi nhánh ngân hàng công thương Thái Nguyên Tổ chức GIÁM ĐỐC KD1 PGĐ Nội chính PGĐ Kinh doanh Tiếp thị TH PGĐ Dịch vụ, Đối ngoại CNTT KHCN KD2 PDD TTTM KT ĐGD1 ĐGD2… HC KQ 2.2. Thực trạng chất lượng cho vay của Chi nhánh Ngân hàng Công thương Thái Nguyên. 2.2.1. Thực trạng hoạt động cho vay của Chi nhánh Ngân hàng Công thương Thái Nguyên Sau thời gian thực hiện mô hình hiện đại hoá, NHCT Thái Nguyên dã có sự phát triển mạnh mẽ cả về quy mô hoạt động, mạng lưới và hiệu quả kinh doanh. Những kết quả chủ yếu: (1) Nguồn vốn huy động từ các nguồn tăng trưởng rõ rệt: năm 2007 đạt 2838 đồng so với 2513 tỷ đồng năm 2006 (tăng 13 %), năm 2008 đạt 3128 tỷ đồng (tăng 10,2 % so với năm 2007). (2) Dư nợ cho vay năm 2007 tăng 58 tỷ đồng so với năm 2006; năm 2008 tăng 110 tỷ đồng so với năm 2007. Điểm quan trọng là, trong hoạt động sử dụng vốn, chất lượng cho vay luôn đặc biệt chú trọng, nợ tồn đọng được giảm dần qua các năm, không phát sinh các khoản nợ xấu (gồm nợ khó đòi và nợ quá hạn) mới. (3) Đời sống cán bộ công nhân viên được cải thiện rõ rệt với mức lương bình quân năm 2006 đạt 5,5 triệu đồng/ng/th, năm 2006 đạt 7,3 triệu đồng/ng/th và đặc biệt năm 2008, do hiệu quả kinh doanh cao, lương bình quân cho cán bộ công nhân viên đã đạt mức cao nhất của Chi nhánh loại 2 là 9,5 triệu đồng/ng/th, Việc nâng cao chất lượng và hiệu quả cho vay đã được NHCT Thái Nguyên thực hiện mạnh mẽ từ năm 2006 trở lại đây: (1) Tập trung rà soát nợ cũ, thành lập Ban thanh toán thu hồi nợ tồn đọng để xử ý, thu hồi các khoản nợ khó đòi, nợ quá hạn. (2) Tập trung phân tích tình hình tài chính yéu kém, không đủ điều kiện cho vay, các đơn vị có tình hình tài chính yếu kém, không đủ điều kiện cho vay thì giúp họ cơ cấu lại và lành mạnh hoá tình hình tài chính để có cơ sở trả nợ; nếu không giải quyết được thì kiên quyết tập trung thu nhanh nợ để đảm bảo nguồn vốn; những đơn vị có tình hình tài chính lành mạnh, kinh doanh có hiệu quả thì giữ vững và đẩy mạnh tăng trưởng. (3) Các khoản vay mới phải tập trung thẩm định cẩn thận, kỹ càng, dảm bảo an toàn và hiệu quả, hội đủ các điều kiện theo sổ tay cho vay được ban hành theo quyết định số 163/QĐ-HĐQT-NHCT ngày 29/09/2004. Vì vậy, chất lượng cho vay của Chi nhánh dần được ổn định và nâng cao. 2.2.2. Phân tích chất lượng cho vay của Chi nhánh NHCT Thái Nguyên 2.2.2.1 Về kết quả thực hiện nghiệp vụ cho vay Bảng 2.1-Kết quả thực hiện nghiệp vụ cho vay của Chi nhánh NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006 - 20082 (ĐVT: tỷ đồng) Năm Tổng vốn cho vay Ngắn hạn Trung hạn Dài hạn Tổng vốn Tăng trưởng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) 2006 1480,8 32,6 642,1 43,36 106,3 7,18 732,4 49,46 2007 1539,2 3,9 770 50,31 40,2 2,61 724,6 47,08 2008 1648,5 7,1 769 46,65 44,3 2,69 835,2 50,66 2 Nguồn: Số liệu tổng kết của Ngân hàng Công thương Thái Nguyên Số liệu trên cho thấy, nghiệp vụ cho vay của chi nhánh ngày càng có sự tiến bộ và đi vào mục tiêu đảm bảo chất lượng, duy trì tăng trưởng bền vững và chủ yếu. Bảng 2.2 – Tình hình tài chính của một số khách hang hoạt động SXKH có hiệu quả hiện đang vay vốn tại Chi nhánh NHCT Thái Nguyên3 ĐVT: tỷ đồng Chi tiêu Nhà Máy kết cấu thép Nhà máy thiết bị Điện Cty vạn Thông Công ty cổ phần cơ khí Phổ Yên Tổng tài sản 88294 98306 109453 42078 45008 48131 181 208 284 173 310 455 TSLLĐ và ĐTNH 26895 28743 30717 21935 23014 24146 170 195 272 49 95 200 Tr. Đó: phải thu 6184 7410 8879 7350 7665 7993 151 137 232 16 35 47 Tồn kho 7625 8894 10374 1906 2036 2174 7 18 11 31 47 138 TSCĐ&ĐTDH 61399 69859 79177 20152 21994 24004 11 13 12 123 215 255 Tổng nguồn vốn 88294 98306 109453 42078 45008 48131 181 208 284 173 310 455 Nợ phải trả 51608 57938 65044 14960 10605 7517 158 184 251 89 133 211 - Nợ ngắn hạn 11246 11512 11784 8516 7072 5872 158 184 251 67 90 167 - Vay ngắn hạn 146 391 664 32 0 0 148 167 231 16 32 79 Tr. Đó: Vay N.hàng 146 391 664 32 0 0 148 167 231 16 32 79 - Nợ dài hạn 39349 45308 52169 3633 2707 2017 0 0 0 21 43 46 Tr. Đó: Vay N.hàng 39349 45308 52169 3620 2682 1987 0 0 0 21 43 46 Vốn chủ sở hữu 36686 40664 45073 27127 34403 33630 23 24 33 83 177 244 Lợi nhuận 1343 1558 1807 5775 8189 11055 0,1 0,8 11 3 6 21 3 Nguồn: Bảng cân đối kế toán của một số doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả Năm 2006 đánh dấu việc Chi nhánh tập trung cơ cấu lại dư nợ với việc rà soát lại các đơn vị vay vốn để quyết định cho vay các dự án có hiệu quả, kiên quyết thu hồi vốn dự án kém hiệu quả và không duy trì lại quan hệ cho vay đối với các doanh nghiệp thường xuyên thua lỗ. 2.2.2.2. Về kết quả cho vay theo thành phần kinh tế Bảng 2.3 - Kết quả cho vay theo thành phần kinh tế của Chi nhánh NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006-20084 (ĐVT: tỷ đồng) Năm Tổng vốn cho vay theo TPKT DNNN CTTNHH, CP HTX Tư nhân Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trong (%) 2006 1480,8 1329,1 89,8 69,7 4,7 68,3 4,6 13,7 0,9 2007 1538,2 1360,1 88,4 78 5,1 78,8 5,1 21,3 1,4 2008 1661,4 1169.6 70,4 352 21,2 97,5 5,9 42,3 2,6 4 Nguồn: Số liệu tổng kết của ngân hàng Công thương Thái Nguyên Chi nhánh đã tập trung khá lớn vào khu vực tư nhân và các công ty TNHH (15% và 29,4%). Tuy những năm tiếp theo đã từng bước điều chỉnh, nhưng đã để lại hậu quả khá lâu dài về tình trạng nợ tồn đọng, nợ xấu mà đến nay vẫn còn một số món vay phải sử lý. Số liệu cũng chứng minh rõ tỷ trọng cho vay theo các thành phần kinh tế có sự chuyển biến theo từng giai đoạn kinh doanh của Chi nhánh với quy luật chung là ưu tiên khu vực DNNN, các khu vực kinh tế khác (là nơi dễ để xảy ra rủi ro nhất) đã từng bước duy trì ở tỷ lệ hợp lý, phù hợp với khả năng kiểm soát của cán bộ cho vay. 2.2.2.3 Về kết quả cho vay theo ngành hàng Bảng 2.4-Kết quả cho vay theo ngành hàng của Chi nhánh NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006-2008 (ĐVT: tỷ đồng) Ngành Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng vốn Tỷ trọng (%) Tổng dư nợ 1480,8 100 1538,2 100 1661,4 100 Sản xuất công nghiệp 242 16,34 213,5 13,88 249,6 15 Thương mại dịch vụ 130,6 8,82 184,9 12,02 207,6 12,5 Xây dựng cơ bản 338,3 22,85 312 20,28 282,6 17 Bưu chính, viễn thông 315,7 21,32 304,5 19,8 277 16,7 Sản xuất phân phối điện 292,2 19,73 364,2 23,68 495,1 29,8 Khai thác mỏ 156,3 10,56 146,7 9,54 134 8,1 Cá nhân, cộng đồng 5,7 0,39 12,4 0,81 15,4 0,9 Nguồn: Số liệu tổng kết của ngân hàng Công thương Thái Nguyên Số liệu ở biểu 2.4 cho thấy, hoạt động của Chi nhánh đã tập trung rất sâu vào chức năng cho vay công nghiệp và thương mại dịch vụ; trong đó lĩnh vực sản suất và phân phối điện ngày càng được ưu tiên để góp phần giữ ngành điện có thêm nguồn lực đầu tư nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng điện ngày càng gay gắt của nền kinh tế quốc dân cũng như khu vực dân cư. Các lĩnh vực sản xuất công nghiệp, xây dựng cơ bản và dịch vụ thương mại, bưu chính viễn thông đều được Chi nhánh Ngân hàng Công thương Thái Nguyên duy trì tỷ trọng cho vay ở mức độ khá hợp lý, đồng đều nhằm vừa giúp các lĩnh vực kinh tế này phát triển, vừa đa dạng hoá đối tượng cho vay, và đó cũng là giải pháp giảm thiểu hoá các rủi ro trong hoạt động cho vay. 2.2.2.4. Về kết quả giải quyết nợ quá hạn, khó đòi Bảng 2.5-Tình trạng nợ quá hạn, khó đòi tại Chi nhánh NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006 -2008 6 ĐVT: tỷ đồng Năm Nợ xấu/ vốn vay Nợ quá hạn/ Nợ xấu Nợ khó đòi/ nợ xấu Tổng vốn vay Nợ xâu Tỷ lệ (%) Nợ quá hạn Tỷ trọng (%) Nợ khó đòi Tỷ trọng (%) 2006 1479,5 43,1 2,9 41,2 95,6 1,9 4,4 2007 1498,5 4,2 0,28 4,18 99,5 0,02 0,5 2008 1648,7 0,223 0,013 0,214 96 0,009 4 6 Nguồn: Số liệu tổng kết của Ngân hàng Công thương Thái Nguyên Số liệu cho thấy, tình hình nợ xấu (bao gồm nợ quá hạn, nợ khó đòi) tại NHCT Thái Nguyên năm sau được khắc phục tốt hơn năm trước, phản ánh hoạt động cho vay ngày càng đi vào hiệu quả, chú trọng chất lượng. Bảng 2.6-Phân tích tỷ trọng xấu của hai khu vực kinh tế chủ yếu tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Thái Nguyên giai đoạn 2006-2008 7 ĐVT: tỷ đồng Năm Tổng nợ xấu DNNN DN ngoài QD Tổng số Tỷ lệ (%) Tổng số Tỷ lệ (%) 2006 43,1 0 0 43,1 100 2007 4,2 0,02 24,5 3,2 75,5 2008 0,223 0,01 22,4 0,173 77,6 7 Nguồn: Số liệu tổng kết của Ngân hàng Công thương Thái Nguyên Phân tích tỷ trọng nợ xấu giữa hai khu vực DNNN và doanh nghiệp ngoài quốc doanh cho thấy, nợ xấu của khu vực ngoài quốc doanh chiếm tỷ trọng cao hơn rất nhiều, từ 75,5-100%. 2.3. Đánh giá thực trạng chất lượng cho vay của Chi nhánh Ngân hang Công thương Thái Nguyên. 2.3.1. Kết quả chất lượng cho vay của Chi nhánh NHCT Thái Nguyên 2.3.1.1. Kết quả đạt được về chất lượng cho vay Bảng 2.11-Hệ thống chỉ tiêu đánh giá chất lượng cho vay của Ngân hàng Công thương Thái Nguyên giai đoạn 2006-2008 12 TT Tên chỉ tiêu Phương pháp tính 2006 2007 2008 Nhóm chỉ tiêu tăng trưởng 1 Tăng trưởng tài sản có chịu rủi ro thông thường Dòng 17Yrt1-Dòng 17 Yrt0 Dòng 17 Yrt0 0.039415 0,07114 2 Tăng trưởng lợi nhuận ròng Dòng 68Yrt1-Dòng 68 Yrt0 Dòng 68 Yrt0 0,018972 0,090353 Nhóm chỉ tiêu thanh khoản 3 Lợi nhuận sau thuế/ Tổng tài sản bình quân (ROA) Dòng 68Yrt1 (D.22 68 Yrt1 – D.22 Yrto):2 0,022966 0,047789 4 Lợi nhuận sau thuế/ vốn chủ sở hữ (ROE) Dòng 68 Dòng 48 9,723441 6,905634 5,238975 Nhóm chỉ tiêu thanh khoản 5 Tổng dư nợ cho vay/ Tổng tiền gửi Dòng 11 + Dòng 12 Dòng 30 0,584227 0,540999 0,526619 Nhóm chỉ tiêu quản trị rủi ro 6 Vốn chủ sở hữu/ Tài sản chịu rủi ro Dòng 48 Dòng 10 + Dòng 17 0,002322 0,003206 0,00429 7 Tổng vốn huy động/ Vốn chủ sở hữu Dòng 40 Dòng 48 800,4226 650,9761 507,4493 Chỉ tiêu tổng hợp 8 Mối quan hệ giữa ROE với ROA ROA x Tổng tài sản Vốn chủ sở hữu 24,10255 24,29838 Nguồn: Số liệu tổng kết của ngân hàng Công thương Thái Nguyên Từ kết quả tính toán các chỉ tiêu trên, có thể rút ra các kết luận sau: - Về chỉ tiêu “tăng trưởng tài sản có chịu rủi ro thông thường”, loại hoạt động có rủi ro cao nhất trong các loại hoạt dộng cho vay/ cho vay, có trị số khá nhỏ (năm 2006 gần 4% và năm 2008 hơn 7%); cho thấy tốc độ tăng trưởng cho vay vốn luôn được duy trì ở mức hợp lý, đặt trong sự kiểm soát chặt chẽ của Ban lãnh đạo chi nhánh; không suy giảm, nhưng cũng không tăng quá. - Chỉ tiêu “tăng trưởng lợi nhuận ròng” của chi nhánh ngày càng được cải thiện. Mặc dù trong những năm gần đây, tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro rất cao nhằm vừa góp phần giải quyết nợ khó đòi cũ, vừa phòng ngừa những rủi ro mới phát sinh. - Chi tiêu “ROA-Lợi nhuận sau thuế/ Tổng tài sản bình quân” cũng cho thấy khả năng tạo ra lợi nhuận ròng của năm 2008 cao hơn nhiều so với năm 2007 (4,8% so với 2,3%); đồng thời chứng tỏ hiệu quả sử dụng tài sản, khả năng quay vòng vốn, hiệu quả sử dụng vốn vay… của chi nhánh ngày càng cao. - Chỉ tiêu “ROE-Lợi nhuận sau thuế/ Vốn chủ sở hữu” từ năm 2006 đến năm 2008 đều có kết quả từ trên 5,2-9,7 lần, thể hiện hiệu quả cho vay vốn của chi nhánh đạt được rất cao, gấp nhiều lần so với vốn sở hữu của mình. - Chỉ tiêu “Tổng dư nợ cho vay/ Tổng tiền gửi” qua các năm 2006-2007 và 2008 đạt được là 0,58; 0,54 và 0,53% thể hiện khả năng thanh khoản của Chi nhánh năm sau tốt hơn năm trước hay nói cách khác, khả năng của chi nhánh trong sử dụng tiền gửi của khách hàng để cho vay (tạo ra rủi ro) ngày càng giảm đi, luôn đảm bảo được tỷ lệ an toàn hợp lý - Chỉ tiêu “Vốn chủ sở hữu/ Tài sản chịu rủi ro” liên tục tăng từ 0,2% năm 2006, lên 0,3% năm 2007 và 0,4% năm 2008 phản ảnh tỷ lệ giữa vốn chủ sở hữu với các loại tài sản chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro ngày càng được cải thiện, khả năng đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh ngày một cao trong khi lợi nhuận vẫn không hề giảm. - Chi tiêu “Tổng vốn huy động/ Vốn chủ sở hữu” luôn đạt trên 500 lần (thông thường cao hơn từ 15-20 lần), khẳng định khả năng huy động vốn của Chi nhánh rất lớn, vừa giúp mình tự chủ nguồn vốn cho vay, vừa giúp Ngân hàng Công thương Việt Nam có thêm nguồn vốn để tài trợ cho các chương trình kinh tế trọng điểm cần nhiều vốn. - Đánh giá “mối quan hệ giữa các chỉ tiêu ROE và ROA” qua hai năm 2007 và 2008 đều đạt từ 24,1-24,3 lần, cho thấy mặc dù trị số ROA đạt được khá thấp, nhưng Chi nhánh vẫn đạt được chỉ tiêu ROE cao bởi tỷ lệ “vốn huy động/ vốn chủ sở hữu” lớn. 2.3.1.2. Một số nguyên nhân nâng cao chất lượng cho vay a) Nguyên nhân cơ bản nhất là Chi nhánh đã đổi mới hoạt động cho vay theo hướng nâng cao chất lượng cho vay, kiềm chế tăng trưởng dư nợ quá nóng, tập trung xử lý nợ tồn đọng. b) Bên cạnh đổi mới hoạt động cho vay, các mặt công tác khác phục vụ cho mục tiêu kinh doanh cũng liên tục được hoàn thiện, tạo thêm hiệu quả cho hoạt động kinh doanh nói chung và cho vay nói riêng. c) Một nguyên nhân hết sức quan trọng là, bên cạnh xắp xếp lại tổ chức cho phù hợp với hoạt động kinh doanh mới, Chi nhánh đã chú trọng xây dưng đến đào tạo, tuyển chọn nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cao về trình độ 2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân 2.3.2.1. Một số hạn chế a) Về quan hệ giữa tăng trưởng dư nợ cho vay với tăng trưởng nợ xấu: Bảng 2.14-Tẳng trưởng dư nợ cho vay với tăng trưởng nợ xấu của NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006-200813 (ĐVT: triệu đồng) Năm Tổng vốn cho vay Nợ xấu Tổng dư nợ Tăng trưởng (%) Dư nợ xấu Tăng trưởng (%) 2006 2198,5 34,7 76,1 78,7 2007 1480,8 32,6 43,1 56,6 2008 1539,2 3,9 4,2 9,7 13 Nguồn: Tổng kết của Ngân hàng Công thương Thái Nguyên 2006- 2008 b) Tình trạng phải gia hạn của các DNNN trong những năm gần đây là một điểm cần hết sức chú ý trong vấn đề nâng cao hiệu quả cho vay thời gian tới Bảng 2.15 – Tăng trưởng dư nợ cho vay với tăng trưởng nợ xấu của giai đoạn 2006 – 2008 (Đvt: Triệu đồng) Công ty 2006 2007 2008 Dư nợ Gia hạn Tỷ lệ % Dư nợ Gia hạn Tỷ lệ % Dư nợ Gia hạn Tỷ lệ % HTX CNVT Chiến công 78,7 9,8 12,5 73,1 26 35,6 43,7 19,9 45,5 Cty TNHH Phương Đông 48,7 35,1 72,1 39,4 4,6 11,7 39,9 6,6 16,5 Cty Thuận Phát 68,2 12,1 17,7 40 16 40 29,6 13 43,9 KS du lịch anh Bôn 15,8 7,4 46,8 14,1 4 28.4 9,1 4,1 45,1 Xi Măng Quán Triều 14,9 0 12,3 7,7 62,6 3 2,5 83,3 Tổng số 226,3 64,4 28,5 178,9 58,3 4,3 125,3 46,1 36,8 Nguồn: Số liệu tổng kết của Ngân hàng Công thương Thái Nguyên Bảng 2.16- Tình hình tài chính và công nợ của các doanh nghiệp gia hạn nợ tại NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006 – 2008 Đvt: Triệu đồng Chỉ tiêu KS du lịch anh Bôn công Xi Măng Quán Triều Cty Thuận Phát HTX CNVT Chiến Công Cty TNHH Phương Đông 06 07 08 06 07 08 06 07 08 06 07 08 06 07 08 Tổng tài sản 479 534 492 398 427 406 257 254 224 114 120 111 205 223 182 TSLĐ& ĐTNH 399 452 390 346 309 278 165 157 139 98 107 100 187 203 158 Kh phải thu 210 224 199 144 168 0 56 48 45 66 64 65 137 163 126 Hàng tồn kho 180 222 191 144 125 120 88 87 83 19 19 16 45 39 26 TSCĐ&ĐTdài hạn 89 82 77 87 118 128 92 98 85 16 13 11 16 20 24 Tổng nguồn vốn 479 534 492 398 427 406 257 254 224 114 120 111 205 223 182 Nợ phải trả 457 502 460 374 402 381 249 239 213 105 111 101 201 217 176 -Nợ ngắn hạn 439 459 434 356 389 371 213 193 164 100 108 100 196 211 171 - Vay ngắn hạn 291 283 229 245 0 193 146 126 98 47 46 34 61 60 48 T.đô vay NH 79 77 44 49 39 40 68 40 30 0 0 9 15 11 4 - Nợ dài hạn 18 42 25 17 13 9 25 32 27 5 3 1 4 3 2 T.đô vay NH 1 1 0 2 1 5 Vốn CSH 31 32 33 24 25 260 7 15 11 9 9 10 5 6 7 - Lưu động ròng -40 -34 -44 -46 -80 -93 -48 -37 -25 -2 -4 0 -9 -8 -18 c) Trong một thời gian dài, việc giải quyết nợ khó đòi khá triệt để nhưng đã phát sinh nợ quá hạn mới Bảng 2.17 -Tỷ trọng nợ quá hạn, khó đòi trên tổng nợ xấu tại chi nhánh NHCT Thái Nguyên giai đoạn 2006-2008 (ĐVT: tỷ đồng) Năm Tổng nợ xấu Nợ quá hạn/ nợ xấu Nợ khó đòi / nợ xấu Nợ quá hạn Tỷ trọng (%) Nợ khó đòi Tỷ trọng (%) 2006 43,1 41,2 95,6 1,9 4,4 2007 4,2 4,18 99,5 0,02 0,5 2008 0,223 0,214 96 0,009 4,0 Nguồn: Số liệu tổng kết của ngân hàng Công thương Thái Nguyên 2.3.2.2. Nguyên nhân hạn chế a) Nguyên nhân thuộc về chi nhánh NHCT Thái Nguyên Trình độ của nhiều cán bộ cho vay những năm đầu đổi mới hoạt động ngân hàng còn yếu, khả năng phân tích và nắm bắt doanh nghiệp hạn chế, không đọc lập phân tích được tình hình tài chính doanh nghiệp, Khâu kiểm tra kiểm soát nội bộ trước đây chưa đủ mạnh, chưa thường xuyên kiểm tra định kỳ, đột xuất b) Nguyên nhân bên ngoài Sự yếu kém, bất cập của các doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng là nhân tố trực tiếp tác động đến hiệu quả cho vay +Sự thiếu ổn định của cơ chế chính sách, công tác hướng dẫn triển khai rõ ràng, biện pháp xử lý của cơ quan Nhà nước chưa đồng bộ thống nhât mà hậu quả cuối cùng là hoạt động cho vay bị tác động lớn, hiệu quả hạn chế. + Chính sách, thể lệ, chế độ cho vay ngân hàng chưa thống nhất, chặt chẽ; hoạt động cạnh tranh trong khu vực ngân hàng bên cạnh những yếu tố tích cực, đã xuất hiện một số tồn tại. Tóm lại : Đánh giá thực trạng chất lượng cho vay của Chi nhánh ngân hàng Công thương Thái Nguyên, chương hai đã sử dụng nhiều phương pháp, đặc biệt là phương pháp tổng hợp, phân tích với các bảng biểu để mô hình hóa chất lượng, hiệu quả cho vay; sử dụng hệ thống 08 chỉ tiêu đánh giá hiệu quả đã đề xuất áp dụng ở Chương một để ứng dụng phân tích, chỉ ra những thành tựu và một số tồn tại trong hoạt động cho vay của Chi nhánh rõ ràng, khoa học; từ đó phân tích các nguyên nhân tích cực và hạn chế chủ yếu gồm: (i) Ba nguyên nhân tích cực: một là, Chi nhánh đã đổi mới họat động cho vay theo hướng nâng cao chất lượng cho vay, kiềm chế tăng trưởng dư nợ quá nóng, tập trung xử lý nợ tồn đọng; hai là, các mặt công tác khác cũng liên tục được hoàn thiện, góp phần tăng cường hiệu quả cho vay; ba là, bên cạnh sắp xếp lại tổ chức cho phù hợp với họat động kinh doanh mới, Chi nhánh đã chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cao về trình độ chuyên môn cũng như đạo đức nghề nghiệp; (ii) bốn nguyên nhân hạn chê: một là, sự yếu kém, bất cập của các doanh nghiệp; nhất là trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng là nhân tố trực tiếp tác động đến hiệu quả cho vay; hai là, sự thiếu ổn định của cơ chế chính sách, công tác hướng dẫn triển khai không rõ ràng, biện pháp xử lý của các cơ quan Nhà nước chưa đồng bộ, thống nhất... mà hậu quả cuối cùng là họat động cho vay bị tác động lớn, hiệu quả hạn chế; ba là, chính sách, thể lệ, chế độ cho vay ngân hàng chưa thống nhất, chặt chẽ; họat động cạnh tranh trong khu vực ngân hàng bên cạnh những yếu tố tích cực, đã xuất hiện một số tồn tại; bốn là, trình độ của nhiều cán bộ cho vay những năm đầu đổi mới hoạt động ngân hàng còn yếu,. khả năng phân tích và nắm bắt doanh nghiệp hạn chế, không độc lập phân tích được tình hình tài chính doanh nghiệp Chương ba GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO VAY CỦA CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG THÁI NGUYÊN 3.1 Định hướng phát triển của Chi nhánh ngân hàng Công thương Thái Nguyên 3.1.1 Định hướng phát triển của Ngân hàng Công thương Việt Nam “Xây dựng NHCT Việt Nam thành một NHTM chủ lực và hiện đại của nhà nước, hoạt động kinh doanh có hiệu quả, tài chính lành mạnh, kỹ thuật công nghệ cao, kinh doanh đa năng, chiếm thị phần lớn ở Việt Nam đủ sức cạnh tranh ở trong nước và chủ động hội nhập quốc tế” 3.1.2 Đinh hướng phát triển của NHCT Thái Nguyên trong bối cảnh hội nhập 3.1.2.1 Về công tác huy động vốn Tập trung đẩy mạnh nhiều biện pháp hình thức huy động vốn nhằm thu hút hiệu quả vốn nhàn rỗi trong dân cư và các tổ chức kinh tế; phấn đầu tăng trưởng nguồn vốn từ 15-20%/năm. Các biện pháp chính: (1) Giao chỉ tiêu huy động vốn cụ thể đến từng phòng giao dịch, từng phòng ban liên quan. (2) Mở rộng địa bàn, phát triển các phòng, điểm giao dịch tập trung vào các khu vực đông dân, nhiều doanh nghiệp nhằm phát triển mạnh mạng lưới bán lẻ, khai thác tối đa các nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng của dân và doanh nghiệp. (3) Làm tốt chính sách khách hàng. (4) Đổi mới tác phong làm việc, phong cách phục vụ tận tình chu đáo, thái độ tiếp khách văn minh, lịch sự, hoà nhã. (5) Thực hiện chế độ ưu đãi lãi suất, khuyến mại tại phòng giao dịch. (6) Cải tiến hệ thống công nghệ phần mềm nhằm giải quyết thủ tục nhanh tróng, an toàn và tiện lợi. 3.1.2.2 Về công tác sử dụng vốn Phấn đấu đạt mức độ tăng trưởng dư nợ 10-15%/ năm trong đó, chú trọng tăng trưởng dư nợ lành mạnh, tập trung đầu tư vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thành phần kinh tế cá thể, doanh nghiệp dân doanh. Các biên pháp chủ yếu. (1) Tăng cường phân tích doanh nghiệp để có hướng đầu tư cho vay hợp lý; nâng cao chất lượng cho vay, hạn chế gia hạn nợ, không phát sinh nợ quá hạn. (2) Lập kế hoạch giao chỉ tiêu kinh doanh cụ thể hàng quý, năm. (3) Tăng cường công tác tiếp thị khách hàng; trong đó, vừa tập trung duy trì, phát triển các khách hàng truyền thống có quy mô lớn, có nhiều mặt hàng suất khẩu có giá trị cao, vừa phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc các thành phần kinh tế khi họ có phương án sản xuất kinh doanh khả thi, có tài sản đảm bảo. (4) Nâng cao trách nhiệm, thái độ làm việc của đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đức tính tận tuỵ, nhiệt tình, tâm huyết với công việc. (5) Thường xuyên đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ nhằm nâng cao trình độ nghiệp vụ. 3.1.2.3 Các công tác khác 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay của Chi nhánh Ngân hàng công thương Thái Nguyên 3.2.1. Các giải pháp vi mô (đối với Chi nhánh) 3.2.1.1 Hoàn thiện quy trình thẩm định dự án cho vay Thực hiện tốt quy trình thẩm định ự án cho vay trong những năm tới, cần chú ý đảm bảo thực hiện tốt các nội dung sau: (1) Về tập hợp tài liệu thẩm định: a/ Hồ sơ pháp lý doanh nghiệp b/ Hồ sơ vay vốn c/ Hồ sơ đảm bảo tiền vay (2) Đánh giá doanh nghiệp về các mặt: năng lực pháp lý, năng lực tổ chức quản lý, điều hành sản xuất kinh doanh, năng lực tài chính, lịch sử hình thành và phát triển doanh nghiệp, dự báo tác động của môi trường kinh tế xã hội đến sự vận hành và xu thế phát triển của dự án. a/ Nghiên cứu về tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp b/ Đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh, 3.2.1.2. Phương pháp thẩm định dự án cho vay Một là, tách chức năng thẩm định cho vay và chức năng theo dõi, quản lý cho vay tại các Chi nhánh. Hai là, chuyên môn hoá cán bộ thẩm định theo từng nhóm ngành, lĩnh vực cụ thể. Đối với một số dự án phức tạp, có thể thuê chuyên gia để thẩm địng, có như vậy chất lượng của công tác thẩm định mới thực sự đảm bảo chất lượng. Ba là, tăng cường hơn nữa vai trò điều hành, quản lý của cán bộ lãnh đạo. 3.2.1.3 Hoàn thiện phương pháp thẩm định dự án - Đánh giá về tính khả thi của nguồn vốn, cơ cấu vốn đầu tư. Phần này đưa vào để tính toán chi phí đầu tư ban đầu, chi phí vốn (lãi, phí vay vốn cố định), chi phí sửa chữa TSCĐ, khấu hao TSCĐ phải trích hàng năm, nợ phải trả. - Đánh giá về khả năng cung cấp vật tư, nguyên liệu đầu vào cùng với đặc tính của dây truyền công nghệ để xác định tổng chi phí sản xuất trực tiếp, gián tiếp để lập ra giá thành đơn vị sản phẩm. - Căn cứ vào tốc độ luân chuyển vốn lưu động, dòng tiền hàng năm của dự án có so sánh với các doanh nghiệp cùng ngành nghề để xác định nhu cầu vốn lưu động, chi phí vốn lưu động hàng năm. - Chế độ thuế hiện hành, các văn bản ưu đãi riêng đối với dự án để xác định phần trách nhiệm của chủ dự án đối với ngân sách. 3.2.1.4. Xây dựng hệ thống thông tin có chất lượng cao Thông tin là yếu tố quan trọng nhất, có tính chất quyết định đến hiệu quả công tác thẩm định dự án. Để có kết quả thẩm định chính xác, Chi nhánh NHCT Thái Nguyên cần phối hợp với Ngân hàng Công thương Việt Nam, ngân hàng Nhà nước để có hệ thống thông tin phong phú, đa dạng lưu trữ dưới dạng ngân hàng dữ liệu sử dụng chung cho cả hệ thống và Chi nhánh trong việc truy cập và khai thác số liệu. 3.2.1.5. xây dựng hệ thống trang thiết bị công nghệ thông tin hiện đại Một số giải pháp cụ thể: (i) ưu tiên trang bị hệ thống máy tính hiện đại, tốc độ cao và nối mạng cho các phòng cho vay tại Trụ sở chính và Chi nhánh; (ii) tiếp tục hoàn thiện, nâng cấp các chương trình phần mềm phục vụ cho công tác thẩm định dự án như: chương trình quản lý cho vay, chương trình quản lý văn bản và diễn đàn trao đổi nghiệp vụ trong toàn hệ thống; (iii) xây dựng cá phần mềm hiện đại phục vụ trực tiếp cho công tác thẩm định để nâng cao hiêu quả và rút ngắn thời gian xử lý thông tin thẩm định khắc phục tình trạng thẩm định thủ công như hiện nay; (iv) thường xuyên tập huấn nghiệp vụ tin học cho cán bộ cho vay và cán bộ làm công tác thẩm định dự án cho toàn bộ cán bộ làm nghiệp vụ cho vay. 3.2.1.6. Giải pháp về nhân lực. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thẩm định có thể thực hiện thông qua một số giải pháp cụ thể sau; (1) Quy hoạch, kiện toàn, sắp xếp lại đội ngũ thẩm định theo yêu cầu công việc. Cán bộ thẩm định phải là người vừa có tư cách đạo đức tốt, có trách nhiệm trong công việc, có kiến thức chuyên môn giỏi. (3) Ngoài việc tổ chức các khoá đào tạo, cần đặt ra các tiêu chuẩn yêu cầu các cán bộ làm công tác thẩm định phải không ngừng học tập, nghiên cứu. Hàng năm tổ chức các cuộc thi kiểm tra trình độ, kết hợp với chất lượng xử lý công việc để làm cơ sở đánh giá, phân loại cán bộ. 3.2.1.7. Thực hiện tốt các quy định về bảo đảm tiền vay 3.2.1.8. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát các khoản cho vay và đối chiếu nợ: 3.2.1.8 Phát huy vai trò tư vấn của ngân hàng đối với chủ đầu tư dự án 3.2.2. Các giải pháp vĩ mô 3.2.2.1 Đối với chính phủ - Khi ban hành cơ chế chính sách cần có sự thống nhất giữa các bộ, các ngành, UBND tỉnh thành tránh tình trạng mỗi bộ mỗi ngành lại có quy định riêng, thực hiện chồng chéo gây phiền hà. Phải có chế tài xử phạt đối với các bộ các ngành ra các quyết định sai lầm làm tổn hại đến nền kinh tế. - Có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc nâng cao năng lực lập và thẩm định các dự án đầu tư. - Xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế và hoàn thiện hơn nữa một số điều khoản trong các bộ luật. Nhà nước cần phải có một cơ chế chính sách ổn định để tạo tâm lý yên tâm cho nhà đầu tư thu hút thêm các nhà đầu tư mới. - Cần có chế tài xử lý vi phạm trong việc lập báo cáo sai, đồng thời phải xử lý nghiêm các trường hợp doang nghiệp cung cấp thông tin giả nhằm nâng cao pháp chế XHCN. 3.2.2.2 Đối với các Bộ, ngành - Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn trung bình ngành và hệ thống tiêu chuẩn phân loại doanh nghiệp để giúp NHTM có cơ sở đánh giá, phân tích và áp chuẩn vào các công tác thẩm định dự án để hoàn thiện hơn bởi có có các tiêu chí đánh giá và so sánh với các tiêu chí của dự án và mặt bằng chung của toàn ngành. - Hoàn thiện và củng cố các cơ quan tư vấn và họat động tư vấn, cơ quan cung cấp thông tin để đáp ứng nhu cầu của các NHTM trong việc thuê tư vấn và mua thông tin hoặc xin cung cấp thông tin được thuận tiện hơn khi cần có ý kiến của các chuyên gia, đồng thời nâng cao trách nhiệm của các bên tư vấn. 3.2.2.3 Với ngân hàng nhà nước Việt Nam Để nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay của các NHTM, ngân hàng nhà nước cần chú trọng một số điểm sau: - Cần xây dựng chiến lược của họat động ngân hàng trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, xây dựng cơ chế chính sách và định hướng cụ thể của ngành ngân hàng trong lĩnh giai đoạn đổi mới để có những bước đi phù hợp, tạo cơ hội phát triển vốn tự có cho các NHTM trong nước nhằm tăng cường sức cạnh tranh trong hội nhập. - Thực hiện chức năng chỉ đạo, định hướng và xây dựng một hệ thống thông tin nhiều chiều có chất lượng cao có thể cung cấp cho các NHTM thông qua cơ chế “mua - bán thông tin”. Cụ thể là có chính sách phát triển Trung tâm thông tin cho vay của Ngân hàng Nhà nước (CIC) trở thành một cơ quan cung cấp thông tin chuyên nghiệp, đáng tin cậy cho các NHTM. CIC phải chịu trách nhiệm về các thông tin do mình cung cấp. - Tiếp tục chú trọng đầu tư cải tiến công nghệ ngân hàng theo hướng hiện đại hoá ngành ngân hàng song song với việc nâng cao trình độ công nghệ, và phát triển các phương thức quản lý ngân hàng hiện đại cho đội ngũ cán bộ. - Nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động của các NHTM thông qua các chỉ tiêu đánh giá như doanh thu, chi phí nợ quá hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn vốn, thu dịch vụ phí ... có so sánh để các ngân hàng biết đuợc các hoạt động của mình so với ngân hàng khác để có cố gắng phấn đấu. - Tiếp tục tăng cuờng các hoạt động giám sát và thanh tra đối với các NHTM; tập trung trọng điểm vào các địa bàn thành phố lớn và các Chi nhánh có biểu hiện yếu kém trong hoạt động kinh doanh; xử lý nghiêm khắc với những sai phạm của các NHTM. - Cần giữ mối quan hệ chặt chẽ, với các sơ quan quản lý Nhà nước như Bộ kế hoạch và đầu tư, Bộ Công nghiệp, Bộ giao thông vận tải, Bộ thuơng mại, Bộ công an, Tổng cục thống kê để trao đổi, thu thập thông tin về, chính sách có liên quan đến kinh doanh ngân hàng. - Yêu cầu các NHTM trên cùng một địa bàn tỉnh Thái Nguyên phải thực hiện nghiêm túc các quy định của NHNN, cạnh tranh lành mạnh ... tránh tình trạng ngân hàng tìm mọi biện pháp để lôi kéo khách hàng dẫn đến việc đầu tư tràn lan, kém hiệu quả. Xác định huớng đầu tư cho các NHTM trong từng thời kỳ theo quy hoạch định huớng phát triển kinh tế của đất nuớc. 3.3 Một số kiến nghị 3.3.1 Kiến nghị với nhà nuớc Về tiếp tục hoàn thành hệ thống pháp luật - Cần bổ sung hoàn chỉnh các văn bản hướng dẫn để có cơ chế đồng bộ cho việc thực hiện luật ngân hàng và các tổ chức cho vay. Sửa đổi bổ sung luật đất đai theo hướng đuợc phép tự do trao đổi, chuyển nhượng trên thị trường. - Cần ban hành văn bản quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước: có trách nhiệm xác nhận sở hữu nhà đất, bất động sản và các tài sản khác; quản lý các hoạt động mua bán, thế chấp cầm cố tài sản; xử lý các hành vi sai trái vi phạm quy định. - Cần quy định cụ thể việc xử lý, phát mại tài sản thế chấp, cầm cố bảo lãnh để làm canư cứ thực hiện; đơn giản tối đa các thủ tục hành chính, pháp lý không cần thiết trong quá trình xử lý. Tăng cuờng biện pháp quản lý Nhà nước đối với doamh nghiệp Quản lý hiệu quả việc cấp giấy phép thành lập và đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp sao cho phù hợp với năng lực thực tế của doanh nghiệp đó. Có biện pháp hữu hiệu buộc doanh nghiệp phải chấp hành đúng pháp lệnh kế toán thống kê và chế độ kiểm toán bắt buộc: Thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời là cơ sở quan trọng giúp ngân hàng đưa ra các quyết định đúng đắn trong hoạt động kinh doanh của mình. Nhưng thực tế, trở ngại rất lớn cho ngân hàng khi thu thập thông tin về khách hàng để ra quyết định cho vay là các doanh nghiệp không phản ánh chính xác thực trạng sản xuất kinh doanh, tài chính của mình và đây là một nguyên nhân chủ yếu gây ra nợ quá hạn, rủi ro cho vay hiện nay. Cần có biện pháp đảm bảo môi trường kinh tế ổn định góp phần đảm bảo hiệu quả vốn cho vay ngân hàng cấp cho nền kinh tế: 3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Công thương Việt Nam - Về giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định dự án cho vay, theo quyết định của Hội đồng quản trị NHCTVN thì thời gian thẩm định dự án vay đối với vốn lưu động là 10 ngày; vay trung, dài hạn là 30 ngày. Thời gian thẩm định quá dài như trên sẽ làm mất cơ hội kinh doanh của khách hàng; nên Ngân hàng Công thương Việt Nam cần xem xét rút ngắn thời gian thẩm định hơn nhằm phù hợp với yêu cầu kinh doanh của cả ngân hàng và khách hàng trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt hiện nay. - Việc phân loại khách hàng theo quy mô quản lý (tách Phòng kinh doanh thành 03 phòng) tuy mang lại hiệu quả rõ rệt trong quản lý khách hàng vay vốn, tạo điều kiện cho cán bộ cho vay đi sâu vào nghiệp vụ. Tuy nhiên, cũng đã nảy sinh vấn đề là cán bộ cho vay ở phòng khách hàng quy mô lớn lại có mối quan hệ và khả năng thu hút đuợc khách hàng quy mô nhỏ hơn và nguợc lại, nhưng do không có thẩm quyền nên đã để bỏ lỡ khách hàng. Vì vậy, đề nghị nên để cán bộ cho vay được tiếp xúc và thẩm định dự án vay vốn ở mọi đối tượng khách hàng, sau đó trình Ban lãnh đạo ra quyết định nhằm vừa tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng vừa mở rộng hoạt động cho vay. - Về nâng cao hiệu quả của việc ban hành các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ cho vay, đề nghị trước khi ban hành các phòng ban chức năng của Ngân hàng Công thuơng Việt Nam cần tìm hiểu thực tế tại các chi nhánh, xem xét biện pháp quản lý, phân cấp tài chính của khách hàng vay vốn tránh để tình trạng khi đã có văn bản hướng dẫn, các chi nhánh lại phải có tờ trình xin ý kiến hoặc văn bản vừa ra đời đã lạc hậu, phải chỉnh sửa... Mặt khác, những món vay lớn mà hồ sơ bảo lãnh vượt quá phán quyết của Chi nhánh, phải trình lên NHCT cần có sự trả lời đúng hạn; nếu chậm trễ sẽ làm mất khách hàng tốt. - Cần nâng cao vai trò của ban kiểm tra kiểm soát nội bộ, thường xuyên kiểm tra định kỳ, đột xuất... không chỉ kiểm tra tình hình cho vay tại chi nhánh mà cần kiểm tra các mặt hoạt động khác nhằm giúp chi nhánh hoàn thiện hơn trong các hoạt động kinh doanh, góp phần an toàn hệ thống. KẾT LUẬN Vấn đề nâng cao chất lượng cho vay của các Ngân hàng Thương mai nói chung và Chi nhánh Ngân hàng Công thương Thái Nguyên nói riêng đã là yếu tố quyết định đến hiệu quả kinh doanh ngân hàng, đặc biệt khi nghiệp vụ cho vay hiện nay vẫn chiếm tới hơn 80% hoạt động kinh doanh tiền tệ. Những năm qua, hòa nhịp với tiến trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước, Chi nhánh Ngân hàng Công thương Thái Nguyên đã có bước chuyển mình nhanh chóng, nỗ lực, tích cực đẩy mạnh mọi hoạt động kinh doanh nâng cao hiệuc quả công tác quản lý, nhất là đổi mới, nâng cao chất lượng hiệu quả công tác quản lý, nhất là đổi mới nâng cao chất lượng hiệu quả cho vay. Nhờ đó đã đạt được kết quả đáng khích lệ: tăng trưởng vốn huy động và cho vay cao; vừa khắc phục, xử lý hiệu quả nợ tồn đọng,vừa hầu như không để xảy ra tình trạng gia hạn nợ, chuyển nợ quá hạn; vừa giúp doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh, lành mạnh hóa tình hình tài chính, vừa giúp Chi nhánh gia tăng lợi nhuận; vừa đóng góp hiệu quả nghĩa vụ với ngân sách nhà nước, vừa ổn định và nâng cao đời sống cán bộ công nhân viên...; thành tựu trên còn được thể hiện qua hệ thống các chỉ tiêu phải đánh giá hiệu quả chất lượng cho vay với những chỉ số phản ánh rất lạc quan. Đề tài nghiên cứu đã chỉ ra quá trình phát triển và kết quả đạt được đó, đồng thời đã đóng góp được những nội dung cơ bản sau: 1. Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung và cụ thể về chất lượng cho vay của ngân hàng thương mại; đề ra phương pháp tổng hợp, phân tích hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại nói chung và nghiệp vụ cho vay nói riêng theo tiêu chuẩn quốc tế (tiêu chuẩn CAMEL), từ đó đề xuất áp dụng một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng cho vay và các chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh có được từ chất lượng cho vay cụ thể (gồm: Tăng trưởng lợi nhuận ròng, lợi nhuận sau thuế/ tổng tài sản bình quân (ROA), lợi nhuận sau thuế/ Vốn chủ sở hữu(ROE)/ tổng dư nợ cho vay/ tổng tiền gửi, Vốn chủ sở hữu/ Tài sản chịu rủi ro, tổng vốn lưu động/Vốn chủ sở hữu, Dự trữ tổn thất chi vay/Dư nợ cho vay, mối quan hệ giữa ROE và ROA với phương thức tài trợ tài sản có); đề tài cũng phân tích các nhân tố chủ yếu tác động đến chất lượng cho vay của ngân hàng thương mại bao gồm các nhân tố chủ quan(bên trong Ngân hàng Thương mại) và nhân tố khách quan ( ngoài Ngân hàng Thương mại). 2. Đánh giá thực trạng chất lượng cho vay của Chi nhánh ngân hàng Công thương Thái Nguyên trong giai đoạn khá dài với những bước thăng trầm chung của hệ thống. Đề tài đã sử dụng nhiều phương pháp, đặc biệt là phương pháp tổng hợp, phân tích với các bảng biểu để mô hình hóa chất lượng, hiệu quả cho vay; sử dụng hệ thống 08 chỉ tiêu đánh giá hiệu quả đã đề xuất áp dụng ở Chương 1 để ứng dụng phân tích, chỉ ra những thành tựu và một số tồn tại trong hoạt động cho vay của Chi nhánh rõ ràng, khoa học; từ đó phân tích các nguyên nhân tích cực và hạn chế chủ yếu gồm: (i) Ba nguyên nhân tích cực: một là, Chi nhánh đã đổi mới họat động cho vay theo hướng nâng cao chất lượng cho vay, kiềm chế tăng trưởng dư nợ quá nóng, tập trung xử lý nợ tồn đọng; hai là, các mặt công tác khác cũng liên tục được hoàn thiện, góp phần tăng cường hiệu quả cho vay; ba là, bên cạnh sắp xếp lại tổ chức cho phù hợp với họat động kinh doanh mới, Chi nhánh đã chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cao về trình độ chuyên môn cũng như đạo đức nghề nghiệp; (ii) bốn nguyên nhân hạn chê: một là, sự yếu kém, bất cập của các doanh nghiệp; nhất là trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng là nhân tố trực tiếp tác động đến hiệu quả cho vay; hai là, sự thiếu ổn định của cơ chế chính sách, công tác hướng dẫn triển khai không rõ ràng, biện pháp xử lý của các cơ quan Nhà nước chưa đồng bộ, thống nhất... mà hậu quả cuối cùng là họat động cho vay bị tác động lớn, hiệu quả hạn chế; ba là, chính sách, thể lệ, chế độ cho vay ngân hàng chưa thống nhất, chặt chẽ; họat động cạnh tranh trong khu vực ngân hàng bên cạnh những yếu tố tích cực, đã xuất hiện một số tồn tại; bốn là, trình độ của nhiều cán bộ cho vay những năm đầu đổi mới hoạt động ngân hàng còn yếu,. khả năng phân tích và nắm bắt doanh nghiệp hạn chế, không độc lập phân tích được tình hình tài chính doanh nghiệp. 3. Đề xuất một số giải pháp nhẳm nâng cao chất lượng cho vay của Chi nhánh ngân hàng Công thương Thái Nguyên với một số định hướng phù hợp với định hướng phát triển của Ngân hàng Công thương Việt Nam và các giải pháp cụ thể, bao gồm: hệ thống các giải pháp đối với Chi nhánh (tập trung vào hoàn thiện quy trình, phương pháp, nội dung thẩm định dự án cũng như ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo nguồn nhân lực, công tác kiểm tra kiểm soát... Bên cạnh đó đề tài cũng đưa ra một số kiến nghị đối với Chính phủ các Bộ, Ngành, ngân hàng Nhà nước và Ngân hàng Công thương Việt Nam hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách vĩ mô để đưa hoạt động của Ngân hàng Thương mại nói chung, Chi nhánh ngân hàng Công thương Thái Nguyên nói riêng đạt chất lượng, hiệu quả cao hơn trong những năm tới, đứng vững và phát triển mạnh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tê. Bên cạnh những kết quả đạt được, do những nguyên nhân khách quan và chủ quan nên kết quả nghiên cứu của đề tài chắc chắn còn hạn chế, sai sót; tác giả rất mong nhận được sự giúp đỡ, đóng góp của các thầy cô, các bạn bè đồng nghiệp quan tâm tới đề tài này .Giải pháp đưa ra có ý nghĩa thiết thực trước hết là đối với Ngân hàng Công thương Thái Nguyên nói riêng và đóng góp được phần nào cho hoạt động của các Ngân hàng Thương mại trong và ngoài hệ thống Công thương nói chung./.