Luận văn Nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng

hoạt động thì nguy cơ đóng cửa của hàng loạt các nhà máy thép có công suất dưới 2triệu tấn/năm là rất lớn. Nguyên nhân là do các nhà ĐT đã thiếu tính toán đến sự phát triển bền vững. 2.3.6. Chất lượng công tác quy hoạch, quy hoạch yếu kém, cục bộ, quy hoạch không gắn liền với kế hoạch vốn Chất lượng công tác quy hoạch cũng ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng và hiệu quả ĐT DA. Một quy hoạch tổng thể đã được phê duyệt có cơ sở khoa học thì cần kiên quyết thực hiện, nhưng khi quy hoạch không có tầm nhìn xa, thiếu tính bền vững thì nguy cơ của những DA ĐT dở dang, XD xong lại bị đập đi là khó tránh khỏi. Thực tế hiện nay, chất lượng quy hoạch chưa cao, hầu hết các quy hoạch thiếu rõ ràng, chưa phù hợp với các giải pháp, nhất là các giải pháp về huy động và sử dụng vốn ĐT, tổ chức thực hiện. Hiện còn có sự chồng chéo, mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch: Quy hoạch của cấp Tỉnh, Thành phố không tuân thủ và phù hợp với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực không phù hợp với quy hoạch tổng thể, phát triển kinh tế xã hội. Tình hình này dẫn đến việc sử dụng chưa hợp lý, kém hiệu quả các nguồn nguyên nhiên liệu, nguồn tài nguyên thiên nhiên. Thời gian qua, nhiều đơn vị, địa phương lập kế hoạch chỉ để đủ thủ tục xin ĐT, quyết định kế hoạch ĐT thiếu căn cứ khoa học, thiếu sự gắn kết giữa quy hoạch phát triển kinh tế xã hội với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch XD các đô thị. Chất lượng các DA quy hoạch phát triển kinh tế xã hội còn hạn chế, chưa có tầm nhìn dài hạn và chưa có đủ căn cứ vững chắc, thông tin dự báo, nhất là thông tin dự báo về thị trường, đời sống, nhu cầu xã hội vẫn chưa được cập nhật. Quy hoạch của nhiều địa phương còn thiếu tính dân chủ, tính khả thi, tình trạng quy hoạch treo, thiếu công khai, thậm chí còn giấu quy hoạch để vụ lợi là những thực tế đang diễn ra, gây nên những lãng phí lớn do ĐT thiếu đồng bộ có nguyên nhân từ vấn đề quy hoạch. Nguyên nhân lớn phải kể đến là quy hoạch phát triển và quy hoạch vốn không thống nhất, với trách nhiệm trong công tác điều hành nền kinh tế, của Bộ Kế hoạch và Đầu tư với tư cách là cơ quan tham mưu trong việc phê duyệt quy hoạch. Thêm vào đó là việc phân cấp cho địa phương trong công tác phê duyệt quy hoạch, nảy sinh ra vấn đề về sự phối hợp giữa cơ quan lập quy hoạch và cơ quan duyệt ngân sách ở trung ương phối hợp với địa phương. Những quy hoạch thiếu cơ sở khoa học và thực tiễn đã và đang là cản trở lớn đối với chất lượng dịch vụ tư vấn lập DA ĐT cũng như việc thực hiện các DA ĐT XD đối với các doanh nghiệp. Công tác quy hoạch và kế hoạch ĐT trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế trong từng ngành, từng DN chưa được chú trọng đúng mức, chưa đổi mới hoạt động cho phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, định hướng XHCN với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Quy hoạch không đồng bộ giữa ngành, vùng và quy hoạch chung, nhiều ngành lĩnh vực như cơ khí XD, vật liệu XD, quy hoạch lạc hậu chưa được điều chỉnh đã gây trở ngại cho hoạt động ĐT và XD. Trong thực tế còn tồn tại một số trường hợp quy hoạch chưa được phê duyệt nhưng vẫn bố trí DA vào kế hoạch ĐT để triển khai thực hiện. Sự không thống nhất giữa quy hoạch ngành và quy hoạch lãnh thổ đã gây ra những khó khăn trong quá trình lập và thẩm định DA do không biết căn cứ vào quy hoạch nào. Sự không thống nhất giữa quy hoạch ngành và quy hoạch lãnh thổ đã gây ra những khó khăn trong quá trình lập và thẩm định DA do không biết căn cứ vào quy hoạch nào. Mặt khác, do chủ trương ĐT sai, ĐT không tính đến thị trường, ĐT theo phong trào, việc XD và thực hiện kế hoạc ĐT của không ít DNXD không gắn với định hướng phát triển chung của toàn ngành, không phù hợp với mục tiêu và nhiệm vụ được giao và chưa xuất phát từ nhu cầu thị trường. Nhiều DAĐT không khả thi, lãng phí tiền vốn, phát sinh tiêu cực. Sự quản lý của Nhà nước mà cụ thể là của Bộ XD, Bộ Kế hoạch ĐT đối với các địa phương, các đơn vị thành viên chưa đủ hiệu lực để ngăn chặn tình trạng ĐT không tính đến thị trường, không cân đối với vùng nguyên liệu, lựa chọn công suất, dây chuyền thiết bị không hợp lý. Thực tế nói chung ở nước ta, quy hoạch phát triển kết cấu hạ tầng vẫn còn mang tính tình thế, nhu cầu đến đâu phát triển đến đó, quy hoạch chưa gắn kết với khả năng huy động vốn. Tính cục bộ, xu hướng khép kín trong các quy hoạch đã gây nên sự lãng phí các nguồn lực do sự phát triển chồng chéo, dư thừa công suất hoặc cản trở sự tham gia của các thành phần kinh tế. Để tránh dàn trải, lãng phí và ĐT có hiệu quả, công tác quy hoạch phải tính đến tầm nhìn cân đối vốn, dựa trên cơ sở khoa học, tránh sửa đổi tuỳ tiện. Trên cơ sở đó, công tác lập các DA ĐT cũng theo quy hoạch và kế hoạch dài hạn theo ngành, vùng, lãnh thổ và địa phương. Từ thực tế về quy hoạch phát triển ngành kinh tế trong lĩnh vực đóng tàu biển, dễ thất, thời gian qua hàng loạt các DA ĐT XD mới, nâng cao năng lực sản xuất các nhà máy đóng tàu của Vinashin nhằm hướng tới mục tiêu như công bố ”Việt Nam đang trở thành cường quốc thứ tư trên thế giới về đóng tàu”. Nhưng đóng tàu là ngành công nghiệp nặng liên quan chặt chẽ với nhiều ngành công nghiệp khác như: Công nghiệp sản xuất thép chất lượng cao ít gỉ, chịu được xâm thực nước biển Công nghiệp chế tạo động cơ, máy thuỷ lực, máy bơm, động cơ điêzen, máy nổ và nhiều loại động cơ khác Công nghiệ vật liệu XD, gỗ, cao su, các hợp chất hoá học, bê tông cốt thép. Công nghệ sơn cao cấp, sơn có tuổi thọ cao, chống gỉ, chống xâm thực đặc biệt là xâm thực nước biển. Công nghiệp điện, điện tử. Công nghệ máy chính xác: máy điều khiển, máy đo độ sâu.. Công nghiệp điện năng. Công nghệ chế tạo các thiết bị nâng. Công nghệ vũ khí khí tài. Các ngành công nghệ cao khác như: Điện lạnh, phòng chống cháy nổ, y tế, viễn thông, bảo quản lương thực thực phẩm. Trong cơ cấu phát triển kinh tế của Việt Nam, các ngành kinh tế trên là các ngành phát triển chậm. Do có sự gắn kết hữu cơ của ngành đóng tàu với các ngành kinh tế nói trên, ngành đóng tàu không thể đơn phương phát triển mạnh, đặt ra câu hỏi lớn về hiệu quả từ việc ĐT ồ ạt các DA đóng tàu trong thời gian gần đây. Lộ trình phát triển ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam cho thấy rất cần chú ý đến sự phát triển đồng bộ, sự tương tác hỗ trợ của các ngành công nghiệp phụ trợ như khoa học công nghệ, tài chính ngân hàng, giáo dục đào tạo.  Chương 3 Một số giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng Những yêu cầu đối với một DA ĐT đặt ra cho CĐT những quy định hết sức chặt chẽ, đây cũng là cơ sở cho việc tiệm cận đến sự thành công khi thực hiện ĐT DA. Để các căn cứ trên được nghiên cứu một cách nghiêm túc, khoa học, tránh tính trạng chiếu lệ, trình bày cho đủ thủ tục để rồi có những quyết định ĐT, những phương án ĐT bất hợp lý, cần phải thay đổi quan điểm ĐT cho bước nghiên cứu DA (bước lập DA ĐT XD). 3.1. Quan điểm về nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án Hiện nay, vấn đề hiệu quả đầu tư, quản lý chất lượng CTXD đang được đặt ra rất cấp bách. Để giải quyết vấn đề này, trong thực tế đã và đang tập trung nhiều vào vấn đề hậu kiểm. Nhưng thực chất các hoạt động quản lý chất lượng trong giai đoạn thi công có thể ví như để nhiễm bệnh rồi mới chữa trị nên không thể đem lại hiệu quả cao, “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, hiệu quả đầu tư, chất lượng công trình phải được quan tâm ngay từ khi mới hình thành ý tưởng, thể hiện ở chất lượng quy hoạch XD, chất lượng khảo sát, chất lượng công tác lập DA ĐT XD, nghiên cứu phương án đầu tư, chất lượng các bản vẽ thiết kế mà bước thiết kế cơ sở trong lập DA ĐT giữ vai trò hết sức quan trọng. Thông qua luật pháp và các thể chế chính sách, tạo một thị trường cạnh tranh bình đẳng, hấp dẫn đối với các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước trong lĩnh vực tư vấn lập DA ĐT XD. Tạo động lực và cơ chế để các tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực tư vấn ĐT XD tự chủ, độc lập, sáng tạo và trách nhiệm, thể hiện vai trò là các nhà chuyên môn của các lĩnh vực khoa học, độc lập và khách quan Sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT (hồ sơ DA) phải đảm bảo các yêu cầu cơ bản về tính pháp lý, tính khoa học, tính thực tiễn, tính kinh tế .. đánh giá đầy đủ các tác động bên ngoài, giúp CĐT và các nhà quản lý có cái nhìn khách quan, đầy đủ để lựa chọn những cơ hội, phương án ĐT có hiệu quả. Lập DA phải đảm bảo việc tuân thủ những quy định của pháp luật, đảm bảo tính hợp pháp. DAĐT được hình thành và thực hiện trên cơ sở tuân thủ pháp luật, chủ trương chính sách của nhà nước, quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của Nhà nước, địa phương, quy hoạch phát triển ngành, hệ thống các văn bản pháp quy, quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức .v.v Phương án thiết kế đảm bảo chất lượng CTXD, ứng dụng những công nghệ XD mới tiên tiến, hiệu quả và khả thi. Công năng sử dụng tối ưu, tiết kiệm năng lượng, , thân thiện môi trường. Thẩm mỹ đẹp, giá thành hạ, đảm bảo an toàn, bền chắc. Sử dụng vật liệu mới, tiện nghi, tiết kiệm tài nguyên, giá thành hạ. ứng dụng công nghệ thi công tiên tiến, nghiên cứu các giải pháp đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của người sử dụng, giảm thời gian thi công, tiết kiệm chi phí. Nghiên cứu cải tiến, so sánh lựa chọn để lựa chọn giải pháp khả thi, đáp ứng yêu cầu và hiệu quả cao nhất. Lựa chọn dây chuyền công nghệ hợp lý, năng suất, chất lượng sản phẩm đảm bảo, phù hợp với thị trường, đáp ứng yêu cầu phát triển. Tính toán gía trị tổng mức ĐT: tiệm cận giá trị triển khai các bước tiếp theo, giảm thiểu việc phải điều chỉnh DA do điều chỉnh tổng mức. Phân tích hiệu quả kinh tế xã hội với kết quả khách quan, khoa học, chỉ ra cho nhà ĐT cái nhìn trung thực nhất những điều thu được, những bất lợi khi ĐT DA. Xác định thời gian XD, thời gian ĐT, thu hồi vốn hợp lý, để CĐT có được một kế hoạch vốn, kế hoạch tổ chức sản xuất khoa học và thực tiễn. Giải pháp bảo vệ môi trường: đưa ra những phân tích trung thực, giải pháp ĐT xác đáng để giảm thiểu tác động đến môi trường, ảnh hưởng đến xã hội, rủi ro cho nhà ĐT. 3.2 Một số Giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án 3.2.1 Nhóm giải pháp liên quan đến việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án Các nhà quản lý cần đánh giá đúng tầm quan trọng của tư vấn lập DA ĐT và giá trị của sản phẩm DA ĐT trong quá trình ĐT XD, để tư vấn XD nói chung và tư vấn lập DA ĐT nói riêng thực sự trở thành một nghề kinh doanh có hiệu quả, đem lại lợi nhuận cao, thu hút việc ĐT nghiên cứu để phát triển. Với đặc thù của sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT là sản phẩm chất xám, mang tính sáng tạo, giá trị trí tuệ và khoa học, chất lượng sản phẩm cần được coi trọng hàng đầu trong các bước của quá trình ĐT XD. Để có được những sản phẩm tư vấn chất lượng cao, khách quan, khoa học, phân tích và tìm ra giải pháp sáng tạo, cần ĐT giá trị cho công việc này một cách xứng đáng, bởi đây khởi sự, là nền tảng của quá trình ĐT. Sự thành bại, mức độ hiệu quả của DA phụ thuộc lớn nhất vào chất lượng hồ sơ của bước triển khai này. Một ý tưởng ĐT đúng đắn, phương án và triển khai hợp lý, chất lượng CTXD đạt tiêu chuẩn... là những tiền đề quan trọng cho hiệu quả ĐT của DA. Chất lượng công trình phụ thuộc rất nhiều vào phương án lựa chọn ban đầu trong quá trình lập DA ĐT. Nói cách khác, chất lượng công tác tư vấn ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả ĐT, một sai sót nhỏ của tư vấn chuẩn bị ĐT cũng có thể dẫn đến quyết định ĐT không hợp lý, vận hành, khai thác DA kém hiệu quả, giá thành cao, lãng phí năng lực, nguồn lực, phải sửa đổi bổ sung về kinh tế, kỹ thuật, có khi đưa DA đến thua lỗ, phá sản. Vai trò của tư vấn lập DA ĐT được thể hiện xuyên suốt trong việc đảm bảo mục tiêu ĐT, kéo dài trong cả vòng đời DA trong việc đảm bảo hiệu quả kinh tế, hơn nữa, những ảnh hưởng còn ở mức rộng hơn bởi những tác động đến môi trường, chính trị và xã hội của dự án mang lại. Với trách nhiệm lập báo cáo ĐT, lập DA ĐT trong các giai đoạn: đề xuất - khởi xướng ý tưởng và chuẩn bị ĐT, nghiên cứu chỉ dẫn cho việc có nên thực hiện ý tưởng ĐT hay không, thực hiện như thế nào là tốt nhất và chuẩn bị các nội dung hết sức cơ bản, quan trọng cho toàn bộ quá trình ĐT XD DA nhằm mục đích không phải trả giá cho những quyết định sai lầm. Việc lựa chọn một nhà tư vấn lập DA ĐT tốt là một sự đảm bảo cơ bản cho việc thực hiện thành công một công cuộc ĐT. Chính vì vậy, vai trò của tư vấn cần được tôn vinh, coi trọng và được trả thù lao xứng đáng cho vị trí của mình và hiệu quả mang lại cho CĐT. Với những DA ĐT là vốn ngân sách, có kế hoạch nguồn vốn theo năm, để tránh tình trạng tận dụng hết vốn vào ĐT đôi khi là việc bổ sung những công trình, những hạng mục không cần thiết hoặc hiệu quả không cao, CĐT thực sự cần những tư vấn có tâm, có trách nhiệm, có bản lĩnh nghề nghiệp để đưa ra những phương án ĐT tiết kiệm nhất, đảm bảo hiệu quả nhất. Ngược lại, chúng ta cũng rất cần có những nhà tư vấn có trình độ, khả năng lập hồ sơ DA và các công trình với một kế hoạch ĐT tiệm cận nhất với thực tế, giảm thiểu trường hợp phải điều chỉnh DA trong quá trình triển khai về thời gian, về tiền vốn cũng như các nội dung khác có liên quan, tránh thất thoát, lãng phí về chi phí quản lý cũng như hạn chế những khả năng thất thoát trong quá trình ĐT XD. Sự đóng góp của đơn vị tư vấn là không nhỏ trong việc đảm bảo chất lượng của mỗi công trình cũng như hiệu quả ĐT của toàn DA. Có thể nói chất lượng hồ sơ DA ĐT XD là điều kiện quan trọng đảm bảo cho DA ĐT hiệu quả. Do đó, để các doanh nghiệp tư vấn phát huy hết năng lực và thể thiện được vai trò tư vấn thực sự trong mỗi DA, mỗi công trình, rất cần có cái nhìn mới về lĩnh vực tư vấn, đó là một lĩnh vực với đội ngũ chuyên gia cho lời khuyên, sự định hướng và cách làm từ tổng quan đến chi tiết trong quá trình ĐT XD, giúp cho quá trình ĐT mang lại hiệu quả cao nhất cũng như giảm thiểu các rủi ro, thiệt hại. Việc ứng dụng công nghệ, vật liệu XD mới giá thành hạ, hiệu quả cao, đáp ứng tốt hơn yêu cầu sử dụng trong thời đại mới trong các CTXD phải được nghiên cứu ứng dụng từ bước lập DA ĐT. Xin có một vài phân tích như sau: Trong công tác thiết kế móng cho các công trình chịu tải trọng lớn, việc nghiên cứu, phân tích, tính toán lựa chọn các giải pháp móng phù hợp với điều kiện địa chất, tải trọng, điều kiện kinh tế, kỹ thuật thi công như cọc khoan nhồi, móng thùng chìm trong lĩnh vực cầu cảng, cọc bê tông ly tâm dự ứng lực, cọc bê tông cốt thép vuông (đóng, hoặc ép đỉnh, ép ôm) v.v.. có phù hợp và được sử dụng tối ưu hay không được thực hiện trong bước thiết kế cơ sở ở khâu lập DA. Các bước thiết kế sau là sự triển khai kết quả đã lựa chọn, tính toán từ bước lập DA. Những phương pháp thi công hiện đại, vật liệu mới như giàn không gian, kết cấu bê tông cốt cứng, cầu dây văng.. tất cả các phương án đều phải được nghiên cứu, tính toán lựa chọn và xác định ở bước lập DA ĐT. Hay việc lựa chọn công nghệ hạ thuỷ tàu trong ngành đóng tàu sao cho an toàn, phù hợp với tải trọng tàu, điều kiện địa chất bến, giá thành hạ, tiếp cận các công nghệ tiên tiến của thế giới như: đà tàu, ụ tàu, sàn nâng, triền tàu hay hạ thủy bằng túi khí .. đều phải được ĐT nghiên cứu công nghệ, triển khai thiết kế từ bước thiết kế cơ sở. Vật liệu mới trong XD dân dụng như gạch không nung, tường thạch cao, tấm 3D v.v.. có được tiếp cận, ứng dụng vào công trình để giảm giá thành, tăng mức độ tiện nghi hay không cũng phụ thuộc vào việc tìm tòi, khả năng tiếp cận của các kỹ sư trong bước thiết kế cơ sở. Mặt khác, tư vấn ĐT XD góp phần quan trọng nhằm chống tham nhũng, lãng phí, thất thoát ĐT. Nếu quyết định ĐT sai, ĐT dàn trải, không đúng mục đích, không cần thiết gây lãng phí tiền vốn, lãng phí tài nguyên, lãng phí nguồn lực. Một hồ sơ DA ĐT đảm bảo chất lượng, phương án ĐT và giá trị tính toán sát với thực tế ĐT, nếu phương án ĐT không đảm bảo tính khoa học, phương án thiết kế các CTXD không khoa học, lựa chọn công nghệ không hợp lý, hiệu quả ĐT kém, gây thất thoát ĐT. Kế hoạch ĐT về nguồn vốn, thời gian, nguồn lực, kế hoạch sản xuất không khả thi, phải điều chỉnh trong quá trình triển khai, gây tốn kém và nhiều kẽ hở trong quá trình triển khai ĐT, phức tạp trong công tác quản lý. Từ việc nhận thức đúng tầm quan trọng ở khâu lập DA ĐT, chất lượng sản phẩm này ảnh hưởng lớn đến hiệu quả ĐT, các nhà quản lý cần: - Thay đổi quan điểm về mức độ chi phí cho công tác tư vấn lập DA. - Nghiên cứu bổ sung, điều chỉnh nội dung một số văn bản pháp lý liên quan để việc thực hiện lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DA ĐT được phổ biến, đảm bảo chất lượng. Quan tâm hơn đến việc đánh giá, kiểm tra, giám sát thực hiện công tác lựa chọn nhà thầu đủ năng lực, giám sát việc đảm bảo các nội dung được thực hiện trong thực tế đúng với các nội dung đề cập trong hồ sơ trúng thầu. - Tạo dựng cơ chế cho việc thi tuyển, thảo luận, phản biện về các ý tưởng, phương án ĐT. Có thể tuỳ theo mức độ quan trọng của nhóm DA, lĩnh vực ĐT DA để có quy mô tổ chức phù hợp, trong ngành hay liên ngành, mời các chuyên gia tuỳ theo lĩnh vực ĐT DA. - Chất lượng nhân sự tham gia vào công tác nghiên cứu lập hồ sơ DA cần được coi trọng, chọn những người có tài, có đức, có chuyên môn và kinh nghiệm, kèm theo một chế đội đãi ngộ thoả đáng. - Tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân sự cho công tác tư vấn một các chuyên sâu, bài bản, tăng cường liên kết đào tạo với các tổ chức nước ngoài, nâng cao trình độ ngoại ngữ. - Đầu tư trang thiết bị, công nghệ cho công tác nghiên cứu. - Có chế độ đãi ngộ thoả đáng để thu hút các chuyên gia trong các lĩnh vực khoa học tham gia nghiên cứu, đóng góp ý kiến, phản biện các dự án đầu tư xây dựng. - Vinh danh những cá nhân, tổ chức đóng góp ý tưởng, tạo ra các sản phảm tốt trong công tác tư vấn lập DA ĐT như một trong các sản phẩm khoa học ứng dụng, mang lại hiệu quả cho nền kinh tế đất nước. - Có chế tài xử phạt nghiêm minh với các tổ chức, cá nhân thiếu trách nhiệm, gây hậu quả xấu trong công tác ĐT thông qua việc đánh giá chất lượng hồ sơ DA. - Thực hiện công tác đánh giá lại DA, từ đó rút ra các bài học về các DA đã triển khai có hiệu quả. - Tổ chức hội nghị, hội thảo về các lĩnh vực chuyên môn nhằm lấy ý kiến đa chiều của các nhà chuyên môn, các chuyên gia thuộc các lĩnh vực khoa học có liên quan đến dự án. 3.2.2 Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, năng lực tổ chức tư vấn lập dự án 3.2.2.1. Phát triển nguồn nhân lực tư vấn Sản phẩm tư vấn XD là sản phẩm “chất xám”, do đó, việc phát triển nguồn nhân lực trong ngành tư vấn XD mang những nét đặc thù riêng. Yếu tố con người là hết sức quan trọng, đặc biệt là khâu chuẩn bị ĐT, cần có một đội ngũ tư vấn giỏi, có đạo đức nghề nghiệp. Hiện nay, các doanh nghiệp tư vấn đã lớn mạnh cả về chất lẫn về lượng, bao gồm hàng ngàn doanh nghiệp tư vấn lớn nhỏ phân bổ từ trung ương đến địa phương, cung cấp dịch vụ trong mọi lĩnh vực có hoạt động XD. Trong thời gian qua, để phát triển nguồn nhân lực, hầu hết các doanh nghiệp đã tập trung vào việc nâng cao năng lực thông qua tuyển chọn cán bộ mới một cách xác đáng, công bằng để thay thế các cán bộ lớn tuổi, không còn đủ tuổi làm việc. Các cán bộ mới được chính các cán bộ lớn tuổi nhiều kinh nghiệm kèm cặp trong quá trình làm việc, trưởng thành theo thời gian để có thể độc lập làm việc trong các DA có sự phức tạp cao. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của các cán bộ thông qua công tác đào tạo, các chương trình hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm do các tổ chức trong nước và ngoài nước tổ chức. Tạo điều kiện về trang thiết bị, công nghệ cho các cán bộ hoạt động và học hỏi, hợp tác với các tổ chức quốc tế để được sự hỗ trợ về khoa học công nghệ trong ngành tư vấn. Tuy nhiên việc phát triển nguồn nhân lực của nước ta vẫn còn thiếu tính đồng bộ, hiện đại của nền kinh tế, các doanh nghiệp tư vấn cón lúng túng trong định hướng phát triển nguồn nhân lực. Đo đó, cần: Tăng cường công tác đào tạo để năng cao chất lượng nhân sự trong các tổ chức tư vấn lập DA. Các cán bộ lập DA phải được đào tạo chính quy, có kinh nghiệm. Trong các trường đào tạo có liên quan đến lĩnh vực XD hiện nay như: Kiến Trúc, Xây Dựng, Giao thông vận tải, Thuỷ lợi, Mỏ địa chất.. đều chưa có môn học cũng như chuyên ngành trang bị cho sinh viên kiến thức sâu của một kỹ sư tư vấn. Hầu hết các sinh viên ra trường khi vào làm việc trong các tổ chức, các đơn vị tư vấn đều rút kinh nghiệm và hoàn thiện, học hỏi dần qua quá trình làm việc. Trong quá trình đó, để có thể rút ra bài học kinh nghiệm, không ít những sai lầm họ đã gặp phải, có thể gây ra những thiệt hại cho công ty, ảnh hưởng đến chất lượng CTXD, hiệu quả ĐT của DA. Với mức thu nhập hạn chế trong các đơn vị tư vấn, rất ít những chuyên gia có kinh nghiệm chấp nhận làm việc lâu dài mà các đơn vị tư vấn thường phải tuyển các sinh viên mới ra trường, kinh nghiệm ít, mức chi trả thù lao vừa phải. Cộng với việc không được đào tạo bài bản kiến thức và các kỹ năng của một người kỹ sư tư vấn, gây ra rất nhiều vấn đề tồn tại trong mối quan hệ giữa tổ chức tư vấn CĐT, ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả công việc. Do vậy, thực sự cần thiết phải trang bị những kiến thức làm cơ sở cho một sinh viên làm hành trang hành nghề tư vấn XD bằng việc bổ xung vào chuyên môn đào tạo những môn học có nội dung này. Chú trọng đào tạo đạo đức nghề nghiệp đối với kỹ sư tư vấn lập DA ĐT, đặc biệt là cán bộ thẩm định DA ĐT XD. Bên cạnh một cơ chế thoả đáng trong quá trình làm việc, giúp họ an tâm, yêu nghề và cống hiến, cũng cần có những bài học về đạo đức, phương pháp xử lý những tính huống phức tạp xẩy ra trong nghề nghiệp của mình, những bài học tích cực, tiêu cực trong thực tế của ngành để tạo một nền tảng đạo đức nghề nghiệp tốt hơn cho cán bộ. Ngoài ra, ý thức của mỗi cá nhân thực sự là yếu tố quan trọng nhất, bên cạnh tài năng, mỗi người cần có cái tâm với nghề, uy tín với bạn bè, đồng nghiệp, với doanh nghiệp và với đất nước. Tham gia các khoá đào tạo ở nước ngoài. Hiện nay, rất ít cán bộ được đào tạo ở nước ngoài chấp nhận về làm việc tại các tổ chức tư vấn. Việc ĐT kinh phí, có kế hoạch liên kết đào tạo, hợp tác, chuyển giao công nghệ với các trường đào tạo của nước ngoài, các tổ chức tư vấn có uy tín trên thế giới để học hỏi kinh nghiệm chuyên môn, kinh nghiệm tổ chức sản xuất, quản lý .v.v là việc làm cần thiết để đảm bảo vai trò của các đơn vị tư vấn là đi đầu trong việc định hướng phát triển công nghệ mới. Thông qua việc hợp tác đào tạo, tìm kiếm các chương trình đào tạo có liên quan đến nghiệp vụ tư vấn theo phương thức hiện đại cho các tổ chức, cá nhân tư vấn. Mở rộng mô hình đào tạo chủ nhiệm lập DA ĐT XD. Khuyến khích tự học, tự nghiên cứu: nghề tư vấn là một trong các nghề yều một kiến thức chuyên môn vững vàng, một tư duy đổi và sáng tạo, do đó, đào tạo trong quá trình làm việc, tự học, các khoá đào tạo ngắn hạn, học tập nghiên cứu chuyển giao công nghệ mới qua tài liệu tham khảo, qua các nguồn thông tin trên các phương tiện truyền thông, các tạp chí khoa học chuyên ngành v.v là những việc làm cần thiết và thường xuyên các nhân, của các doanh nghiệp, các đơn vị làm công tác tư vấn. Do đặc điểm của sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT XD là lập DA tạo ra các cơ sở vật chất cho các ngành sản xuất khác, tính đa dạng trong việc giải quyết các yếu tố công nghệ của mỗi DA là khác nhau. Mỗi DA đòi hỏi một số lượng chuyên gia đa dạng trong các lĩnh vực. Chẳng hạn đối DA XD nhà máy đóng tàu, cần sự tham gia của các chuyên gia như: Kinh tế, quy hoạch, kiến trúc, điện, nước, kết cấu, địa chất, tự động hoá, cảng đường thuỷ, đóng tàu, cầu đường, môi trường, phân tích rủi ro v.v. Không phải đối với bất kỳ DA ĐT nào, tổ chức tư vấn cũng có đủ đội ngũ chuyên gia của các lĩnh vực chuyên môn, giải pháp ký hợp đồng chuyên gia cho từng DA cũng có thể chấp nhận và khuyến khích áp dụng được trên cơ sở của việc kiểm soát chặt chẽ tính đảm bảo chất lượng nhân sự lúc triển khai DA so với năng lực trong hồ sơ dự thầu tư vấn. Cơ quan quản lý: xây dựng hệ thống quản lý, đăng ký và công bố danh sách các tổ chức, cá nhân hành nghề kỹ sư tư vấn trong toàn quốc theo hướng chuẩn hoá và chuyên nghiệp. Xây dựng và công bố danh sách phân loại các nhà tư vấn lập dự án đầu tư, phối hợp với các cơ quan quản lý Nhà nước để quản lý các kỹ sư, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các kỹ sư, thông qua đó khuyến khích các kỹ sư tự nâng cao trình độ để cạnh tranh lành mạnh. Tạo lập hành lang pháp lý trong lĩnh vực tư vấn xây dựng một cách chặt chẽ, công bằng, minh bạch tạo sự bình đẳng cho các doanh nghiệp tham gia và nâng cao khả năng cung cấp dịch vụ tư vấn một cách độc lập, có hiệu quả. Cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp tư vấn và các cán bộ tư vấn trong việc nâng cao trình độ, xem xét lại mức chi phí của các dịch vụ tư vấn để điều chỉnh tăng, đảm bảo các doanh nghiệp tư vấn có điều kiện tích luỹ cho công tác đào tạo, tham quan, học hỏi và ứng dụng công nghệ mới trong cung cấp dịch vụ. Các tổ chức nghề nghiệp: Cần tích cực tuyên truyền để các cán bộ tư vấn hoạt động theo đạo đức hành nghề, nâng cao tính độc lập trong cung cấp dịch vụ. Đất nước ta đang bước vào thời tích cực hội nhập với khu vực và trên thế giới, khối lượng XD cơ sở vật chất là rất lớn (từ nguồn ngân sách nhà nước, vốn nước ngoài, vốn tư nhân trong nước). Việc đào tạo, nâng cao trình độ, kỹ năng của nguồn nhân lực trong thời kỳ này là một cơ hội rất tốt để lực lượng ĐT XD trong nước có cơ hội phát triển nghề nghiệp, để đồng hành và đảm bảo cho sự phát triển của nền kinh tế đất nước. 3.2.2.2. Nâng cao năng lực của các tổ chức tư vấn Vai trò của đơn vị tư vấn là rất quan trọng trong việc thực hiện một DA ĐT. Là đơn vị nghiên cứu, phân tích, lựa chọn DA, phương thức ĐT, mức vốn, thời gian ĐT và toàn bộ các kế hoạch cụ thể, chi tiết cho việc tiến hành triển khai DA. Do đó, năng lực của đơn vị tư vấn ảnh hưởng lớn đến hiệu quả đấu tư, hạn chế những phát sinh, vướng mắc trong quá trình triển khai ĐT, gây ra những tổn thất không đáng có. Với một đơn vị tư vấn có năng lực, trách nhiệm và hiệu quả, sản phẩm tư vấn của họ sẽ là những DA sáng tạo, khoa học, thực tiễn và kinh tế, là cơ sở mang lại hiệu quả cao trong quá trình bỏ vốn ĐT của các CĐT. Trong các văn bản pháp lý hiện hành quy định rõ việc CĐT phải chịu trách nhiệm toàn diện về chất lượng và hiệu quả ĐT từ các DA, do vậy, CĐT cần chọn các nhà tư vấn có trình độ, chuyên nghiệp, đảm bảo cho việc cung cấp các giải pháp tối ưu và khả thi nhất, và cần thiết phải bỏ ra một khoản chi phí xứng đáng cho công việc này, bởi lẽ, một phương án tốt và hợp lý có thể mang lại lợi ích về sau cho quá trình thực hiện ĐT và khai thác DA lớn hơn rất nhiều lần so với chi phí nghiên cứu cho công tác chuẩn bị ban đầu. Với mức chi trả hợp lý, CĐT cần có sự giàng buộc pháp lý về quyền và trách nhiệm của các nhà thầu đối với các sản phẩm dịch vụ tư vấn do đơn vị mình cung cấp thông qua các nội dung cụ thể trong hồ sơ mời thầu, hợp đồng. Đây sẽ là động lực để các tổ chức tư vấn không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao hiệu quả ĐT của DA. Hoạt động tư vấn XD không giống như các ngành nghề sản xuất ra các sản phẩm vật chất thông thường khác, không cần vốn tài chính nhiều mà cần vốn con người, cần có các chuyên gia có uy tín, kinh nghiệm, khả năng tiếp cận các công nghệ mới, có thể đưa ra những quyết định, những giải pháp tiến hành DA có tính thuyết phục cao. Việc thu hút, bồi dưỡng nhân tài, tạo điều kiện để họ phát huy và cống hiến là một trong những tiêu chí quan trọng nhất quyết định đến năng lực của một đơn vị tư vấn. Điều quan trọng nhất đối với lao động trong lĩnh vực tư vấn là việc được thừa nhận những cống hiến một cách công bằng, được tạo cơ hội để thể hiện các khả năng chuyên môn. Sản phẩm tư vấn lập DA ĐT là sản phẩm lao động khoa học của một tập thể đứng đầu là chủ nhiệm lập DA. Việc tổ chức sản xuất khoa học, phân công nhiệm vụ, trách nhiệm rõ ràng, phối hợp tốt giữa các khâu cũng như công tác nội kiểm trong quá trình lập DA là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả, chất lượng, rút ngắn thời gian hoàn thành. Cần khuyến khích các tổ chức tư vấn áp dụng iso 9000 trong các quản lý tổ chức sản xuất. Để có một đội ngũ nhân sự có chất lượng, có các chuyên gia giỏi có vai trò chủ chốt, các kỹ sư có năng lực, cần phải có một chính sách đãi ngộ thoả đáng, công bằng, minh bạch. Ngoài lương trả theo thang bảng lương quy định của nhà nước, các đơn vị tư vấn cần XD hệ thống trả phí tư vấn theo công việc thực hiện, gắn với việc quản lý theo DA. Quản lý theo DA là phương pháp hoạt động tư vấn theo thông lệ quốc tế, cần sớm áp dụng thực hiện vào Việt Nam. Song, một trong những điểm mấu chốt của phương pháp quản lý này là việc tôn trọng nghiêm túc các quy định thanh toán phí tư vấn của các CĐT đối với các nhà thầu tư vấn. Quản lý chặt chẽ năng lực hành nghề của các tổ chức tư vấn lập DA, các cá nhân lập DA phải có chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật. Các công ty, các tổ chức tư vấn cần liên kết với các tổ chức tư vấn, các nhà cung cấp thiết bị nước ngoài để học hỏi kiến thức, trao đổi kinh nghiệm và các thông tin liên quan. Tăng cường đầu tư trang thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin cho công tác nghiên cứu. 3.2.3 Giải pháp hoàn thiện nội dung lập dự án đầu tư xây dựng - Cơ quan chuyên ngành cần ban hành các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật làm cơ sở để các tổ chức tư vấn lập DA so sánh, lựa chọn phương án ĐT có cơ sở. - XD nguồn thông tin: cần có cơ quan có thẩm quyền công bố các thông tin về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội, thống kê, dự báo các lĩnh vực kinh tế một cách chuyên nghiệp, đảm bảo chất lượng. - Ban hành tài liệu quy định về thời gian XD công trình theo cấp, loại công trình, thời gian cho công tác tư vấn cho từng loại, quy mô DA. - Thay đổi nội dung phần thuyết minh: nghiên cứu sự cần thiết phải ĐT bằng nội dung: Vì sao phải ĐT vào DA, đánh giá mức độ cần thiết phải ĐT, để thay vì trên quan điểm thuyết minh bảo vệ mục tiêu đưa ra là ĐT DA, cần có cách nhìn nhận khách quan, bao gồm cả yếu tố phản biện dựa trên kết quả phân tích khoa học để giúp CĐT, các nhà quản lý có cái nhìn đa chiều, đầy đủ trước quan điểm ĐT của mình. Câu trả lời ở đây có thể là: có cần thiết phải ĐT không? Mức độ cần thiết phải ĐT như thế nào? - Tăng mức chi phí tư vấn lập DA ĐT và chi phí thẩm định DA. - Bộ XD nên nghiên cứu ban hành dự báo chỉ số giá XD trong tương lai, tuỳ theo thời gian của DA để các tổ chức tư vấn lập DA ĐT XD có căn cứ lập tính chi phí dự phòng cho DA. Hiện nay trong cách tính dự phòng, có một yếu tố được xác định dự vào tình hình biến động của thị trường trong nước, khu vực và trên thế giới, trong quá trình lập DA ĐT, yếu tố này hoàn toàn phụ thuộc vào yếu tố nhận thức và suy đoán của người lập DA, rất khó để - đánh giá mức độ hợp lý, cán bộ thẩm định DA cũng không có căn cứ đề xem xét, điều chỉnh được yếu tố này, vì với nhận thức của mỗi cá nhân, đánh giá sự biến động của giá cả thị trường trong những khoảng thời gian nhất định của tương lai là một việc khó có thể đòi hỏi đảm bảo chất lượng trong một thời gian ngắn. 3.2.4. Nâng cao chất lượng công tác thẩm tra, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng Công tác phê duyệt dự án có một vai trò rất quan trọng để sàng lọc loại bỏ những dự án đầu tư không đảm bảo chất lượng, chấp thuận kịp thời các dự án đầu tư mang laị hiệu quả đầu tư cho nền kinh tế. Để đảm bảo thực hiện tốt các nội dung thẩm định dự án theo quy định hiện hành một cách công tâm, có trách nhiệm, đảm bảo chất lượng, đòi hỏi đội ngũ cán bộ thẩm định dự án phải được tuyển chọn là những người có kinh nghiệm chuyên môn sâu. Tổ chức thẩm định dự án phải có sự tham gia, hợp tác làm việc của các chuyên gia trong đầy đủ các lĩnh vực khoa học theo nội dung của dự án. Chủ trương của nhà nước là khuyến khích và thu hút đầu tư, rút ngắn thời gian làm thủ tục chuẩn bị đầu tư, quy định về thời gian thẩm định dự án hiện nay đòi hỏi người cán bộ thẩm định dự án kinh nghiệm và phương pháp làm việc khoa học, nghiêm túc, có lương tâm và trách nhiệm. Do đó, tổ chức thẩm định dự án cần được phải đề cao, coi trọng bằng các chế độ chính sách hợp lý về tiền lương, tiền thưởng. Cần thay đổi mức tính chi phí thẩm định dự án đầu tư hiện hành để các tổ chức thẩm định DA ĐT có điều kiện mua sắm các trang thiết bị, đầu tư công nghệ và việc tuyển dụng, hợp tác với các chuyên gia vào làm việc trong lĩnh vực này. Cần thiết phải có quy định rõ những yêu cầu cụ thể về năng lực chuyên môn của người đảm trách các phần việc trong công tác thẩm định dự án, và phương pháp phân công nhiệm vụ của các tổ chức phê duyệt DA trực thuộc đầu mối của người quyết định ĐT. 3.2.5 Nâng cao chất lượng và tính phổ biến trong công tác đấu thầu chọn nhà tư vấn lập dự án đầu tư Theo quy định hiện hành, như đã phân tích ở chương 2, mục 2.3.2 thì số dự án đầu tư thuộc diện phải lựa chọn nhà thầu bằng hình thức đấu thầu tư vấn lập DAĐT là rất ít, bởi đó là những dự án có giá trị tổng mức đầu tư > 1000 tỷ đối với DA công nghiệp, > 2.500 tỷ đối với DA dân dụng và thuỷ lợi, > 3000 tỷ đối với DA hạ tầng và giao thông. Mức giá trị này thường là nằm trong dự án nhóm A, trong khi số dự án nhóm A bình trong những năm gần đây của nước là chiếm dưới 5% tổng số dự án đầu tư của cả nước. Đồng thời với những quy định thắt chặt hơn về chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn, chi phí của các doanh nghiệp tư vấn sẽ tăng lên, thực tế cho thấy, sức hấp dẫn của nghề tư vấn XD hiện nay là rất kém do chi phí tư vấn lập DAĐT thấp, giá gói thầu nhỏ, khối lượng công việc phải triển khai lớn, để có chất lượng cao, cần phải có sự tham gia của các chuyên gia giầu đầu ngành, giầu kinh nghiệm, các nhà khoa học, các doanh nghiệp không đủ chi phí để đầu tư bài bản, không chú trọng đến việc tìm kiếm các hợp đồng tư vấn lập DAĐT nhằm tăng doanh thu và lợi nhuận của họ. Do vậy, cần tăng cường công tác đầu thầu để tìm ra các tổ chức có uy tín, năng lực, kinh nghiệm, đội ngũ chuyên gia đáp ứng tốt nhất việc tìm ra phương hướng ĐT mang lại lợi nhuận tối ưu cho CĐT. Để đẩy mạnh vai trò của công tác tư vấn trong các CTXD, tạo điều kiện để các đơn vị tư vấn phát huy và nâng cao năng lực, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả ĐT XD, cần tạo ra tính phổ biến trong việc thực hiện công tác chọn thầu nhà tư vấn, với sự nghiêm minh, cạnh tranh lành mạnh. (1). Tăng mức chi phí cho công tác tư vấn lập DAĐT: Việc định giá tư vấn - giá chất xám là vấn đề nhạy cảm, tác động trực tiếp, toàn diện và sâu sắc đến chất lượng, tiến độ, giá thành của các DA, các công trình ĐT XD cơ bản. Hiện nay, giá tư vấn trong nhiều trường hợp còn bất hợp lý, không khuyến khích được sáng tạo điều này không những ảnh hưởng bất lợi cho bản thân doanh nghiệp tư vấn mà rộng hơn là hiệu quả ĐT, chất lượng kỹ thuật, mỹ thuật công trình. Hiện nay, định mức chi phí tư vấn được xác định bằng tỷ lệ% so với giá trị XD, chi phí thiết bị. Điều bất hợp lý của cách định giá này là không khuyến khích được sáng tạo, giá chất xám phụ thuộc vào khối lượng công trình xây lắp, giá mua sắm trang thiết bị chứ không phù thuộc vào hàm lượng chất xám mà đơn vị tư vấn đã ĐT cho sản phẩm đó. Do đó, cùng một loại công trình, công trình nào càng ĐT nhiều công sức để có một sản phẩm tư vấn tốt với nhiều phương án, lựa chọn phương án tối ưu, hạ giá thành, mang lại hiệu quả lớn hơn cho CĐT thì thu nhập cho đơn vị tư vấn lại càng thấp. Do vậy, cần tăng mức chi phí cho công tác vấn đầu lập DA ĐT XD, đồng thời, cần quy định mức giới hạn giá trị quy định việc chỉ định thầu hoặc đấu thầu dịch vụ tư vấn riêng cho công tác lập DA ĐT XD với các công tác tư vấn khác, để giá trị tổng mức đầu tư của các dự án nằm trong diện phải đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DADDT giảm xuống, mở rộng tính phổ biến việc chọn nhà thầu tư vấn lập DA ĐT theo hình thức đấu thầu. Với mức chi phí hợp lý, sẽ nâng cao được sức hấp dẫn, tính cạnh tranh, tạo động lực để các nhà tư vấn nâng cao phát huy năng lực, để các doanh nghiệp tư vấn có khả năng ĐT những trang bị hỗ trợ cho công việc, mua tài liệu tham khảo, cập nhật các phần mềm của nước ngoài nâng cao chất lượng sản phẩm loại hình dịch vụ này. Giá gói có thể được xác định trên cơ sở hao phí lao động, giá đề xuất của đơn vị tư vấn hoặc dựa trên việc cân đối với giá trị hiệu quả ĐT mà phương án lựa chọn có thể mang lại trong sự so sánh với hiệu quả của các phương án khác được đề xuất trong hồ sơ dự thầu. (2). Nâng cao năng lực của CĐT trong công tác lựa chọn nhà thầu. Hồ sơ mời thầu dự thầu tư vấn lập DA ĐT có những đặc thù riêng về mục tiêu cần đáp ứng, do DA chưa hình thành, chưa xác định được quy mô ĐT, nên các công việc phải triển khai của phía nhà thầu tư vấn cũng như việc xác định chi phí về thời gian, tiền bạc của bên mời thầu có những đặc thù riêng. Với mục tiêu là tìm được nhà thầu có khả năng đắp ứng tốt nhất việc tìm ra phương án, giải pháp xem nếu ĐT sẽ ĐT như thế nào. Việc dự thầu là dự thầu khả năng của họ mà không phải là dự thầu phương án. Vậy, hồ sơ mời thầu cần nêu những vấn đề gì để có cơ sở tìm được những ứng viên tốt nhất cho việc hợp tác triển khai công việc sau này, đòi hỏi CĐT cần chú trọng đến công tác lập hồ sơ mời thầu ĐT. (3). Cần kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ khâu chọn thầu tư vấn lập DA ĐT, xoá bỏ cơ chế phân công, giao nhiệm vụ, cơ chế “xin - cho” mà thay vào đó là hình thức đấu thầu công khai, minh bạch. Xử lý nghiêm những trường hợp gian lận trong đấu thầu với việc bổ sung vào các văn bản pháp lý các chế tài nghiêm minh và cụ thể để xử lý những trường hợp vi phạm. Hồ sơ tư vấn được nghiệm thu phải đảm bảo chất lượng, có chế tài xử phạt đối với đơn vị tư vấn lập hồ sơ không đảm bảo chất lượng dẫn đến phát sinh phải xử lý gây tốn kém, lãng phí. Công tác kiểm tra, kiểm toán, thanh tra cần chú trọng đến công tác tuyển chọn nhà tư vấn lập DAĐT, việc thực hiện đúng và đảm bảo chất lượng trong khâu lựa chọn nhà thầu đủ năng lực cho công tác tư vấn lập DA ĐT cũng như việc thực hiện đúng trong thực tế so với những đề xuất nhân sự, phương pháp luận, thời gian đã đề xuất trong hồ sơ trúng thầu. Tránh việc sai lệch giữa năng lực trong hồ sơ trúng thầu với năng lực nhân sự trong quá trình tổ chức thực hiện. Điều kiện năng lực của tổ chức, cá nhân tham gia lập DA ĐT. Các chuyên gia của các ngành liên quan đến ĐT cần được quy định cụ thể trong hồ sơ mời thầu. (4). Ban hành mẫu nhiệm vụ tư vấn lập DA ĐT, mẫu đánh giá hồ sơ dự thầu gói thầu dịch vụ tư vấn để công tác mời thầu, dự thầu, chấm thầu được chuẩn hoá, tiết kiệm thời gian thực hiện, đảm bảo chất lượng vào hiệu quả cao, đảm bảo đội ngũ chuyên gia các bộ môn phải được lựa chọn có đảm bảo chất lượng, phù hợp với chuyên ngành của từng DA. Hiện nay, năng lực của CĐT rất thiếu đồng bộ, do đó, việc ban hành mẫu trên là cần thiết để việc quản lý chất lượng lập DA ĐT nhằm quy định rõ ràng trách nhiệm việc đảm bảo chất lượng nội dung chủ đầu tư của các đơn vị tư vấn, tránh những thay đổi tuỳ tiện dẫn việc các tổ chức tư vấn phải thay đổi theo mong muốn của CĐT, quá trình triển khai công việc sẽ thiếu tính chuyên nghiệp. Nhiệm vụ lập DA ĐT là cơ sở để tư vấn lập DA ĐT thực hiện theo những nội dung đó, CĐT phải chịu trách nhiệm với nội dung mà mình đặt ra, từ đó, sẽ tăng tính trách nhiệm trong việc cân nhắc ý tưởng, mục tiêu và các nội dung liên quan. Trong hầu hết các văn bản hiện về XD cơ bản đều nhắc đến trách nhiệm toàn diện của CĐT về hiệu quả ĐT các DA, song song với đó, cần quy định và thực hiện nghiêm túc quy định về năng lực của CĐT, về đảm bảo thanh toán đúng thời hạn với các nhà thầu tư vấn để việc đảm bảo hiệu quả có tính khả thi cao nhất. Trong thực hiện DA, vấn đề hợp đồng phải rõ ràng, về trách nhiệm cung cấp các dữ liệu đầu vào của CĐT. Về những giàng buộc trong việc đảm bảo tính nghiêm túc, thống nhất giữa nội dung trong hồ sơ dự thầu và quá trình thực hiện đối với nhà thầu trúng thầu. CĐT tránh những yêu cầu và đòi hỏi bất hợp lý, thay đổi tuỳ tiện theo ý thích cá nhân, thậm chí là ép buộc các nhà thầu làm theo mong muốn chủ quan của mình. Cần tôn trọng những nghiên cứu của các nhà chuyên môn, trên cơ sở khoa học và thực tiễn, đảm bảo lợi ích lâu dài về nhiều mặt. (5) Quản lý chất lượng hoạt động tư vấn theo ISO 9000. Để khuyến khích và tạo động lực cho các doanh nghiệp tư vấn XD nói chung và tư vấn lập DA ĐT XD nói riêng nâng cao chất lượng sản phẩm thông qua mô hình quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO, từng bước, đối với một số gói thầu tư vấn quan trọng, cần đưa tiêu chí này vào trong điều kiện đánh giá hồ sơ dự thầu. 3.2.6 Một số giải pháp khác Cùng với việc tăng mức chi phí cho công tác tư vấn lập DA ĐT, tăng cường công tác đấu thầu tư vấn lập DA, cần có những giải thưởng cho sản phẩm tư vấn lập DA ĐT có chất lượng cao, mang lại hiệu quả ĐT lớn để khuyến khích, tôn vinh các cá nhân, tổ chức đã đóng góp tài năng, trí tuệ cho công tác này. Tổ chức giải thưởng vinh danh các tổ chức, cá nhân có các dự án đầu tư mang lại hiệu quả kinh tế cao, sử dụng ít tài nguyên, đất đai, lao động rẻ tiền hơn, đảm bảo môi trường, đi đầu trong công tác ứng dụng khoa học công nghệ mới, phương pháp đầu tư mới. Tổ chức hội nghị, hội thảo, lấy ý kiến của các nhà khoa học, các chuyên gia về lĩnh vực liên quan của dự án. XD hệ thống dữ liệu thông tin phục vụ cho quá trình lập DA, các cơ quan quản lý cần ban hành nguồn thông tin của các lĩnh vực chuyên ngành. Các đơn vị tư vấn cũng cần tạo dựng nguồn dữ liệu làm cơ sở cho công tác phân tích, dự báo. Ban hành quy định cụ thể để khuyến khích, tạo điều kiện cho hoạt động tư vấn, phản biện, giám sát của các tổ chức xã hội, nghề nghiệp. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, quy hoạch cần đảm bảo tính khoa học, tính định hướng và tính thực tiễn và sự ổn định, tạo tiền đề cho công tác đầu tư nói chung và việc lập dự án đầu tư xây dựng nói riêng phát triển có hiệu quả. Có quy định cụ thể về việc công bố quy hoạch đã được phê duyệt. Kết luận Nền kinh tế đất nước và thế giới đang có những biến động lớn, những quyết định đầu tư đúng đắn sẽ mang lại lợi ích cho đất nước, cho địa phương và cho doanh nghiệp. Sự hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới đã và đang đặt ra cho từng doanh nghiệp, từng địa phương, các Bộ ngành đứng trước nhiều cơ hội và thách thức lớn. Sử dụng vốn đầu tư hiệu quả, nắm bắt những cơ hội đầu tư tốt với phương án hợp lý, tránh đầu tư vào những lĩnh vực, những DA kém hiệu quả, nhiều nguy cơ cho nền kinh tế, xã hội là vấn đề rất cần thiết được quan tâm nhằm góp phần vào sự tăng trưởng bền vững và chất lượng của nền kinh tế. Với những kết quả đạt được thông qua thực hiện đề tài “Nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng”, luận văn đã 1. Nghiên cứu và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về dịch vụ tư vấn lập DAĐTXD, vai trò và tầm quan trọng của bước lập DA trong quá trình đầu tư xây dựng. 2. Bằng những số liệu, những minh chứng cụ thể, luận văn đã đánh giá những tồn tại của chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT, phân tích và tìm ra những nguyên nhân. Đây là căn cứ, là yêu cầu đặt ra cho việc đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT. 3. Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng, luận văn đã nêu ra những vấn đề tồn tại chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT đó là: Xác định sự cần thiết phải đầu tư, nghiên cứu luận chứng còn thiếu khách quan và khoa học. Lập dự án không dựa trên quy hoạch đã được phê duyệt, chất lượng quy hoạch chưa cao. Lựa chọn công suất, công nghệ của dự án chưa hợp lý. Phân tích, lựa chọn địa điểm dự án còn mang tính chủ quan. Các phương án và giải pháp xây dựng chưa được lựa chọn chưa tối ưu trên cơ sở phân tích, so sánh. Tiến độ xây dựng thiếu tính khả thi trong thực tiễn. Xác định tổng mức đầu tư không sát với giá trị thực tế phải triển khai. Nghiên cứu các giải pháp bảo vệ môi trường chưa nghiêm túc, mang tính đối phó. 4. Luận văn đã phân tích nguyên nhân của những tồn tại trên của sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT XD đó là: - Do cơ chế quản lý, chế độ chính sách liên quan. - Do mức chi phí cho công tác tư vấn lập DA thấp, hạn mức giá trị gói thầu phải tổ chức lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DAĐT chưa hợp lý. - Thị trường sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT XD chưa có tính cạnh tranh. - Do năng lực của các tổ chức tư vấn lập DA ĐT XD và tổ chức thẩm định dự án. - Chất lượng số liệu đầu vào cho công tác lập luận chứng, đầu tư cho nghiên cứu khảo sát chưa đảm bảo. - Chất lượng công tác quy hoạch yếu kém, cục bộ, không gắn với quy hoạch vốn. 5. Trên cơ sở lý luận khoa học về nội dung, vai trò tầm quan trọng và các yêu cầu đối với sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT XD, cùng với những nguyên nhân được phân tích, luận văn đã đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT dựa trên hệ thống những quan điểm cơ bản được xây dựng. 6. Nội dung chủ yếu của các giải pháp đó là: (1). Giải pháp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA. (2). Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, năng lực của tổ chức tư vấn lập dự án thông qua đào tạo, khuyến khích và quản lý. (3). Hoàn thiện nội dung lập DA ĐT XD. (4). Nâng cao chất lượng công tác thẩm tra, thẩm định dự án. (5). Nâng cao chất lượng và tính phổ biến trong công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DA ĐT. Tăng mức chi phí cho công tác tư vấn lập DA, điều chỉnh hạn mức giá gói thầu phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DA. Ban hành bổ sung các mẫu văn bản, tăng cường công tác kiểm tra giám sát, đảm bảo chất lượng công tác lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DA ĐT XD. (6). Một số giải pháp khác như: nâng cao chất lượng quy hoạch, xây dựng giải thưởng tôn vinh các tổ chức, cá nhân có sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT chất lượng, hiệu quả, tổ chức hội nghị hội thảo, lấy ý kiến chuyên gia về lĩnh vực đầu tư của dự án, xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu. Nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DA ĐT là một đòi hỏi khách quan, thực tế và là yêu cầu cấp thiết. Chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT cần được nhận thức đầy đủ và phải coi đó là nội dung quan trọng trong quá trình đổi mới quản lý, nâng cao hiệu quả ĐT XD. Chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập DAĐT XD được đảm bảo sẽ giúp cho các tổ chức lựa chọn và quyết định các DA có hiệu quả, có cơ sở để triển khai dự án tốt, mang lại lợi ích cho doanh nghiệp và cho toàn xã hội, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Với khả năng về trình độ, kinh nghiệm, thời gian còn hạn chế, nội dung đề tài liên quan đến nhiều mảng vấn đề, tác giả đã cố gắng thực hiện đáp ứng mục tiêu đặt ra, tuy nhiên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong muốn những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp để có nhận thức hoàn thiện hơn nội dung luận văn này. tài liệu tham khảo Quốc hội XI (2003), Luật Xây dựng. Quốc hội XI (2005), Luật Đầu tư. Quốc hội XII (2009), Luật số 38 sửa đổi một số điều liên quan đến các luật đầu tư xây dựng cơ bản. Chính phủ (2004), Nghị định số 209/2004/NĐ-CP về quản lý chất lượng công trình. Chính phủ (2009), Nghị định số 12/2009/NĐ-CP ngày 12/2/2009 về quản lý dự án đầu tư xây dựng. Chính phủ (2009), Nghị định số 85/2009/NĐ -CP ngày 15/10/2009 về Hướng dẫn thi hành luật Đầu thầu và lựa chọn nhà thầu theo luật XD. Chính phủ (2009), Nghị định số 12/2009/NĐ -CP ngày 12/2/2009 về quản lý dự án đầu tư xây dựng. Chính phủ (2007), Nghị định số 99/2007/NĐ- CP ngày 13/6/2007 về Quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình . Tổng cục Thống kê (2008), Niên gián thống kê 2008, NXB Thống kê. GS. TSKH Nguyễn Văn Chọn (2003), Kinh tế đầu tư, NXB Xây dựng. TS. Bùi Ngọc Toàn (2008), Quản lý dự án xây dựng- lập và thẩm định dự án, NXB Xây dựng. PGS.TS Trịnh Quốc Thắng, (2009) Tư vấn dự án và tư vấn giám sát thi công xây dựng, NXB Xây dựng. Vũ Xuân Tiền (2009), “Quản lý dự án, bức xức từ thực tiễn”. Đề tài nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng Mục lục Trang Danh mục hình vẽ Trang Hình 1.1: Quy trình hình thành và thực hiện dự án đầu tư xây dựng 20 Hình 1.2: Nội dung của dự án đầu tư xây dựng 30 Hình 1.3: Yêu cầu của dự án đầu tư xây dựng 33 Hình 1.4 : Sơ đồ mức ảnh hưởng của các quyết định đến chi phí, chất lượng và hiệu quả của các dự án đầu tư qua các giai đoạn đầu tư 36 Danh mục bảng Trang Bảng 2.1. Vốn ĐT của khu vực kinh tế Nhà nước phân theo cấp quản lý 42 Bảng 2.2. Vốn ĐT của khu vực kinh tế Nhà nước phân theo nguồn vốn 43 Bảng 2.3. Chỉ số ICOR của Việt Nam so với các nước trong khu vực 44 Bảng 2.4. Những bất cập và các nguyên nhân trong giai đoạn khởi đầu 47 Bảng 2.5. Những bất cập và các nguyên nhân trong giai đoạn thiết kế và dự toán 48 Bảng 2.6. Số DA treo trên cả nước vào thời điểm tháng 5-2009 49 Bảng 2.7. Kết quả giám sát DA ĐT 6 tháng đầu năm 2009 51 Bảng 2.8. Tình hình thực hiện dự án đầu tư thời điểm tháng 5-2008 của Tập đoàn Vinashin 53 Bảng 2.9. Định mức chi phí lập dự án 76 Bảng 2.10. Bảng giá trị chi phí lập DA và thiết kế phí của một số DA ĐT và mối tương quan giữa chúng 84 Bảng 2.11. Giá trị của các dự án phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DADDT (Theo Luật Đấu thầu và công văn số 1751/2007/VP-BXD) 85 Bảng 2.12. Mức chi phí XD và chi phí thiết bị trước thuế của các DA phải tổ chức đầu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập DA ĐT theo quy định (Nghị định 85/2009/NĐ - CP và quyết định 957/2009/QĐ-BXD) 86 Bảng 2.13. Bảng ước tính giá trị tổng mức ĐT đối với các loại DA phải đầu thầu tư vấn lập DA ĐT theo quy định hiện hành (nghị định 85/2009/NĐ-CP và quyết định số 957/2009/QĐ-BXD). 86 Bảng 2.14. Bảng ước tính mức giá trị các công trình xây dựng phải lựa chọn nhà thầu tư vấn thiết kế theo hình thức đấu thầu 87 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, em xin trân trọng cảm ơn sự chỉ bảo tận tình và giúp đỡ của thầy giáo hướng dẫn - GVC.TS Đặng Văn Dựa. Xin cảm ơn thầy giáo chủ nhiệm, các thầy cô giáo giảng dạy trong khoa, trong hội đồng khoa học bộ môn đã truyền đạt kiến thức, trao đổi, góp ý cho bản luận văn của em. Cảm ơn các anh chị và các bạn trong tập thể lớp Cao học KT-2007 vì những tình cảm và sự hỗ trợ nhau trong quá trình học tập và thực hiện luận văn. Hà Nội, tháng 11 năm 2009 Vũ Thị Kiều Bắc Danh mục các chữ viết tắt CĐT Chủ đầu tư CTXD Công trình xây dựng DA Dự án DA ĐT XD Dự án đầu tư xây dựng ĐT Đầu tư DN Doanh nghiệp QĐĐT Quyết định đầu tư QLNN Quản lý nhà nước XD Xây dựngThời gian Xây lắp