Luận văn Nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay tại Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam

i; khó khăn khi đầu tư dự án rồi đưa ra kết luận tài trợ hay không tài trợ). Tóm lại, qua quy trình thẩm định dự án ở trên cho thấy thẩm định tài chính là giai đoạn tổng hợp các chỉ tiêu tài chính và kỹ thuật từ việc phân tích thị trường, phân tích kỹ thuật và phân tích nguồn lực. Đây là khâu quan trọng và cốt yếu đối với chủ đầu tư và các nhà tài trợ vốn vì nó đóng góp rất lớn vào sự thành công trong việc xác định được tính hiệu quả của dự án. Vì vậy, khi thẩm định tài chính dự án, ngân hàng thẩm định các yếu tố sau: Tổng vốn đầu tư Tổng vốn đầu tư bao gồm: Ngân hàng xem xét tổng vốn đầu tư của dự án đã được tính toán hợp lý chưa và có tính đủ các khoản cần thiết không. Nguồn vốn đầu tư - Vốn tự có của chủ dự án: Đối với dự án mới Ngân Hàng Ngoại Thương chỉ xem xét cho vay đối với các dự án có mức vốn tự có tối thiểu bằng 30% tổng mức vốn đầu tư. Đối với cho vay theo chương trình tài trợ xuất khẩu bằng vốn vay của các ngân hàng nước ngoài thì vốn tự có phải lớn hơn 15%. - Nguồn vốn vay: tổng số tiền vay, tỷ trọng vốn vay trong tổng dự toán đầu tư, các nguồn vốn vay. - Các nguồn khác: vốn ngân sách, vốn góp liên doanh, phát hành trái khoán, bán cổ phần,…(ghi rõ số tiền, tỷ trọng trong tổng dự toán vốn đầu tư) Phân tích khả năng trả nợ Mục tiêu đặt lên hàng đầu của ngân hàng là lợi nhuận, tuy nhiên phải dựa trên cơ sở đảm bảo an toàn về nguồn vốn cho ngân hàng. Vì vậy, đối với dự án vay vốn để đầu tư cần phải xem xét khả năng trả nợ. Khả năng trả nợ của dự án được đánh giá trên cơ sở nguồn thu và nợ (nợ gốc và lãi) phải trả hàng năm của dự án. Nguồn trả nợ hàng năm của dự án gồm lợi nhuận (sau khi trừ thuế thu nhập), khấu hao cơ bản và lãi phải trả hàng năm. Đánh giá hiệu quả về mặt tài chính của dự án - Ngân hàng thẩm định tính hợp lý của việc dự toán chi phí đầu tư ban đầu, chi phí vốn, khấu hao TSCĐ, mức công suất thiết kế, công suất sử dụng, và doanh thu dự kiến hàng năm. - Ngân hàng xem xét về khả năng cung cấp vật tư, nguyên liệu đầu vào sẽ giúp ngân hàng xác định được giá thành đơn vị sản phẩm, tổng chi phí trực tiếp. - Từ những vấn đề trên, Ngân hàng sẽ đưa ra được các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả của dự án như NPV, IRR, PP, PI, độ nhạy… Nhận xét những rủi ro có thể xảy ra đối với dự án Phân tích các trường hợp rủi ro có thể xảy ra bằng cách đưa ra các giả thiết thay đổi sản lượng, đơn giá bán, tăng chi phí sản xuất,… để kiểm tra tính hiệu quả, khả thi, độ ổn định, và khả năng trả nợ của dự án. Cụ thể xem xét các trường hợp: - Trường hợp sản lượng giảm 5%, 10% hoặc 15%,…(mức giảm nhiều hay ít tuỳ thuộc vào tính chất của dự án, khả năng tổ chức sản xuất, thị trường tiêu thụ …) thì ngân hàng tính lại tổng doanh thu và tính lại các chi phí biến đổi để kiểm tra kinh doanh lỗ hay lãi, khả năng trả nợ, tính NPV, IRR của dự án khi có trường hợp rủi ro xảy ra. - Trường hợp biến phí tăng 5%, 10%… do giá nguyên vật liệu, tiền công tăng nhưng sản lượng, doanh số tiêu thụ được giữ nguyên không thay đổi, kiểm tra tính hiệu quả và khả năng trả nợ của dự án, tính lại NPV, IRR. - Trường hợp đơn giá bán giảm 5%, 10%,… nhưng giữ nguyên sản lượng tiêu thụ, giữ nguyên chi phí sản xuất, từ đó doanh số bán sẽ giảm do vậy, khả năng trả nợ sẽ thay đổi như thế nào, tính lại NPV, IRR. Ngân hàng đưa ra quyết định cuối cùng về dự án: Cho vay bao nhiêu, thời gian vay trả, mức trả từng kỳ hạn nợ và lên kế hoạch trả nợ. Tóm lại, trên cơ sở các thông tin của chủ dự án gửi lên ngân hàng, cán bộ thẩm định kiểm tra tính hợp lý chính xác của các số liệu được cung cấp, từ đó xác định được chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tài chính của dự án. Dựa trên những chỉ tiêu đó cán bộ thẩm định nêu rõ ý kiến của mình về quyết định tài trợ cho vay dự án, nếu tài trợ thì tài trợ với mức vốn như thế nào, trong thời gian bao lâu, mức lãi suất cho vay ra sao. 2.2.2. Thẩm định tài chính dự án - Đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất da và các sản phẩm giả da tại Minh Đức - Mỹ Hào - Hưng Yên 2.2.2.1. Mô tả dự án Tên dự án : Dự án đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất da và các sản phẩm giả da tại Minh Đức-Mỹ Hào-Hưng Yên Chủ dự án : Ông Trần Anh Tuấn Thiết bị máy móc: Thiết bị mua mới 100% từ các nước như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc. Địa điểm : Xã Minh Đức, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên, cách Hà Nội 35 km, nằm cạnh đường 5. Tiến độ thực hiện : Dự án được triển khai vào đầu tháng 11/2002 và đi vào hoạt động vào cuối tháng 6/2003. Đầu tư của dự án : Tổng đầu tư của dự án cho cả 3 giai đoạn là 20 tỷ VND, trong đó giai đoạn 1 là 11,310 tỷ . Nhu cầu vốn vay: Giá trị khoản vay: Dài hạn: 5.000.000.000 đ (năm tỷ đồng), lãi suất 9%/năm. Thời gian ân hạn 10 tháng. Ngắn hạn: 500.000.000 đ (năm trăm triệu đồng), lãi suất 8,16%/năm. Thời gian vay: 6 năm. Mục đích vay vốn: Đầu tư xây dựng nhà xưởng, mua máy móc thiết bị Bổ sung vốn lưu động. Tài sản đảm bảo: Khu đất số 10109390121 với diện tích đất là 57,5 m2 tại 16 Đường 4 khu A Nam Thành Công, Phường Láng Hạ, Đống Đa với diện tích sử dụng114m2. Công trình XD nhà xưởng và máy móc mới của dự án đầu tư XD nhà máy may tại Minh Đức, Mỹ hào, Hưng Yên. Phương thức trả nợ : Trả lãi và gốc hàng quý Nhà máy sẽ hoạt động 25 ngày/tháng, 12 tháng/năm. Số công nhân sẽ là 250 người, làm việc một ca, 8 tiếng/ngày. 2.2.2.2. Nội dung thẩm định tài chính dự án tài trợ xây dựng nhà máy mới của Công ty TNHH Tuấn Lợi Cán bộ thẩm định của Ngân Hàng Ngoại Thương tiến hành thẩm định các nội dung sau: Tổng vốn đầu tư Bảng 2.1. Thẩm định dòng tiền ra của dự án Đơn vị: 1000đ Chi phí của dự án T1- 6/2003 Cơ cấu đầu tư (%) Tổng chi phí tiền đất & san lấp mặt bằng 4.191.800 37,1% Tổng chi phí xây dựng nhà xưởng 3.539.000 31% Tổng chi phí thiết bị sản xuất 1.927.000 17% Thiết bị vận tải 367.000 3% Thiết bị văn phòng + cứu hoả 150.000 1.33% Tổng chi phí cố định 10.174.800 Chi phí tiền dự án 300.000 2.7% Dư phòng 100.000 0.9% Chi phí vốn lưu động 735.200 6.5% Tổng chi phí của dự án 11.310.000 100% Tổng dòng tiền ra của dự án 11.310.000 (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Về cơ cấu vốn, Công ty dự kiến thực hiện như sau Bảng 2.2: Cơ cấu vốn của dự án Cơ cấu vốn Triệu đồng Tỷ lệ Vốn tự có Vốn vay Trong đó - Vốn vay dài hạn - Vốn vay ngắn hạn Tổng nguồn vốn 5.810 5.500 5.000 500 11.310 51% 49% 100% (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Trong giai đoạn 1 công ty đề xuất một khoản vay dài hạn là 5.000 triệu đồng trong thời gian 5 năm với lãi suất 0,75%/tháng, thời gian ân hạn 10 tháng. Số tiền này chủ yếu là để mua máy mới và trang trải cho một phần chi phí xây dựng nhà máy. Thời điểm giải ngân dự kiến được thực hiện từ tháng 4/2003. Và một khoản vay ngắn hạn 500 triệu đồng để mua nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Trong các giai đoạn 2 và 3 số vốn đầu tư dự kiến sẽ lấy từ lợi nhuận trong kinh doanh và khấu hao, số còn thiếu sẽ vay ngân hàng. Dự kiến mức doanh thu trung bình của dự án khoảng 7 tỷ đồng/năm với công suất sử dụng như sau: Bảng 2.3: Công suất sử dụng Năm Công suất sử dụng Năm thứ 1 Năm thứ 2 Năm thứ 3 Năm thứ 4 Năm thứ 5 Từ năm thứ 6 trở đi 60% 70% 80% 90% 100% 100% (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Bảng 2.4: Tóm tắt dự kiến doanh thu Đơn vị: đồng Danh mục 7-2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 CS đạt được của dự án 60% 70% 80% 90% 100% 100% 100% 1-Ba lô xuất khẩu Số lượng 24,000 56,000 64,000 72,000 80,000 80,000 80,000 Đơn giá (1000đ/c) 48.96 48.96 48.96 48.96 48.96 48.96 48.96 Thành tiền 1,175,040 2,741,760 3,133,440 3,525,120 3,916,800 3,916,800 3,916,800 2-Túi đựng Barit loại 1 tấn Số lượng 50,400 58,800 67,200 75,600 84,000 84,000 84,000 Đơn giá (1000đ/c) 82.0 82.0 82.0 82.0 82.0 82.0 82.0 Thành tiền 2,066,400 4,821,600 5,510,400 6,199,200 6,888,000 6,888,000 6,888,000 3-Cặp sách học sinh, cán bộ Số lượng 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000 5,000 5,000 Đơn giá (1000đ/c) 60 60 60 60 60 60 60 Thành tiền 90,000 210,000 240,000 270,000 300,000 300,000 300,000 Tổng doanh thu 3,331,440 7,773,360 8,883,840 9,994,320 11,104,800 11,104,800 11,104,800 (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Bảng 2.5: Kết quả tài chính của dự án Đơn vị: Triệu đồng 07/2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Doanh thu Lãi gộp Lãi ròng 3.331.440 1.257.534 252.062 7.773.360 3.502.261 1.841.588 8.883.840 4.292.411 2.405.637 9.994.320 4.962.411 2.841.756 11.104.800 5.787.941 3.573.701 11.104.800 5.749.297 3.617.289 11.104.800 5.636.532 3.371.269 11.104.800 5.688.416 3.146.756 (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Bảng 2.6: Kế hoạch trả nợ Đơn vị:1000 đ Chỉ tiêu Chú giải T4/2003 2004 2005 2006 2007 T4/2008 Vốn ngắn hạn (VLĐ) 500000 500000 500000 500000 500000 500000 Tỷ lệ lãi suất năm 8,16% 8,16% 8,16% 8,16% 8,16% 8,16% Thanh toán tiền lãi 30.600 40.800 40.800 40.800 40.800 40.800 Trả tiền gốc 500000 500000 500000 500000 500000 500000 Dư nợ cuối năm _ _ _ _ _ _ Vay dài hạn Khoản vay 5000000 Thời gian ân hạn 10 t Tỷ lệ lãi suất năm 9,0% 9,0% 9.0% 9.0% 9.0% 9.0% 9.0% Thời hạn thanh toán 5 n Thanh toán tiền lãi 337.500 450.000 360.000 270.000 180.000 90.000 Trả tiền gốc _ 1000000 1000000 1000000 1000000 1000000 Dư nợ cuối năm 5000000 4000000 3000000 2000000 1000000 _ số tiền vay 5500000 thanh toán tiền lãi 368.100 490.800 400.800 310.800 220.800 130.800 thanh toán tiền gốc _ 1500000 1500000 1500000 1500000 1500000 dư nợ cuối năm 5000000 4000000 3000000 2000000 1000000 _ (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Thẩm định các chỉ tiêu tài chính Giá trị hiện tại ròng (với lãi suất chiết khấu 9%) 2,123,564 Giá trị hiện tại ròng (với lãi suất chiết khấu 6%) 3,693,550 Tỷ lệ hoàn vốn nội bộ IRR (r=9%) 14% Thời gian hoàn vốn 5 năm 1 tháng 8 ngày Kết luận của Phòng đầu tư dự án Trên cơ sở thẩm định cơ sở pháp lý, tình hình sản xuất kinh doanh, tài chính và bản nghiên cứu khả thi cho việc vay, đầu tư vào sxkd của Công ty TNHH Tuấn Lợi, Phòng cho rằng việc cho vay đối với dự án nhà máy sản xuất da và các sản phẩm giả da có những điểm thuận lợi và khó khăn như sau: Những thuận lợi - Thị trường da giầy đang mở rộng. - Chủ doanh nghiệp có năng lực và kinh nghiệm nhiều năm trong ngành da giầy. - Sản phẩm của nhà máy được xuất khẩu theo đơn đặt hàng có sẵn, sản phẩm tiêu thụ trong nước sẽ được bán thông qua các đại lý sẵn có của công ty Ladoda. - Địa điểm xây dựng nhà máy rất thuận tiện. Những bất lợi - Hiện đang phụ thuộc vào 2 khách hàng nhập khẩu duy nhất và dựa vào uy tín của công ty Ladoda. - Thâm nhập vào thị trường Mỹ khi đã có Hiệp định Thương Mại Việt - Mỹ. - Việt Nam gia nhập AFTA đây sẽ là cơ hội cho các nhà sản xuất trong nước có thể xuất khẩu ra nước ngoài nhiều hơn. - Mở rộng hơn nữa thị trường EU khi Việt Nam đàm phán thành công yêu cầu EU dỡ bỏ hạn ngạch nhập khẩu hàng da giầy của Việt Nam vào thị trường EU. - Cạnh tranh từ các nước xuất khẩu lớn. Trên cơ sở những phân tích trên, Phòng cho rằng theo chế độ tín dụng hiện hành, thực hiện chủ trương của Ban Lãnh đạo NHNT thời điểm hiện tại về mở rộng tín dụng đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ, phân tích tư cách, năng lực thực tế của Chủ doanh nghiệp, đặc trưng riêng của ngành hàng sản xuất may xuất khẩu và qua tính toán hiệu quả và khả năng trả nợ của Dự án; Tài sản đảm bảo tiền vay do Công ty TNHH Tuấn Lợi đề xuất thì Ngân hàng chấp nhận tài trợ cho dự. 2.3. đánh giá về chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam 2.3.1. Kết quả đạt được Năm 2002, mặc dù nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn nhất định do ảnh hưởng suy giảm của kinh tế toàn cầu với sự kiện 11/09/2001 tại Mỹ, sự suy thoái của nền kinh tế Nhật Bản, EU, các dòng lưu chuyển vốn và hàng hoá và hoạt động đầu tư đều tăng trưởng chậm. Điều đó cho thấy khả năng tăng trưởng thấp của kinh tế Việt Nam năm 2002, song hoạt động tín dụng nói chung và hoạt động của Phòng Đầu Tư Dự án nói riêng vẫn phát triển tốt. Nhìn chung, hoạt động tín dụng trung và dài hạn của Ngân Hàng Ngoại Thương năm 2002 rất thành công. Mà trong sự phát triển của hoạt động tín dụng không thể không kể đến hoạt động cho vay theo dự án. Nền kinh tế càng đi lên thì càng có nhiều dự án ra đời, điều đó cũng đồng nghĩa với việc cho vay theo dự án ngày càng chiếm tỷ trọng lớn. Năm 2002 có rất nhiều chương trình cho vay các dự án trọng điểm của Nhà nước. Như vậy, sự thành công của hoạt động tín dụng trung và dài hạn cũng là sự thành công của hoạt động cho vay theo dự án. Điều đó có nghĩa là phải kể đến sự đóng góp một phần không nhỏ của thẩm định tài chính dự án. Hay thành công nổi bật nhất của hoạt động thẩm định dự án nói chung và thẩm định tài chính nói riêng tại Ngân Hàng Ngoại Thương trong năm vừa qua đã góp phần vào mở rộng các hoạt động cho vay, nâng cao doanh số cho vay cũng như chất lượng tín dụng, giảm bớt nợ quá hạn và rủi ro tín dụng. Điều đó cũng có nghĩa là chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương ngày càng được nâng cao. Ngân hàng ngày càng có được những dự án có chất lượng, mang lại nhiều lợi nhuận cho Ngân hàng. Tóm lại, hoạt động thẩm định dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương trong năm qua đã đạt được những kết qủa rất đáng khích lệ. Điều đó biểu hiện cụ thể như sau: Thứ nhất, các yếu tố như kế hoạch vốn, nguồn tài trợ, dòng tiền và các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả tài chính dự án được xác định một cách khoa học, và toàn diện. Ngoài ra trong việc đánh giá các chỉ tiêu tài chính Ngân hàng cũng đã xử lý theo quy tắc giá trị thời gian của tiền. Thứ hai, dự án được thẩm định có tính đến các nhân tố ảnh hưởng của môi trường, cả chủ quan và khách quan. Từ đó, Ngân hàng có thể dự kiến được những rủi ro hay những biến động biến động bất lợi như về nguyên giá, về thị hiếu của người tiêu dùng, về chính sách chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước, về đối thủ cạnh tranh, về hạn ngạch…và tìm cách hạn chế những rủi ro này. Thứ ba, dự án được ngân hàng thẩm định trong một thời gian ngắn với chi phí thấp nhất cho chủ đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi để chủ đầu tư có thể đưa dự án đi vào hoạt động, đây là nhân tố có tác động tích cực đến thành công của dự án khi dự án đi vào hoạt động. Có được những kết quả như vậy là nhờ Ngân hàng đã có những bước cải thiện đáng kể trong công tác thẩm định. Điều đó có được là các nhân tố sau: + Đội ngũ cán bộ có trình độ: Ngân Hàng Ngoại Thương có một đội ngũ cán bộ thẩm định có phẩm chất đạo đức tốt, am hiểu về kiến thức chuyên môn, về kinh tế thị trường, tài chính, ngân hàng đặc biệt là kiến thức về thẩm định tài chính dự án, tình hình đầu tư tại Việt Nam. Điều đó đã giúp cho việc phân tích dự án được thực hiện một cách toàn diện trên nhiều phương diện, giúp nâng cao chất lượng thẩm định dự án. + Thực hiện tốt việc phân cấp thẩm định: Việc phân cấp thẩm định theo hạn mức tín dụng của Ngân Hàng Ngoại Thương là khá hợp lý. Ngân hàng đã tiến hành phân cấp trong việc tổ chức thẩm định giữa các chi nhánh và trung ương. Ngân hàng đưa ra mức phán quyết cho vay tối đa của chi nhánh dựa trên cơ sở đặc điểm của từng kinh doanh của từng chi nhánh như khả năng về vốn, về trình độ, về kinh nghiệm trong hoạt động tín dụng và đặc điểm địa phương. Các chi nhánh được quyền ra quyết định trong hạn mức phán quyết về tín dụng đã được quy định của mình. Khi vượt mức quyền phán quyết, Chi nhánh vẫn tiến hành thẩm định dự án, và chỉ khi dự án có khả thi mới gửi lên Hội sở chính. Điều đó đã giảm bớt được công việc cho Hội sở chính, tiết kiệm thời gian và công sức cho cán bộ thẩm định trên Hội sở chính. Còn đối với các dự án phức tạp, có nhu cầu về vốn đầu tư lớn, khi thông qua quyết định tài trợ phải được sự thông qua của Hội đồng Tín dụng. Ngân hàng quy định quy trình cho vay theo nguyên tắc bảo đảm tính độc lập và phân định rõ trách nhiệm giữa khâu thẩm định và quyết định cho vay. Điều này đã làm cho trách nhiệm thẩm định của các bộ phận này được nâng cao, tạo sức mạnh tập thể và loại bỏ được rủi ro đạo đức của cán bộ ngân hàng. + Quy trình, nội dung thẩm định toàn diện Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam đã xây dựng thống nhất một quy trình thẩm định từ Trung ương tới các Chi nhánh. Hoạt động có định hướng có chuẩn mực rõ ràng, chất lượng hoạt động thẩm định được nâng cao. Trong quy chế cho vay, Ngân hàng đã quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận thẩm định, tái thẩm định. Quá trình thẩm định được tiến hành theo mẫu thống nhất, với các bước cụ thể và rõ ràng. + Ngoài ra, Ngân Hàng Ngoại Thương còn có một hệ thống trang thiết bị thông tin hiện đại, luôn đi đầu trong việc đầu tư đổi mới và nâng cao chất lượng cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt động tác nghiệp nói chung và hoạt thẩm định tài chính dự án nói riêng. Trên đây là những đánh giá sơ bộ về những thành tựu đáng khích lệ của hoạt động thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam trong năm vừa qua. Tuy nhiên ngoài những mặt đã đạt được đó thì muốn nâng cao hơn nữa chất lượng thẩm định, Ngân hàng cần phải khắc phục được những hạn chế đang phải đối mặt. 2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân 2.3.2.1. Hạn chế Nhìn chung, hoạt động thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương tương đối tốt. Tuy nhiên, cái gì cũng có tính hai mặt của nó. Hay nói cách khác, bên cạnh những kết quả đạt được ở trên thì vẫn còn một số hạn chế trong công tác thẩm định, cụ thể và biểu hiện như sau: Thứ nhất: Kết quả hoạt động thẩm định mang lại chưa tương xứng với tiềm năng của Ngân hàng, và còn có những dự án không hiệu quả đi vào hoạt động Trên thực tế, có nhiều dự án không khả thi, phương án sản xuất kinh doanh, phương án trả nợ không tốt, nhưng Ngân hàng vẫn cho vay vì dự án có tài sản thế chấp lớn. Và biểu hiện của hạn chế này là: Tổng dư nợ qúa hạn trong toàn hệ thống đến thời điểm cuối năm 2002 là 661 tỷ VND, chiếm 2,41% trên tổng dư nợ và cao hơn mức đề ra từ đầu năm là 2%. Vấn đề nợ qúa hạn này vẫn luôn là một bài toán khó đối với ngành Ngân hàng nói chung và đối với Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam nói riêng. Ngân hàng phải luôn tìm cánh xử lý những món nợ quá hạn, đồng thời cũng phải luôn chủ động có biệp pháp phòng chống rủi ro có thể xảy ra. Mà hoạt động tín dụng lại là hoạt động chứa đựng rủi ro rất cao. Thứ hai: Nhiều dự án rất khả thi, có đầy đủ điều kiện là một dự án sẽ hoạt động rất hiệu quả nhưng lại không đủ tài sản thế chấp, và lại thêm chủ dự án là những công ty TNHH nên Ngân hàng không giám cho vay. Bởi vì khi xảy ra rủi ro, đặc biệt là với chủ dự án là công ty TNHH thì Ngân hàng rất khó thu hồi vốn và không có người thay thế chịu trách nhiệm về khoản vay đó. Vì vậy mà hoạt động thẩm định nhiều khi đã bỏ qua rất nhiều dự án tốt, hứa hẹn đem lại lợi nhuận cao cho Ngân hàng. Tất cả những hạn chế trên không thể quy kết trách nhiệm một cách đơn giản được. Mà để hiểu được lý do tại sao lại tồn tại, tại sao lại chưa sử lý được những hạn chế đó thì chúng ta phải tìm hiểu rõ nguyên nhân của những hạn chế đó. Đồng thời cũng từ việc hiểu rõ hạn chế và nguyên nhân của vấn đề thì mới tìm ra được hướng đi đúng. Vì vậy, trước khi có những giải pháp khắc phục khó khăn phải tìm hiểu rõ nguyên nhân từ hai góc độ chủ quan và khách quan. 2.3.3.2. Nguyên nhân Nguyên nhân chủ quan Nguyên nhân chủ quan là các nguyên nhân thuộc về các nhân tố nội tại của Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam, do đó hoàn toàn có thể kiểm soát được. Thứ nhất: Sự thiếu hụt thông tin Trong công tác thẩm định tài chính dự án thông tin là một trong những nhân tố có tính chất quyết định. Vậy mà theo tình trạng hiện nay thì thông tin hạn chế cả về số lẫn chất lượng. Khi thẩm định, thông tin được lấy từ nhiều nguồn khác nhau. Nguồn thông tin từ bên ngoài phục vụ cho công tác thẩm định, quyết định cho vay hiện đều do chính khách hàng cung cấp hoặc từ một số các nguồn khác như báo chí, đài… Việc mua thông tin, tổ chức theo dõi phân tích và dự báo theo mặt hàng, ngành hàng và lĩnh vực kinh tế hầu như chưa thực hiện, kể cả tại Hội sở Trung ương. Chính vì vậy, việc thẩm định cho vay gặp khó khăn, chất lượng thẩm định phần nào bị hạn chế. Còn nguồn thông tin nội bộ, nó hết sức quan trọng để phục vụ cho công tác quản lý. Tuy nhiên, do chất lượng các loại báo cáo không cao, tỷ lệ sai lệch với thực tế nhiều khi khá lớn vì vậy ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điều hành quản lý. Ngoài ra, thực tế cho thấy việc cho vay và quản lý khoản vay hiện được tiến hành khá độc lập bởi riêng phòng tín dụng. Sự chia sẻ thông tin và phối kết hợp giữa các phòng với nhau còn yếu (nhất là tại các chi nhánh lớn). Thứ hai: Quy trình, nội dung thẩm định chưa chặt chẽ Quy trình thẩm định tuy đã được thống nhất trong toàn ngành Ngân hàng những vẫn còn có những hạn chế cần phải khắc phục. - Thẩm định dòng vào và dòng ra còn chưa sát với thực tế. Trong các dự án khi tính toán doanh thu và chi phí, Ngân hàng thường dựa vào mức công suất dự kiến và giá bán dự kiến sau khi tham khảo tình hình tiêu thụ sản phẩm cùng loại, định hướng phát triển của ngành, dự báo nhu cầu thị trường. Vì vậy trên thực tế, không thể nói là Ngân hàng đã có một kết quả dự tính chính xác được, nhất là trong nền kinh tế thị trường tình hình luôn biến động khó lường trước. Ngoài ra, còn phải nói tới cách tính khấu hao của dự án. Ngân hàng dự tính giá trị thu hồi cuối cùng của dự án sau đó được trừ khỏi phần giá trị ban đầu rồi chia cho số năm để có thể có được mức khấu hao hàng năm. Như vậy là thiếu tính chính xác và tính hợp lý. Từ sự thiếu chính xác trong cách tính doanh thu, chi phí và khấu hao nói trên dẫn đến ảnh hưởng đến các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài chính dự án, làm cho chất lượng công tác thẩm định tài chính dự án không cao. - Thẩm định luồng tiền không tuân thủ một cách triệt để giá trị thời gian của tiền. - Việc đưa ra chỉ tiêu tài chính tiêu chuẩn là rất khó vì Ngân hàng chưa xây dựng được một hệ thống các chỉ tiêu tiêu chuẩn đối với từng ngành nghề. Vì vậy khi Ngân hàng đánh giá chỉ tiêu tài chính chỉ là trên góc độ tương đối. Ngoài ra việc tính các chỉ tiêu tài chính vẫn luôn tồn tại những nhược điểm đã nêu ở phần trước - Phân tích độ nhạy của dự án còn mang nặng tính chủ quan Thứ ba: Trình độ thẩm định dự án tại nhiều chi nhánh chưa cao Tình hình chung cho thấy tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng trung dài hạn có xu hướng tăng cao tại tất cả các chi nhánh trong năm 2002. Trong khi đó, do chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và chưa nhiều kinh nghiệm nên nhìn chung lực lượng cán bộ tín dụng ( nhất là tại các chi nhánh nhỏ) chưa đủ năng lực thẩm định các dự án. Đặc biệt đối với các dự án có qui mô lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp. Trên đây là những nguyên nhân chủ quan có ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng thẩm định tài chính dự án. Việc xác định các nguyên nhân chủ quan là điều kiện cần nhưng chưa đủ, phải xác định được các nguyên nhân khách quan của những hạn chế đó. Nguyên nhân khách quan Nguyên nhân khách quan là nguyên nhân xuất phát từ điều kiện bên ngoài, những yếu tố khách quan từ môi trường do đó tự bản thân Ngân hàng không thể điều chỉnh được, Ngân hàng phải tìm cách thích nghi và hạn chế được phần nào mà thôi. Nhóm nguyên nhân khách quan này bao gồm Hệ thống thông tin giữa các Ngân hàng chưa phát triển Nhìn chung chất lượng thẩm định dự án trong nghành Ngân hàng chưa cao, nhất là chưa có sự phối hợp, hỗ trợ chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước với các ngân hàng thương mại cũng như giữa các ngân hàng thương mại với nhau trong việc cung cấp thông tin trong hoạt động thẩm định dự án ở từng ngành, từng lĩnh vực cụ thể. Trung tâm thông tin tín dụng trực thuộc Vụ Tín dụng Ngân hàng Nhà nước tuy đã ra đời vài năm nay nhưng cũng chưa thực hiện được đầy đủ vai trò của mình trong việc hỗ trợ các ngân hàng. Điều này cũng góp phần vào việc làm giảm chất lượng thẩm định tài chính dự án của các Ngân hàng nói chung và Ngân Hàng Ngoại Thương nói riêng. Hệ thống văn bản pháp luật còn nhiều bất cập, chưa đầy đủ và đồng bộ Hoạt động thẩm định nói riêng và hoạt động tín dụng nói chung liên quan rất chặt chẽ với các quy định của pháp luật trên nhiều khía cạnh khác nhau, mà hiện nay các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động tín dụng đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nên còn nhiều bất cập, chồng chéo, chưa đầy đủ, thiếu tính ổn định, thủ tục còn rườm rà. Điều đó đã làm cho công tác thẩm định của Ngân hàng gặp nhiều khó khăn. Trong tình hình hiện nay, mặc dù đã có nhiều cố gắng song các cơ chế, chính sách về quản lý đầu tư, về tính công khai trong hoạt động của các doanh nghiệp, về các quy định trong hoạt động tín dụng,…còn rất yếu nên đã gây trở ngại cho hoạt động thẩm định. Ngoài ra, công tác thẩm định dự án cũng đang gặp một số khó khăn về chính sách trong thực hiện cho vay, đặc biệt là vấn đề bảo đảm tiền vay. Tình trạng thiếu trung thực và năng lực hạn chế của các chủ đầu tư Việc lập dự án đầu tư được thực hiện theo thông tư số 09/HĐBT/VPTĐ ngày 21/9/96 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc hướng dẫn lập và thẩm định dự án đầu tư. Nội dung của dự án theo quy định gồm 11 nội dung cụ thể nhưng trên thực tế, phần lớn các dự án khả thi mà ngân hàng tiến hành thẩm định đã không lập đầy đủ theo các nội dung hướng dẫn. Và nguyên nhân thứ hai từ phía chủ đầu tư là kiến thức của khách hàng xin tài trợ về quản lý kinh doanh, về pháp luật còn thấp, trình độ lập dự án còn yếu dẫn tới dự án thiếu chính xác, thiếu căn cứ khoa học, đã gây nên không ít khó khăn cho công tác thẩm định dự án nói chung và công tác thẩm định tài chính dự án nói riêng. Vì vậy, chất lượng thẩm định tài chính dự án cũng bị ảnh hưởng ít nhiều. Ngoài ra, có những dự án khả thi nhưng do năng lực điều hành sản xuất kinh doanh của chủ đầu tư kém, việc sử dụng vốn vay sai mục đích dẫn đến hậu quả là dự án khả thi nhưng khi thực hiện lại không thành công. Và cũng có trường hợp chủ dự án là giám đốc các công ty tư nhân, công ty TNHH gặp tai nạn bất ngờ, không có người thay thế chịu trách nhiệm thì mặc dù dự án có khả thi như thế nào, Ngân hàng vẫn phải chịu rủi ro đó. Đồng thời chất lượng thẩm định dự án bị ảnh hưởng. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến việc Ngân hàng ngại cho vay đối với các thành phần này. Và vì vậy, nhiều khi Ngân hàng đã bỏ lỡ rất nhiều dự án có chất lượng tốt. Nhìn chung, tại thời điểm hiện tại hoạt động của ngân hàng nói chung và hoạt động thẩm định dự án nói riêng có nhiều thuận lợi hơn là khó khăn do những lợi thế hiện tại của Ngân Hàng Ngoại Thương về lãi suất, vốn, công nghệ. Môi trường thuận lợi ở chỗ còn nhiều đoạn khách hàng tốt mà Ngân Hàng Ngoại Thương có thể hướng sang được với những thế mạnh vốn có của mình. Tuy nhiên, để Ngân Hàng Ngoại Thương trở thành một trong những ngân hàng có tầm cỡ trong khu vực và trên thế giới cần phải khắc phục hơn nữa những hạn chế trong hoạt động của Ngân hàng nói chung và hoạt động thẩm định tài chính dự án nói riêng. Chương III Giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay của Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam 3.1. Định hướng hoạt động cho vay của Ngân Hàng Ngoại Thương trong thời gian tới Đối với các ngân hàng Việt Nam hiện nay, loại hình nghiệp vụ đem lại nguồn thu nhập cao nhất cho ngân hàng vẫn là tín dụng. Mà hoạt động của Ngân Hàng Ngoại Thương phải luôn đảm bảo tính an toàn và hiệu quả. Vì vậy mục tiêu của chiến lược sử dụng vốn của Ngân Hàng Ngoại Thương trong những năm tới là "tăng trưởng - an toàn - hiệu quả". Để tiếp tục phát huy được những thành quả đã được và thực hiện thành công mục tiêu, nhiệm vụ đề ra, trong thời gian tới hoạt động cho vay tại Ngân Hàng Ngoại Thương được định hướng như sau: Ngân hàng tận dụng mọi thời cơ để mở rộng tín dụng, đặc biệt nâng cao tỷ trọng tín dụng đầu tư trung và dài hạn từ 30 - 40% tổng dư nợ, trong đó ngân hàng rất chú trọng tới hoạt động cho vay theo dự án. Ngân hàng phấn đấu mức tăng trưởng dư nợ tín dụng chung đến 31/12/2003 tăng 27,1% so với cùng kỳ năm 2002 và tỷ lệ nợ quá hạn/ tổng dư nợ luôn thấp hơn 3,5%. Bám sát định hướng của Nhà nước về chiến lược phát triển kinh tế, sớm tiếp cận với các dự án, các chương trình kinh tế trọng điểm để chủ động bố trí vốn, trực tiếp tham gia hoặc tham gia theo phần, đồng tài trợ với các ngân hàng thương mại khác để phát huy sức mạnh về vốn, kinh nghiệm cũng như hạn chế rủi ro. Tiếp tục mở rộng các đối tượng cho vay nhằm khai thác mọi tiềm năng trong nền kinh tế, có cơ chế thoả đáng trong chính sách tín dụng cho mục tiêu xã hội. Tuy nhiên, với thế mạnh về vốn Ngân Hàng Ngoại Thương sẽ tập trung một tỷ trọng vốn thích đáng đầu tư vào các dự án lớn thuộc các doanh nghiệp có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân (các tổng công ty 90, 91). Còn đối với các đối tượng khách hàng khác Ngân hàng cũng nên thực hiện các chính sách mềm dẻo để thu hút những khách hàng tiềm năng như các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp thuộc loại vừa và nhỏ bên cạnh việc củng cố đội ngũ khách hàng truyền thống. Ngoài ra, Ngân Hàng Ngoại Thương cũng phải cạnh tranh mạnh mẽ với các ngân hàng khác. Vì vậy Ngân hàng cần nâng cao khả năng cạnh tranh bằng những ưu thế và sự khác biệt như cạnh tranh bằng công cụ lãi suất, phí giao dịch hấp dẫn, phong cách phục vụ, công tác marketing…đặc biệt đối với các khoản vay lớn, các dự án có tính khả thi và độ an toàn cao. Tuy nhiên, mở rộng tín dụng không thể bỏ qua việc nâng cao chất lượng tín dụng, đảm bảo vốn được đầu tư vào các dự án có hiệu quả không chỉ hiệu quả về mặt kinh tế mà cũng cần đến hiệu quả về mặt xã hội của dự án, đảm bảo khả năng thu hồi vốn. Vậy thực chất của việc mở rộng tín dụng chính là lấp đầy những khoảng trống mà do sự hạn chế trong việc cho vay nên Ngân hàng đã bỏ sót những khách hàng, những dự án tốt. Do đó, Ngân hàng cần phải thẩm định tốt để hoạt động tín dụng không những được mở rộng mà còn được nâng cao chất lượng. Đặc biệt là phải nâng cao chất lượng thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay của Ngân hàng. 3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam 3.2.1. Định hướng cho công tác thẩm định tài chính dự án trong thời gian tới Với định tích cực tìm kiếm các dự án khả thi để đẩy mạnh công tác cho vay nhằm phục vụ tốt hơn sự nghiệp phát triển kinh tế của đất nước thì trong thời gian tới, công tác thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương cần dựa trên những hướng sau: Công tác thẩm định tài chính phải xuất phát từ tình hình thực tiễn trong nghành và nhằm phục vụ cho hoạt động cho vay trong từng giai đoạn. Quy trình tiến hành công tác thẩm định phải được tiến hành một cách khoa hoc, hiện đại sát với tình hình thực tế và phù hợp với nghiệp vụ của Ngân hàng. Công tác thẩm định dự án đòi hỏi tính chủ động, năng lực sáng tạo, khả năng phân tích, tổng hợp, đặc biệt là trong thẩm định tài chính dự án. 3.2.2. Một số giải pháp Công tác thẩm định tài chính dự án tại Ngân Hàng Ngoại Thương luôn cần phải hoàn thiện hơn. Và để được như vậy, những hạn chế đã nêu trên cần có giải pháp khắc phục. Thứ nhất: Tăng cường công tác thu thập thông tin và nâng cao chất lượng thông tin Trong thời đại thông tin ngày nay, vai trò thông tin mang tính sống còn đối với bất kỳ một đơn vị, tổ chức kinh doanh nào, đặc biệt là đối với nghành ngân hàng và nhất là hoạt động tín dụng. Trong đó, vai trò thông tin lại càng quan trọng hơn trong hoạt động thẩm định tài chính dự án. Chất lượng thẩm định tài chính dự án phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng của nguồn thông tin mà ngân hàng thu thập được vậy nên nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án thì điều quan trọng là phải có được nguồn thông tin đáng tin cậy, chính xác và kịp thời. - Đối với nguồn thông tin nội bộ Để đảm bảo xây dựng được hệ thống tin hoạt động có hiệu quả Ngân hàng cần phải hoàn thiện hệ thống cung cấp thông tin, báo cáo nội bộ, có sự trao đổi thường xuyên giữa các chi nhánh trong nội bộ ngân hàng. Mạng lưới thông tin phải kết hợp chặt chẽ từ trung ương đến địa phương. Tất cả những thông tin về tín dụng cần phải được tập trung về một mối là phòng thông tin tín dụng tại trung ương. Điều này nhằm đảm bảo thông tin liên quan đến dự án và thẩm định dự án sẽ được cung cấp nhanh chóng kịp thời, đầy đủ, chính xác khi cần thiết. Tại phòng thông tin tín dụng trung ương các thông tin cũng nên được phân nhóm theo từng nghành nghề, lĩnh vực, khu vực khác nhau. Ngoài ra, Ngân Hàng Ngoại Thương còn là một ngân hàng được trang bị hệ thống máy tính hiện đại nhất so với các Ngân hàng khác ở Việt Nam, đây chính là điểm lợi thế của Ngân Hàng Ngoại Thương. Vì vậy, Ngân Hàng Ngoại Thương cần biết khai thác tối đa lợi thế của mình. Ngân hàng xây dựng mạng lưới hệ thống máy tính nội bộ để trao đổi thông tin giữa các phòng và chi nhánh được tiến hành nhanh chóng. Ngân hàng nếu biết khai thác có hiệu quả mạng máy tính thì đây sẽ là chìa khoá giải quyết vấn đề thông tin một cách kịp thời và chính xác nhất. - Đối với nguồn thông tin bên ngoài Nguồn thông tin bên ngoài là nguồn được thu thập từ Phòng thông tin tín dụng của Ngân hàng Nhà nước, của các Ngân hàng thương mại khác, rồi từ phía bạn hàng, từ các cơ quan quản lý khác nhau như các Bộ Thương mại, Bộ Đầu tư, từ sách báo, tạp chí,…Nguồn thông tin này cũng quan trọng không kém nguồn thông tin nội bộ. Tuy nhiên, nguồn thông tin bên ngoài thường đa dạng hơn nguồn thông tin nội bộ và có độ tin cậy kém hơn. Vì vậy, Ngân Hàng Ngoại Thương cần có kế hoạch thu thập thông tin từ bên ngoài một cách hợp lý. Ngân hàng cần có bộ phận chuyên thu thập thông tin, cần có sự giúp đỡ của các công ty kiểm toán để kiểm tra tính chính xác và trung thực của các báo cáo tài chính mà doanh nghiệp xin vay vốn trình lên. Ngoài ra, Ngân hàng cũng nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia tư vấn kỹ thuật để trợ giúp trong việc thẩm định khía cạnh kỹ thuật công nghệ của dự án, từ đó xác định chính xác tổng nhu cầu vốn đầu tư. Trong điều kiện hiện nay, tìm kiếm thông tin trên mạng thông tin toàn cầu Internet đang rất được phổ biến rộng rãi và cập nhật. Thứ hai: Hoàn thiện nội dụng, phương pháp thẩm định - Nâng cao tính chính xác của việc tính toán các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài chính. Ngân hàng cần nghiên cứu và đưa ra các tiêu chuẩn cho phép đối với từng nghành nghề. Từ đó, Ngân hàng có thể so sánh với các chỉ tiêu hiệu quả và an toàn tài chính của dự án, dù có thể không tuyệt đối chính xác nhưng nó cũng góp phần vào việc đi đến kết luận tài trợ hay không. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài chính dự án là nội dung rất quan trọng trong quá trình thẩm định tài chính dự án. Vì vậy, các chỉ tiêu này cần được tính toán một cách cẩn thận, chính xác, tính đúng giá trị. Trong đó, cán bộ thẩm định đặc biệt quan tâm đến giá trị thời gian của tiền thì mới so sánh được giá trị tại các thời điểm khác nhau một cách chính xác được. Điều đó cũng có nghĩa là cán bộ thẩm định phải xác định chính xác khoản thu hồi ở thời điểm cuối dự án và tỷ lệ chiết khấu. Xác định đúng khoản thu hồi ở thời điểm cuối dự án Các khoản thu hồi như thu hồi thanh lý TSCĐ khi dự án kết thúc, khoản thu nhập này là khoản thu nhập làm tăng giá trị luồng tiền tại thời điểm cuối của dự án, khi xác định luồng tiền thì khoản thu hồi này được coi là khoản thu nhập bất thường và phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Xác định chính xác tỷ lệ chiết khấu Xác định chính xác tỷ lệ chiết khấu là một việc làm không đơn giản. Về lý thuyết tỷ lệ chiết khấu là chi phí bình quân gia quyền của vốn - WACC, nhưng trong hoàn cảnh hiện nay việc xác định được chi phí vốn bình quân không phải là việc làm dễ dàng. Vấn đề là phải xác định được mức độ rủi ro đối với từng loại nghành nghề, lĩnh vực khác nhau từ đó có thể lấy dự đoán đó làm cơ sở cho việc dự tính lãi suất chiết khấu. Đối với dự án này lãi suất chiết khấu được ngân hàng sử dụng là lãi suất cho vay. - Cần linh hoạt hơn trong các dự tính mức thay đổi của giá bán sản phẩm Khi áp dụng các phương pháp hiện đại dự án không chỉ được xem xét ở trạng thái tĩnh mà nó còn được xem xét ở trạng thái động nhằm đưa ra những phân tích mang tính chất thực tế hơn. Từ đó, Ngân hàng có những đánh giá xác đáng về mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận. Mức độ này hợp lý thì ngân hàng sẽ chấp nhận tài trợ. Ngoài ra, việc nhận diện được mức độ của rủi ro còn giúp cho ngân hàng có được các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để hạn chế các rủi ro đó. Ngân hàng có thể dùng hai cách để dự tính mức độ biến thiên của các yếu tố của dự án. Đối với phân tích tình huống: tức là phân tích các tình huống xấu nhất, tốt nhất có thể xảy ra đối với dự án đồng thời xác xuất xảy ra các trường hợp đó. Tuy nhiên ở Việt Nam phân tích tình huống là không phổ biến, vì chất lượng thông tin ở Việt Nam còn rất kém. Đối với phân tích độ nhạy Phân tích độ nhạy nhằm xác định chính xác các yếu tố mà tác động của rủi ro dự toán nhiều nhất. Trong phân tích nhạy cảm, người ta phân tích sự thay đổi của NPV khi có một nhân tố thay đổi với giả định các nhân tố khác được cố định. Thẩm định dự án là nghiên cứu một tập tài liệu được soạn thảo trên cơ sở các giả định nên không thể dự báo một cách chính xác và đầy đủ những gì có thể xảy ra trong tương lai. Vì vậy mà phân tích độ nhạy được sử dụng rất phổ biến trong thẩm định dự án. Để có được kết quả phân tích độ nhạy tốt, đội ngũ cán bộ thẩm định của Ngân hàng phải có tầm nhìn vĩ mô, tầm nhìn mang tính định hướng, chiến lược thì mới đưa ra được những giả thiết, những tình huống sát với thực tế, có khả năng tác động đến dự án trong tương lai như: biến động của thị trường, giá cả sản phẩm, sự thay đổi về chính sách thuế… Cũng thông qua việc phân tích độ nhạy, Ngân hàng xác định được những nhân tố có tác động lớn nhất tới các chỉ tiêu hiệu quả của dự án, từ đó có biện pháp bảo đảm, hỗ trợ và hạn chế rủi ro. Qua phân tích các giải pháp nêu trên, đối với dự án tài trợ xây dựng nhà máy sản xuất da và các sản phẩm giả da tại Minh Đức - Mỹ Hào - Hưng Yên, quá trình thẩm định của dự án cần được thẩm định như sau Giá cả được điều chỉnh theo mức hợp lý Bảng 3.1: Tóm tắt dự kiến doanh thu Đơn vị: đồng Danh mục 7-2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 CS đạt được của dự án 60% 70% 80% 90% 100% 100% 100% 1-Ba lô xuất khẩu Số lượng 24,000 56,000 64,000 72,000 80,000 80,000 80,000 Đơn giá (1000đ/c) 48.89 48.89 48.89 48.89 48.89 48.89 48.89 Thành tiền 1,173,360 2,737,840 3,128,960 3,520,080 3,911,200 3,911,200 3,911,200 2-Túi đựng Barit loại 1 tấn Số lượng 50,400 58,800 67,200 75,600 84,000 84,000 84,000 Đơn giá (1000đ/c) 82.0 82.0 82.0 82.0 82.0 82.0 82.0 Thành tiền 2,066,400 4,821,600 5,510,400 6,199,200 6,888,000 6,888,000 6,888,000 3-Cặp sách học sinh, cán bộ Số lượng 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000 5,000 5,000 Đơn giá (1000đ/c) 55 55 55 55 55 55 55 Thành tiền 165,000 192,500 220,000 247,500 275,000 275,000 275,000 Tổng doanh thu 3,239,760 7,751,940 8,859,360 9,966,780 11,074,200 11,074,200 11,074,200 (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Bảng 3.2: Kết quả tài chính của dự án Đơn vị: Triệu đồng 07/2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Doanh thu 3,239,760 7,751,940 8,859,360 9,966,780 11,074,200 11,074,200 11,074,200 11,074,200 Lãi gộp 1,165,854 3,480,841 4,267,994 4,934,871 5,757,341 5,718,697 5,605,932 5,657,816 Lãi ròng 160,382 1,820,168 2,381,157 2,814,216 3,543,101 3,586,689 3,340,669 3,116,156 (Nguồn: Báo cáo thẩm định của VCB) Thẩm định các chỉ tiêu tài chính Giá trị hiện tại ròng (với lãi suất chiết khấu 9%) 2.183.948,94 Giá trị hiện tại ròng (với lãi suất chiết khấu 6%) 3.766.218,83 Tỷ lệ hoàn vốn nội bộ IRR (r=9%) 14% Thời gian hoàn vốn 5 năm 2 tháng Thẩm định độ nhạy của dự án (doanh thu giảm 5%) Khi đó Giá trị hiện tại ròng (với lãi suất chiết khấu 9%) 462.467,75 Giá trị hiện tại ròng (với lãi suất chiết khấu 6%) 1.855.633,40 Tỷ lệ hoàn vốn nội bộ IRR (r=9%) 10% Thời gian hoàn vốn 5 năm 10 tháng Kết luận Với những tính toán ở trên, Ngân hàng có thể chấp nhận cho công ty TNHH Tuấn Lợi vay với những điều kiện như ở phần thẩm định dự án. Thứ ba: Nâng cao trình độ, kinh nghiệm và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ thẩm định Ngân hàng hay Phòng Đầu tư dự án luôn luôn phải nâng cao trình độ, kinh nghiệm và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ thẩm định hơn nữa bởi chung quy khởi nguồn của mọi vấn đề đều bắt đầu từ con người. Trong hoạt động thẩm định cán bộ thẩm định trực tiếp tổ chức công tác thẩm định hiệu quả tài chính dự án. Kết quả của thẩm định tài chính dự án là kết quả của việc đánh giá, xem xét dự án theo nhìn nhận chủ quan của cán bộ thẩm định dựa trên cơ sở khoa học và các tiêu chuẩn thẩm định khác nhau. Chất lượng của thẩm định tài chính dự án phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của người cán bộ thẩm định. Vì vậy, để nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án cần phải nâng cao trình độ, chuyên môn của cán bộ thẩm định dự án. Và giải pháp cho Phòng Đầu tư dự án là: bổ sung thêm nhân sự có đào tạo tốt. Về trình độ chuyên môn, cán bộ thẩm định cần được đào tạo chính quy, có kiến thức cơ bản về kinh tế thị trường, khả năng đàm phán nhằm tăng cường năng lực hoạt động. Về kinh nghiệm công tác, phần lớn cán bộ ngân hàng đều rất trẻ, đặc biệt là cán bộ phòng thẩm định. Vì vậy Ngân hàng cần sắp xếp có sự xen kẽ giữa những cán bộ trẻ năng động, nhiệt tình với những cán bộ lâu năm đầy kinh nghiệm để có sự học hỏi trao đổi và bổ sung cho nhau. Từ đó, luôn đào tạo được đội ngũ cán bộ kế cận giỏi vừa có sự hoạt bát, nhanh nhẹn, sáng tạo của tuổi trẻ, vừa được tiếp thu, lĩnh hội những kinh nghiệm quý báu của thế hệ trước, và có thể đảm đương với cương vị chủ chốt trong bất cứ trường hợp nào. Ngoài ra, không thể bỏ qua việc đào tạo cán bộ thẩm định có phẩm chất đạo đức tốt, trung thực, có tính thần trách nhiệm, kỷ luật nghề nghiệp cao. Thứ tư: Đẩy mạnh công tác chuyên môn hoá trong công việc Một giải pháp cũng rất quan trọng của phòng đầu tư dự án, đó là đẩy mạnh tính chuyên môn hoá trong công tác tổ chức. Ngân Hàng Ngoại Thương nói chung và phòng đầu tư dự án nói riêng cần phải đẩy mạnh tính chuyên môn hoá trong hoạt động của mình. Đối với phòng đầu tư dự án, việc tách các công việc: tìm kiếm khách hàng, thu thập thông tin, thẩm định, cho vay, theo dõi khoản vay, giải ngân và thu nợ thành các bộ phận riêng biệt là rất cần thiết. Hiện nay, cán bộ thẩm định phải làm tất cả các công việc trên. Điều đó dẫn đến công việc không mang tính tập trung, ví dụ như nhiều khi cán bộ thẩm định đang thu thập thông tin cho một dự án mới thì lại phải giải ngân một dự án khác,… hay nói cách khác là họ đồng thời phải giải quyết nhiều công việc cùng một lúc thì sẽ khó tránh khỏi chất lượng công việc không cao. Vì vậy, chuyên môn hoá các công việc trên sẽ giúp cho cán bộ thẩm định làm việc tập trung hơn, năng suất lao động cao hơn, chất lượng của từng công việc trên sẽ được nâng cao hơn, và cũng tức là chất lượng công tác thẩm định sẽ tốt hơn. Thứ 5: Phân công tổ chức hợp lý Có một đội ngũ cán bộ giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ thôi thì chưa đủ vì nếu họ không được bố trí một cách hợp lý thì cũng coi như bỏ phí tài năng của mình. Vì vậy, việc phân công, bố trí hợp lý, có khoa học trong quá trình thẩm định tài chính dự án sẽ tránh được sự chồng chéo không cần thiết, giảm những hạn chế và phát huy mặt tích cực của cán bộ thẩm định cũng như của cả tập thể, giảm chi phí hoạt động cũng như rút ngắn thời gian thẩm định. Để có được sự tổ chức, sắp xếp một cách hợp lý và khoa học thì Ngân hàng cần phải dựa trên năng lực sở trường của mỗi cán bộ nhằm phát huy được thế mạnh của họ. Ngoài ra, hàng năm ngân hàng cần tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn cho cán bộ thẩm định trong toàn hệ thống với sự tham gia của các chuyên gia trong và ngoài nước để trao đổi kinh nghiệm. Và đây cũng là dịp để cán bộ của các cấp khác nhau có thể góp ý, giúp đỡ lẫn nhau, bổ sung kiến thức cho nhau, từ đó khắc phục được những khoảng cách chênh lệch về trình độ cũng như kinh nghiệm của các cán bộ trong toàn hệ thống từ trung ương đến cấp chi nhánh. Và Ngân hàng không thể không đưa ra giải pháp về chế độ thưởng phạt rõ ràng. Vì điều này sẽ khích lệ cán bộ thẩm định tính nhiệt tình, sáng tạo, làm việc hết mình. Tóm lại, tất cả những giải pháp trên đều là những cách để Ngân Hàng Ngoại Thương ngày càng phát triển bằng việc nâng cao chất lượng thẩm định tài chính. Tuy nhiên, đó là những vấn đề mà tự Ngân hàng có thể thực hiện được. Còn những vấn đề mà Ngân hàng không thể tự quyết định được, Ngân hàng phải khắc phục bằng những kiến nghị với các cơ quan chức năng có thẩm quyền liên quan trực tiếp tới vấn đề. 3.3. Một số kiến nghị Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng Nhà nước điều tiết toàn bộ hoạt động của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Vì vậy, đề nghị Ngân hàng Nhà nước cần có những chính sách hoàn thiện trung tâm thông tin tín dụng Trung ương, nâng cao vai trò điều phối, chủ động trong việc thu thập thông tin từ các nguồn, từ đó hỗ trợ cung cấp thông tin cho hoạt động thẩm định tài chính có hiệu quả hơn. Ngân hàng Nhà nước cũng cần tổ chức những chương trình đào tạo, tập huấn, trao đổi kinh nghiệm trong toàn nghành để tăng cường hợp tác giữa các ngân hàng thương mại, đồng thời nâng cao trình độ nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ. Kiến nghị với chủ dự án đầu tư Ngân hàng thường căn cứ vào các thông tin mà chủ dự án phân tích, cho nên mức độ chính xác của thông tin có ảnh hưởng mang tính chất quyết định đối với kết quả thẩm định. Vì vậy, Ngân hàng đề nghị chủ đầu tư cần có thái độ hợp tác chặt chẽ hơn với ngân hàng. Chủ đầu tư phải có trách nhiệm chấp hành nghiêm chỉnh việc xây dựng và lập dự án theo đúng nội dung quy định trong Thông tư số 09/BKH/VPTĐ của Bộ kế hoạch và Đầu tư ngày 21/09/1996 về việc xây dựng và thẩm định dự án. Chủ đầu tư phải đưa ra thông tin đảm bảo tính trung thực, và có trách nhiệm đối với những thông tin cung cấp làm cơ sở cho công tác thẩm định. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ ngành liên quan Vai trò của ngành Ngân hàng nói chung và của công tác thẩm định dự án nói riêng là rất quan trọng trong nền kinh tế, đặc biệt là khi xã hội ngày càng phát triển. Tuy nhiên đây cũng là một ngành chịu ảnh hưởng rất lớn bởi các biến động của môi trường như các chính sách, các văn bản pháp luật…Vì vậy, Chính phủ và các Bộ ngành cần phải có đường lối chính sách đúng đắn, có tầm nhìn lâu dài, tránh thay đổi liên tục các văn bản pháp luật cũng như các chính sách. Các bộ ngành thì phải xây dựng hệ thống các chỉ tiêu, định mức kinh tế kỹ thuật của ngành do mình quản lý. Đối với các doanh nghiệp Nhà nước, trước khi ra quyết định đầu tư, tổng mức vốn đầu tư của dự án phải được thông qua bởi cơ quan chức năng. Vì vậy, đề nghị các cơ quan chủ quản khi phê duyệt tổng mức vốn đầu tư cần tính toán một cách khách quan, chính xác. Ngoài ra, Nhà nước cần chỉ đạo các doanh nghiệp nghiêm túc thực hiện chế độ kế toán, thống kê và thông tin báo cáo theo đúng quy định, cần thành lập những công ty chuyên trách về định giá tài sản thế chấp để tránh sự sai lệch trong việc đánh giá tài sản thế chấp nhằm phục vụ tốt nhất cho công tác thẩm định, từ đó hạn chế rủi ro cho hoạt động của ngân hàng. Chính phủ cũng nên xem xét đến việc cho Ngân hàng và doanh nghiệp tự thoả thuận giải quyết các vấn đề giữa hai bên. Bởi vì, suy cho cùng, hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương Mại cũng như việc đi bán hàng. Nếu chủ hàng đồng ý bán hàng thì sẽ phải tự tìm cách thu hồi tiền và cũng sẽ phải có rủi ro xảy ra. Kết luận [ơNền kinh tế ngày càng phát triển thì nhu cầu vốn cho sự phát triển đó càng tăng mạnh. Điều đó cũng có nghĩa là hoạt động tín dụng phát triển cùng với sự phát triển của nền kinh tế. Mà để hoạt động tín dụng ngày càng tốt hơn thì việc nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đóng vai trò quan trọng. Trong thời gian gần đây, hoạt động tín dụng đã gặp rất nhiều thuận lợi, đó là môi trường đầu tư được cải thiện, rào cản pháp lý trong hoạt động ngân hàng từng bước được dỡ bỏ . Tuy nhiên, để hoàn thiện công tác thẩm định Ngân hàng cần phải có những giải pháp đồng bộ với sự giúp đỡ từ nhiều phía trong thời gian dài. Vì vậy, trong giới hạn về thời gian và phạm vi nghiên cứu, đề tài "Nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay tại Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam " chỉ đề cập tới các vấn đề sau - Khái quát hoạt động cơ bản của NHTM, vai trò của hoạt động tín dụng đặc biệt là tín dụng trung và dài hạn đối với NHTM. Từ đó thấy được sự cần thiết phải thẩm định tài chính dự án, và sự cần thiết phải nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án. - Đánh giá thực trạng thẩm định tài chính dự án trong hoạt động cho vay của Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam. Từ đó, rút ra được những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đưa ra giải pháp để nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án và đề xuất một số kiến nghị. Em hy vọng rằng những giải pháp và kiến nghị được đề cập trong cuốn chuyên đề này sẽ đóng góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án của Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Lưu Thị Hương người đã giúp đỡ em tận tình trong quá trình viết chuyên đề này cùng toàn thể cán bộ nhân viên Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam. Danh mục tài liệu tham khảo 1. PGS.TS. Lưu Thị Hương (chủ biên), 2002, Giáo trình Tài chính Doanh nghiệp, NXB Giáo dục. 2. TS. Phan Thị Thu Hà-TS. Nguyễn Thị Thu Thảo (chủ biên), 2002, Giáo trình Ngân Hàng Thương Mại Quản trị và Nghiệp vụ, NXB Thống kê Hà Nội. 3. TS. Nguyễn Bạch Nguyệt (chủ biên), 2000, Giáo trình Lập và quản lý Dự án đầu tư, NXB Thống kê. 4. Frederic S.Mishkin, 1999, Tiền tệ, Ngân hàng và thị trường Tài chính, NXB Khoa học và Kỹ thuật. 5. PGS.TS. Võ Thanh Thu, 1993, Quản trị dự án đầu tư trong nước và quốc tế, Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. 6. Hoàng Kim, 2001, Tiền tệ Ngân hàng-Thị trường Tài chính, NXB Tài chính 7. Tổng quan về quá trình thẩm định, Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam 8. Báo cáo thường niên năm 2000, 2001 của Ngân Hàng Ngoại Thương Việt Nam. 9. Báo cáo hội nghị giám đốc, ngày 17 - 18 tháng 02 năm 2003. 10. Tài liệu tập huấn, T/05-2002, Phân tích tài chính và Thẩm định dự án đầu tư, Chương trình hỗ trợ phát triển và hội nhập.