Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa có ai công bố trong một công trình
nào khác.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đậu tương là loại cây trồng chiến lược của nhiều quốc gia trên thế giới. Hạt
đậu tương có hàm lượng các chất dinh dưỡng cao: 40% - 50% protein, 18% -25%
lipit, chứa nhiều loại axit amin cần thiết (lizin, triptophan, metionin, xystein, lozin .)
và nhiều loại vitamin (B1, B2, C, D, E, K .), là nguồn năng lượng cần thiết cho cuộc
sống con người.
Cây đậu tương có thời gian sinh trưởng ngắn, hệ rễ có nốt sần mang vi khuẩn cố định
đạm nên cây đậu tương thường được trồng luân canh với lúa và ngô để tăng vụ và cải
tạo đất bạc màu. Với những giá trị to lớn đó mà cây đậu tương được trồng phổ biến ở
nhiều nơi từ vùng ôn đới đến vùng nhiệt đới, từ 550 vĩ Bắc đến 550 vĩ Nam, từ vùng
thấp hơn mực nước biển cho đến vùng cao trên 2000m so với mực nước biển với
diện tích khoảng hơn 74,4 triệu ha [3], [8]. Trong đó, chúng được trồng nhiều nhất ở
Mỹ, Braxin, Argentina, Trung Quốc, Ấn Độ.
Ở Việt Nam cây đậu tương được gieo trồng ở cả 7 vùng nông nghiệp trên cả nước.
Các giống đậu tương ở nước ta hiện nay rất phong phú gồm các giống đậu tương
nhập nội, giống lai tạo, giống đậu tương đột biến và tập đoàn các giống đậu tương địa
phương. Các giống này đa dạng và phong phú cả về kiểu hình và kiểu gen, đây là
nguồn nguyên liệu để chọn tạo giống đậu tương mới cho năng suất và chất lượng phù
hợp với mục tiêu chọn giống [8].
Đậu tương là cây tương đối mẫm cảm với điều kiện ngoại cảnh và thuộc vào nhóm
cây chịu hạn kém. Vì vậy đánh giá sự đa dạng di truyền của các giống đậu tương địa
phương để tạo cơ sở cho công tác lai tạo giống và đề xuất biện pháp nâng cao tính
chịu hạn là vấn đề rất được quan tâm nghiên cứu. Hiện nay có rất nhiều phương pháp
được ứng dụng trong phân tích sự đa dạng di truyền của các giống cây trồng nói
chung và cây đậu tương nói riêng như RFLP, AFLP, SSR, RAPD . Các phương
pháp này không những phát huy hiệu quả mà còn khắc phục nhược điểm của các
phương pháp chọn giống truyền thống bởi hiệu quả sàng lọc cao, nhanh, và tin cậy.
Trong số những phương pháp kể trên thì RAPD là phương pháp được sử dụng rộng
rãi bởi đây là phương pháp dễ thực hiện và ít tốn kém mà vẫn đánh giá được sự đa
dạng di truyền và mối quan hệ di truyền ở mức độ phân tử. Chỉ thị RAPD cho độ đa
hình cao nên được sử dụng để nghiên cứu đa dạng sinh học, sự liên kết giữa các tính
trạng số lượng, đánh giá sự sai khác hệ gen của các dòng chọn lọc ứng dụng trong
chọn tạo giống cây trồng.
Chính vì vậy việc nghiên cứu sự đa dạng di truyền ở mức ADN và sự phản ứng đối
với hạn ở giai đoạn hạt nảy mầm, giai đoạn cây non là cơ sở khoa học để đề xuất việc
chọn những giống đậu tương có khả năng chịu hạn góp phần bảo tồn, phát triển
nguồn gen cây đậu tương, tuyển chọn giống đậu tương thích hợp làm vật liệu chọn
giống là những vấn đề rất được quan tâm nghiên cứu. Xuất phát từ lý do như vậy
chúng tôi chọn đề tài:
“Nghiên cứu sự đa dạng di truyền của một số giống đậu tương (Glycine Max (L.)
Merrill) địa phương”.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Xác định sự đa dạng di truyền của các giống đậu tương địa phương ở mức
kiểu hình và mức phân tử ADN.
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
- Khảo sát sự đa dạng kiểu hình của các giống đậu tương thông qua các đặc điểm
hình thái, hóa sinh.
- Xác định hàm lượng protein, hàm lượng đường, hoạt độ enzym amylase, enzym
protease ở giai đoạn hạt nảy mầm.
- Phân tích sự phản ứng đối với hạn của các giống đậu tương trong điều kiện hạn
nhân tạo.
- Sử dụng kỹ thuật RAPD với 10 mồi ngẫu nhiên để nhân bản các đoạn ADN từ
ADN hệ gen của các giống đậu tương địa phương.
- Thiết lập sơ đồ hình cây và xác định khoảng cách di truyền giữa các giống đậu
tương nghiên cứu.
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan i
Lời cảm ơn ii
Những chữ viết tắt iii
Mục lục .iv
Danh mục các bảng .vii
Danh mục các hình .ix
MỞ ĐẦU 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Đặc điểm thực vật học và hóa sinh học hạt đậu tương .3
1.2. Nghiên cứu khả năng phản ứng của cây đậu tương đốivới hạn .4
1.2.1. Sự phản ứng của cây đậu tương đối với hạn ở giai đoạn hạt nảy mầm .4
1.2.2. Sự phản ứng của cây đậu tương đối với hạn ở giai đoạn cây non .7
1.3. Sử dụng kỹ thuật RAPD trong nghiên cứu sự đa dạng di truyền ở mức phân tử 8
1.3.1. RAPD 8
1.3.2. Nghiên cứu sự đa dạng di truyền bằng RAPD 10
Chương 2. VẬT LIỆU VÀ PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 12
2.1. Vật liệu nghiên cứu .12
2.1.1.Vật liệu thực vật .12
2.1.2. Các hoá chất và thiết bị .12
2.2. Phương pháp nghiên cứu 13
2.2.1. Phương pháp xác định sự sinh trưởng của rễ mầm và thân mầm .13
2.2.2. Phương pháp hóa sinh .14
2.2.2.1. Phân tích hoá sinh giai đoạn hạt tiềm sinh .14
2.2.2.2. Đánh giá khả năng chịu hạn thông qua phân tích một số chỉ tiêu hoá sinh ở giai
đoạn hạt nảy mầm 15
2.2.3. Phương pháp sinh lý 17
2.2.3.1. Đánh giá khả năng chịu hạn ở giai đoạn cây non bằng phương pháp gây hạn
nhân tạo .17
2.2.3.2. Xác định hàm lượng proline .18
2.2.4. Phương pháp sinh học phân tử 19
2.2.4.1. Phương pháp tách ADN tổng số từ mầm đậu tương 19
2.2.4.2. Phản ứng RAPD .19
2.2.4.3. Phân tích số liệu RAPD 19
2.2.5. Phương pháp xử lý kết quả và tính toán số liệu 20
Chương 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 21
3.1. Kết quả phân tích tính đa dạng kiểu hình của các giống đậu tương nghiên cứu .21
3.1.1.Đặc điểm hình thái, kích thước khối lượng và hóa sinh hạt của 16 giống đậu
tương 21
3.1.1.1. Hình thái, kích thước và khối lượng hạt .21
3.1.1.2. Hàm lượng protein, lipit .23
3.1.2. Khả năng phản ứng của 16 giống đậu tương ở giai đoạn hạt nảy mầm 26
3.1.2.1. Kích thước rễ mầm và thân mầm .26
3.1.2.2. Hoạt độ enzym α - amilase và hàm lượng đường trong hạt nảy mầm của các
giống đậu tương dưới tác động của sorbitol 7 % 28
3.1.2.3. Hoạt độ enzym protease và hàm lượng protein trong hạt nảy mầm của các
giống đậu tương dưới tác động của sorbitol 7 % 33
3.1.2.4. Nhận xét .38
3.1.3. Khả năng phản ứng đối với hạn của 16 giống đậu tương ở giai đoạn cây non 3 lá 39
3.1.3.1 Tỷ lệ thiệt hại 39
3.1.3.2. Chỉ số chịu hạn tương đối 41
3.1.3.3. Hàm lượng protein và prolin 42
3.1.3.4. Nhận xét .46
3.1.4. Sự phân bố của các giống đậu tương nghiên cứu 46
3.2. Kết quả phân tích tính đa dạng di truyền ở mức phân tử ADN của các giống đậu
tương nghiên cứu .48
3.2.1. Kết quả tách chiết ADN tổng số .48
3.2.2. Phân tích sự đa hình ADN bằng kỹ thuật RAPD .49
3.2.3. Nhận xét về kết quả phân tích đa hình ADN trong hệ gen của 16 giống đậu
tương địa phương 60
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .61
CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN .63
TÀI LIỆU THAM KHẢO 64
78 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1918 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Nghiên cứu sự đa dạng di truyền của một số giống đậu tương (Glycine max (L.) merrill) địa phương, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
79 ± 0,02
QNG 0,35 ± 0,04 0,52 ± 0,04 0,65 ± 0,01 0,73 ± 0,05 0,70 ± 0,04
CB2 0,36 ± 0,02 0,49 ± 0,10 0,61 ± 0,06 0,72 ± 0,07 0,65 ± 0,05
CB3 0,46 ± 0,01 0,61 ± 0,09 0,70 ± 0,01 0,79 ± 0,11 0,68 ± 0,02
DL 0,41±0,06 0,56 ± 0,02 0,67 ± 0,02 0,74 ± 0,06 0,69 ± 0,05
KH 0,50 ± 0,09 0,67 ± 0,02 0,74 ± 0,05 0,84 ± 0,09 0,79 ± 0,01
TN 0,32 ± 0,04 0,49 ± 0,04 0,60 ± 0,10 0,74 ± 0,03 0,68 ± 0,06
BC 0,40 ± 0,02 0,58 ± 0,05 0,70 ± 0,04 0,80 ± 0,05 0,76 ± 0.04
SL 0,36 ± 0,03 0,49 ± 0,09 0,69 ± 0,12 0,86 ± 0,04 0,65 ± 0,02
LS 0,45 ± 0,03 0,57 ± 0,03 0,69 ± 0,06 0,76 ± 0,03 0,72 ± 0,09
ĐT84 0,30 ± 0,01 0,35 ± 0,14 0,52 ± 0,02 0,63 ± 0,01 0,54 ± 0,03
VX93 0,38 ± 0,01 0,51 ± 0,06 0,54 ± 0,03 0,62 ± 0,02 0,58 ± 0,05
Kết quả ở bảng 3.8 cho thấy, hoạt độ của protease của các giống biểu hiện rất khác
nhau, dao động từ 0,29 đến 0,86 ĐVHĐ/mg. Hàm lượng protease trong hạt nảy mầm
của các giống đậu tương nghiên cứu tăng từ 1 đến 7 ngày hạn, cao nhất ở 7 ngày hạn
và đến 9 ngày hạn hàm lượng protease bắt đầu giảm. Ở 7 ngày hạn giống SL có hoạt
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
35
độ protease cao nhất đạt 0,86 ĐVHĐ/mg và tăng 2,39 lần so với 1 ngày hạn, thấp
nhất là giống VX93 đạt 0,62 ĐVHĐ/mg và tăng 1,62 lần.
Enzym protease trong hạt có thể được tổng hợp từ trước ở dạng tiền chất và tồn tại
song song với protein dự trữ, nhưng cũng có một số được tổng hợp trong quá trình
nảy mầm của hạt. Nhiều nghiên cứu đã cho rằng tăng ASTT của tế bào thông qua các
phân tử chất tan làm tăng khả năng chống chịu của cây trồng, các chất hòa tan sẽ dần
được tích lũy trong tế bào chất nhằm chống lại sự mất nước và tăng khả năng giữ
nước của chất nguyên sinh.
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù hợp với những nhận định của các tác
giả trước đây khi nghiên cứu về ảnh hưởng của hạn sinh lý đến hoạt độ của protease
trên các đối tượng đậu tương, lúa, lạc...
● Hàm lƣợng protein
Kết quả phân tích ảnh hưởng của sorbitol 7% đến hàm lượng protein ở giai
đoạn hạt nảy mầm được trình bày ở bảng 3.9.
Qua bảng cho thấy hàm lượng protein trong hạt nảy mầm tăng từ 1 đến 7 ngày hạn,
cao nhất ở 7 ngày hạn và đến 9 ngày hạn hàm lượng protein bắt đầu giảm. Giống SL,
giống KH và giống HD có hàm lượng protein là 36,92% ; 36,08% và 33,77% cao
hơn so với các giống khác trong cùng giai đoạn 7 ngày tuổi. Các giống này có hàm
lượng protein tăng mạnh nhất tăng 2,03; 2,01 và 1,95 lần. Thấp nhất là giống ĐT84
và VX93 chỉ đạt 26,59%; 27,31% và tăng 1,38; 1,44 lần so với giai đoạn 1 ngày hạn.
Như vậy thì protein dự trữ trong hạt của giống SL, HD và KH bị phân giải nhanh
nhất còn giống ĐT84 và VX93 phân giải chậm nhất. Điều này cũng phù hợp với kết
quả mà chúng tôi thu được về sự biến động hoạt độ enzyme protease.
Tuy nhiên, khi xử lý hạn bằng dung dịch sorbitol 7% thì hàm lượng protein tan cũng
chỉ đạt vào khả năng đến giới hạn nhất định tùy thuộc vào khả năng phản ứng với hạn
của mỗi giống. Khi protein dự trữ trong hạt bị phân giải hết, những không bào lớn
được hình thành trong các tế bào dự trữ, các axit amin được tạo ra trong quá trình này
được sử dụng để sinh tổng hợp protein mới cho sự sinh trưởng của mầm.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
36
Bảng 3.9. Hàm lượng protein ở giai đoạn hạt nảy mầm khi xử lý sorbitol 7%
STT Giống Hàm lượng protein (%)
Sau hạn
1 ngày
Sau hạn
3 ngày
Sau hạn
5 ngày
Sau hạn
7 ngày
Sau hạn
9 ngày
1 HG 19,66 ± 0,21 24,74 ± 0,19 27,52 ± 0,07 28,26±0,16 25,79 ± 0,09
2 HD 16,79 ± 0,11 21,18 ± 0,12 30,03 ± 0,15 33,77 ± 0,13 29,83 ± 0,13
3 CB1 15,71 ± 0,23 21,47 ± 0,09 23,48 ± 0,26 27,65 ± 0,05 24,68 ± 0,24
4 QN 17,33 ± 0,35 19,62 ± 0,25 25,89 ± 0,13 29,68 ± 0,11 27,62 ± 0,16
5 HT 16,80 ± 0,15 24,91 ± 0,16 30,59 ± 0,09 33,05 ± 0,21 30,92 ± 0,05
6 QNG 20,36 ± 0,27 23,72 ± 0,32 25,38 ± 0,21 28,97 ± 0,12 25,32 ± 0,11
7 CB2 20,41 ± 0,32 25,93 ± 0,24 27,58 ± 0,30 28,49 ± 0,07 22,64 ± 0,27
8 CB3 15,80 ± 0,25 23,41 ± 0,06 26,70 ± 0,04 29,51 ± 0,18 28,25 ± 0,21
9 DL 17,60 ± 0,11 19,82 ± 0,15 22,50 ± 0,09 29,24 ± 0,34 28,30 ± 0,06
10 KH 18,52 ± 0,17 22,82 ± 0,27 29,86 ± 0,16 36,08 ± 0,08 31,14 ± 0,05
11 TN 17,94 ± 0,27 20,96 ± 0,11 26,41 ± 0,19 29,53 ± 0,12 25,12 ± 0,15
12 BC 19,20 ± 0,13 25,59 ± 0,15 28,33 ± 0,25 32,90 ± 0,25 28,36 ± 0,24
13 SL 18,21 ± 0,08 28,15 ± 0,09 34,85 ± 0,12 36,92 ± 0,19 30,69 ± 0,32
14 LS 19,63 ± 0,16 21,07 ± 0,26 25,76 ± 0,15 30,05 ± 0,31 25,26 ± 0,09
15 ĐT84 18,47 ± 0,09 20,40 ± 0,31 22,21 ± 0,09 26,59 ± 0,06 24,87 ± 0,11
16 VX93 19,78 ± 0,24 23,09 ± 0,16 25,82 ± 0,06 27,31 ± 0,05 23,57 ± 0,09
● Mối tƣơng quan giữa hoạt độ enzym protease và hàm lƣợng protein của các
giống đậu tƣơng nghiên cứu ở giai đoạn hạt nảy mầm
Phân tích mối tương quan giữa biến động hoạt độ enzym protease với sự thay
đổi hàm lượng protein trong hạt ở giai đoạn hạt nảy mầm cho thấy hàm lượng protein
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
37
phụ thuộc tuyến tính vào hoạt độ enzym protease, phương trình hồi quy của sự phụ
thuộc đó được trình bày ở bảng 3.10.
Bảng 3.10. Tương quan giữa hoạt độ enzyme protease và hàm lượng protein
STT Giống Phương trình hồi quy Hệ số tương quan
1 HG Y = 19,17X + 14,81 R = 81,75%
2 HD Y = 48,21X – 7,82 R = 93,69%
3 CB1 Y = 26,63X + 8,06 R = 97,74%
4 QN Y = 36,77X + 0,20 R = 89,35%
5 HT Y = 40,79X – 0,24 R = 99,32%
6 QNG Y = 18,58X +13,79 R = 93,20%
7 CB2 Y = 16,41X + 15,72 R = 70,16%
8 CB3 Y = 43,22X – 3,28 R = 96,95%
9 DL Y = 35,12X + 1,93 R = 90,09%
10 KH Y = 54,83X – 8,31 R = 96,28%
11 TN Y = 26,13X + 9,20 R = 95,11%
12 BC Y = 30,14X + 7,35 R = 96,84%
13 SL Y = 36,06X + 7,77 R = 94,63%
14 LS Y = 30,39X + 4,96 R = 93,21%
15 ĐT84 Y = 22,85X + 11,81 R = 96,15%
16 VX93 Y = 28,16X + 9,10 R = 89,69%
Kết quả ở bảng 3.10 cho thấy, hàm lượng protein phụ thuộc chặt chẽ vào hoạt độ của
protease với hệ số tương quan dao động từ 70,16% đến 99,32%. Hoạt độ của protease
càng cao thì quá trình phân giải protein dự trữ càng lớn, cung cấp nguyên liệu cho
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
38
quá trình nảy mầm của hạt cũng như điều chỉnh ASTT của tế bào trong điều kiện cực
đoan.
Kết quả đánh giá khả năng phản ứng đối với hạn của các giống đậu tương ở giai đoạn
hạt nảy mầm thông qua phân tích hoạt độ của enzym protease và hàm lượng protein
trong điều kiện xử lý bởi dung dịch sorbitol 7 % đã cho thấy hoạt độ của enzym
protease và hàm lượng protein có liên quan đến khả năng chịu hạn của mỗi giống đậu
tương. Giống SL có khả năng chịu hạn tốt nhất và thấp nhất là giống đối chứng
VX93.
3.1.2.4. Nhận xét
(1) Khi hạt nảy mầm chiều dài rễ mầm và thân mầm của các giống đậu tương đều
tăng qua các ngày tuổi và có sự khác nhau giữa các giống.
(2) Ở giai đoạn hạt nảy mầm, trong điều kiện bổ sung sorbitol nồng độ 7%, hoạt độ
của enzym – amylase và hàm lượng đường tan biến đổi theo xu hướng tăng dần và
đạt cực đại vào ngày thứ 7 bắt đầu giảm ở giai đoạn 9 ngày hạn, trong đó giống SL
và HD tăng cao nhất và thấp nhất là giống đối chứng VX93 và ĐT84. Hàm lượng
đường tan và hoạt độ enzym – amylase có mối tương quan thuận.
(3) Hoạt độ của proteaza và hàm lượng protein tan ở giai đoạn hạt nảy mầm, trong
điều kiện bổ sung sorbitol nồng độ 7%, cũng biến đổi theo xu hướng tăng dần từ 1
đến 7 ngày hạn, cao nhất ở 7 ngày hạn và đến 9 ngày hạn bắt đầu giảm dần, trong đó
giống SL tăng cao nhất và thấp nhất là giống đối chứng VX93. Hàm lượng protein và
proteaza có mối tương quan thuận.
(4) Khả năng phản ứng với hạn của 16 giống đậu tương ở giai đoạn hạt nảy mầm là
khác nhau, giống SL và HD có khả năng chịu hạn tốt nhất, kém nhất là giống ĐT84
và VX93.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
39
3.1.3. Khả năng phản ứng đối với hạn của 16 giống đậu tƣơng ở giai đoạn cây non
Hình 3.3. Hình ảnh cây đậu tương 3 lá trước khi xử lý hạn
3.1.3.1. Tỷ lệ thiệt hại
Phân tích ảnh hưởng của hạn đến sự sinh trưởng và phát triển của cây đậu tương
thông qua tính tỷ lệ cây héo và tỷ lệ cây chết, chúng tôi đã xác định được tỷ lệ thiệt
hại do hạn gây ra ở cả 16 giống đậu tương nghiên cứu (bảng 3.11 và hình 3.4). Theo
dõi thí nghiệm cho thấy, ở 3 ngày sau khi xử lý hạn đã bắt đầu ảnh hưởng tới cây đậu
tương 3 lá nhưng mức độ thấp, một số lá bắt đầu héo. Sau 5 ngày và 7 ngày xử lý hạn
mức độ ảnh hưởng đã tăng lên rõ rệt.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
40
Bảng 3.11. Tỷ lệ thiệt hại của 16 giống đậu tương ở giai đoạn cây non 3 lá (%)
STT Giống Tỷ lệ thiệt hại (%)
Hạn 3 ngày Hạn 5 ngày Hạn 7 ngày Hạn 9 ngày
1 HG 6,67 32,22 58,89 87,78
2 HD 5,56 28,89 51,11 78,89
3 CB1 3,33 16,67 47,78 76,67
4 QN 6,67 32,22 60,00 73,33
5 HT 2,22 32,22 56,67 84,44
6 QNG 4,44 21,11 45,56 82,22
7 CB2 4,44 28,89 48,89 74,44
8 CB3 3,33 26,67 51,11 75,56
9 DL 6,67 32,22 56,67 80,00
10 KH 1,11 15,56 51,11 70,00
11 TN 5,56 26,67 48,89 84,44
12 BC 6,67 25,56 50,00 75,56
13 SL 1,11 16,67 45,56 66,67
14 LS 2,22 17,78 52,22 83,33
15 ĐT84 7,78 35,56 61,11 91,11
16 VX93 6,67 3111 56,67 85,56
Đặc biệt sau 9 ngày hạn tất cả các giống nghiên cứu đều bị héo lá, số lượng
cây bị chết cũng tăng cao. Như vậy tỉ lệ thiệt hại của các giống đậu tương tăng dần
theo thời gian bị hạn và khác nhau giữa các giống đậu tương. Các giống đậu tương
địa phương nghiên cứu đều có tỉ lệ số cây chết và héo thấp hơn so với giống đối
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
41
chứng. Giống có tỷ lệ thiệt hại cao nhất là ĐT84, dao động trong khoảng 7,78% (hạn 3
ngày) đến 91,11% (hạn 9 ngày) và thấp nhất là giống SL (hạn 3 ngày thiệt hại 1,11%;
hạn 9 ngày thiệt hại 66,67%).
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Giống
T
ỷ
l
ệ
th
iệ
t
h
ạ
i
(%
)
Hạn 3 ngày Hạn 5 ngày Hạn 7 ngày Hạn 9 ngày
Hình 3.4. Biểu đồ về tỉ lệ thiệt hại của các giống đậu tương nghiên cứu
3.1.3.2. Chỉ số chịu hạn tƣơng đối
Tính chống chịu của cây trồng nói chung và khả năng chịu hạn nói riêng là
tính trạng đa gen. Vì vậy, chúng tôi tiến hành phân tích các chỉ tiêu khác nhau như: tỷ
lệ thiệt hại, tỷ lệ cây sống sót, khả năng giữ nước, tỷ lệ rễ khô / rễ tươi, thân lá khô /
thân lá tươi, tỷ lệ rễ / thân sau của cây đậu tương 3 lá sau khi xử lý bởi hạn ở các
ngưỡng thời gian 3, 5, 7, 9 ngày.
Khi bị hạn, lượng nước trong tế bào giảm gây tổn thương cho cây. Các giống
cây khác nhau sẽ có những đáp ứng khác nhau để làm giảm hoặc tránh bị tổn thương.
Qua thí nghiệm cho thấy, 3 ngày sau khi xử lý hạn đã bắt đầu ảnh hưởng tới cây đậu
tương 3 lá nhưng mức độ rất thấp, sau 5 ngày xử lý hạn mức độ ảnh hưởng đã tăng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
42
lên rõ rệt, đặc biệt sau 9 ngày, tất cả các giống đậu tương nghiên cứu đều bị héo lá và
số lượng cây bị chết cũng tăng lên cao. Giống SL có tỷ lệ cây sống và khả năng giữ
nước của cây là cao nhất và thấp nhất là giống ĐT84. Điều này chứng tỏ khả năng
chịu hạn của các giống đậu tương nghiên cứu ở mức độ cây non 3 lá là khác nhau.
Kết quả xác định chỉ số chịu hạn tương đối của các giống đậu tương được trình bày ở
bảng 3.12.
Bảng 3.12. Chỉ số chịu hạn tương đối của các giống đậu tương
STT Giống Chỉ số chịu hạn
tương đối
STT Giống Chỉ số chịu hạn
tương đối
1 HG 26,12 9 DL 29,78
2 HD 32,10 10 KH 40,17
3 CB1 41,03 11 TN 32,64
4 QN 39,37 12 BC 29,00
5 HT 34,87 13 SL 42,59
6 QNG 28,16 14 LS 39,31
7 CB2 34,51 15 ĐT84 21,22
8 CB3 32,89 16 VX93 23,95
Từ kết quả ở bảng 3.12 chúng tôi thấy được chỉ số chịu hạn tương đối của các
giống đậu tương nghiên cứu ở giai đoạn cây 3 lá là khác nhau, những giống có chỉ số
chịu hạn tương đối càng lớn thì sẽ có khả năng phản ứng với hạn càng cao và ngược
lại. Bảng 3.12 cho thấy, giống SL có chỉ số chịu hạn cao nhất (42,59) và thấp nhất là
giống ĐT84 và VX93 (21,22 và 23,95 ).
Kết quả này phù hợp với kết quả đánh giá khả năng chịu hạn ở giai đoạn hạt nảy
mầm đã trình bày ở trên.
3.1.3.3. Hàm lƣợng protein và proline
Để có thêm cơ sở đánh giá sự phản ứng hạn của các giống đậu tương nghiên
cứu ở giai đoạn cây non 3 lá, chúng tôi tiến hành phân tích hàm lượng proline và
protein trong điều kiện hạn nhân tạo ở thời điểm trước khi gây hạn và sau khi gây
hạn 1, 3, 5, 7, 9 ngày.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
43
● Hàm lƣợng proline
Sự tích luỹ các axit amin và các hợp chất chứa nitơ xảy ra không chỉ dưới điều
kiện thiếu nước mà còn cả trong điều kiện muối mặn NaCl ở thực vật bậc cao, động
vật nguyên sinh, khuê tảo mà thấy cả ở tế bào động vật [12]. Trong số những chất có
nitơ thì proline là được chú ý nhất, nó được xem như là một chất điều hòa ASTT có
vai trò quan trọng đối với thực vật và vi sinh vật, hàm lượng proline trong lá và rễ
cây sống trong điều kiện khô hạn hay nuôi cấy trong môi trường có ASTT cao tăng
lên gấp nhiều lần so với sống trong điều kiện bình thường.
Hiện nay, sự gia tăng proline ở thực vật nói chung và cây đậu tương nói riêng được
xem như một trong những chỉ tiêu để đánh giá khả năng chịu hạn.
Các nghiên cứu của các tác giả đều đi đến kết luận rằng, tính chống chịu với
các điều kiện bất lợi của cây trồng có mối tương quan thuận với sự gia tăng hàm
lượng proline. Thí nghiệm xác định hàm lượng proline cũng cho kết quả là tất cả các
giống đậu tương nghiên cứu đều có sự gia tăng hàm lượng proline khi thời gian gây
hạn kéo dài, mặc dù sự gia tăng hàm lượng proline giữa các giống đậu tương là rất
khác nhau. Chẳng hạn, giống HG hàm lượng proline tăng từ 1,56 đến 3,11 g/g;
giống BC hàm lượng proline tăng từ 2,15 g/g đến 5,21 g/g. Sau 9 ngày hạn, hàm
lượng proline dao động từ 3,05 đến 5,69 g/g. Giống SL có hàm lượng proline tăng
cao nhất tăng 2,43 lần. Giống VX93 và ĐT84 có hàm lượng proline tăng thấp nhất
1,94 và 1,98 lần (bảng 3.13).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
44
Bảng 3.13. Hàm lượng proline của các giống đậu tương trong điều kiện hạn nhân tạo
Giống Hàm lượng proline (µM/g khối lượng tươi)
Trước hạn Hạn
1 ngày
Hạn
3 ngày
Hạn
5 ngày
Hạn
7 ngày
Hạn
9 ngày
HG 1,56± 0,02 1,61±0,02 1,72± 0.05 1,87± 0,12 2,09± 0,07 3,11± 0,03
HD 1,49± 0,04 1,56± 0,04 1,65± 0,02 1,84± 0,06 2,15± 0,05 3,19± 0,09
CB1 1,96± 0,01 2,01± 0,03 2,11± 0,03 2,21± 0,03 3,19± 0,16 4,31± 0,05
QN 2,42± 0,03 2,54± 0,21 2,62± 0,04 2,80± 0,11 3,47± 0,03 4,78± 0,12
HT 1,50± 0,02 1,59± 0,07 1,67± 0,03 1,79± 0,05 2,09± 0,05 3,15± 0,20
QNG 2,16± 0,01 2,30± 0,05 2,38± 0,06 2,50± 0,02 2,98± 0,17 3,72± 0,12
CB2 1,36± 0,04 1,42± 0,02 1,56± 0,07 1,80± 0,09 2,48± 0,24 3,70± 0,05
CB3 2,18± 0,05 2,65± 0,03 2,91± 0,10 3,17± 0,24 3,84± 0,15 5,02± 0,07
DL 1,57± 0,01 1,63± 0,06 1,75± 0,07 1,92± 0,06 2,48± 0,04 3,49± 0,09
KH 1,84± 0,02 1,90± 0,01 1,94± 0,02 2,15± 0,03 3,06± 0,02 4,08± 0,03
TN 1,69± 0,03 1,80± 0,03 1,87± 0,06 1,96± 0,15 2,56± 0,11 3,45± 0,06
BC 2,15± 0,01 2,76± 0,01 2,94± 0,03 3,12± 0,09 3,75± 0,05 5,21± 0,09
SL 2,34± 0,02 2,85± 0,01 3,06± 0,02 3,18± 0,11 3,86± 0,09 5,69± 0,05
LS 2,47± 0,03 2,63± 0,04 2,78± 0,05 3,04± 0,06 3,64± 0,03 4,96± 0,03
ĐT84 1,54± 0,04 1,66± 0,02 1,70± 0,03 1,92± 0,20 2,03± 0,16 3,05± 0,15
VX93 1,62± 0,02 1,73±0,03 1,80± 0,12 1,85± 0,06 2,73± 0,06 3,14± 0,07
● Hàm lƣợng protein tan trong cây trƣớc và sau khi xử lý bởi hạn
Đặc điểm của chất nguyên sinh có vị trí quan trọng đối với khả năng chịu hạn
của cây. Khi mất nước sự tổng hợp protein được tăng cường, nhưng nếu hạn kéo dài
sẽ xảy ra hiện tượng thuỷ phân protein. Kết quả phân tích hàm lượng protein trong
thân, lá và rễ của 16 giống đậu tương ở các giai đoạn trước khi gây hạn, 1, 3, 5, 7 và
9 ngày hạn được trình ở bảng 3. 14. Bảng 3.14 cho thấy, hàm lượng protein giảm dần
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
45
theo thời gian hạn và khác nhau giữa các giống. Chẳng hạn, hàm lượng protein của
giống KH giảm từ 11,17% ở giai đoạn trước hạn đến 10,22% ở giai đoạn 9 ngày hạn.
Hoặc giống QNG có hàm lượng protein trước hạn 10,06%, sau 9 ngày hạn hàm
lượng protein là 9,33%. Sự biến động hàm lượng protein biểu hiện khác nhau giữa các
giống đậu tương đã phản ánh sự khác nhau của kiểu gen chịu hạn. Trước hạn giống SL
có hàm lượng protein là cao nhất (12,25%) và giống ĐT84 có hàm lượng protein là thấp
nhất (7,44%).
Bảng 3.14. Hàm lượng protein của các giống đậu tương trong điều kiện hạn nhân tạo
Giống Hàm lượng protein (% khối lượng tươi)
Trước
hạn
Hạn
1 ngày
Hạn
3 ngày
Hạn
5 ngày
Hạn
7 ngày
Hạn
9 ngày
HG 9,08± 0,15 9,01± 0,03 8,93± 0,09 8,81± 0,03 8,36± 0,10 8,19± 0,02
HD 10,18± 0,09 10,03± 0,05 9,80± 0,16 9,76± 0,02 9,55± 0,16 9,31± 0,03
CB1 10,67±0,21 10,52± 0,05 10,46± 0,04 10,35± 0,05 10,04± 0,08 9,82± 0,14
QN 11,03± 0,04 10,90± 0,09 10,74± 0,02 10,62± 0,03 10,46± 0,04 10,25± 0,06
HT 12,24± 0,03 12,18± 0,02 12,06± 0,31 11,92± 0,09 11,83± 0,15 11,09± 0,03
QNG 10,06± 0,17 9,87± 0,14 9,80± 0,07 9,72± 0,05 9,67± 0,04 9,33± 0,05
CB2 9,94± 0,18 9,71± 0,07 9,69± 0,11 9,50± 0,04 9,31± 0,10 9,15± 0,06
CB3 8,61± 0.09 8,48± 0,03 8,36± 0,08 8,20± 0,17 8,12± 0,09 7,94± 0,07
DL 10,26± 0,32 10,15± 0,25 10,08± 0,27 10,00± 0,12 9,73± 0,05 9,45± 0,12
KH 11,17± 0,20 11,07± 0,09 10,93± 0,05 10,85±0,07 10,64± 0,03 10,22± 0,16
TN 10,49± 0,08 10,26± 0,03 10,15± 0,03 10,04± 0,05 9,92± 0,02 9,66± 0,06
BC 9,53± 0,19 9,10± 0,08 9,01± 0,07 8,93± 0,04 8,82± 0,03 8,43± 0,08
SL 12,25± 0,12 11,96± 0,17 11,76± 0,16 11,62± 0,04 11,54± 0,05 10,06± 0,21
LS 8,86± 0,07 8,60± 0,05 8,52± 0,03 8,41± 0,02 8,35± 0,02 8,11± 0,09
ĐT84 7,93± 0,04 7,87± 0,02 7,74± 0,16 7,68± 0,05 7,56± 0,04 7,44± 0,05
VX93 8,26± 0,25 8,16± 0,20 8,07± 0,12 7,90± 0,03 7,81± 0,02 7,62± 0,03
Sự gia tăng hàm lượng proline và giảm hàm lượng protein của các giống đậu
tương sau khi gây hạn đã chứng tỏ cây đậu tương có phản ứng một cách tích cực
trước sự thay đổi của điều kiện môi trường.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
46
3.1.3.4. Nhận xét
(1) Kiểu gen của các giống đậu tương nghiên cứu có sự phản ứng khác nhau đối với hạn,
biểu hiện ở tỷ lệ sống sót và khả năng giữ nước, chỉ số chịu hạn tương đối của cây.
Giống SL có chỉ số chịu hạn cao nhất, giống ĐT84 và VX93 có chỉ số chịu hạn thấp nhất.
(2) Khả năng chịu hạn của cây đậu tương liên quan đến hàm lượng protein và proline.
Khi gặp hạn cây đậu tương giảm tổng hợp protein và tăng tổng hợp proline.
(3) Có sự phù hợp về kết quả đánh giá sự phản ứng hạn của các giống đậu tương ở
giai đoạn hạt nảy mầm và giai đoạn cây non 3 lá.
3.1.4. Sự phân bố của các giống đậu tƣơng nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích 65 chỉ tiêu liên quan đến khả năng chịu hạn từ giai đoạn
tiềm sinh đến giai đoạn cây non như: khối lượng 1000 hạt, hàm lượng protein và lipit
trong hạt, sự phản ứng của các giống đậu tương trong điều kiện nhân tạo, tỷ lệ rễ /
thân, lá... và bằng chương trình NTSYS pc 2.02i chúng tôi đã xác định được hệ số
khác nhau về khả năng phản ứng của các cặp giống đậu tương và thiết lập được sơ đồ
hình cây của các giống đậu tương nghiên cứu (hình 3.5).
Bảng 3.15. Hệ số khác nhau giữa các giống đậu tương
HG HD CB1 QN HT QNG CB2 CB3 DL KH TN BC SL LS DT84 VX93
HG 0,00
HD 6,83 0,00
CB1 1,75 7,31 0,00
QN 2,05 1,80 1,51 0,00
HT 9,58 5,13 1,27 2,71 0,00
QNG 4,88 5,41 7,45 1,49 9,57 0,00
CB2 1,21 1,14 1,24 5,80 1,80 7,04 0,00
CB3 6,55 5,34 4,81 3,06 6,51 5,63 3,44 0,00
DL 2,61 3,34 4,27 1,85 4,68 2,74 1,36 5,05 0,00
KH 5,09 5,31 4,73 2,05 7,32 4,19 2,54 3,69 1,90 0,00
TN 4,14 4,28 5,17 2,06 6,16 3,78 1,85 5,79 5,80 1,43 0,00
BC 9,16 1,13 1,31 7,06 1,93 5,27 5,32 3,99 1,82 2,27 2,48 0,00
SL 3,56 2,93 1,95 1,02 3,57 2,22 1,40 3,04 3,68 1,99 3,08 1,26 0,00
LS 1,64 1,27 6,52 5,94 2,01 7,90 6,24 4,35 2,58 2,54 2,74 6,23 8,87 0,00
DT84 4,98 6,92 8,14 3,93 8,73 5,60 3,84 8,29 1,05 2,27 1,02 3,81 5,93 4,95 0,00
VX93 3,82 5,35 6,10 2,59 6,95 4,03 2,48 6,47 6,72 1,37 5,84 2,43 4,02 3,36 2,19 0,00
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
47
Hình 3.5. Sơ đồ quan hệ giữa các giống đậu tương dựa trên sự phản ứng trước tác
động của hạn
Bảng 3.15 cho thấy hệ số khác nhau giữa các giống đậu tương dao động từ
1,02% đến 9,57%. Trong đó 2 giống QNG và HT có hệ số khác nhau lớn nhất
(9,57%) còn hai giống SLvà QN có hệ số khác nhau nhỏ nhất (1,02%).
Sơ đồ hình cây (Hình 3.5) được thiết lập theo hệ số di truyền khác nhau chia 16
giống đậu tương địa phương thành 2 nhóm chính : nhóm I và nhóm II, khoảng cách
giữa 2 nhóm là 11%.
Trong nhóm I được chia thành 2 nhóm phụ, khoảng cách giữa 2 nhóm phụ là 10,10%:
- Nhóm phụ I có giống KH.
- Nhóm phụ II gồm 4 giống DL, TN, ĐT84 và VX93.
Nhóm II cũng được chia thành 2 nhóm phụ, khoảng cách giữa 2 nhóm là 8,975%:
- Nhóm phụ I gồm có 2 giống SLvà CB3.
- Nhóm phụ II gồm 8 giống QN, CB2, LS, BC, CB1, QNG, HT, HD và HG.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
48
3.2. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH TÍNH ĐA DẠNG DI TRUYỀN Ở MỨC PHÂN TỬ
ADN CỦA CÁC GIỐNG ĐẬU TƢƠNG NGHIÊN CỨU
3.2.1. Kết quả tách chiết ADN tổng số
Tách ADN tổng số từ lá non của đậu tương sau đó được kiểm tra độ tinh sạch và xác
định hàm lượng thông qua điện di trên gel agarose 0,8%, đo phổ hấp thụ ở các bước
sóng 260nm, 280nm trên máy quang phổ. Kết quả được thể hiện trên bảng 3.16 và
hình 3.6.
Hình 3.6. Kết quả điện di ADN tổng số của các giống đậu tương trên gel agarose 0,8%
Ghi chú: 1.HG, 2.HD, 3.CB1, 4.QN, 5.HT, 6.QNG, 7CB2, 8.CB3, 9.DL, 10.KH, 11.TN,
12.BC, 13.SL, 14.LS, 15.ĐT-84, 16.VX93.
Bảng 3.16. Hàm lượng và độ tinh sạch ADN của 16 giống đậu tương nghiên cứu
Giống Hàm lƣợng
ADN(μg/ml)
Tỉ số OD
260/280
Giống Hàm lƣợng
ADN (μg/ml)
Tỉ số OD
260/280
HG 989,7 1,82 DL 956,8 1,90
HD 1220,5 1,87 KH 1159,6 1,87
CB1 1025,7 1,90 TN 1076,8 1,76
QN 997,3 1,89 BC 902,5 1,83
HT 932,5 1,83 SL 843,5 1,85
QNG 900,5 1,96 LS 975,6 1,78
CB2 896,8 1,79 ĐT84 996,5 1,84
CB3 867,3 1,85 VX93 871,2 1,98
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
49
Kết quả ở bảng 3.16 và hình 3.6 cho thấy, ADN tổng số được tách từ các lá của các
giống đậu tương có hàm lượng cao dao động từ 843,5- 1220,5 μg/ml, băng vạch
ADN gọn, không đứt gãy và tương đối sạch, tỷ lệ OD260/OD280 đạt từ 1,78-1,98. Như
vậy chất lượng ADN đảm bảo tiêu chuẩn để tiến hành các phản ứng RAPD.
3.2.2. Phân tích đa hình ADN bằng kỹ thuật RAPD
Sau khi tách chiết ADN tổng số, chúng tôi pha loãng ADN về nồng độ
10ng/μl và tiến hành các phản ứng RAPD với 10 mồi ngẫu nhiên. Đánh giá tính đa
hình thông qua giá trị PIC (giá trị PIC càng lớn thì tính đa hình của mồi đó càng cao),
khoảng cách di truyền được xác định thông qua hệ số tương đồng và biểu đồ hình cây.
● Số phân đoạn và tần số xuất hiện các phân đoạn
Sản phẩm RAPD với các mồi khác nhau được điện di trên gel agarose 1,8% để
phân tích tính đa hình ADN của 16 giống đậu tương nghiên cứu. Số lượng các phân
đoạn ADN được nhân bản với mỗi cặp mồi xê dịch từ 41-144 phân đoạn. Kích thước
các phân đoạn ADN được nhân bản trong khoảng từ 250-3000bp. Tổng số phân đoạn
ADN nhân bản được của 10 đoạn mồi RAPD khi phân tích 16 giống đậu tương là
776. Kết quả thể hiện trên bảng 3.17.
Bảng 3.17 cho thấy, trong số 10 mồi phân tích, số phân đoạn ADN được nhân
bản của 16 giống đậu tương ở mồi M5 là nhiều nhất (144 phân đoạn ADN) và ít nhất
là mồi M1 (41 phân đoạn). Tuy nhiên, tổng số phân đoạn được nhân bản của các
giống đậu tương nghiên cứu khi sử dụng 10 mồi phân tích có biến động nhỏ, dao
động từ 44- 50 phân đoạn. Trong đó, có tới 5 giống cùng nhân được 50 phân đoạn
(HG; HD; CB1; HT và CB3), 4 giống thu được 48 phân đoạn ADN và 4 giống thu
được 46 phân đoạn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
50
Bảng 3.17. Tổng số phân đoạn ADN được nhân bản của 16 giống đậu tương khi
phân tích với 10 mồi ngẫu nhiên.
Tính đa hình thể hiện ở sự xuất hiện hay không xuất hiện của các phân đoạn
khi so sánh giữa các giống đậu tương với nhau trong cùng 1 mồi. Điều này được tổng
kết và thể hiện qua tỷ lệ phân đoạn đa hình ở mỗi mồi nghiên cứu. Kết quả tổng hợp
trên bảng 3.18. Tổng số phân đoạn ADN của 16 giống đậu tương khi phân tích 10
mồi ngẫu nhiên là 56 phân đoạn, trong đó có 21 phân đoạn cho tính đa hình (chiếm
37,5%) và không đa hình là 35 phân đoạn (62,5%). Kích thước các phân đoạn ADN
được nhân bản trong khoảng từ 250-3000bp. Số lượng các phân đoạn tương ứng với
mỗi mồi nằm trong khoảng 3-9, trong đó mồi M9 nhân bản được ít nhất (3 phân
đoạn) còn mồi M3 và M5 nhân được nhiều nhất (9 phân đoạn). Trong số 10 mồi
nghiên cứu, có 3 mồi không biểu hiện tính đa hình đó là các mồi M5, M7 và M10.
Mức độ đa hình của 7 mồi còn lại là 25,0 – 100%, trong đó mồi M2 cho tỷ lệ phân
đoạn đa hình cao nhất và thấp nhất là mồi M6.
Mồi HG HD CB1 QN HT QNG CB2 CB3 DL KH TN BC SL LS ĐT 84 VX 93
Tổng số
phân
đoạn
M1 3 3 4 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 41
M2 4 4 4 3 4 3 4 4 3 4 3 3 3 2 4 4 56
M3 7 7 7 5 7 7 6 8 7 6 7 7 6 7 6 8 108
M4 6 6 5 5 5 5 6 6 6 6 6 6 6 6 7 7 94
M5 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 144
M6 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 58
M7 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 64
M8 4 4 4 3 4 3 4 4 4 4 2 4 2 4 4 4 58
M9 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 3 3 3 47
M10 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 96
Tổn
g
50 50 50 46 50 46 48 50 48 48 45 46 44 46 48 51 766
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
51
Bảng 3.18. Tính đa hình về phân đoạn ADN được nhân bản của 10 mồi ngẫu nhiên
Mồi
Số phân đoạn
ADN
Số phân đoạn
đa hình
Số phân đoạn
đơn hình
Tỷ lệ phân đoạn
đa hình (%)
M1 6 5 1 83,3
M2 4 4 0 100,0
M3 9 5 4 55,6
M4 7 2 5 28,6
M5 9 0 9 0,00
M6 4 1 3 25,0
M7 4 0 4 0,00
M8 4 3 1 75,0
M9 3 1 2 33,3
M10 6 0 6 0,00
Tổng số 56 21 35 37,5
Giá trị PIC được sử dụng khi phân tích thông tin đa hình. Giá trị PIC không
chỉ liên quan tới tỷ lệ phân đoạn ADN đa hình mà còn liên quan trực tiếp với số
lượng cá thể cùng xuất hiện phân đoạn đa hình lớn hay nhỏ. Số liệu bảng 3.19 phù
hợp với tỷ lệ đa hình của các phân đoạn ADN được nhân bản ở bảng 3.18. Giá trị
PIC của các mồi M5, M7 và M10 là 0 (không đa hình). Tuy nhiên, giá trị PIC của
mồi M1 là 0,82 (đa hình cao nhất) cao hơn so với M2. Như vậy, khi phân tích với
mồi M1, số cá thể xuất hiện phân đoạn đa hình cao hơn so với M2. Hầu hết các mồi
đều cho tính đa hình thấp (PIC < 0,5). Trong 7 mồi cho tính đa hình về phân đoạn
ADN được nhân bản chỉ có hai mồi M1 và M2 cho giá trị PIC > 0,5 điều này cho
thấy mức độ đa dạng về phân đoạn ADN không cao của các giống đậu tương mà
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
52
chúng tôi nghiên cứu. Như vậy, với 10 mồi ngẫu nhiên đã chỉ ra được sự đa dạng di
truyền của 16 giống đậu tương có nguồn gốc khác nhau.
Bảng 3.19. Thông tin tính đa hình (PIC) của 16 giống đậu tương
STT Tên mồi PIC STT Tên mồi PIC
1 M1 0,82 6 M6 0,23
2 M2 0,63 7 M7 0,00
3 M3 0,43 8 M8 0,38
4 M4 0,31 9 M9 0,34
5 M5 0,00 10 M10 0,00
Kết quả điện di kiểm tra phản ứng RAPD trên gel agarose 1,8% của 4 mồi
điển hình M1, M8, M3 và mồi M5 được chúng tôi lựa chọn phân tích chi tiết thông
qua các ảnh được trình bày dưới đây:
Mồi M1: Kết quả điện di sản phẩm RAPD của mồi M1 cho thấy, trong phạm vi vùng
phân tích từ 250 bp- 3000 bp có 5 băng vạch ADN được nhân bản, trong đó có tới 4
băng vạch cho tính đa hình. Cụ thể ở kích thước khoảng 2200 bp, chỉ có giống VX93
(mẫu 16) nhân được phân đoạn ADN. Ở kích thước khoảng 1700 bp, giống QN và
HT (mẫu 4, 5) không nhân được phân đoạn ADN này, trong khi đó 14 giống còn lại
đều xuất hiện phân đoạn ADN nhân bản. Ở phạm vi kích thước khoảng 1500 bp, ba
mẫu 3, 4, 5 (CB1, QN và HT) có phân đoạn ADN được nhân bản, các giống còn lại
không xuất hiện băng vạch này. Phân đoạn thứ tư cho tính đa hình ở kích thước
khoảng 800 bp với sự xuất hiện băng vạch ADN ở các mẫu số 1, 2, 3, 4 (HG, HD,
CB1, QN và HT), các mẫu còn lại không thu được phân đoạn này. Với kích thước
500 bp, toàn bộ 16 mẫu nghiên cứu đều nhân được phân đoạn ADN (hình 3.7).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
53
Hình 3.7. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M1
Mồi M8: Tổng số phân đoạn ADN quan sát được trên bản điện di là 58, phân bố trên
4 băng vạch, trong phạm vi kích thước từ 250-1000 bp (hình 3.8). Trong đó có 3
băng vạch cho sự đa hình về phân đoạn ADN nhân bản. Kết quả điện di của mồi M8
cho thấy sự khác biệt của các mẫu 4, 6, 11, 13 so với các mẫu còn lại. Cụ thể, 14 mẫu
nhân được phân đoạn ADN ở kích thước khoảng 780 bp, riêng hai mẫu 4, 6 (QN,
QNG) không thu được phân đoạn ADN này. Ở hai băng vạch tương ứng kích thước
khoảng 280 và 480 bp, hai mẫu 11, 13 (TN, SL) không xuất hiện phân đoạn ADN
nhân bản, tuy nhiên 14 mẫu còn lại đều xuất hiện hai phân đoạn này. Như vậy, mặc
dù có tới 3 trên 4 phân đoạn cho tính đa hình nhưng số cá thể khác biệt ít nên giá trị
PIC nhỏ (0,38).
Hình 3.8. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M8
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
250 bp
500 bp
750 bp
1000 bp
M8
250 bp
500 bp
1500 bp
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
M1
2000 bp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
54
Hình 3.9. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M3
Mồi M3: Kết quả điện di cho thấy, tính đa dạng thể hiện một cách rõ nét giữa các
mẫu đậu tương nghiên cứu. Từ giới hạn kích thước 250-1500 bp có 9 băng vạch
ADN xuất hiện, tương ứng với tổng số 108 phân đoạn ADN được nhân bản trên tổng
16 mẫu đậu tương nghiên cứu. Có 5 băng vạch cho tính đa hình phân đoạn ADN
nhân bản và băng vạch không cho tính đa hình. Cụ thể ở kích thước khoảng 1400 bp
giống KH (mẫu số 10) không xuất hiện phân đoạn ADN nhân bản, các mẫu còn lại
đều xuất hiện. Hai mẫu 4, 5 (QN và HT) không thu được phân đoạn ADN ở kích
thước khoảng 1300 bp. Ở kích thước khoảng 600 bp có tới 7 mẫu không thu được
phân đoạn ADN nhân bản. Trong khi đó ở phạm vi kích thước khoảng 300 bp chỉ có
5 mẫu có phân đoạn ADN nhân bản là 5, 8, 9, 14, 16 (HT, CB3, DL, LS và VX93).
Riêng mẫu số 1 (HG) nhân được phân đoạn ADN có kích thước khoảng 400 bp các
mẫu còn lại không xuất hiện phân đoạn này.
Hình 3.10. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M5
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
250 bp
500 bp
1000 bp
1500 bp
M 3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
250 bp
1000 bp
2000 bp
M5
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
55
Mồi M5: Đây là mồi điển hình trong số 3 mồi không cho tính đa hình các phân đoạn
ADN được nhân bản. Tổng số 16 mẫu thu được 144 phân đoạn ADN tương ứng với
9 băng vạch khi kiểm tra trên gel agarose 1,8%.
Mặc dù số lượng phân đoạn ADN được nhân lên lớn nhất trong số các mồi sử dụng
nhưng không có băng vạch nào cho tính đa hình phân đoạn ADN được nhân bản.
Toàn bộ các băng vạch đều giống nhau hoàn toàn giữa 16 mẫu đậu tương nghiên cứu.
Điều này được khẳng định thông qua giá trị PIC =0. Kích thước các phân đoạn được
nhân bản rất đa dạng dao động từ 200 bp tới trên 3000 bp.
Ngoài ra ảnh điện di của các mồi còn lại cũng được tổng hợp và thể hiện trên
các hình dưới đây
Hình 3.11. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M2
Mồi M2: có tổng số 4 băng vạch ADN được nhân bản trong đó cả 4 băng đều cho
tính đa hình về phân đoạn ADN. Ở kích thước khoảng 2500 bp, ba mẫu số 12; 13; 14
(BC, SL, LS) không nhân được phân đoạn này trong khi các mẫu còn lại đều xuất
hiện. Ở phạm vi kích thước khoảng 500pb, mẫu 9 và 11 (DL, TN) cũng không xuất
hiện phân đoạn ADN được nhân bản.
Hình 3.12. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M4
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
250 bp
500 bp
1000 bp
1500
bp
2000 bp
750 bp
M 4
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
250 bp
500 bp
1000 bp
1500 bp
2000 bp
M 2
M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 12 13 14 15 16
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
56
Mồi M4: Kết quả điện di cho thấy có 7 băng vạch ADN xuất hiện và hai băng vạch
cho tính đa hình về phân đoạn ADN được nhân bản. Cụ thể ở kích thước tương ứng
khoảng sấp sỉ 2000 bp, bốn mẫu 1; 2; 15; 16 (HG, HD, DT84, VX93) xuất hiện phân
đoạn ADN được nhân bản, các mẫu còn lại không nhân được phân đoạn này. Ở kích
thước khoảng 700 bp, sáu mẫu đầu không nhân được phân đoạn ADN tương ứng
trong khi đó 10 mẫu còn lại đều xuất hiện băng vạch này.
Hình 3.13. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M6
Mồi M6: Trong ba băng vạch ADN xuất hiện, băng vạch tương ứng với kích thước
khoảng 1250bp cho tính đa hình về phân đoạn ADN được nhân bản trong đó 6 mẫu
từ 11-16 không nhân được phân đoạn này, các mẫu còn lại đều xuất hiện phân đoạn này.
Hình 3.14. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M9
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
250 bp
500 bp
1000 bp
1500 bp
3000 bp
M 6
M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
250 bp
500 bp
1000
bp
1500
bp
2000
bp
750 bp
M 9
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
57
Mồi M9: Tổng số có 3 phân đoạn ADN được nhân bản tương ứng với 3 băng vạch
trên ảnh điện di. Tuy nhiên duy nhất mẫu số 12 không nhân được phân đoạn ADN có
kích thước khoảng 66 bp. Các mẫu còn lại đều nhân được 3 phân đoạn có kích thước
hoàn toàn giống nhau.
Hình 3.15. Kết quả điện di sản phẩm RAPD trên gel agarose 1,8% với mồi M7 và M10
Mồi M7 và M10: Hai mồi không cho tính đa hình về phân đoạn ADN được nhân
bản. Trong đó mồi M7 thu được 4 phân đoạn có kích thước giống nhau trên 16 mẫu
nghiên cứu, mồi M10 thu được 6 băng vạch với kích thước giống nhau hoàn toàn khi
so sánh 16 giống đậu tương phân tích.
Từ kết quả phân tích hình ảnh điện di sản phẩm RAPD, chúng tôi thống kê các
băng điện di (xuất hiện=1, không xuất hiện= 0) và xử lý số liệu phân tích RAPD bằng
phần mềm NTSYSpc version 2.0i nhằm xác định khoảng cách di truyền giữa các mẫu
đậu tương nghiên cứu thông qua hệ số tương đồng di truyền và biểu đồ hình cây.
Để xác định quan hệ di truyền, chúng tôi đã tiến hành xác định giá trị tương
quan kiểu hình theo ba phương pháp tính hệ số di truyền giống nhau (phương pháp
của Jaccard, của Nei & Li, của Sokal) với bốn kiểu phân nhóm (WPGMA, UPGMA,
liên kết hoàn toàn và liên kết đơn lẻ) (bảng 3.20). Biểu đồ hình cây được thiết lập dựa
trên giá trị tương quan cao nhất với các giá trị khi r 0,9: tương quan rất chặt, r = 0,8 - 0,9:
tương quan chặt, r = 0,7 - 0,8: tương quan tương đối chặt, r 0,7: tương quan không chặt.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 M
M10
250
bp
500
bp
2000
bp
M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
250
bp
500
bp
1000
bp
1500
bp
3000
bp
M 7
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
58
Bảng 3.20. Giá trị tương quan kiểu hình (r)
UPGMA WPGMA Liên kết hoàn toàn
TO toàn
Liên kết đơn lẻ
SM 0,79571 0,64512 0,75486 0,48727
Dice 0,78117 0,62954 0,61745 0,51293
Jaccard 0,78581 0,64080 0,62909 0,52799
Kết quả bảng 3.20 cho thấy, giá trị tương quan kiểu hình (r) của 16 mẫu đậu
tương nghiên cứu đều thấp, trong phạm vi từ không chặt tới tương đối chặt. Cụ thể
giá trị r dao động từ 0,48727- 0,79571. Điều này có thể lý giải bởi hầu hết đây là các
giống đậu tương địa phương. Giá trị tương quan kiểu hình (r) lớn nhất 0,79571 khi
tính theo hệ số di truyền SM và kiểu phân nhóm UPGMA.
Kết quả xác định hệ số đồng dạng di truyền được thể hiện ở bảng 3.21. Kết
quả phân tích cho thấy có sự sai khác di truyền giữa các giống đậu tương nghiên cứu.
Hệ số tương đồng giữa 16 giống đậu tương nghiên cứu dao dộng từ 0,745-0,963.
Trong đó hai giống có hệ số đồng dạng di truyền lớn nhất là HG và HD (0,963), hai
giống có hệ số đồng dạng nhỏ nhất là QN và TN (0,745).
Vì vậy sơ đồ hình cây được thiết lập theo hệ số di truyền giống nhau SM và
kiểu phân nhóm UPGMA (hình 3.12). Biểu đồ hình cây tạo được khi phân tích 16
giống đậu tương với 10 mồi ngẫu nghiên chia làm 2 nhóm chính:
Nhóm I: bao gồm hai giống QN và HT có hệ số tương đồng là 0,918 và sai
khác với các giống thuộc nhóm II là 16,6% (1-0,834).
Nhóm II: bao gồm 14 giống còn lại và tiếp tục phân thánh hai nhóm phụ (PI
và PII), sự sai khác gữa hai nhóm phụ là 10,6% (1- 0,894).
Nhóm Phụ PI có chứa 4 giống HG, HD, QNG và CB1 với mức độ sai khác di
truyền từ 3,70- 8,75% (1-0,963 và 1- 0,9125). Nhóm phụ PII gồm 10 giống (CB2,
CB3, DL, KH, ĐT84, VX93, BC, LS, TN, SL).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
59
Bảng 3.21. Hệ số tương đồng giữa các giống đậu tương nghiên cứu
HG HD CB1 QN HT QNG CB2 CB3 DL KH TN BC SL LS
ĐT8
4
VX9
3
HG 1
HD 0,963 1
CB1 0,960
0,92
2
1
QN 0,843
0,84
3
0,88
0
1
HT 0,885
0,84
9
0,92
2
0,91
8
1
QNG 0,918
0,88
0
0,91
8
0,87
5
0,84
3
1
CB2 0,920
0,92
0
0,92
0
0,84
0
0,84
6
0,91
7
1
CB3 0,922
0,88
5
0,92
2
0,80
8
0,88
5
0,91
8
0,95
9
1
DL 0,882
0,88
2
0,88
2
0,80
4
0,84
6
0,87
8
0,95
8
0,95
9
1
KH 0,920
0,88
2
0,92
0
0,80
4
0,84
6
0,91
7
0,95
8
0,95
9
0,91
8
1
TN 0,860
0,82
4
0,86
0
0,74
5
0,78
8
0,85
4
0,89
6
0,89
8
0,89
6
0,89
6
1
BC 0,880
0,84
3
0,88
0
0,76
5
0,80
8
0,87
5
0,91
7
0,91
8
0,87
8
0,91
7
0,89
4
1
SL 0,840
0,84
0
0,84
0
0,76
0
0,76
9
0,83
3
0,91
5
0,87
8
0,87
5
0,87
5
0,93
3
0,91
3
1
LS 0,843
0,84
3
0,84
3
0,76
5
0,80
8
0,83
7
0,91
7
0,91
8
0,91
7
0,87
8
0,85
4
0,91
5
0,91
3
1
DT8
4
0,920
0,92
0
0,88
2
0,80
4
0,81
1
0,87
8
0,95
8
0,92
0
0,91
8
0,91
8
0,89
6
0,91
7
0,91
5
0,91
7
1
VX9
3
0,904
0,86
8
0,86
8
0,75
9
0,83
3
0,86
3
0,90
2
0,94
1
0,90
2
0,90
2
0,88
0
0,90
0
0,86
0
0,90
0
0,94
0
1
Nhóm I
Nhóm II
P I
P II
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
60
Hình 3.17. Biểu đồ hình cây của các giống đậu tương nghiên cứu theo kiểu phân
nhóm UPGMA
3.2.3. Nhận xét về kết quả phân tích đa hình ADN trong hệ gen của 16 giống đậu
tƣơng địa phƣơng
(1) Đã tách chiết được ADN với hàm lượng và chất lượng tốt đảm bảo cho các
nghiên cứu tiếp theo.
(2) Kết quả phân tích đa dạng di truyền của 16 giống đậu tương bằng chỉ thị RAPD
với 10 mồi ngẫu nhiên, có 7/10 mồi cho tính đa hình các phân đoạn ADN được nhân
bản. Tuy nhiên, tính đa hình của các mồi không cao, có tới 5 mồi cho giá trị PIC <
0,5. Hai mồi M1 và M2 cho tính đa hình cao với giá trị PIC tương ứng là 0,82 và 0,63.
(3) Trong phạm vi vùng phân tích có 56 băng vạch phân đoạn ADN được nhân bản
trong đó có 21 băng vạch cho tính đa hình (tương ứng 37,5%). Tổng số phân đoạn
ADN thu được của 16 mẫu đậu tương khi phân tích với 10 mồi ngẫu nhiên là 766. Số
lượng phân đoạn ADN được nhân bản của các mồi dao động từ 41-144, cao nhất là
mồi M5 và thấp nhất là mồi M1.
(4) Kết quả phân tích cho thấy, 16 giống đậu tương nghiên cứu có sự đa dạng di
truyền với mức độ sai khác từ 25,5% (1-0,745) tới 3,7% (1-0,963). Hai nhóm giống
có độ tương đồng di truyền cao bao gồm nhóm (HG, HD, CB1- hệ số tương đồng từ
0,9125-0,9630) và nhóm (CB2, CB3, DL và KH – hệ số tương đồng từ 0,9180-
0,9590). Qua biểu đồ hình cây và bảng hệ số tương đồng cho thấy 16 giống đậu
tương nghiên cứu đã có tính đa hình ở mức độ phân tử.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
61
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
1. KẾT LUẬN
1.1. Các giống đậu tương địa phương nghiên cứu có sự đa dạng và phong phú về hình
thái, kích thước, khối lượng hạt và hóa sinh hạt. Giống có khối lượng 1000 hạt cao
nhất là giống KH (172,9g) và có kích thước hạt lớn nhất (dài/ rộng = 0,81/0,65), thấp
nhất là giống HT có khối lượng (81,5g) và kích thước hạt cũng nhỏ nhất (dài/rộng =
0,62/0,42). Hàm lượng protein của các giống đậu tương dao động trong khoảng
(25,28- 34,83%) và hàm lượng lipit dao động trong khoảng (11,29 - 18,52%).
1.2. Ở giai đoạn hạt nảy mầm, trong điều kiện bổ sung sorbitol 7%, hoạt độ của
enzym – amylase và hàm lượng đường, hoạt độ của proteaza và hàm lượng protein
tan đều biến đổi theo xu hướng tăng dần từ 1 đến 7 ngày hạn, cao nhất ở 7 ngày hạn
và đến 9 ngày hạn bắt đầu giảm dần, trong đó giống SL và HD tăng cao nhất và thấp
nhất là giống đối chứng VX93 và ĐT84.
1.3. Ở giai đoạn cây non các giống đậu tương địa phương phản ứng khác nhau đối
với hạn, biểu hiện ở tỷ lệ thiệt hại, cây chết, cây héo. Chỉ số chịu hạn tương đối dao
động từ 21,22 đến 42,59. Giống SL có khả năng chịu hạn cao hơn các giống còn lại.
Trong điều kiện hạn, cây đậu tương giảm tổng hợp protein và tăng hàm lượng
proline.
1.4. Kết quả phân tích đa dạng di truyền của 16 giống đậu tương bằng chỉ thị RAPD
với 10 mồi ngẫu nhiên, có 7 mồi cho tính đa hình. Hai mồi M1 và M2 cho tính đa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
62
hình cao với giá trị PIC tương ứng là 0,82 và 0,63. Đã nhân bản được 766 số phân
đoạn ADN, số lượng phân đoạn ADN được nhân bản của các mồi dao động từ 41-
144, cao nhất là mồi M5 và thấp nhất là M1.
1.5. Các giống đậu tương nghiên cứu có sự đa dạng di truyền với mức độ sai khác từ
25,5% (1-0,745) tới 3,7% (1-0,963). Chúng được xếp thành 2 nhóm chính:
- Nhóm I: bao gồm hai giống QN và HT có hệ số tương đồng là 0,918 và sai khác với
các giống thuộc nhóm II là 16,6% (1-0,834).
- Nhóm II: bao gồm 14 giống còn lại và tiếp tục phân thành hai nhóm phụ (PI và PII),
sự sai khác gữa hai nhóm phụ là 10,6% (1- 0,894).
2. ĐỀ NGHỊ
- Cần tiếp tục khảo sát sự phản ứng của các giống đậu tương ở các giai đoạn sinh
trưởng khác như giai đoạn ra hoa và kết quả.
- Tiếp tục phân tích RAPD với số lượng mồi nhiều hơn và kết hợp với các kỹ thuật
sinh học phân tử khác như SSR, AFLP...
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
63
CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN
Vũ Anh Đào, Nguyễn Vũ Thanh Thanh, Chu Hoàng Mậu (2009), Đánh giá sự đa
dạng di truyền ở mức phân tử của một số giống đậu tương (Glycine max (L.) Merrill)
địa phương, Tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Thái Nguyên, 57(9): 85-90.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
64
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. Lê Trần Bình, Lê Thị Muội (1998), Phân lập gen và chọn dòng chống chịu ngoại
cảnh bất lợi ở cây lúa, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
2. Phạm Thị Trân Châu, Nguyễn Thị Hiền, Phùng Gia Tường (1998), Thực hành hóa
sinh, NXB Giáo dục.
3. Ngô Thế Dân và cộng sự (1999), Cây đậu tương, NXB Nông Nghiệp.
4. Lê Xuân Đắc, Đinh Thị Phòng, Lê Thị Muội, Lê Trần Bình (1999), “Sử dụng kỹ
thuật RAPD để đánh giá tính đa hình ADN của một số dòng chọn lọc từ mô sẹo của
giống lúa C71”. Hội nghị Công nghệ Sinh học toàn quốc, NXB Khoa học và kỹ thuật
Hà Nội, tr. 1341-1347.
5. Nguyễn Thị Thúy Hường (2006), Sưu tập, đánh giá và nghiên cứu khả năng chịu
hạn của một số giống đậu tương địa phương của tỉnh Sơn La, Luận văn thạc sĩ sinh
học, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên.
6. Trần Thị Phương Liên (1999), Nghiên cứu đặc tính hóa sinh và sinh học phân tử
của một số giống đậu tương có khả năng chịu nóng, chịu hạn ở Việt Nam, Luận án
tiến sĩ sinh học, Viện công nghệ sinh học Hà Nội.
7. Ngô Thị Liêm, Chu Hoàng Mậu (2006),“Đặc điểm phản ứng các giống lạc trong
điều kiện hạn sinh lý”. Tạp chí nông nghiệp và PTNT, (84), tr 82- 87.
8. Trần Đình Long (2000), Cây đậu tương, NXB Nông nghiệp Hà Nội.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
65
9. Chu Hoàng Mậu (2001), Sử dụng phương pháp đột biến thực nghiệm để tạo các
dòng đậu tương và đậu xanh thích hợp cho miền núi Đông Bắc Việt Nam, Luận án
tiến sĩ sinh học, Viện Công nghệ sinh học Hà Nội.
10. Nguyễn Văn Mùi (2001), Thực hành hóa sinh học, NXB Đại học Quốc Gia, Hà Nội.
11. Đinh Thị Ngọc (2008), Nghiên cứu đặc điểm hóa sinh và phân lập gen
chaperonin liên quan đến tính chịu hạn của một số giống đậu tương địa phương
trồng ở vùng Tây Nguyên, Luận văn thạc sĩ sinh học, Trường Đại học Sư phạm, Đại
học Thái Nguyên.
12. Đinh Thị Phòng (2001), Nghiên cứu khả năng chịu hạn và chọn dòng chịu hạn ở
lúa bằng công nghệ tế bào thực vật, Luận án tiến sĩ sinh học, Viện công nghệ sinh
học Hà Nội.
13. Hà Tiến Sỹ (2007), “Khả năng chịu hạn của một số giống đậu tương (Glycine
max (L.) Merrill) điạ phương của tỉnh Cao Bằng”, Tạp chí Khoa học Công nghệ ,
Đại học Thái Nguyên, số 3 (43), 13-19.
14. Nguyễn Thị Tâm (2004), Nghiên cứu khả năng chịu nóng và chọn dòng chịu
nóng ở lúa bằng công nghệ tế bào thực vật, Luận án Tiến sĩ Sinh học, Viện Công
nghệ sinh học Hà Nội.
15. Nguyễn Vũ Thanh Thanh (2003), Nghiên cứu thành phần hóa sinh hạt và tính đa
dạng di truyền của một số giống đậu xanh có khả năng chịu hạn khác nhau, Luận
văn thạc sĩ Sinh học, Trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái Nguyên.
16. Bùi Văn Thắng, Đinh Thị Phòng, Lê Thị Muội, Lê Trần Bình, Nguyễn Văn Thắng,
Trần Văn Dương (2003),“Đánh giá tính đa dạng của một số giống lạc trong tập đoàn
giống chống chịu bệnh gỉ sắt bằng kỹ thuật RAPD”. Hội nghị công nghệ sinh học toàn
quốc, tr 805-809.
17. Nguyễn Hải Tuất, Ngô Kim Khôi (1996), Xử lý thống kê kết quả nghiên cứu thực
nghiệm trong nông lâm ngư nghiệp trên máy vi tính, NXB Nông nghiệp Hà Nội.
18. Vũ Thanh Trà, Trần Thị Phương Liên (2006), “Nghiên cứu sự đa dạng di truyền
của một số giống đậu tương địa phương có phản ứng khác nhau với bệnh gỉ sắt bằng
chỉ thị SSR”. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 21, 30-32.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
66
TIẾNG ANH
19. Brown-Guedira, J.A. Thompson
b
, R.L. Nelson
c
and M.L. Warburton (2000),
“Evaluation of Genetic Diversity of Soybean Introductions and North American
Ancestors Using RAPD and SSR Markers”, Crop Science 40:815-823.
20. Bates L. S. (1973), “Rapid determinatin of tree protein for water-stress studies”,
Plant and Soil, 39, pp 205-207.
21. Chen T.H., Murant N. (2002), “Enhancement of tolerance of a family of plant
dehydrin proteins”, Physiol. Plant, pp. 795-803.
22. Gawel, Jarret (1991). “Genomic DNA isolation”.
www.weihenstephan.de/pbpz/bambara/htm/dna.htm.
23. Gyu-Taek Cho, Jeongran Lee, Jung-Kyung Moon, Mun-Sup Yoon, Hyung-Jin
Baek, Jung-Hoon Kang, Tae-San Kim, Nam-Chon Paek (2008), “Genetic Diversity
and Population Structure of Korean Soybean Landrace [Glycine max (L.) Merr.]”, J.
Crop Sci. Biotech. 2008 (June) 11 (2) : 83 – 90.
24. Julie Waldron,
Cameron P. Peace,
Iain R. Searle,
Agnelo Furtado,
Nick Wade, Ian
Findlay, Michael W. Graham, and Bernard J. Carroll (2002), “Randomly Amplified DNA
Fingerprinting: A Culmination of DNA Marker Technologies Based on Arbitrarily-
Primed PCR Amplification”, J Biomed Biotechnol. 2(3): 141–150.
25. Moretzsohn MC, Hopkins MS, Mitchell SE, Kresovich S, Valls JF, Ferreira ME
(2004), “Genetic diversity of peanut (Arachis hypogaea L. ) and its wild relatives
based on the analysis of hypervariable regions of the genome”, Plant Mol Biol, 4(1) :11.
26. Lanham PG, Fennell S, Moss JP, Powell W (1992), “Detection of polymorphic
loci in Arachis germplasm using radom amplified polymorphic DNAs”, Genome, 35
(5) :885-9.
27. Li Z., Nelson R.L., (2002), “RAPD Marker Diversity among Cultivated and Wild
Soybean Accessions from Four Chinese Provinces”, Crop Science, 42:1737-1744.
28. Seitova A.M., Ignatov A.N., Suprunova T.P., Tsvetkov I.L., Deĭneko E.V.,
Dorokhov D.B., Shumnyĭ V.K., Skriabin K.G., (2004), “Assessment of genetic
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
67
diversity of wild soybean (Glycine soja Siebold et Zucc.) in the far eastern region of
Russia”, Genetika, 40(2):224-231.
29. Subramanion V, Gurtu S, Nageswara Rao RC, Nigam SN (2000), “Identification
of DNA polymoraphism in cultivated groundnut using random amplified
polymoraphic DNA (RAPD) assay”, Genome, 43 (4): 656-60.
30. Vierling R., Nguyen H. J. (1992), “Use of RAPD marker to determine the genetic
relationships of diploid wheat genotype”, Theor Appl Genet, 84: 835-838.
31. Wan XR, Li L (2006), “Regulation of ABA level and water-stres tolerance of
Arabidopsis by ectopic expression of a peanut 9-cis-epoxycarotenoid”, Biochem
Biophys Res Commun, 347(4), pp 1030-1038.
32. (71) William J. G. K., Kubelik A. E., Levak K. J., Rafalski J. A., Tingey S. V,
(1990), “DNA polymorphisms amplified by arbitrary primers are useful as genetic
merers”, Nucleic Acids Res, 18, pp. 6531-6535.
33. Welsh J., McClelland M. (1990), “Fingeprinting genomes using PCR with
arbitrary primer”, Nucleic Acids Res, 18, pp. 7213-7218.
34. Xingliang Zhou, Thomas E. Carter Jr, Zhanglin Cui, Shoji Miyazaki, Joseph W
Burto (2002), “Genetic diversity patterns in Japanese soybean cultivars based on
coefficient of Parentage”. Crop Science; 42, 4; ProQuest Central.
35. Yiwu Chen, Randall L. Nelson (2005), “Relationship between Origin and Genetic
Diversity in Chinese Soybean Germplasm”, Crop Science; 45, 4; ProQuest Central.
36. Yiwu Chen, Dechun Wang, Prakash Arelli, Mohsen Ebrahimi, Randall L. Nelson
(2006), “Molecular marker diversity of SCN-resistant sources in soybean”, Genome;
49, 8; ProQuest Central.
37. Yong-Bi Fu, Gregory W. Peterson, Malcolm J. Morrison (2007), “Genetic
Diversity of Canadian Soybean Cultivars and Exotic Germplasm Revealed by Simple
Sequence Repeat Marker”,. Crop Science; 47, 5; ProQuest Central.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 14LV09_SP_DitruyenhocVuThiAnhDDao.pdf