Luận văn Những giải pháp đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế
Mở đầu Trong xu thế toàn cầu, cùng với việc thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài, đầu tư ra nước ngoài là phương thức không thể thiếu được ở một quốc gia thực hiện chính sách mở cửa để hội nhập kinh tế quốc tế. Hoạt động đầu tư ra nước ngoài thực chất là việc chuyển các nguồn lực có lợi thế so sánh hoặc sản xuất dư thừa ở trong nước như vốn, lao động, công nghệ . ra bên ngoài để tạo thế cạnh tranh, nâng cao năng lực sản xuất, tìm nguồn tài nguyên thay thế, hạn chế ô nhiễm môi trường ở trong nước và mở rộng thị trường tiêu thụ nhằm thu được lợi ích cao nhất trong kinh tế. Đầu tư ra nước ngoài đối với Việt Nam là một hướng đi mới, mang tính hấp dẫn cao. Mặc dù có không ít rủi ro, nhưng đó là một tiềm năng to lớn trong việc giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, nâng vị thế của doanh nghiệp nói riêng và hình ảnh của Việt Nam nói chung trên trường quốc tế. Có thể nói đầu tư ra nước ngoài là cơ hội đem lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp hay quốc gia. Nhưng để biến cơ hội thành thực tiễn hành động là một con đường rất dài, đòi hỏi một thế và lực tương xứng để có thể đi hết con đường. Vậy thế và lực của Việt Nam hiện nay là như thế nào? Việt Nam cần phải làm gì trong giai đoạn hiện nay và sắp tới để nâng cao thế lực cho mình, để có thể nắm bắt và biến cơ hội thành hành động hiệu quả? Với suy nghĩ đó, tôi mạnh dạn nghiên cứu và thực hiện luận văn Thạc sĩ Kinh tế với đề tài: “NHỮNG GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH ĐẦU TƯ RA NƯỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM TRONG TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ”. Mục đích của đề tài là đánh giá thực trạng hoạt động đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam, từ đó đề xuất hệ thống giải pháp nhằm đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế toàn cầu. Đề tài được chia làm 3 chương, chương 1 với dung lượng 20 trang, chương 2 với dung lượng 27 trang và chương 3 với dung lượng 23 trang. Ngoài ra còn có mở đầu, kết luận và phụ lục. Phương pháp duy vật biện chứng được sử dụng xuyên suốt đề tài, đồng thời quá trình thực hiện luận văn còn sử dụng các phương pháp như phân tích, tổng hợp Vì nhiều lý do khách quan khác nhau - trong đó có hạn chế về tìm kiếm nguồn thông tin - do vậy, luận văn khó tránh khỏi thiếu sót, rất mong được sự góp ý của các thầy cô, các anh chị đồng nghiệp và các bạn quan tâm. 1.1 LÝ LUẬN VỀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI 1.1.1 Khái niệm Hoạt động đầu tư trên thế giới ngày càng phong phú và đa dạng, bao gồm nhiều loại hình đầu tư khác nhau. Bên cạnh hoạt động đầu tư từ nguồn lực trong nước, hoạt động đầu tư phát sinh từ một chủ đầu tư nằm bên ngoài phạm vi quốc gia được đầu tư ngày càng trở nên một động lực to lớn nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế thế giới. Hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài luôn gắn liền với sự phát triển địa bàn hoạt động của các công ty đa quốc gia. Các công ty đa quốc gia có những ưu thế riêng mà các đối thủ địa phương không có. Các ưu thế này tập trung ở các phương pháp quản lý và công nghệ tiên tiến. Do đó, đầu tư trực tiếp nước ngoài đẩy mạnh sự phổ biến quốc tế các công nghệ mới và tài sản vô hình, đồng thời làm tăng hiệu quả công tác quản lý hay tổ chức sản xuất. Mặt khác, khi nắm giữ chặt chẽ những ưu thế trên, các công ty đa quốc gia sẽ tác động lên các yếu tố thiên phú riêng của các quốc gia, nhờ đó làm tăng thu nhập từ mậu dịch. Cuối cùng, đầu tư nước ngoài trực tiếp ở nhiều quốc gia sẽ kích thích cạnh tranh giữa các công ty. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là hình thức đầu tư quốc tế mà chủ đầu tư nước ngoài đóng góp một số vốn đủ lớn vào lĩnh vực sản xuất hoặc dịch vụ, cho phép họ trực tiếp tham gia điều hành đối tượng mà họ tự bỏ vốn đầu tư. 1.1.2 Đặc điểm của đầu tư trực tiếp nước ngoài Các chủ đầu tư nước ngoài phải đóng góp số vốn tối thiểu, tuỳ qui định luật đầu tư từng nước. Các chủ đầu tư có thể bỏ vốn 100% hoặc liên doanh để thành lập doanh nghiệp. Quyền điều hành quản lý xí nghiệp phụ thuộc vào mức độ góp vốn, nếu đóng góp 100% vốn thì xí nghiệp hoàn toàn do chủ nước ngoài điều hành. Lợi nhuận của chủ đầu tư nước ngoài thu được phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của xí nghiệp. Lời và lỗ được chia theo tỷ lệ góp vốn pháp định sau khi đã nộp thuế lợi tức cho nước chủ nhà. 1.1.3 Lợi ích của đầu tư trực tiếp nước ngoài 1.1.3.1 Đối với chủ đầu tư nước ngoài Cho phép chủ đầu tư nước ngoài ở mức độ nhất định (phụ thuộc vào mức độ góp vốn) tham dự vào điều hành quá trình kinh doanh của xí nghiệp, nên họ trực tiếp kiểm soát sự hoạt động và kịp thời đưa ra những quyết định có lợi nhất cho vốn đầu tư mà họ bỏ ra. Nếu môi trường đầu tư ổn định các chủ đầu tư thường thích bỏ 100% vốn đầu tư. Giúp cho các chủ đầu tư nước ngoài dễ chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ và nguồn cung cấp nguyên liệu chủ yếu của nước chủ nhà. Lợi dụng cơ chế quản lý thuế đối với hoạt động đầu tư ở các nước khác nhau, mà các nhà đầu tư mở các công ty con ở các nước khác nhau để thực hiện chuyển giá nhằm tối đa hoá lợi nhuận. Giúp chủ đầu tư khai thác lợi thế của các quốc gia khác: thị trường, vị trí địa lý, tài nguyên, nguồn nhân lực, đất đai . nhằm giảm chi phí kinh doanh để tăng lợi nhuận. Tránh được hàng rào bảo hộ mậu dịch vì thông qua đầu tư trực tiếp tạo được các xí nghiệp nằm ngay tại các nước thi hành chính sách bảo hộ mậu dịch. 1.1.3.2 Đối với nước chủ nhà tiếp nhận đầu tư trực tiếp Giúp tăng cường khai thác vốn của từng chủ đầu tư nước ngoài. Đa số các nước đều không qui định mức đóng góp tối đa của mỗi chủ đầu tư, thậm chí đóng góp vốn càng nhiều thì càng được hưởng những chính sách thuế ưu đãi của nước chủ nhà. Giúp tiếp thu được công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm quản lý kinh doanh của các chủ đầu tư nước ngoài. Nhờ có vốn đầu tư nước ngoài cho phép chủ nhà có điều kiện khai thác tốt nhất những lợi thế của mình về tài nguyên, vị trí, mặt đất, mặt nước . Đẩy nhanh tiến trình hội nhập của quốc gia với nền kinh tế thế giới vì đầu tư trực tiếp là nhân tố tác động mạnh mẽ đến tiến trình hoàn thiện thể chế, chính sách và môi trường đầu tư. Góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp và dịch vụ làm cho tính hiệu quả của sự phát triển kinh tế được nâng lên. Đầu tư trực tiếp nước ngoài góp phần nâng cao mức sống của nước trực tiếp nhận đầu tư thông qua giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập, tạo đội ngũ lao động có trình độ và tay nghề. 1.1.4 Hạn chế của đầu tư trực tiếp nước ngoài Chủ đầu tư nước ngoài dễ mất vốn nếu đầu tư vào môi trương bất ổn định về kinh tế và chính trị. Nước chủ nhà không có một qui hoạch đầu tư cụ thể và khoa học dẫn tới sự đầu tư tràn lan kém hiệu quả, tài nguyên thiên nhiên bị bóc lột quá mức và nạn ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Hiện nay ở các nước phát triển thực hiện sự kiểm soát gắt gao những dự án gây ô nhiễm môi trường, nên xu thế nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã và đang chuyển giao những công nghệ độc hại sang các nước kém phát triển. Hoạt động FDI cũng tạo ra điều kiện để dẫn tới sự phân hoá sự giàu nghèo, sự di dân ồ ạt ra các trung tâm đô thị lớn gây ra sự xáo trộn xã hội, bất bình đẳng gia tăng, cụ thể bất bình đẳng giữa các vùng kinh tế, các ngành kinh
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Những giải pháp đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ân quan ñieåm ña phöông hoùa vaø ña daïng hoùa trong quan heä kinh teá ñoái
ngoaïi, vieäc xaây döïng neàn kinh teá haøng hoùa cuûa Vieät Nam theo höôùng môû giöõa
Vieät Nam vaø caùc nöôùc treân theá giôùi laø heát söùc caàn thieát nhaèm taêng cöôøng khaû
naêng hoäi nhaäp vaø caïnh tranh vôùi khu vöïc vaø quoác teá. Taïo ñieàu kieän cho doanh
nghieäp Vieät Nam tranh thuû naém baét nhöõng ngaønh, coâng ngheä maët haøng muõi
nhoïn, vöøa keát hôïp nguoàn löïc trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc ñeå ñaûm baûo cho hoaït
ñoäng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ñem laïi hieäu quaû.
3.1.2 Tranh thuû ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi baèng lôïi theá so saùnh cuûa Vieät Nam
Hoäi nhaäp laø caïnh tranh. Muoán caïnh tranh phaûi trieån khai nhöõng öu ñieåm
ñeå saûn phaåm coù chaát löôïng toát vaø reû hôn treân thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö
ngoaøi nöôùc. Nhö theá phaûi ñaàu tö vaøo moät soá ngaønh coù lôïi theá so saùnh. Lyù thuyeát
vaø kinh nghieäm thöïc teá treân theá giôùi ñaõ chöùng minh raèng lôïi ích cuûa ngoaïi
thöông caøng lôùn khi söï khaùc bieät giöõa hai beân ñoái taùc caøng nhieàu vaø coù tính chaát
boå sung nhau. Do ñoù, Vieät Nam caàn tranh thuû ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi baèng vieäc phaùt
huy lôïi theá so saùnh cuûa mình.
52
Ñeán nay, moät soá maët haøng cuûa Vieät Nam nhö noâng saûn nhieät ñôùi cheá bieán,
ñoà goã, deät may, giaøy deùp, haøng thuû coâng myõ ngheä, thuûy haûi saûn, gaïo, caø pheâ, cao
su thieân nhieân, haït tieâu, goám söù vaø caùc maët haøng tieâu duøng trong gia ñình ñaõ
chieám ñöôïc thò phaàn ñaùng keå treân theá giôùi. Ñaây laø nhöõng maët haøng raát coù tieàm
naêng, coù trieån voïng taêng cao vaø ñeàu coù theå tieáp tuïc gia taêng taïi caùc thò tröôøng
lôùn. Bôûi vì ñaây laø nhöõng maët haøng Vieät Nam coù lôïi theá so saùnh vaø caùc quoác gia
maø Vieät Nam ñaàu tö khoâng hoaëc ít saûn xuaát. Hôn nöõa, ñaây coøn laø nhöõng maët
haøng maø Vieät Nam phaùt huy lôïi theá so saùnh trong vieäc söû duïng nhieàu lao ñoäng.
Ñieàu quan troïng laø caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn ñaàu tö coâng ngheä môùi
vaø thöïc hieän caùc bieän phaùp khaùc ñeå naâng cao chaát löôïng vaø söùc caïnh tranh vôùi
haøng hoùa cuûa nöôùc nhaän ñaàu tö. Ñieàu quan troïng nöõa laø phaûi theo kòp söï thay ñoåi
lieân tuïc, ña daïng cuûa nhu caàu tieâu duøng ôû caùc thò tröôøng lôùn. Tuy vaäy, duø tình
hình kinh teá cuûa caùc quoác gia maø doanh nghieäp Vieät Nam ñaàu tö coù ra sao thì söùc
mua, söùc tieâu duøng to lôùn cuûa caùc thò tröôøng naøy vaãn coù choã cho soá löôïng haøng
hoùa thuoäc lôïi theá cuûa Vieät Nam.
3.1.3 Ñaàu tö phaûi coù hieäu quaû, goùp phaàn tích luyõ ngoaïi teä phaùt trieån
kinh teá quoác daân
Vieäc söû duïng ñoàng voán ñaàu tö coù hieäu quaû, goùp phaàn tích luyõ ngoaïi teä
phaùt trieån kinh teá quoác daân laø moät vieäc laøm heát söùc caàn thieát hieän nay, vì nöôùc ta
coøn ngheøo phaûi chaét chiu töøng ñoàng voán ñeå ñaàu tö cho phaùt trieån. Vieäc ñaàu tö ra
nöôùc ngoaøi nhö theá naøo ñeå phaùt trieån beàn vöõng, coù hieäu quaû, ñaûm baûo chaát löôïng
cuõng nhö tính oån ñònh cuûa caùc döï aùn vaø gia taêng tích luyõ ngoaïi teä laø moät coâng
vieäc phöùc taïp, khoù khaên, ñoøi hoûi phaûi coù söï noã löïc cuûa caùc doanh nghieäp.
Moät moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi seõ taïo cô hoäi vaø ñoäng löïc thuùc ñaåy caùc
doanh nghieäp (töø caùc doanh nghieäp nhoû ñeán caùc taäp ñoaøn ña quoác gia) ñaàu tö coù
53
hieäu quaû, taïo coâng aên vieäc laøm vaø môû roäng hoaït ñoäng. Moâi tröôøng ñaàu tö toát
khoâng chæ mang laïi lôïi nhuaän cho doanh nghieäp maø coøn mang laïi lôïi ích cho toaøn
xaõ hoäi. Trong giai ñoaïn hieän nay, vieäc ngaøy caøng coù nhieàu döï aùn ñaàu tö ra nöôùc
ngoaøi laø ñieàu raát coù yù nghóa, goùp phaàn taêng khaû naêng tích luyõ ngoaïi teä vaø ñieàu
haønh neàn kinh teá vó moâ cuûa Chính phuû.
Chính phuû vaø caùc ngaønh chöùc naêng caàn xem xeùt vaø tö vaán khi caáp pheùp
caùc döï aùn ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ñeå giuùp doanh nghieäp söû duïng ñoàng voán ñaàu tö
coù hieäu quaû hôn. Coù nhieàu bieän phaùp ñeå laøm taêng giaù trò cuûa doanh nghieäp, moät
trong nhöõng bieän phaùp ñaëc bieät quan troïng laø khoâng theå boû qua vieäc nghieân cöùu
huy ñoäng toái ña vaø ñaàu tö coù hieäu quaû nhaát nguoàn voán huy ñoäng ñöôïc. Ngoaøi ra,
doanh nghieäp Vieät Nam cuõng neân trung thaønh vôùi caùc maët haøng thuoäc veà lôïi theá
so saùnh cuûa mình, bôûi nhoùm haøng naøy vaãn coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñeå taêng
tích luyõ ngoaïi teä cho ñaát nöôùc.
3.1.4 Quaù trình ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuõng laø quaù trình thöïc hieän
chuyeån giao coâng ngheä, hoäi nhaäp bình ñaúng trong lieân thoâng kinh teá quoác teá
Döôùi aûnh höôûng khoa hoïc - coâng ngheä, do yeâu caàu taùi caáu truùc cô caáu saûn
xuaát cuûa neàn kinh teá lieân tuïc taêng tröôûng cao, caùc nöôùc ASEAN, trong ñoù coù Vieät
Nam ñaõ ñoàng thôøi thöïc hieän hai quaù trình, moät maët nhanh choùng öùng duïng nhöõng
thaønh töïu môùi cuûa khoa hoïc - coâng ngheä vaøo saûn xuaát, kinh doanh, maët khaùc
töøng böôùc di chuyeån nhöõng daây chuyeàn coâng ngheä ñaõ laïc haäu töông ñoái so vôùi
ñieàu kieän trong nöôùc ra ngoaøi bieân giôùi nhaèm tieáp tuïc khai thaùc chuùng vaø chuyeån
dòch nhöõng ngaønh coù haøm löôïng thoâ sô cao do naêng suaát lao ñoäng trong nöôùc
khoâng ngöøng taêng leân. Trong quaù trình naøy, Vieät Nam, thoâng qua FDI ra ngoaøi
keøm theo laø söï di chuyeån coâng ngheä coù theå tranh thuû ñöôïc nguoàn coâng ngheä
töông ñoái thích hôïp, giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Sau khi hoaøn taát
54
chuyeån giao coâng ngheä veà nöôùc, doanh nghieäp tieán haønh hoaøn thieän, laøm chuû
coâng ngheä, ñaùp öùng ñöôïc chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp.
Vieäc ñoåi môùi kyõ thuaät, chuyeån giao coâng ngheä môùi, ñaøo taïo nguoàn nhaân
löïc xeùt veà chieán löôïc laø khaåu hieäu chính ñoái vôùi caùc nhaø saûn xuaát - kinh doanh ôû
caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam. Vì vaäy caùc doanh nghieäp Vieät Nam khi
ñaàu tö vaøo caùc nöôùc phaùt trieån caàn coù nhöõng ñoái saùch meàm deûo thích hôïp ñeå
nöôùc nhaän ñaàu tö theå hieän tính bình ñaúng, coâng baèng vaø qua ñoù doanh nghieäp
nhaän ñöôïc söï hôïp taùc giuùp ñôõ khi chuyeån giao coâng ngheä, trong ñoù bao goàm
chuyeån giao caû phaàn cöùng vaø phaàn meàm, linh hoaït cho töøng ñoái töôïng, linh hoaït
caû veà phöông thöùc vaø thò tröôøng chuyeån giao. Chuyeån giao coâng ngheä treân cô sôû
mong muoán chung laø heïp daàn khoaûng caùch, höôùng tôùi söï phaùt trieån ñoàng ñeàu
nhaèm lieân thoâng kinh teá quoác teá.
3.2 DÖÏ BAÙO KHAÛ NAÊNG ÑAÀU TÖ RA NÖÔÙC NGOAØI CUÛA VIEÄT
NAM TRONG TIEÁN TRÌNH HOÄI NHAÄP KINH TEÁ
3.2.1 Thôøi cô khi hoäi nhaäp kinh teá
Moâi tröôøng quoác teá thuaän lôïi hôn bao giôø heát khi nöôùc ta ñaõ böôùc ñaàu
thaønh coâng trong hoäi nhaäp khu vöïc vaø quoác teá. Caùc cam keát vaø loä trình hoäi nhaäp
phuø hôïp vôùi ñieàu kieän, khaû naêng, nhu caàu cuûa ta. Hieän taïi Vieät Nam nhaän ñöôïc
raát nhieàu söï uûng hoä, hoã trôï to lôùn cuûa caùc nöôùc ñoái vôùi coâng cuoäc ñoåi môùi ôû nöôùc
ta. Raát nhieàu baøi hoïc kinh nghieäm ôû caùc nöôùc veà xaây döïng theå cheá, phaùt trieån
doanh nghieäp vaø ñaåy maïnh ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ñöôïc Vieät Nam tieáp caän vaø hoïc
taäp. Ñoàng thôøi doanh nghieäp nöôùc ta ñaõ quen daàn vôùi cô cheá thò tröôøng, ña soá
doanh nghieäp mong muoán caïnh tranh soøng phaúng, bình ñaúng veà cô hoäi phaùt trieån.
Ña soá doanh nghieäp ñeàu mong muoán sôùm tham gia hoäi nhaäp.
55
Khi laø thaønh vieân cuûa WTO vaø AFTA, haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa Vieät Nam
ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng nhö vôùi moïi thaønh vieân khaùc. Caùc raøo caûn phi thueá haïn
cheá nhaäp khaåu cuõng ñöôïc caét giaûm daàn daàn, caùc bieän phaùp haïn cheá ñònh löôïng bò
caám söû duïng, haøng raøo baûo hoä cuûa caùc ñoái taùc chæ giaûm ñi chöù khoâng theå taêng
leân. Cô hoäi seõ ngang baèng hôn cho moïi doanh nghieäp. Caùc nöôùc phaùt trieån phaûi
giaûm trôï caáp cho nhieàu haøng hoaù cuûa hoï khieán cho moät soá haøng cuûa ta coù söùc
caïnh tranh taêng leân.
Chính phuû baèng moïi noã löïc ñaõ, ñang vaø seõ taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå
khuyeán khích caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi thoâng qua vieäc
tìm kieám thò tröôøng, ñaøm phaùn vaø tham gia caùc theå cheá thöông maïi song phöông
vaø ña phöông. Vieät Nam ñaõ coù nieàm tin cuûa coäng ñoàng kinh doanh quoác teá. Vieät
Nam coøn laø nöôùc oån ñònh cao veà chính trò, ñoù laø ñieàu kieän tieân quyeát cho söï an
taâm ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa doanh nghieäp Vieät Nam. Hieän Chính phuû ñang
thaùo gôõ caùc vöôùng maéc, khoù khaên maø caùc nhaø ñaàu tö gaëp phaûi, nhaèm coá gaéng ñeå
ñaåy maïnh ñaàu tö cuûa Vieät Nam ra nöôùc ngoaøi.
Vieäc Trung Quoác ngaøy caøng lôùn maïnh vaø toû roõ vai troø sieâu cöôøng trong
khu vöïc cuõng mang laïi nhieàu cô hoäi veà thöông maïi vaø ñaàu tö cho caùc nöôùc thuoäc
khu vöïc nhieàu taøi nguyeân thieân nhieân nhö Vieät Nam. Ñaây cuõng ñöôïc coi laø ñoäng
löïc taêng tröôûng môùi cuûa khu vöïc ASEAN, ñaëc bieät trong tröôøng hôïp kinh teá Myõ,
ñaàu taøu taêng tröôûng kinh teá theá giôùi ñang coù daáu hieäu chaäm daàn.
3.2.2 Ñaàu tö trong khu vöïc caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ
Söï bình oån veà chính trò, tính minh baïch cho moâi tröôøng ñaàu tö vaø nhöõng
bieän phaùp caûi caùch maïnh meõ ñöôïc tieán haønh taïi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ,
khieán khu vöïc naøy ñang laø ñieåm ñeán haáp daãn cuûa caùc nhaø ñaàu tö, trong ñoù coù
Vieät Nam. Sau khi thoaùt khoûi caùc khoù khaên veà taøi chính, trong thôøi gian gaàn ñaây,
56
caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ ñaõ noã löïc ñöa ra nhöõng cam keát caûi caùch maïnh meõ,
cuøng thoâng ñieäp "côûi môû vaø thoâng thoaùng neàn kinh teá" ñeå coù theå thu huùt ñaàu tö
tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø taïi caùc nöôùc nhö Malaysia, Singapore,
Indonesia, Philippines vaø Thaùi Lan. Nhö vaäy, ñieàu naøy coù theå khaúng ñònh veà moät
laøn soùng môùi ñang chuaån bò ñoå boä vaøo khu vöïc naøy.
Qua lòch söû toàn taïi vaø phaùt trieån, ASEAN ñang töï khaúng ñònh laø toå chöùc
kinh teá khu vöïc thaønh coâng nhaát trong caùc toå chöùc khu vöïc thuoäc nhoùm nöôùc
ñang phaùt trieån. Vôùi ñaø phaùt trieån nhanh thì caùc ñieàu kieän, moâi tröôøng saûn xuaát
vaø khaû naêng taïo lôïi nhuaän cuûa baûn thaân caùc nöôùc ASEAN ñaõ coù nhöõng bieán
ñoäng ñaùng keå, qua ñoù ASEAN ñaõ taïo neân lôïi theá thuùc ñaåy taêng cöôøng ñaàu tö laãn
nhau. Nhöõng nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån trung bình trong quaù trình chuyeån dòch
cô caáu vaãn hoaøn toaøn coù khaû naêng ñeå ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi trong khi baûn thaân hoï
cuõng ñang tích cöïc ñeå thu huùt FDI töø caùc nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån cao hôn.
Ñaây cuõng laø ñaëc ñieåm phaùt trieån cuûa ASEAN maø söï hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam
ñoùng moät vai troø tích cöïc.
Vöøa qua, vieäc Hoäi nghò Xuùc tieán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa caùc boä tröôûng Taøi
chính ASEAN ñöôïc toå chöùc ngaøy 29/9/2004 taïi New York, Myõ vaø Hieäp hoäi caùc
quoác gia Ñoâng Nam AÙ ñang xem xeùt vieäc phaùt haønh traùi phieáu vôùi teân goïi traùi
phieáu ASEAN laø nhöõng ñoäng thaùi quan troïng maø ASEAN muoán naâng cao nhaän
thöùc cuûa caùc nhaø ñaàu tö theá giôùi veà tieàm naêng vaø cô hoäi ñaàu tö vaøo khu vöïc naøy
trong thôøi gian tôùi. Ñaây laø moät cô hoäi lôùn vaø chaéc chaén caùc nhaø ñaàu tö Vieät Nam
seõ khoâng bao giôø boû qua.
Tröôùc ñaây caùc doanh nghieäp Vieät Nam töøng phaûi ñoái maët vôùi moät soá vaán
ñeà khi tieán haønh ñaàu tö vaøo caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ, do tình traïng quan lieâu taïi
khu vöïc naøy. Hieän nay, caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñang caân nhaéc veà moät laøn
soùng ñaàu tö voán môùi vaøo Ñoâng Nam AÙ sau khi tình hình chính trò taïi khu vöïc naøy
57
oån ñònh hôn vaø caùc nhaø laõnh ñaïo khu vöïc cam keát caûi caùch moâi tröôøng kinh
doanh thaân thieän. Cuõng caàn phaûi noùi theâm, ñieàu kieän ñòa lyù cuûa khu vöïc caùc
nöôùc Ñoâng Nam AÙ hoäi tuï ñöôïc nhöõng öu theá veà phong thuûy, phuø hôïp vôùi taâm lyù
cuûa ngöôøi AÙ Ñoâng, do vaäy nhöõng döï aùn ñaàu tö vaøo khu vöïc naøy luoân ñöôïc “tín
nhieäm” laø deã thaønh coâng.
3.2.3 Ñaàu tö vaøo caùc nöôùc phaùt trieån
Caùc neàn kinh teá phaùt trieån hieän chieám 2/3 toång voán FDI vaøo vaø 9/10 toång
voán FDI ra, taäp trung chuû yeáu vaøo ba trung taâm kinh teá lôùn cuûa theá giôùi laø Myõ,
Nhaät Baûn vaø EU. Maëc duø voán ñaàu tö vaøo khu vöïc naøy trong naêm 2003 ñaõ chöõng
laïi, nhöng ñaây chæ laø bieåu hieän taïm thôøi sau moät giai ñoaïn taùi ñieàu chænh, moät
böôùc luøi ñeå laáy ñaø taïo söï ñoät phaù trong thôùi gian tôùi. Ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi
chieán löôïc kinh doanh toaøn caàu cuûa caùc TNCs khi khoâng höôùng söï ñaàu tö taäp
trung vaøo moät thò tröôøng duy nhaát, maø thöïc hieän chieán löôïc ñaàu tö vaøo nhieàu thò
tröôøng ñeå traùnh maïo hieåm vaø vöôït qua caùc haøng raøo baûo hoä kyõ thuaät ñang ngaøy
caøng chaët cheõ hôn. Toå chöùc Hoäi nghò cuûa Lieân hôïp quoác veà Thöông maïi vaø Phaùt
trieån vöøa coâng boá baùo caùo thöôøng nieân, cho bieát hoaït ñoäng ñaàu tö treân theá giôùi
phuïc hoài trong naêm 2004, do kinh teá toaøn caàu phuïc hoài vaø coù söï taêng tröôûng cuûa
ngaønh dòch vuï. Ñaàu tö vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån taêng leân, trong ñoù khu vöïc
chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông laø ñieåm thu huùt nhieàu ñaàu tö nhaát, nhôø coù neàn kinh teá
phaùt trieån maïnh vaø moâi tröôøng ñaàu tö ñöôïc caûi thieän.
Xu höôùng ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân theá giôùi hieän nay laø ñaàu tö vaøo caùc nöôùc
phaùt trieån do caùc nöôùc phaùt trieån ñöôïc bieát ñeán nhieàu vaø thöôøng coù nhöõng thoâng
tin khaù haáp daãn veà moâi tröôøng ñaàu tö. Hôn nöõa, caùc nöôùc phaùt trieån coù söùc haáp
daãn cuûa moät thò tröôøng tieâu thuï roäng lôùn. Ñaây laø yeáu toá thu huùt caùc nhaø ñaàu tö
Vieät Nam. Thöù hai, do ñaëc tính cuûa ngöôøi Vieät Nam khaù thaän troïng neân ñaàu tö
58
vaøo caùc nöôùc phaùt trieån ñem laïi söï yeân taâm, vì phaàn lôùn caùc nöôùc naøy coù heä
thoáng phaùp luaät, cô sôû haï taàng laø toát hôn caùc nöôùc ñang phaùt trieån raát nhieàu.
Vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, caùc chuyeân gia döï baùo raèng caùc nöôùc Baéc Myõ
ñöôïc ñaùnh giaù laø coù nhieàu khaû naêng thu huùt voán FDI hôn caùc nöôùc Taây Aâu, do xu
höôùng ñaàu tö ñang ngaøy moät taêng leân ôû khu vöïc naøy.
3.2.4 Khaû naêng veà caïnh tranh thò tröôøng cuûa Vieät Nam
Khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù Vieät Nam ñaõ thay ñoåi raát nhieàu vaø
theo chieàu höôùng toát. Caùc doanh nghieäp ñaõ baét ñaàu quan taâm ñeán vieäc caïnh
tranh khoâng chæ baèng giaù maø baèng dòch vuï vaø giaù trò gia taêng cuûa caùc saûn phaåm
haøng hoùa cuûa mình thoâng qua chaát löôïng, thieát keá maãu maõ haøng hoùa. Ngaøy caøng
coù nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam xuaát khaåu haøng hoùa haõnh dieän vôùi haøng chöõ
"Made in Vietnam" treân caùc saûn phaåm cuûa mình. Nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam
ñaõ chuù taâm xaây döïng chieán löôïc thò tröôøng, quaûng baù saûn phaåm, thöông hieäu, môû
roäng thò tröôøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. Nhôø ñoù, haøng hoùa Vieät Nam ñaõ ñöôïc
bieát ñeán ôû nhieàu nôi treân theá giôùi, trong ñoù coù nhieàu maët haøng caïnh tranh ñöôïc
vôùi saûn phaåm cuøng loaïi cuûa caùc nöôùc. Nhieàu maët haøng ñaõ khaúng ñònh ñöôïc choã
ñöùng treân caùc thò tröôøng khoù tính nhö Hoa Kyø, Nhaät Baûn vaø EU.
Moät neàn kinh teá khoâng theå caïnh tranh tröø phi caùc coâng ty ñang hoaït ñoäng
laø caùc coâng ty coù khaû naêng caïnh tranh. Söùc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp phuï
thuoäc hai yeáu toá chính: Thöù nhaát laø, moâi tröôøng toång theå cuûa neàn kinh teá vó moâ,
taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp söû duïng toát nhaát caùc lôïi theá so saùnh cuûa ñaát nöôùc
ñeå phaùt trieån vaø tieáp caän vôùi thò tröôøng theá giôùi. Thöù hai laø, naêng löïc cuûa nhaø
quaûn lyù doanh nghieäp bieát taän duïng caùc lôïi theá caïnh tranh ñoù, phoái hôïp caùc
nguoàn löïc beân trong vaø beân ngoaøi ñeå toå chöùc saûn xuaát toát, naâng cao chaát löôïng,
haï giaù thaønh saûn phaåm vaø môû roäng thò tröôøng tieâu thuï. Beân caïnh ñoù, chaát löôïng
59
cuûa caùc ngaønh dòch vuï nhö taøi chính, tieàn teä, baûo hieåm, böu chính-vieãn thoâng,
vaän taûi... cuõng taùc ñoäng khaù lôùn ñeán söùc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp coâng
nghieäp... Tuy nhieân, suy cho cuøng thöïc chaát cuûa caïnh tranh duø laø veà giaù caû, trình
ñoä coâng ngheä hay cung caùch phuïc vuï, cuoái cuøng laø caïnh tranh veà tri thöùc vaø chaát
löôïng con ngöôøi. Coù leõ vì vaäy maø neàn kinh teá tri thöùc ñang caàn moät neàn giaùo duïc
ñaøo taïo mang tính caùch maïng.
Vieät Nam ñang tieán haønh döï aùn Chöông trình xaây döïng vaø phaùt trieån
thöông hieäu quoác gia giaù trò Vieät Nam (Vietnam Value Inside) tôùi naêm 2010,
nhaèm quaûng baù hình aûnh quoác gia thoâng qua saûn phaåm haøng hoùa vaø dòch vuï Vieät
Nam. Vieäc naøy seõ giuùp cho haøng hoùa Vieät Nam xaâm nhaäp thò tröôøng theá giôùi deã
daøng hôn trong töông lai.
3.3 CAÙC GIAÛI PHAÙP ÑAÅY MAÏNH ÑAÀU TÖ RA NÖÔÙC NGOAØI CUÛA
VIEÄT NAM
3.3.1 Nhoùm giaûi phaùp vó moâ
3.3.1.1 Xaây döïng chính saùch, phaùp luaät ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi phuø hôïp
vôùi thoâng leä quoác teá
Khoâng chæ trong lónh vöïc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi maø moïi hoaït ñoäng kinh
doanh khaùc cuûa doanh nghieäp ñeàu phaûi döïa treân nhöõng chính saùch kinh teá vó moâ,
vaên baûn phaùp luaät, cô cheá quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Vì vaäy söï oån ñònh cuûa chính
saùch, phaùp luaät vaø vaän haønh cô cheá coù hieäu quaû luoân laø tieàn ñeà heát söùc caàn thieát
cho söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp.
Trong thôøi gian vöøa qua cô cheá thuû tuïc ñeå tieán haønh ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi
coøn nhieàu baát caäp. Do ñoù, nhaø nöôùc caàn thieát phaûi ñieàu chænh laïi thuû tuïc xin pheùp
ñaàu tö. Theo ñoù, doanh nghieäp chæ caàn trình giaáy xin pheùp ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi
cho Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö xem xeùt. Trong ñoù vieäc chöùng nhaän naêng löïc taøi
60
chính, hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp neân döïa vaøo nhöõng baùo caùo taøi
chính, baùo caùo kinh doanh ñaõ ñöôïc xaùc nhaän cuûa caùc caáp thaåm quyeàn trong ba
naêm gaàn nhaát cuûa doanh nghieäp (khoâng caàn phaûi xaùc ñònh môùi taïi ñòa phöông
ñaêng kyù kinh doanh - ruùt ngaén thôøi gian thaåm ñònh). ÔÛ ñaây caàn chuù yù qui ñònh roõ,
thaät chaët cheõ traùch nhieäm vaø haäu quaû maø doanh nghieäp phaûi ñoùn nhaän khi coá yù
gian traù trong vaán ñeà khai baùo naøy.
Ñoái vôùi caùc döï aùn coù soá voán nhoû (thaáp hôn 1 trieäu USD) thì Boä Keá hoaïch -
Ñaàu tö neân nhanh choùng kieåm tra roài quyeát ñònh ngay cho doanh nghieäp. Vôùi caùc
döï aùn coù soá voán lôùn vaø caùc döï aùn neáu thöïc hieän ñaàu tö coù aûnh höôûng ñeán muïc
tieâu vaø lôïi ích quoác gia thì Boä Keá hoaïch - Ñaàu tö neân coá vaán nhanh cho Thuû
töôùng ñeå ra quyeát ñònh cho pheùp hay khoâng cho pheùp vieäc trieån khai vaø ñöa döï
aùn ñaàu tö vaøo hoaït ñoäng ñuùng luùc, taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp naém baét cô
hoäi moät caùch coù hieäu quaû. Vì vaäy, veà laâu daøi vieäc ñaêng kyù ñaàu tö vaø chaáp nhaän
ñaàu tö neân ñöôïc dieãn ra treân maïng thoâng tin tröïc tuyeán giöõa Chính phuû vaø doanh
nghieäp theo moâ hình Chính phuû ñieän töû maø caùc caáp ngaønh haønh chính cuûa chuùng
ta ñang theo ñuoåi thöïc hieän trong töông lai gaàn.
3.3.1.2 Vaän ñoäng thieát laäp tham gia caùc lieân minh song phöông, ña
phöông ñeå taïo theá vaø löïc cho doanh nghieäp trong hoäi nhaäp.
Ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi bao giôø cuõng laø hoaït ñoäng phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi
ñaàu tö trong nöôùc. Baûn thaân cuûa ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi phaûi chòu söï chi phoái cuûa
nhöõng chính saùch quoác gia ñaàu tö vaø quoác gia nhaän ñaàu tö, cuõng nhö nhöõng qui
ñònh veà luaät chôi thöông maïi quoác teá. Maø nhöõng qui taéc troø chôi quoác teá bao giôø
cuõng ñöôïc xaây döïng treân söï cheøn eùp lôïi ích cuûa caùc quoác gia lôùn ñoái vôùi caùc
quoác gia nhoû, vì vaäy moät chính saùch ngoaïi giao kheùo leùo, moät lieân keát giöõa
nhöõng “chaøng tí hon” seõ baûo veä caùc doanh nghieäp cuûa mình coù hieäu quaû hôn treân
61
voõ ñaøi thöông tröôøng quoác teá. Quoác gia naøo ñi ngöôïc laïi xu höôùng treân seõ töï coâ
laäp vaø trieät tieâu neàn kinh teá mình tröôùc theá giôùi.
Vôùi chuû tröông Vieät Nam muoán laøm baïn vôùi taát caû caùc nöôùc, Ñaûng ta ñaõ
nhanh choùng chieám ñöôïc thieän caûm cuûa beø baïn naêm chaâu. Minh chöùng cho söï
linh hoaït trong ngoaïi giao ñöôïc bieåu hieän qua vieäc Myõ baõi boû caám vaän Vieät Nam
(1995), gia nhaäp ASEAN (1997), tham gia dieãn ñaøn hôïp taùc chaâu AÙ - Thaùi Bình
Döông vaø saép tôùi ñaây laø thaønh vieân cuûa WTO vaø AFTA. Söï hôïp taùc chaët cheõ gaén
boù vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc ñaõ taïo ra ñöôïc moâi tröôøng hoaït ñoäng thuaän lôïi cho
caùc doanh nghieäp muoán laøm aên taïi caùc nöôùc laùng gieàng. Nhìn thöïc teá thì caùc
doanh nghieäp cuûa ta vaãn chöa khai thaùc heát ñöôïc nhöõng thuaän lôïi naøy. Ñieàu naøy
ñoøi hoûi Chính phuû caàn phaûi chuù yù thoâng tin roäng raõi vaø nhanh choùng hôn nöõa veà
nhöõng qui ñònh, hieäp ñònh maø Chính phuû ñaõ kyù keát vôùi caùc nöôùc, taïo cho doanh
nghieäp ñieàu kieän naém baét kòp thôøi.
Ñöùng tröôùc thöïc teá hieän taïi vaø döï ñoaùn ñöôïc nhöõng khoù khaên maø chuùng ta
seõ gaëp trong hoaït ñoäng quoác teá, thì caùc ban ngaønh, ñaëc bieät laø Boä Ngoaïi giao, Boä
Thöông maïi, Boä Keá hoaïch - Ñaàu tö caàn phaûi löôøng tröôùc vaø coù nhöõng haønh ñoäng
ñoái phoù dieãn bieán phöùc taïp cuûa chính saùch baûo hoä cöïc kyø dieàu haâu cuûa caùc nöôùc
maø chuùng ta hay goïi laø ñeá quoác. Trong ñoù caàn chuù yù xem xeùt vaø chuaån hoùa caùc
qui ñònh ñaõ thoûa thuaän vôùi nöôùc ngoaøi thaønh nhöõng qui taéc öùng xöû cuûa doanh
nghieäp Vieät Nam khi hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá. Thoâng thöôøng do khoâng ñaùp
öùng ñieàu naøy neân chuùng ta thöôøng thua thieät khi tieáp caän thò töôøng nöôùc ngoaøi.
Caàn laäp nhöõng lieân minh giöõa caùc quoác gia coù lôïi theá veà moät saûn phaåm
naøo ñoù ñeå traùnh caïnh tranh vôùi nhau quaù möùc gaây thieät haïi cho saûn xuaát cuûa
quoác gia. Naém vöõng nhöõng qui ñònh, ñieàu luaät cuûa quoác gia, toå chöùc kinh teá theá
giôùi ñeå coù bieän phaùp ñoái phoù vôùi nhöõng vuï kieän maø luùc naøo cuõng coù theå xaûy ra.
62
Caàn tìm kieám söï uûng hoä cuûa caùc neàn kinh teá maïnh, coù truyeàn thoáng quan
heä laøm choã döïa vöõng chaéc cho hoaït ñoäng kinh teá ngoaøi bieân giôùi. Chuù yù ñeán
nhöõng saûn phaåm nöôùc ta coù lôïi theá xuaát khaåu vaø deã daøng xaâm nhaäp vaøo thò
tröôøng quoác teá vaø aûnh höôûng ñeán saûn xuaát cuûa moät boä phaän nöôùc lôùn vì ñaây laø
nhöõng ñoái töôïng deã bò “chieáu töôùng” nhaát.
Nhìn chung, cho duø coù coá gaéng heát möùc nhöng tính chaát phöùc taïp cuûa caùc
moái quan heä kinh teá, ngoaïi giao giöõa caùc quoác gia khieán cho moät loâ caùc chính
saùch khoâng phaûi bao giôø cuõng hieäu quaû, noù tuøy thuoäc vaøo vieäc nhaø quaûn lyù vó moâ
söû duïng chính saùch naøo, vaøo luùc naøo laø phuø hôïp. Söï phuø hôïp naøy phaûi bao goàm
ñaûm giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà vaø khoâng cheäch ra khoûi nhöõng chuû tröông, chính
saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc.
3.3.1.3 Thieát laäp caùc ban nghieân cöùu kinh teá - xaõ hoäi vaø caùc tham taùn
thöông maïi taïi caùc quoác gia treân theá giôùi.
Ngaøy nay hoaït ñoäng xuùc tieán thöông maïi, nghieân cöùu kinh teá - xaõ hoäi veà
quoác gia, khu vöïc, theá giôùi ñoùng vai troø laø ñoøn baåy trong vieäc tieáp caän thò tröôøng
nöôùc ngoaøi (xuaát khaåu vaø ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi). Vieäc tìm kieám ñoái taùc laøm aên coù
uy tín, thò tröôøng kinh doanh oån ñònh, coù nhu caàu cao khoâng nhöõng giuùp hoaït
ñoäng ñaàu tö giaûm thieåu ruûi ro maø coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc coâng ty con
nöôùc ngoaøi phaùt trieån. Chính vì vaäy maø xuùc tieán thöông maïi caøng coù yù nghóa hôn
trong hoaït ñoäng naøy. Hieän taïi naêng löïc taøi chính Vieät Nam chöa ñuû söùc ñeå coù theå
töï mình tieán haønh caùc hoaït ñoäng xuùc tieán treân qui moâ lôùn taïi nöôùc ngoaøi nhö cuûa
caùc taäp ñoaøn xuyeân quoác gia. Vì vaäy ñoái vôùi Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay,
ngoaïi giao phaûi ñi ñoâi vôùi kinh teá, phaûi höôùng vaøo kinh teá. Caùc ñaïi söù, tham taùn
caàn phaûi naâng cao hôn nöõa naêng löïc, vai troø vaø traùch nhieäm laø “chaát xuùc taùc”
cuûa mình. Caàn khai thaùc vaø cung caáp chính xaùc, lieân tuïc veà thöïc traïng cuõng nhö
63
bieán ñoäng veà kinh teá cuûa quoác gia khu vöïc cho Chính phuû, caùc cô quan thöông
maïi vaø doanh nghieäp ñeå töø ñoù chaët loïc, phaân tích thoâng tin cho quyeát ñònh neân
hay khoâng neân ñaàu tö. Laø caàu noái moâi giôùi giöõa doanh nghieäp trong nöôùc vôùi
doanh nghieäp vaø chính quyeàn ñòa phöông ôû haûi ngoaïi ñeå khi coù thoâng tin ñaàu tö
thu lôøi thì doanh nghieäp trong nöôùc deã daøng tieáp caän vaø xaây döïng cô sôû saûn xuaát
taïi nöôùc ngoaøi.
Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp cuõng neân chuû ñoäng thoâng qua Chính phuû ñaët
haøng caùc ñaïi söù taïi nöôùc ngoaøi tìm kieám thoâng tin veà ngaønh vaø lónh vöïc maø mình
döï ñònh ñaàu tö vaø chính saùch cuûa chính phuû nöôùc ngoaøi ñoái vôùi nhöõng hoaït ñoäng
ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi trong lónh vöïc ñoù. Toång keát laïi vieäc ngaên ngöøa ruûi ro thaát
baïi do thieáu thoâng tin khi ñaàu tö tieáp caän thò tröôøng nöôùc ngoaøi phaàn lôùn phuï
thuoäc vaøo tính hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng tham taùn taïi nöôùc ngoaøi.
3.3.1.4 Hình thaønh taäp ñoaøn kinh teá coù söùc caïnh tranh
Moät ñieàu deã nhaän thaáy laø ña soá caùc nhaø ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ôû caùc nöôùc
coâng nghieäp phaùt trieån hay nhöõng nöôùc coâng nghieäp môùi ñeàu töø caùc taäp ñoaøn ña
quoác gia. Söï phaùt trieån cuûa chuùng laø ñoäng löïc thuùc ñaåy naêng löïc caïnh tranh cuûa
neàn kinh teá. Cho neân vieäc hình thaønh duy trì vaø phaùt trieån caùc taäp ñoaøn kinh teá
lôùn trong moät quoác gia laø moät ñieàu heát söùc caàn thieát. Chuû tröông cuûa Ñaûng theå
hieän qua Nghò quyeát Hoäi nghò Trung öông laàn thöù 3, khoùa IX laø xaây döïng hình
thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá maïnh döïa treân cô sôû caùc toång coâng ty nhaø nöôùc.
Nhöng phaûi nhìn nhaän thöïc teá hieän nay chuùng ta chöa thöïc söï coù moät toång coâng
ty theo ñuùng nghóa cuûa noù. Song trong boái caûnh hoäi nhaäp khu vöïc vaø quoác teá,
cuõng nhö ñieàu kieän trong nöôùc, Vieät Nam caàn vaø hoaøn toaøn coù cô sôû töøng böôùc
thaønh laäp nhöõng taäp ñoaøn doanh nghieäp treân neàn taûng caùc Toång coâng ty 90, 91
64
coù qui moâ lôùn, coù trình ñoä quaûn lyù, coù kinh nghieäm hoaït ñoäng kinh doanh cuõng
nhö coù kinh nghieäm trong lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng taäp ñoaøn.
Thí ñieåm toå chöùc moâ hình coâng ty meï - con. Saép xeáp laïi caùc doanh nghieäp
nhaø nöôùc laøm aên coù hieäu quaû phaùt trieån thaønh nhöõng coâng ty meï. Ñoù laø nhöõng
coâng ty coù quy moâ lôùn veà doanh thu, maùy moùc thieát bò, lao ñoäng cao, coù uy tín
treân thò tröôøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc, coù hieäu quaû kinh teá, coù kinh nghieäm
quaûn lyù, coù chieán löôïc phaùt trieån laâu daøi, phuø hôïp vôùi ñöôøng loái coâng nghieäp hoùa
cuûa ñaát nöôùc vaø xu theá phaùt trieån cuûa theá giôùi. Caùc coâng ty con coù theå laø caùc
coâng ty thuoäc nhieàu thaønh phaàn kinh teá khaùc nhau maø coâng ty meï naém giöõ coå
phaàn lôùn coù theå taùc ñoäng ñeán chieán löôïc phaùt trieån cuûa caùc coâng ty con. Caùc
coâng ty con ñöôïc hình thaønh treân cô sôû töï nguyeän gia nhaäp hoaëc bò thaâu toùm.
Caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh ñoäc laäp tö nhaân coù theå töï nguyeän
lieân keát vôùi nhau thaønh hieäp hoäi ñeå töø töø thoáng nhaát thaønh laäp taäp ñoaøn doanh
nghieäp nhaèm thöïc hieän chieán löôïc kinh doanh thoáng nhaát, tích tuï vaø taäp trung
voán, taïo theá caïnh tranh maïnh, chieám lónh môû roäng thò tröôøng laøm ra saûn phaåm
môùi coù söùc caïnh tranh cao ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. Cuoái cuøng Chính phuû caàn chuù
yù taïo moät saân chôi bình ñaúng cho caùc thaønh phaàn kinh teá vaø moät söï phaân caáp
maïnh meõ hôn nöõa.
3.3.1.5 Taêng cöôøng FDI vaøo trong nöôùc ñeå tích luõy voán vaø khoa hoïc kyõ
thuaät-coâng ngheä tieân tieán
Ñeå tieán haønh ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ñoøi hoûi chuùng ta phaûi naém baét ñöôïc
voán vaø khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán cuûa thôøi ñaïi. Tích luõy voán, caäp nhaät khoa hoïc
kyõ thuaät-coâng ngheä tieân tieán, khoâng laøm aûnh höôûng ñeán söùc caïnh tranh cuûa
doanh nghieäp trong nöôùc, taïo tieàn ñeà giaùn tieáp cho ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa
doanh nghieäp Vieät Nam laø chieán löôïc caàn thöïc hieän laâu daøi.
65
Vieät Nam chuùng ta moät thôøi gian daøi “beá quan toûa caûng”, chæ quan heä vôùi
Lieân Xoâ (cuõ) vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu, ñaõ laøm cho ta tuït haäu hôn raát nhieàu so vôùi
caùc quoác gia khaùc coù cuøng ñieåm xuaát phaùt. Trong ñieàu kieän hieän nay chuùng ta
khoâng theå aùp duïng nguyeân si nhöõng gì maø Nhaät Baûn, Haøn Quoác hay Ñaøi Loan ñaõ
laøm trong nhöõng thaäp nieân tröôùc. Chính phuû neân ñöa ra nhöõng chính saùch khuyeán
khích ñaàu tö vaøo trong nöôùc thoâng thoaùng vaø taïo moät moâi tröôøng hoaït ñoäng
thuaän lôïi. Söï xuaát hieän cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø chaát xuùc taùc thuùc ñaåy
noã löïc naâng cao söùc caïnh tranh trong doanh nghieäp noäi ñòa. Nhöng söï xuaát hieän
quaù nhieàu seõ gaây phaûn öùng ngöôïc. Nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam seõ bò phaù saûn
vì coøn quaù non treû, khoâng ñuû khaû naêng caïnh tranh. Do ñoù caàn phaûi coù nhöõng
chieán löôïc khoân kheùo haïn cheá bôùt löôïng ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi vaøo nhöõng lónh
vöïc maø ta ñang coù lôïi theá vaø coù tieàm naêng phaùt trieån maïnh trong töông lai.
Khuyeán khích caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi neân saûn xuaát höôùng
vaøo lónh vöïc xuaát khaåu (öu ñaõi nhöõng doanh nghieäp naøo muoán vaøo khu cheá xuaát
hay quyeát ñònh saûn xuaát 100% saûn phaåm xuaát khaåu).
Qui ñònh roõ raøng ñaàu tö vaøo Vieät Nam phaûi saûn xuaát baèng coâng ngheä hieän
ñaïi, phaûi coù söï chia seû thoâng tin kyõ thuaät vaø chuyeån giao coâng ngheä. Caùc ñoái taùc
Vieät Nam khi lieân doanh thì caàn phaûi caån thaän ñeà ra nhöõng saùch hôïp taùc phuø hôïp
ñaûm baûo lieân doanh phaùt trieån vaø khoâng bò chòu phaàn thua thieät veà mình. Chuù yù
hoïc hoûi kinh nghieäm, bí quyeát quaûn lyù khoa hoïc kyõ thuaät töø nöôùc ngoaøi ñeå phuïc
vuï laïi cho doanh nghieäp trong nöôùc.
3.3.1.6 Hoaøn thieän heä thoáng taøi chính
Söï vaän ñoäng coù hieäu quaû cuûa FDI vaøo hay ra cuûa quoác gia ñeàu phuï thuoäc
raát lôùn vaøo ñoä côûi môû hôïp lyù cuûa thò tröôøng taøi chính vaø söï hoaït ñoäng hieäu quaû
cuûa caùc ñònh cheá taøi chính trong thò tröôøng ñoù. Vieät Nam haàu nhö mieãn nhieãm
66
vôùi cuoäc khuûng hoaûng chaâu AÙ 1997, lyù do khoâng phaûi laø Vieät Nam coù heä thoáng
taøi chính maïnh maø nhôø chuùng ta haàu nhö chöa môû cöûa thò tröôøng taøi chính neân
caên beänh truyeàn nhieãm ñoù khoâng theå laây lan sang Vieät Nam ñöôïc. Nhöng töø söï
kieän ñoù ñaõ ñaët ra nhöõng ñieàu caàn suy nghó veà chính saùch taøi chính vaø heä thoáng
taøi chính cuûa mình.
Trong töông lai khoâng xa thì vieäc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi laø phoå bieán vaø FDI
vaøo cuõng ñaït ôû möùc cao, ñoàng thôøi Vieät Nam caàn phaûi thöïc hieän nhöõng thoûa
thuaän cam keát môû cöûa thò tröôøng voán. Ñieàu caàn thieát laø phaûi coù loä trình ñaày ñuû,
roõ raøng veà töï hoùa taøi chính. Vì vaäy Vieät Nam neân tieáp tuïc môû cöûa daàn daàn thò
tröôøng taøi chính theo trình ñoä môû phuø hôïp, trình töï hôïp lyù sao cho vöøa ñaûm baûo
naâng daàn naêng löïc caïnh tranh, vöøa thích nghi vaø tieán gaàn hôn ñeán nhöõng tieâu
chuaån vaø thoâng leä quoác teá. Söï thaønh coâng veà vieäc xuùc tieán môû cöûa thò tröôøng taøi
chính thôøi gian qua (hoaït ñoäng coù hieäu quaû cuûa caùc coâng ty baûo hieåm 100% voán
nöôùc ngoaøi, cuûa caùc chi nhaùnh vaên phoøng ñaïi dieän cuûa ngaân haøng nöôùc ngoaøi) ñaõ
cho thaáy raèng söï tham gia ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi ñem laïi nhöõng lôïi ích ñaùng keå.
Ñi ñoâi vôùi môû cöûa caàn phaûi caûi caùch trieät ñeå heä thoáng taøi chính ôû nöôùc ta. Gaàn
hôn moät thaäp nieân troâi qua maø nhöõng ñònh cheá taøi chính quoác gia vaãn coøn ì aïch ôû
ñieåm xuaát phaùt, ít hieäu quaû vaø quaù yû laïi vaøo Chính phuû. Thöïc traïng naøy khoâng
theå duy trì baèng caùch haïn cheá söï thaâm nhaäp cuûa caùc hoaït ñoäng ñaàu tö quoác teá maø
caàn phaûi ñöôïc baûo hoä thoâng qua nhöõng caûi caùch trieät ñeå treân cô sôû ñoù taïo ra ñöôïc
naêng löïc töï baûo veä trong ñieàu kieän caïnh tranh quoác teá khi caïnh tranh.
Tuy nhieân, môû cöûa cuõng khoâng neân quaù ñoät ngoät vì nhö theá Chính phuû coù
nguy cô maát quyeàn kieåm soaùt heä thoáng taøi chính. Vì vaäy caûi caùch loaïi boû moät
caùch hôïp lyù daàn tính haønh chính bao caáp cuûa heä thoáng taøi chính noäi ñòa cho thích
öùng kinh teá thò tröôøng ñöôïc coi laø chieán löôïc thaønh coâng. Caûi caùch caàn xem troïng
ñieàu haønh chính saùch tyû giaù, quaûn lyù ngoaïi teä, chính saùch laõi suaát - nhöõng yeáu toá
67
nhaïy caûm vôùi neàn kinh teá. Ñoàng thôøi phaûi ñi song song vôùi xaây döïng heä thoáng
phaùp luaät hoaøn thieän, nhaèm taïo ra moät haønh lang phaùp luaät oån ñònh, nhaø nöôùc giöõ
vai troø chuû ñaïo veà quaûn lyù, kieåm soaùt taøi chính vaø taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho
caùc ñònh cheá hoaït ñoäng. Môû cöûa thò tröôøng taøi chính neân ñi töø thò tröôøng baûo
hieåm (thöïc tieãn chöùng minh coù hieäu quaû) coøn thò tröôøng ngaân haøng vaø thò tröôøng
chöùng khoaùn caàn phaûi thaän troïng, chæ môû roäng cöûa khi ñieàu kieän cho pheùp.
Caàn khai thaùc lôïi theá nöôùc ñang phaùt trieån trong caùc cuoäc ñaøm phaùn song
phöông, ña phöông ñeå ñöôïc höôûng öu ñaõi duy trì thôøi gian daøi hôi hôn cho caùc
ñònh cheá trong nöôùc hoaøn thieän mình. Khi ñaøm phaùn caàn chuù yù thoûa thuaän vôùi
caùc toå chöùc nöôùc ngoaøi veà tyû leä sôû höõu voán nöôùc ngoaøi keøm theo nhöõng raøng
buoäc veà hình thöùc ñaàu tö vaø nhaân söï ñieàu haønh hoaëc söû duïng lao ñoäng, ñeå ñaûm
baûo lôïi ích quoác gia vaø söï kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi thò tröôøng taøi chính.
Vieäc môû cöûa thò tröôøng taøi chính vaø hoaøn thieän heä thoáng taøi chính taïo ñieàu
kieän cho doøng voán ra vaøo “thoaûi maùi” vaø hieäu quaû hôn. Vieäc thöïc hieän noù khoâng
chæ mang tính kyõ thuaät maø coøn mang tính ngheä thuaät raát cao. Moät söï caàu toaøn
quaù möùc hay maïo hieåm quaù möùc trong chính saùch vó moâ veà vaán ñeà naøy ñeàu ñem
ñeán nhöõng haäu quaû khoâng toát cho neàn kinh teá.
3.3.1.7 Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc phuïc vuï ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi
Neáu xeùt cho ñeán cuøng thì thaønh coâng hay thaát baïi treân thöôøng tröôøng ñeàu
do moät nhaân toá caên baûn quyeát ñònh ñoù chính laø con ngöôøi. Nhaät Baûn töø moät quoác
gia baïi traän trong chieán tranh coù theå vöôn cao thaønh quoác gia phaùt trieån coâng
nghieäp, ñeå roài trôû thaønh moät nhaø ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi lôùn thöù ba treân theá giôùi laø
nhôø ñaâu? Coù phaûi coát yeáu laø do chính saùch phaùt trieån giaùo duïc toaøn dieän tri thöùc
con ngöôøi cuûa quoác gia naøy khoâng? Chaúng vì theá maø con ngöôøi vaø giaùo duïc con
68
ngöôøi luoân luoân phaûi ñöôïc xem laø chieác chìa khoùa vaøng ñeå môû ra moïi vaán ñeà
trong hoaït ñoäng kinh teá.
Con ngöôøi Vieät Nam baûn thaân coù saün tö chaát thoâng minh, saùng taïo nhöng
bao giôø cuõng chæ ñöôïc xem laø ôû daïng tieàm naêng. Gaàn hôn thaäp nieân thöïc hieän caûi
caùch giaùo duïc, ngaønh giaùo duïc cuõng ñaõ laøm heát söùc mình ñeå taïo ra ñöôïc moät ñoäi
nguõ tri thöùc phuïc vuï cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc nhöng nhìn veà maët
baèng chung roõ raøng laø vaãn ôû möùc thaáp, chöa coù nhöõng thay ñoåi mang tính ñoät
phaù. Moät chuyeân gia Nhaät Baûn ñaõ nhìn nhaän veà con ngöôøi Vieät Nam nhö sau:
Moät ngöôøi Vieät Nam laøm vieäc hieäu quaû hôn 1 ngöôøi Nhaät, nhöng 3 ngöôøi Nhaät
thì hôn haún 3 ngöôøi Vieät Nam. Ñieàu naøy phaûn aùnh roõ neùt söï baát caäp trong giaùo
duïc cuûa ta laø chöa hieäu quaû vaø khoâng ñoàng boä. Do ñoù ngaønh giaùo duïc Vieät Nam
coøn raát nhieàu vieäc phaûi laøm trong vieäc tö vaán cho Chính phuû hoaïch ñònh chieán
löôïc giaùo duïc vaø xaây döïng con ngöôøi cho söï nghieäp phaùt trieån kinh teá. Giaùo duïc
phaûi coù bieän phaùp höôùng nghieäp cuï theå ñeå coù theå taêng cöôøng löïc löôïng coâng
nhaân cho caùc ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát, ngaønh coâng nghieäp ñaàu taøu cuûa neàn
kinh teá. Haïn cheá soá löôïng, taêng cöôøng chaát löôïng ñoäi nguõ tri thöùc trong moïi
ngaønh ngheà, ñaëc bieät laø lónh vöïc quaûn lyù kinh teá. Khuyeán khích hoïc sinh, sinh
vieân du hoïc nöôùc ngoaøi döôùi moïi hình thöùc nhaèm tieáp caän nhanh hôn trình ñoä
quaûn lyù vaø khoa hoïc tieân tieán cuûa theá giôùi.
Caûi thieän heä thoáng cô sôû haï taàng giaùo duïc nhaèm phuïc vuï cho ñoåi môùi
phöông phaùp ñaøo taïo, naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ caùn boä giaûng daïy. Caàn phaûi
caùch taân caùc quan ñieåm quaûn lyù giaùo duïc ñaøo taïo ôû caùc caáp hieän nay. Thöïc teá ñaõ
raát nhieàu lôøi than phieàn veà caùch laøm cuûa ngaønh giaùo duïc veà vieäc thí ñieåm thöïc
hieän moâ hình daïy hoïc hieän nay laø khoâng phuø hôïp thöïc teá. Neân chaêng chuùng ta
hoïc hoûi nhöõng moâ hình cuûa caùc quoác gia ñaõ phaùt trieån roài ruùt tæa xem nhöõng öu
ñieåm naøo laø phuø hôïp ñaëc tröng rieâng cuûa ta thì söû duïng.
69
3.3.2 Nhoùm giaûi phaùp vi moâ
3.3.2.1 Caùc doanh nghieäp Vieät Nam taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh
noäi ñòa taïo ñaø cho ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi
Ñaïi ña soá caùc doanh nghieäp ñeàu thöøa nhaän laø ñang noã löïc duy trì vieäc
chieám giöõ vöõng chaéc thò phaàn trong nöôùc vaøi naêm nöõa roài môùi nghó ñeán ñaàu tö ra
nöôùc ngoaøi. Haàu heát caùc TNCs quoác teá ñeàu coù chieán löôïc phaùt trieån thò phaàn
trong nöôùc vöõng chaéc tröôùc khi ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Vôùi söï khaéc nghieät cuûa
kinh teá thò tröôøng hieän nay, cuøng söï goùp maët hoaït ñoäng cuûa nhieàu ñaïi gia kinh teá
theá giôùi, khieán thò tröôøng nöôùc ta ñöôïc xem nhö laø moâ hình thu nhoû cuûa hoaït
ñoäng kinh teá quoác teá, vì theá trong thôøi gian saép tôùi doanh nghieäp caàn laøm cuï theå:
y Boû voán ñaàu tö thu huùt chaát xaùm veà laøm vieäc cho coâng ty. Moät chieán löôïc
con ngöôøi ñuùng ñaén seõ khieán cho coâng ty maïnh hôn trong caïnh tranh trong nöôùc
vaø nöôùc ngoaøi nhôø vaøo söùc saùng taïo con ngöôøi. Ñoäi nguõ quaûn lyù doanh nghieäp
caàn coù kieán thöùc veà vaên hoaù, con ngöôøi nôi caùc quoác gia maø doanh nghieäp ñeán
ñaàu tö ñeå vieäc ñieàu haønh döï aùn ñöôïc thuaän lôïi vaø hieäu quaû
y Taäp trung vaøo khaéc phuïc taâm lyù buoân baùn nhoû leû. Caàn ñònh höôùng vaø
xaây döïng chieán löôïc kinh doanh phaùt trieån laâu daøi treân cô sôû ñaùnh giaù chính xaùc
thò tröôøng mucï tieâu vaø duy trì uy tín, thöông hieäu cuûa coâng ty treân thò tröôøng.
y Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp saûn xuaát caàn phaûi naâng cao naêng löïc, xaây
döïng nhöõng heä thoáng saûn xuaát mang chuaån möïc quoác teá. Taäp trung phaùt trieån vaø
chuû coâng ngheä loõi rieâng coù cuûa mình. Saün saøng caïnh tranh, naém baét thôøi cô vaø
chuû ñoäng ñoái phoù vôùi thaùch thöùc.
y Tieát kieäm tích luõy voán ñeå taùi ñaàu tö, thöïc hieän coâng khai hoaù taøi chính
ñeå daàn ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn, nhaèm chuû ñoäng trong vieäc
tìm kieám nguoàn voán, khai thaùc thò tröôøng. Tìm caùch tieáp caän vaø taän duïng söï hoã
70
trôï veà voán cuûa caùc toå chöùc quoác teá daønh cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi
ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc khu vöïc kinh teá tö nhaân.
3.3.2.2 Xaây döïng chieán löôïc marketing nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö hieäu quaû
Ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi laø hình thöùc xaâm nhaäp thò tröôøng ôû baäc cao. Thoâng
thöôøng caùc TNCs thöôøng thöïc hieän xuaát khaåu saûn phaåm, marketing saûn phaåm taïi
thò tröôøng nöôùc ngoaøi tröôùc cho thò tröôøng quen vôùi saûn phaåm cuûa mình roài môùi
tieán haønh ñaàu tö hay neáu coù tieàm löïc hôn thì vöøa ñaàu tö vöøa tieán haønh marketing
saûn phaåm taïi thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Nhöõng naêm vöøa qua, vieäc Trung Nguyeân,
Vinabico, Nöôùc Maém Phuù Quoác… bò maát nhaõn hieäu treân thò tröôøng nöôùc ngoaøi ñaõ
gioùng tieáng chuoâng baùo ñoäng cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn chuù yù hôn nöõa
veà vieäc baûo veä thöông hieäu vaø xuùc tieán hôn nöõa marketing taïi nöôùc ngoaøi, neáu
nhö muoán trong töông lai tieán vaøo caùc thò tröôøng naøy ñaàu tö maø khoâng bò caûn trôû
vaø gaëp khoù khaên. Giaûi phaùp toát nhaát laø caùc doanh nghieäp töï baûo veä mình baèng
caùch ñaêng kyù quyeàn baûo hoä veà nhaõn hieäu, kieåu daùng coâng nghieäp trong xu theá
hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Marketing nöôùc ngoaøi laø chieán löôïc hoaøn toaøn phuø hôïp
vôùi muïc ñích ngaén haïn cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam, taïo neàn taûng vöõng chaéc
cho caùc doanh nghieäp naøy tieán ñeán ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Caùc doanh nghieäp caàn
phaûi coù moät soá hoaït ñoäng sau ñaây:
y Veà maët toå chöùc: Caùc doanh nghieäp ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp xuaát
khaåu caàn phaûi thaønh laäp moät boä phaän chuyeân bieät veà marketing saûn phaåm,
marketing thöông hieäu trong cô caáu toå chöùc cuûa mình.
y Veà maët ñònh höôùng thò tröôøng: Beân caïnh vieäc ña daïng hoaù thò tröôøng thì
doanh nghieäp caàn phaûi taäp trung vaøo thò tröôøng troïng ñieåm, thò tröôøng coù tyû leä thò
phaàn cao - nhöõng nôi maø ñöôïc ñònh höôùng laø thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm laâu
daøi, coù khaû naêng lôùn ñeå trôû thaønh nôi ta ñaàu tö sang.
71
y Veà ñònh höôùng chieán löôïc saûn phaåm: Ngoaøi vieäc ña daïng hoaù caùc loaïi
saûn phaåm thì doanh nghieäp cuõng neân chuù troïng vaøo chuyeân moân hoaù veà moät saûn
phaåm maø mình coù lôïi theá nhaát treân cô sôû phuø hôïp vôùi taäp quaùn, ñieàu kieän xaõ hoäi
cuûa töøng thò tröôøng. Nhöõng ví duï ñieån hình coù theå thaáy taïi caùc taäp ñoaøn lôùn ñang
saûn xuaát taïi Vieät Nam nhö Unilever, Pepsi. Ban ñaàu khi taán coâng vaøo thò tröôøng
Vieät Nam, hoï chæ tung saûn phaåm ñöôïc coi laø theá maïnh cuûa mình nhö caùc saûn
phaåm daàu goäi ñaàu, xaø phoøng (Unilever) hay coca (Pepsi). Sau khi chieám ñöôïc
loøng tin cuûa ngöôøi tieâu duøng Vieät Nam, hoï môùi tieáp tuïc tung ra nhieàu saûn phaåm
môùi nhö boät neâm Knorr, nöôùc maém Knorr Phuù Quoác (Unilever) vaø nöôùc khoaùng
Aquafina (Pepsi), trong cuøng thöông hieäu cuûa coâng ty Unilever vaø Pepsi. Töø
ñieåm naøy chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc moät ñeà xuaát cho moät phöông phaùp môùi ñeå
tieáp caän thò tröôøng nhanh choùng hôn, ñoù laø caùc coâng ty coù tieàm löïc taøi chính seõ
mua laïi thöông hieäu saûn phaåm vaø daây chuyeàn saûn xuaát saûn phaåm cuûa nhöõng
coâng ty coù uy tín taïi ñòa phöông nôi mình muoán ñaàu tö, roài döïa vaøo uy tín cuûa
thöông hieäu ñoù treân thò tröôøng ñeå tung ra caùc saûn phaåm khaùc nhau cuûa coâng ty
(theo caùch maø Unilever mua thöông hieäu P/S cuûa Vieät Nam hay Kinh ñoâ mua
thöông hieäu Wall’s cuûa Unilever).
y Veà chính saùch kinh doanh ra nöôùc ngoaøi: Doanh nghieäp caàn chuù yù ñeán
ñaëc ñieåm cuûa töøng thò tröôøng maø coù chính saùch kinh doanh phuø hôïp. Ñoái vôùi caùc
ñaïi gia nhö chaâu AÂu, Myõ, Nhaät vaø moät soá nöôùc phaùt trieån chaâu AÙ khaùc thì caàn
phaûi xem kyõ luaät öùng xöû vôùi caùc saûn phaåm nhaäp khaåu taïi nöôùc naøy vaø caàn phaûi
coù nhöõng chieán löôïc döï phoøng thò tröôøng ñeå traùnh bò ñoäng trong tröôøng hôïp bò
caùc nöôùc lôùn naøy cheøn eùp. Coøn ñoái vôùi caùc thò tröôøng khaùc, moät maët caàn phaûi giöõ
uy tín trong kinh doanh, maët khaùc caàn kheùo leùo tranh thuû khoaûng troáng cuûa luaät
trong ñieàu kieän coù theå, ñeå saûn phaåm chuùng ta nhanh choùng chieám giöõ thò tröôøng.
72
y Veà chính saùch phaân phoái: Neáu doanh nghieäp coù chieán löôïc “baùm reã” laâu
daøi taïi thò tröôøng nöôùc ngoaøi thì neân xem xeùt trong töông lai gaàn neân thieát laäp
vaên phoøng ñaïi dieän, thaäm chí hôïp taùc vôùi moät soá doanh nghieäp ñeå môû ra trung
taâm thöông maïi taïi nöôùc ngoaøi thuoäc sôû höõu cuûa doanh nghieäp Vieät Nam nhaèm
chuû ñoäng hôn trong vieäc ñöa haøng hoaù ra nöôùc ngoaøi. Chaúng haïn gaàn ñaây, thoâng
qua Hoäi chôï Thöông maïi Vieät Nam 2004 ñöôïc toå chöùc taïi Trung taâm Hoäi chôï
quoác teá Phnom Penh (Campuchia), moät soá doanh nghieäp lôùn cuûa Vieät Nam ñaõ
môû vaên phoøng ñaïi dieän taïi thuû ñoâ Phnom Penh nhö Trung Nguyeân, Biti’s,
Vinamilk, Vifon, Miliket… chuaån bò cho chieán dòch môû roäng thò tröôøng.
y Veà chính saùch quaûng caùo, khuyeán maõi: Beân caïnh khoâng ngöøng naâng cao
nhaän thöùc veà vai troø quaûng caùo trong quaù trình quaûng baù thöông hieäu vaø saûn
phaåm taïi nöôùc ngoaøi, caàn phaûi xaây döïng caùc quyõ taøi chính cho hoaït ñoäng quaûng
caùo, khuyeán maõi. Caùc chöông trình quaûng caùo, khuyeán maõi caàn coù troïng taâm,
troïng ñieåm vaø khoâng neân phaân taùn nhaèm ñaït hieäu quaû cao trong ñieàu kieän luoân
bò haïn heïp veà taøi chính so vôùi caùc coâng ty nöôùc ngoaøi khaùc.
Vaän duïng chieán löôïc marketing saûn phaåm thöông hieäu cuûa doanh nghieäp
Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng trong vieäc tieáp
caän thò tröôøng nöôùc ngoaøi ñeå coù theå thaâm nhaäp vaø tieán haønh ñaàu tö tröïc tieáp.
3.3.2.3 Taïo ra moái lieân keát giöõa ngaân haøng vaø coâng ty
Thöïc tieãn ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ôû caùc doanh nghieäp chaâu AÙ cho thaáy vieäc
thöïc hieän ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ôû giai ñoaïn ñaàu ñoøi hoûi voán lôùn keùo daøi (do phaûi
xaây döïng nhaø xöôûng, chi phí nhaân coâng ban ñaàu…), nhöng doanh nghieäp khoâng
theå huy ñoäng ñoäng ñuû voán cuûa mình vaøo döï aùn heát ñöôïc. Chính ñeàu naøy daãn ñeán
caùc döï aùn trì hoaõn keùo daøi daãn ñeán loã voán hay tuoät maát cô hoäi kinh doanh. Vì
vaäy trong ñieàu kieän chöa coù thò tröôøng voán hieäu quaû thì ngaân haøng ñöôïc coi laø
73
cöùu caùnh duy nhaát. Moät söï lieân keát chaët cheõ giöõa ngaân haøng vaø doanh nghieäp
ñöôïc xem laø nhaân toá khoâng theå thieáu ñeå thuùc ñaåy ñaàu tö phaùt trieån. Bôûi neáu chæ
döïa vaøo voán chuû sôû höõu (thöôøng thaáy ôû caùc doanh nghieäp Vieät Nam) thì coù theå
khoâng ñuû, vì thoâng thöôøng tröõ löôïng voán baèng ngoaïi teä coù saün cuûa doanh nghieäp
haàu nhö raát thaáp, maëc duø Chính phuû ñaõ coù nhieàu nôùi loûng hôn cho pheùp doanh
nghieäp gia taêng tyû leä ngoaïi teä giöõ laïi maø khoâng caàn keát hoái. Vieäc vay nôï ngoaïi
teä ñeå ñaàu tö laø hoaøn toaøn coù lôïi cho doanh nghieäp Vieät Nam. Vì hieän nay Chính
phuû ñaõ cho pheùp vay ñeå ñaàu tö vaø laõi suaát ñoàng USD raát thaáp. Nhöng vay ñöôïc
hay khoâng coøn phuï thuoäc uy tín gaày döïng giöõa doanh nghieäp vôùi ngaân haøng.
Muoán vaäy, doanh nghieäp vaø ngaân haøng caàn phaûi ñaùnh giaù chính xaùc ñöôïc mình
ñang ôû cuøng nhau trong moät lôïi ích.
Veà laâu daøi, moái lieân heä giöõa doanh nghieäp - ngaân haøng caàn phaûi ñöôïc
naâng cao leân thaønh caùc taäp ñoaøn kinh teá taøi chính vöõng maïnh, ñuû söùc caïnh tranh
trong vieäc thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö treân thò tröôøng theá giôùi. Caùc coâng ty kieåu
Chaebol cuûa Haøn Quoác vaø Keiretsu cuûa Nhaät Baûn luoân coù ngaân haøng laø thaønh
vieân cuûa taäp ñoaøn. Chính nhôø cô cheá naøy maø taäp ñoaøn töï ñieàu hoaø caùc nguoàn
voán cuûa mình moät caùch hôïp lyù vaø hieäu quaû, traùnh bò rôi vaøo khuûng hoaûng do
thieáu huït voán. Xa hôn, laø töø caùc moái lieân keát naøy, chuùng ta hình thaønh caùc toå hôïp
nhieàu coâng ty - nhieàu ngaân haøng, bôûi moät doanh nghieäp - moät ngaân haøng vaãn
luoân chöùa ñöïng haïn cheá nhaát ñònh veà voán. Coù nhö vaäy thì khi moät doanh nghieäp
hay moät ngaân haøng naøo ñoù coù döï aùn toát nhöng soá voán ñaàu tö quaù lôùn, trong khi
caùc ngaân haøng caùc doanh nghieäp khaùc trong cuøng moät toå hôïp laïi coù voán nhöng
chöa coù ñaàu ra, thì laäp töùc seõ coù doøng chuyeån dòch voán töø nôi chöa caàn sang nôi
caàn ñeå ñoàng voán luoân vaän ñoäng coù hieäu quaû.
74
Keát luaän
Luaän vaên ñaõ trình baøy khaùi quaùt veà thöïc traïng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi cuûa
Vieät Nam vaø ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp caû vó moâ vaø vi moâ nhaèm ñaåy maïnh hoaït
ñoäng naøy trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa ñaát nöôùc.
Vôùi soá löôïng döï aùn ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi ngaøy moät taêng, cuøng nhöõng toàn
taïi trong quaûn lyù nhaø nöôùc vaø tình hình chaäm ñoåi môùi heä thoáng vaên baûn chính
saùch cuûa Nhaø nöôùc nhö hieän nay, moät trong nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñaåy
maïnh hoaït ñoäng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi laø Nhaø nöôùc caàn gaáp ruùt nghieân cöùu, xaây
döïng vaø ban haønh Luaät ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Khi coù moät khuoân khoå rieâng, mang
tính phaùp lyù cao ñeå ñieàu chænh, Nhaø nöôùc seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn cho caùc
doanh nghieäp hoaït ñoäng laâu daøi ôû nöôùc ngoaøi, cuõng nhö hoã trôï hoï naâng cao söùc
caïnh tranh trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Maët khaùc, khi coù Luaät ñaàu tö ra nöôùc
ngoaøi cuøng cheá taøi cuï theå keøm theo, coâng taùc quaûn lyù vaø phoái hôïp giöõa caùc cô
quan ban ngaønh cuûa Chính phuû trong lónh vöïc naøy seõ khaéc phuïc ñöôïc söï quan
lieâu, choàng cheùo, ñaûm baûo cho caùc doanh nghieäp ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng
an toaøn vaø theo ñuùng ñònh höôùng cuûa Ñaûng.
Tuy nhieân, ñaây laø lónh vöïc coøn töông ñoái môùi meõ, vì vaäy ñeà taøi naøy seõ
ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu ñeå phaùt trieån cao hôn vaø saâu hôn trong thôøi gian tôùi.
TP. Hoà Chí Minh, 2004.
75
Các file đính kèm theo tài liệu này:
42735.pdf
