Luận văn Quản lý khoản vốn của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế Quốc tế

ùp hình thaønh tö duy quaûn lyù ruûi ro hai phía – nghóa laø ñoàng tieàn coù theå taêng giaù hay giaûm giaù – ñeå khuyeán khích nhöõng ngöôøi tham gia thò tröôøng coù caùi nhìn ñuùng ñaén caû trong ngaén haïn laãn daøi haïn. • Giaûm vai troø cuûa NHNN trong vieäc thay theá thò tröôøng ñeå ñieàu tieát hoái ñoaùi vaø tyû giaù, ñeå thò tröôøng ñöôïc quyeát ñònh moät caùch töï nhieân bôûi nhöõng ngöôøi tham gia nhö voán coù cuûa noù. • Taêng thoâng tin cho thò tröôøng treân caû hai phía: nguoàn hình thaønh vaø söû duïng ngoaïi hoái cuõng nhö tình traïng vaø xu höôùng cuûa caùn caân thanh toaùn nhaèm taïo caùi nhìn thích hôïp veà tyû giaù vaø chính saùch tieàn teä. Caùc nhaø quaûn lyù tieàn teä cuõng phaûi ñaûm baûo raèng heä thoáng thoâng tin phaûi - 78 - phaûn aùnh kòp thôøi vaø thöïc teá giaù mua vaø baùn treân thò tröôøng lieân ngaân haøng. Baûng 4-1: Vieät Nam – caùc cam keát ñoåi môùi chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái Loaïi giao dòch Cam keát Thôøi gian thöïc hieän Thöïc hieän töï do hoùa theo ñieàu khoaûn VIII, ñieàu leä IMF 2006 • Xoùa boû haïn möùc tuyeät ñoái treân moät soá khoaûn chuyeån tieàn vaõng lai cuûa caù nhaân ra nöôùc ngoaøi 2007 • Xoùa boû haïn möùc tuyeät ñoái ñoái vôùi vieäc thoaùi hoái cuûa ngöôøi khoâng cö truù 2007-2010 Xoùa boû giaáy pheùp mua, chuyeån, mang ngoaïi teä cuûa caù nhaân ra nöôùc ngoaøi vôùi caùc muïc ñích hoïc taäp, du lòch, chöõa beänh … 2007 Xoùa boû giaáy pheùp chuyeån ngoaïi teä tieàn maët ra nöôùc ngoaøi cuûa toå chöùc tín duïng 2007 Giao dòch vaõng lai Ñaûm baûo ñaùp öùng ngoaïi teä ñaày ñuû cho caùc giao dòch ñöôïc pheùp 2007-2010 Xoùa boû qui ñònh doanh nghieäp nhaø nöôùc vay nöôùc ngoaøi phaûi coù yù kieán tröôùc cuûa NHNN 2007 Cho pheùp caù nhaân cö truù ñöôïc vay vaø traû nôï nöôùc ngoaøi 2007 Xoùa boû haïn cheá veà ngoaïi hoái ñoái vôùi ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi 2007 Ñaûm baûo ñaùp öùng ngoaïi teä ñaày ñuû cho caùc giao dòch ñöôïc pheùp 2007-2010 Naâng daàn tyû leä ñöôïc pheùp huy ñoäng VNÑ ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi 2007-2010 Ña daïng hoùa caùc hình thöùc vay nöôùc ngoaøi 2007 Giao dòch voán Cho pheùp caùc doanh nghieäp ñöôïc pheùp ñaàu tö giaùn tieáp ra nöôùc ngoaøi khi ñuû ñieàu kieän cho pheùp 2007 Xoùa boû giaáy pheùp hoaït ñoängkieàu hoái vaø laäp baøn thu ñoåi ngoaïi teä, chuyeån sang kinh doanh coù ñieàu kieän. 2007 Xoùa boû cheá ñoä thanh toaùn tröïc tieáp baèng ngoaïi teä taïi Vieät Nam cuûa caùc ñoái töôïng 2007 Söû duïng ngoaïi teä trong nöôùc Aùp duïng caùc giaûi phaùp kinh teá chuyeån quan heä tín duïng ngoaïi teä sang quan heä mua baùn ngoaïi teä 2007-2010 Nguoàn: Ngaân haøng nhaø nöôùc, 2007. • Loaïi tröø caùc qui ñònh ngaên caûn söï vaän ñoäng cuûa thò tröôøng nhö yeâu caàu phaûi chuyeån ñoåi thaønh noäi teä ñoái vôùi caùc khoaûn nhaän ñöôïc töø ngaân haøng, thueá vaø phí phuï thu ñoái vôùi caùc giao dòch ngoaïi hoái, giôùi haïn giao dòch lieân ngaân haøng … vaø caùc quy ñònh khaùc lieân quan ñeán söï giôùi haïn treân taøi khoaûn voán. • Thoáng nhaát vaø ñôn giaûn hoùa heä thoáng phaùp lyù qui ñònh veà ngoaïi hoái, ñaëc bieät laø caàn thay ñoåi heä thoáng phaùp lyù neáu caàn thieát nhaèm taêng söï minh baïch cho thò tröôøng vaø giaûm chi phí giao dòch. - 79 - • Caûi thieän caáu truùc vi moâ cuûa thò tröôøng nhaèm khaéc phuïc tình traïng manh muùn, taêng cöôøng hieäu quaû cuûa caùc trung gian thò tröôøng, taêng cöôøng ñoä tin caäy vaø hieäu quaû heä thoáng thanh toaùn thò tröôøng. Caàn thieát phaûi nhaán maïnh raèng phaùt trieån vaø taêng ñoä saâu cho thò tröôøng ngoaïi hoái khoâng phaûi laø moät vaán ñeà ñôn giaûn, nhaát laø khi Vieät Nam chöa coù söï chuaån bò moät caùch roõ raøng tröôùc khi chuyeån ñoåi. Chính phuû – nhö kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc – phaûi ñoái maët vôùi nhieàu muïc tieâu maâu thuaãn nhau. Do vaäy, caàn thieát phaûi tieán haønh caùc bieän phaùp moät caùch thaän troïng, ñi töø vieäc giaûm daàn vai troø taïo laäp thò tröôøng cuûa NHNN, giaûm daàn caùc raøo caûn ñoái vôùi caùc giao dòch ngoaïi teä vaø phaûi ít nhieàu chòu caùc taùc ñoäng cuûa söï bieán ñoäng tyû giaù. Caùc nhaø quaûn lyù tieàn teä coù theå söû duïng coâng cuï laõi suaát ñeå choáng ñôõ caùc taùc ñoäng naøy trong suoát quaù trình chuyeån ñoåi cô cheá tyû giaù vaø phaùt trieån thò tröôøng ngoaïi hoái. 4.2.3 Caûi caùch ngaân haøng nhaø nöôùc phuø hôïp vôùi cô cheá ñieàu haønh tyû giaù linh hoaït Ñeå ñieàu haønh cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït, baûn thaân NHNN seõ phaûi coù nhöõng thay ñoåi trong vieäc taùc ñoäng vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái. Khaùc vôùi cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh - cheânh leäch cung caàu veà ngoaïi teä ñöôïc buø ñaép bôûi caùc quyeát ñònh mua, baùn ngoaïi hoái chính thöùc vôùi thôøi ñieåm vaø soá löôïng ñöôïc xaùc ñònh tröôùc – NHNN khi theo ñuoåi cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït maëc duø vaãn duy trì moät taùc ñoäng nhaát ñònh ñeán thò tröôøng ngoaïi hoái nhöng khoâng phaûi ñeå neo giöõ tyû giaù maø nhaèm duy trì traät töï vaø bình oån traät töï thò tröôøng, cung caáp ngoaïi hoái vaø tích luõy döï tröõ ngoaïi teä. Söï thay ñoåi veà hoaït ñoäng naøy ñoøi hoûi baûn thaân NHNN phaûi ñoåi môùi treân phöông dieän chính saùch theo muïc tieâu, thôøi gian vaø möùc ñoä taùc ñoäng (Rupa Duttaguota et al, 2005). Ñoái vôùi Vieät Nam, cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi töông ñoái coá ñònh hieän nay ñoøi hoûi NHNN phaûi can thieäp raát maïnh vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái nhöng hieäu quaû cuûa vieäc can thieäp laø khoâng thoûa ñaùng; maët khaùc noù laïi laøm traàm troïng theâm nhöõng meùo moù cuûa thò tröôøng ngoaïi hoái voán khoâng hoaøn haûo. Trong tröôøng hôïp phaûi töï do hoùa doøng voán di chuyeån, caùch toát hôn laø xaây döïng moät NHNN vôùi ñaày ñuû tö caùch vaø söï ñoäc laäp caàn thieát cuûa moät cô quan quaûn lyù vaø ñieàu tieát chính saùch tieàn teä, ngoaïi hoái vôùi muïc tieâu oån ñònh vaø phaùt trieån. Vieät Nam ñaõ coù höôùng caûi caùch NHNN, theo ñoù thì NHNN seõ hoaït ñoäng vôùi ñuû tö caùch vaø tính chaát cuûa moät ngaân haøng trung öông (ngaân haøng phaùt haønh tieàn, ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng, ngöôøi cho vay cuoái cuøng vaø cô quan ñieàu tieát thò tröôøng tieàn teä vaø trung taâm thanh toaùn) (Ngaân haøng nhaø nöôùc, 2006). Khi chieán löôïc naøy ñöôïc thöïc hieän, NHNN seõ coù ñuû möùc ñoä ñoäc laäp vaø töï chuû trong vieäc xaây döïng vaø ñieàu haønh chính saùch tyû giaù, ngoaïi hoái. Khi ñoù, vieäc theo ñuoåi chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït laø khaû thi hôn vì NHNN seõ ñuû quyeàn löïc ñeå - 80 - xaùc ñònh söï can thieäp cuûa mình nhaèm duy trì söï oån ñònh caàn thieát cuûa cô cheá ñieàu haønh tyû giaù môùi; phaïm vi can thieäp seõ bao goàm: • Duy trì vaø bình oån traät töï thò tröôøng thoâng qua vieäc xaùc ñònh tyû giaù hoái ñoaùi caân baèng – maëc duø ñieàu naøy laø khoù khaên. • Cung ngoaïi teä ra thò tröôøng ngoaïi hoái hoaëc tích luõy döï tröõ ngoaïi teä. Caàn löu yù raèng trong cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït thì möùc döï tröõ ngoaïi teä caàn thieát seõ nhoû hôn so vôùi trong cô cheá tyû giaù ñoaùi coá ñònh; tuy nhieân khi voán ñöôïc töï do hoùa luaân chuyeån laïi ñoøi hoûi moät khoái löôïng döï tröõ lôùn hôn ñeå taïo neàn taûng vöõng chaéc cho thò tröôøng cuõng nhö traùnh ñöôïc caùc nguy cô töø söï boác hôi cuûa voán. Noùi chung, NHNN trong tröôøng hôïp naøy caàn löïa choïn moät caùch kyõ löôõng trong vieäc söû duïng döï tröõ ngoaïi hoái; phuï thuoäc vaøo cô cheá xaùc ñònh tyû giaù 26. • Duy trì söï minh baïch caàn thieát ñeå giuùp duy trì cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït. NHNN caàn xaây döïng heä thoáng phaùp lyù qui ñònh roõ veà möùc ñoä thoâng tin caàn coâng khai nhaèm ñaûm baûo caùc cam keát veà duy trì cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït ñöôïc thöïc hieän moät caùch nghieâm tuùc. 4.2.4 Taêng cöôøng heä thoáng giaùm saùt vaø vaø quaûn lyù ruûi ro trong ñieàu kieän cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït Trong ñieàu kieän tyû giaù hoái ñoaùi khoâng ñöôïc neo ôû möùc coá ñònh, caùc ruûi ro ngoaïi hoái seõ chuyeån töø khu vöïc coâng (chính laø NHNN) sang khu vöïc tö. Khuûng hoaûng taøi chính Ñoâng AÙ 1997 vöøa qua laø moät thí duï ñieån hình töø vieäc vay möôïn quaù möùc voán ngaén haïn taøi trôï cho ñaàu tö daøi haïn. Ñaây laø haønh ñoäng khoâng coù cô sôû phoøng ngöøa ruûi ro neân khi ñoàng tieàn trong nöôùc bò giaûm giaù, moät loaït ñaàu tö bò loã vaø khoâng coù khaû naêng thanh toaùn. Roõ raøng trong cô cheá tyû giaù linh hoaït, khi ngaân haøng trung öông khoâng can thieäp baèng bieän phaùp tröïc tieáp ñeå neo giöõ tyû giaù thì chæ coøn coâng cuï laõi suaát ñeå ñieàu haønh chính saùch tieàn teä. Nhöng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì ñieàu naøy raát khoù thöïc hieän: khoâng theå ñaùnh ñoåi caùc ruûi ro veà laõi suaát baèng caùc ruûi ro veà ngoaïi hoái (Rupa Duttaguota et al, 2005). Do vaäy chính saùch phoøng ngöøa laø ñieàu caàn phaûi thöïc hieän. Vôùi Vieät Nam, loä trình thöïc hieän caùc cam keát seõ taát yeáu daãn ñeán vieäc töï do hoùa doøng voán vaø nhö vaäy, cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi seõ linh hoaït hôn. Caùc chính saùch phoøng ngöøa ruûi ro hoái ñoaùi nhö vaäy seõ khoâng thöøa vaø caàn thöïc hieän ngay vôùi loä trình cuï theå nhaèm: • Taêng cöôøng heä thoáng thoâng tin nhaèm giaùm saùt caùc nguoàn phaùt sinh ruûi ro hoái ñoaùi, bao goàm caû nguoàn hình thaønh vaø söû duïng caùc quyõ ngoaïi teä. 26 Xem Rupa Duttaguota et al, 2005 veà kinh nghieäm khi ngaân haøng trung öông söû duïng daûi baêng hoaëc thaû noåi ñeå xaùc ñònh tyû giaù trong cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït. - 81 - Caàn xaây döïng cô cheá ñeå coù theå thöïc hieän caùc khaûo saùt nhaèm giaùm saùt ñöôïc caùc doanh nghieäp – vôùi tö caùch laø ngöôøi vay möôïn – veà tình hình nôï nöôùc ngoaøi vaø caùc hoaït ñoäng phoøng ngöøa ruûi ro töø ñoù ñöa ra caùc khuyeán nghò caàn thieát. • Xaây döïng caùc coâng thöùc vaø kyõ thuaät tính toaùn nhaèm ño löôøng ruûi ro hoái ñoaùi khaû thi ñeå caùc nhaø quaûn lyù tieàn teä vaø doanh nghieäp coù theå aùp duïng trong vieäc quaûn lyù ruûi ro ngoaïi hoái tuøy theo caáp ñoä vaø muïc tieâu. • Xaây döïng caùc chöông trình vaø chính saùch nhaèm haïn cheá vay nôï nöôùc ngoaøi cuûa khu vöïc tö ôû möùc ñoä nhaát ñònh. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, chính saùch kieåm soaùt noäi boä quan troïng khoâng keùm nhöõng quy ñònh quaûn lyù tieàn teä cuûa chính phuû. Caàn xaây döïng caùc nguyeân taéc vaø chöông trình cho pheùp xem xeùt, xaùc ñònh vaø ñöa ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro. Caùc chöông trình vaø chính saùch naøy phaûi ñöôïc söï hoã trôï töø heä thoáng ngaân haøng trong caùc giao dòch vôùi doanh nghieäp lieân quan ñeán ngoaïi teä. • Xaây döïng chính saùch giaùm saùt vaø caùc bieän phaùp thaän troïng vôùi ruûi ro ngoaïi hoái thoâng qua caùc heä thoáng kieåm soaùt noäi boä trong tröôøng hôïp caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi hoái ñaõ ñöôïc thöïc thi. 4.2.5 Chính saùch laõi suaát Beân caïnh vieäc chuyeån sang cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït hôn – vôùi vieäc haïn cheá söï can thieäp tröïc tieáp cuûa ngaân haøng vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái nhaèm duy trì tyû giaù coá ñònh; coâng cuï coøn laïi cuûa chính saùch tieàn teä chính laø laõi suaát. Theo lyù thuyeát caân baèng laõi suaát thì tyû leä cuûa söï maát giaù cuûa ñoàng noäi teä seõ ngang baèng vôùi cheânh leäch laõi suaát tron vaø ngoaøi nöôùc. Do vaäy, cô cheá ñieàu haønh laõi suaát caàn tieáp tuïc duy trì vaø hoaøn thieän veà möùc töï do hoùa, giuùp laõi suaát trôû thaønh moät coâng cuï chính saùch höõu hieäu, phaûn aùnh quan heä cung – caàu veà voán vaø laø coâng cuï ñieàu chænh tröôùc caùc bieán ñoäng vöôït khoûi taàm kieåm soaùt cuûa tyû giaù hoái ñoaùi – trong cô cheá tyû giaù linh hoaït. Ôû ñaây, ñoái vôùi Vieät Nam, vieäc thöïc hieän töï do hoùa laõi suaát khoâng khoûi daãn ñeán ñeà xuaát taùch chính saùch tieàn teä ra khoûi aùp löïc cuûa chính saùch taøi khoùa – voán phuïc vuï cho muïc tieâu cuûa chính phuû. Moät laàn nöõa, ñeà xuaát veà moâ hình NHNN ñoäc laäp laïi coù theâm luaän cöù thöïc hieän. 4.3 CAÛI CAÙCH HEÄ THOÁNG TAØI CHÍNH NHAÈM PHUØ HÔÏP VÔÙI ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ DO HOÙA Môû cöûa taøi khoaûn voán, beân caïnh vieäc xaùc ñònh loä trình vaø caùc chính saùch caàn thieát thì ñieàu kieän coøn laïi laø phaûi coù heä thoáng taøi chính phaùt trieån ñeå vöøa ña daïng hoùa doøng voán, vöøa phaân boå ruûi ro moät caùch hôïp lyù. Moät heä thoáng taøi chính phaùt trieån khoâng theå thieáu ñöôïc hai yeáu toá neàn taûng: heä thoáng ngaân haøng ñuû söùc caïnh tranh vaø thò tröôøng voán ña daïng, phong phuù vôùi nhieàu saûn phaåm, vaän haønh - 82 - trong moät cô cheá ñaûm baûo minh baïch, ña daïng vaø khaéc phuïc ñöôïc tính khoâng hoaøn haûo voán coù cuûa noù. Giaûi phaùp trieån heä thoáng taøi chính Vieät Nam trong luaän vaên ñeà caäp chuû yeáu vaøo hai khía caïnh naøy. 4.3.1 Taêng cöôøng caïnh tranh trong heä thoáng ngaân haøng So vôùi nhieàu quoác gia, hieän taïi heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vaãn trong tình traïng raát yeáu vaø keùm phaùt trieån; trong khi ñoù caùc cam keát quoác teá veà môû cöûa thò tröôøng taøi chính ngaøy caøng ñeán gaàn trong khi toác ñoä caûi caùch nhaèm thích öùng vôùi ñieàu kieän hoäi nhaäp khoù coù theå baét kòp vôùi loä trình thöïc hieän caùc cam keát. Trong ñieàu kieän môû cöûa khu vöïc taøi chính, tính caïnh tranh vöøa giuùp phaân boå nguoàn löïc coù hieäu quaû hôn, vöøa laø ñieàu kieän tieân quyeát vaø soáng coøn ñoái vôùi khu vöïc ngaân haøng. Ñeå xaùc laäp vaø duy trì tính caïnh tranh trong heä thoáng caùc ngaân haøng trong nöôùc hieän nay, caàn thieát phaûi: • Saép xeáp laïi heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc theo nguyeân taéc laønh maïnh hoùa vaø duy trì söï chi phoái toái thieåu cuûa nhaø nöôùc veà quan heä sôû höõu trong heä thoáng ngaân haøng. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, caàn xöû lyù maïnh meõ caùc ngaân haøng ñang hoaït ñoäng moät caùch yeáu keùm vaø coå phaàn hoùa moät soá ngaân haøng quoác doanh hoaït ñoäng nhö doanh nghieäp, laáy lôïi nhuaän laøm muïc tieâu. Caùc ngaân haøng naøy caàn phaûi ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng vôùi phaàn coøn laïi cuûa heä thoáng ngaân haøng. Ñaây cuõng laø moät trong caùc caùch thöùc ñeå giaûm thieåu söï can thieäp cuûa chính phuû vaøo heä thoáng taøi chính; buoäc caùc ngaân haøng – nhaát laø caùc ngaân haøng quoác doanh hoaït ñoäng theo nguyeân taéc thöông maïi vaø kyû luaät thò tröôøng. • Caùc ngaân haøng trong nöôùc caàn ñöôïc cuûng coá veà naêng löïc vaø theå cheá qua vieäc: (i) saép xeáp laïi toå chöùc, boä maùy cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh coøn duy trì sôû höõu nhaø nöôùc; (ii) phaân bieät roõ raøng quyeàn vaø traùch nhieäm cuûa hoäi ñoàng quaûn trò vaø ban ñieàu haønh ngaân haøng; (iii) thieát laäp cô cheá kieåm soaùt noäi boä vaø kieåm toaùn trong töøng ngaân haøng nhö laø ñieàu kieän baét buoäc ñeå ñaûm baûo hieäu quaû vaø an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. • Môû roäng qui moâ cuûa heä thoáng ngaân haøng; song song vôùi ñieàu naøy laø taêng cöôøng naêng löïc kieåm tra vaø giaùm saùt ñoái vôùi töøng ngaân haøng vaø tieán tôùi thaønh laäp trung taâm thoâng tin taäp trung vaø quaûn lyù ruûi ro moät caùch ñoäc laäp cho heä thoáng ngaân haøng. • Caïnh tranh trong heä thoáng ngaân haøng phaûi ñi ñoâi vôùi hôïp taùc; trong ñoù xuùc tieán caùc quan heä: ñaïi lyù, hôïp taùc kinh doanh, phaùt trieån saûn phaåm, chuyeån giao coâng ngheä … giöõa caùc ngaân haøng trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi nhaèm ñaït ñeán caùc chuaån möïc vaø thoâng leä quoác teá veà hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. - 83 - 4.3.2 Phaùt trieån thò tröôøng voán Ñeå phaùt trieån thò tröôøng voán thoâng thöôøng ngöôøi ta chuù troïng vaøo vieäc xaây döïng thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng traùi phieáu chính phuû tröôùc, sau ñoù môùi phaùt trieån thò tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp vaø thò tröôøng voán coå phaàn. Caùch tieáp caän naøy ñoøi hoûi thôøi gian daøi ñeå coù ñöôïc moät thò tröôøng voán phaùt trieån. Vôùi ñaëc tröng hieän taïi, Vieät Nam coù theå laøm ñöôïc ñieàu ngöôïc laïi laø phaùt trieån thò tröôøng voán coå phaàn – voán ñang raát soâi ñoäng - tröôùc khi phaùt trieån thò tröôøng traùi phieáu. Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng do vaäy seõ ñöôïc ñieàu chænh khaùc vôùi thöïc tieãn quoác teá: caàn ñaët troïng taâm vaøo vieäc phaùt trieån thò tröôøng coå phieáu. Ñieàu naøy raát coù yù nghóa bôûi vì thò tröôøng naøy seõ ñaùp öùng nhu caàu veà voán ñoái vôùi tieán trình coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø phaùt trieån khu vöïc tö nhaân. Caùc bieän phaùp phaùt trieån thò tröôøng voán bao goàm: 1. Phía cung cuûa thò tröôøng • Taêng cung chöùng khoaùn: (i) Khuyeán khích taøi trôï thoâng qua thò tröôøng coå phieáu; (ii) ñaåy maïnh tieán trình coå phaàn hoùa vaø löïa choïn caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñuû ñieàu kieän ra nieâm yeát; (iii) khuyeán khích caùc doanh nghieäp töø khu vöïc tö nhaân tham gia vaøo thò tröôøng voán. • Ñoái vôùi thò tröôøng coå phieáu caàn taêng tính thanh khoaûn cho thò tröôøng thöù caáp traùi phieáu chính phuû nhaèm taïo ñöôøng cong laõi suaát chuaån phi ruûi ro. • Phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä. • Phaùt trieån thò tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp (ban haønh caùc quy ñònh veà chöùng khoaùn hoùa, aùp duïng nguyeân taéc xaùc ñònh giaù theo thò tröôøng cho moïi ñònh cheá taøi chính). 2. Phía caàu cuûa thò tröôøng • Khuyeán khích caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc tham gia vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn. • Xaây döïng cô sôû haï taàng cho ngaønh quaûn lyù quyõ ñaàu tö, bao goàm caùc toå chöùc ñònh giaù traùi phieáu. • Caûi caùch quyõ höu trí hay baûo hieåm xaõ hoäi (cho pheùp tham gia thò tröôøng voán). • Taïo caùc saûn phaåm taøi chính môùi. • Cho pheùp thaønh laäp caùc quyõ ñaàu tö daïng môû, quyõ coå phieáu tö nhaân ñaàu tö vaøo caùc coâng ty khoâng nieâm yeát. • Taêng cöôøng phaùt trieån caùc quyõ ñaàu tö maïo hieåm, ñaàu tö vaøo caùc quyõ khoâng nieâm yeát. - 84 - • Taêng cöôøng söï tham gia cuûa nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh voán maïo hieåm. • Taêng cöôøng söï tham gia cuûa nhaø ñaàu tö coù toå chöùc trong nöôùc vaøo caùc quyõ maïo hieåm. • Taêng cöôøng caùc bieän phaùp khuyeán khích veà thueá cho ngaønh quyõ maïo hieåm. 3. Ñònh cheá thò tröôøng Xaây döïng caùc ñònh cheá thò tröôøng baèng caùc bieän phaùp: (i) xaây döïng ngaønh quaûn lyù quyõ ñaàu tö; (ii) xaây döïng ngaønh voán maïo hieåm; (iii) cuûng coá caùc trung gian thò tröôøng vaø phaïm vi dòch vuï; (iv) phaùt trieån heä thoáng caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng cho thò tröôøng phi chính thöùc vaø thò tröôøng traùi phieáu; vaø (v) taêng cöôøng vai troø cuûa caùc hoäi ngheà nghieäp vaø phaùt trieån caùc dòch vuï hoã trôï nhö dòch vuï tö vaán ñaàu tö taøi chính, caùc dòch vuï ñònh giaù … 4. Nguoàn nhaân löïc cho thò tröôøng Nguoàn nhaân löïc coù kyõ naêng laø moät taøi saûn voâ hình maø Vieät Nam raát caàn phaûi coù trong phaùt trieån thò tröôøng taøi chính. Ñeå coù ñöôï taøi saûn naøy, nhaát thieát phaûi coù nhöõng giaûi phaùp nhaát ñònh – ñöôïc chæ roõ trong chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cho thò tröôøng taøi chính (Boä Taøi chính, 2006) - bao goàm: (i) xaây döïng caùc baøi kieåm tra caáp pheùp cho ngöôøi haønh ngheà treân thò tröôøng taøi chính theo caùc thoâng leä quoác teá toát nhaát; (ii) taêng cöôøng baûo veä nhaø ñaàu tö vaø ñaøo taïo thoâng qua caùc chöông trình naâng cao nhaän thöùc vaø taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän tôùi caùc chöông trình ñaøo taïo vaø caáp pheùp. - 85 - KEÁT LUAÄN Quaûn lyù taøi khoaûn voán trong quaù trình hoäi nhaäp laø moät vaán ñeà lôùn ñoái vôùi neàn kinh teá; nhaát laø caùc neàn kinh teá ñang noåi nhö Vieät Nam. Moät maët xu theá töï do hoùa laø taát yeáu vaø treân lyù thuyeát ñem laïi nhieàu lôïi ích cho neàn kinh teá nhöng maët khaùc, töï do hoùa cuõng tieàm aån caùc ruûi ro vaø ñoøi hoûi phaûi coù moät söï chuaån bò kyõ caøng, chu ñaùo; ñoâi khi cuõng coù theå laø söï ñaùnh ñoåi ít nhieàu caùc lôïi ích kinh teá hieän taïi ñeå coù theå ñaït ñöôïc tieàm naêng lôùn hôn trong töông lai. Cuøng vôùi quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Vieät Nam ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc to lôùn cuûa moät quoác gia ñang noã löïc treân con ñöôøng phaùt trieån, khoâng chæ laø laøm theá naøo ñeå khuyeán khích caùc doøng voán tö nhaân maø coøn phaûi laøm gì ñeå khuyeán khích caùc chieán löôïc ñaàu tö laâu daøi ôû Vieät Nam. Ñieàu naøy chæ coù theå ñaït ñöôïc thoâng qua quaù trình môû cöûa cho doøng voán luaân chuyeån vôùi heä thoáng caùc chính saùch thích öùng; maø quan troïng nhaát laø laøm theá naøo ñeå coù ñöôïc moät thò tröôøng voán naêng ñoäng, coù tính thanh khoaûn cao. Ñieàu naøy trong ngaén haïn raát khoù ñeå coù theå ñaït ñöôïc, do tính chaát khoâng mònh baïch, theáu ñoàng boä vaø khoâng theå döï ñoaùn cuûa thò tröôøng voán hieän nay; do vaäy chính saùch kieåm soaùt voán chaët cheõ hieän ñang toàn taïi laø ñieàu caàn laøm. Tuy nhieân, trong daøi haïn ñaây khoâng phaûi laø höôùng ñi chieán löôïc. Do vaäy, ñeán luùc Vieät Nam phaûi môû cöûa ñoái vôùi doøng voán quoác teá. Nhöng khi môû cöûa, moät baøi toaùn môùi laïi ñaët ra: ñoù laø môû cöûa nhö theá naøo laø phuø hôïp ñeå traùnh ñöôïc ruûi ro, baát oån taøi chính – ñieàu maø khoâng moät chính phuû naøo, keå caû Vieät Nam mong ñôïi. Do vaäy luaän vaên, thoâng qua nghieân cöùu lyù thuyeát vaø thöïc tieãn cho raèng caùch thích hôïp nhaát trong tröôøng hôïp naøy laø taøi khoaûn voán neân ñöôïc töï do hoùa moät caùch töø töø khi maø caùc ñieàu kieän vó moâ vaø theå cheá ñoùng vai troø tieàn ñeà ñaõ ñaït ñöôïc. Caùc ñieàu kieän aáy bao goàm: • Tieáp tuïc duy trì vaø taêng cöôøng caûi caùch laõi suaát, höôùng ñeán vieäc söû duïng coâng cuï laõi suaát laø coâng cuï chuû löïc cuûa chính saùch tieàn teä. • Chuyeån töø cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït thay cho cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh nhaèm phaûn aùnh thöïc traïng cuûa neàn kinh teá; ñi keøm theo noù laø nôùi loûng chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái nhaèm xaây döïng thò tröôøng ngoaïi hoái coù tính thanh khoaûn cao vaø linh hoaït, hoã trôï cho cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït. • Xaây döïng heä thoáng chính saùch ñaûm baûo söï minh baïch vaø thaän troïng, ñaûm baûo chia seû ruûi ro cho taát caû caùc ñoái töôïng tham gia thò tröôøng. • Caûi caùch heä thoáng taøi chính cho phuø hôïp vôùi cô cheá môùi; trong ñoù, ñöa NHNN thaønh moät ngaân haøng trung öông thöïc thuï, caùc ngaân haøng vaø toå - 86 - chöùc tín duïng caïnh tranh bình ñaúng vôùi nhau vaø thò tröôøng voán phaùt trieån ña daïng, vaän haønh theo ñuùng quy luaät thò tröôøng. Caùc ñieàu kieän cô baûn treân, veà nguyeân taéc caàn ñaït ñöôïc tröôùc khi taøi khoaûn voán ñöôïc môû cöûa hoaøn toaøn, nhöng thöïc teá cho thaáy coù moät söï song haønh giöõa caûi caùch vaø töï do hoùa. Vieät Nam coù theå theo moät trình töï töï do hoùa nhaát ñònh song song vôùi caûi caùch vôùi tö duy kieåm soaùt voán moät caùch khoa hoïc ñeå traùnh ñi nhöõng toån thaát; maø baøi hoïc kinh nghieäm töø khuûng hoaûng cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc – Vieät Nam khoâng phaûi chòu taùc ñoäng tröïc tieáp töø cuoäc khuûng hoaûng naøy vì lyù do ñaõ duy trì ñöôïc söï kieåm soaùt chaët cheõ doøng voán – vaãn coøn nguyeân taùc duïng./. - 87 - TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Pedro Alba, Leonardo Hernandez and Daniela Klingebiel (2000), “Financial Liberalization and the Capital Account: Thailand 1988–1997”, Worldbank Working Paper, Washington D.C. Nguyeãn Thò Tueä Anh, Vuõ Xuaân Nguyeät Hoàng, Traàn Toaøn Thaéng vaø Nguyeãn Maïnh Haûi (2006), Taùc ñoäng cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeán taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam, Döï aùn naâng cao naêng löïc nghieân cöùu chính saùch kinh teá – xaõ hoäi Vieät Nam 2001-2010. CIEM vaø SIDA. Haø Noäi, thaùng 2/2006. Ñaëng Ñình AÂn (2007), Kinh teá Vieät Nam 2001-2005 vaø keá hoaïch phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi 2006-2010, Vieän Nghieân cöùu Quaûn lyù Kinh teá Trung öông, Haø Noäi. www.ciem.org.vn Boä Taøi chính (2006), “Caûi caùch khu vöïc taøi chính nhaèm thu huùt ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam”, Kyû yeáu hoäi nghò Boä tröôûng Taøi chính APEC – FMM 13, trang 227-266. Nxb Haø Noäi. Ulrich Camen (2006), Monetary policy in Vietnam: the case of a transition country, Swiss State Secretariat for Economic Affairs, SECO, Graduate Institute of International Studies. Gerard Capiro, Patrick Honohan and Joseph E. Stigliiz (2006), Financial Liberalization: How Far and How Fast?, Cambridge Univesity Press, ISBN No 052180369-1. Phaïm Chung (2002), Kinh teá Vó moâ phaân tích, Nxb Ñaïi hoïc Quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh. CIEM - Vieän Nghieân cöùu Quaûn lyù Kinh teá Trung öông (2000), Kinh teá Vieät Nam caùc naêm töø 1999-2007, Haø Noäi, Nxb Chính trò Quoác gia. Tran Thi Ngoc Diep (2002), Macroeconomic Policy Consitency in dealing with capital flows: Lessons For Vietnam from Developing countries. The Vietnam-Netherlands Master’s Programme in Development Economics. Huyønh Theá Du (2005), “Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam – töông lai coøn ôû phía tröôùc”, baøi nghieân cöùu trong khuoân khoå Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Vietnam. Khoâng xuaát baûn. Rupa Duttagupta, Gilda Fernandez and Cem Karacadag (2005), Moving to a Flexible Exchange Rate: How, When and How Fast, IMF Economic issues no 38, Washington D.C. - 88 - Hali J. Edison, Michael W. Klein, Luca Antonio Ricci, and Torsten Slok (2004), Capital Account Liberalization and Economic Performance: Survey and Synthesis, IMF Staff Papers Vol. 51, No. 2. Sebastian Edwards (1999), “How Effective are Controls on Capital Inflows? an Evaluation of Chile's Experience”. National Bureau of Economic Research, June 1999. Barry Eichengreen, Michael Mussa, Giovanni Dell'Ariccia, Enrica Detragiache, Gian Maria Milesi-Ferretti, Andrew Tweedie (1999), Liberalizing Capital Movements: Some Analytical Issues, Economic Issues No. 17, International Monetary Fund, ISBN 1-55775-792-5. Maxwell J. Fry (1995), Money, Interest and Banking in Economic Development, Second Edition. The John Hopkins Univesity Press. Baltimore and London. Phöôùc Haø (2007), “Voán ñaàu tö giaùn tieáp vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn, ñaâu laø thöïc chaát”, Nghieân cöùu kinh teá, soá thaùng 5.2007. Peter Blair Henry (2007), Capital Account Liberalization Theory, Evidence, and Speculation. Global Economy and Development Working Paper No 4.The Brookings Institution. International Monetary Fund (2005), The IMF’s Approach to Capital Account Liberalization, Evaluation Report. Washington D.C. IMF (1999). Vietnam: Selected Issues. IMF Country Report No. 99/285, December/1999. IMF (2003). Vietnam: Selected Issues. IMF Country Report No. 03/381, December/2003 ----- (2004). Vietnam: Staff Report for the 2004 Article IV Consultation. ----- (2005). Vietnam: Staff Report for the 2005 Article IV Consultation. ----- (2006). Vietnam: Selected Issues and Statistical Appendix. IMF Country Report No. 06/20-423, January/2006 Johnston, Barry R., Salim M. Darbar and Claudia Echeverria (1997), “Sequencing Capital Account Liberalization: Lessons From the Experience of Chile, Indonesia, Korea and Thailand”, IMF Working Paper No WP97/157, Washington D.C. Johnston, Barry R. and Natalia T. Tamirisa (1998), “Why Do Countries use Capital Controls”, IMF Working Paper No WP/98/181. Washington D.C. Nguyeãn Minh Kieàu (2004), “Caûi toå heä thoáng Ngaân haøng ôû Vieät Nam”, baøi nghieân cöùu trong khuoân khoå chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Vieät Nam. Khoâng xuaát baûn. - 89 - Nguyeãn Minh Kieàu vaø Huyønh Theá Du (2006) “Heä thoáng taøi chính Vieät Nam”, baøi nghieân cöùu trong khuoân khoå chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Vieät Nam. Khoâng xuaát baûn. Michael W. Klein and Giovanni P. Olivei (2006), Capital Account Liberalization, Financial Depth,and Economic Growth. Ngoïc Minh (2007), “Kinh teá Vieät Nam ñoåi môùi”. www.vietnamnet.vn Montiel, Peter and Carmen Reinhart (1999), “Do Capital Controls and Macroeconomic Policies Influence the Volume and Composition of Capital Flows? Evidence from the 1990s,” Journal of International Money and Finance, Vol. 18, No. 4, pp. 619–35. Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam (2006), “Phaùt trieån ngaønh ngaân haøng Vieät Nam ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2020”. Ñeà aùn caáp nhaø nöôùc, ban haønh theo Quyeát ñònh 112/2006/QÑ-TTg ngaøy 24/05/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. ------- (2007), “Naâng cao tính chuyeån ñoåi cuûa ñoàng tieàn Vieät Nam, khaéc phuïc tình traïng Ñoâla hoùa trong neàn kinh teá”. Ñeà aùn caáp nhaø nöôùc, ban haønh theo Quyeát ñònh 98/2007/QÑ-TTg ngaøy 4/7/2007 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. Pascal Petit (1992), “Exchange control”. The New Palgrave Dictionary of money and finance, book one, pp 813-816. The Macmillan Press. David Spencer vaø Chaâu Vaên Thaønh (2005), “Vaán ñeà Taøi chính quoác teá ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån”, Baøi giaûng kinh teá vó moâ, Chöông trình giaûng daïy Kinh teá Fulbright, khoâng xuaát baûn. Natalia Tamirisa (2001) “Capital control”, IMF Research Bulletin Vol 2, No 4. Washington D.C. Nguyeãn Xuaân Thaønh (2005), “Vieät Nam, con ñöôøng ñi ñeán töï do hoùa laõi suaát”, baøi nghieân cöùu tình huoáng trong khuoân khoå chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Vieät Nam. Khoâng xuaát baûn. Nguyeãn Thò Ngoïc Trang vaø caùc coäng söï (2006), Kieåm soaùt doøng voán quoác teá trong loä trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ôû Vieät Nam. Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp Boä (MS: B2005-22-80), Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM. UNDP (2001), “Hoäi nhaäp taøi chính quoác teá”, Vieät Nam – höôùng tôùi naêm 2010, phaàn VI, trang 529-621. Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi. Worldbank (1995), Vieät Nam: Chöông trình nghò söï phaùt trieån ngaønh Taøi chính, Haø Noäi, Nxb Theá giôùi. Worldbank (2003), Vieät Nam: Noã löïc thöïc hieän cam keát quoác teá, Haø Noäi, Nxb Chính trò Quoác gia. - 90 - Phuï luïc 1: TOÙM TAÉT TAÙC ÑOÄNG CUÛA CAÙC COÂNG CUÏ CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ TRONG VIEÄC KIEÅM SOAÙT VOÁN Coâng cuï chính saùch Ñaëc ñieåm Khaû naêng töông thích vaø hieäu löïc trong tröôøng hôïp voán löu ñoäng cao Döï tröõ baét buoäc khoâng phaân bieät giöõa ngoaïi teä vaø noäi teä, giöõa ñoái töôïng cö truù vaø khoâng cö truù Aùp duïng trong tröôøng hôïp nhaèm ñeán muïc tieâu: (i) yeâu caàu ngaân haøng thöông maïi döï tröõ nhaèm taêng khaû naêng döï ñoaùn ñöôïc cuûa caàu tieàn vaø taùc ñoäng ñeán söï taêng tröôûng tín duïng; (ii) oån ñònh laõi suaát ngaén haïn thoâng qua taùc ñoäng cuûa döï phoøng; (iii) taêng khaû naêng thanh khoaûn; vaø (iv) taêng leä phí trong tröôøng hôïp döï tröõ khoâng phaûi traû laõi suaát. Trong tröôøng hôïp döï tröõ khoâng phaûi traû laõi suaát thì vieäc voán luaân chuyeån cao coäng vôùi vieäc thieáu haøi hoøa cuûa heä thoáng luaät leä seõ thuùc ñaåy nhaø ñaàu tö phaân boå voán ra nöôùc ngoaøi. Moät soá nöôùc phaûn öùng vôùi vieäc naøy baèng caùch giaûm hoaëc loaïi boû yeâu caàu döï tröõ. Moät soá nöôùc khaùc laïi haïn cheá vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn trong nöôùc ra beân ngoaøi hoaëc vieäc mua chöùng khoaùn cuûa nöôùc ngoaøi. Döï tröõ baét buoäc khoâng phaân bieät giöõa ngoaïi teä vaø noäi teä Ñöôïc söû duïng nhaèm taùc ñoäng ñeán khaû naêng thanh khoaûn noäi vaø ngoaïi teä; nhaèm khuyeán khích hay khoâng khuyeán khích göûi tieàn noäi hay ngoaïi teä. Taùc ñoäng phuï thuoäc vaøo möùc ñoä vaø tyû leä döï tröõ baét buoäc khoâng sinh laõi. Aùp duïng caùc tyû leä khaùc nhau khi göûi tieàn baèng noäi hay ngoaïi teä taùc ñoäng ñeán söï chuyeån cuûa voán. Ñöôïc söû duïng ñeå thay theá cho yeâu caàu döõ tröõ phaân bieät theo ñoái töôïng cö truù khi coù nhöõng haïn cheá ñoái vôùi vieäc ngöôøi daân göûi tieàn baèng ngoaïi teä. Döï tröõ baét buoäc phaân bieät giöõa ñoái töôïng cö truù vaø khoâng cö truù Trong tröôøng hôïp yeâu caàu döï tröõ baét buoäc khoâng traû laõi – nhö laø vieäc aùp ñaët moät khoaûn thueá leân söï trung gian cuûa ngaân haøng – tyû leä söï tröõ cao hôn ñoái vôùi ngöôøi nöôùc ngoaøi so vôi ngöôøi trong nöôùc seõ haïn cheá doøng voán vaøo thoâng qua ngaân haøng baèng vieäc haï thaáp laõi suaát ñoái vôùi ngöôøi kyù thaùc. Ñaây laø coâng cuï ñöôïc söû duïng ôû moät soá nöôùc nhaèm taùc ñoäng ñeán söï di chuyeån cuûa voán. Coâng cuï naøy hieäu quaû trong vieäc haïn cheá doøng voán vaøo ngaén haïn; tuy nhieân noù ñoøi hoûi phaûi ñöôïc söû duïng moät caùch toaøn dieän treân taát caû caùc doøng voán vaøo. Yeâu caàu kyù thaùc qua ngaân haøng ñoái vôùi moät soá loaïi voán Thoâng qua taùc ñoäng veà maët chi phí, yeâu caàu döï tröõ khoâng traû laõi ñoái vôùi moät soá loaïi voán kyù thaùc qua ngaân haøng seõ laøm giaûm söï khaùc bieät giöõa laõi suaát trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. Taùc ñoäng töông töï nhö tröôøng hôïp yeâu caàu döï tröõ baét buoäc phaân bieät giöõa ñoái töôïng cö truù vaø khoâng cö truù. Caùc giôùi haïn veà vò theá môû roøng (Net open position limits) Ñöôïc söû duïng nhö laø coâng cuï vöôït troäi trong vieäc kieåm soaùt vôùi muïc tieâu thaän troïng khi vò theá ñöôïc ñònh nghóa laø vò theá roøng veà ngoaïi teä. Ôû moät soá nöôùc, caùc giôùi haïn veà vò theá môû ñöôïc ñònh nghóa trieân cô sôû söï khoâng caân xöùng veà thoâng tin ñoái vôùi caùc giao dòch giöõa toå chöùc trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Coâng cuï naøy thöôøng xuyeân ñöôïc thay ñoåi vôùi muïc tieâu taùc ñoäng ñeán doøng voán. Tyû leä thanh khoaûn theo luaät ñònh Laø coâng cuï ñöôïc söû duïng vôùi muïc ñích nhö laø moät bieän phaùp thaän troïng, taùc ñoäng ñeán söï phaân boå caùc taøi saûn cuûa ngaân haøng baèng vieäc thieát laäp caùc tyû leä döï tröõ toái thieåu nhaèm ñaûm baûo thanh toaùn ñoái vôùi caùc taøi saûn vaø nôï naøo ñoù. Khi ñöôïc söû å å à Coâng cuï naøy ñöôïc söû duïng trong toång theå chính saùch thaän troïng nhaèm quaûn lyù ruûi ro ñoái vôùi doøng voán vaøo ngaén haïn vaø caùc tieàm naêng ñaûo ngöôïc (boác hôi) cuûa doøng voán ngaén haïn. - 91 - duïng nhö laø coâng cuï ñeå kieåm soaùt tieàn teä, coâng cuï naøy taùc ñoäng ñeán vieäc phaân boå caùc taøi saûn taøi chính. Caùc yeâu caàu toái ña hoùa, toái thieåu hoùa danh muïc. Coâng cuï naøy ñöôïc söû duïng vôùi muïc ñích taùc ñoäng ñeán vieäc phaân boå tín duïng hôn laø kieåm soaùt tín duïng toång theå. Coâng cuï naøy ñieån hình ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thoâng qua yeâu caàu phaûi naém giöõ ôû möùc toái thieåu hay toái ña moät soá taøi saûn naøo ñoù (ví duï: traùi phieáu chính phuû hay möùc toái ña trong vieäc cho vay ñoái vôùi caùc khu vöïc öu tieân …) Trong tröôøng hôïp caùc taøi saûn chòu taùc ñoäng laø caùc taøi saûn trong nöôùc thì coâng cuï naøy aûnh höôûng ñeán doøng voán. Kieåm soaùt laõi suaát Haïn cheá khaû naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi trong vieäc xaùc ñònh laõi suaát tieàn göûi hoaëc cho vay. Ñaây laø coâng cuï ñieån hình ñöôïc töø boû trong quaù trình chuyeån sang kieåm soaùt tieàn teä giaùn tieáp. Trôû neân keùm hieäu quaû trong quaù trình môû cöûa taøi khoaûn voán vì noù seõ bò phaù hoûng thoâng qua doøng voán luaân chuyeån. Traàn cho vay lieân ngaân haøng Laø phöông phaùp tröïc tieáp nhaèm haïn cheá cung tieàn cuûa caùc beân coù lieân quan thoâng qua vieäc haïn cheá toång tín duïng cung caáp bôûi caùc ngaân haøng thöông maïi. Ñaây laø coâng cuï ñieån hình ñöôïc töø boû trong quaù trình chuyeån sang kieåm soaùt tieàn teä giaùn tieáp. Trôû neân keùm hieäu quaû trong quaù trình môû cöûa taøi khoaûn voán vì noù seõ bò phaù hoûng thoâng qua doøng voán luaân chuyeån. Tín duïng tröïc tieáp Laø phöông phaùp nhaèm phaân boå tín duïng cuûa ngaân haøng trung öông cho caùc ngaân haøng thöông maïi chuû yeáu nhaèm taøi trôï cho caùc khu vöïc ñöôïc öu tieân. Ñaây laø coâng cuï ñöôïc töø boû trong quaù trình chuyeån sang kieåm soaùt tieàn teä giaùn tieáp. Trong tröôøng hôïp caùc taøi saûn chòu taùc ñoäng laø caùc taøi saûn trong nöôùc thì coâng cuï naøy aûnh höôûng ñeán doøng voán. Haïn ngaïch taùi chieát khaáu lieân ngaân haøng Laø moät phöông phaùp nhaèm phaân boå tín duïng taùi caáp voán (refinance) cuûa ngaân haøng trung öông cho caùc ngaân haøng thöông maïi, phöông phaùp naøy cho pheùp ngaân haøng thöông maïi vay möôïn theo nhu caàu taïi ngaân haøng nhaø nöôùc. Haïn ngaïch taùi chieát khaáu chæ aùp duïng cho caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc. Laøm taêng tính baát oån ñònh cuûa cung tieàn do bôûi caùc yeáu toá beân ngoaøi ñoøi hoûi phaûi coù söï linh hoaït trong hoaït ñoäng taùi chieát khaáu cuûa ngaân haøng trung öông. Taàm quan troïng cuûa haïn ngaïch tín duïng taùi chieát khaáu vôùi tö caùch laø coâng cuï quaûn lyù thanh khoaûn coù xu höôùng giaûm ñi. Caùc tieän ích hieän höõu (Standing facilities) Caùc tieän ích trong vieäc kyù thaùc vaø cho vay cuûa ngaân haøng trung öông ñöôïc söû duïng nhaèm giaûi quyeát khoù khaên ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. Coâng cuï naøy thöôøng chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc. Voán löu ñoäng cao laøm taêng tính baát oån ñònh cuûa cung tieàn vaø ñoøi hoûi ngaân haøng trung öông phaûi linh hoaït trong vieäc quaûn lyù khaû naêng thanh toaùn cuûa heä thoáng ngaân haøng. Vai troø cuûa caùc tieän ích – vôi tö caùch laø coâng cuï quaûn lyù thanh khoaûn - coù xu höôùng giaûm. Kyù thaùc cuûa khu vöïc coâng Maëc duø doøng tieàn cuûa chính phuû vaøo – ra heä thoáng ngaân haøng haèng ngaøy laø quan troïng, nhöng vieäc taùi phaân boå tieàn kyø thaùc cuûa chính phuû qua ngaân haøng trung öông Vôùi yeâu caàu linh hoaït trong quaûn lyù laõi suaát, cô cheá phaân boå caàn ñaûm baûo söï hôïp lyù trong vieäc phaân phoái giöõa caùc ngaân haøng thöông maïi treân - 92 - vaø ngaân haøng thöông maïi coù theå ñöôïc söû duïng nhaèm caân baèng taùc ñoäng cuûa doøng tieàn naøy ñeán khaû naêng thanh toaùn trong ngaén haïn. Kyù thaùc cuûa khu vöïc coâng thöôøng chæ aùp duïng ñoái vôùi caùc ngaân haøng trong nöôùc cô sôû caïnh tranh theo cô cheá thò tröôøng. Caùc hoaït ñoäng treân thò tröôøng môû Hoaït ñoäng treân thò tröôøng môû cuûa ngaân haøng trung öông coù theå laø nhöõng giao dòch sau: (i) mua baùn ñöùt ñoaïn caùc taøi saûn taøi chính; (ii) mua baùn caùc taøi saûn taøi chính (bao goàm caû ngoaïi hoái) theo caùc thoûa thuaän mua laïi; (iii) cho vay hoaëc ñi vay caùc taøi saûn kyù quó thoâng qua cô cheá ñaàu giaù. Ngaân haøng trung öông chæ söû duïng coâng cuï naøy treân thò tröôøng noäi ñòa, vôùi caùc ngaân haøng trong nöôùc. Ñaây laø coâng cuï chính saùch tieàn teä ñöôïc öa chuoäng trong vieäc ñieàu chænh laõi suaát vì chuùng linh hoaït veà maët thôøi gian vaø khoái löôïng. Nguoàn: Toång hôïp töø Barry Johnston (998); table 2, pages 23-24. - 93 - Phuï luïc 2: TOÙM TAÉT CAÙC KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VEÀ TAÙC ÑOÄNG CUÛA TÖÏ DO HOÙA TAØI KHOAÛN VOÁN ÑEÁN TAÊNG TRÖÔÛNG Naêm Taùc giaû Kích thöôùc maãu Phöông phaùp ño löôøng Bieán phuï thuoäc vaø phöông phaùp öôùc löôïng Keát quaû 1997 Quinn 58 nöôùc Chæ soá Δquinn, thôøi gian 1958-1988 Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi 1960-1989; so saùnh cheùo vaø OLS ΔQuinn laøm taêng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi moät caùch taêng ñaùng keå, maëc duø khoâng coù hoài qui giöõa kieåm soaùt vaø töï do taøi khoaûn voán 1999 Klein and Olivei 67 Chæ soá SHARE Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi 1976-1995; so saùnh cheùo; thay ñoåi trong ñoä saâu taøi chính (ΔFD) – coi laø haøm soá cuûa SHARE; vaø taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi – coi laø bieán soá ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa ΔFD vaø FD. SHRE taùc ñoäng ñaùng keå ñeán ΔFD – keát quaû thaáy roõ nhaát ôû caùc nöôùc thaønh vieân OECD trong maãu. ΔFD vaø FD taùc ñoäng ñaùng keå ñeán taêng tröôûng. 2001 Edwards 55-62 nöôùc Chæ soá Quinn naêm 1988; hoaëc chæ soá ΔQuinn (1973– 1988) Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi 1980– 1989. So saùnh cheùo, phöông phaùp bình phöông nhoû nhaát coù troïng soá (troïng soá laø GDP 1985); söû duïng chæ soá Quinn 1988 vaø logGDP 1980. Möùc ñoä chæ soá Quinn laøm taêng moät caùch ñaùng keå bieán taêng tröôûng GDP. Nghieân cöùu tính töông taùc cho thaáy neáu GDP ôû möùc thaáp thì môû cöûa taøi khoaûn voán coù theå laøm giaûm möùc taêng tröôûng. 2001 Arteta, Eichengreen vaø Wyplosz 51-59 nöôùc Chæ soá Quinn vaøo naêm ñaàu tieân, chæ soá ΔQuinn trong thôøi gian coøn laïi Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn 1973–1981, 1982–1987, 1988–1992. Söû duïng phöông phaùp cuûa Edwards (2001), nhöng duøng öôùc löôïng OLS vôùi nhieàu coâng cuï khaùc. Chæ soá Quinn töông taùc ñaùng keå trong toaøn giai ñoaïn nhöng trong töøng tieåu giai ñoaïn taùc ñoäng laø khoâng roõ raøng. Chæ soá ΔQuinn khoâng coù taùc ñoäng ñaùng keå. Taùc ñoäng qua laïi giöõa chæ soá Quinn vaø caùc chæ soá ñaùnh giaù chaát löôïng cuûa heä thoáng phaùp lyù hoaëc möùc ñoä môû cöûa laø ñaùng keå. 2001 Bekaert, Harvey, and Lundblad 95 nöôùc Ngaøy töï do hoùa thò tröôøng voán chính thöùc ñöôïc coâng boá Tyû leä taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi trong nhieàu khoaûng thôøi gian khaùc nhau töø 1981 ñeán 1997, xöû lyù tính choàng cheùo cuûa döõ lieäu. Töï do hoùa thò tröôøng chöùng khoaùn ñoùng goùp ñaùng keå vaøo tyû leä taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi. Taùc ñoäng lôùn nhaát laø khoaûng thôøi gian ngay sau khi töï do hoùa. 2001 O’Donnell 94 nöôùc SHARE hoaëc khoái Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn SHARE, söï töông taùc giöõa SHARE vaø FD ñeàu khoâng coù - 94 - löôïng voán 1971-1994. Söû duïng hoài qui, bao goàm caû söï töông taùc giöõa FD vaø SHARE, giöõa khoái löôïng voán vaø FD. taùc ñoäng ñaùng keå; nhöng khoái löôïng voán thì taùc ñoäng ñoâi luùc ñaùng löu yù. 2001 Chanda 57 nöôùc khoâng phaûi thaønh vieân OECD SHARE Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn 1975-1995. So saùnh cheùo, söû duïng SHARE vaø caùc phöông phaùp khaùc ñoái vôùi caùc nöôùc ngoaøi khoái OECD. SHARE laøm taêng bieán taêng tröôûng moät caùch ñaùng keå ôû caùc nöôùc ngoaøi khoái OECD nhöng taùc ñoäng laïi thaáp ôû caùc nöôùc trong khoái. 1995 Grilli and Milesi- Ferretti 61 nöôùc SHARE Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn 1971-1994; chia thaønh giai ñoaïn moãi naêm naêm. Öôùc löôïng loaïi IV. Khoâng coù baèng chöùng veà taùc ñoäng cuûa SHARE ñoái vôùi taêng tröôûng 1998 Rodrik Khoaûng 100 nöôùc SHARE Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn 1975-1995. So saùnh cheùo, phöông phaùp OLS. Khoâng tìm thaáy baèng chöùng ñaùng keå veà taùc ñoäng cuûa SHARE leân taêng tröôûng cuûa thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi. 2002 Kraay 64, 94, hoaëc 117 nöôùc SHARE, Quinn, or khoái löôïng voán Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn 1985-1997, so saùnh cheùo, OLS vaø öôùc löôïng loaïi IV vôùi maãu kích thöôùc 117 (SHARE), 94 (qui moâ doøng voán) vaø 64 (chæ soá Quinn). Khoâng tìm thaáy taùc ñoäng giöõa SHARE vaø Quinn ñoái vôùi taêng tröôûng. Heä soá chaën ñoái vôùi bieán qui moâ doøng voán laø döông vaø ñaùng keå. 2002 Edison, Levine, Ricci vaø Sl∅k 57 SHARE, khoái löôïng voán vaø qui moâ doøng voán Tyû leä taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi; söû duïng phöông phaùp OLS. Hoài qui bao goàm caû ñieàu kieän taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån taøi chính, thu nhaäp, caùc yeáu toá theå cheá vaø caùc chính saùch vó moâ. Söû duïng nhieàu thöôùc ño nhöng phaùt hieän cho thaáy chaúng coù baèng chöùng naøo cho thaáy hoäi nhaäp taøi chính quoác teá seõ thuùc ñaåy taêng tröôûng 2003 Klein 84 hoaëc 52 nöôùc SHARE hoaëc Quinn Taêng tröôûng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi giai ñoaïn 1971-1994, so saùnh cheùo, xaây döïng haøm baäc hai vôùi thu nhaäp Taùc ñoäng maïnh tím thaáy ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp trung bình, nhöng laïi khoâng ñaùng keå ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp cao hay thaáp. Nguoàn: Toång hôïp töø Henry, 2006 vaø Edison, 2004. - 1 - Phuï luïc 3: BOÄ SOÁ LIEÄU NGUYEÂN BAÛN SÖÛ DUÏNG TRONG CAÙC PHAÂN TÍCH KINH TEÁ LÖÔÏNG Nominal GDP (billion VNÑ) CPI Index (2000=100) Capital Account (billion VNÑ) M2 (money plus quasi-money) (billionVNÑ) Net Foreign Assets (billion VNÑ) Domestic Credit (billion VNÑ) Other Items (NET) (Billion VNÑ) Annual Interest Rate VNÑ (%) Annual Interest Rate USD (%) 3-month VNÑ Interest Rate (%) 3-month USD Interest Rate (%) Spot Exchange Rate Forward Exchange Rate (3-month) quy1/1997 47838.398 91.070 11066.700 57985.400 16577.800 27963.100 -2339.080 10.000 4.950 - - - - quy2/1997 111334.826 90.485 11856.500 61866.300 17587.700 30005.800 -2998.420 9.050 4.950 - - - - quy3/1997 169187.909 90.847 12290.100 67297.600 19174.500 32529.000 -3188.950 7.500 4.970 - - - - quy4/1997 244596.000 91.989 13310.400 70776.900 20678.700 35620.100 -4447.210 7.500 4.920 - - - - quy1/1998 51665.470 94.912 14881.700 72658.600 22136.100 35915.000 -4462.130 8.950 4.900 - - - - quy2/1998 120241.612 97.446 15461.900 76165.800 24411.500 35863.700 -4525.780 9.420 4.750 - - - - quy3/1998 182722.942 98.448 18204.300 82443.100 27330.800 36974.300 -4708.420 9.250 4.860 - - - - quy4/1998 255299.428 100.063 21373.700 87395.600 31035.600 41566.000 -8834.790 9.300 5.002 - - - - quy1/1999 54558.736 103.348 19731.900 92640.900 36450.200 41397.700 -6960.440 9.107 5.067 1.250 2.490 13888.700 13902.000 quy2/1999 128297.800 102.429 21531.500 99086.400 42672.800 82541.500 -9264.130 8.853 5.442 1.267 2.280 13910.300 13931.000 quy3/1999 195513.548 101.176 22573.400 107305.000 49771.900 83251.400 -10531.000 7.377 6.137 1.360 1.680 13960.300 13993.000 quy4/1999 273680.987 100.007 30601.200 145470.000 61201.200 115682.000 -14111.300 4.153 6.112 1.534 1.350 14013.300 14028.000 quy1/2000 58443.318 101.566 31376.400 160759.000 73769.600 119730.000 -15376.600 3.600 6.119 1.528 1.350 14053.300 14062.000 quy2/2000 137278.646 100.007 32383.200 168407.000 76740.100 130069.000 -13785.100 3.580 6.700 1.655 1.350 14075.000 14085.000 quy3/2000 209199.496 98.893 33975.100 179577.000 86357.900 135924.000 -9566.400 3.540 6.692 1.675 1.350 14119.700 14215.000 quy4/2000 292537.607 99.534 34815.700 196994.000 95225.300 155236.000 -7235.570 3.893 5.337 1.673 1.800 14423.000 14514.000 - 2 - quy1/2001 62253.823 100.174 35574.900 216185.000 101336.000 163569.000 -9123.800 5.240 4.184 1.280 1.500 14547.700 14545.000 quy2/2001 146201.758 99.200 37692.700 226933.000 108739.000 167600.000 -10327.600 4.960 3.451 1.046 1.500 14643.300 14845.000 quy3/2001 223550.581 99.144 40102.000 235255.000 115800.000 177047.000 -10526.700 5.200 2.142 0.863 1.710 14658.300 15003.000 quy4/2001 313249.270 99.756 38969.800 250846.000 117616.000 191204.000 -9931.500 5.817 1.904 0.536 1.650 15051.300 15084.000 quy1/2001 66636.492 102.735 38375.000 256018.000 117037.000 201387.000 -9101.800 5.900 1.901 0.476 1.800 15164.700 15250.000 quy2/2002 156318.920 103.209 41905.000 263877.000 120729.000 211385.000 -12470.000 6.390 1.809 0.475 1.800 15253.300 15321.000 quy3/2002 239422.673 103.404 42128.400 269684.000 120250.000 224637.000 -12214.700 6.700 1.549 0.452 1.890 15323.700 15347.000 quy4/2003 336241.766 104.183 47419.500 284144.000 117419.000 239921.000 -19228.800 6.800 1.332 0.387 1.950 15376.300 15403.000 quy1/2004 71374.346 106.633 48112.500 300781.000 127446.000 246524.000 -19854.100 6.870 1.236 0.333 2.010 15426.000 15443.000 quy2/2004 167261.245 106.772 53596.000 324527.000 125555.000 274776.000 -21727.600 7.040 1.129 0.309 2.010 15472.000 15499.000 quy3/2004 257139.950 106.216 56994.100 341303.000 129929.000 290358.000 -18897.000 6.607 1.167 0.282 2.010 15522.000 15557.000 quy4/2004 362435.000 106.745 62904.400 378060.000 131402.000 317771.000 -25955.400 5.970 1.121 0.292 1.890 15618.300 15646.000 quy1/2005 76513.299 111.227 64812.700 404093.000 133597.000 341468.000 -27161.200 5.970 1.302 0.280 1.800 15717.300 15724.000 quy2/2005 180023.277 114.429 67523.700 420263.000 130473.000 372387.000 -23328.900 5.970 1.754 0.325 1.860 15735.000 15723.000 quy3/2005 277968.286 116.545 71833.600 445393.000 138904.000 391389.000 -26289.300 6.220 2.295 0.438 1.860 15750.700 15755.000 quy4/2005 392879.540 117.408 77995.500 495447.000 145910.000 416428.000 -48003.800 6.400 2.831 0.574 1.860 15777.000 15777.000 quy1/2005 81984.000 121.222 81477.500 517024.000 151513.000 464071.000 -19765.500 6.540 2.283 0.708 1.860 15808.700 15823.000 quy2/2005 193345.000 123.617 89420.300 544601.000 150697.000 497595.000 -22733.100 7.200 3.373 0.821 1.890 15842.000 15857.000 quy3/2005 299761.000 125.315 93363.100 577793.000 160516.000 534914.000 -13563.700 7.310 3.450 0.943 2.010 15878.000 15895.000 quy4/2005 424977.798 127.375 90462.700 648574.000 191083.000 583114.000 -6668.740 7.530 3.451 0.854 2.000 15907.000 15916.000 quy1/2006 89362.560 131.496 94990.400 699988.000 218382.000 591823.000 -34547.100 7.610 3.455 0.850 2.000 15920.700 15927.000 Nguoàn: IFS_table_Vietnam_quarter, IMF.