Ngày nay, dưới tác động của toàn cầu hóa, thương mại quốc tế đã trở thành một bộ phận không thể thiếu đối với mỗi quốc gia. Trong xu hướng đó, ngành tài chính ngân hàng nước ta đang có những điều chỉnh căn bản nhằm xây dựng một lộ trình mở cửa thích hợp, phát huy thế mạnh, khắc phục nhược điểm, từng bước tạo ra một hệ thống ngân hàng hiện đại, an toàn, hiệu quả và đạt được chuẩn mực quốc tế và khu vực. Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi mà tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế mang lại, Việt nam cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Một trong những thách thức lớn mà các doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng Việt nam đang phải đối mặt là làm sao lựa chọn và vận dụng có hiệu quả phương thức thanh toán và các hợp đồng mua bán quốc tế. Là một mắt xích không thể thiếu trong hoạt động dịch vụ của ngân hàng, hoạt động TTQT ngày càng có vị trí quan trọng. Trong đó, phương thức thanh toán được sử dụng nhiều nhất là phương thức TDCT vì nó an toàn, giảm thiểu tối đa các rủi ro, bất trắc. Phương thức thanh toán này được nhiều doanh nghiệp và ngân hàng sử dụng bởi tính ưu việt của nó trong việc đảm bảo quyền lợi cho cả người mua lẫn người bán.
NHNo&PTNT Việt nam được thành lập 22 năm, hoạt động TTQT còn mới mẽ nhưng đạt được những thành tựu nhất định. Sự mở rộng và phát triển đa dạng các sản phẩm TTQT đã tạo tiền đề căn bản thúc đẩy phương thức TDCT phát huy tính hiệu quả và trở thành công cụ đắc lực đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu của các doanh nghiệp XNK và yêu cầu kiện toàn hóa hệ thống dịch vụ của ngân hàng trong quá trình mở cửa nền kinh tế đất nước.
Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng các tập quán quốc tế cho thấy TDCT không phải là một nghiệp vụ đơn giản, nó tiềm ẩn nhiều rủi ro về tài chính và ảnh hưởng đến uy tín của các bên tham gia. Điều này đã làm phát sinh nhiều rủi ro và trong số các rủi ro đó đã dẫn đến tranh chấp và có nhiều vụ việc phía Việt nam bị thua thiệt. Chính vì vậy, viêc nghiên cứu rủi ro trong phương thức TDCT có ý nghĩa quan trọng đối với ngân hàng nói riêng và các bên tham gia nói chung.
Vậy làm thế nào để phòng ngừa và quản lý rủi ro, giảm thiểu tối đa những thiệt hại, rủi ro từ các tranh chấp trong vấn đề này tại NHNo&PTNT Việt nam là một yêu cầu cấp bách?
Xuất phát từ lý do trên, tôi đã chọn đề tài “Quản lý rủi ro trong phương thức TDCT tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt nam” với mong muốn đề tài này có thể đóng góp vào việc quản lý rủi ro trong nghiệp vụ TDCT tại đơn vị mình.
124 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1667 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Quản lý rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
thành tích xuất sắc trong nghiệp vụ. Kịp thời động viên khen thưởng đối với những
cá nhân có đóng góp lớn cho Chi nhánh. Bên cạnh đó, chế độ lương bổng, công tác
quy hoạch cán bộ cho đội ngủ làm công tác TTQT phải thường xuyên được đưa
ra xem xét. Có như thế mới động viên, khích lệ tinh thần cho đội ngủ nhân
viên để họ hăng hái, nhiệt huyết hơn trong công việc.
3.2.12 Tăng cường công tác thu nhập, lưu trữ thông tin
Trước tình hình cạnh trạnh gay gắt hiện nay, thông tin đóng vai trò vô cùng
quan trọng trong hoạt động kinh doanh. NHNo cần xây dựng các quy định về lưu
trữ thông tin, thành lập bộ phận quản lý rủi ro thanh toán chuyên trách lưu giữ, khai
thác, cung cấp, cập nhật thông tin về những vụ lừa đảo, tranh chấp xảy ra ở Việt
Nam cũng như trên thế gới liên quan đến lĩnh vực TTQT. Việc này trước hết là
phục vụ cho hoạt động nội bộ ngân hàng, sau đó là các doanh nghiệp kinh doanh
XNK. Khi cung cấp dịch vụ này cho các doanh nghiệp, NHNo đã giúp doanh
nghiệp trong việc lựa chọn bạn hàng, tránh được những rủi ro do bạn hàng làm ăn
không uy tín, là những công ty ma hay những đối tượng lừa đảo. Để có được lượng
thông tin đầy đủ, chuẩn xác, bộ phận này cần có sự phối hợp chặt chẽ với mạng lưới
các ngân hàng nước ngoài, các NHTM Việt Nam, Bộ Thương mại và các doanh
nghiệp kinh doanh XNK bằng con đường xin hoặc mua thông tin trực tiếp, hoặc
thông qua trung tâm CIC của NHNN, . . .
Khi có thông tin phong phú, chính xác, bộ phận này có thể thực hiện nghiệp
vụ hướng dẫn, tư vấn trong lĩnh vực thanh toán. Việc cung cấp thông tin, tư vấn
trong nội bộ cũng như cho doanh nghiệp, cho các ngân hàng với nhau, ngoài việc
giúp hạn chế rủi ro trong thanh toán mà còn đem lại cho NHNo một nguồn thu dịch
vụ mới, góp phần đa dạng hóa các loại hình dịch vụ, thu hút khách hàng cũng như
khẳng định thêm vị thế của mình trên thường trường.
82
3.3. Kiến nghị
3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước và các Bộ, ngành liên quan
Các chính sách kinh tế của Nhà nước có tác động trực tiếp đến hoạt động sản
xuất kinh doanh của mọi tổ chức, cá nhân trong nước, đặc biệt là trong lĩnh vực
XNK, từ đó tác động mạnh mẽ đến hoạt động TTQT của các ngân hàng. Xuất phát
từ thực tế đó, thanh toán XNK nói chung, TDCT nói riêng rất cần đến những chính
sách phù hợp với mục tiêu của từng thời kỳ để hoạt động ngày càng được mở rộng
và ngày càng phát triển, đồng thời phòng tránh được rủi ro có thể xảy ra cho các
đơn vị kinh doanh XNK và ngân hàng.
Thứ nhất, cần tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho hoạt động thanh toán TDCT
trong hệ thống các NHTM.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến rủi ro pháp lý trong giao dịch TDCT là
sự thiếu vắng các văn bản pháp luật điều chỉnh quan hệ giữa các bên trong quy trình
thanh toán. Ở Việt Nam hiện nay, ngoài UCP và một số thông lệ quốc tế khác, ta
không có một luật hay văn bản dưới luật nào điều chỉnh mối quan hệ pháp lý giữa
giao dịch hợp đồng ngoại thương với giao dịch TDCT. Nhiều vụ tranh chấp xảy ra
không thể giải quyết nếu chỉ căn cứ vào UCP, do UCP không phải là luật và không
thể thay thế luật pháp quốc gia. Hơn nữa, UCP600 vẫn có những tồn tại nhất định
do không bao quát tất cả các giao dịch vô cùng phong phú trong thực tiễn. Bởi vậy,
Chính phủ cần sớm ban hành những văn bản pháp lý điều chỉnh mối quan hệ giữa
hợp đồng ngoại thương và hoạt động thanh toán TDCT, nêu lên nghĩa vụ, quyền
hạn của các bên tham gia vào quan hệ TDCT.
Chính phủ cần ban hành văn bản liên ngành nhằm phối hợp chặt chẽ hoạt động
của ngân hàng với hoạt động của các bộ ngành liên quan. Trong nghiệp vụ TDCT,
các ngân hàng Việt Nam đã phải vận dụng các thông lệ quốc tế cả trong lĩnh vực
bảo hiểm, vận tải, . . . nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Tuy nhiên, các
biện pháp tự bảo vệ này có hiệu quả hay không phụ thuộc vào quy định của luật
pháp Việt Nam. Ví dụ như, theo thông lệ quốc tế, khi vận đơn lập theo lệnh của
ngân hàng, nếu khách hàng không có khả năng thanh toán L/C thì ngân hàng có
83
quyền nhận hàng theo vận đơn. Nhưng trên thực tế, ở Việt nam, việc ngân hàng
nhận hàng hóa theo vận đơn rất khó khăn vì theo quy định của hải quan, ngân hàng
không có giấy phép NK, không phải người mua nên không được nhận hàng.
Ngoài ra, giao dịch giữa ngân hàng và khách hàng trong quan hệ TDCT cũng
cần có các quy định cụ thể để tạo sự thống nhất về pháp lý, góp phần giảm thiểu rủi
ro trong quan hệ thanh toán giữa khách hàng và ngân hàng. Thực tế cho đến nay,
hầu hết các khách hàng đến ngân hàng yêu cầu mở L/C chỉ thông qua các loại giấy
tờ như: Đơn yêu cầu mở L/C, giấy cam kết thanh toán, đơn xin bảo lãnh nhận hàng
và ký hậu vận đơn, thông báo L/C, đơn chiết khấu chứng từ, . . . Nhà nước cần quy
định cụ thể tính chất pháp lý của các chứng từ này và ràng buộc trách nhiệm giữa
hai bên, tránh gây khó khăn cho tòa án khi xét xử tranh chấp.
Bên cạnh đó, Chính phủ cần ban hành những văn bản quy định trách nhiệm
kiểm tra các chứng từ khi doanh nghiệp xin mở L/C. Hiện nay, trong phương thức
TDCT, các NHTM không được hướng dẫn cụ thể về việc kiểm tra giấy phép NK
hợp lệ của khách hàng khi phát hành L/C, dẫn đến việc chấp hành quy định này ở
mỗi ngân hàng một khác. Khách hàng có thể lợi dụng một giấy phép hay một hạn
ngạch NK để mở L/C ở nhiều ngân hàng khác nhau, nhằm mục đích thiếu chung
thực trong kinh doanh. Hay trong trường hợp khách hàng sử dụng một hợp đồng để
mở nhiều L/C thanh toán ra nước ngoài nhằm mục đích rửa tiền hoặc thanh toán
tiền hàng nhập lậu thì các cơ quan pháp luật có yêu cầu ngân hàng chịu trách nhiệm
không là cả một vấn đề.
Vì vậy, cần nhất thiết phải có quy chế, thông tư, văn bản hướng dẫn các
NHTM trong việc kiểm tra các giấy phép, hợp đồng ngoại thương của doanh nghiệp
khi mở L/C và quy định rõ trách nhiệm của ngân hàng, của doanh nghiệp trong việc
mở L/C.
Thứ hai, hoàn thiện chính sách thương mại nhằm tạo thuận lợi cho việc XNK.
- Về thể chế và thủ tục XNK: Phải có những quy chế bắt buộc đối với các điều
kiện về tài chính, về trình độ cán bộ, phương hướng phát triển kinh doanh, . . . thì
mới cấp phép XNK trực tiếp, không nên cấp ồ ạt, tránh những rủi ro không đáng có
84
do trình độ thiếu hiểu biết của người làm công tác XNK. Chủ trương cấp quota
XNK có thể tạo lợi thế cho doanh nghiệp này mà gây ra bất lợi cho doanh nghiệp
khác làm mất cân đối giữa cung và cầu khiến nhiều loại vật tư, nguyên liệu như
thép, xi măng, đường, . . . tồn đọng gây tổn hại cho nền kinh tế và khó khăn cho các
ngân hàng. Tình trạng NK tràn lan các mặt hàng tiêu dùng đã làm cho sản xuất và
tiêu dùng trong nước bị đình trệ, nhiều doanh nghiệp thua lỗ.
- Về thuế XNK: Nhà nước cần ban hành luật thuế XNK phù hợp. Biểu thuế
của Nhà nước luôn thay đổi làm cho các đơn vị XNK không chủ động trước các
diễn biến trong tương lai, gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh, ảnh hưởng đến lợi
nhuận. Mỗi khi sửa đổi luật thuế XNK, Nhà nước chỉ quy định ngày hiệu lực của
luật mà không quy định biểu thuế ưu đãi đối với các hợp đồng đã ký trước ngày
thực hiện luật thuế đó. Điều này sẽ gây khó khăn cho các doanh nghiệp XNK.
- Về thông tin giá cả: Nhà nước cần có những thông tin về giá cả trên thị
trường thế giới một cách kịp thời để thông tin cho các doanh nghiệp kinh doanh
XNK. Đây là một trong những vấn đề hết sức quan trọng, nếu thiết hiểu biết thông
tin sẽ làm cho các doanh nghiệp dễ bị thua lỗ khi giá cả thay đổi hay việc kiểm soát
giá cả không chặt chẽ của hàng hóa trong nước dễ dẫn đến những khó khăn cho
công tác XNK và gián tiếp ảnh hưởng đến quy trình thanh toán của ngân hàng.
Thứ ba, Chính phủ phải là người tài trợ chính cho các biện pháp phòng ngừa
hạn chế rủi ro, bồi thường tổn thất trong thanh toán XNK.
Chính phủ không thể bằng mệnh lệnh hành chính buộc các doanh nghiệp
phát triển XNK mà cần tạo điều kiện để họ thu lợi nhuận cao bằng cách tài trợ
một phần chi phí rủi ro, qua đó gián tiếp thúc đẩy phát triển thanh toán XNK.
Những chi phí rủi ro mà Chính phủ cần tài trợ bao gồm:
+ Chi phí phòng ngừa, hạn chế rủi ro của doanh nghiệp, cụ thể chịu chi phí
huấn luyện an toàn, tuyên truyền quảng cáo về nguy cơ rủi ro, mua sắm phương
tiện kỹ thuật phòng chống; xây dựng các phương án kinh doanh an toàn…
+ Chi phí bồi thường tổn thất nhằm nhanh chóng cứu giữ thị trường, phục
hồi sản xuất kinh doanh.
85
Nếu xét về lợi ích toàn diện lâu dài thì tài trợ cho rủi ro không chỉ có tác
dụng cho các doanh nghiệp mà còn có lợi cho Chính phủ. Thông qua sự phát
triển bền vững, an toàn tại những thị trường chứa nhiều rủi ro sẽ kích thích các
doanh nghiệp tham gia phát triển kinh doanh XNK, qua đó Chính phủ sẽ thu
được nhiều thuế hơn, góp phần tăng thu ngân sách nhà nước.
3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước
Thứ nhất, cơ chế điều hành tỷ giá cần linh hoạt, phù hợp thực tế.
Tỷ giá hối đoái là yếu tố rất nhạy cảm, không những ảnh hưởng đến hoạt động
XNK mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế. Trước mắt, trong bối cảnh nền
kinh tế tăng trưởng chưa ổn định, thị trường hối đoái chưa hoàn thiện thì NHNN
duy trì chế độ tỷ giá thả nổi có sự điều tiết của Nhà nước là một chính sách hợp lý.
Để điều hành được cơ chế tỷ giá nói trên, NHNN cần:
- Nâng cao dự trữ ngoại tệ tương xứng với kim ngạch XNK. Trong thời kỳ
khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu Á, Việt nam đã không điều tiết được tỷ giá phù
hợp với nền kinh tế có nguyên nhân của việc dự trữ ngoại tệ quá ít, quá mỏng manh
so với sức ép tăng giá của nền thị trường. Như vậy, NHNN cần tiếp tục đưa thêm
tiền ra lưu thông để thu gom ngoại tệ làm dồi dào quỹ dự trữ ngoại hối; phối hợp
với Bộ tài chính trong việc quản lý dự trữ ngoại hối và sử dụng hiệu quả nguồn
ngoại tệ quốc gia, tăng cường các biện pháp kinh tế khuyến khích các tổ chức, cá
nhân bán ngoại tệ cho các NHTM.
- Xác định một cơ cấu dự trữ ngoại tệ hợp lý trên cơ sở đa dạng hóa rổ ngoại
tệ mạnh, không nên quá tập trung vào đồng USD. Cần có chính sách khuyến khích
các doanh nghiệp XNK đa dạng hóa cơ cấu tiền tệ trong giao dịch.
- Chuẩn xác hóa các chỉ số kinh tế vĩ mô như: lạm phát, lãi suất cơ bản, thực
trạng cán cân thanh toán, nợ nước ngoài để giúp Nhà nước lựa chọn phương án điều
chỉnh tỷ giá có hiệu quả.
Thứ hai, hoàn thiện và phát triển thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, thị
trường hối đoái Việt nam.
86
Hiện nay, thị trường ngoại tệ liên ngân hàng được tổ chức và hoạt động theo
quy chế sau:
- Do NHNN tổ chức, giám sát và điều hành nhằm hình thành một thị trường
mua bán ngoại tệ giữa các tổ chức tín dụng.
- NHNN tham gia thị trường với tư cách là người mua bán cuối cùng, thực
hiện can thiệp cần thiết vì mục tiêu chính sách tiền tệ quốc gia. Nhưng trên thực tế,
hiện nay hoạt động thị trường ngoại tệ liên ngân hàng rất tẻ nhạt do mất cân đối
cung cầu, chỉ có người mua mà rất ít người bán. NHNN chưa thực sự nắm được
trạng thái ngoại hối của các NHTM nên không điều tiết kịp thời hoạt động của thị
trường, hoặc có thời gian dài, thậm chí như hiện nay, các NHTM ở trạng thái thiếu
hụt ngoại tệ trầm trọng, thì NHNN cũng chưa có biện pháp để hỗ trợ họ cải thiện
tình trạng đó. Vì vậy, việc hoàn thiện và phát triển thị trường ngoại tệ liên ngân
hàng là vô cùng cần thiết. Để phát triển và hoàn thiện thị trường này, NHNN cần:
+ Mở rộng đối tượng tham gia thị trường ngoại tệ liên ngân hàng. Hiện nay,
chỉ có hội sở chính của các NHTM mới là thành viên của thị trường. Nhưng trên
thực tế, các Chi nhánh có doanh số hoạt động TTQT lớn cũng có nhu cầu kinh
doanh ngoại tệ nhằm mục đích phục vụ cho khách hàng của chính mình. Các doanh
nghiệp XNK có khối lượng giao dịch lớn cũng muốn tham gia thị trường để tăng
hiệu quả kinh doanh. Vì vậy, cần mở rộng thành viên tham gia thị trường ngoại tệ
liên ngân hàng.
+ Giám sát trạng thái ngoại hối cuối ngày của các ngân hàng, kiên quyết bắt
các NHTM xử lý trạng thái ngoại hối của mình bằng việc mua hay bán ngoại tệ trên
thị trường liên ngân hàng. Qua đó, thị trường này sẽ hoạt động sôi nổi hơn.
+ Phát triển các nghiệp vụ vay mượn ngoại tệ, nghiệp vụ đầu cơ, nghiệp vụ
tiền gửi và các hình thức mua bán ngoại tệ như: mua bán kỳ hạn, hợp đồng tương
lai, hoán đổi ngoại tệ, quyền chọn,…
Cần phải tăng cường hơn nữa vai trò của NHNN trên thị trường liên ngân
hàng. Trong trường hợp thị trường không có đủ khả năng thì NHNN với vai trò là
87
người mua, người bán cuối cùng phải tham gia và tác động kịp thời để giúp các
NHTM duy trì được trạng thái ngoại hối an toàn.
Thứ ba, cần tăng cường chất lượng hoạt động của trung tâm CIC
Thông tin là trung tâm của nền kinh tế tri thức, đóng vai trò to lớn trong hoạt
động tiền tệ, tín dụng, ngân hàng. Bởi vậy, hệ thống thông tin tín dụng Việt nam
phải nhanh chóng phát triển hơn nữa, định ra định hướng trung dài hạn, đi tắt đón
đầu, phù hợp với điều kiện thực tiễn của nước ta, sớm hội nhập thông tin khu vực.
Hiện nay, hoạt động của trung tâm CIC tuy đã đạt được những kết quả nhất định
như: cung cấp cho các ngân hàng tình hình dư nợ của các doanh nghiệp,… nhưng
vẫn còn rất nhiều hạn chế: chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế vì lượng thông tin
còn quá ít, chưa kịp thời, thiếu chính xác,…
Vì vậy, NHNN cần tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động và hiện đại hóa trung
tâm CIC, đây không những là nơi cung cấp thông tin tín dụng mà còn là một trong
những công cụ của hệ thống giám sát từ xa của NHNN. Hơn nữa, việc hoàn thiện hệ
thống thông tin tín dụng sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu những
rủi ro trong hoạt động của các NHTM, trong đó có hoạt động TTQT. Những việc
cần thực hiện trong thời gian tới bao gồm:
- Hiện đại hóa các quy trình nghiệp vụ, tăng cường trang thiết bị thông tin hiện
đại, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và Internet để CIC có điều kiện thu
nhập thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời. Hiện đại hóa quy trình quản lý rủi ro,
phân tích dự báo, xếp loại tín dụng tại các CIC và các tổ chức tín dụng là điều kiện
phát triển lâu dài để đáp ứng yêu cầu thông tin quản lý, kinh doanh của mỗi ngân
hàng. Hệ thống máy, thiết bị tin học sẳn sàng đảm bảo khả năng hoạt động 24/24, 7
ngày/tuần, dự phòng sự cố tự khôi phục. Ngoài hệ thống hoạt động chính còn có
một hệ thống dự phòng sự cố, thảm họa luôn sẳn sàng. Bên cạnh đó, hệ thống bảo
mật phần cứng, mạng, phần mềm phải chặt chẽ, nghiêm ngặt. Mạng thông tin qua
Internet kết nối qua các đường truyền thông có tốc độ đảm bảo, thông suốt, an toàn.
- Cần có những quy định, khuyến khích và bắt buộc đối với các tổ chức tín
dụng về việc cung cấp thường xuyên thông tin về tình hình dư nợ của các doanh
88
nghiệp tại tổ chức tín dụng đó. Cần có những biện pháp xử phạt đối với các ngân
hàng cung cấp thông tin không đầy đủ, chính xác về tình hình dư nợ này.
- Bổ sung nguồn thông tin cho trung tâm CIC. Thông tin tín dụng hiện nay của
Việt nam mới chỉ dừng lại ở thông tin của các doanh nghiệp và chỉ tổng hợp thông
tin trong phạm vi ngành ngân hàng. Do vậy, trong thời gian tới, phạm vi hoạt động
của thông tin tín dụng phải được mở rộng, khi đó mới khắc phục được tình trạng
thông tin vừa thiếu lại kém chính xác như hiện nay. Những thông tin cẩm nang cần
được bổ sung gồm:
+ Hệ thống thông tin thị trường: bao gồm các thông tin hoạt động của các
ngành kinh tế quốc dân, hệ thống giá cả hàng hóa thị trường trong và ngoài nước,
các hoạt động chung của ngành kinh tế, những dự báo kinh tế. Ngoài ra thông tin tín
dụng còn rất cần các nhóm thông tin khác có tác dụng giúp các ngân hàng tìm hiểu
về khách hàng trong và ngoài nước.
+ Hệ thống các đạo luật kinh tế và cơ chế nghiệp vụ như Luật NHNN, luật các
tổ chức tín dụng, pháp luật hợp đồng kinh tế, luật doanh nghiệp, luật đất đai và luật
đầu tư nước ngoài tại Việt nam,… Ngoài hệ thống luật kinh tế còn có một số các
đạo luật khác như Bộ luật dân sự, ..Luật hành chính, Luật quốc tịch, các Hiệp định
thương mại quốc tế, … là những luật trong hoạt động ngân hàng thường áp dụng.
Ngoài ra, hệ thống thông tin rất quan trọng khác bao gồm các văn bản dưới luật có
tính chất hướng dẫn luật và các nghiệp vụ như Nghị định của chính phủ, các thông
tin liên ngành và hệ thống cơ chế nghiệp vụ chuyên ngành,…
+ Hệ thống thông tin về khoa học công nghệ chuyên ngành: là hệ thống thông
tin về các căn cứ khoa học, kỹ thuật chuyên ngành như tập hợp các định mức kinh
tế, kỹ thuật, các tiêu chí quy định mặt bằng giá cả, công nghệ của các chuyên ngành
do Nhà nước hoặc các trung tâm tư vấn cung cấp.
Thứ tư, kiểm tra chặt chẽ hoạt động của các NHTM
Hiện nay khi mà ngày một nhiều hơn các NHTM ra đời và hoạt động kinh
doanh trên lĩnh vực tiền tệ thì tất yếu đòi hỏi công tác kiểm tra giám sát của NHNN
cần được đẩy mạnh hơn nữa để quản lí chặt chẽ hơn tình hình hoạt động của các
89
NHTM, từ đó thấy được những mặt tiêu cực tồn tại để có phương hướng sửa đổi kịp
thời. Đặc biệt đối với hoạt động kinh doanh ngoại tệ, vốn là hoạt động không nhỏ
của các NHTM Việt Nam hiện nay để đáp ứng nhu cầu vốn ngày càng tăng của nền
kinh tế thì công tác thanh tra, giám sát và xử phạt cần được tăng cường để tránh tình
trạng lách luật của các NHTM. Ngoài ra, NHNN cũng nên nghiên cứu và đưa ra
một hạn mức về dự trữ ngoại tệ hợp lí trong thời gian tới làm sao để cân đối được
với mức lạm phát ở từng thời kì và đồng thời nên tăng tần số các đợt kiểm tra, thanh
tra trong năm trong những năm tới, chắc chắn sẽ có những vấn đề phát sinh cần
được giải quyết mà NHNN phải nhận thấy và đưa ra giải pháp kịp thời.
Thứ năm, hiện đại hóa công nghệ ngân hàng
Dù biết rằng với một ngân không kinh doanh vì mục đích lợi nhuận nên không
cần cạnh tranh về công nghệ như các NHTM nhưng với vai trò là ngân hàng chủ
đạo thì NHNN có trách nhiệm thúc đẩy môi trường công nghệ phát triển để các
NHTM có điều kiện tiếp cận với công nghệ mới, hiện đại cụ thể NHNN phải hợp
tác với các tổ chức công nghệ ngân hàng thế giới để tạo ra thêm nhiều hơn nữa các
diễn đàn công nghệ khoa học chuyên sâu về từng mảng hoạt động kinh doanh trong
ngân hàng nhằm tạo ra nơi để cho các NHTM trong nước tiếp cận, học hỏi với sự
tiên tiến, vượt trội về công nghệ của các ngân hàng quốc tế chứ không chỉ dừng lại
ở một diễn đàn Banking Việt Nam (thành lập từ 2002) như hiện nay.
Ngoài ra, một vấn đề cần quan tâm đó là NHNN cũng cần phải đổi mới và
nâng cấp hoàn thiện hơn nữa hệ thống xử lí thanh toán bù trừ, một hệ thống đóng
vai trò rất quan trọng đối với các NHTM khi mà xu thế thanh toán điện tử không
dùng tiền mặt ngày càng phổ biến và khối lượng các giao dịch diễn ra giữa các
NHTM ngày một nhiều.
Thứ sáu, tiếp tục xây dựng và hoàn chỉnh các văn bản pháp quy
Đối với lĩnh vực nào cũng vậy, khung pháp lí là một yếu tố định hướng cho sự
hoạt động đúng đắn của các thành phần kinh tế, và với ngành ngân hàng cũng vậy,
Pháp lệnh ngoại hối là hành lang pháp lí cho hoạt động của các ngân hàng, nó đóng
vai trò quan trọng tác động đến chiến lược của mỗi ngân hàng. Tuy NHNN không
90
phải là cơ quan ban hành Luật (nó thuộc về chức năng của Quốc hội) nhưng NHNN
chính là “người tư vấn” tốt nhất để hoàn thiện các Bộ Luật.
Không chỉ dừng lại ở việc chú trọng vào Bộ Luật các tổ chức tín dụng, pháp
lệnh mà nhiệm vụ quan trọng khác nữa là NHNN cần phải soạn thảo và kịp thời đưa
ra những thông tư, chỉ thị cụ thể về việc hướng dẫn các NHTM thực hiện hoạt động
kinh doanh của mình như thế nào cho phù hợp với mục tiêu chung của việc bình ổn
thị trường tài chính tiền tệ chẳng hạn như biên độ tỉ giá ngoại tệ sẽ chuẩn bị thay đổi
+/- bao nhiêu %… Có như thế thì các NHTM mới có thể chủ động trong hoạch định
chiến lược và làm đúng với quy định, đặc biệt là các văn bản hướng dẫn cho hoạt
động kinh doanh ngoại tệ khi mà các NHTM Việt Nam hiện nay thường không đáp
ứng được nhu cầu ngoại tệ của khách một cách đầy đủ.
3.3.3 Đối với các doanh nghiệp XNK
Rủi ro trong hoạt động thanh toán L/C một phần còn do nguyên nhân chủ quan
từ phía các doanh nghiệp XNK của Việt nam. Chính sự yếu kém về nghiệp vụ, đạo
đức trong kinh doanh hay những nguyên nhân khách quan như thiếu thông tin về
đối tác nước ngoài, thị trường nước ngoài,… mà các doanh nghiệp phải chịu rủi ro
trong hoạt động thanh toán hoặc trực tiếp gây nên rủi ro cho chính các ngân hàng.
Bởi vậy, để góp phần giảm thiểu rủi ro trong hoạt động thanh toán L/C thì nhất thiết
phải đề ra các biện pháp đối với các doanh nghiệp XNK của Việt nam.
Thứ nhất, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho các cán bộ làm công tác XNK.
Các doanh nghiệp khi tham gia XNK phải có cán bộ chuyên trách về XNK.
Các cán bộ này phải qua đào tạo nghiệp vụ ngoại thương, am hiểu luật pháp trong
thương mại quốc tế, có năng lực trong công tác và phẩm chất đạo đức trung thực
trong kinh doanh. Đặc biệt khi hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp không
còn bó hẹp tại một số thị trường truyền thống mà đang mở rộng tới nhiều quốc gia
như Mỹ, Nhật, Liên minh Châu Âu,… Đây là các quốc gia có hệ thống luật pháp
trong kinh doanh phức tạp, tinh vi nên trình độ am hiểu về thông lệ, pháp luật quốc
tế là yêu cầu tất yếu đối với cán bộ XNK.
91
Khi soạn thảo hợp đồng cần phải tìm hiểu kỹ càng về thủ tục, cân nhắc các
điều khoản trước khi hạ bút ký. Hợp đồng phải sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, chính
xác. Các doanh nghiệp phải đọc kỹ hợp đồng để phát hiện những điểm bất lợi. Khâu
soạn thảo hợp đồng đóng vai trò hết sức quan trọng cho quá trình thực hiện sau này.
Hợp đồng càng chặt chẽ thì việc thanh toán L/C càng thuận lợi. Nếu có tranh chấp
giữa các bên tham gia thì hợp đồng là cơ sở để giải quyết tranh chấp. Chính vì vậy,
hợp đồng càng chặt chẽ thì càng tạo điều kiện cho doanh nghiệp khả năng chiến
thắng trong các vụ tranh chấp.
Về mặt chứng từ, đối với các doanh nghiệp tham gia XK, khi lập bộ chứng từ
thanh toán cần phải chú ý đến đặc điểm của từng loại chứng từ, nhất là những chi
tiết dễ bị sai sót và xuất trình bộ chứng từ theo đúng thỏa thuận. Đối với doanh
nghiệp XNK, cần yêu cầu nội dung và hình thức chứng từ phải rất chặt chẽ, không
yêu cầu chung chung. Chứng từ phải do những cơ quan đáng tin cậy cấp, vận đơn
do hãng tàu đích danh cấp. Khi xếp hàng hóa phải có sự giám sát của đại diện phía
nhà NK để kịp thời đối chiếu sự thật giả của vận đơn và lịch trình tàu. Giấy chứng
nhận chất lượng phải do cơ quan có uy tín ở nước XK hoặc quốc tế cấp hoặc có sự
giám sát kiểm tra và ký xác nhận vào giấy chứng nhận của đại diện phía nhà NK,…
Một điều quan trọng là, doanh nghiệp cần phải hiểu bản chất của phương thức
thanh toán TDCT là ngân hàng chỉ căn cứ trên chứng từ để quyết định có thanh toán
hay không. Hợp đồng là căn cứ để mở L/C nhưng sau khi mở, L/C lại hoàn toàn độc
lập với hợp đồng. Khách hàng không nên quá trông đợi vào L/C và ngân hàng, để
bảo vệ quyền lợi của mình, mà cần thường xuyên cung cấp cho ngân hàng những
thông tin rủi ro có thể xảy ra và phối hợp chặt chẽ với ngân hàng để phòng ngừa,
giải quyết những rủi ro đó đúng theo quy định trong UCP và thông lệ quốc tế, chứ
không nên tự ý hành động theo ý kiến chủ quan của mình.
Các doanh nghiệp cần tuyển dụng và đào tạo cán bộ nghiệp vụ kinh doanh
XNK vững vàng, nắm vững quy chế, pháp luật và thông lệ kinh tế, có khả năng nắm
bắt thị trường nhanh nhạy để tận dụng các cơ hội trong kinh doanh. Cán bộ XNK tại
các doanh nghiệp phải không ngừng học hỏi, cập nhật thông tin thanh toán để nâng
92
cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn cũng như trình độ ngoại ngữ để có thể giải
quyết các vấn đề một cách hợp lý, hợp pháp, không bị đối tác nước ngoài lừa đảo.
Thứ hai, tìm hiểu kỹ và lựa chọn đúng bạn hàng nước ngoài.
Nếu doanh nghiệp Việt nam chỉ thận trong khi ký kết hợp đồng mà không tìm
hiểu kỹ đối tác nước ngoài thì dù hợp đồng có chặt chẽ đến đâu vẫn có thể gặp rủi
ro phía nước ngoài cố tình lừa đảo. Đa số các vụ tranh chấp xảy ra là do doanh
nghiệp chưa chọn đúng đối tác trong kinh doanh. Việc tìm hiểu thực lực và uy tín
của công ty nước ngoài là hết sức cần thiết. Trong nhiều trường hợp, do chỉ tin vào
lời giới thiệu hay quảng cáo, các doanh nghiệp đã bắt tay vào làm ăn, đến khi bị lừa,
phát hiện ra đó là công ty mà thì đã muộn.
Để tránh rủi ro, các doanh nghiệp nên mua hàng của những nhà cung cấp lớn,
có tên tuổi. Trong trường hợp có quan hệ thương mại lần đầu, cần có sự điều tra rõ
ràng. Các doanh nghiệp có thể yêu cầu ngân hàng phục vụ mình tìm hiểu đối tác
kinh doanh thông qua hệ thống NHĐL của họ tại nước ngoài hoặc có thể thông qua
Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt nam, Trung tâm CIC,… NHNo có hệ
thống các NHĐL rộng khắp thế giới nên các doanh nghiệp có thể tranh thủ sự giúp
đỡ, tư vấn của ngân hàng.
Các doanh nghiệp cần hết sức cảnh giác với những chào hàng có những điều
kiện khác thường, nhất là những chào hàng với mức giá cực rẻ, trị giá lớn, tưởng
chừng rất có lợi cho nhà NK như hứa chuyển tiền đặt trước, … Vì chất lượng hàng
hóa của những chào hàng đó có thể không được đảm bảo, hay có thể là chào hàng
của các công ty ma, chuyên lừa đảo.
Không chỉ có đối tác trong hợp đồng mua bán ngoại thương có khả năng lừa
đảo mà các doanh nghiệp Việt nam còn có nguy cơ bị người chuyên chở lừa đảo.
Doanh nghiệp cần yêu cầu người chuyên chở xác định rõ tầu đó là của họ hay đi
thuê lại, đồng thời phải xác định được địa chỉ cụ thể của người chuyên chở và xem
tình trạng nợ nần của họ ra sao. Doanh nghiệp cần yêu cầu người chuyên chở cho
địa chỉ Hội bảo trợ chủ tầu của họ để có thể tìm hiểu khả năng tài chính của người
chuyên chở. Trong trường hợp quyền thuê tầu thuộc phía đối tác, doanh nghiệp cần
93
quy định chặt chẽ các điều khoản về thuê tàu trong hợp đồng ngoại thương, đặc biệt
về độ tuổi tầu, số đăng ký quốc tế và các giấy tờ đăng ký tầu.
Thứ ba, giữ chữ tín trong hoạt động kinh doanh.
Trong quá trình thực hiện hợp đồng, các doanh nghiệp phải cố gắng hoàn
thành các nghĩa vụ của mình, kiên quyết bài trừ tư tưởng làm ăn kiểu chụp giựt, lừa
đảo. Trong kinh doanh, trung thực là yếu tố quan trọng hàng đầu đảm bảo duy trì
quan hệ làm ăn lâu dài với các bạn hàng và đó cũng chính là cơ sở cho sự tồn tại và
phát triển của doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt của xu hướng toàn
cầu hóa ngày nay.
Nếu là người mở L/C, doanh nghiệp phải mở đúng hạn, đúng nội dung theo
yêu cầu của hợp đồng và quy định về chứng từ cho việc thanh toán một cách đầy
đủ, hợp lý, rõ ràng. Người hưởng lợi một khi đã chấp nhận L/C thì phải thực hiện
các yêu cầu của L/C đó, lập đúng, đủ bộ chứng từ và gửi tới ngân hàng đúng thời
hạn, tạo điều kiện cho việc thanh toán diễn ra suôn sẻ. Các doanh nghiệp cần luôn
nhớ rằng, phương thức TDCT mà cụ thể là việc mở L/C được áp dụng là nhằm thực
hiện việc thanh toán chứ không phải nhằm mục đích từ chối thanh toán, từ chối
nhận hàng.
Trong quan hệ thanh toán với ngân hàng, các doanh nghiệp cần giữ vững chữ
tín, thực hiện đúng cam kết và luôn giữ quan hệ chặt chẽ với ngân hàng. Khi có
thiệt hại xảy ra, các doanh nghiệp không được trốn tránh, đổ toàn bộ trách nhiệm
cho phía ngân hàng mà phải tìm cách phối hợp để giải quyết khó khăn.
Thứ tư, chú trọng công tác theo dõi và cập nhật thông tin.
Để có thể nắm rõ thông tin về thị trường, về đối tác, các doanh nghiệp cần tổ
chức riêng một bộ phận làm nhiệm vụ thu nhập và phân tích thông tin, bộ phận này
phải thiết lập mối quan hệ với các tổ chức như ngân hàng, công an kinh tế, các cơ
quan đại diện ngoại giao của Việt nam ở nước ngoài, của nước ngoài tại Việt
nam,… để tìm hiểu biến động môi trường kinh doanh ở các nước đối tác, nhờ họ
giúp đỡ trong việc kiểm tra uy tín, năng lực tài chính của đối tác, cũng như trong
94
việc xác định tính chân thực của chứng từ. Đó là biện pháp tốt nhất để lựa chọn đối
tác và đối phó với vấn đề lừa đảo trong thương mại quốc tế.
Thứ năm, việc cần làm khi tranh chấp phát sinh.
Khi tranh chấp phát sinh, biện pháp đầu tiên nên sử dụng là thương lượng
bằng khiếu nại hoặc đàm phán trực tiếp và nên chú ý đến mục tiêu hàng đầu của
việc giải quyết tranh chấp là lợi ích kinh tế chứ không phải việc thắng hay thua.
Doanh nghiệp cần đặt hiệu quả giải quyết tranh chấp lên trên hết, không có nghĩa là
sử dụng mọi thủ đoạn mà là luôn sử dụng các biện pháp mang tính thiện chí, gìn giữ
và xây dựng quan hệ với các đối tác. Thêm nữa, các doanh nghiệp cần lường trước
được những bất lợi khi có tranh chấp xảy ra và bị khởi kiện ở nước ngoài. Trong
trường hợp bị khởi kiện ở nước ngoài, do khả năng về tài chính và nghiệp vụ có hạn
nên phía Việt nam ít thành công trong các phiên tòa quốc tế. Do vậy, khi được
quyền chọn tòa án khi có tranh chấp nên chọn Trong tài xét xử trong nước (Trung
tâm Trọng tài Quốc tế Việt nam) để tránh những rủi ro trên.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Căn cứ theo thực trạng hoạt động TTQT nói chung và phương thức TDCT nói
riêng tại NHNo&PTNT Việt nam trong trong những năm vừa qua, định hướng phát
triển của NHNo cùng với những biến chuyển về kinh tế - xã hội, xu thế công nghệ
ngân hàng trong thời gian tới thì Chương 3 đã trình bày một số giải pháp, kiến nghị
nhằm nâng cao mở rộng hơn nữa quy mô hoạt động theo phương thức TDCT tại
NHNo&PTNT Việt nam, từ đó giúp ngân hàng tìm kiếm cũng như duy trì, phát
triển mối quan hệ với khách hàng thật hiệu quả, đồng thời kiểm soát, quản lý được
những rủi ro trong phương thức TDCT có thể xảy ra trong quá trình mở rộng hoạt
động của mảng TTQT. Qua đó, NHNo có thể hoạch định tốt hơn những kế hoạch,
mục tiêu của mình trong thời gian tới và tăng cường sức cạnh tranh với những ngân
hàng bạn đã hoạt động lâu nay.
KẾT LUẬN
Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế ngày nay, kinh doanh và rủi ro là hai
phạm trù song song cùng tồn tại. Rủi ro tuy là sự bất trắc gây ra mất mát thiệt hại,
song lại là hiện tượng đồng hành với các hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị
trường, trong quá trình cạnh tranh.
Kiểm soát, phòng ngừa và hạn chế rủi ro nói chung, rủi ro trong phương thức
TDCT nói riêng luôn là vấn đề thu hút được sự quan tâm của Ban lãnh đạo
NHNo&PTNT Việt nam. NHNo đã không ngừng phấn đấu đi lên, luôn sẳn sàng
nắm bắt thời cơ và vượt qua thách thức để phát triển ngày càng vững mạnh.
Thông qua việc nghiên cứu một cách có hệ thống lý luận rủi ro và quản lý rủi
ro trong phương thức thanh toán TDCT, phân tích các nguyên nhân chủ quan,
khách quan và trên cơ sở thực tiễn hoạt động quản lý rủi ro trong TDCT của
NHNo, luận văn rút ra một số kết luận sau:
Một là, việc nghiên cứu và đưa ra giải pháp quản lý rủi ro trong phương thức thanh
toán TDCT phải được đặt trong mối quan hệ biện chứng với toàn bộ hoạt động của
Ngân hàng cũng như các cơ chế, chính sách quản lý, điều hành của Chính phủ và
các Bộ ngành. Các giải pháp đưa ra phải được áp dụng đồng bộ, phải được sự hỗ
trợ thống nhất của các cấp, ngành có liên quan.
Hai là, rủi ro trong phương thức thanh toán TDCT tập trung chủ yếu là rủi ro tín
dụng, rủi ro tác nghiệp, rủi ro đạo đức, rủi ro hàng hóa, rủi ro ngoại hối và rủi ro
công nghệ.
Ba là, nguyên nhân dẫn đến rủi ro cho phương thức thanh toán TDCT có nhiều
nhưng nguyên nhân chủ quan từ bản thân Ngân hàng là chính. Đó là công tác kiểm
tra, kiểm soát, thẩm định chưa được quan tâm đúng mức và chưa phát huy hiệu
quả, hoạt động nghiệp vụ còn vướng mắc, quy trình nghiệp vụ còn bất cập, công
nghệ thông tin thiếu khả năng tích hợp,… Bên cạnh đó, còn có những nguyên nhân
khách quan do nguyên nhân từ phía khách hàng, do chính sách thương mại, chính
sách ngoại hối, …
Xuất phát từ thực trạng và nguyên nhân rủi ro, một hệ thống các giải pháp
tăng cường quản lý rủi ro trong phương thức thanh toán TDCT đã được đề xuất:
Chú trọng đào tạo và nâng cấp chất lượng cán bộ am hiểu sâu bộ tấp quán quốc tế
điều chỉnh L/C; Chú trọng thực hiện tốt công tác marketing, quan hệ khách hàng;
Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ,…
Bên cạnh đó, luận văn còn đưa ra một số kiến nghị với Nhà nước và các Bộ
ngành có liên quan, với NHNN, và với các doanh nghiệp XNK.
Do đề tài nghiên cứu phức tạp, bản thân tác giả đã cố gắng nghiên cứu tài
liệu, thu thập thông tin, vận dụng những hiểu biết cũng như kinh nghiệm thực
tiễn về nghiệp vụ TTQT và tài trợ tín dụng XNK của mình. Tuy nhiên, tác giả
còn nhiều hạn chế, chắc chắn trên góc độ nào đó, luận văn còn tồn tại và khiếm
khuyết. Tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung quý báu
của Quý T hầy C ô, các bạn và những người có quan tâm đến lĩnh vực này để
luận văn được hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. PGS. TS Nguyễn Đăng Dờn (2009), “Thanh toán Quốc tế”, NXB Đại học Quốc
gia, TP.HCM
2. TS. Nguyễn Thị Hồng Hải (2006), “Hạn chế rủi ro kỹ thuật đối với Ngân hàng
phát hành thư tín dụng”, Thị trường tài chính tiền tệ .
3. TS. Trầm Thị Xuân Hương (2009), “Thanh toán quốc tế”, NXB Lao động XH.
4. TS. Nguyễn Minh Kiều (2009), “Quan hệ rủi ro tài chính”, NXB Thống kê.
5. PGS. TS Trần Hoàng Ngân và TS. Nguyễn Minh Kiều (2008), “Thanh toán
Quốc tế”, NXB thống kê, TP.HCM
6. PGS.TS. Nguyễn Thị Quy (2006), Cẩm nang giải quyết tranh chấp trong TTQT
bằng L/C (Theo UCP-500, 1993; ISBP645 và e.UCP1.0), NXB lý luận chính
trị, Hà nội.
7. Nguyễn Hữu Thân (1991), “Phương pháp mạo hiểm và phòng ngừa rủi ro trong
kinh doanh”, NXB Thông tin Hà nội.
8. PGS.TS. Nguyễn Trọng Thùy (2000), “Hướng dẫn áp dụng quy tắc thực hành
thống nhất TDCT”, NXB thống kê, TP.HCM.
9. PTS Nguyễn Văn Tiến (2003), “Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh
doanh ngân hàng”, NXB Thống kê, Hà Nội.
10. PTS. Nguyễn Văn Tiến (2003), “Quan hệ rủi ro trong kinh doanh ngân hàng”,
NXB Thống kê, Hà Nội.
11. GS-NGƯT Đinh Xuân Trình, “Cẩm nang sử dụng TTD – L/C – Tuân thủ
UCP 600 và ISBP 681 2007 ICC” NXB Lao động – Xã hội.
12. GS. NGƯT. Đinh Xuân Trình (2009), “Giáo trình thanh toán quốc tế
trong ngoại thương”, NXB Thông tin và truyền thông.
13. GS TS Lê Văn Tư và Lê Tùng Vân (2000), “Tín dụng tài trợ xuất nhập
khẩu. TTQT và kinh doanh ngoại tệ”, NXB Thống kê, Hà Nội.
14. Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam (2006 - 2010), Báo
cáo thường niên, Hà Nội.
15. Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam (2007), Quy trình
kỹ thuật nghiệp vụ thanh toán XNK theo hình thức TDCT trong hệ thống
Ngân hàng No&PTNT Việt Nam, Hà Nội.
16. Pháp lệnh ngoại hối của nước CHXHCN Việt nam năm 2005.
TIẾNG ANH
1. Wachovia Bank, NA, HongKong Branch – Tài liệu hội thảo và tập huấn –
Tháng 11 năm 2007.
2. Beverly Weiss Manne (2007), The New UCP600: Changes from UCP500,
3. ISBP 645 (International Standard Banking Practice for the Examination of
Documents under Documentary Credits (2003 Revision for UCP 500))
4. Uniform Customs and Practise for Documentary Credits (2007 Revision –UCP
600).
Các website chính:
1. Các website tiếng việt:
- www.agribank.com.vn: Ngân hàng No&PTNT Việt Nam
- www.gso.gov.vn: Tổng Cục Thống Kê
- www.vneconomy.com.vn: Thời báo Kinh tế Việt Nam
- www.sbv.gov.vn: Ngân hàng nhà nước Việt Nam
- www.vietnamnet.vn
- www.vnreal.com
2. Các website tiếng Anh
- www.citigroup.com Tập đoàn Citigroup
- www.ocbc.com Tập đoàn Oversea Chinese Banking Corporation
- www.bochk.com Tập đoàn ngân hàng Trung Quốc (Hồng Kông)
Phụ lục 1: Các loại L/C thƣờng đƣợc các giới thƣơng nhân và ngân
hàng áp dụng
1. L/C không thể hủy bỏ (Irrevocable L/C): Là loại L/C sau khi đã được phát
hành không được sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ toàn phần hay từng phần nội dung
trong thời hạn hiệu lực của nó. L/C không thể hủy bỏ là một sự cam kết thanh toán
chắc chắn của NHPH đối với Người thụ hưởng. Vì vậy, L/C loại này được các giới
thương nhân và Ngân hàng áp dụng rất phổ biến trong TTQT.
2. L/C xác nhận (Confirmed L/C): Là loại L/C không t hể hủy bỏ được một
Ngân hàng khác dùng cam kết thanh toán cho Người thụ hưởng theo yêu cầu của
NHPH. L/C loại này được hai Ngân hàng cùng cam kết trả tiền cho Người thụ
hưởng, cho nên, độ an toàn trong thanh toán của nó rất cao.
Trong mọi trường hợp, trách nhiệm của NHXN cũng giống như NHPH, do
đó NHPH phải trả thủ tục phí xác nhận và phải đặt cọc tiền có khi tới 100% trị giá
của L/C tại NHXN. NHXN là một ngân hàng khác, ngân hàng này có thể ở nước
thứ ba, cũng có thể là ngân hàng ở nước Người thụ hưởng L/C. Mọi sửa đổi L/C
xác nhận đều phải có sự đồng thuận của NHXN thì sự sửa đổi mới có giá trị thực
hiện.
3. L/C miễn truy đòi (without recourse L/C): Là loại L/C mà sau khi Người thụ
hưởng đã được một ngân hàng chỉ định trả tiền thì trong bất cứ trường hợp nào ngân
hàng này không còn quyền đòi lại tiền Người thụ hưởng nữa. Để cho điều kiện miễn
truy đòi có khả năng thực hiện, L/C phải cho phép Người thụ hưởng ghi chú câu:
“Without recourse to Drawer – miễn truy đòi người ký phát”. Có quy định như
vậy, thì khi xuất trình chứng từ đến ngân hàng trả tiền, Người thụ hưởng ghi lên hối
phiếu câu “Miễn truy đòi lại người ký phát - Without recourse to Drawer”.
4. L/C có thể chuyển nhượng (Transferable L/C): Là loại L/C trong đó quy định
quyền của Người thụ hưởng có thể yêu cầu NHPH hoặc là ngân hàng chỉ định
chuyển nhượng hay toàn bộ hay một phần quyền thực hiện L/C cho một hay nhiều
người khác. L/C có thể chuyển nhượng chỉ được chuyển nhượng một lần. Chi phí
chuyển nhượng thường do Người thụ hưởng đầu tiên chịu.
5. L/C tuần hoàn (Revolving L/C): Là loại L/C không thể hủy ngang sau khi sử
dụng xong thì nó lại tự động có giá trị như cũ và cứ như vậy nó tuần hoàn đến khi
nào tổng giá trị hợp đồng được thực hiện.
L/C tuần hoàn cần quy định rõ cơ sở tuần hoàn là dựa vào thời hạn hiệu lực
của L/C hay dựa vào số tiền của L/C. Nếu dựa vào thời hạn hiệu của mỗi L/C để
làm cơ sở tuần hoàn thì cần quy định có cho phép số dư của L/C trước (nếu có)
cộng dồn vào những L/C kế tiếp hay không. Nếu không cho phép thì gọi nó
là L/C tuần hoàn không tích lũy (non-cumulative revolving L/C). Nếu cho phép thì
gọi nó là tuần hoàn tích lũy (cumulative revolving L/C). Ngược lại, nếu dựa vào
số tiền của L/C để làm cơ sở tuần hoàn thì cần quy định rõ L/C kế tiếp tuần hoàn
bắt đầu từ lúc nào, nếu thời hạn hiệu lực của L/C trước nó vẫn còn.
Có 3 cách tuần hoàn: tuần hoàn tự động (Automatic Revolving), tuần hoàn
bán tự động (Semi-Automatic Revolving) và tuần hoàn hạn chế (Restrictive
Revolving).
6. L/C giáp lưng (Back to back L/C): Người thụ hưởng sử dụng L/C mà mình là
Người thụ hưởng để làm vật thế chấp yêu cầu Ngân hàng phát hành một L/C khác
cho Người thụ hưởng khác hưởng. L/C phát hành sau gọi là L/C giáp lưng. Nghiệp
vụ của L/C giáp lưng rất phức tạp, nó đòi hỏi phải có sự kết hợp khéo léo và chính
xác các điều kiện của L/C gốc với L/C giáp lưng, nhất là các vấn đề có liên quan
đến vận tải và các chứng từ hàng hóa khác. L/C giáp lưng dùng trong mua bán
thông qua trung gian khi mà người trung gian không muốn sử dụng L/C có thể
chuyển nhượng, bởi vì họ không muốn lộ bí mật khách hàng của họ.
7. L/C đối ứng (Reciprocal L/C): Là một L/C này được phát hành bắt đầu có
hiệu lực chỉ khi nào một L/C khác đối ứng với nó đã được phát hành ra.
L/C đối ứng thường được sử dụng trong phương thức mua bán hàng đổi hàng
(barter), ngoài ra không loại trừ khả năng dùng trong phương thức gia
công XK. Tuy nhiên, việc sử dụng trong gia công có nhiều phức tạp.
8. L/C thanh toán dần về sau (Deferred payment L/C) : Là loại L/C
không thể hủy bỏ, trong đó NHPH hay là NHXN L/C cam kết với Người thụ
hưởng sẽ thanh toán dần dần toàn bộ số tiền của L/C trong những thời hạn quy
định trong L/C đó. Đây là một loại L/C trả chậm từng phần.
9. L/C điều khoản đỏ (Red clause L/C): Là loại L/C ứng trước một phần tiền
cho Người thụ hưởng trước khi giao hàng. NHPH L/C điều khoản đỏ cho phép
trước ngày giao hàng x ngày Người thụ hưởng L/C được quyền ký phát một
hối phiếu đòi tiền NHPH kèm với một thư bảo lãnh cam kết hoàn trả tiền ứng
trước nếu không thực hiện điều khoản đỏ hoặc với một L/C dự phòng hoặc một
Kỳ phiếu có bảo lãnh.
Tên của L/C điều khoản đỏ có thể khác nhau, nhưng cùng một nội dung như
trên. Gọi là “Red Clause L/C ” bởi vì trong nội dung của L/C có một khoản ứng
trước tiền in bằng mực đỏ. Ngày này, người ta thay điều khoản in bằng mực đỏ
bằng dòng chữ in nghiêng và đậm.
Phụ lục 2: Cơ cấu tổ chức của Trung tâm xử lý TTQT Citibank
Nguồn: Tài liệu “International Trade Finance Service” – Citibank năm 2008
(1) Tất cả các Chi nhánh trong khu vực Châu Á sẽ scan và mã khóa chứng từ
để gửi về Bộ phận nhận và xác định chính chân thực của chứng từ.
(2) Ngay sau khi xác nhận được tính chân thực, Bộ phận nhận và xử lý
chứng từ sẽ chuyển cho các bộ phận liên quan để tiến hành thực hiện
giao dịch, như: Bộ phận mở L/C, check chứng từ, . . . Và khi hoàn tất
giao dịch, các bộ phận này lại gửi điện hay kết quả giao dịch cho các chi
nhánh qua Bộ phận nhận và xử lý chứng từ.
Bộ phận nhận và xác
định tính chân thực
Bộ phận mở
L/C
Bộ phận check
chứng từ
Bộ phận lập
chứng từ XK
Bộ phận thực hiện
các giao dịch phụ trợ
Bộ phận Customer
Service
Bộ phận kiểm
soát
(3) Bên cạnh đó, mỗi một Trung tâm xử lý còn có một Bộ phận chăm sóc
khách hàng (Customer Service) chịu trách nhiệm tư vấn, giải đáp mọi
thắc mắc cho khách hàng.
(4) Một bộ phận quan trọng của trung tâm xử lý là Bộ phận kiểm soát. Bộ
phận này có trách nhiệm kiểm soát lại mọi giao dịch của tất cả các bộ
phận khác định kỳ: hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, hàng quý, hàng
năm tùy thuộc vào tính chất của giao dịch.
Phụ lục 3. So sánh về sản phẩm kinh doanh ngoại hối giữa các Ngân hàng
Sản phẩm Agribank VCB Vietin-Bank BIDV Sacombank ACB HSBC
TTQT (bao
gồm cả TTBM)
27 28 27 27 27 28 29
Tài trợ ngoại
thương
2 3 2 2 2 3 5
Kinh doanh
ngoại tệ
8 9 8 10 8 8 9
Kiều hối 2 2 3 3 3 3 2
(Nguồn: Tổng hợp từ website và báo cáo thường niên của các ngân hàng)
Phụ lục 4 - Cơ cấu sản phẩm TTQT đối với hàng XNK trong năm 2009
(Nguồn: báo cáo MIS tại NHNo&PTNT Việt nam)
Phụ lục 5 - So sánh thị phần của các Ngân hàng Việt nam
(Nguồn: Báo cáo của Moody’s – Triển vọng hệ thống ngân hàng Việt nam)
Phụ lục 6 - So sánh thị phần TTQT của một số ngân hàng
(Nguồn: Báo cáo thường niên của các ngân hàng)
Phụ lục 7 - Doanh số TTQT tại NHNo
(Từ năm 2006 – 2009)
Đơn vị: tỷ USD
(Nguồn: Tổng hợp số liệu trên IPCAS NHNo&PTNT Việt nam)
Phụ lục 8 - Phí thu từ dịch vụ TTQT
(Từ năm 2006 – 2009)
Đơn vị: tỷ VNĐ
(Nguồn: Tổng hợp từ IPCAS và báo cáo của NHNo&PTNT Việt nam)
Phụ lục 9 - Thị trƣờng thanh toán XNK năm 2009
(Nguồn: Tổng hợp từ IPCAS NHNo&PTNT Việt nam)
Phụ lục 11 – Trạng thái ngoại tệ tại ngân hàng năm 2009
(Đơn vị trạng thái: triệu USD; trạng thái và tỷ giá lấy vào thời điểm cuối tháng)
Tháng Trạng thái
USD toàn hệ
thống Mã
9999
Trạng thái
USD Sở giao
dịch Mã
1000
Tỷ giá
USD
NHNo
niêm yết
Tỷ giá USD
thị trƣờng
không chính
thức
Chênh lệch tỷ giá
không chính thức
và tỷ giá NH
01 - 18 - 38 17484 17650 + 166
02 31 0 17480 17660 + 180
03 - 9 - 24 17802 17790 - 12
04 - 34 - 48 17784 18200 + 416
05 17 1 17785 18050 + 265
06 - 6 - 18 17801 18320 + 519
07 - 28 - 40 17815 18380 + 565
08 - 48 - 59 17823 18360 + 537
09 - 46 - 58 17841 18360 + 519
10 - 58 - 70 17862 18600 + 738
11 - 23 - 37 17495 18700 + 205
12 25 11 18479 18880 + 401
(Nguồn: Báo cáo từ NHNo&PTNT Việt nam năm 2009)
Phụ lục 12 – Lƣợng USD mua từ NHNN Việt nam năm 2009
Đơn vị: triệu USD
Tháng Mua bán với chi nhánh Mua bán với TCTD Mua bán với NHNN
Mua Bán Mua Bán Mua Bán
Tháng 1 183.63 188.98 20.09 57.82 0.25 0.25
Tháng 2 245.86 283.83 13.25 36.24 97.80 0.25
Tháng 3 175.55 272.40 38.35 64.63 129.55 30.60
Tháng 4 119.34 239.98 47.05 26.14 93.90 3.65
Tháng 5 94.88 132.33 46.11 5.33 64.35 0.30
Tháng 6 118.58 210.79 0.70 16.28 78.00 0.35
Tháng 7 121.21 239.07 4.02 20.39 108.91 0.40
Tháng 8 112.35 162.55 7.31 20.95 48.15 0.30
Tháng 9 110.65 184.55 43.68 20.72 66.15 0.35
Tháng 10 100.61 163.22 33.00 7.44 21.30 0.35
Tháng 11 70.06 125.50 24.86 29.09 93.19 0.30
Tháng 12 121.98 184.19 27.20 81.83 173.85 0.40
Tổng 1,574.69 2,387.39 305.62 386.86 975.40 37.50
(Nguồn: Báo cáo từ NHNo&PTNT Việt nam năm 2009)
Phụ lục 13 - Bảng phân công trách nhiệm của từng bộ phận trong mô hình
quản lý rủi ro mới.
Bộ phận nghiệp vụ
thanh toán TDCT
Bộ phận quản lý
rủi ro
Bộ phận kiểm toán nội bộ
Thực hiện quá trình
hậu kiểm, tự đánh giá rủi
ro.
Xây dựng và thực
hiện quá trình quản
lý rủi ro trong
phương thức TDCT.
Đánh giá rủi ro trong thanh toán
TDCT và quá trình quản lý rủi ro
trong thanh toán TDCT.
Xây dựng, thực hiện quy
trình xử lý nghiệp vụ
thanh toán TDCT.
Xây dựng, rà soát
quy trình và hỗ trợ
quá trình tự đánh giá
rủi ro.
Sử dụng kết quả quá trình tự
đánh giá rủi ro, đánh giá phạm
vi và mức độ, kiểm tra mẫu và
chấm điểm ngầm.
Xử lý hạng mục nằm
trong hệ thống rà soát.
Hỗ trợ quá trình
tìm, theo dõi và
phối hợp ký phê
duyệt.
Khuyến khích, đánh giá hoạt
động xử lý trong hệ thống.
Thực hiện sự kiểm tra
xác đáng đối với các yêu
cầu mới.
Xây dựng và đề xuất chuẩn mực kiểm soát; hỗ trợ quá trình thực hiện.
Đánh giá quá trình rà các
yêu cầu mới.
BIỂU PHÍ DỊCH VỤ PHƢƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ
ST
T
DANH MỤC PHÍ DỊCH VỤ MỨC PHÍ (ĐÃ BAO GỒM THUẾ GTGT)
1. HÀNG XUẤT KHẨU Mức phí Tối thiểu Tối đa
1.1 Thông báo, hủy thƣ tín dụng.
01 Thông báo thư tín dụng qua một ngân
hàng khác
22 USD/lần
02 Thông báo thư tín dụng trực tiếp đến
khách hàng
16.5 USD/lần
03 NHNo là ngân hàng thông báo thứ 2 11 USD/lần + Phí
NH thông báo thứ I
thu (nếu có)
04 Thông báo sửa đổi 11 USD/lần + Phí
NH thông báo thứ I
thu (nếu có)
05 Hủy TTD theo yêu cầu của KH 22 USD/lần
1.2 Bộ chứng từ
01 Phí kiểm tra chứng từ nếu xuất trình
tại NHNo
Không thu phí
02 Phí kiểm tra chứng từ nếu xuất trình
tại NH khác
22 – 44 USD
03 Thay thế/Bổ sung chứng từ sau lần
gửi đầu tiên
11 USD/lần + Phí
bưu điện
04 Phí thanh toán bộ chứng từ 0.15%/giá trị bộ
chứng từ gửi đi
11USD 220 USD
05 Sửa đổi/Điều chỉnh thư đòi tiền theo
yêu cầu
11 USD/lần
06 Lập hộ bộ chứng từ theo thư tín dụng
cho khách hàng theo yêu cầu
Theo thỏa thuận
07 Chiết khấu bộ chứng từ Thỏa thuận trên cơ sở khung lãi vay ngoại tệ
1.3 Chuyển nhƣợng thƣ tín dụng
01 Chuyển nhượng thư tín dụng XK 0.1% giá trị L/C
chuyển nhượng
33 USD 550 USD
01 Sửa đổi tăng số tiền (Tính phí trên số
tiền tăng thêm của giá trị thư tín
dụng chuyển nhượng)
0.1% 22 USD
03 Sửa đổi khác 15USD/lần
04 Hủy TTD chuyển nhượng 22 USD/lần
1.4 Xác nhận thƣ tín dụng
01 Xác nhận L/C của NHĐL phát hành Theo thỏa thuận
2. HÀNG NHẬP KHẨU
2.1 Phát hành thƣ tín dụng (Tính
phí trên giá trị L/C)
01 L/C ký quỹ 100%, hoặc L/C đối ứng
(trong trường hợp L/C quy định chỉ
phải trả tiền L/C NK sau khi nhận
được tiền thanh toán của L/C XK)
0.25%/năm 44 USD 550 USD
02 L/C ký quỹ dưới 100% hoặc đảm bảo
bằng các hình thức khác
0.7%/năm 55 USD 550 USD
2.2 Phát hành thƣ tín dụng sơ bộ
01 Phát hành thư tín dụng sơ bộ 33 USD
2.3 Sửa đổi thƣ tín dụng
2.3.1 Sửa đổi tăng số tiền (Tính phí trên số tiền tăng thêm kể từ ngày phát hành
sửa đổi đến ngày hết hạn)
01 L/C ký quỹ 100%, hoặc L/C đối ứng
(trong trường hợp L/C quy định chỉ
phải trả tiền L/C NK sau khi nhận
0.25%/năm 44 USD 550 USD
được tiền thanh toán của L/C XK)
02 L/C ký quỹ dưới 100% hoặc đảm bảo
bằng các hình thức khác
0.7%/năm 55 USD 550 USD
2.3.2 Sửa đổi gia hạn ngày hiệu lực (Tính phí trên giá trị thư tín dụng kể từ ngày
hết hạn hiệu lực cũ đến ngày hiệu lực mới)
01 L/C ký quỹ 100%, hoặc L/C đối ứng
(trong trường hợp L/C quy định chỉ
phải trả tiền L/C NK sau khi nhận
được tiền thanh toán của L/C XK)
0.25%/năm 44 USD 550 USD
02 L/C ký quỹ dưới 100% hoặc đảm bảo
bằng các hình thức khác
0.7%/năm 55 USD 550 USD
2.3.3 Sửa đổi khác.
01 Sửa đổi khác 11 USD/lần
2.4 Hủy thƣ tín dụng
01 Huỷ thư tín dụng theo yêu cầu 22 USD + phí trả
ngân hàng nước ngoài
(nếu có)
2.5 Thanh toán thƣ tín dụng
01 Thanh toán một bộ chứng từ (Tính
phí theo giá trị bộ chứng từ thanh
toán)
0.2% 22 USD 550 USD
2.6 Chấp nhận thanh toán thƣ tín
dụng trả chậm
01 Bộ chứng từ đã ký quỹ 100%: thu phí
theo dõi và quản lý bộ chứng từ
33 USD/bộ chứng từ
02 Bộ chứng từ chưa ký quỹ hoặc ký
quỹ dưới 100% hoặc đảm bảo bằng
các hình thức khác (Thu phí từ ngày
NHNo thông báo bộ chứng từ phù
hợp cho khách hàng đến ngày đáo
1.2%/năm 33 USD
hạn)
2.7 Bảo lãnh nhận hàng theo TTD
01 Phát hành bảo lãnh nhận hàng theo
TTD
55 USD
02 Sửa đổi bảo lãnh nhận hàng 16.5 USD/lần
2.8 Ký hậu vận đơn
01 Ký hậu vận đơn theo L/C 5.5USD/vận đơn
02 Ký hậu vận đơn không theo L/C 16.5 USD
2.9 Rút vốn vay nƣớc ngoài
01 Ngân hàng trực tiếp ký đơn rút vốn 0.2%/số tiền rút
02 Ngân hàng đồng ý ký đơn rút vốn 0.2%/số tiền rút
2.10 Dịch vụ khác liên quan
01 Phí thực hiện hoàn trả theo thư tín
dụng
27.5 USD/lần hoàn trả
02 Phí hoạt động tư vấn (mở thư tín
dụng, bảo lãnh, khảo giá hàng hóa
nhập khẩu…) theo yêu cầu
Theo thỏa thuận
Ghi chú:
1. Mức phí quy định đã bao gồm thuế giá trị gia tăng.
2. Biểu phí trên áp dụng cho tất cả đối tượng khách hàng của NHNo.
3. Các giao dịch liên quan đến việc sử dụng ngoại tệ tuân theo quy định Quản lý
Ngoại hối hiện hành của Nhà nước. Đối với các giao dịch ngoại tệ thu bằng
VNĐ, Chi nhánh thu theo tỷ giá quy đổi tại thời điểm thu phí (tỷ giá cơ bản).
4. NHNo không hoàn trả lại phí thanh toán đã thu trong trường hợp khách hàng
yêu cầu hủy bỏ dịch vụ thanh toán hoặc dịch vụ thanh toán không thực hiện
được vì sai sót, sự cố không phải do lỗi của NHNo gây ra.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- quan_ly_rui_ro_trong_phuong_thuc_tin_dung_chung_tu_tai_ngan_hang_nnoampptnt_viet_nam.pdf