Luận văn Thiết kế tiến trình hoạt động dạy học các kiến thức phần Sự chuyển thể của chất (sách giáo khoa vật lý 10 cơ bản) theo hướng phát huy tính tích cực tự lực nhận thức của học sinh

ểu và giải thích đƣợc quá trình động của sƣ̣ bay hơi và ngƣng tụ , của sự tạo thành hơi bão hòa , giải thích đƣợc giá trị cực đại của áp suất hơi bão hòa , hiểu đƣợc áp suất hơi bão hòa không phụ thuộc vào thể tích Hình 3.3: HS đang thảo luận nhóm Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 107 và không tuân theo định luật Bôilơ – Mariốt, giá trị của áp suất hơi bã o hòa tăng theo nhiệt độ . Hiểu đƣợc sƣ̣ bay hơi và ngƣng tụ là hai quá trình diễn ra đồng thời và xảy ra ở mọi nhiệt độ . - HS vận dụng đƣợc kiến thƣ́c để giải thích các hiện tƣợng trong thƣ̣c tiễn cuộc sống . Nêu đƣợc nhƣ̃n g ƣ́ng dụng của hiện tƣợng bay hơi trong sản xuất, trong kĩ thuật… Và nhìn chung HS đã đảm bảo đƣợc thời gian hoạt động trong các góc học tập, cũng nhƣ thời gian cho toàn bộ tiết học . 3.6.1.3. Bài: Độ ẩm của không khí Nhìn chung các mục tiêu đặt ra trong quá trình học và kết quả đạt đƣợc sau khi học thì tiết học đã thực hiện đƣợc , cụ thể: * Trong quá trình học: - Góc phân tích 1: HS tiến hành tìm hiểu cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của ẩm kế tóc, qua đó HS đƣa ra đƣợc cấu tạo cơ bản và nguyên tắc hoạt động của loại ẩm kế này và phần nào HS biết đƣợc ảnh hƣởng của độ ẩm không khí đối với trạng thái của vật . Tuy nhiên , để đƣa ra đƣợc nguyên tắc hoạt động của nó , có nhóm vẫn phải cần sự hỗ trợ của GV , song về cơ bản các em cũng đã tƣ̣ lƣ̣c tìm hiểu đƣợc vấn đề này . Cũng từ sự tìm hiểu này HS biết đƣợc rằng để đo độ ẩm không khí ngƣời ta dùng ẩm kế và kể tên đƣợc một số loại ẩm kế khác . Hình 3.4: HS đang tìm hiểu cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của ẩm kế tóc Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 108 - Góc phân tích 2: Qua việc trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập , kết hợp với việc đọc SGK và bằng kinh nghiệm sẵn có của bản thân , các nhóm hầu hết đã hoàn thành đ ƣợc nhiệm vụ đặt ra . Các em đều thấy đƣợc rằng nếu ở nhiệt độ nào đó không khí có hơi nƣớc bão hòa thì mức độ ẩm của nó là cực đại (100%). Cũng từ việc xác định mức độ ẩm của không khí này mà HS suy ra đƣợc rằng đại lƣợng đặc trƣng cho mức độ ẩm của không khí không phải là độ ẩm tuyệt đối hay độ ẩm cƣ̣c đại , mà là một đại lƣợng đƣợc tính bằng tỉ số phần trăm của độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cƣ̣c đại ở cùng một nhiệt độ và đƣa ra đƣợc biểu thƣ́c tính đại lƣợng này theo độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cƣ̣c đại (f = A a .100% ), đƣợc gọi là độ ẩm tỉ đối . Và HS cũng suy ra đƣợc rằng giá trị của độ ẩm tỉ đối càng lớn nếu không khí càn g ẩm. - Góc áp dụng : Tƣ̀ nhƣ̃ng kiến thƣ́c đƣợc cung cấp trong phiếu học tập , HS đã vận dụng để giải quyết đƣợc bài tập trong đó , qua đó HS thu đƣợc khái niệm về độ ẩm tỉ đối của không khí . Cũng từ việc giải bài tập nà y mà HS biết đƣợc cách đo độ ẩm trong khí tƣợng học và biểu thƣ́c xác định độ ẩm theo áp suất riêng phần của hơi nƣớc trong không khí (f ≈ Pbh p .100%). Hình 3.5: HS đang trình bày kết quả học tập thu được của mình Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 109 * Kết quả đạt đƣợc sau khi học: Sau khi hoạt động xong ở các góc , HS hiểu đƣợc khái niệm độ ẩm tỉ đối của không khí đồng thời viết đƣợc biểu thức xác định đại lƣợng này , biết đƣợc rằng để đo độ ẩm không khí ngƣời ta dùng ẩm kế , cũng nhƣ hiểu đƣợ c cấu tạo và nguyên tắc hoạt động cơ bản của ẩm kế tóc . Hiểu đƣợc rằng độ ẩm tỉ đối càng lớn nếu không khí càng ẩm . Vận dụng đƣợc công thƣ́c tính độ ẩm tỉ đối để giải đƣợc nhƣ̃ng bài tập đơn giản có liên quan , thể hiện ở việc hoàn thành nhiệm vụ ở góc áp dụng . Hiểu đƣợc khái niệm độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cƣ̣c đại (phần nội dung này đƣợc dạy ở phần đầu theo phƣơng pháp dạy học truyền thống ). Hiểu và nêu đƣợc ảnh hƣởng của độ ẩ m không khí đến sƣ́c khỏe con ngƣời, đến sự phát triển của sinh vật và độ bền của vật liệu (Ví dụ , học sinh nêu được : Độ ẩm tỉ đối ảnh hưởng sự bay hơi qua da của cơ thể người , ở 30 oC con người cảm thấy dễ chịu khi độ ẩm tỉ đối khoảng 25% và cảm thấy nóng bức khi độ ẩm tỉ đối lớn hơn 80%; độ ẩm tỉ đối cao hơn 80% tạo điều kiện cho cây cối phát triển , nhưng lại làm ẩm mốc , hư hỏng các vật liệu, máy móc…). 3.6.2. HIỆU QUẢ CỦA TIẾN TRÌ NH DẠY HỌC ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HUY TÍNH TÍCH CƢ̣C, TƢ̣ LƢ̣C NHẬN THƢ́C CỦA HỌC SINH Chúng tôi tiến hành TNSP với đối tƣợng HS chƣa quen với các PPDH hiện đại mang tính tích cƣ̣c và tƣ̣ lƣ̣c trong quá trìn h chiếm lĩnh và xây dƣ̣n g kiến thƣ́c, mặt khác thói quen của nhƣ̃ng cách học cũ mang tính ỉ lại vào giáo viên vẫn còn tồn tại , nhƣng khi đƣợc tiếp xúc , làm quen với PPDH của chúng tôi thì các em rất hƣ́ng thú , vui vẻ . Tuy nhiên , do lần đầu tiên đƣợ c học theo phƣơng pháp mới nên các em còn nhiều bỡ ngỡ , rụt rè. Nhƣng với tiến trình hoạt động xây dựng kiến thức mà chúng tôi đã soạn thảo trong đề tài là tƣơng đối phù hợp với thƣ̣c tế đã tổ chƣ́c đƣợc tình huống học tập thích hợp , có tác Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 110 dụng rõ rệt trong việc gây hứng thú , phát huy tính tích cực , tƣ̣ lƣ̣c của HS . Thông qua việc giải quyết nhiệm vụ trong các phiếu học tập ở các góc , HS đã bị lôi cuốn vào hoạt động tích cực , tƣ̣ lƣ̣c giải quyết vấn đề nên chất lƣợng kiến thƣ́c và năng lƣ̣c nhận thƣ́c của HS đƣợc nâng cao . Việc giải quyết nhiệm vụ ở các góc học tập đã nâng cao đƣợc khả năng hoạt động độc lập của HS , qua đó phát huy và nâng cao tinh thần đoàn kết, hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình học tập , tƣ̀ đó trách nhiệm và hiệu quả học tập đƣợc nâng cao. Nội dung trong các phiếu học tập đa dạng , vƣ̀a sƣ́c đã kích thích đƣợc hƣ́ng thú học tập của HS , khi giải quyết xong nhiệm vụ của mình ở mỗi góc HS mong muốn đƣợc giải quyết nhiệm vụ ở các góc tiếp theo , tạo ra sự ganh đua sôi nổi trong quá trình học tập . Ở tiết học đầu , HS còn cảm thấy ngần ngại , rụt rè trong việc tranh lu ận và trao đổi với thầy giáo , với các nhóm khác . Nhƣng càng sang các tiết học sau HS càng tƣ̣ tin hơn , mạnh dạn hơn , các em tích cực tìm tòi , trao đổi, thảo luận nhóm khiến cho kết quả học tập ngày càng đạt chất lƣợng ca o hơn. Mặc dù với thời gian ngắn và với đối tƣợng HS còn đang quen với nhƣ̃ng PPDH truyền thống , nên khả năng hoạt động độc lập tích cƣ̣c , tƣ̣ lƣ̣c của các em còn nhiều hạn chế , nhƣng chúng tôi đã tƣ̀ng bƣớc rèn luyện cho các em phƣơng pháp nhận thƣ́c khoa học trong vật lí , làm quen với PPDH mới tích cƣ̣c . Dƣới sƣ̣ tổ chƣ́c hƣớng dẫn của GV đối với hoạt động học tập của HS nhƣ tiến trình đã soạn thảo , bƣớc đầu đã phát huy đƣợc tính tích cƣ̣c , tự lực của học sinh trong quá trình xây dựng và tiếp thu kiến thức góp phần nâng cao ý thƣ́c học tập và tạo không khí sôi nổi trong tiết học . Cùng với đó chúng tôi cũng đã kết hợp các biện pháp khuyến khích , động viên nhƣ : Tạo không khí vui vẻ , thoải mái trong lớp ; kích thích tinh thần thi đua giữa các Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 111 nhóm; khuyến khích động viên kịp thời…Khiến cho các em tƣ̣ tin hơn và tỏ ra hào hƣ́ng với tiết học . Qua quá trình học tập các em đã nắm vƣ̃ng đƣợc nội dung cơ bản trong SGK, vận dụng đƣợc kiến thƣ́c để giải bài tập đơn giản có liên quan cũng và vận dụng đƣợc kiến thƣ́c vào giải thích các hiện tƣợng , nhƣ̃ng ƣ́ng dụng trong thƣ̣c tế cuộc sống và sản xuất . Tƣ̀ kết quả thu đƣợc ở mỗi giờ học , chúng tôi thấy rằng với tiến trình hoạt động dạy học đã soạn thảo đã tạo đƣợc hứng thú và phát huy đƣợc tính tích cực, tƣ̣ lƣ̣c nhận thƣ́c của học sinh và đáp ƣ́ng đƣợc mục đích của đề tà i. 3.6.3. SƠ BỘ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA TIẾN TRÌNH ĐÃ SOẠN THẢO VỚI VIỆC NẮM VỮNG KIẾN THỨC CỦA HỌC SINH Để đánh giá hiệu quả của tiến trình đã soạn thảo với việc nắm vững kiến thức của HS, trƣớc hết chúng tôi theo dõi đánh giá hoạt động của HS trong quá trình , căn cƣ́ vào kết quả hoạt động học tập của HS trong quá trình dạy học kết hợp với việc đánh giá này, sau mỗi bài học chúng tôi cho HS làm một bài kiểm để đánh giá một cách cụ thể hơn hiệu quả của tiến trình dạy h ọc đã soạn thảo. 3.6.3.1. Cách đánh giá, xếp loại + Loại giỏi: Điểm 9, 10. + Loại khá: Điểm 7, 8. + Loại trung bình: Điểm 5, 6. + Loại yếu: Điểm 3, 4. + Loại kém: Điểm 0, 1, 2. Căn cứ vào kết quả bài kiểm tra của học sinh, việc đánh giá đƣợc tiến hành bằng cách sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học, phân tích và xử lí kết quả thu đƣợc. Từ đó cho phép đánh giá chất lƣợng và hiệu quả dạy học, qua đó kiểm tra giả thiết khoa học của đề tài. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 112 * Việc xử lí và phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm gồm các bƣớc: - Lập bảng điểm các lớp thực nghiệm và đối chứng, tính %, tính điểm trung bình X (TN), Y (ĐC) để so sánh kết quả giữa phƣơng pháp dạy học thƣờng dùng của giáo viên và phƣơng pháp dạy học đƣợc nêu và sƣ̉ dụ ng theo phƣơng án của đề tài . - Lập bảng phân phối tần suất, vẽ đƣờng biểu diễn sự phân phối tần suất của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng qua mỗi lần kiểm tra để so sánh kết quả. - Lập bảng tóm tắt các tham số thống kê theo các công thức: + Điểm trung bình: n Xn X ii  ; n Yn Y ii  + Phƣơng sai: D(X) =   n XXn ii  2 ; D(Y) =   n YYn ii  2 + Độ lệch quân phƣơng (độ lệch chuẩn): (X) = )(XD ; (Y) = )(YD + Hệ số biến thiên: V(X) = (%) )( X X ; V(Y) = (%) )( Y Y + Hệ số Studen:   )()( YDXD nYX ttt    Trong đó: Xi là các giá trị điểm của nhóm TN. Yi là các giá trị điểm của nhóm ĐC. n là tổng số học sinh đƣợc kiểm tra. ni là số học sinh đạt điểm Xi (Yi) ở nhóm TN (ĐC). - Lập bảng xếp loại học tập theo 5 mức: Kém, yếu, trung bình, khá, giỏi. - Vẽ biểu đồ xếp loại để so sánh kết quả học tập giữa nhóm TN và ĐC. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 113 3.6.3.2. Kết quả định lƣợng Kết quả đạt đƣợc của các bài kiểm tra sau mỗi tiết dạy thu đƣợc nhƣ sau : a) Bài kiểm tra lần 1 (phụ lục 3): (Sau giờ học : Sƣ̣ chuyển thể của các chất (tiết 1)) Bảng 3.3: Kết quả kiểm tra lần 1 Trƣờng Nhóm Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 THPT Đại Đồng TN 0 0 0 1 2 8 14 7 5 2 1 ĐC 0 0 1 4 1 12 11 7 3 1 0 THPT Lƣơng Sơn TN 0 0 0 2 3 10 13 6 3 3 0 ĐC 0 0 2 3 2 14 9 7 1 2 0 THPT Kì Sơn TN 0 0 1 1 3 9 13 6 6 1 0 ĐC 0 0 1 3 2 12 10 8 3 1 0 * Giá trị điểm trung bình của nhóm TN : X = 6,08 * Giá trị điểm trung bình của nhóm ĐC : Y = 5,62 Bảng 3.4: Xếp loại học lực lần 1 Nhóm Số HS Điểm Giỏi Khá TB Yếu Kém TN 120 7 33 67 12 1 100% 5,83% 27,50% 55,84% 10,00% 0,83% ĐC 120 4 29 68 15 4 100% 3,33% 24,17% 56,67% 12,50% 3,33% Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 114 Biểu đồ 3.1: Biểu đồ xếp loại học lƣ̣c lần 1 0 10 20 30 40 50 60 Kém Yếu T. bình Khá Giỏi TN ĐC Học lực % Bảng 3.5: Bảng phân phối tần suất lần 1 Điểm TN (Xi) ĐC (Yi) TN ĐC Xi (Yi) ni ωi (%) ni ωi (%) ni(Xi - X ) 2 ni(Yi - Y ) 2 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 1 0,83 4 3,33 16,65 52,42 3 4 3,33 10 8,33 37,95 68,64 4 8 6,67 5 4,17 34,61 13,12 5 27 22,50 38 31,67 31,49 14,61 6 40 33,33 30 25,00 0,26 4,33 7 19 15,84 22 18,34 16,08 41,90 8 14 11,67 7 5,83 51,61 39,65 9 6 5,00 4 3,33 51,16 45,69 10 1 0,83 0 0 15,37 0 Tổng 120 100 120 100 255,18 280,36 Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 115 Đồ thị 3.1: Đồ thị phân phối tần suất lần 1 0 5 10 15 20 25 30 35 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TN ĐC Điểm * Tính các tham số thống kê lần 1 + Phƣơng sai: D(X) = 2,127 D(Y) = 2,336 + Độ lệch quân phƣơng : δ(X) = 1,458 δ(Y) = 1,528 + Hệ số biến thiên: V(X) = 23,98% V(Y) = 27,19% + Hệ số Student: ttt = 2,39 Tra bảng phân phối Student, có t(n, ) = t(120, 0,99) = 2,36. So sánh giữa kết quả thực nghiệm và số liệu trong bảng lí thuyết với độ tin cậy  = 0,99 cho hệ số Student có giá trị lớn hơn . Điều này chứng tỏ sự khác nhau giữa hai giá trị trung bình là thực chất. b) Bài kiểm tra lần 2 (phụ lục 4): (Sau giờ học : Sƣ̣ chuyển thể của các chất (tiết 2)) Bảng 3.6: Kết quả kiểm tra lần 2 Trƣờng Nhóm Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 THPT Đại Đồng TN 0 0 0 1 1 9 13 8 5 3 0 ĐC 0 0 0 4 2 13 10 7 3 1 0 ωi Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 116 THPT Lƣơng Sơn TN 0 0 0 2 2 11 11 8 2 3 1 ĐC 0 0 1 3 3 14 9 6 2 1 0 THPT Kì Sơn TN 0 0 0 1 3 10 12 6 7 1 0 ĐC 0 0 1 2 3 12 10 8 3 2 0 * Giá trị điểm trung bình của nhóm thực nghiệm : X = 6,18 * Giá trị điểm trung bình của nhóm đối chứng : Y = 5,66 Bảng 3.7: Xếp loại học lƣ̣c lần 2 Nhóm Số HS Điểm Giỏi Khá TB Yếu Kém TN 120 8 36 66 10 0 100% 6,67% 30,00% 55,00% 8,33% 0% ĐC 120 4 29 68 17 2 100% 3,33% 24,17% 56,66% 14,17% 1,67% Biểu đồ 3.2: Biểu đồ xếp loại học lƣ̣c lần 2 0 10 20 30 40 50 60 Kém Yếu T.bình Khá Giỏi TN ĐC Học lực % Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 117 Bảng 3.8: Bảng phân phối tần suất lần 2 Điểm TN (Xi) ĐC (Yi) TN ĐC Xi (Yi) ni ωi (%) ni ωi (%) ni(Xi - X ) 2 ni(Yi - Y ) 2 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 0 0 2 1,67 0 26,79 3 4 3,33 9 7,50 40,45 63,68 4 6 5,00 8 6,67 28,51 22,04 5 30 25,00 39 32,50 41,77 16,99 6 36 30,00 29 24,16 1,17 3,35 7 22 18,34 21 17,50 14,79 37,71 8 14 11,67 8 6,67 46,37 43,80 9 7 5,83 4 3,33 55,67 44,62 10 1 0,83 0 0 14,59 0 Tổng 120 100 120 100 243,32 258,98 Đồ thị 3.2: Đồ thị phân phối tần suất lần 2 0 5 10 15 20 25 30 35 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TN ĐC Điểm ωi Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 118 * Tính các tham số thống kê lần 2 + Phƣơng sai: D(X) = 2,028 D(Y) = 2,158 + Độ lệch quân phƣơng : δ(X) = 1,424 δ(Y) = 1,469 + Hệ số biến thiên: V(X) = 23,04% V(Y) = 25,95% + Hệ số Student: ttt = 2,78 Tra bảng phân phối Student, có t(n, ) = t(120, 0,99) = 2,36. So sánh giữa kết quả thực nghiệm và số liệu trong bảng lí thuyết với độ tin cậy  = 0,99 cho hệ số Student có giá trị lớn hơn . Điều này chứng tỏ sự khác nhau giữa hai giá trị trung bình là thực chất. c) Bài kiểm tra lần 3 (phụ lục 5): (Sau giờ học: Độ ẩm của không khí ) Bảng 3.9: Kết quả kiểm tra lần 3 Trƣờng Nhóm Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 THPT Đại Đồng TN 0 0 0 1 1 7 13 8 7 3 0 ĐC 0 0 1 3 2 12 11 7 3 1 0 THPT Lƣơng Sơn TN 0 0 0 1 2 10 11 8 4 3 1 ĐC 0 0 1 3 2 11 11 9 2 1 0 THPT Kì Sơn TN 0 0 0 1 2 9 12 7 7 2 0 ĐC 0 0 1 2 4 13 9 6 3 2 0 * Giá trị điểm trung bình của nhóm thực nghiệm : X = 6,35 * Giá trị điểm trung bình của nhóm đối chứng : Y = 5,68 Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 119 Bảng 3.10: Xếp loại học lƣ̣c lần 3 Nhóm Số HS Điểm Giỏi Khá TB Yếu Kém TN 120 9 41 62 8 0 100% 7,50% 34,17% 51,66% 6,67% 0% ĐC 120 4 30 67 16 3 100% 3,33% 25,00% 55,84% 13,33% 2,50% Biểu đồ 3.3: Biểu đồ xếp loại học lƣ̣c lần 3 0 10 20 30 40 50 60 Kém Yếu T.bình Khá Giỏi TN ĐC Học lực % Bảng 3.11: Bảng phân phối tần suất lần 3 Điểm TN (Xi) ĐC (Yi) TN ĐC Xi (Yi) ni ωi (%) ni ωi (%) ni(Xi - X ) 2 ni(Yi - Y ) 2 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 0 0 3 2,50 0 40,63 3 3 2,50 8 6,67 33,67 57,46 4 5 4,17 8 6,67 27,61 22,58 Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 120 5 26 21,66 36 30,00 47,39 16,65 6 36 30,00 31 25,83 4,41 3,17 7 23 19,17 22 18,33 9,72 38,33 8 18 15,00 8 6,67 49,01 43,06 9 8 6,67 4 3,33 56,18 44,09 10 1 0,83 0 0 13,32 0 Tổng 120 100 120 100 241,31 265,97 Đồ thị 3.3: Đồ thị phân phối tần suất lần 3 0 5 10 5 20 25 30 35 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TN ĐC Điểm * Tính các tham số thống kê lần 3 + Phƣơng sai: D(X) = 2,011 D(Y) = 2,216 + Độ lệch quân phƣơng : δ(X) = 1,418 δ(Y) = 1,489 + Hệ số biến thiên: V(X) = 22,33% V(Y) = 26,21% + Hệ số Student: ttt = 3,57 Tra bảng phân phối Student, có t(n, ) = t(120, 0,99) = 2,36. So sánh giữa kết quả thực nghiệm và số liệu trong bảng lí thuyết với độ tin cậy  = 0,99 cho hệ số Student có giá trị lớn hơn . Điều này chứng tỏ sự khác nhau giữa hai giá trị trung bình là thực chất. ωi Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 121 Bảng 3.12: Tổng hợp các tham số thống kê qua ba bài kiểm tra Bài KT Số HS Điểm TB X ( Y ) D δ V(%) t TN ĐC TN ĐC TN ĐC TN ĐC TN LT 1 120 6,08 5,62 2,127 2,336 1,458 1,528 23,98 27,19 2,39 2,36 2 120 6,18 5,66 2,028 2,158 1,424 1,469 23,04 25,95 2,78 2,36 3 120 6,35 5,68 2,011 2,216 1,418 1,489 22,33 26,21 3,57 2,36 * Nhận xét: Qua kết quả tổng hợp các tham số thống kê ở “Bảng 3.12” cho thấy: + Giá trị điểm trung bình của lớp thực nghiệm luôn lớn hơn điểm trung bình ở lớp đối chứng. Đồng thời giá trị điểm trung bình tăng dần trong các lần kiểm tra. + Đối với lớp thực nghiệm, số học sinh đạt mức điểm khá giỏi luôn nhiều hơn so với số học sinh đạt mức điểm này ở lớp đối chứng. + Các đƣờng biểu diễn sự phân phối tần suất ở các lần kiểm tra của nhóm TN luôn dịch chuyển về bên phải theo chiểu tăng của điểm số Xi so với lớp đối chứng. Điều đó chứng tỏ chất lƣợng học tập của nhóm TN cao hơn nhóm ĐC. + Các tham số thống kê: phƣơng sai (D), độ lệch chuẩn (), hệ số biến thiên (V), hệ số Student (t) biểu thị độ phân tán và độ tin cậy của kết quả thực nghiệm đảm bảo để đánh giá mục tiêu đề ra của đề tài. + Hệ số Student khi tính toán từ kết quả thực nghiệm luôn lớn hơn so với kết quả trong bảng lí thuyết với độ tin cậy 99%. Sự khác biệt này khẳng định sự khác nhau về chất lƣợng học tập của nhóm TN với nhóm ĐC là thực chất chứ không phải là ngẫu nhiên. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 122 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 Trong quá trình TNSP , đối với lớp ĐC chúng tôi tiến hành dạ y học theo các PPDH truyền thống mà các GV vẫn thƣờng dạy và đối với lớp TN chúng tôi tiến hành dạy học theo đúng tiến trình đã soạn thảo trong đề tài . Qua việc tổ chƣ́c, theo dõi và phân tích diễn biến các giờ học thƣ̣ c nghiệm ; qua trao đổi với GV, HS cộng tác trong quá trình thƣ̣c nghiệm ; qua thu thập , phân tích và xƣ̉ lí số liệu của các bài kiểm tra , chúng tôi có những nhận định sau đây : - Về cơ bản tiến trình dạy học đã soạn thảo tƣơng đối phù hợp với thƣ̣c tế HS. Việc tổ chƣ́c các tình huống học tập và định hƣớng hành động học tập cho HS với hệ thống câu hỏi hƣớng dẫn vƣ̀a sƣ́c đã kích thích hƣ́ng thú học tập, lôi cuốn HS vào hoạt động tích cƣ̣c , tƣ̣ lƣ̣c giải quyết vấn đề trong quá trình học tập . Quá trình học tập còn cho thấy sự phát triển hứng thú và năng lƣ̣c tƣ̣ lƣ̣c học tập ở nhóm TN cao hơn hẳn so với nhóm ĐC . - Trong quá trình học tập HS đƣợc đề xuất dƣ̣ đoán , trao đổi, thảo luận , đƣợc diễn đạt ý kiến của mình qua đó năng lƣ̣c nhận thƣ́c của HS đƣợc phát triển và qua đó HS cảm thấy tƣ̣ tin , mạnh dạn hơn , bớt đi sƣ̣ rụt rè vốn có . Đồng thời qua những hoạt động này GV kiểm soát đƣợc năng lƣ̣c nhận thƣ́c của HS, kịp thời khắc phục những khó khăn , vƣớng mắc , tƣ̀ đó đƣa ra nhƣ̃ng phƣơng hƣớng điều chỉnh , hoàn thiện tiến trình dạy học đã soạn thảo . - Kết quả phân tích thƣ̣c nghiệm cho thấy chất lƣợng h ọc tập của lớp TN cao hơn so với lớp ĐC và càng ở nhƣ̃ng bài sau chất lƣợng này càng đƣợc nâng lên . Điều đó chƣ́ng tỏ với PPDH mới này đã giúp HS nắm vƣ̃ng kiến thƣ́c hơn . Tiến trình dạy học đã soạn thảo không nhƣ̃ng phát h uy đƣợc tính tích cực, tƣ̣ lƣ̣c nhận thƣ́c mà còn nâng cao chất lƣợng học tập của HS . - Việc sƣ̉ dụng phƣơng pháp và thiết kế tiến trình dạy học đã soạn thảo trong đề tài là phù hợp với năng lƣ̣c phổ biến hiện có của cá c GV và cơ sở vật chất ở các trƣờng phổ thông . Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 123 - So sánh với các PPDH mà các GV vẫn thƣờng sƣ̉ dụng , thì phƣơng pháp và tiến trình dạy học mà đề tài đƣa ra có hiệu quả hơn trong việc tạo hƣ́ng thú , phát huy năng lực nhận thƣ́c tích cƣ̣c , tƣ̣ lƣ̣c của HS , đồng thời nâng cao đƣợc chất lƣợng học tập . Qua nhƣ̃ng nhận định trên cho thấy phƣơng án thiết kế tiến trình dạy học đƣợc soạn thảo trong đề tài có tính khả thi và có thể phát triển để sƣ̉ dụng rộng rãi không chỉ đối với các kiến thƣ́c phần “Sƣ̣ chuyển thể của các chất” mà còn có thể đƣợc áp dụng đối với rất nhiều kiến thức Vật lí cũng nhƣ với nhiều kiến thƣ́c khoa học khác . Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 124 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ * Kết luận Tƣ̀ kết quả thu đƣợc , đối chiếu với nhiệm vụ đặt ra , trong phạm vi nghiên cƣ́u của đề tài , chúng tôi đã giải quyết đƣợc những vấn đề lí luận và thƣ̣c tiễn sau: - Phân tích và làm rõ cơ sở lí luận củ a việc tổ chƣ́c hoạt động nhận thƣ́c tích cực, tƣ̣ lƣ̣c của HS . Trong đó chúng tôi nhấn mạnh vai trò của ngƣời học , ngƣời học phải tham gia một cách tích cƣ̣c và tƣ̣ lƣ̣c giải quyết vấn đề , nhiệm vụ học tập , GV chỉ là ngƣờ i tổ chƣ́c , hƣớng dẫn . Qua đó HS phát triển đƣợc năng lƣ̣c nhận thƣ́c , phát huy đƣợc tính tích cực , tƣ̣ lƣ̣c trong quá trình học tập và nâng cao đƣợc chất lƣợng kiến thức . - Dƣ̣a trên cơ sở lí luận , chúng tôi đã xây dựng đƣợc tiến trình dạy học giải quyết vấn đề vận dụng trong dạy học theo góc một số kiến thức phần “ Sƣ̣ chuyển thể của các chất” (SGK Vật lí 10 cơ bản) theo hƣớng phát huy tính tích cực, tƣ̣ lƣ̣c nhận thƣ́c của học sinh . - Quá trình TNSP đã chứng tỏ tính khả thi của tiến trình dạy học đã đƣợc soạn thảo trong đề tài . Kết quả thu đƣợc sau thƣ̣c nghiệm đã chƣ́ng tỏ phƣơng pháp và tiến trình dạy học đƣợc thiết kế trong đề tài không những đem lại hiệu quả trong việc nâng cao chất lƣợng nắm vƣ̃ng kiến thƣ́c mà còn phát triển đƣợc năng lƣ̣c giải quyết vấn đề , bồi dƣỡng năng lƣ̣c tƣ duy ở trình độ cao, phát huy đƣợc tính tích cực , tƣ̣ lƣ̣c nhận thƣ́c của HS trong quá trình học tập. * Kiến nghị Qua quá trình thƣ̣c nghiệm ở một số trƣờng phổ thông chúng tôi có một số kiến nghị sau : - Để phát huy đƣợc tính tích cƣ̣c , tƣ̣ lƣ̣c và năng lƣ̣c giải quyết vấn đề ở HS, đòi hỏi việc dạy học ở các tr ƣờng phổ thông phải đƣợc đổi mới một cách Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 125 toàn diện (cơ sở vật chất , trang thiết bị trƣờng học , các thiết bị thực hành , phƣơng pháp dạy học… ), trong đó đặc biệt chú trọng tới việc đổi mới PPDH theo hƣớng phát huy tính t ích cực của ngƣời học . - Cần khuyến khích , động viên , tạo điều kiện , bồi dƣỡng cho GV trong việc đổi mới PPDH nhằm đáp ƣ́ng đƣợc yêu cầu đổi mới PPDH trong chƣơng trình dự án phát triển giáo dục THPT . Cần tăng cƣờng thời lƣ ợng dạy học có sƣ̉ dụng các PPDH tích cƣ̣c , giảm bớt thời lƣợng dạy học có sử dụng các PPDH truyền thống . - Các trƣờng phổ thông cần tăng cƣờng các trang thiết bị dạy học hiện đại để có thể đáp ƣ́ng một cách tối đa , hiệu quả cho việc thực hiện các PPDH hiện đại mang tính tích cƣ̣c . - Đổi mới cách kiểm tra , đánh giá theo hƣớng liên tục và đa dạng . Do điều kiện thời gian có hạn và khuôn khổ của đề tài , chúng tôi mới chỉ tiến hành TNSP đƣ ợc một vòng ở một số lớp . Vì vậy việc đánh giá hiệu quả của nó thực sự chƣa mang tính khái quát cao . Nhƣng chúng tôi hy vọng rằng , kết quả nghiên cƣ́u của đề tài sẽ tạo điều kiện cho chúng tôi mở rộng nghiên cƣ́u của mì nh sang các phần kiến thƣ́c khác nhau của chƣơng trình , góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học Vật lí ở các trƣờng THPT . Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 126 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Ngọc Bảo (1995), Phát triển tính tích cực , tự lực của học sinh trong quá trình dạy học (Tài liệu bồi dưỡng chu kì 1993 – 1996 cho giáo viên THPT, Bộ Giáo dục và Đào tạo – Vụ giáo viên, Hà Nội. 2. Lƣơng Duyên Bình (Tổng chủ biên ) (2006), Vật lí 10 , NXB Giáo dục. 3. Nguyễn Lăng Bình (Chủ biên ), Đỗ Hƣơng Trà , Nguyễn Phƣơng Hồng , Cao Thị Thặng (2010), Dạy và học tích cực. Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học, NXB Đại học Sƣ phạm , Hà Nội. 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội (2002), Phương pháp dạy học môn Vật lí, Hà Nội. 5. Nguyễn Thị Phƣơng Dung (2009), Tổ chức dạy học dự án một số kiến thức chương “Chất rắn và chất lỏng . Sự chuyển thể” – Sách giáo khoa Vật lí 10 cơ bản, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục , Trƣờng Đạ i học Sƣ phạm Hà Nội , Hà Nội. 6. Đồng Thị Hoa (2007), Vận dụng lí thuyết kiến tạo trong dạy học một số kiến thức về “Chất lỏng” và “Sự chuyển thể” nhằm nâng cao chất lượng nắm vững kiến thức của học sinh các trường PTDTNT , Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục , Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên , Thái Nguyên. 7. Nguyễn Văn Khải (2009), Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học vật lí ở trường THPT (Tài liệu hướng dẫn tự bồi dưỡng cho giáo v iên vật lí THPT miền núi ). Đề tài B 2008 – TN04 – 22TĐ, Thái Nguyên . 8. Vũ Thanh Khiết , Vũ Thị Thanh Mai (2006), Các bài toán chọn lọc Vật lí 10 , NXB Giáo dục. 9. Nguyễn Diệu Linh (2004), Soạn thảo hệ thống bài tập thí ngh iệm và bài tập đồ thị nhằm ôn tập , củng cố và kiểm tra – đánh giá kiến thức Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 127 của học sinh khi học phần “Sự chuyển trạng thái” ở lớp 10 THPT thí điểm, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục , Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội, Hà Nội. 10. Luật giáo dục sƣ̉a đổi của Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ngày 14 tháng 06 năm 2005. 11. Vũ Quang (Tổng chủ biên ), Vật lí 6, NXB Giáo dục. 12. Nguyễn Đức Thâm , Nguyễn Ngọc Hƣng (2008), Tổ chức hoạt độ ng nhận thức cho học sinh trong dạy học vật lí ở trường phổ thông , NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội, Hà Nội. 13. Nguyễn Đƣ́c Thâm , Nguyễn Ngọc Hƣng , Phạm Xuân Quế (2002), Phương pháp dạy học vật lí ở trường phổ thông , NXB Đại học S ƣ phạm, Hà Nội. 14. Thông báo kết luận của Bộ chính trị về việc tiếp tục thƣ̣c hiện Nghị quyết TW II (khóa VIII ), Phương hướng phát triển giáo dục đến năm 2020, Ngày 15 tháng 04 năm 2009. 15. Phạm Hữu Tòng (2001), Lí luận dạy học vật lí ở trường Trung học , NXB Giáo dục. 16. Phạm Hữu Tòng (2004), Dạy học vật lí ở trường phổ thông theo định hướng phát triển hoạt động học tích cực , tự chủ , sáng tạo và tư duy khoa học, NXB Đại học Sƣ phạm, Hà Nội. 17. Bùi Trọng Tuân (2007), Nhiệt học, NXB Đại học Sƣ phạm, Hà Nội. 18. Thái Duy Tuyên (1999), Những vấn đề cơ bản của giáo dục học hiện đại, NXB Giáo dục. 19. Lê Văn (1978), Vật lí phân tử và nhiệt học, NXB Giáo dục. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 128 PHỤ LỤC 1 PHIẾU TRAO ĐỔI Ý KIẾN VỚI GIÁO VIÊN Họ và tên: ............................................................. Địa chỉ công tác: .......................................................................................... Xin đồng chí vui lòng cho biết một số vấn đề sau (đánh dấu X vào ô vuông nếu đồng chí lựa chon): I. Đồng chí có sử dụng thí nghiệm khi dạy bài:  Sự nóng chảy.  Sự bay hơi. Sự sôi.  Độ ẩm của không khí. Nguyên nhân khiến đồng chí không làm (hay làm không đủ) thí nghiệm trên trong quá trình giảng dạy là gì?  Không đủ dụng cụ thí nghiệm.  Dùng thí nghiệm mất nhiều thời gian giảng dạy.  Làm thí nghiệm trên lớp chƣa chắc thành công.  Thí nghiệm thiếu sức thuyết phục. II. Đồng chí đã chọn phƣơng án nào khi dạy các kiến thức ứng dụng ở cuối mỗi bài học?  Học sinh tự đọc SGK.  Học sinh đọc SGK và giáo viên giảng giải thêm.  Học sinh tích cực, tự lực tìm hiểu các kiến thức ứng dụng thông qua thực tế.  Giáo viên thông báo, giảng giải. Lí do nào khiến đồng chí lựa chọn phƣơng án trên?  Kiến thức ứng dụng không quan trọng.  Kiến thức này sẽ không có trong các kì thi.  Không có đủ thời gian, điều kiện cơ sở vật chất để học sinh tìm hiểu sâu. Các lí do khác: ........................................................................................................................ III. Theo đồng chí những khó khăn, sai lầm mà học sinh thƣờng gặp phải khi học là gì? 1. Bài “Sự nóng chảy”: Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 129 ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... 2. Bài “Sự bay hơi. Sự sôi”: ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... 3. Bài “Độ ẩm của không khí”: ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... Để khắc phục những khó khăn trên, đồng chí đã chọn phƣơng án nào sau đây:  Tăng thêm thời gian học.  Chỉ tập chung vào những kiến thức trọng tâm, để học sinh có thể làm tốt các bài thi.  Cho học sinh tham gia giải quyết các vấn đề thực tế một cách tích cực, tự lực để tự tìm hiểu về vấn đề đang đƣợc học. Phƣơng án khác: ..................................................................................................................... ...................................................................................................................... IV. Các hình thức hoạt động sau của học sinh đƣợc đồng chí sử dụng ở mức độ nào khi dạy học các bài trên: Nghe, nhìn, ghi chép những thông tin do giáo viên truyền đạt hay ghi trên bảng.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Đọc các kết luận, định nghĩa, định luật, quy tắc trong SGK.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Làm bài tập ứng dụng đơn giản.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Tự đề xuất, xây dựng giả thuyết.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Quan sát thí nghiệm do giáo viên biểu diễn.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Tự tiến hành thí nghiệm theo hướng dẫn của giáo viên.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 130 Tự đề xuất phương án thí nghiệm kiểm tra.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Tự thiết kế và tiến hành thí nghiệm.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Tranh luận với các bạn trong lớp về những nhận xét và kết luận.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Tự tìm hiểu những ứng dụng của các thiết bị máy móc trong đời sống và trong khoa học kĩ thuật  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Tham gia giải quyết các vấn đề phức tạp, liên quan đến nhiều kiến thức chuyên môn.  Thƣờng xuyên  Không thƣờng xuyên  Không sử dụng Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 131 PHỤ LỤC 2 BÀI KIỂM TRA Câu 1 (1đ). Chọn đáp án đúng: Trong quá trình nóng chảy hoặc đông đặc , nhiệt độ của chất rắn kết tinh: A. tăng lên B. giảm xuống C. không đổi D. tăng hoặc giảm tùy thuộc vào tƣ̀ng chất Câu 2 (1đ). Chọn đáp án đúng: Đối với chất rắn kết tinh, nhiệt độ nóng chảy: A. luôn lớn hơn nhiệt độ đông đặc B. luôn nhỏ hơn nhiệt độ đông đặc C. có thể thấp hoặc cao hơn nhiệt độ đông đặc D. bằng nhiệt độ đông đặc Câu 3 (1đ). Nhiệt lượng cần thiết cung cấp cho 0,5 kg nhôm ở nhiệt độ nóng chảy để nó nóng chảy hoàn toàn là bao nhiêu? Biết nhiệt nóng chảy riêng của nhôm là λ = 3,9.105 J/kg. A. 1,95.10 5 J B. 7,8.10 5 J C. 19,5.10 5 J D. 78. 10 5 J Câu 4 (1đ). Câu nào dưới đây không đúng khi nói về sự bay hơi và ngưng tụ? A. Sƣ̣ bay hơi xảy ra ở nhiệt độ bất kì và luôn kèm th eo sƣ̣ ngƣng tụ . B. Sự bay hơi chỉ xảy ra ở nhiệt độ cao, còn sự ngưng tụ chỉ xảy ra ở nhiệt độ thấp. C. Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí (hơi) ở bề mặt chất lỏng gọi là sự bay hơi. D. Quá trình chuyển từ thể k hí (hơi) sang thể lỏng gọi là sƣ̣ ngƣng tụ . Câu 5 (1đ). Để tăng nhiệt độ sôi của chất lỏng, người ta phải: A. tăng nhiệt lƣợng cần truyền cho khối chất lỏng . B. giảm áp suất ngoài tác dụng lên khối chất lỏng . C. tăng áp suất ngoài tác dụng lên khối chất lỏng. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 132 D. tăng khối lƣợng của khối chất lỏng . Câu 6 (1đ). Nhiệt lượng cần cung cấp cho nước trong quá trình sôi là 3,22.10 6 J. Biết nhiệt hóa hơi riêng của nước là L = 2,3.106 J/kg. Khối lượng nước đã biến thành hơi ở nhiệt độ sôi là: A. 0,7143 kg B. 7,406 kg C. 0,92 kg D. 1,4 kg Câu 7 (1đ). Câu nào dưới đây không đúng khi nói về áp suất hơi bão hòa? A. Ở một nhiệt độ nhất định áp suất hơi bão hòa có giá trị cực đại . B. Áp suất hơi bão hòa không phụ thuộc vào thể tích . C. Áp suất hơi bão hòa luôn tuân theo định luật Bôilơ-Mariốt. D. Áp suất hơi bão hòa tăng theo nhiệt độ . Câu 8 (1đ). Chọn câu đúng. A. Nhiệt độ càng cao thì độ ẩm cực đại càng lớn. B. Nhiệt độ càng cao thì độ ẩm cƣ̣c đại càng nhỏ . C. Nhiệt độ càng cao thì độ ẩm tuyệt đối càng lớn . D. Nhiệt độ càng cao thì độ ẩm tuyệt đối càng nhỏ . Câu 9 (1đ). Chọn đáp án đúng: Với cùng một độ ẩm tuyệt đối a: A. nếu nhiệt độ không khí tăng thì độ ẩm tỉ đối f tăng . B. nếu nhiệt độ không khí tăng thì độ ẩm tỉ đối f giảm. C. nếu nhiệt độ không khí giảm thì độ ẩm tỉ đối f giảm . D. thì độ ẩm tỉ đối là không đổi khi nhi ệt độ thay đổi. Câu 10 (1đ). Độ ẩm tỉ đối của không khí đo được ở 30oC là 70%. Biết độ ẩm cực đại của không khí ở 30oC là 30,29 g/m3. Độ ẩm tuyệt đối của không khí ở nhiệt độ đó là: A. 43,27 g/m 3 B. 4,327 g/m 3 C. 2,12 g/m 3 D. 21,2 g/m 3 Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 133 PHỤ LỤC 3 BÀI KIỂM TRA SỐ 1 I. TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN Câu 1 (1đ): Chọn câu đúng : Khi nung nóng một vật rắn đến khi nóng chảy , nhiệt độ của vật luôn tăng thì đó là: A. chất kết tinh. B. chất vô định hình. C. chất đơn tinh thể . D. chất đa tinh thể. Câu 2 (2đ): Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của nhiệt độ theo thời gian của một chất rắn kết tinh: Vật nóng chảy và đông đặc tương ứng với đoạn đồ thị: A. AB và CD. B. BC và EG. D. DE và EG. C. DE và GH. Trong khoảng thời gian từ 15 phút đến 20 phút vật ở trạng thái nào? A. rắn B. lỏng C. rắn và lỏng D. không xác định đƣợc Câu 3 (1đ): Trong các câu so sánh nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ đông đặc của chì ở một áp suất cho trước dưới đây, câu nào đúng? A. Nhiệt độ nóng chảy luôn lớn hơn nhiệt độ đông đặc . B. Nhiệt độ nóng chảy luôn nhỏ hơn nhiệt độ đông đặc . C. Nhiệt độ nóng chảy có thể cao hơn hoặc thấp hơn nhiệt độ đông đặc . D. Nhiệt độ nóng chảy bằng nhiệt độ đông đặc. toC 400 D 327 B C E G 30 A H 0 10 22 32 40 t(ph) Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 134 Câu 4 (1đ): Trong quá trình nóng chảy , chất rắn kết tinh có nhiệt độ không đổi vì nhiệt lượng cung cấp cho vật trong quá trình nóng chảy: A. chỉ làm tăng động năng trung bình của các phân tử cấu tạo nên vật còn thế năng tƣơng tác giƣ̃a chúng không đổi nên nhiệt độ nóng chảy không đổi . B. chỉ làm tăng thế năng tương tác giữa các phân tử cấu tạo nên vật còn động năng trung bình của chúng không đổi nên nhiệt độ nóng chảy không đổi. C. làm tăng thế năng tƣơng tác giữa các phân tử cấu tạo nên vật và làm giảm động năng trung bình của chúng nên nhiệt độ nóng chảy không đổi . D. làm tăng động năng trung bình của các phân tử cấu tạo nên vật và làm giảm thế năng tƣơng tác giữa chúng nên nhiệt độ nóng chảy của vật không đổi. Câu 5 (1đ): Nhiệt nóng chảy riêng của chất rắn phụ thuộc vào những yếu tố nào? A. Nhiệt độ của chất rắn và áp suất ngoài . B. Bản chất và nhiệt độ của chất rắn . C. Bản chất của chất rắn, nhiệt độ và áp suất ngoài . D. Bản chất của chất rắn. II. TRẮC NGHIỆM TƢ̣ LUẬN Câu 6 (2đ): Một chất rắn khi nóng chảy thì khối lượng riêng của nó có thay đổi không? Tại sao? Câu 7 (2đ): Cần phải có một lượng nước ở 100oC là bao nhiêu để làm nóng chảy hoàn toàn 5 g nước đá ở 0oC và có nhiệt độ cuối cùng là 0oC. Biết nhiệt nóng chảy riêng của nước đá là λ = 3,4.105 J/kg và nhiệt dung riêng của nước là 4180 J/(kg.K). Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 135 PHỤ LỤC 4 BÀI KIỂM TRA SỐ 2 I. TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN Câu 1 (1đ): Trong các đặc điểm sau , đặc điểm nào không phải của sự bay hơi? A. Xảy ra ở nhiệt độ bất kì B. Luôn kèm theo sƣ̣ ngƣng tụ . C. Xảy ra trên mặt thoáng chất lỏng . D. Chỉ xảy ra ở nhiệt độ cao. Câu 2 (1đ): Để có hơi bão hòa thì: A. số phân tƣ̉ chất lỏng bay hơi phải bằng số phân tƣ̉ hơi ngƣng tụ . B. số phân tƣ̉ chất lỏng bay hơi phải lớn hơn số phân tƣ̉ hơi ngƣng tụ . C. số phân tƣ̉ chất lỏng bay hơi phải nhỏ hơn số phân tƣ̉ hơi ngƣng tụ . D. số phân tử chất lỏng bay hơi phải bằng số phân tử hơi ngưng tụ trong một đơn vị thời gian. Câu 3 (1đ): Để tăng nhiệt độ sôi của chất lỏng, ta phải: A. tăng nhiệt lƣợng truyền cho khối chất lỏng . B. tăng áp suất ngoài tác dụng lên khối chất lỏng. C. tăng diện tích mặt ngoài của khối chất lỏng . D. tăng khối lƣợng khối chất lỏng . Câu 4 (2đ): Đồ thị biểu diễn nhiệt độ của nước theo thời gian: t o C B C 100 25 D A 0 t (ph) 10 20 30 Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 136 Đoạn đồ thị nào tương ứng với quá trình sôi? A. AB B. BC C. CD D. Không xác định đƣợc Khoảng thời gian nào diễn ra quá trình bay hơi và ngưng tụ? A. Tƣ̀ 0 phút đến 10 phút. B. Tƣ̀ 10 phút đến 20 phút. C. Tƣ̀ 20 phút đến 30 phút. D. Tất cả thời gian trên. Câu 5 (1đ): Một lượng hơi nước bão hòa ở 100oC chiếm một thể tích nào đó . Áp suất của hơi nước sẽ là bao nhiêu nếu thể tích của hơi giảm đi một nửa khi nhiệt độ không đổi? A. 2 atm B. 1 atm C. 0,5 atm D. Không thể biết II. TRẮC NGHIỆM TƢ̣ LUẬN Câu 6 (1,5đ): Có thể làm cho nước sôi mà không cần đun được không ? Nếu có thì làm thế nào? Câu 7 (2,5đ): Cần cung cấp một nhiệt lượng bằng bao nhiêu để làm cho 100 g nước lấy ở 25oC sôi ở 100oC và 20% khối lượng của nó đã hóa thành hơi khi sôi . Cho nhiệt dung riêng của nước là c = 4180 J/(kg.K), nhiệt hóa hơi riêng của nước là L = 2,3.106 J/kg. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 137 PHỤ LỤC 5 BÀI KIỂM TRA SỐ 3 I. TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN Câu 1 (1đ): Chọn câu đúng: Khi nhiệt độ không khí tăng thì: A. độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cƣ̣c đại đều tăng nhƣ nhau nên độ ẩm tỉ đối không thay đổi . B. độ ẩm tuyệt đối giảm , còn độ ẩm cực tăng nên độ ẩm tỉ đối giảm . C. độ ẩm tuyệt đố i tăng chậm , còn độ ẩm cực đại tăng nhanh hơn nên độ ẩm tỉ đối giảm. D. độ ẩm tuyệt đối không thay đổi , còn độ ẩm cực đại giảm nên độ ẩm tỉ đối tăng. Câu 2 (1đ): Trường hợp nào dưới đây ta cảm thấy ẩm nhất? A. Trong 1 m 3 không khí chƣ́a 10 g hơi nƣớc ở 25oC. B. Trong 1 m 3 không khí chƣ́a 4 g hơi nƣớc ở 5oC. C. Trong 1 m 3 không khí chứa 28 g hơi nước ở 30oC. D. Trong 1 m 3 không khí chƣ́a 7 g hơi nƣớc ở 10oC. Câu 3 (1đ): Khi áp suất riêng phần của hơi nước t rong không khí tăng thì độ ẩm tuyệt đối của không khí sẽ thay đổi thế nào? A. Tăng B. Giảm C. Không đổi D. Không xác định đƣợc . Câu 4 (1đ): Khi nói về độ ẩm cực đại, câu nào dưới đây là không đúng? A. Khi làm nóng không khí , lượng hơi nước trong không khí tăng và không khí có độ ẩm cực đại. B. Khi làm lạnh không khí đến một nhiệt độ nào đó , hơi nƣớc trong không khí trở lên bão hòa và không khí có độ ẩm cƣ̣c đại . C. Độ ẩm cực đại là độ ẩm của không khí bão hòa hơi nƣớc . D. Độ ẩm cực đại có độ lớn bằng khối lƣợng riêng của hơi nƣớc bão hòa trong không khí tính theo đơn vị g /m3. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 138 Câu 5 (1đ): Một bình kín dung tích 10 lít chứa đầy không khí ẩm ở nhiệt độ phòng và áp suất khí quyển . Lượng nước trong bình là 1 mol. Khi nâng nhiệt độ lên thêm 10oC và nước trong bình không bay hơi hết thì: A. độ ẩm tỉ đối của không khí trong bình giảm , độ ẩm tuyệt đối không đổi . B. độ ẩm tỉ đối của không khí trong bình tăng , độ ẩm tuyệt đối không đổi . C. độ ẩm tỉ đối của không khí trong bình không đổi, độ ẩm tuyệt đối tăng. D. độ ẩm tỉ đối của không khí trong bình tăng , độ ẩm tuyệt đối tăng . Câu 6 (1đ): Ẩm kế khô – ướt, nếu nhiệt kế ướt chỉ nhiệt độ giảm , còn nhiệt kế khô chỉ nhiệt độ không đổi thì có thể kết luận gì về độ ẩm tỉ đối của không khí? A. Tăng B. Giảm C. Không đổi D. Chƣa đủ điều kiện để xác định II. TRẮC NGHIỆM TƢ̣ LUẬN Câu 7 (2,5đ): Nhiệt độ của không khí trong phòng là 25oC. Nếu hạ nhiệt độ của không khí trong phòng xuống còn 15oC thì hơi nước trong không khí của căn phòng trở lên bão hòa. a) Hãy tính độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm tỉ đối của không khí trong phòng. b) Cho kích thước căn phòng là 50 m3. Hãy tính lượng hơi nước trong phòng. Câu 8 (1,5đ): Tại sao trong những ngày mùa đông giá lạnh , ta lại có thể nhìn thấy hơi thở của chính mình? Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 139 PHỤ LỤC 6 KẾT LUẬN - Quá trình chuyển từ thể rắn sang thể lỏng gọi là sự nóng chảy. Quá trình chuyển ngƣợc lại từ thể lỏng sang thể rắn gọi là sự đông đặc. - Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với một cấu trúc tinh thể) có nhiệt độ nóng chảy không đổi xác định ở mỗi áp suất cho trƣớc. Các chất rắn vô định hình không có nhiệt độ nóng chảy xác định. KẾT LUẬN - N iệt lƣợng Q cung cấp cho chất rắ trong quá trì nóng chảy gọi là nhiệt nóng chảy: Q = λm trong đó m là khối lƣợng của chất rắn, λ là nhiệt nóng chảy riêng của chất rắn và đo bằng J/kg. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 140 PHỤ LỤC 7 KẾT LUẬN - Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí (hơi) ở bề mặt chất lỏng gọi là sự bay hơi. Quá trình chuyển ngƣợc lại từ thể khí sang thể lỏng gọi là sự ngƣng t ụ. Sự bay hơi xảy ra ở nhiệt độ bất kì và luôn kèm theo sự ngƣng tụ. KẾT LUẬN - Khi tốc độ bay hơi lớn hơn tốc độ gƣng ụ, áp suất hơi tăng dần và hơi ph ía trên bề mặt chất lỏng là hơi khô. Hơi khô tuân theo định luật Bôilơ – Mariốt. KẾT LUẬN - Khi tốc độ bay h i bằng tốc độ ngƣng tụ, hơi ở phía trên bề mặt chất lỏng là hơi bão hoà có áp suất đạt giá trị cực đại gọi là áp suất hơi bão hoà. Áp suất hơi bão hoà không phụ thuộc thể tích và không tuân theo định luật Bôilơ – Mariốt, nó chỉ phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của chất lỏng. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 141 PHỤ LỤC 7 KẾT LUẬN - Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí (hơi) xảy ra ở cả bên trong và trên bề mặt chất lỏng gọi là sự sôi. - Mỗi chất lỏng sôi ở nhiệt độ xác định và không đổi. KẾT LUẬN - Nhiệt độ sôi của chất lỏng phụ thuộc vào áp suất chất khí ở phía trên bề mặt chất lỏng. Áp suất chất khí càng lớn, nhiệt độ sôi của chất lỏng càng cao. KẾT LUẬN - Nhiệt lƣợng Q cung cấp cho khối chất lỏng trong khi sôi gọi là nhiệt hoá hơi của khối chất lỏng ở nhiệt độ sôi: Q = L.m trong đó m là khối lƣợng phần chất lỏng biến thành hơi, L là nhiệt hoá hơi riêng của khối chất lỏng và đo bằng J/kg. Luận văn thạc sĩ Nguyê ̃n Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 142 PHỤ LỤC 8 KẾT LUẬN - Độ ẩm tuyệt đối a của không khí là đại lƣợng đo bằng khối lƣợng hơi nƣớc (tính ra gam) chứa trong 1 m3 không khí. - Độ ẩm cực đại A là độ ẩm tuyệt đối của không khí chứa hơi nƣớc bão hoà, giá trị của nó tăng theo nhiệt độ. Đơn vị đo c ủa các đại lƣợng này đều là g/cm3. KẾT LUẬN - Độ ẩm tỉ đối f của không khí là đại lƣợng đo bằng tỉ số phần trăm giữa độ ẩm tuyệt đối a và độ ẩm cực đại A của khô khí ở cùng một nhiệt độ: f = (a/A).100% hoặc tính gần đúng bằng tỉ số phần trăm giữa áp suất riêng phần p của hơi nƣớc và áp suất pbh của hơi nƣớc bão hoà trong không khí ở cùng một nhiệt độ: f = (p/pbh).100% - Không khí càng ẩm thì độ ẩm tỉ đối của nó càng cao. - Có thể đo độ ẩm không khí bằng các loại ẩm kế.