Luận văn Ứng dụng phần mềm powerpoint thiết kế mô hình động dạy học phần di truyền sinh học 9 (trung học cơ sở)

ỨNG DỤNG PHẦN MỀM POWERPOINT THIẾT KẾ MÔ HÌNH ĐỘNG DẠY HỌC PHẦN DI TRUYỀN SINH HỌC 9 (TRUNG HỌC CƠ SỞ) LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.1. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học đã được Đảng, Nhà nước và Bộ GD& ĐT đặc biệt chú ý trong những năm gần đây và đã được đề cập trong nhiều văn bản có tính pháp lí cao Nghị quyêt hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương khoá VIII đã chỉ rõ: “Tập trung đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến vào quá trình dạy học, .”[9]. Báo cáo của Bộ Chính trị tại hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX đã đề ra những nhiệm vụ đổi mới từ năm 2001- 2010 trong đó có nhiệm vụ nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo: “Tập trung vào việc chỉ đạo đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giáo dục theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, sử dụng công nghệ thông tin tiếp cận với trình độ tiên tiến của khu vực và quốc tế”[2]. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ X tiếp tục đề cập và nhấn mạnh về định hướng đổi mới PP giáo dục: ”Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lí, nội dung, phương pháp dạy và học thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, chấn hưng nền giáo dục Việt Nam”[10]. Điều 5 Luật Giáo dục nước CHXHCN Việt Nam năm 2005 cũng đã ghi rõ về yêu cầu nội dung, phương pháp giáo dục phổ thông, trong đó: ”Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”[20]. Nhằm tăng cường hiệu quả của việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy, sử dụng công nghệ thông tin làm công cụ đắc lực hỗ trợ cho việc đổi mới phương pháp dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, ngày 30/09/2008, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã có chỉ thị số 55/2008/CT- BGD ĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành GD giai đoạn 2008- 2012 [3]. Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến vào dạy học đang trở thành xu thế tất yếu. Trong đó tin học thực sự trở thành một phương tiện hỗ trợ đắc lực cho dạy học. Tin học có vai trò tích cực trong việc thúc đẩy sự ra đời của nhiều lí thuyết mới, của nhiều ngành khoa học mới. Do vậy, việc dạy học muốn đạt được chất lượng cao cần phải thích ứng được những điều kiện công nghệ mới và tận dụng những thành tựu của tin học. Đặc biệt đối với những nước chậm phát triển như nước ta đây là con đường đi tắt đón đầu nhanh nhất để loại bỏ sự cách biệt về GD với những nước phát triển. 1.2. Xuất phát từ ưu thế của phương tiện trực quan nói chung và phần mềm dạy học nói riêng trong quá trình dạy học Quá trình dạy học thực chất là một hệ thống thông báo giữa thầy và trò, trong đó điều quan trọng là sự truyền thông tin, lĩnh hội và xử lí thông tin. Sự truyền thông tin được diễn ra trên các kênh: kênh thị giác, kênh thính giác và kênh khứu giác, trong đó kênh thị giác là kênh có khả năng truyền thông tin lớn nhất điều đó cho thấy việc sử dụng các phương pháp trực quan trong dạy học sẽ tạo điều kiện cho học sinh hình thành khái niệm nhanh hơn, ghi nhớ tốt hơn, học tập chất lượng hiệu quả hơn. Phương pháp trực quan luôn gắn liền với việc sử dụng các phương tiện trực quan như: máy chiếu, mô hình, tranh vẽ . ngoài các phương tiện vật chất hoá thì phần mềm dạy học đã và đang thể hiện ưu thế của mình. Phần mềm dạy học là một phương tiện trực quan hữu hiệu có tác dụng kích thích tính tích cực, độc lập, sáng tạo của người học, giúp người dạy học thực hiện tốt việc phân hoá, cá thể hoá trong dạy học. Đây cũng là một trong những lí do mà Bộ Giáo dục và Đào tạo nước ta đã đề ra kế hoạch thực hiện „„Năm học 2008 - 2009 là năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT .”[5]. MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn 3 Mục lục 4 Danh mục các chữ viết tắt trong luận văn 5 PHẦN MỞ ĐẦU 6 Chương 1: Tổng quan tài liệu 11 1.1. Tình hình nghiên cứu ứng dụng CNTT trong dạy học 11 1.2. Vai trò của phương tiện trực quan trong dạy học sinh học 19 1.3. Cấu trúc nội dung và thành phần kiến thức cơ bản của phần di 23 truyền Sinh học 9 1.4. Hiện trạng sử dụng PTDH phần di truyền Sinh học 9 ở trường 28 THCS hiện nay Chương 2: Sử dụng hiệu ứng của PowerPoint thiết kế mô hình 30 động dạy học phần di truyền Sinh học 9 2.1. Hiện trạng ứng dụng PowerPoint trong dạy học 30 2.2. Nguyên tắc thiết kế mô hình động 32 2.3. Quy trình thiết kế mô hình động 39 2.4. Sử dụng các mô hình động để thiết kế giáo án dạy học các cơ 63 chế và quá trình sinh học phần di truyền Sinh học 9- THCS theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của HS Chương 3: Thực nghiệm sư phạm 66 3.1. Mục đích thực nghiệm 66 3.2. Phương pháp thực nghiệm 66 3.3. Kết quả thực nghiệm 67 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO 83 PHẦN PHỤ LỤC 87