Luận văn Xây dựng bộ đề phần hóa học vô cơ giúp học sinh THPT tăng cường khả năng tự kiểm tra - đánh giá

định lượng. 2.2.6.2. Thiết lập ma trận hai chiều Bảng 2.6. Ma trận hai chiều chương Sắt và một số kim loại khác Biết Hiểu Vận dụng Tổng TNKQ TNTL TNKQ TNTL TNKQ TNTL Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài cùng, tính chất vật lý của sắt 0,35 0,35 Tính chất hóa học của sắt 0,7 0,35 0,7 1 2,75 Tính chất vật lý, nguyên tắc điều chế và ứng dụng của một số hợp chất của sắt 0,35 0,35 Tính chất hóa học các hợp chất của sắt 0,35 0,7 0,7 1 2,75 Vị trí, cấu hình electron hóa trị, tính chất vật lý, tính chất hóa học của crom, đồng, niken, kẽm, chì, thiếc 1,4 0,35 1,75 Tính chất của hợp chất của crom, đồng 0,7 0,35 1 2,05 Cộng 11 3 6 10 2.2.6.3. Xây dựng các đề kiểm tra ĐỀ SỐ 1 A. TRẮC NGHIỆM 1. Biết cấu hình electron của Fe: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2. Xác định vị trí của Fe trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. A. Số thứ tự: 26; chu kỳ 4; nhóm VIIIB. B. Số thứ tự: 25; chu kỳ 3; nhóm IIB. C. Số thứ tự: 26; chu kỳ 4; nhóm IIA. D. Số thứ tự: 20; chu kỳ 3; nhóm VIIIA. 2. Phản ứng nào sau đây không xảy ra? A. Fe + CuCl2 → Cu + FeCl2. B. Fe + 2FeCl3 → 3FeCl2. C. Cu + 2FeCl3 → CuCl2 + 2 FeCl2. D. Fe + Cl2 → FeCl2. 3. Để m (gam) bột sắt ngoài không khí một thời gian sau thu được 12g hỗn hợp A gồm các oxit FeO, Fe3O4, Fe2O3 và Fe. Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp trong dung dịch HNO3 thu được 2,24 lít khí NO duy nhất (đktc). m có giá trị là A. 5,6g. B. 10,08g. C. 11,2g. D. 6,72g. 4. Cho các chất: khí Cl2, dung dịch NaOH, bột Al, dung dịch HNO3. Số chất tác dụng được với ion Fe2+ là A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 5. Thêm dd NaOH dư vào dd chứa 0,3 mol Fe(NO3)3. Lọc kết tủa đem nung đến khối lượng không đổi thì thu được khối lượng chất rắn là A. 24g. B. 32,1g. C. 48g. D. 96g. 6. Chỉ dùng một dung dịch nào trong các dung dịch sau đây để phân biệt 2 chất rắn Fe2O3 và Fe3O4? A. Dung dịch HCl. B. Dung dịch HNO3 lõang. C. Dung dịch H2SO4 loãng. D. Tất cả đều được. 7. Để bảo quản dung dịch FeSO4 trong không khí không bị oxi hóa thành Fe 3+, ta có thể dùng A. Mg. B. Zn. C. Na. D. Fe. 8. Fe là kim loại có tính khử ở mức độ A. rất mạnh. B. mạnh. C. trung bình. D. yếu. 9. Cho bột Fe vào dung dịch HNO3 loãng, phản ứng kết thúc thấy có bột Fe còn dư. Dung dịch thu được sau phản ứng là A. Fe(NO3)3. B. Fe(NO3)2. C. Fe(NO3)3, HNO3. D. Fe(NO3)2, Fe(NO3)3. 10. Nguyên liệu sản xuất thép là A. gang. B. quặng hematit. C. quặng manhetit. D. quặng pirit. 11. Trong hợp chất, crom có các số oxi hóa phổ biến là A. +1; +2; +3. B. +2; +3; +6. C. +2; +4; +6. D. +1; +3; +5. 12. Cho 3,2g Cu tác dụng với dung dịch HNO3 đặc dư thì thể tích khí NO2 (đktc) thu được là A. 1,12 lít. B. 2,24 lít. C. 3,36 lít. D. 4,48 lít. 13. Cho lượng H2 đi qua 0,8g CuO nung nóng. Sau phản ứng thu được 0,672g chất rắn. Hiệu suất khử CuO thành Cu là A. 60%. B. 80%. C. 90%. D. 75%. 14. Hòa tan Fe trong HNO3 dư thấy sinh ra hỗn hợp khí chứa 0,03 mol NO2 và 0,02 mol NO. Khối lượng Fe đã dùng là: A. 0,56g. B. 1,12g. C. 1,68g. D. 2,24g. 15. Hợp kim nào sau đây không phải là của đồng? A. Đồng thau. B. Đồng thiếc. C. Contantan. D. Electron. 16. Ngâm một đinh sắt trong 100ml dung dịch CuCl2 1M, giả thiết Cu tạo ra bám hết vào đinh sắt. Sau khi phản ứng xong lấy đinh sắt ra sấy khô, khối lượng đinh sắt tăng A. 15,5g. B. 0,8g. C. 2,7g. D. 2,4g. 17. Đồng kim loại phản ứng được với A. dung dịch Fe(NO3)2. B. dung dịch FeCl3. C. dung dịch HCl đặc. D. dung dịch NaCl. 18. Trong các cấu hình electron của nguyên tử và ion crom sau đây, cấu hình electron nào không đúng? A. 24Cr: [Ar] 3d 5 4s1. B. 24Cr: [Ar] 3d 4 4s2. C. 24Cr 2+: [Ar] 3d4. D. 24Cr 3+: [Ar] 3d3. 19. Cho các kim loại: Fe, Cu, Ni, Co. Kim loại không có tính nhiễm từ là A. Fe. B. Cu. C. Ni. D. Co. 20. Trong các dãy chất sau đây, dãy chỉ gồm chất lưỡng tính là A. Cr(OH)3, Fe(OH)2, Mg(OH)2. B. Cr(OH)3, Zn(OH)2, Mg(OH)2. C. Cr(OH)3, Zn(OH)2, Pb(OH)2. D. Cr(OH)3, Pb(OH)2, Mg(OH)2. B. TỰ LUẬN 1. Cho kim loại crom nóng đỏ vào bình khí clo. Khi phản ứng hoàn thành cho thêm nước vào bình với sự có mặt của một chất khử để hòa tan sản phẩm. Sau đó rót từ từ dung dịch KOH vào bình. Lúc đầu ta thấy có kết tủa màu xám xanh, sau đó kết tủa dần dần tan. Viết phương trình hóa học của các hiện tượng xảy ra. 2. Hòa tan 10g hỗn hợp Fe và Fe2O3 bằng 1 lượng dung dịch HCl vừa đủ thu được 1,12 lít H2 (đktc) và dung dịch A. a) Tính phần trăm khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp. b) Cho dung dịch A tác dụng với dung dịch NaOH dư. Lấy kết tủa thu được đem nung trong không khí đến khối lượng không đổi được chất rắn B. Xác định khối lượng chất rắn B. Cho Na = 23; Fe = 56; Cu = 64; N = 14; O = 16; H = 1 ---- HẾT ---- ĐÁP ÁN ĐỀ 1 A. TRẮC NGHIỆM (Mỗi câu 0,35đ) 1. A 6. B 11. B 16. B 2. D 7. D 12. B 17. B 3. B 8. C 13. B 18. B 4. D 9. B 14. C 19. B 5. A 10. A 15. D 20. C B. TỰ LUẬN (3 điểm) Câu Ý Nội dung Điểm 1 (0,75đ) 2Cr + 3Cl2 → 2CrCl3 CrCl3 + 3KOH → Cr(OH)3↓xám xanh + 3KCl Cr(OH)3 + KOH → KCrO2 + 2H2O 0,25 0,25 0,25 2 (2,25đ) a (0,75đ) Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 0,05 0,05 0,05 (mol) Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O 0,045 0,09 (mol) mFe = 56.0,05 = 2,8 (g) %Fe = 28%; %Fe2O3 = 72% 0,25 0,25 0,25 b (1,5đ) mFe2O3 = 10 – 2,8 = 7,2 (g) nFe2O3 = 0,045 mol FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2 + 2NaCl 0,05 0,05 (mol) FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl 0,09 0,09 (mol) 4Fe(OH)2 + O2 ot 2Fe2O3 + 4H2O 0,05 0,025 (mol) 2Fe(OH)3 ot Fe2O3 + 3H2O 0,09 0,045 (mol) mB = (0,025 + 0,045).160 = 11,2 (g) 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 ĐỀ SỐ 2 A. TRẮC NGHIỆM 1. Đốt cháy sắt trong không khí ở nhiệt độ cao thu được A. Fe2O3. B. Fe3O4. C. FeO. D. FeO4. 2. Cho sắt (dư) vào dung dịch HNO3 loãng thu được A. dung dịch muối sắt (II) và NO. B. dung dịch muối sắt (III) và NO. C. dung dịch muối sắt (III) và N2O. D. dung dịch muối sắt (II) và NO2. 3. Dung dịch muối FeCl3 không tác dụng với kim loại nào sau đây? A. Zn. B. Fe. C. Cu. D. Ag. 4. Phát biểu nào dưới đây cho biết bản chất của quá trình luyện thép? A. Khử quặng sắt thành sắt tự do. B. Điện phân dung dịch muối sắt (III). C. Khử hợp chất của kim loại thành kim loại tự do. D. Oxit hóa các nguyên tố trong gang thành oxit, loại oxit dưới dạng khí hoặc xỉ. 5. Hiện tượng nào dưới đây được mô tả không đúng? A. Thêm NaOH vào dung dịch FeCl3 màu vàng nâu thấy xuất hiện kết tủa đỏ nâu. B. Thêm một ít bột sắt vào lượng dư dung dịch AgNO3 thấy xuất hiện dung dịch màu xanh nhạt. C. Thêm Fe(OH)3 màu đỏ nâu vào dung dịch H2SO4 thấy hình thành dung dịch màu vàng nâu. D. Thêm Cu vào dung dịch Fe(NO3)3 thấy dung dịch chuyển từ màu vàng nâu sang màu xanh. 6. Cu có thể tan trong dung dịch chất nào sau đây? A. CaCl2. B. NiCl2. C. Fe(NO3)3. D. NaNO3. 7. Fe có số thứ tự là 26. Fe3+ có cấu hình electron là A. 1s22s22p63s23p64s23d3. B. 1s22s22p63s23p63d6. C. 1s22s22p63s23p63d5. D. 1s22s22p63s23p63d64s2. 8. Có năm ống nghiệm đựng riêng biệt các dung dịch loãng FeCl3, NH4Cl, Cu(NO3)2, FeSO4 và AlCl3. Chọn một trong các hoá chất sau để có thể phân biệt từng chất trên: A. NaOH. B. Quỳ tím. C. BaCl2. D. AgNO3. 9. Cho 4,8g kim loại R có hóa trị II tan hoàn toàn trong dung dịch HNO3 loãng thu được 1,12 lít khí NO duy nhất (đktc). Kim loại R là: A. Zn. B. Fe. C. Cu. D Mg. 10. Hòa tan 2,16g FeO trong lượng dư dd HNO3 loãng thu được V lít NO duy nhất (đktc). V có giá trị A. 0,224 lít. B. 0,336 lít. C. 0,448 lít. D. 2,24 lít. 11. Khử hoàn toàn 11,6g sắt oxit bằng CO ở nhiệt độ cao. Dẫn khí sinh ra vào dung dịch Ca(OH)2 dư tạo ra 20g kết tủa. Công thức của sắt oxit là A. FeO. B. Fe3O4. C. Fe2O3. D. Không xác định được. 12. Nhúng thanh sắt vào 100 ml dung dịch Cu(NO3)2 0,1M. Đến khi phản ứng hoàn toàn thì thấy khối lượng thanh sắt A. tăng 0,08g. B. tăng 0,8g. C. giảm 0,08g. D. giảm 0,56g. 13. Dung dịch nào sau đây không hòa tan được đồng kim loại? A. Dung dịch FeCl3. B. Dd hỗn hợp NaNO3 và HCl. C. Dung dịch HCl. D. Dung dịch HNO3. 14. Khối lượng bột nhôm cần dùng để có thể điều chế được 78g crom bằng phương pháp nhiệt nhôm là A. 20,25g. B. 35,695g. C. 40,5g. D. 81g. 15. Hòa tan Fe trong HNO3 dư thấy sinh ra hỗn hợp khí chứa 0,03 mol NO2 và 0,02 mol NO. Khối lượng Fe bị hòa tan là A. 0,56g. B. 1,12g. C. 1,68g. D. 2,24g. 16. Khi đồ dùng bằng đồng bị oxi hoá, người ta có thể dùng hoá chất nào sau đây để đồ dùng sáng đẹp như mới? A. Dung dịch NH3. B. Dung dịch C2H5OH, đun nóng. C. Dung dịch HCl. D. Dung dịch HNO3. 17. Nhúng thanh sắt vào dung dịch CuSO4. Quan sát thấy hiện tượng gì? A. Thanh Fe có màu trắng, dung dịch nhạt dần màu xanh. B. Thanh Fe có màu đỏ, dung dịch nhạt dần màu xanh. C. Thanh Fe có màu trắng xám và dung dịch có màu xanh. D. Thanh Fe có màu đỏ, dung dịch có màu xanh. 18. Cấu hình electron của ion Cr3+ là A. [Ar]3d5. B. [Ar]3d4. C. [Ar]3d3. D. [Ar]3d2. 19. Phát biểu nào dưới đây không đúng? A. Crom có màu trắng, ánh bạc, dễ bị mờ đi trong không khí. B. Crom là một kim loại cứng (chỉ thua kim cương), cắt được thủy tinh. C. Crom là kim loại khó nóng chảy (nhiệt độ nóng chảy là 1890oC). D. Crom thuộc kim loại nặng (khối lượng riêng là 7,2 g/cm3). 20. Quá trình sản xuất gang từ quặng sắt được thực hiện trong A. lò cao. B. lò quay. C. lò phun. D. lò điện. B. TỰ LUẬN 1. Viết phương trình hóa học hoàn thành chuỗi chuyển hóa sau: Cu → Cu(NO3)2 → Cu(OH)2 → CuO → Cu 2. Để phân tích hỗn hợp gồm bột sắt và sắt oxit, người ta làm các thí nghiệm sau: - Lấy 14,4g hỗn hợp hòa tan trong dung dịch HCl 2M thu được 1,12 lít khí (đktc). - Cho dung dịch thu được vào dung dịch NaOH dư, lọc kết tủa, làm khô và nung trong không khí ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi thu được 16g chất rắn. Tính: a) Thành phần khối lượng hỗn hợp đầu. b) Công thức của sắt oxit. Cho Na = 23; Fe = 56; Cu = 64; C = 12; O = 16; H = 1 ---- HẾT ---- ĐÁP ÁN ĐỀ 2 A. TRẮC NGHIỆM (Mỗi câu 0,35đ) 1. B 6. C 11. B 16. C 2. A 7. C 12. A 17. B 3. D 8. A 13. C 18. C 4. D 9. C 14. C 19. A 5. B 10. A 15. C 20. A B. TỰ LUẬN (3 điểm) Câu Ý Nội dung Điểm 1 (1đ) Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O Cu(NO3)2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaNO3 Cu(OH)2 ot CuO + H2O CuO + H2 ot Cu + H2O 0,25 0,25 0,25 0,25 2 (2đ) a (0,5đ) Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 FexOy + 2yHCl → xFeCl2y/x + yH2O (1) nFe = nH2 = 0,05 mol  mFe = 2,8g; moxit = 11,6g 0,5 b (1,5đ) FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2 + 2NaCl xFeCl2y/x + 2yNaOH → xFe(OH)2y/x + 2yNaCl 4Fe(OH)2 + 2O2 ot 2Fe2O3 + 4H2O (2) 4xFe(OH)2y/x + yO2 ot2xFe2O3 + 4yH2O (3) noxit (2) + noxit (3) = 0,1 mol  noxit (3) = 0,1 – 0,025 = 0,075 mol FexOy → xFeCl2y/x → xFe(OH)2y/x → x/2Fe2O3 11,6g 0,075 mol  0,075.(56x + 16y) = 11,6.x/2  x : y = 3 : 4 Vậy công thức của sắt oxit là: Fe3O4 0,5 0,25 0,25 0,5 ĐỀ SỐ 3 A. TRẮC NGHIỆM 1. Cho các kim loại: Fe, Cu, Zn, Ag. Số kim loại tác dụng được với ion Fe3+ là A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 2. Hợp chất nào sau đây của sắt vừa thể hiện tính khử vừa thể hiện tính oxi hóa? A. FeO. B. Fe2O3. C. FeCl3. D. Fe(NO3)3. 3. Cấu hình electron nào dưới đây viết đúng? A. 26Fe: [Ar] 4s 1 3d7. B. 26Fe 2+: [Ar] 3d4 4s2. C. 26Fe 2+: [Ar] 4s2 3d4. D. 26Fe 3+: [Ar] 3d5. 4. Cho oxit sắt từ phản ứng với dung dịch H2SO4 loãng dư thu được A. muối sắt (II). B. hỗn hợp muối sắt (II) và (III). C. muối sắt (III). D. chất rắn không tan. 5. Thành phần chủ yếu của gang bao gồm: A. sắt và carbon. B. sắt và nhôm. C. sắt và silic. D. sắt và sắt oxit. 6. Sắt phản ứng với chất nào sau đây tạo được hợp chất trong đó sắt có hóa trị (III)? A. dung dịch H2SO4 loãng. B. dung dịch HCl đậm đặc. C. dung dịch CuSO4. D. dung dịch HNO3 loãng. 7. Cho hỗn hợp Fe, Cu phản ứng với dung dịch HNO3 loãng thu được dung dịch chỉ chứa 1 chất tan và kim loại dư. Chất tan đó là A. Cu(NO3)2. B. HNO3. C. Fe(NO3)2. D. Fe(NO3)3. 8. Cho các chất sau: (1): Cl2; (2): I2; (3): HNO3; (4): H2SO4 đặc nguội. Khi cho Fe tác dụng với chất nào trong số các chất trên đều tạo được hợp chất trong đó sắt có hóa trị III? A. (1), (2). B. (1), (2), (3). C. (1), (3). D. (1), (3), (4). 9. Trong số các cặp kim loại sau, cặp nào bền vững trong không khí và nước nhờ có màng oxit bảo vệ? A. Fe và Al. B. Fe và Cr. C. Al và Cr. D. Cu và Al. 10. Chất rắn, khan nào dưới đây được dùng để phát hiện dấu vết của nước trong xăng? A. CuO. B. CaO. C. CuSO4. D. P2O5. 11. Phân lớp electron có năng lượng cao nhất của nguyên tử nguyên tố đồng (29Cu) có số electron là A. 1. B. 2. C. 9. D. 10. 12. Hòa tan hết m gam hỗn hợp gồm FeO, Fe2O3, Fe3O4 bằng dd HNO3 đặc nóng thu được 4,48 lít khí NO2 (đktc). Cô cạn dd sau phản ứng thu được 145,2g muối khan. m có giá trị là A. 33,6g. B. 42,8g. C. 46,4g. D. Giá trị khác. 13. Trong các loại quặng sắt, quặng chứa hàm lượng Fe lớn nhất là A. Hematit (Fe2O3). B. Manhetit (Fe3O4). C. Xiderit (FeCO3). D. Pirit (FeS2). 14. Nhúng một thanh đồng vào dd AgNO3, sau một thời gian lấy ra, rửa sạch, sấy khô, đem cân thì khối lượng thanh đồng thay đổi như thế nào? A. Tăng. B. Giảm. C. Không thay đổi. D. Tăng 152g. 15. Cho 28 gam bột sắt ngoài không khí một thời gian thấy khối lượng tăng lên thành 34,4 gam. Giả thiết sản phẩm oxi hóa chỉ là sắt từ oxit, % khối lượng sắt đã bị oxi hóa là A. 48,8%. B. 60,0%. C. 81,4%. D. 99,9%. 16. Khối lượng bột nhôm cần dùng để có thể điều chế được 78g crom bằng phương pháp nhiệt nhôm là A. 20,25g. B. 35,695g. C. 40,5g. D. 81g. 17. Cho 2,52 g một kim loại tác dụng với dd H2SO4 loãng tạo ra 6,84g muối sunfat. Kim loại đó là: A. Mg. B. Fe. C. Cr. D. Mn. 18. Cho hợp kim ba kim loại Ag, Fe, Cu. Dùng dung dịch nào sau đây để tách Ag ra khỏi hợp kim? A. dd HCl. B. dd HNO3 loãng. C. dd H2SO4 loãng. D. dd Fe2(SO4)3. 19. Khi cho từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch ZnSO4 ta thấy : A. Xuất hiện kết tủa màu trắng bền. B. Đầu tiên xuất hiện kết tủa màu trắng, sau đó kết tủa tan dần và dung dịch trở lại trong suốt. C. Kẽm sunfat bị kết tủa màu xanh nhạt. D. Không thấy có hiện tượng gì xảy ra. 20. Trong các phản ứng sau: (1) Cu + 2Ag+  Cu2+ + 2Ag; (2) Cu + Fe2+  Cu2+ + Fe; (3) Zn + Cu2+  Zn2+ + Cu Phản ứng xảy ra được theo chiều thuận là A. 1. B. 2, 3. C. 3. D. 1, 3. B. TỰ LUẬN 1. Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các dung dịch: FeCl2, FeCl3, CuCl2, ZnSO4. 2. Cho 15,28g hh A gồm Cu và Fe vào 1,1 lít dung dịch Fe2(SO4)3 0,2M. Phản ứng kết thúc thu được dd X và 1,92g chất rắn B. Cho B vào dd H2SO4 loãng không thấy khí thoát ra. a) Tính khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu. b) Dung dịch X phản ứng vừa đủ với 200 ml dung dịch KMnO4 trong H2SO4. Tính nồng độ mol của dung dịch KMnO4 đã dùng. Cho Na = 23; Cr = 52; Fe = 56;Cu = 64; Ag = 108; N = 14; O = 16; H = 1; Cl = 35,5 ---- HẾT ---- ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 3 A. TRẮC NGHIỆM (Mỗi câu 0,35đ) 1. C 6. D 11. D 16. C 2. A 7. C 12. C 17. B 3. D 8. C 13. B 18. D 4. B 9. C 14. A 19. B 5. A 10. C 15. B 20. D B. TỰ LUẬN (3 điểm) Câu Ý Nội dung Điểm 1 (1đ) - Lấy 4 mẫu thử. - Cho dung dịch NaOH vào 4 mẫu thử. + MT tạo kết tủa trắng xanh: FeCl2 FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2 + 2NaCl + MT tạo kết tủa đỏ nâu: FeCl3 FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl + MT tạo kết tủa xanh: CuCl2 CuCl2 + 2NaOH → Cu(OH)2 + 2NaCl + MT tạo kết tủa keo trắng, sau đó tan: ZnSO4 ZnSO4 + 2NaOH → Zn(OH)2 + Na2SO4 Zn(OH)2 + 2NaOH → Na2ZnO2 + 2H2O 0,25 0,25 0,25 0,25 2 (2đ) a (1,5đ) Cu + Fe2(SO4)3 → CuSO4 + 2FeSO4 x x 2x (mol) Fe + Fe2(SO4)3 → 3FeSO4 y y 3y (mol) Cho chất rắn B vào dd H2SO4 loãng không thấy khí thoát ra  B chỉ có Cu dư, mCu dư = 1,92g 64x + 56y = 15,28 – 1,92 x = 0,13 x + y = 0,22 y = 0,09 0,25 0,25 0,5 mCu = 64.0,13 + 1,92 = 10,24 (g); mFe = 5,04 (g) 0,5 b (0,5đ) 10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 → 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O nKMnO4 = 0,53 mol  CM(KMnO4) = 2,65 M 0,25 0,25 2.3. Phương pháp sử dụng bộ đề kiểm tra – đánh giá 2.3.1. Đối với học sinh - Sau mỗi chương, học sinh tự làm kiểm tra ở nhà với các bộ đề, so sánh đáp án để chấm. Việc này đòi hỏi học sinh phải có ý thức tự học cao. - Có thể kết hợp hình thức học nhóm cho học sinh làm các bài kiểm tra và chấm chéo lẫn nhau, có nhiều cách để tiến hành: Ví dụ 1: Học sinh A lần lượt đưa ra các câu hỏi, học sinh B trả lời và ngược lại, chấm theo đáp án cho sẵn. Ví dụ 2: Học sinh A đưa ra câu hỏi, nếu học sinh B trả lời được thì dành được quyền đặt câu hỏi, nếu không trả lời được câu hỏi đó thì phải tiếp tục trả lời câu hỏi tiếp theo. 2.3.2. Đối với giáo viên Chuẩn bị và phát cho học sinh hệ thống bộ đề kiểm tra 45 phút để học sinh tự kiểm tra đánh giá kiến thức kỹ năng khi kết thúc chương. Học sinh tự chấm điểm hoặc chấm chéo, hoặc giáo viên chấm. Sau đó cho học sinh đối chiếu kết quả với đáp án và cách giải của bài (nếu có). Kết quả kiểm tra đánh giá của giáo viên và bài tự kiểm tra của học sinh được dùng để phân tích đánh giá độ khó của từng câu hỏi trong bộ đề và là cơ sở để đánh giá hiệu quả sử dụng bộ đề. Kết luận chương 2 Qua quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã tuyển chọn và xây dựng 22 bộ đề phần hóa vô cơ chương trình THPT với các chương: Nhóm halogen, Oxi – Lưu huỳnh, Nitơ – Photpho, Cacbon – Silic, Nhóm kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ - nhôm, Sắt và một số kim loại khác trên cơ sở thiết kế các bảng ma trận kiến thức, kỹ năng theo chuẩn kiến thức và kỹ năng do Bộ Giáo dục đào tạo ban hành để HS có thể sử dụng tự làm kiểm tra sau mỗi chương. Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 3.1. Mục đích thực nghiệm Trên cơ sở những nội dung đề xuất ở trên, chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm mục đích đánh giá hiệu quả của việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức, kỹ năng phần hóa học vô cơ giúp học sinh THPT tự kiểm tra – đánh giá góp phần nâng cao kết quả học tập. 3.2. Đối tượng thực nghiệm Do hạn chế về thời gian, thời điểm và điều kiện cho phép, chúng tôi tiến hành thực nghiệm một số lớp tại các trường THPT ở Tp.Hồ Chí Minh vào năm học 2009 - 2010. Đối với mỗi chương tiến hành thực nghiệm, chúng tôi chọn ra cặp lớp có trình độ tương đương nhau (theo đánh giá của trường thực nghiệm và giáo viên giảng dạy) để so sánh. Cụ thể là: Bảng 3.1. Lớp thực nghiệm và lớp đối chứng STT Trường, giáo viên Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng Lớp Sĩ số Lớp Sĩ số 1 Nguyễn Thượng Hiền (giáo viên Trần Khôi Nguyên) 10C12 45 10C10 45 2 Hồng Đức (giáo viên Ngũ Trường Nhân) 10A15 40 10A9 39 3 Hồng Đức (giáo viên Bùi Thị Khánh Bình) 11A3 42 11A1 42 4 Hồng Đức (giáo viên Nguyễn Thị Tuyết An) 11A7 42 11A5 42 5 Võ Trường Toản (giáo viên Nguyễn Anh Duy) 12A11 40 12A10 41 6 Tân Thông Hội (giáo viên Vũ Anh Ái) 12A2 40 12A1 40 3.3. Nội dung thực nghiệm Được sự đồng ý giúp đỡ của nhà trường, của các GV giảng dạy, chúng tôi tiến hành thực nghiệm việc sử dụng bộ đề phần hóa vô cơ giúp học sinh THPT tự kiểm tra – đánh giá ở một số chương như sau: - Chương Halogen. - Chương Nitơ – Photpho. - Chương Kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ – nhôm. 3.4. Phương pháp thực nghiệm * Tiến hành thực nghiệm: GV giảng dạy như nhau đối với lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. - Đối với lớp thực nghiệm: giáo viên phát cho học sinh bộ đề kiểm tra 45 phút để học sinh tự làm kiểm tra ở nhà, so sánh đáp án để chấm và đánh dấu vào phiếu tự đánh giá. - Đối với lớp đối chứng: không phát bộ đề này. Kết thúc chương, giáo viên tiến hành kiểm tra 45 phút. Chấm bài kiểm tra theo thang điểm 10. Các đề kiểm tra này không nằm trong bộ đề đã cho học sinh làm mà giáo viên tự xây dựng đề theo yêu cầu, mục tiêu của chuẩn kiến thức kĩ năng của chương, sử dụng để kiểm tra ở cả lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. * Xử lý kết quả thực nghiệm: - Phương pháp định tính: thống kê số ý kiến của học sinh trong phiếu tự đánh giá. - Phương pháp định lượng: thống kê điểm số của các lớp thực nghiệm và đối chứng. Áp dụng toán thống kê và sử dụng phần mềm SPSS for windows 16.0 phân tích dữ liệu định lượng nhằm xác định hiệu quả của việc sử dụng bộ đề giúp học sinh THPT tự kiểm tra – đánh giá nhằm nâng cao kết quả học tập. * Kiểm định giả thiết - Đặt giả thiết: µĐC = µTN (với µ: trung bình tổng thể điểm kiểm tra). - Dùng phép kiểm định Independent sample t-test với độ tin cậy 95% để phân tích, tìm ra kết quả. + Nếu Sig. của F (trong thống kê Leneve’s) < 0,05: phương sai của hai mẫu không bằng nhau, do vậy giá trị t mà ta phải tham chiếu là giá trị t ở dòng thứ 2 (Equal variances not assumed). + Nếu Sig. > 0,05 thì phương sai của hai mẫu bằng nhau, ta sẽ dùng kết quả kiểm định t ở dòng thứ 1 (Equal variances assumed). - Từ giá trị kiểm định t đã chọn, ta xét giá trị Sig. (2-tailed), p-value của giá trị t: + Nếu Sig. (2-tailed) < 0,05, ta kết luận có sự khác biệt về điểm trung bình giữa 2 lớp: sự chênh lệch điểm giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng là có ý nghĩa thống kê); nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kĩ năng hoá học, giúp HS tự kiểm tra đánh giá kết quả học tập là có hiệu quả. + Nếu Sig. (2-tailed)  0,05, ta kết luận chưa có sự khác biệt có ý nghĩa về điểm trung bình của 2 lớp. 3.5. Kết quả 3.5.1. Kết quả thực nghiệm định tính Sau khi học sinh tự kiểm tra, các em sẽ đánh giá mức độ tiếp thu kiến thức, kỹ năng của mình vào các phiếu (xem phụ lục). Số lượng ý kiến về phần tự đánh giá của học sinh được thống kê trong các bảng sau: Bảng 3.2. Số lượng phiếu tự đánh giá STT Chương Số phiếu Phát ra Thu vào 1 Nhóm Halogen (10C12 trường THPT Nguyễn Thượng Hiền và 10A15 trường THPT Hồng Đức) 85 85 2 Nitơ – Photpho (11A3 trường THPT Hồng Đức và 11A7 trường THPT Hồng Đức) 84 82 3 Kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ - nhôm (12A11 trường THPT Võ Trường Toản và 12A2 trường THPT Tân Thông Hội 80 77 Tổng cộng 249 244 Bảng 3.3. Tự đánh giá của HS sau khi tự kiểm tra chương Nhóm halogen Nội dung Mức độ I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra 27 31,8 52 61,2 6 7 2. Xác định dạng câu hỏi, bài tập 71 83,5 13 15,3 1 1,2 3. Cách trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn 42 49,4 39 45,9 4 4,7 4. Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài 64 75,3 19 22,4 2 2,3 5. Kiểm tra lời giải 71 83,5 11 13 3 3,5 II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. 29 34,1 51 60 5 5,9 2. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. 46 54,1 37 43,5 2 2,4 3. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. 15 17,6 49 57,7 21 24,7 III. Kiến thức Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Cấu tạo nguyên tử, số oxi hóa của các halogen trong hợp chất 71 83,5 13 15,3 1 1,2 2. Tính chất vật lý, ứng dụng, điều chế của các halogen và một số hợp chất của chúng. 62 72,9 23 27,1 0 0 3. Tính chất hóa học của các halogen và một số hợp chất của chúng 41 48,2 42 49,4 2 2,3 Bảng 3.4. Tự đánh giá của HS sau khi tự kiểm tra chương Nitơ – Photpho Nội dung Mức độ I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra 16 19,5 45 54,9 21 25,6 2. Xác định dạng câu hỏi, bài tập 14 17,1 67 81,7 1 1,2 3. Cách trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn 5 6,1 65 79,3 12 14,6 4. Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài 37 45,1 43 52,5 2 2,4 5. Kiểm tra lời giải 67 81,7 14 17,1 1 1,2 II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. 6 7,3 53 64,6 23 28,1 2. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. 31 37,8 40 48,8 11 13,4 3. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. 9 11 51 62,2 22 26,8 III. Kiến thức Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Tính chất của N2, NH3, HNO3, NH4 +. 26 31,7 56 68,3 0 0 2. Tính chất của P, H3PO4, 3- 4PO . 34 41,5 48 58,5 0 0 3. Nhận biết – Điều chế 52 63,4 30 36,6 0 0 Bảng 3.5. Tự đánh giá của HS sau khi tự kiểm tra chương Kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ - nhôm Nội dung Mức độ I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra 15 19,5 43 55,8 19 24,7 2. Xác định dạng câu hỏi, bài tập 34 44,2 41 53,2 2 2,6 3. Cách trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn 25 32,5 36 46,7 16 20,8 4. Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài 35 45,5 42 54,5 0 0 5. Kiểm tra lời giải 63 81,8 14 18,2 0 0 II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. 29 37,7 42 54,5 6 7,8 2. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. 22 28,6 34 44,3 21 27,3 3. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. 19 24,7 39 50,6 19 24,7 III. Kiến thức Tốt Khá TB – Yếu SL % SL % SL % 1. Vị trí, cấu hình electron, tính chất vật lý, trạng thái tự nhiên, ứng dụng của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm 49 63,6 28 36,4 0 0 2. Tính chất hóa học của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm 25 32,5 45 58,4 7 9,1 3. Tính chất hóa học của một số hợp chất của kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm 25 32,5 45 58,4 7 9,1 4. Điều chế kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm 58 75,3 19 24,7 0 0 5. Nước cứng: khái niệm, tác hại, cách làm mềm 63 81,8 14 18,2 0 0 Qua các bảng trên, chúng tôi nhận thấy sau khi tự kiểm tra, các em học sinh có thể tự xác định được những thiếu sót về kiến thức, kỹ năng của mình để từ đó có sự điều chỉnh hoạt động kịp thời như trao đổi với bạn bè, thầy cô, tìm tòi trong các sách tham khảo, internet... nhằm bổ sung những thiếu sót đó. 3.5.2. Kết quả thực nghiệm định lượng 3.5.2.1. Lớp 10C10 - 10C12 trường THPT Nguyễn Thượng Hiền Bảng 3.6. Điểm kiểm tra của học sinh lớp 10C10 – 10C12 Lớp Sĩ số Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB ĐC 45 0 0 0 0 0 1 3 16 16 8 1 7.67 TN 45 0 0 0 0 0 0 2 6 15 18 4 8.36 Bảng 3.7. Kiểm định trung bình 2 mẫu độc lập (10C10 – 10C12) Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means F Sig. t df Sig. (2- tailed) Mean Difference Std. Error Difference 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper Equal variances assumed .003 .953 3.300 88 .001 .68889 .20879 .27397 1.10381 Equal variances not assumed 3.300 87.966 .001 .68889 .20879 .27397 1.10381 Kết luận: Sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm là có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kỹ năng phần hóa học vô cơ THPT có tác động hiệu quả làm tăng điểm trung bình của lớp 10C12 so với lớp 10C10. Bảng 3.8. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất luỹ tích lớp 10C10 – 10C12 Điểm Xi Số HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi trở xuống ĐC TN ĐC TN ĐC TN 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 5 1 0 2.22 0 2.22 0 6 3 2 6.67 4.44 8.89 4.44 7 16 6 35.56 13.33 44.45 17.77 8 16 15 35.56 33.33 80.01 51.1 9 8 18 17.77 40 97.78 91.1 10 1 4 2.22 8.9 100 100 Tổng 45 45 100 100 X 7.67 8.36 Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp điểm lớp 10C10 – 10C12 Lớp 10C10 - 10C12 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ĐC TN 3.5.2.2. Lớp 10A9 - 10A15 trường THPT Hồng Đức Bảng 3.9. Điểm kiểm tra của học sinh lớp 10A9 – 10A15 Lớp Sĩ số Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB ĐC 39 0 1 1 1 1 7 4 11 7 5 1 6.59 TN 40 0 0 0 0 2 3 3 6 15 9 2 7.60 Bảng 3.10. Kiểm định trung bình 2 mẫu độc lập (10A9 – 10A15) Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means F Sig. t df Sig. (2- tailed) Mean Difference Std. Error Difference 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper Equal variances assumed 2.223 .140 -2.570 77 .012 -1.01026 .39316 -1.79314 -.22737 Equal variances not assumed -2.561 70.973 .013 -1.01026 .39451 -1.79689 -.22362 Kết luận: Sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm là có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kỹ năng phần hóa học vô cơ THPT có tác động hiệu quả làm tăng điểm trung bình của lớp 10A15 so với lớp 10A9. Bảng 3.11. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất luỹ tích lớp 10A9 – 10A15 Điểm Xi Số HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi trở xuống ĐC TN ĐC TN ĐC TN 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 2.56 0 2.56 0 2 1 0 2.56 0 5.12 0 3 1 0 2.56 0 7.68 0 4 1 2 2.56 5 10.24 5 5 7 3 17.95 7.5 28.19 12.5 6 4 3 10.26 7.5 38.45 20 7 11 6 28.21 15 66.66 35 8 7 15 17.95 37.5 84.61 72.5 9 5 9 12.83 22.5 97.44 95 10 1 2 2.56 5 100 100 Tổng 39 40 100 100 X 6.59 7.60 Hình 3.2. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp điểm lớp 10A9 – 10A15 Lớp 10A9 - 10A15 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ĐC TN 3.5.2.3. Lớp 11A1 - 11A3 trường THPT Hồng Đức Bảng 3.12. Điểm kiểm tra của học sinh lớp 11A1 – 11A3 Lớp Sĩ số Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB ĐC 42 0 0 2 2 4 4 8 6 8 5 3 6.55 TN 42 0 0 0 1 1 2 4 2 17 10 5 7.98 Bảng 3.13. Kiểm định trung bình 2 mẫu độc lập (11A1 – 11A3) Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means F Sig. t df Sig. (2- tailed) Mean Difference Std. Error Difference 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper Equal variances assumed 8.028 .006 -3.497 82 .001 -1.42857 .40852 -2.24125 -.61590 Equal variances not assumed -3.497 74.760 .001 -1.42857 .40852 -2.24243 -.61472 Kết luận: Sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm là có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kỹ năng phần hóa học vô cơ THPT có tác động hiệu quả làm tăng điểm trung bình của lớp 11A3 so với lớp 11A1. Bảng 3.14. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất luỹ tích lớp 11A1 – 11A3 Điểm Xi Số HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi trở xuống ĐC TN ĐC TN ĐC TN 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 2 0 4.76 0 4.76 0 3 2 1 4.76 2.38 9.52 2.38 4 4 1 9.52 2.38 19.04 4.76 5 4 2 9.52 4.76 28.56 9.52 6 8 4 19.05 9.52 47.61 19.04 7 6 2 14.29 4.76 61.9 23.8 8 8 17 19.05 40.48 80.95 64.28 9 5 10 11.9 23.81 92.85 88.09 10 3 5 7.15 11.91 100 100 Tổng 42 42 100 100 X 6.55 7.98 Hình 3.3. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp điểm lớp 11A1 – 11A3 Lớp 11A1 - 11A3 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ĐC TN 3.5.2.4. Lớp 11A5 - 11A7 trường THPT Hồng Đức Bảng 3.15. Điểm kiểm tra của học sinh lớp 11A5 – 11A7 Lớp Sĩ số Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB ĐC 42 0 0 1 1 9 11 9 8 2 0 1 5.52 TN 42 0 0 0 1 1 8 11 12 8 0 1 6.45 Bảng 3.16. Kiểm định trung bình 2 mẫu độc lập (11A5 – 11A7) Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means F Sig. t df Sig. (2- tailed) Mean Difference Std. Error Difference 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper Equal variances assumed .631 .429 -2.983 82 .004 -.92857 .31131 -1.54786 -.30929 Equal variances not assumed -2.983 80.590 .004 -.92857 .31131 -1.54802 -.30912 Kết luận: Sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm là có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kỹ năng phần hóa học vô cơ THPT có tác động hiệu quả làm tăng điểm trung bình của lớp 11A7 so với lớp 11A5. Bảng 3.17. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất luỹ tích lớp 11A5 – 11A7 Điểm Xi Số HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi trở xuống ĐC TN ĐC TN ĐC TN 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 1 0 2.38 0 2.38 0 3 1 1 2.38 2.38 4.76 2.38 4 9 1 21.43 2.38 26.19 4.76 5 11 8 26.19 19.05 52.38 23.81 6 9 11 21.43 26.19 73.81 50 7 8 12 19.05 28.57 92.86 78.57 8 2 8 4.76 19.05 97.62 97.62 9 0 0 0 0 97.62 97.62 10 1 1 2.38 2.38 100 100 Tổng 42 42 100 100 X 5,52 6,43 Hình 3.4. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp điểm lớp 11A5 – 11A7 Lớp 11A5 - 11A7 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ĐC TN 3.5.2.5. Lớp 12A10 - 12A11 trường THPT Võ Trường Toản Bảng 3.18. Bảng điểm kiểm tra của học sinh lớp 12A10 – 12A11 Lớp Sĩ số Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB ĐC 41 0 0 1 3 9 13 7 3 4 1 0 5.27 TN 40 0 0 0 2 6 11 7 8 5 0 1 5.83 Bảng 3.19. Kiểm định trung bình 2 mẫu độc lập (12A10-12A11) Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means F Sig. t df Sig. (2- tailed) Mean Difference Std. Error Difference 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper Equal variances assumed .102 .750 1.599 79 .114 .55671 .34811 -.13618 1.24959 Equal variances not assumed 1.599 78.947 .114 .55671 .34811 -.13619 1.24961 Kết luận: Sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm là không có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kỹ năng phần hóa học vô cơ THPT chưa có tác động hiệu quả để làm tăng điểm trung bình của lớp 12A11 so với lớp 12A10. Bảng 3.20. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất luỹ tích lớp 12A10 – 12A11 Điểm Xi Số HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi trở xuống ĐC TN ĐC TN ĐC TN 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 1 0 2.44 0 2.44 0 3 3 2 7.32 5 9.76 5 4 9 6 21.95 15 31.71 20 5 13 11 31.71 27.5 63.42 47.5 6 7 7 17.07 17.5 80.49 65 7 3 8 7.32 20 87.81 85 8 4 5 9.75 12.5 97.56 97.5 9 1 0 2.44 0 100 97.5 10 0 1 0 2.5 100 100 Tổng 41 40 100 100 X 5.27 5.83 Hình 3.5. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp điểm lớp 12A10 – 12A11 Lớp 12A10 - 12A11 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ĐC TN 3.5.2.6. Lớp 12A1 - 12A2 trường THPT Tân Thông Hội Bảng 3.21. Điểm kiểm tra của học sinh lớp 12A1 – 12A2 Lớp Sĩ số Điểm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TB ĐC 40 0 0 1 3 6 14 9 4 2 1 0 5.30 TN 40 0 0 0 1 2 14 10 7 3 3 0 6.03 Bảng 3.22. Kiểm định trung bình 2 mẫu độc lập (12A1 - 12A2) Levene's Test for Equality of Variances t-test for Equality of Means F Sig. t df Sig. (2- tailed) Mean Difference Std. Error Difference 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper Equal variances assumed .017 .896 -2.268 78 .026 -.72500 .31963 -1.36133 -.08867 Equal variances not assumed -2.268 77.910 .026 -.72500 .31963 -1.36135 -.08865 Kết luận: Sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm là có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, việc sử dụng bộ đề kiểm tra kiến thức kỹ năng phần hóa học vô cơ THPT có tác động hiệu quả làm tăng điểm trung bình của lớp 12A2 so với lớp 12A1. Bảng 3.23. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất luỹ tích lớp 12A1 – 12A2 Điểm Xi Số HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi % HS đạt điểm Xi trở xuống ĐC TN ĐC TN ĐC TN 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 1 0 2.5 0 2.5 0 3 3 1 7.5 2.5 10 2.5 4 6 2 15 5 25 7.5 5 14 14 35 35 60 42.5 6 9 10 22.5 25 82.5 67.5 7 4 7 10 17.5 92.5 85 8 2 3 5 7.5 97.5 92.5 9 1 3 2.5 7.5 100 100 10 0 0 0 0 100 100 Tổng 40 40 X Hình 3.6. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp điểm lớp 12A1 – 12A2 Lớp 12A1 - 12A2 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ĐC TN Kết luận chương 3 Từ kết quả thực nghiệm trên cho thấy: - Về mặt định tính: chúng tôi nhận thấy, sau khi tự kiểm tra bằng bộ đề, HS phần nào có thể tự đánh giá mức độ kỹ năng kiến thức hóa học của mình, xác định được những thiếu sót để có sự điều chỉnh hoạt động phù hợp. - Về mặt định lượng: chúng tôi nhận thấy chất lượng học tập của HS các lớp TN cao hơn các lớp ĐC: + Điểm trung bình của HS các lớp TN luôn cao hơn các lớp ĐC ( TN DCX >X ). + Đồ thị các đường lũy tích của nhóm TN luôn nằm về bên phải đồ thị các đường lũy tích của nhóm ĐC. + Kết quả phân tích điểm trung bình giữa các lớp bằng phần mềm SPSS cho thấy sự chênh lệch điểm giữa lớp đối chứng với lớp thực nghiệm - 5 trong số 6 cặp lớp - là có ý nghĩa thống kê (Sig. (2-tailed) < 0,05). KẾT LUẬN 1. Kết luận Đối chiếu với mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, đề tài đã hoàn thành những công việc sau đây: 1.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS; cơ sở lí luận về việc xây dựng câu hỏi TNKQ và TNTL; định hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Hoá học ở THPT; các yêu cầu chung của bộ đề kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng hoá học. 1.2. Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng để xác định mục tiêu cần kiểm tra đánh giá, từ đó thiết lập bảng ma trận đề kiểm tra 45 phút. Trên cơ sở đó xây dựng bộ đề kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng hoá học phần hoá học vô cơ THPT chương trình cơ bản. 1.3. Chúng tôi đã lựa chọn xây dựng được 22 đề kiểm tra 45 phút với mỗi đề gồm 2 phần: TNKQ và TNTL. 1.4. Đã đề xuất phương pháp sử dụng bộ đề. * Đối với GV: GV phát cho HS hệ thống bộ đề kiểm tra 45 phút để HS tự kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng khi kết thúc chương. HS tự chấm điểm hoặc chấm chéo, hoặc GV chấm, sau đó cho HS đối chiếu kết quả với đáp án và cách giải của bài (nếu có). GV không lấy điểm chính thức. * Đối với HS: – HS có thể tự kiểm tra kiến thức của mình bằng cách tự làm đề 45 phút trong bộ đề, so sánh đáp án để chấm. – Có thể kết hợp hình thức học nhóm cho HS làm các bài kiểm tra và chấm chéo lẫn nhau. 1.5. Đã thực hiện thực nghiệm sư phạm ở 4 trường THPT: Nguyễn Thượng Hiền, Hồng Đức, Võ Trường Toản, Tân Thông Hội. Đã cung cấp 13 đề kiểm tra – đánh giá kiến thức kĩ năng (thuộc các chương: Nhóm Halogen, Nitơ - Photpho, Kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ - nhôm) cho 249 lượt HS của 6 lớp thực nghiệm để các em có thể sử dụng tự kiểm tra – đánh giá kết quả học tập của mình. Đã chấm được 498 bài kiểm tra lớp thực nghiệm và đối chứng. Qua phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm, chúng tôi nhận thấy: Việc sử dụng bộ đề tự kiểm tra – đánh giá kiến thức, kĩ năng đã giúp HS tự học tốt, giúp các em tự tin hơn trước các bài kiểm tra cũng như trong quá trình lĩnh hội kiến thức, giúp các em nhiều trong quá trình học nhóm, hoạt động tập thể, gây được hứng thú cho HS với môn Hoá học. Như vậy, xây dựng hệ thống bộ đề có chất lượng góp phần tích cực vào việc giúp HS tự kiểm tra – đánh giá kiến thức, kĩ năng hoá học nâng cao chất lượng dạy và học ở trường THPT. 2. Một số đề xuất, kiến nghị Từ kết quả bước đầu của việc sử dụng bộ đề kiểm tra và căn cứ vào triển vọng của việc sử dụng, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu sâu hơn và sử dụng phương pháp xây dựng bộ đề và áp dụng vào quá trình dạy học, giúp HS có cách học và kiểm tra tốt hơn. Nên tiếp tục nghiên cứu, phát triển hệ thống câu hỏi nguồn đa dạng, phong phú, chính xác để sử dụng trong quá trình dạy và học của GV và HS. Mục đích cao nhất của bộ đề là giúp HS tự kiểm tra – đánh giá kiến thức, kĩ năng góp phần nâng cao kết quả học tập, vì vậy chúng tôi đề nghị sử dụng tiêu chí HS cần biết cách tóm tắt nội dung bài học mới và đặt được câu hỏi cần trả lời đối với mỗi bài trước khi đến lớp. Đạt được mục đích này thì kết quả học tập của HS chắc chắn sẽ cao hơn phương pháp học tập truyền thống rất nhiều. 3. Hướng phát triển của đề tài – Tiếp tục xây dựng, tuyển chọn các câu hỏi nguồn để xây dựng các đề kiểm tra 45 phút cho bộ đề kiểm tra – đánh giá kiến thức kĩ năng hoá học THPT. – Vận dụng vào quá trình dạy học môn Hoá học ở trường THPT. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ giáo dục và đào tạo (2006), Sách giáo khoa Hóa học 10, NXB Giáo dục. 2. Bộ giáo dục và đào tạo (2006), Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình , sách giáo khoa lớp 10 – môn Hóa học, NXB Giáo dục. 3. Bộ giáo dục và đào tạo (2007), Sách giáo khoa Hóa học 11, NXB Giáo dục. 4. Bộ giáo dục và đào tạo (2007), Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình , sách giáo khoa lớp 11 – môn Hóa học, NXB Giáo dục. 5. Bộ giáo dục và đào tạo (2008), Hướng dẫn thực hiện chương trình , sách giáo khoa lớp 12 – môn Hóa học, NXB Giáo dục. 6. Bộ giáo dục và đào tạo (2008), Kỹ thuật hướng dẫn xây dựng bộ đề TNKQ, Vụ phổ thông. 7. Bộ giáo dục và đào tạo (2008), Sách giáo khoa Hóa học 12, NXB Giáo dục. 8. Hội đồng bộ môn hóa học - Sở giáo dục đào tạo Tp.HCM (2007), Tài liệu ôn tập trắc nghiệm khách quan hóa học 12, NXB Trẻ. 9. Phạm Thị Bắc (2008), Tăng cường năng lực tự kiểm tra đánh giá của học sinh THPT bằng hệ thống bộ đề kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng hoá học lớp 11 - Nâng cao (Phần vô cơ). Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Lý luận và PPDH Hoá học - Trường ĐH Sư phạm Hà Nội. 10. TS. Trịnh Văn Biều (2005), Phương pháp thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học, ĐHSP Tp.HCM. 11. Phạm Đức Bình (2007), Phân loại và hướng dẫn giải bài tập trắc nghiệm hóa vô cơ, NXB Thanh Hóa. 12. Phạm Đức Bình, Lê Thị Tam, Nguyễn Thị Vân Anh (2007), 20 bộ đề trắc nghiệm môn Hóa học ôn thi tú tài, NXB Đại học sư phạm. 13. Nguyễn Hải Châu, Đào Thị Thu Nga, Nguyễn Thanh Hưng, Nguyễn Thanh Thuý, Vũ Anh Tuấn (2007), Chuẩn bị kiến thức ôn thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ môn hóa học, NXB Giáo dục. 14. Nguyễn Hải Châu, Vũ Anh Tuấn (2007), Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá môn Hóa học 10, NXB Hà Nội. 15. Nguyễn Đình Độ (2007), 700 câu hỏi và bài tập trắc nghiệm hóa học, NXB Hải Phòng. 16. Huỳnh Thị Thu Hà (2009), Xây dựng bộ đề kiểm tra đánh giá lớp 12 - Nâng cao (Phần Hoá học hữu cơ) để tăng cường năng lực tự học tự kiểm tra đánh giá của HS THPT. Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Lý luận và PPDH Hoá học, trường ĐHSP Huế. 17. Phạm Văn Hoan (2006), Tuyển tập các bài tập hóa học trung học phổ thông, NXB Giáo dục. 18. TS. Nguyễn Thanh Khuyến (2006), Phương pháp giải toán hóa học vô cơ, NXB Đại học quốc gia Hà Nội. 19. TS. Nguyễn Thanh Khuyến (2008), Giải bài tập trắc nghiệm hóa học cơ bản và nâng cao 12, NXB Đại học quốc gia Hà Nội. 20. Nguyễn Thị Thiên Nga (2008), Tăng cường năng lực tự kiểm tra đánh giá của học sinh THPT bằng hệ thống bộ đề kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng hoá học lớp 11 - Nâng cao (Phần hữu cơ). Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Lý luận và PPDH Hoá học - Trường ĐHSPHN. 21. Lê Đình Nguyên (2007), Hệ thống hóa, phân loại trắc nghiệm hóa học đại cương và vô cơ, NXB Đại học Quốc gia Tp.HCM. 22. Lê Đình Nguyên, Hoàng Tấn Bửu, Hà Đình Cẩn (2006), 450 bài tập hóa học 10, NXB Đại học Quốc gia Tp.HCM. 23. Lê Đình Nguyên, Hà Đình Cẩn (2006), Chuyên đề bồi dưỡng hóa học 10, NXB Đại học Quốc gia Tp.HCM. 24. Trần Trung Ninh, Nguyễn Thị Kim Thành, Phạm Ngọc Sơn (2006), Ôn luyện và kiểm tra hóa học 10, NXB Đại học Quốc gia Tp.HCM. 25. Trần Trung Ninh, Phạm Thị Bình, Phạm Ngọc Sơn (2007), 30 đề thi trắc nghiệm hóa học, NXB Đại học Quốc gia Tp.HCM. 26. Đặng Thị Oanh và một số tác giả khác (2007), Bộ đề kiểm tra đánh giá môn hoá học lớp 10, NXB Đại học Sư phạm. 27. Đặng Thị Oanh và một số tác giả khác (2008), Bộ đề kiểm tra đánh giá môn hoá học lớp 11, NXB Đại học Sư phạm. 28. Đặng Thị Oanh, Nguyễn Thị Ngà, Vũ Anh Tuấn (2009), Tự học tự kiểm tra đánh giá kiến thức kĩ năng hoá học THPT. Dành cho học sinh khá giỏi (Tập 1 - Hoá học cơ sở), NXB Giáo dục Việt Nam. 29. Đặng Thị Oanh, Nguyễn Thị Sửu, Phương pháp dạy học các chương mục quan trọng trong chương trình sách giáo khoa Hóa học phổ thông, Tài liệu dùng cho học viên cao học. 30. Nguyễn Ngọc Quang (1994), Lý luận dạy học Hóa học – Tập 1, NXB Giáo dục. 31. Quan Hán Thành (1998), Câu hỏi giáo khoa hóa đại cương và vô cơ, NXB Giáo dục. 32. Quan Hán Thành (2000), Phân loại và phương pháp giải toán hóa vô cơ, NXB Trẻ. 33. Nguyễn Trọng Thọ (2002), Hóa vô cơ – Phần 2: Kim loại, NXB Giáo dục. 34. Nguyễn Xuân Trường (1997), Bài tập hóa học ở trường phổ thông, NXB Đại học quốc gia Hà Nội. 35. Nguyễn Xuân Trường, Trần Trung Ninh, Đào Đình Thức, Lê Xuân Trọng (2006), Bài tập Hóa học 10, NXB Giáo dục. 36. Nguyễn Xuân Trường, Từ Ngọc Ánh, Lê Chí Kiên, Lê Mậu Quyền (2007), Bài tập Hóa học 11, NXB Giáo dục. 37. Nguyễn Xuân Trường, Trần Trung Ninh (2006), 555 câu trắc nghiệm hóa học, NXB Đại học Quốc gia Tp.HCM. 38. Nguyễn Xuân Trường (2006), Trắc nghiệm và sử dụng trắc nghiệm trong dạy học hóa học ở trường phổ thông, NXB Đại học Sư phạm. 39. Nguyễn Xuân Trường (2007), Cách biên soạn và trả lời câu hỏi trắc nghiệm môn hóa học ở trường phổ thông, NXB Giáo dục. 40. Nguyễn Xuân Trường (2008), Ôn luyện kiến thức hóa học đại cương và vô cơ THPT, NXB Giáo dục. 41. Nguyễn Xuân Trường (2007), Bài tập trắc nghiệm hóa học 11, NXB Giáo dục. 42. Vũ Anh Tuấn (2007), Đề thi TNKQ dùng cho kỳ thi TN THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ môn Hóa học, NXB Hà Nội. * Tài liệu trên Internet: 43. Nguyễn Chính Thắng, Kiểm tra – đánh giá trong quá trình dạy và học, www.ou.edu.vn. PHỤ LỤC PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN (1). Bạn thường sử dụng các loại tài liệu tham khảo nào dưới đây: Không sử dụng thêm sách tham khảo, chỉ làm bài tập giáo viên cho Sách bài tập hoá học Sách bài tập TNKQ Sách hướng dẫn giải Sách về tự kiểm tra đánh giá Tài liệu khác: ........................................................................................................ (2). Bạn tự đánh giá mức độ nắm vững kiến thức kĩ năng hoá học của mình trong bảng sau: (Đánh dấu  vào ô được chọn) Mức độ thành thạo Thành thạo Chưa thành thạo Chưa xác định được I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra Xác định dạng câu hỏi, bài tập Trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài Kiểm tra lời giải II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. (3). Bài kiểm tra môn hóa có thường được các thầy cô chỉ ra chỗ sai và sửa lỗi không? Thường xuyên Thỉnh thoảng Không có Ý kiến khác: ......................................................................................................... (4). Các bạn có thường tham gia vào việc nhận xét, đánh giá bài làm của bạn mình không? Thường xuyên Thỉnh thoảng Không có Ý kiến khác: ......................................................................................................... Trường: ..................................................... Lớp: .......................................................... PHIẾU TỰ ĐÁNH GIÁ (Sau khi học sinh tự kiểm tra chương Halogen) Đánh dấu  vào ô được chọn. Nội dung Mức độ I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Tốt Khá TB - Yếu 1. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra 2. Xác định dạng câu hỏi, bài tập 3. Cách trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn 4. Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài 5. Kiểm tra lời giải II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Tốt Khá TB - Yếu 1. Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. 2. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. 3. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. III. Kiến thức Tốt Khá TB - Yếu 1. Cấu tạo nguyên tử, số oxi hóa của các halogen trong hợp chất 2. Tính chất vật lý, ứng dụng của các halogen và một số hợp chất của chúng. 3. Tính chất hóa học của các halogen và một số hợp chất của chúng 4. Phương pháp điều chế halogen Trường: ..................................................... Lớp: .......................................................... PHIẾU TỰ ĐÁNH GIÁ (Sau khi học sinh tự kiểm tra chương Nitơ - Photpho) Đánh dấu  vào ô được chọn. Nội dung Mức độ I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Tốt Khá TB - Yếu 1. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra 2. Xác định dạng câu hỏi, bài tập 3. Cách trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn 4. Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài 5. Kiểm tra lời giải II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Tốt Khá TB - Yếu 1. Quan sát, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. 2. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. 3. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. III. Kiến thức Tốt Khá TB - Yếu 1. Tính chất của N2, NH3, HNO3, NH4 +. 2. Tính chất của P, H3PO4, 3- 4PO . 3. Nhận biết – Điều chế - Ứng dụng Trường: ..................................................... Lớp: .......................................................... PHIẾU TỰ ĐÁNH GIÁ (Sau khi học sinh tự kiểm tra chương Kim loại kiềm – kim loại kiềm thổ - nhôm) Đánh dấu  vào ô được chọn. Nội dung Mức độ I. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Tốt Khá TB - Yếu 1. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra 2. Xác định dạng câu hỏi, bài tập 3. Cách trình bày bài giải rõ ràng, ngắn gọn 4. Phân phối thời gian hợp lý cho từng bài 5. Kiểm tra lời giải II. Kỹ năng làm bài tập hóa học Tốt Khá TB - Yếu 1. Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra, giải thích, kết luận các hiện tượng thí nghiệm, hiện tượng xảy ra trong tự nhiên. 2. Viết phương trình hóa học minh họa tính chất của một chất. 3. Giải bài tập định lượng liên quan đến kiến thức của chương. III. Kiến thức Tốt Khá TB - Yếu 1. Vị trí, cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm 2. Tính chất vật lý, ứng dụng của kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ, nhôm và một số hợp chất của chúng. 3. Tính chất hóa học của kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ, nhôm và một số hợp chất của chúng. 4. Phương pháp điều chế kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ, nhôm 5. Cách nhận biết nguyên tử và ion kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ, nhôm