Luận văn Xây dựng lớp học vật lý trực tuyến nhằm hỗ trợ học sinh tự học chương Động lực học chất điểm (vật lý 10 nâng cao)

so sánh độ lệch chuẩn của hai nhóm lớp ĐIỂM KIỂM TRA NHÓM LỚP LẦN 1 LẦN 2 Đối chứng 1.75 1.80 Thực nghiệm 1.22 1.07 c. Sai số tiêu chuẩn Sử dụng công thức tính sai số tiêu chuẩn sau : n sm  Với s : độ lệch chuẩn n : tổng số HS tương ứng Bảng 3.12. Bảng so sánh sai số tiêu chuẩn của hai nhóm lớp ĐIỀM KIỂM TRA NHÓM LỚP LẦN 1 LẦN 2 Đối chứng 0.019 0.019 Thực nghiệm 0.013 0.011 d. So sánh phần trăm các nhóm điểm số qua các lần kiểm tra Bảng 3.13. Bảng so sánh phần trăm các nhóm điểm số qua các lần kiểm tra ĐIỂM KIỂM TRA NHÓM LỚP 0  Xi < 5 5  Xi < 6.5 6.5  Xi < 8.0 Xi  8.0 TỔNG LẦN 1 12.9 % 24.7 % 29.0 % 33.3 % 100 % Đối chứng LẦN 2 19.4 % 40.9 % 20.4 % 19.4 % 100 % LẦN 1 5.3 % 23.4 % 31.9 % 39.4 % 100 % Thực nghiệm LẦN 2 2.1 % 24.5 % 46.8 % 26.6 % 100 % e. Bảng tổng hợp kết quả thực nghiệm Bảng 3.14. Bảng tổng hợp kết quả thực nghiệm Điểm trung bình Độ lệch chuẩn Điểm < 5 5  Điểm < 8 Điểm  8 Điểm kiểm tra ĐC TN ĐC TN ĐC TN ĐC TN ĐC TN Lần 1 6.64 7.17 1.75 1.22 12.9% 5.3% 53.7 % 55.3% 33.3% 39.4% Lần 2 5.74 7.21 1.81 1.07 19.4% 2.1% 61.3 % 71.3% 19.4% 26.6% Từ bảng tổng hợp kết quả thực nghiệm bên trên ta có một số nhận xét sau:  Về điểm trung bình Qua hai lần kiểm tra, điểm trung bình ở hai nhóm lớp đều lớn hơn 5 và điểm ở lớp TN đều cao hơn điểm ở lớp ĐC. Tuy nhiên với các số liệu thu nhận được cho thấy rằng với bài kiểm tra đầu tiên là bài 15 phút, dung lượng kiến thức còn tương đối ít nên chên lệch giữa hai nhóm lớp là 0.53 điểm. Qua lần kiểm tra thứ hai, bài kiểm tra 1 tiết, dung lượng kiến thức tương đối nhiều, sự chênh lệch điểm trung bình giữa hai nhóm lớp đã thể hiện khá rõ, là 1.47 điểm. Điểm trung bình ở nhóm lớp TN qua hai lần kiểm tra là ổn định, trong khi đó, điểm trung bình ở nhóm lớp ĐC có sự sai lệch lớn. Điều này cho thấy HS ở lớp thực nghiệm nắm bài “chắc” và “vững” hơn các HS ở nhóm lớp đối chứng.  Về độ lệch chuẩn Với hai lần kiểm tra, độ lệch chuẩn của nhóm TN đều nhỏ hơn độ lệch chuẩn của nhóm ĐC. Đến lần kiểm tra thứ hai, độ lệch chuẩn ở nhóm lớp ĐC tiếp tục tăng lên trong khi số liệu ở nhóm lớp TN lại tiếp tục giảm. Điều này cho thấy các em HS ở nhóm lớp TN học đều hơn các em ở lớp ĐC.  Về các nhóm điểm kiểm tra Ta xem xét các số liệu ở những nhóm điểm tiêu biểu là nhóm dưới trung bình (điểm < 5), nhóm trung bình, khá ( 5  điểm < 8) và nhóm giỏi (điểm  8). Nhóm điểm dưới trung bình ở lớp ĐC qua hai lần kiểm tra từ 12.9% tăng lên 19.4%, nhóm điểm trên trung bình lại tăng và giảm ở nhóm điểm khá giỏi. Điều này có thể giải thích là do mức độ khó của bài kiểm tra được tăng lên nên dù các em đã có cố gắng nhưng một số em học chưa tốt vẫn không thể đạt điểm trên trung bình, chính số HS này làm cho số lượng điểm dưới trung bình tăng lên. Đối với nhóm lớp TN, các nhóm điểm đều cho thấy có sự tiến bộ ở nhóm các em HS yếu kém khi số lượng này giảm từ 5.3% giảm xuống 2.1%. Sự gia tăng ở nhóm điểm trung bình khá từ 63.1% lên 71.3% cũng cho thấy sự tiến bộ ở nhóm lớp TN. 3.4.3. Kiểm định giả thuyết thống kê Nhằm kiểm tra xem sự khác nhau giữa hai điểm trung bình của nhóm lớp ĐC và nhóm lớp TN có ý nghĩa không ta sử dụng phương pháp kiểm định giả thuyết thống kê, kiểm định t – Student. Giả thuyết H0 : “ Sự khác nhau giữa điểm trung bình cộng của hai nhóm đối chứng X1 và nhóm thực nghiệm X2 là không có ý nghĩa” Giả thuyết H1 : “Sự khác nhau giữa điểm trung bình cộng của hai nhóm đối chứng X1 và nhóm thực nghiệm X2 là có ý nghĩa” Đại lượng kiểm định : 21 2121 nn nn s XXt P   với 2 )1()1( 21 2 22 2 11   nn snsnsP Với : s1, s2 là độ lệch chuẩn của nhóm ĐC và TN n1, n2 là tổng số HS của nhóm ĐC và TN Giá trị tới hạn t được tìm trong bảng phân phối t - Student, ứng với mức ý nghĩa  và bậc tự do f = n1 + n2 – 2 Nếu tt  thì chấp nhận H0 Nếu tt  thì bác bỏ H0 và chấp nhận H1 Bảng 3.15. Bảng hệ số t của các nhóm đối chứng và thực nghiệm Lần kiểm tra n1 n2 1X 2X s1 s2 sp t Lần 1 93 94 6.64 7.17 1.75 1.22 1.50 2.42 Lần 2 93 94 5.74 7.21 1.80 1.07 1.48 6.75 Dùng bảng phân phối t – Student (Phụ lục số 4) với mức ý nghĩa  = 0,02, và f = 187 (nghĩa là f >120) ta chọn được giá trị t là 2.33. Với bảng 3.15 ta nhận thấy t > t, cụ thể, ở lần kiểm tra thứ nhất : 2.42 > 2.33 và lần kiểm tra thứ hai kết quả là 6.75 > 2.33. Từ đây ta có thể chấp nhận giả thuyết H1 : “Sự khác nhau giữa điểm trung bình cộng của hai nhóm đối chứng X1 và nhóm thực nghiệm X2 là có ý nghĩa”, với mức ý nghĩa là 0.02 3.4.5 Tổng hợp kết quả thực nghiệm Bảng 3.16. Bảng tổng hợp chung các số liệu thực nghiệm Số HS Điểm trung bình Độ lệch chuẩn Sai số tiêu chuẩn Điểm kiểm tra ĐC TN ĐC TN ĐC TN ĐC TN Hệ số t Lần 1 93 94 6.64 7.17 1.75 1.22 0.019 0.013 2.42 Lần 2 93 94 5.74 7.21 1.80 1.07 0.019 0.011 6.75 Bảng 3.16 lần nữa cho chúng ta thấy kết quả khả quan khi kết hợp sự hỗ trợ của LHVLTT với phương pháp dạy học tích cực lấy HS làm trung tâm của tiết học. Điểm trung bình của nhóm TN cao hơn nhóm ĐC, độ lệch chuẩn và sai số tiêu chuẩn của nhóm TN qua hai lần kiểm tra đều thấp hơn nhóm ĐC. Hệ số kiểm định t ở hai lần kiểm tra đều cho thấy sự khác biệt ở hai nhóm là có ý nghĩa. Tất cả những điều này cho phép ta kết luận, dưới sự hỗ trợ của lớp học trực tuyến, HS đã tự học tốt hơn và có kết quả học cao hơn. Sự khác biệt giữa hai nhóm lớp không chỉ thể hiện qua những số liệu như trên mà còn thể hiện ở bầu không khí lớp học, được đánh giá bởi các GV trong tổ vật lý khi vào dự giờ ở các lớp. Với lớp TN, HS hoàn toàn làm chủ trong giờ học nên không khí giờ học khá thân thiện và thoải mái. HS không còn sợ áp lực nên giờ học trôi qua khá nhẹ nhàng. Các em được tự tin thể hiện các khả năng trước các thầy cô và bạn bè cùng lớp nên các em tham gia bài học khá hứng khởi. Các câu hỏi không cần có sự động viên từ phía GV cũng nhận được khá nhiều cánh tay xung phong phát biểu. Các câu hỏi liên tục được đặt ra cho thấy sự chuẩn bị bài kỹ lưỡng của các em. Các vấn đề được nêu ra hoặc được gợi ý sẵn trong LHVLTT được các em khai thác khá tốt đã cho thấy hiệu quả mà lớp học này đem lại. Giờ học lý thuyết trên lớp cũng như giờ thực hành ở phòng thí nghiệm các em HS đều tham gia khá tích cực và sôi nổi. Sự hào hứng này còn đựơc duy trì sau khi đã học hết chương thể hiện ở buổi tổng kết chương bằng hình thức Đố vui do các em HS ở lớp TN tự tổ chức, chuẩn bị nội dung, triển khai các mục, dẫn chương trình, …GV lúc này đóng vai trò cố vấn về kiến thức chuyên môn cho các em. Một số hình ảnh sau đây sẽ cho chúng ta thấy sự hào hứng của các em khi học các giờ vật lý sau khi đã có sự chuẩn bị bài kỹ lưỡng. Hình 3.8. HS thuyết minh lại các vấn đề đã tìm hiểu được. Hình 3.7 HS hào hứng chờ đợi tiết học do các bạn tự thuyết trình Hình 3.9 HS tích cực tham gia đặt câu hỏi xây dựng bài Hình 3.10 Thảo luận nhóm Hình 3.11 HS nghiên cứu về các bước tiến hành thí nghiệm đo hệ số ma sát trượt Hình 3.12 HS thảo luận về cách sử dụng dụng cụ có trong thí nghiệm. Hình 3.13 GV hướng dẫn HS nguyên tắc hoạt động của cổng quang điện Hình 3.14 HS thảo luận về kết quả thu nhận được. Hình 3.15 HS tập trung xử lý các số liệu trong thí nghiệm. Hình 3.17 Các câu hỏi được chuyển thành dạng thơ đố vui Hình 3.16 Ban tổ chức buổi Đố vui Ôn tập chương Động lực học chất điểm Hình 3.18 HS thích thú tham gia buổi Ôn tập Hình 3.19 HS tham gia trò chơi Kim tự tháp Động lực học chất điểm. Hình 3.20 Không khí sôi động của lớp học trong giờ vật lý. 3.5 Kết quả hoạt động của lớp học vật lý trực tuyến Sau thời gian được đưa vào hoạt động, những con số thống kê thu được từ hệ thống tự động của Moodle sẽ cho thấy được hiệu quả thiết thực của LHVLTT. Hình 3.21 Thống kê số lượng thành viên của LHVLTT Thống kê từ hệ thống cho thấy số lượng học viên đăng ký vào khoá học lên đến 706 thành viên. Con số này vượt hơn rất nhiều lần so với số lượng HS trong lớp thực nghiệm. Điều này cho thất rõ nhu cầu của người học với lớp học trực tuyến là khá nhiều và con số này cũng phần nào cho thấy được hiệu quả của lớp học trực tuyến với người học. Với mục đích chính là tìm hiểu những hiệu quả mà lớp học này đem đến cho các em HS, bằng cách phát phiếu khảo sát đến 94 HS học ở hai lớp TN. Kết quả điều tra này đối với 94 HS ở lớp thực nghiệm đã cho kết quả sau : Bảng 3.17 Kết quả khảo sát hiệu quả của LHVLTT Nội dung khảo sát Số phiếu trả lời Tỉ lệ phần trăm 1. Trong quá trình học chương “Động lực học chất điểm” vừa qua, em có thường xuyên đăng nhập vào lớp học vật lý trực tuyến tại địa chỉ Có. Rất thường xuyên 25 26.6% Có. Nhưng không thường xuyên lắm 44 46.8% Có. Nhưng chỉ thỉnh thoảng khi được nhóm phân công 18 19.1% Chưa bao giờ đăng nhập 7 7.4% 2. Em có nhận xét như thế nào về nội dung chương “Động lực học chất điểm” trên lớp học vật lý trực tuyến? Hay, có nhiều nội dung hữu ích, thiết thực 43 45.7% Hay nhưng nội dung chưa nhiều 32 34.0% Bình thường 12 12.8% Nội dung chưa hay, cần chỉnh sửa nhiều 2 2.1% Không có ý kiến 5 5.3% Ý kiến khác 0 0.0% 3. Với cách học phối hợp giữa lớp học trực tuyến và lớp học truyền thống như vừa được học ở chương "Động lực học chất điểm", em cảm thấy giờ học vật lý như thế nào? Giờ học thú vị, thoải mái 36 38.3% Giờ học thoải mái nhưng chưa thú vị lắm 27 28.1% Giờ học cũng bình thường 19 19.8% Giờ học nặng nề, chán nản 4 4.2% Giờ học không hiệu quả, không nắm được nội dung bài 5 5.2% Không có ý kiến 3 3.1% Ý kiến khác 0 0.0% 4. Theo em, để giờ học vật lý đạt hiệu quả cao thì yếu tố nào là cần thiết nhất? Bài ngắn, kiến thức ít và dễ 14 14.9% Được hướng dẫn làm nhiều dạng bài tập 17 18.1% Có sự chuẩn bị bài kỹ lưỡng trước từ ở nhà 25 26.6% Biết được sự hữu ích của môn học đối với cuộc sống 14 14.9% Không khí lớp học thoải mái 7 7.4% Có nhiều điểm thưởng từ GV 12 12.8% Không có ý kiến 3 3.2% Ý kiến khác 2 2.1% 5. Lớp học vật lý trực tuyến có hỗ trợ như thế nào cho việc tự học chương "Động lực học chất điểm" vừa qua của em? Hỗ trợ rất nhiều 43 45.7% Có hỗ trợ nhưng chưa nhiều lắm 34 36.2% Không hỗ trợ gì nhiều 9 9.6% Hoàn toàn không hỗ trợ được gì 5 5.3% Không có ý kiến 3 3.2% Ý kiến khác 0 0.0% 6. Em có thấy cần thiết duy trì lớp học trực tuyến và cách học như vừa được học ở chương "Động lực học chất điểm" cho các chương học sau này? Cần thiết 61 64.9% Có hay không cũng được 21 22.3% Không nên tiếp tục duy trì 5 5.3% Không có ý kiến 5 5.3% Ý kiến khác 2 2.1% Với câu 1, ta nhận tỉ lệ truy cập ở mức dộ thường xuyên 26.6% và không thường xuyên lắm 46.8% , là khá cao cho thấy có sự cộng hưởng giữa quá trình tự nỗ lực của các em và sự quan tâm hỗ trợ đúng mức từ phía GV. Bên cạnh đó, khi khảo sát ở câu hỏi thứ 2, với 79.7% nhận xét tích cực của các em về nội dung của lớp học trực tuyến cho thấy lớp học thu hút các em không chỉ vì tính thời đại, nhất thời mà còn vì nội dung mà lớp học chứa đựng khá phù hợp với nhu cầu thực tế của các em. Đây là tín hiệu đáng mừng cho LHVLTT. Tuy nhiên, bên cạnh đó, ta vẫn thấy một vài phiếu trả lời cho thấy các rất ít truy cập vào lớp học, một số khác lại đánh giá nội dung lớp học chưa hay. Điều này cho thấy rằng dù đã cố gắng rất nhiều nhưng nếu một lớp học trực tuyến chỉ do một GV đảm nhận thì khó mà hỗ trợ đầy đủ cho các em HS, vốn có khá nhiều trình độ khác nhau. Về cách phối hợp LHVLTT và lớp học truyền thống như đã đề xuất nhận được sự đồng tình khá đông ở các em HS. Và cũng từ những giờ học này các em đã nhận ra được tác dụng lâu dài và hiệu quả của các giờ tự học. Vậy LHVLTT có hỗ trợ được cho quá trình tự học của các em hay không? Câu trả lời nằm ở số liệu thống kê câu 4, 5, 6 cho ta thấy rõ điều này. Khi được hỏi ý kiến để có giờ học đạt kết quả cao thì nhân tố nào là cần thiết nhất, có đến 26.6 % các em cho rằng là có sực chuẩn bị bài kỹ lưỡng ở nhà và 18.1% các em cho rằng được hướng dẫn nhiều dạng bài tập. Như vậy các em đã có ý thức được tầm quan trọng của việc chuẩn bị bài ở nhà và vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng đối với hiệu quả của các tiết học. Câu 5, tổng số HS cho rằng LHVLTT đã hỗ trợ cho việc tự học của các em lên đến 81.9 %, trong đó số HS cho biết LHVLTT hỗ trợ rất nhiều cho các em lên đến 45.7%. Câu 6, khi được hỏi có cần thiết duy trì lớp học cho các chươn sau hay không, có đến 64.9% HS cho là cần thiết. Như vậy, ngoài các số liệu thực nghiệm thu được, các kết quả qua cuộc khảo sát này cho thấy LHVLTT đã hỗ trợ khá tốt cho quá trình tự học của HS ở chương “Động lực học chất điểm”. KẾT LUẬN Khi mà xã hội đang có những chuyển biến mạnh mẽ như hiện nay thì đổi mới phương pháp trong dạy học sao cho HS trở thành trung tâm của lớp học là một nhu cầu tất yếu. HS cần được hướng dẫn để có thể làm việc nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn, tự thảo luận nhiều hơn để có thể tự tìm đến kiến thức một cách bền vững và hiệu quả. Ban đầu, ý tưởng về luận văn này đến với tôi chỉ là một lớp học mà tại đó HS có thể được hỗ trợ tối đa, một “gia sư điện tử” luôn ở bên cạnh các em, giúp các em có thể tự tiếp cận kiến thức một cách khoa học và dễ dàng nhất. Khi bắt đầu nghiên cứu các cơ sở lý luận, các đề tài nghiên cứu đã có trước đó thì ý tưởng về đề tài luận văn trong đó tôi sẽ xây dựng LHVLTT hỗ trợ quá trình tự học cho HS, mà cụ thể là HS khối 10 đã được hoàn thành, và thực tế, đề tài đã đem lại những kết quả tốt đẹp. Đánh giá về những hiệu quả mà đề tài đem lại đối với các lớp thực nghiệm trong năm học 2008 – 2009, bằng kết quả thực nghiệm như đã trình bày ở chương 3, LHVLTT đã chứng tỏ được khả năng hỗ trợ khá hiệu quả cho quá trình tự học của HS trong chương “Động lực học chất điểm”. Việc kết hợp LHVLTT với các phương pháp dạy và học tích cực đã giúp HS trở nên năng động và tích cực hơn. Các em HS thật sự trở thành trung tâm chi phối toàn bộ tiết học. Qua việc tự học với sự hỗ trợ từ LHVLTT, kiến thức môn học trong chương “Động lực học chất điểm” của các em cũng trở nên vững chắc và được sử dụng hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, khả năng tự học, tự tìm kiếm và sử dụng các thông tin, đã bước đầu được hình thành ở các em HS ở lớp thực nghiệm. Điều này thể hiện ở các bài thuyết trình của các nhóm HS ngày càng phong phú và sinh động hơn rất nhiều, mà nổi bật chính là buổi Đố vui Ôn tập Chương Động lực học chất điểm do chính các em biên soạn nội dung và tổ chức trong lớp. Đây chính là những tín hiệu tốt cho thấy nếu có thể tiếp tục kết hợp giữa sự hỗ trợ từ LHVLTT với các phương pháp học tập tích cực thì chúng ta sẽ không chỉ cung cấp cho HS những kiến thức cần thiết mà còn giúp cho các em trang bị những những kỹ năng, những kinh nghiệm cần thiết cho việc tự học về sau. Để đạt được những kết quả khả quan như trên, trong quá trình thực hiện luận văn, cùng với sự hỗ trợ từ các thầy cô và đồng nghiệp, tôi đã cố gắng rất nhiều từ việc nghiên cứu các tài liệu đến việc tìm các biện pháp, cách thức tiến hành triển khai đề tài sao cho hiệu quả đem lại là tốt nhất. Trong suốt quá trình này, tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm như sau : Việc áp dụng, thử nghiệm một phương pháp dạy mới, một cách thức tiếp cận kiến thức mới luôn tiềm ẩn những nguy cơ sai lầm trong khi đó giáo dục lại không cho phép sai lầm bởi đối tượng của giáo dục là HS, những công dân của xã hội tương lai. Do đó rất cần có sự nghiên cứu, chuẩn bị kỹ lưỡng trước mỗi giờ dạy. Với mỗi GV khi sử dụng LHVLTT phối hợp với lớp học truyền thống cần có những cải biến, kết hợp các phương pháp sao cho phù hợp với trình độ của HS trong lớp. Mỗi phương pháp dạy học, dù đã được áp dụng rộng rãi đến đâu, đã thu được nhiều thành quả như thế nào cũng có hạn chế của nó. Mỗi phương tiện, hình thức thức dạy học dù hiện đại đến như thế nào cũng luôn còn có những khuyết điểm của nó và LHVLTT cũng vậy. Do đó, để dạy học có hiệu quả nhất, bản thân mỗi GV phải biết lựa chọn và phối hợp các phương pháp, phương tiện và hình thức học khác nhau một cách thật nhuần nhuyễn, linh hoạt tùy thuộc vào đối tượng HS, nội dung, mục tiêu, yêu cầu, điều kiện cơ sở vật chất, ... Tiếp đến, việc truy cập lên Internet để vào LHVLTT nói riêng và các trang web để tìm kiếm thông tin cho học tập nói chung, đòi hỏi tính tự giác cao ở các em HS. Khả năng truy cập nhanh chóng, cộng thêm việc hiện nay có khá nhiều dịch vụ thu hút các em như game online, chat, … nên khi trực tuyến, các em rất dễ xao nhãng việc học. Do đó rất cần đến sự phối hợp chặt chẽ giữa GV và phụ huynh HS trong việc kiểm soát giờ giấc và nội dung các trang web mà các em truy cập vào. Bên cạnh đó, việc thống nhất giờ giấc trực tuyến của các thành viên trong lớp học, của các trợ giảng (là các cán sự môn) và của GV sẽ giúp cho HS có được các câu trả lời nhanh chóng nhất và đem lại hiệu quả cho từng giờ học online. Bên cạnh đó, sự ủng hộ của Ban Giám hiệu nhà trường, các đồng nghiệp và các bậc PHHS là một trong những điều kiện khá quan trọng. Đây chính là điều kiện “đủ” để GV có thể áp dụng các phương pháp dạy học mới, đưa các phương tiện hiện đại vào trong quá trình dạy học. Sự động viên, khuyến khích thường xuyên của Ban giám hiệu và sự chia sẻ, góp ý của đồng nghiệp trong tổ sẽ giúp GV có thêm động lực để có thể thường xuyên cập nhật, chỉnh sửa, bổ sung kiến thức cho mỗi tiết học ngày một hiệu quả hơn. Sự đồng tình, ủng hộ từ phía PHHS sẽ là một yếu tố cộng hưởng rất cần thiết giúp GV có thể tiến hành các phương pháp mới một cách thuận lợi. Ngoài những kết quả đạt được, LHVLTT còn tồn tại một số hạn chế như sau: Mỗi HS đều có nhu cầu tiếp cận bài học cũng với nhiều cách thức, mức độ khác nhau. Tuy nhiên toàn bộ nội dung lớp học đều do tôi biên soạn do vậy dù tôi cố gắng hoàn thiện các nội dung có trong LHVLTT nhưng so với nhu cầu của các em thì vẫn còn chưa đủ. Để lớp học này được tốt hơn cần có thêm thời gian hoàn chỉnh, cần có thêm sự phối hợp của nhiều GV tâm huyết hơn nữa. Ngoài ra, khi tiến hành khảo sát kết quả của LHVLTT tôi nhận thấy vẫn còn một số em không biết cách hoặc rất ít khi tiếp cận và sử dụng những nội dung có trong lớp học. Ngoài nguyên nhân về nội dung như trên, còn có thể do điều kiện, hoàn cảnh gia đình các em nhưng cũng có thể do “sức hấp dẫn” của lớp học chưa đủ lớn để các em tiếp tục cố gắng truy cập, tìm kiếm kiến thức cho riêng mình. Cần có thêm nhiều sự cải biến về cách thể hiện những nội dung khoa học sao cho chúng trở nên thật sinh động, gần gũi và phù hợp hơn với lứa tuổi HS THPT. Tốc độ truy cập vào trang web của LHVLTT cũng là một hạn chế đáng lưu tâm. Hiện nay do dung lượng thông tin có trên trang đặt LHVLTT là khá nhiều, cộng với tốc độ truy cập Internet ở nước ta hiện nay có phần nào hạn chế, đã làm cho việc đăng nhập vào LHVLTT phải mất một khoảng thời gian nhất định. Đối với HS THPT thì đây là khoảng thời gian “chết” đã phần nào làm giảm sự hứng thú, hào hứng của các em. Hạn chế lớn nhất của đề tài này là nó chỉ thật sự hiệu quả khi HS có thể tiếp cận được Internet một cách dễ dàng. Trong điều kiện hiện nay, đối với HS sống ở khu vực trong các thành phố hay các thị xã lớn thì việc truy cập Internet là khá thuận lợi nhưng đối với các em sống ở ngoại thành hoặc các vùng thôn quê thì việc tiếp xúc với Internt còn gặp nhiều hạn chế, vì vậy việc áp dụng đề tài cho những khu vực này hiện nay là chưa khả thi. Tuy vẫn còn tồn tại những hạn chế chủ quan cũng như khách quan, nhưng chính những khó khăn này đã mở ra nhiều hướng phát triển tiếp theo cho đề tài, có thể kể đến một số hướng chính là : - Tiếp tục bổ sung các hiệu ứng, hoàn thiện hơn những nội dung hiện có trên LHVLTT để có thể phục vụ tốt hơn nữa nhiệm vụ hỗ trợ quá trình tự học của HS. - Xây dựng LHVLTT với các nội dung ở nhiều cấp độ, nhằm hỗ trợ thêm cho quá trình tự học của nhiều đối tượng người học khác nhau chứ không dừng lại ở đối tượng HS THPT. - Mở rộng nội dung của lớp học sang các chương, các cấp lớp khác của chương trình vật lý phổ thông hoặc mở rộng sang chương trình đại học. - Nghiên cứu bổ sung, tìm kiếm thêm các phương pháp dạy học, các mô hình kết hợp giữa LHVLTT và lớp học truyền thống để HS có thể chủ động tự học môn vật lý. - Nghiên cứu khai thác hoặc xây dựng thêm các chức năng của LHVLTT ở các hệ thống phần mềm khác nhằm hỗ trợ quá trình tự học của HS. Như vậy, qua quá trình thực hiện luận văn, đặc biệt là với kết quả thực nghiệm sư phạm như đã nêu trên cho thấy rằng việc áp dụng đề tài này vào thực tế sẽ là hoàn toàn khả thi, nhất là ở các trường học trong khu vực thành phố, thị xã, thị trấn. Trong tương lai không xa, khi mà điều kiện cơ sở vật chất được cải thiện, mạng lưới Internet dành cho giáo dục ngày một phát triển thì đề tài này còn có thể được ứng dụng ngay trong những vùng thôn quê xa xôi hơn. Với việc hoàn thành luận văn : Xây dựng lớp học vật lý trực tuyến nhằm hỗ trợ học sinh tự học chương “Động lực học chất điểm” (Vật lý 10 Nâng cao), tôi hi vọng sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học vật lý nói riêng và giáo dục nước ta nói chung ./. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Nguyễn Thế Khôi (Tổng chủ biên), Phạm Quý Tư (Chủ biên), Sách Giáo khoa Vật lí 10 Nâng cao, Nxb Giáo dục. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Nguyễn Thế Khôi (Tổng chủ biên), Phạm Quý Tư (Chủ biên), Sách Giáo viên Vật lí 10 Nâng cao, Nxb Giáo dục. 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Nguyễn Trọng Sửu (Chủ biên), Tài liệu bồ dưỡng Giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa lớp 10, môn Vật lý, Nxb Giáo dục. 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Nguyễn Trọng Sửu (Chủ biên), Tài liệu bồ dưỡng Giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa lớp 11, môn Vật lý, Nxb Giáo dục. 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học phổ thông, Môn vật lý, Nxb Giáo dục. Bùi Quang Hân, Nguyễn Duy Hiền, Nguyễn Tuyến (2006), Hướng dẫn giải bài tập và câu trắc nghiệm vật lý 10 Nâng cao, Nxb Giáo dục. 6. 7. Công văn 7818/BGDĐT-VP, ngày 26/08/2008, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân. 8. Chiến lược phát triển giáo dục năm 2001 – 2010, Ban hành kèm theo Quyết định số 201/2001/QĐ-TTg ngày 28/12/2001 của Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải. 9. Dương Thiệu Tống (1995), Trắc nghiệm và Đo lương thành quả học tập, Trường Đại học Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh Đỗ Xuân Hội (2007), Phương pháp giải bài tập và trắc nghiệm Vật lý 10 – Tập một, NXB Giáo dục 10. Lâm Minh Xuân Trường, Nâng cao chất lượng dạy học vật lý ở trừơng THPT thông qua việc xây dựng và sử dụng website hỗ trợ dạy học phần “ Dao động và Sóng cơ học” lớp 12, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, trường Đại học Sư phạm Tp.HCM. 11. Lê Nguyên Long (2000), Thử đi tìm những phương pháp dạy học hiệu quả, Nxb Giáo dục 12. 13. Lê Thị Thu Hiền (2008), “Một số biện pháp nâng cao năng lực tự học vật lý cho học sinh dự bị đại học dân tộc”, Tạp chí Giáo dục, số 185. Lê Văn Giáo, Lê Công Triêm, Lê Thúc Tuấn (2005), Một số vấn đề về phương pháp dạy học vật lý ở trường trung học phổ thông, Nxb Giáo dục. 14. Lê Văn Hồng, Lê Ngọc Lan, Nguyễn Văn Thàng (2001), Tâm lí học lứa tuổi và tam lí học sư phạm, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 15. Lưu Linh Dũng (2004), Giáo trình Using Internet, Trung tâm tin học ứng dụng AIC. 16. Mai Hoàng Phương (2008), Thiết kế và sử dụng website trong dạy học phần “Dao động điện - Dòng điện xoay chiều, Dao động điện từ - Sóng điện từ” lớp 12 THPT nhằm phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của HS, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh. 17. Mai Lễ, Nguyễn Mạnh Tuấn (2007), Tự kiểm tra kiến thức vật lý 10, Nxb Giáo dục. 18. Ngô Thị Thanh Hoàng (2008), Tổ chức hoạt động dạy chưong “Dòng điện trong các môi trường”, vật lý 11 trung học phổ thông, theo định hướng phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh. 19. 20. Nguyễn Cảnh Toàn (Chủ biên) (2004), Học và Dạy cách học, Nxb Sư phạm. 21. Nguyễn Danh Nam (2007), “Các mức độ ứng dụng e-learning ở các trường Đại học Sư phạm”, Tạp chí Giáo dục, số (175). 22. Nguyễn Đức Hiệp, Lê Cao Phan (2007), Bài tập cơ bản và nâng cao Vật lý 10, Nxb Giáo dục 23. Nguyễn Gia Cầu (2007), “Rèn luyện cho học sinh kĩ năng làm việc với tài liệu học tập”, Tạp chí Giáo dục, số (177). Nguyễn Hữu Chí, Các căn cứ lí luận và thực tiễn lựa chọn phương pháp dạy 24. học, Viện chiến lược và chương trình giáo dục. Nguyễn Kim Dũ (2007), Bồi dưỡng năng lực tự học và liên hệ thực tế của học sinh trong chương “Dòng điện xoay chiều” lớp 12 THPT, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh. 25. 26. Nguyễn Mạnh Hùng (2001), Phương pháp dạy học vật lý ở trường trung học phổ thông, Ấn bản của Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh 27. Nguyễn Thị Tính (2006), “Dạy cách chuyển giao công việc – Một trong những nhân tố góp phần nâng cao hiệu quả dạy học”, Tạp chí Giáo dục, số 130. 28. Nguyễn Văn Huyên (2001), “Tìm và thể nghiệm các giải pháp dạy và học vật lý ở trường trung học phổ thông Tp. Hồ Chí Minh theo phương pháp dạy học tích cực”, Tạp chí Khoa học Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh, số 26. 29. Phạm Hữu Tòng (2001), Lý luận dạy học vật lý ở trường trung học, Nxb Giáo dục. 30. Phạm Thế Dân (2008), Cơ sở lý luận dạy học hiện đại, Tài liệu học tập lớp Cao học Lý luận và phương pháp dạy học môn vật lý - K17 31. Phạm Xuân Quế (2004), “E-Learning và khó khăn trong việc xây dựng trang web có nội dung thực nghiệm – Các giải pháp khắc phục”, Tạp chí Giáo dục, số (90 – Chuyên đề). 32. Trần Ngọc (2007), Phương pháp giải bài tập trắc nghiệm vật lý 10, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 33. Trần Thị Bích Trà, “Một số trao dổi về học hợp tác ở trường phổ thông”, Tạp chí Giáo dục, số 146 34. Trần Triệu Phú (2008), Nghiên cứu Moodle và ứng dụng Moodle để xây dựng “Lớp học vật lý phổ thông”, Luận văn tốt nghiệp đại học, Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh 35. Trần Trung (2006), “Sử dụng góp phần mềm Moodle hỗ trợ tổ chức hoạt động tự học cho học sinh trường Trung học phổ thông dân tộc nội trú và trường Dự bị đại học dân tộc”, Tạp chí Giáo dục, số (143). Trương Đình Toà (2003), Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tự học của sinh viên khoa Vật lý trong quá trình giảng dạy môn Điện đại cương, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trường Đại học Sư Phạm Tp. Hồ Chí Minh. 36. 37. Vũ Bội Tuyền (2000), Những điều kì diệu quanh ta, Nxb Văn hoá – Thông tin. 38. Vũ Ngọc Khánh (2003), Từ điển Văn hoá Giáo dục Việt Nam, Nxb Văn Hoá Thông Tin. 39. Vũ Thanh Khiết, Lê Thanh Hải (2001), Bài tập định tính và câu hỏi thực tế vật lý 10, Nxb Giáo dục Tiếng Anh – Tác giả nước ngoài 40. Geoff Petty, The Learning Pramid : The recall rate of different teaching strategies, Active Learning Works. 41. Michel Nelkon, Philip Parker (2002), Advanced level Physics, Publisher Heinemann 42. Nick Arnold (2008), Người dịch : Khanh Khanh, Horrible Science - Vật lý – Câu chuyện của những lực bí hiểm, Nxb Trẻ. 43. Terry Anderson, Fathi Elloumi, Theory and Practice of Online Learning, cde.athabascau.ca/online-book, Athabasca University. 44. V.Langué (2004), Những bài tập hay về thí nghiệm vật lý, Nxb Giáo dục. 45. William H.Rice IV, Moodle E-Learning Course Development, Birmngham- Mumbai,Packt Publishing Trang web 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 2005/CourseHome/index.htm 55. 56. 57. 58. cong-nghe-thong-tin-trong-nganh-Giao-duc-Viet-Nam/80100250/203/ 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. LỜI CÁM ƠN Đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đỗ Xuân Hội, người thầy mà trong suốt thời gian qua đã tận tình, chu đáo chỉ dẫn và giúp đỡ tôi rất nhiều để tôi có thể hoàn thành luận văn này một cách tốt đẹp. Tiếp đến tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô khoa Vật lý trường Đại học Sư phạm Tp. HCM, Đại học Vinh, Đại học Sư phạm Hà Nội, các thầy cô đã giảng dạy các bộ môn lớp Cao học Lý luận và Phương pháp dạy học môn Vật lý – Khóa 17. Chính nhiệt huyết và những kiến thức mà thầy cô cung cấp đã trở thành nền tảng giúp tôi tự tin hơn trong suốt quá trình làm luận văn. Tôi xin chân thành cám ơn Ban giám hiệu, các giáo viên trong tổ Vật lý và các em học sinh trường của THPT Nguyễn Khuyến Q.10 Tp.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi và đóng góp nhiều ý kiến bổ ích trong suốt quá trình tôi thực nghiệm sư phạm tại trường. Cuối cùng, tôi vô cùng biết ơn sâu sắc gia đình và bạn bè đã luôn động viên, khuyến khích, giúp đỡ cả về mặt vật chất lẫn tinh thần trong suốt quá trình học Cao học cho đến khi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc Phượng MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 Chương 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG LỚP HỌC TRỰC TUYẾN HỖ TRỢ QUÁ TRÌNH TỰ HỌC CỦA HỌC SINH 1.1. Mục tiêu của giáo dục trong giai đoạn hiện nay ................................. 7 1.2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học .................................... 8 1.3. Sự phát triển trí tuệ và hoạt động học tập của học sinh trung học phổ thông..................................................................................................... 14 1.4. Hoạt động học và tự học của học sinh ............................................. 16 1.5. Hoạt động tự học môn vật lý của học sinh ....................................... 27 1.6. Tìm hiểu về hình thức học e-learning ............................................. 32 1.7. Lớp học trực tuyến và vai trò của nó trong việc hỗ trợ hoạt động tự học của học sinh................................................................................... 42 Chương 2 : XÂY DỰNG LỚP HỌC VẬT LÝ TRỰC TUYẾN 2.1. Mục đích của lớp học ....................................................................... 48 2.2. Đối tượng sử dụng lớp học................................................................ 49 2.3. Các tiêu chí của lớp học ................................................................... 49 2.4. Cấu trúc lớp học ............................................................................... 51 2.5. Các giai đoạn xây dựng lớp học........................................................ 57 2.6. Đề xuất cách thức phối hợp những nội dung của lớp học vật lý trực tuyến với hoạt động tự học của HS ở nhà và trên lớp học truyền thống 95 Chương 3 : THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 3.1. Mục đích của thực nghiệm ............................................................. 111 3.2. Đối tượng và nội dung thực nghiệm .............................................. 111 3.3. Tiến hành thực nghiệm.................................................................... 112 3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm ....................................................... 118 3.5. Kết quả hoạt động của lớp học trực tuyến ..................................... 135 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 139 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 143 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNTT ĐC GV HS LHVLTT MVT SGK THCS THPT TN : Công nghệ thông tin : Đối chứng : Giáo viên : Học sinh : Lớp học vật lý trực tuyến : Máy vi tính : Sách giáo khoa : Trung học cơ sở : Trung học phổ thông : Thực nghiệm DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 : Kết quả thống kê tại trang web của khoa Vật lý trường Đại học Sư Phạm Hà Nội (thống kê ngày 27/04/2007) 27 Bảng 2.1 : Mục tiêu kiến thức và kĩ năng của các bài có trong chương “Động lực học chất điểm” 59 Bảng 2.2 : Bảng đối chiếu một số tính năng của hệ thống Moodle với hệ thống Blackboard và WebCT 72 Bảng 2.3 : Thống kê số sử dụng hệ thống Moodle (tính đến tháng 6/2009) 72 Bảng 3.1 : So sánh một số điểm khác nhau giữa lớp đối chứng và lớp thực nghiệm 117 Bảng 3.2 : Bảng thống kê kết quả chung của kiểm tra lần 1 121 Bảng 3.3 : Bảng tần số kết quả điểm cụ thể trong kiểm tra lần 1 121 Bảng 3.4 : Bảng phân phối tần suất của điểm kiểm tra lần 1 122 Bảng 3.5 : Bảng phân phối tần suất tích lũy điểm kiểm tra lần 1 123 Bảng 3.6 : Bảng thống kê kết quả chung của kiểm tra lần 2 124 Bảng 3.7 : Bảng tần số kết quả điểm cụ thể trong kiểm tra lần 2 124 Bảng 3.8 : Bảng phân phối tần suất của điểm kiểm tra lần 2 125 Bảng 3.9 : Bảng phân phối tần suất tích lũy điểm kiểm tra lần 2 126 Bảng 3.10 : Bảng so sánh điểm trung bình cộng của hai nhóm lớp 127 Bảng 3.11 : Bảng so sánh độ lệch chuẩn của hai nhóm lớp 127 Bảng 3.12 : Bảng so sánh sai số tiêu chuẩn của hai nhóm lớp 128 Bảng 3.13 : Bảng so sánh phần trăm các nhóm điểm số qua các lần kiểm tra 128 Bảng 3.14 : Tổng hợp kết quả thực nghiệm 128 Bảng 3.15 : Bảng hệ số t của các nhóm đối chứng và thực nghiệm 130 Bảng 3.16 : Bảng tổng hợp các số liệu thực nghiệm 131 Bảng 3.17 : Kết quả khảo sát hiệu quả của LHVLTT 137 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1 : Sơ đồ lưu trữ thông tin trong trí nhớ của HS 18 Hình 1.2 : Tháp học tập của Geoff Petty 19 Hình 1.3 : Chu trình cho thấy sự kết hợp giữa hoạt động tự học ở nhà của HS và hướng dẫn trên lớp của GV 32 Hình 1.4 : Mô hình về giải pháp kết hợp giữa e-learning và lớp học truyền thống – Blended Soluiton 40 Hình 1.5 : Sơ đồ cho thấy mức độ ứng dụng e-learning vào lớp học truyền thống 41 Hình 2.1 : Sơ đồ mô tả cấu trúc của LHVLTT 56 Hình 2.2 : Trang 77 Hình 2.3 : LHVLTT hỗ trợ HS tự học chương « Động lực học chất điểm » 78 Hình 2.4 : Cửa sổ thiết lập, cập nhật các tài nguyên tĩnh 79 Hình 2.5 : Cửa số thiết lập các diễn đàn 80 Hình 2.6 : Cửa sổ soạn thảo câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn 81 Hình 2.7 : Ngân hàng câu hỏi đã thiết lập được 81 Hình 2.8 : Của sổ thiết lập các mục cho bài kiểm tra 82 Hình 2.9 : Giới thiệu các mục có trong mỗi bài 83 Hình 2.10 : Toàn bộ các mục có trong một bài học cụ thể 84 Hình 2.11 : Mục « Sơ đồ bài học » của một bài cụ thể 85 Hình 2.12 : Mục « Nội dung bài học » của một bài cụ thể 86 Hình 2.13 : Hình ảnh đọan video thí nghiệm kiểm chứng Định luật I Newton 87 Hình 2.14 : Hình ảnh đoạn video thí nghiệm đo hằng số hấp dẫn G 87 Hình 2.15 : Mục « Vật lý và đời sống » của một bài cụ thể 88 Hình 2.16 : Mục « Thí nghiệm vật lý » của một bài cụ thể 89 Hình 2.17 : Hình ảnh đoạn video có trong mục “Thí nghiệm vật lý” 89 Hình 2.18 : Mục « Diễn đàn » của một bài học cụ thể 90 Hình 2.19 : Nội dung trao đổi trong một diễn đàn cụ thể 90 Hình 2.20 : Mục « Bài tập tự luận » của một bài học cụ thể 91 Hình 2.21 : Hình ảnh slide hướng dẫn các bước làm một dạng bài cụ thể 91 Hình 2.22 : Hình ảnh về câu trắc nghiệm Đúng – Sai và phần phản hồi với câu trả lời đúng. 92 Hình 2.23 : Hình ảnh về câu trắc nghiệm bốn lựa chọn và phần phản hồi với câu trả lời sai 92 Hình 2.24 : Số liệu về kết quả làm bài kiểm tra ở một bài cụ thể 93 Hình 2.25 : Hình ảnh đoạn flash mô phỏng thí nghiệm đo hệ số ma sát trượt 94 Hình 2.26 : Sơ đồ mô tả quá trình phối hợp các nội dung của LHVLTT với các hoạt động trên lớp học truyền thống 98 Hình 2.27 : Sơ đồ hướng dẫn HS tự học với sự hỗ trợ từ LHVLTT 100 Hình 3.1 : Biểu đồ phân phối điểm kiểm tra lần 1 121 Hình 3.2 : Biểu đồ phân phối tần suất của điểm kiểm tra lần 1 122 Hình 3.3 : Biểu đồ phân phối tần suất tích lũy của điểm kiểm tra lần 1 123 Hình 3.4 : Biểu đồ phân phối điểm kiểm tra lần 2 124 Hình 3.5 : Biểu đồ phân phối tần suất của điểm kiểm tra lần 2 125 Hình 3.6 : Biểu đồ phân phối tần suất tích lũy của điểm kiểm tra lần 1 126 Hình 3.7 : HS hào hứng chờ đợi tiết học do các bạn thuyết trình 132 Hình 3.8 : HS thuyết trình các vấn đề đã tìm hiểu được 132 Hình 3.9 : HS tích cực tham gia đặt câu hỏi xây dựng bài 132 Hình 3.10 : Thảo luận nhóm 132 Hình 3.11 : HS nghiên cứu các bước tiến hành thí nghiệm đo hệ số ma sát trượt 133 Hình 3.12 : HS thảo luận về nguyên tắc, cách sử dụng các dụng cụ có trong thí nghiệm 133 Hình 3.13 : GV hướng dẫn HS nguyên tắc hoạt động của cổng quang điện 133 Hình 3.14 : HS thảo luận về kết quả thu nhận được 133 Hình 3.15 : HS tập trung xử lý các số liệu trong thí nghiệm 133 Hình 3.16 : Ban tổ chức buổi Đố vui Ôn tập chương Động lực học chất điểm 134 Hình 3.17 : Các câu hỏi được chuyển thành dạng thơ đố vui 134 Hình 3.18 : HS thích thú tham gia buổi ôn tập 134 Hình 3.19 : HS tham gia trò chơi Kim tự tháp Động lực học chất điểm 134 Hình 3.20 : Không khí sôi động của lớp học trong giờ học vật lý 134 Hình 3.21 : Thống kê số lượng thành viên của LHVLTT 135 PHỤ LỤC SỐ 1 KẾT QUẢ KHẢO SÁT KHẢ NĂNG SỬ DỤNG INTERNET TRONG VIỆC TỰ HỌC MÔN VẬT LÝ Phiếu khảo sát được phát ra cho 495 HS đang theo học chương trình vật lý 10 Nâng cao tại trường THPT Nguyễn Khuyến (năm học 2008 – 2009) PHIẾU KHẢO SÁT VỀ KHẢ NĂNG SỬ DỤNG INTERNET TRONG VIỆC TỰ HỌC MÔN VẬT LÝ CỦA HỌC SINH Nhằm mục đích tìm hiểu về tình hình, khả năng sử dụng internet trong việc tự học của HS, phiếu khảo sát này được phát ra mong có được sự hợp tác tích cực từ các em bằng những câu trả lời phù hợp với bản thân các em nhất. Kết quả thu nhận được từ các phiếu khảo sát này sẽ giúp thầy cô tìm ra thêm giải pháp giúp cho việc học tập của các em được tốt hơn. Nội dung khảo sát Số phiếu trả lời Tỉ lệ phần trăm 1. Em có biết cách truy cập Internet? Có 458 92.5 Có nhưng không thành thạo lắm 33 6.7 Hoàn toàn không biết 4 0.8 2. Em thường truy cập Internet ở đâu? Ở tại nhà (nơi mà em đang sống) 278 56.2 Ở tiệm Internet công cộng 206 41.6 Ở nơi khác 5 1.0 Không có ý kiến 6 1.2 3. Em có biết cách sử dụng một số hỗ trợ trên Internet như e-mail, tìm kiếm thông tin, các đường link, download và upload các file ? Có 411 83.0 Chỉ biết sử dụng một vài trong số các hỗ trợ trên 76 15.4 Không biết hỗ trợ nào 8 1.6 4. Khi gặp các vấn đề khó khăn trong khi học môn Vật lý, em đã từng sử dụng Internet để tìm kiếm câu trả lời? Có, thường xuyên 52 10.5 Có, nhưng chỉ thỉnh thoảng 143 28.9 Có, nhưng rất ít 209 42.2 Chưa bao giờ 91 18.4 5. Khi truy cập Internet tìm kiếm các thông tin, các câu trả lời cho môn vật lý (học ở trường phổ thông), điều khó khăn nhất mà em gặp phải là gì? Không tìm được thông tin phù hợp 84 17.0 Không biết tìm ở đâu 182 36.8 Không biết mức chính xác của các các thông tin. 57 11.5 Mất nhiều thời gian 134 27.1 Mất phí khi truy cập thông tin 16 3.2 Ý kiến khác 14 2.8 Không có ý kiến 8 1.6 6. Em hãy cho biết lý do chủ yếu nào đã làm em không thường xuyên truy cập Internet tìm kiếm các thông tin khi em gặp khó khăn trong bộ môn vật lý? Tìm và hỏi ý kiến thầy cô hoặc bạn bè sẽ nhanh hơn 235 47.5 Tìm sách đọc sẽ nhanh hơn 21 4.2 Không nghĩ trên Internet sẽ tìm được thông tin phù hợp 32 6.5 Tìm kiếm trên Internet mất nhiều thời gian 57 11.5 Chưa nghĩ đến việc truy cập Internet tìm kiếm thông tin 90 18.2 Chưa thấy cần thiết phải tìm kiếm các thông tin 45 9.1 Không biết cách truy cập Internet 4 0.8 Ý kiến khác 11 2.2 7. Em có nghĩ rằng một lớp học trực tuyến (trên Internet) mà ở đó có cung cấp đầy đủ các thông tin gần gũi, cần thiết cho môn vật lý ở trường như nội dung bài học, những ứng dụng trong đời sống, bài tập, các bài kiểm tra thử, diễn đàn thảo luận, … để giúp các em học tốt hơn bộ môn này là cần thiết? Có. Rất cần thiết 84 17.0 Có cần thiết 172 34.7 Không cần thiết 67 13.5 Không có ý kiến 148 29.9 Ý kiến khác 24 4.8 8. Nếu biết có lớp học như trên, em có tham gia vào lớp học này? Chắc chắn sẽ tham gia 258 52.1 Sẽ tham gia nếu có GV hướng dẫn 126 25.5 Có thể sẽ tham gia hoặc không 75 15.2 Không tham gia 32 6.5 Ý kiến khác 4 0.8 PHỤ LỤC SỐ 2 CÁC ĐỀ KIỂM TRA ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG CÁC LẦN THỰC NGHIỆM BÀI KIỂM TRA LẦN 1 - Thời gian làm bài : 15 phút Câu 1 (3 điểm) Tổng hợp lực là gì? * Vận dụng : Cho hai lực F1 = 30 N, F2 = 40 N, hợp với nhau góc  = 900. a. Vẽ hình mô tả cách tổng hợp hai lực này theo quy tắc hình bình hành? b. Tìm độ lớn hợp lực của hai lực trên ? Câu 2 (2 điểm) Phát biểu định luật I Newton ? Cho biết quán tính là gì ? Cho ví dụ về quán tính? Câu 3 (5 điểm) Một vật có khối lượng 2 kg đang chuyển động với vận tốc v0 = 36 km/h thì chịu tác dụng của lực F = 10 N ngược chiều với v0. Hỏi vật tiếp tục chuyển động được quãng đường dài bao nhiêu cho đến khi dừng lại? BÀI KIỂM TRA LẦN 2 – Thời gian làm bài : 45 phút Câu 1 (1,5 điểm) Lực ma sát nghỉ xuất hiện trong điều kiện nào và có những đặc điểm gì? (phương, chiều, độ lớn) Lực ma sát nghỉ đóng vai trò gì trong chuyển động của người, xe cộ, …? Câu 2 (2 điểm) Nêu các đặc điểm của vectơ gia tốc (đặc trưng phương, chiều và độ lớn) của một chuyển động tròn đều? Lực gây ra gia tốc này được gọi là lực gì? Viết biểu thức của lực? Câu 3 (1,5 điểm) Lực đàn hồi xuất hiện trong trường hợp nào? Nêu rõ phương, chiều và độ lớn lực đàn hồi của lò xo? Câu 4 (1,5 điểm) Một vật được ném ngang với vận tốc v0 = 15 m/s. Biết ngay trước lúc chạm đất vận tốc của nó là 25 m/s. Bỏ qua lực cản không khí, lấy g = 10 m/s2. Hỏi vật được ném từ độ cao nào so với mặt đất và tầm bay xa của vật? Câu 5 (2 điểm) Một vật bắt đầu trượt xuống từ đỉnh của mặt phẳng nghiêng dài 20 m hợp với đất một góc  = 300. Hệ số ma sát trượt giữa vật và mặt phẳng nghiêng là 32 1 . Lấy g = 10 m/s2. a. Tính thời gian vật trượt trên mặt phẳng nghiêng? b. Phải thay đổi góc nghiêng  đến giá trị nào để vật trượt đều xuống mặt phẳng nghiêng? Câu 6 (1,5 điểm) Tính gia tốc rơi tự do tại nơi có độ cao bằng nửa bán kính Trái đất so với mặt đất? Biết gia tốc rơi tự do là 9,81 m/s2. PHỤ LỤC SỐ 3 MỘT SỐ HÌNH ÀNH TRONG CÁC TIẾT HỌC THỰC NGHIỆM PHỤ LỤC 4 BẢNG PHÂN PHỐI t-STUDENT Kiểm định hai phía 0.10 0.05 0.02 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 40 60 120 > 120 2.01 1.91 1.89 1.86 1.83 1.81 1.80 1.78 1.77 1.76 1.75 1.75 1.74 1.73 1.73 1.73 1.72 1.72 1.71 1.71 1.71 1.71 1.71 1.70 1.70 1.70 1.68 1.67 1.66 1.64 2.57 2.45 2.36 2.31 2.26 2.23 2.20 2.18 2.16 2.14 2.13 2.12 2.11 2.10 2.09 2.09 2.08 2.07 2.07 2.06 2.06 2.06 2.05 2.05 2.05 2.04 2.02 2.00 1.98 1.96 3.37 3.11 3.00 2.90 2.82 2.76 2.72 2.68 2.65 2.62 2.60 2.58 2.57 2.55 2.54 2.53 2.52 2.51 2.50 2.49 2.49 2.48 2.47 2.47 2.46 2.46 2.42 2.39 2.36 2.33  f Kiểm định một phía 0.05 0.025 0.01  f PHỤ LỤC SỐ 5 NHẬN XÉT VỀ MỘT SỐ WEBSITE TIẾNG VIỆT HỖ TRỢ VIỆC TỰ HỌC MÔN VẬT LÝ Sau đây là một vài nhận xét của cá nhân tôi khi truy cập và sử dụng một số nội dung ở các trang web tiếng Việt hỗ trợ việc tự học bộ môn vật lý. Các nhận xét này có được khi truy cập vào các trang web trong khoảng thời gian từ 20/06/2008 đến 25/06/2008 Thư viện bài giảng điện tử cung cấp các bài giảng được trình bài dưới dạng Power Point. Các bài giảng này do các thành viên đưa lên. Nội dung các bài giảng khá phong phú từ các môn học cho đến các cấp học (trừ bậc Đại học). Mục tiêu của website này là cung cấp các bài giảng Power Point nên đây có thể xem là nguồn tài liệu tham khảo khá tốt cho GV. Đây cũng có thể xem là một nguồn tư liệu học tập cho HS. Tuy nhiên, hiệu quả của những bài giảng này đối với HS cũng rất khó xác định bởi chất lượng các bài giảng không được đảm bảo, một số bài chưa hoàn thiện, chưa đáp ứng được yêu cầu vẫn được đưa lên. Ngoài ra, với trình độ hiện thời của HS THPT thì khi không có sự hướng dẫn, thuyết trình, diễn giảng của GV cho HS thì HS khó lòng nắm bắt được nội dung chính mà bài học cần truyền tải. Tương tự như trang khi truy cập vào trang web này ta nhận thấy có khá nhiều các môn học rải từ cấp THCS đến cấp THPT. Các bài giảng trên trang này được cung cấp dưới dạng video clip các bài dạy của GV, hoàn toàn không có sự tương tác giữa người dạy và người học. Tính đến thời điểm truy cập là ngày 20/6/2008 thì các bài học còn khá ít ỏi, rải rác do nhiều GV cung cấp. Ở đây các diễn đàn được đưa ra nhiều diễn đàn nhỏ theo từng khối lớp, mỗi khối lớp sẽ do một Mod phụ trụ trách. Cụ thể với khối Vật lý THPT, các thành viên tham gia diễn đàn đưa lên những câu hỏi về các phần bài tập, những vướng mắc trong quá trình làm bài lên để cùng các thành viên khác trong diễn đàn thảo luận. Diễn đàn cho thấy thế mạnh của đường truyền Internet trong việc trao đổi, thảo luận nội dung kiến thức giữa các thành viên. Website này được đánh giá là một trong những trang web về dạy học trực tuyến khá thành công ở nước ta. Ra đời trong năm 2007, được sự hỗ trợ khá tích cực từ các thầy cô các trường THPT ở Hà Nội. Các khóa học được chia theo khối lớp rất cụ thể. Ở mỗi khối lớp, website cung cấp khá tốt các bài kiểm tra từ kiểm tra 15 phút cho mỗi bài học đến kiểm tra một tiết cho cả chương. Riêng đối với phần vật lí, cụ thể là vật lí 10, có cả phần bài giảng điện tử do ThS. Nguyễn Kim Nghĩa hướng dẫn. Bài giảng này là những đoạn video quay lại quá trình giảng dạy trực tiếp của GV này. Cho đến nay (21/06/2008) thì mới dừng lại ở chương 1 : Động học chất điểm. Trang diễn đàn của website được chia thành nhiều mục nhỏ, nội dung của các mục này chủ yếu là hỗ trợ cho việc thi cử, nhất là thi tốt nghiệp và thi Đại học chứ không hướng vào thảo luận nội dung kiến thức các bài học. Hạn chế cho người học với trang này là muốn xem bài giảng của GV hoặc điểm, đáp án của các bài kiểm tra phải trả phí (mức phí này sẽ thay đổi tùy theo mục mà người học sử dụng). Website này cung cấp khá nhiều các đề bài tập trắc nghiệm, bài tập tự luận cho khá nhiều môn học : Toán, Lý, Hóa, Sinh, Sử, … được chia ra thành từng nhóm kiến thức, cùng với các diễn đàn thảo luận các bộ môn. Riêng đối với bộ môn vật lý, website cung cấp khá cụ thể từ nội dung lý thuyết, các bài tập tự luận, các dạng bài tập trắc nghiệm. Một số bài tập có hướng dẫn chi tiết. Bản thân người học cũng có thể đưa ra cách giải cho riêng mình rồi đưa lên website để mọi người cho ý kiến. Đây là một cách làm khá hay. Các bài tập, câu hỏi trắc nghiệm đều do các thanh viên của website đưa lên. Tuy nhiên, do thiếu sự chủ trì của một GV nên hoàn tòan không có phần hướng dẫn thảo luận đào sâu vấn đề hoặc mở rộng vấn đề đúng mức.Các câu hỏi chỉ nhận được câu trả lời từ các thành viên khác trong diễn đàn. Người học phần nào đó bị động về thời gian. Do hướng tới mục tiêu ôn thi cho ngừơi học, nên website chưa chú ý mở rộng những kiến thức bên ngoài cho HS. Phần nội dung lý thuyết cũng vì vậy mà còn chưa chuẩn bị chu đáo. Đúng như tên gọi của website, đây thực sự là một thư viện dành riêng cho môn vật lí. Mọi người yêu thích hoặc muốn tìm hiểu về môn vật lí đều có thể tìm thấy nguồn tư liệu mong muốn từ website. Tuy vậy, đây cũng mới là trang tập hợp các kiến thức do mọi người đưa lên và sắp xếp vào vào mục tạo thành một thư viện tra cứu. Phần lớp học trực tuyến vẫn chưa được khai thác. Và đây cũng là trang nhánh mà tôi sẽ khai thác nhằm xây dựng khóa học hỗ trợ cho việc tự học vật lí ở nhà của HS. Website do thầy Nguyễn Đức Hiệp và thầy Lê Cao Phan xây dựng. Nội dung chính là LHVLTT. Lớp học này được dự kiến xây dựng khá đầy đủ với các khóa học : từ THCS cho đến Ôn thi Đại học, các đề thi học sinh giỏi Vật lý THPT. Ngoài ra, lớp học này còn cung cấp khá nhiều tư liệu hỗ trợ cho việc khá tốt cho việc dạy và học như tư liệu vật lí, học tập vật lí bằng tiếng Anh, bách khoa từ điển toàn thư bằng cách đường link đến những website hỗ trợ tương ứng khá hay. Tuy nhiên tại thời điểm truy cập là 20/06/2008 thì nội dung các khoá học đều rất ít. Phần Lớp học trực tuyến của khối lớp THPT, cụ thể là khối 10 (ban A) thì chỉ mới có phần lý thuyết ở một số ít bài học được cụ thể hóa bằng Power Point. Không thể hỗ trợ cho quá trình học tập liên tục của HS. Ngoài ra, tuy là lớp học trực tuyến nhưng hòan tòan không thấy có sự tương tác, trao đổi giữa người dạy và người học. PHỤ LỤC SỐ 7 MỘT SỐ TỔ CHỨC, CÁ NHÂN ĐANG SỬ DỤNG MOODLE CHO HÌNH THỨC E – LEARNING TẠI VIỆT NAM 1/ Trung tâm Tin học - Bộ GD & DT : 2/ Trang Học mãi : 3/ Ephysics : 4/ Đại học Kinh tế - Đà Nẵng : 5/ Đại học Công Nghệ - ĐH QG Hà Nội : 6/ Cổng bồi dưỡng giáo viên kỹ thuật : 7/ Khoa quản trị và du lịch - ĐH Hà Nội : 8/ Khoa Pháp - Đại học Hà Nội : 9/ Viện Đại học Mở Hà Nội : 10/ Đại học Xây Dựng Hà Nội : 11/ Trường cao đẳng Đông Á : 12/ Hóa học phổ thông : 13/ Trung tâm Đào tạo Từ xa - ĐH Hà Nội : 14/ VietMaths : 15/ Toán học phổ thông : 16/ EVietnam Group : 17/ Khoa Công nghệ Thông tin & Truyền thông - Đại học Cần Thơ 18/ Khoa quản trị kinh doanh-ĐH Đà Nẵng : 19/ Khoa CNTT- Đại Học Khoa Học Tự Nhiên-ĐHQGTPHCM 20/ Đại học Mở Bán công TPHCM : 21/ Viện Khoa học và Công nghệ - Phân viện TPHCM PHỤ LỤC SỐ 6 MỘT SỐ HÌNH ẢNH CHO THẤY CHỨC NĂNG THIẾT LẬP, SOẠN THẢO VÀ CHỈNH SỬA NỘI DUNG CHO LHVLTT CỦA MOODLE Hình cửa sổ các thiết lập ban đầu cho LHVLTT Hình cho thấy chức năng chỉnh sửa, quản lý các nội dung có trong LHVLTT Hình cho thấy các loại tài nguyên tĩnh của LHVLTT được hỗ trợ từ Moodle Hình cho thấy các hoạt động của LHVLTT được hỗ trợ từ Moodle Hình ngân hàng câu hỏi quản lý các tất cả các câu trắc nghiệm có trong chương “Động lực học chất điểm”