Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác tuyển chọn nhân lực tại các doanh nghiệp phía Nam

p thu thËp th«ng tin chÝnh x¸c vµ ®¸nh gi¸ th«ng tin mét c¸ch khoa häc 3.2. Qu¸ tr×nh tuyÓn chän Qu¸ tr×nh tuyÓn chän lµ mét qu¸ tr×nh gåm nhiÒu b­íc, mçi b­íc trong qu¸ tr×nh ®­îc xem nh­ mét hµng rµo ch¾n ®Ó sµng läc lo¹i bá c¸c øng viªn kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®i tiÕp vµo c¸c b­íc sau. Sè l­îng c¸c b­íc trong qu¸ tr×nh chän kh«ng ph¶i cè ®Þnh mµ nã phô thuéc vµo møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc. Khi chóng ta thiÕt kÕ sè b­íc vµ néi dung cña tõng b­íc trong qu¸ tr×nh tuyÓn chän chóng ta cÇn ph¶i thiÕt kÕ sao cho thu ®­îc c¸c th«ng tin ®Æc tr­ng nhÊt vµ ®¸ng tin cËy®Ó tõ ®ã míi lµm c¨n cø quyÕt ®Þnh cho viÖc tuyÓn hay kh«ng. Qu¸ tr×nh tuyÓn chän gåm c¸c b­íc nh­ sau: B­íc 1: TiÕp ®ãn ban ®Çu vµ pháng vÊn s¬ bé §©y lµ b­íc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh tuyÓn chän, lµ buæi gÆp gì ®Çu tiªn gi÷a c¸c nhµ tuyÓn chän víi c¸c øng viªn. B­íc nµy nh»m x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a ng­êi xin viÖc vµ ng­êi sö dông lao ®éng, ®ång thêi b­íc nµy còng x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng c¸ nh©n cã nh÷ng tè chÊt vµ kh¶ n¨ng phï hîp víi c«ng viÖc hay kh«ng ®Ó tõ ®ã ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tiÕp tôc mèi quan hÖ víi øng viªn ®ã hay kh«ng Thi vÊn ®¸p lµ mét ph­¬ng ph¸p thi mµ thÝ sinh ph¶i ngåi tr­íc mÆt ban gi¸m kh¶o, c¨n cø vµo yªu cÇu ®Æc biÖt do ban gi¸m kh¶o ®Ò ra, dïng lêi nãi ®Ó tr¶ lêi c©u hái. Ban gi¸m kh¶o c¨n cø vµo biÓu hiÖn cña thÝ sinh trong cuéc thi vÊn ®¸p ®Ó quan s¸t, ph©n tÝch møc ®é chÝnh x¸c trong c©u tr¶ lêi vµ ph­¬ng thøc hµnh vi mµ hä biÓu hiÖn ra ngoµi, sau khi suy ®o¸n hoµn c¶nh lµm n¶y sinh ph­¬ng thøc hµnh vi nµo ®ã sÏ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ tæng hîp ®èi víi thÝ sinh. Cuéc thi vÊn ®¸p cã ý nghÜa quan träng trong viÖc tuyÓn chän nh©n viªn: - T¹o c¬ héi cho bé phËn sö dông nh©n viªn cña doanh nghiÖp quan s¸t thÝ sinh - Th«ng qua thi vÊn ®¸p hiÓu ®­îc kinh nghiÖm, tri thøc, kh¶ n¨ng còng nh­ høng thó, së thÝch cña thÝ sinh - T¹o c¬ héi cho thÝ sinh t×m hiÓu doanh nghiÖp vµ mét sè th«ng tin cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc - T×m hiÓu ®­îc th«ng tin cña nh÷ng thÝ sinh ë nh÷ng ph­¬ng diÖn kh¸c ®Ó lËp ra quyÕt ®Þnh sö dông Tuy nhiªn, ®Ó ra ®­îc quyÕt ®Þnh nµy th× c¸c tiªu chuÈn cÇn ®­îc x©y dùng mét c¸ch kü l­ìng. Bëi v× khi pháng vÊn th× ý chñ quan cña ng­êi pháng vÊn lµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nhÊt do ®ã c¸c tiªu chuÈn cã tÝnh ®éc ®o¸n th× kh«ng nªn dïng nã ®Ó lo¹i ng­êi xin viÖc. §Æc biÖt kh«ng nªn dïng c¸c yÕu tè nh­ tuæi, giíi, chñng téc, t«n gi¸o, d©n téc, vµ c¸c khuyÕt tËt bÈm sinh ®Ó lo¹i bá nh÷ng ng­êi nép ®¬n xin viÖc. Nh÷ng lý do chÝnh ®Ó lo¹i bá c¸c øng viªn ë b­íc ®Çu tiªn lµ hä ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ gi¸o dôc, ®µo t¹o, kinh nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nh­ kh«ng cã c¸c kü n¨ng nh­ ®· th«ng b¸o, tr¸i nghÒ, kh«ng ®Çy ®ñ c¸c v¨n b»ng, chøng chØ, kÕt qña pháng vÊn cho thÊy qu¸ yÕu vÒ nghiÖp vô, nhËn thøc nghÒ nghiÖp ch­a ®¹t yªu cÇu. B­íc 2: Sµng läc qua ®¬n xin viÖc B­íc nµy yªu cÇu c¸c øng viªn ®iÒn vµo mÉu ®¬n do c«ng ty so¹n th¶o. Sau ®ã cÊp qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ xem xÐt øng viªn phï hîp víi nhu cÇu cña c«ng ty hay ko? §©y lµ mÉu ®¬n rÊt chi tiÕt. MÉu ®¬n cµng thiÕt kÕ khoa häc bao nhiªu th× c«ng ty cµng tiÕt kiÖm thêi gian lùa chän øng viªn bÊy nhiªu. Th«ng tin chi tiÕt trong mÉu ®¬n nµy thay ®æi theo tõng c«ng ty vµ tuú theo lo¹i h×nh kinh doanh. C¸c mÉu ®¬n xin viÖc ®­îc thiÕt kÕ khoa häc vµ hîp lý cã thÓ ®­îc coi lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó tuyÓn chän mét c¸ch chÝnh x¸c ng­êi xin viÖc. §¬n xin viÖc cã thÓ gióp dù ®o¸n mét c¸ch hiÖu qu¶ vÒ kiÕn thøc c¬ b¶n, kiÕn thøc chuyªn m«n còng nh­ kiÕn thøc ë ph­¬ng diÖn kh¸c nh­ kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t c©u ch÷, ®ång thêi phÇn nµo hiÓu ®­îc ®Æc ®iÓm t©m lý c¸ nh©n, c¸c kú väng vµ ­íc muèn. §¬n xin viÖc lµ c¬ së cho c¸c ph­¬ng ph¸p tuyÓn chän kh¸c nhau nh­ ph­¬ng ph¸p pháng vÊn. §¬n xin viÖc cung cÊp tªn, n¬i lµm viÖc, c¸c hå s¬ nh©n sù kh¸c Khi thiÕt kÕ c¸c mÉu ®¬n xin viÖc ta nªn c©n nh¾c kü l­ìng c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ph¶i cã, néi dung c¸c th«ng tin cÇn thu thËp ph¶i ®¶m b¶o ®­îc tÝnh toµn diÖn, tÝnh chÝnh x¸c vµ lµm cho ng­êi xin viÖc tr¶ lêi ®óng c¸c yªu cÇu ®Ò ra. Ta cã thÓ ph©n tÝch kü xem øng viªn nµo ®¹t ®­îc møc ®é chuyªn m«n hay kü n¨ng, kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp, tuæi t¸c, giíi tÝnh, t×nh tr¹ng gia ®×nh, t×nh tr¹ng nghÜa vô qu©n sù vµ h¹nh kiÓm. §­¬ng sù ph¶i ®Ýnh kÌm c¸c giÊy tê liªn hÖ ®Õn chi tiÕt trªn ®©y §¬n xin viÖc ph¶i tr×nh bµy s¹ch sÏ, râ rµng, cã logic. ChØ nªn ¸p dông ®Ó tuyÓn chän c¸c nh©n viªn hµnh chÝnh hoÆc nghiÖp vô nghiªn cøu. §èi víi c«ng nh©n c¬ khÝ hoÆc t¹o vô kh¸c nhiÒu khi kÕt qu¶ ng­îc l¹i. NhiÒu ng­êi thî giái nh­ng khi viÕt v¨n l¹i ch¼ng ra g×. Còng cã ng­êi nãi rÊt hïng biÖn nh­ng viÕt v¨n l¹i kh«ng hay nÕu kh«ng nãi lµ dë §¬n xin viÖc còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. §¬n xin viÖc lµ thñ tôc kh¸ch quan nã kh«ng thÓ thay thÕ cho viÖc gÆp gì trùc tiÕp gi÷a ng­êi xin viÖc víi ng­êi ®¹i diÖn cho c«ng ty, mÆt kh¸c ®¬n xin viÖc chØ ®ßi hái ®­îc mét sè h¹n chÕ c¸c vÊn ®Ò do vËy nã mÊt ®i tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña qu¸ tr×nh lµm viÖc, kinh nghiÖm cña ng­êi xin viÖc, hä kh«ng thÓ lý gi¶i ®­îc kü l­ìng nh÷ng vÊn ®Ò mµ hä ®· lµm trong qu¸ khø. Trong ®¬n xin viÖc, ng­êi xin viÖc chØ lu«n nãi tèt vÒ m×nh, cã lîi cho b¶n th©n hä… Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy còng cã rÊt nhiªu ­u ®iÓm ®ã lµ kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian, hiÖu suÊt cao, cïng mét lóc ®¸nh gi¸ ®­îc nhiÒu ng­êi, cã ®é tin cËy vµ hiÖu qu¶ cao trong viÖc s¸t h¹ch kiÕn thøc, kü thuËt vµ kh¶ n¨ng cña thÝ sinh, kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ còng t­¬ng ®èi kh¸ch quan, v× vËy cho ®Õn nay ®¬n xin viÖc vÉn lµ ph­¬ng ph¸p lùa chän nh©n tµi th«ng th­êng nhÊt trong doanh nghiÖp B­íc 3: Tr¾c nghiÖm nh©n sù trong tuyÓn chän Tr¾c nghiÖm nh©n sù lµ mét ph­¬ng ph¸p khoa häc th«ng qua mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¸nh gi¸ sù kh¸c nhau gi÷a c¸c thÝ sinh vÒ tr×nh ®é trÝ lùc vµ c¸ tÝnh. HiÖn nay tr¾c nghiÖm t©m lý ®· dÇn dÇn trë thµnh mét kü thuËt rÊt quan träng trong viÖc tuyÓn chän vµ sö dông nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn ®¹i. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng chØ øng dông biÖn ph¸p tr¾c nghiÖm t©m lý ®Ó lùa chän, sö dông nh©n viªn míi mµ cßn dïng ®Ó tr¾c nghiÖm kh¶ n¨ng tiÒm Èn cña nh÷ng nh©n viªn ®ang lµm viÖc trong doanh nghiÖp vµ dùa vµo ®ã ®Ó gióp hä th¨ng tiÕn Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n khi thùc hiÖn tr¾c nghiÖm t©m lý - Tr­íc khi tr¾c nghiÖm t©m lý ph¶i lµm tèt mét sè c«ng t¸c chuÈn bÞ . Néi dung ®­îc lùa chän trong cuéc thi, viÖc tæ chøc tiÕn hµnh cuéc thi, cho ®iÓm còng nh­ gi¶i thÝch kÕt qu¶ cuèi cïng ®Òu ph¶i tu©n thñ theo mét tr×nh tù nghiªm ngÆt - Ph¶i gi÷ kÝn cho thÝ sinh nh÷ng viÖc riªng t­ cña hä. Tr¾c nghiÖm t©m lý liªn quan ®Õn nh÷ng viÖc riªng cña c¸ nh©n ë c¸c ph­¬ng diÖn nh­ ®Æc tr­ng c¸ tÝnh, trÝ lùc vµ n¨ng lùc. V× vËy néi dung vµ kÕt qu¶ cuéc thi ph¶i ®­îc gi÷ kÝn, chØ th«ng b¸o cho nh÷ng c¸n bé cÇn n¾m b¾t ®­îc nh÷ng th«ng tin sè liÖu nµy - Yªu cÇu ®èi víi tr×nh tù cuéc thi vµ ban gi¸m kh¶o: Tr­íc khi b¾t ®Çu cuéc thi tr¾c nghiÖm, cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tµi liÖu tr¾c nghiÖm, sau ®ã ph¸t cho tõng thÝ sinh, cè g¾ng hÕt søc ®Ó ®¶m b¶o cho ®iÒu kiÖn cña mçi lÇn thi tr¾c nghiÖm lµ nh­ nhau, ®¶m b¶o kÕt qu¶ thi cã ®é tin cËy, ph¶i h­íng dÉn tr­íc cho thÝ sinh ph­¬ng thøc cuéc thi, tiÕn hµnh ®µo t¹o cho nh÷ng nh©n viªn lµm c«ng t¸c hç trî, gi¶ng gi¶i cho hä tr×nh tù tiÕn hµnh cuéc thi vµ nh÷ng néi dung hç trî cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn trong cuéc thi C¸c h×nh thøc kiÓm tra, tr¾c nghiÖm trong tuyÓn chän nh©n viªn: - KiÓm tra tr¾c nghiÖm t×m hiÓu tri thøc: Lo¹i nµy gåm c¸c bµi kiÓm tra tr¾c nghiÖm vÒ t×m hiÓu trÝ th«ng minh cña øng viªn vµ kh¶ n¨ng ®Æc biÖt kh¸c. T×m hiÓu trÝ th«ng minh cña nh©n viªn b»ng c¸ch yªu cÇu øng viªn tr¶ lêi c¸c vÊn ®Ò ë nhiÒu lÜnh vùc cña x· héi vµ tù nhiªn, t×m hiÓu kh¶ n¨ng ®Æc biÖt kh¸c nh­ : Kh¶ n¨ng qui n¹p, kh¶ n¨ng ph©n tÝch tæng hîp, trÝ nhí vµ kh¶ n¨ng tÝnh to¸n - KiÓm tra tr¾c nghiÖm sù khÐo lÐo vµ thÓ lùc Mét lµ, x¸c ®Þnh sù khÐo lÐo cña bµn tay, gåm sù khÐo lÐo cña c¸c ngãn tay, tèc ®é còng nh­ kh¶ n¨ng ph¶n x¹ vµ sù phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn c¬ thÓ Hai lµ, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÓ lùc cña øng viªn th«ng qua c¸c yÕu tè vÒ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng dÎo dai, träng l­îng tèi ®a cã thÓ dÞch chuyÓn, mang v¸c - KiÓm tra tr¾c nghiÖm vÒ c¸ nh©n vµ së thÝch Kh¶ n¨ng vÒ thÓ lùc vµ thÇn kinh th­êng ch­a ®ñ ®Ó gi¶i thÝch kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc. RÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn con ng­êi nh­ ý chÝ, së thÝch, nguyÖn väng c¸ nh©n, khuyÕn khÝch c¸ nh©n. Trong thùc tÕ cã nhiÒu lo¹i ng­êi cã tÝnh khÝ kh¸c nhau nh­: KhÝ chÊt s«i næi, khÝ chÊt ho¹t, khÝ chÊt ®iÒm tÜnh, khÝ chÊt ­u t­, t­¬ng øng víi c¸c khÝ chÊt nµy sÏ cã thuéc tÝnh t©m lý kh¸c nhau nh­ tèc ®é ph¶n øng, tÝnh kÝch thÝch, tÝnh c©n b»ng, tÝnh c¶m xóc, tÝnh cøng r¾n, tÝnh kiªn tr×, qu¸ tr×nh h­ng phÊn hay øc chÕ. §©y lµ nh÷ng tÝnh c¸ch cÇn thiÕt cho mçi c«ng viÖc, do ®ã ph­¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm nµy sÏ cho chóng ta cã thÓ n¾m râ ®­îc tr¹ng th¸i t©m sinh lý cña tõng ng­êi ®Ó sö dông vµo c«ng viÖc cho hîp lý - KiÓm tra thµnh tÝch §©y lµ lo¹i kiÓm tra ¸p dông ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c c¸ nh©n n¾m v÷ng nghÒ nghiÖp, hiÓu biÕt nghÒ nghiÖp ®Õn møc nµo, thµnh tÝch hä ®¹t cao hay thÊp nh­ thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc, ®iÓm bµi thi, bµi kiÓm tra. Tr¾c nghiÖm thµnh tÝch th­êng ®­îc ¸p dông trong nhµ tr­êng ®Ó kh¶o s¸t kiÕm thøc cña häc viªn trong c¸c lÜnh vùc kinh doanh, kinh tÕ, nh©n sù… - KiÓm tra kh¶ n¨ng thùc hµnh vµ kinh nghiÖm s½n cã Víi lo¹i bµi kiÓm tra nµy, ng­êi ta giao cho øng viªn lµm thö mét sè c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, hoÆc vµo mét sè hoµn c¶nh cô thÓ, yªu cÇu øng viªn gi¶i quyÕt. Lo¹i kiÓm tra nµy kh¸c víi c¸c bµi kiÓm tra kh¸c ë chç nã ®¸nh gi¸ trùc tiÕp kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc cña mét nh©n viªn vµ ®©y lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó lùa chän øng viªn - Tr¾c nghiÖm vÒ tÝnh trung thùc TÝnh trung thùc lµ rÊt cÇn thiÕt trong viÖc sö dông lao ®éng vµ trong tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc cña c«ng t¸c nh©n sù. Ng­êi ta th­êng dïng c¸c tr¾c nghiÖm t©m lý ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh trung thùc. Nh÷ng tr¾c nghiÖm nµy th­êng gåm nh÷ng c©u hái ®Ò cËp ®Õn nhiÒu khÝa c¹nh nh­ viÖc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng khi kh«ng cã sù gi¸m s¸t cña c¸c nhµ qu¶n trÞ, th¸i ®é cña c¸ nh©n ®èi víi vÊn ®Ò ¨n c¾p, sù tham « tiÒn b¹c, sù kh«ng thËt thµ trong c«ng viÖc. TÊt c¶ c¸c tr¾c nghiÖm nµy gióp ta dù ®o¸n ®­îc c¸c hµnh vi kh«ng trung thùc trong t­¬ng lai cña ng­êi dù tuyÓn - Tr¾c nghiÖm y häc Trong mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt ®Ó ®¸nh gi¸ phÈm chÊt sinh lý cña c¸c øng viªn chóng ta cã thÓ dïng tr¾c nghiÖm y häc ®Ó ph¸t hiÖn c¸c bÖnh xÉ héi nh­ HIV… Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thùc hiÖn c¸c tr¾c nghiÖm trong tuyÓn chon. - T×nh tr¹ng gi¶ m¹o khi tr¶ lêi c©u hái khi héi ®ång ®­a ra. Nh»m thuyÕt phôc c¸c nhµ tuyÓn dông c¸c øng viªn th­êng ®­a ra c¸c c©u tr¶ lêi sai thùc sù, vµ cung cÊp c¸c th«ng tin kh«ng ®óng. HiÖn t­îng nµy sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ tuyÓn dông khi ph¸n ®o¸n c¸c dù kiÕn vµ ®¸nh gi¸ b¶n chÊt ng­êi xin viÖc. Khi gÆp c¸c tr­êng hîp gi¶ m¹o vÒ th«ng tin th× ta nªn sa th¶i, ngay c¶ ®èi víi c¸c øng viªn ®­îc coi lµ xuÊt s¾c - Tr¸nh hiÖn t­îng ¸p ®Æt cao trong khi thùc hiÖn c¸c tr¾c nghiÖm nh©n sù , v× hiÖn t­îng nµy sÏ g©y ¶nh h­ëng tíi sù linh ho¹t vµ søc s¸ng t¹o cña c¸c øng viªn, lµm cho c¸c dù ®o¸n trë nªn cøng nh¾c - CÇn h¹n chÕ tèi ®a ®Õn sù vi ph¹m nh÷ng ®iÒu riªng t­ cña c¸c øng viªn. Trong khi thùc hiÖn c¸c tr¾c nghiÖm vÒ nh©n sù nhiÒu khi v« thøc mµ ng­êi ta ®ông ®Õn c¸c ý nghÜ riªng t­ cña ng­êi xin viÖc. §iÒu nµy cã thÓ g©y ®Õn nh÷ng tæn th­¬ng vÒ t×nh c¶m ®èi víi ng­êi xin viÖc nh­: lßng tin ®èi víi t«n gi¸o, sù kú thÞ c¸ nh©n, cuéc sèng riªng t­, thiªn h­íng quan hÖ giíi tÝnh, c¸c c¶m xóc kh«ng liªn quan ®Õn c«ng viÖc - Tr¸nh c¸c lçi sai trong dù ®o¸n: Khi sö dông c¸c bµi tr¾c nghiÖm cã ®é tin cËy thÊp hoÆc lµ ®é chÝnh x¸c kh«ng cao th× sÏ cho nh÷ng dù ®o¸n kh«ng ®óng vÝ nh­ ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc tèt cã thÓ bÞ lo¹i v× ®iÓm tr¾c nghiÖm thÊp B­íc 4: Pháng vÊn tuyÓn chän Pháng vÊn lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh tuyÓn dông nh©n viªn. Pháng vÊn cho phÐp t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ øng viªn vÒ phong diÖn c¸ nh©n mµ c¸c yÕu tè hå s¬ lý lÞch, chøng chØ vµ c¸c bµi kiÓm tra kh¸c kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Nghiªn cøu b­íc nµy nh»m lµm quen víi c¸c h×nh thøc pháng vÊn kh¸c nhau vµ c¸ch tiÕn hµnh mét cuéc pháng vÊn ®èi víi c¶ pháng vÊn viªn lÉn ng­êi bÞ pháng vÊn cã hiÖu qu¶ Môc tiªu c¸c cuéc pháng vÊn tuyÓn chän - §Ó thu thËp c¸c th«ng tin vÒ ng­êi xin viÖc: Bëi v× c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc tõ c¸c c«ng cô tuyÓn chän kh¸c cã thÓ ch­a ®ñ, ch­a râ rµng, qu¸ tr×nh pháng vÊn t¹o c¬ héi cho th«ng tin ®­îc râ rµng h¬n, ®­îc gi¶i thÝch cÆn kÏ h¬n - §Ò cao c«ng ty: Qua pháng vÊn gióp cho c¸c nhµ tuyÓn chän giíi thiÖu vÒ c«ng ty cña m×nh, lµm cho ng­êi xin viÖc hiÓu râ vÒ nh÷ng mÆt m¹nh, ­u thÕ cña c«ng ty, ®©y lµ h×nh thøc qu¶ng c¸o tèt nhÊt - §Ó cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ tæ chøc cho ng­êi xin viÖc, trong khi pháng vÊn nªn gi¶i thÝch cho c¸c øng viªn biÕt râ vÒ t×nh h×nh c«ng ty nh­ môc tiªu cña c«ng ty, c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý, c¸c chÝnh s¸ch vÒ nh©n sù, c¸c c¬ héi th¨ng tiÕn… - ThiÕt lËp quan hÖ b¹n bÌ, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng giao tiÕp C¸c h×nh thøc pháng vÊÓn trong tuyÓn chän nh©n viªn - Pháng vÊn kh«ng cã h­íng dÉn: Pháng vÊn kh«ng cã h­íng dÉn lµ cuéc pháng vÊn mµ ng­êi ®i pháng vÊn kh«ng chuÈn bÞ tr­íc néi dung c©u hái, mµ ®Ó cho c¸c øng viªn trao ®æi mét c¸ch tho¶i m¸i xung quanh c«ng viÖc, ng­êi hái chØ cã ®Þnh h­íng cho cuéc th¶o luËn. Qu¸ tr×nh pháng vÊn ph¶i chó ý mét sè vÊn ®Ò sau ®©y:Ng­êi ®i pháng vÊn ph¶i lµ ng­êi n¾m ch¾c vµ hiÓu râ c«ng viÖc cña c¸c vÞ trÝ cÇn tuyÓn mét c¸ch chi tiÕt ®ång thêi ph¶i n¾m ch¾c kü thuËt pháng vÊn, trong qu¸ tr×nh pháng vÊn nªn chó ý l¾ng nghe, kh«ng ®­îc c¾t ngang c©u tr¶ lêi, kh«ng ®æi chñ ®Ò mét c¸ch ®ét ngét - Pháng vÊn theo mÉu: §©y lµ h×nh thøc pháng vÊn mµ c¸c c©u hái ®ù¬c thiÕt kÕ s½n tõ tr­íc theo yªu cÇu cña c«ng viÖc, pháng vÊn theo mÉu lµ h×nh thøc c¸c c©u hái ®Òu ®­îc chuÈn bÞ kü ®Ó ng­êi ®i pháng vÊn hái vµ ng­êi ®i xin viÖc tr¶ lêi. Pháng vÊn theo mÉu cã ­u ®iÓm lµ x¸c ®Þnh ®­îc c¸c néi dung chñ yÕu c¸c th«ng tin cÇn n¾m nh­ng h¹n chÕ cña nã lµ tÝnh phong phó cña th«ng tin bÞ h¹n chÕ - Pháng vÊn theo t×nh huèng: Pháng vÊn theo t×nh huèng lµ qu¸ tr×nh ng­êi hái yªu cÇu c¸c øng viªn tr¶ lêi vÒ øng xö hay c¸ch thÓ hiÖn, sö lý c¸c c«ng viÖc theo c¸c t×nh huèng gi¶ ®Þnh hoÆc c¸c t×nh huèng cã thËt trong trong thùc tÕ mµ nh÷ng ng­êi pháng vÊn ®Æt ra. Ng­êi pháng vÊn ph¶i chän läc ®Ó ®­a ra c¸c t×nh huèng ®¹i diÖn vµ ®iÓn h×nh, c¸c t×nh huèng nµy ph¶i dùa trªn c¬ së ph©n tÝch c«ng viÖc mét c¸ch chi tiÕt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n vµ kü n¨ng chñ yÕu khi thùc hiÖn c«ng viÖc - Pháng vÊn theo môc tiªu: Pháng vÊn theo lo¹i nµy lµ cuéc pháng vÊn dùa vµo c«ng viÖc cô thÓ mµ yªu cÇu c¸c øng viªn ph¶i tr¶ lêi theo nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh tõ tr­íc. C¸c c©u hái còng dùa vµo sù ph©n tÝch c«ng viÖc mét c¸ch kü l­ìng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu cho c¸c vÞ trÝ viÖc lµm. Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn theo môc tiªu lµ ph­¬ng ph¸p cho ta ®é tin cËy cao vµ ®óng ®¾n nhÊt - Pháng vÊn c¨ng th¼ng: Pháng vÊn c¨ng th¼ng lµ h×nh thøc pháng vÊn mµ trong ®ã ng­êi pháng vÊn ®­a ra nh÷ng c©u hái nÆng nÒ, th« b¹o, c­êng ®é hái dån dËp, c¸ch pháng vÊn nµy mong t×m kiÕm ë c¸c øng viªn lßng vÞ tha, sù øng xö c«ng viÖc trong thêi gian eo hÑp. Nã gióp chóng ta t×m ®­îc nh÷ng ng­êi ®Ó bè trÝ vµo nh÷ng viÖc lµm c¨ng th¼ng nh­ c«ng viÖc b¸n hµng vµo c¸c dÞp lÔ tÕt, thanh quyÕt to¸n cuèi kú… - Pháng vÊn theo nhãm: Pháng vÊn theo nhãm lµ h×nh thøc pháng vÊn mµ mét ng­êi hái cïng lóc ®èi víi nhiÒu ng­êi. Lo¹i pháng vÊn nµy gióp ta cã thÓ thu thËp ®­îc nhiÒu th«ng tin hay tr¸nh ®­îc c¸c th«ng tin trïng lÆp mµ c¸c øng viªn ®Òu cã, mµ ta kh«ng cÇn hái riªng tõng ng­êi mét - Pháng vÊn héi ®ång: Pháng vÊn héi ®ång lµ h×nh thøc pháng vÊn cña nhiÒu ng­êi ®èi víi mét øng viªn. Lo¹i pháng vÊn nµy thÝch hîp trong tr­êng hîp bè trÝ c¸c øng viªn vµo c¸c vÞ trÝ quan träng mµ cÇn ph¶i cã sù t¸n ®ång cña nhiÒu ng­êi. Nã tr¸nh ®­îc tÝnh chñ quan khi chØ cã mét ng­êi pháng vÊn vµ nã t¹o ra tÝnh linh ho¹t vµ kh¶ n¨ng ph¶n øng ®ång thêi cña c¸c øng viªn C¸c lçi th­êng m¾c ph¶i khi pháng vÊn - §¸nh gi¸ véi v·: Pháng vÊn viªn th­êng cã quyÕt ®Þnh s¬ bé vÒ øng viªn trong mÊy phót ®Çu tiªn sau ®ã th­êng chØ lµm thay ®æi ®«i chót ®Ó pháng vÊn viªn ®i ®Õn kÕt luËn cuèi cïng. QuyÕt ®Þnh cña pháng vÊn viªn sau ®ã th­êng chØ dùa trªn c¬ së c¸ch xuÊt hiÖn, diÖn m¹o, h×nh thøc c¸ nh©n cña øng viªn - Chó träng khÝa c¹nh kh«ng tèt cña øng viªn: C¸c pháng vÊn viªn th­êng chÞu t¸c ®éng cña c¸c th«ng tin kh«ng tèt vÒ øng cö viªn céng víi c¸ch ®¸nh gi¸ véi v· lóc ®Çu pháng vÊn ta thÊy phÇn lín c¸c cuéc pháng vÊn cã xu h­íng chèng l¹i c¸c øng viªn. Nh÷ng øng viªn sÏ rÊt khã trong viÖc cè g¾ng lµm mÊt ®i Ên t­îng xÊu trong pháng vÊn - Kh«ng hiÓu vÒ c«ng viÖc: C¸c pháng vÊn viªn kh«ng biÕt râ vÒ c«ng viÖc vµ kh«ng biÕt lo¹i øng cö viªn nµo cÇn thiÕt ®èi víi c«ng ty cho nªn rÊt khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc tuyÓn ®óng ng­êi ®óng viÖc, hÇu hÕt c¸c kÕt luËn th­êng dùa trªn c¶m tÝnh vµ kinh nghiÖm c¸ nh©n - §¸nh gi¸ theo ®éng th¸i: Lçi cña pháng vÊn viªn lµ hä th­êng chó träng vµo c¸ch nh×n, diÖn bé, ng÷ ®iÖu cña øng cö viªn mµ kh«ng xem thùc tÕ øng viªn ®· tr¶ lêi g×. Ngoµi ra pháng vÊn viªn còng chÞu t¸c ®éng cña c¸c xóc c¶m vÒ ¶nh h­ëng giíi tÝnh, yªu cÇu tuyÓn nh©n viªn nam hay n÷ sÏ phï hîp h¬n B­íc 5: Kh¸m søc khoÎ vµ ®¸nh gi¸ thÓ lùc cña c¸c øng viªn Søc kháe lµ yÕu tè quan träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng, ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c øng viªn cã søc lµm viÖc l©u dµi trong c¸c tæ chøc vµ tr¸nh nh÷ng ®ßi hái kh«ng chÝnh ®¸ng cña ng­êi ®­îc tuyÓn vÒ ®¶m b¶o søc kháe th× b­íc quan träng tiÕp theo lµ ph¶i tiÕn hµnh kh¸m søc khoÎ vµ ®¸nh gi¸ thÓ lùc cña c¸c øng viªn. B­íc nµy do c¸c chuyªn gia vÒ y tÕ ®¶m nhËn, phßng nguån nh©n lùc cÇn cung cÊp c¸c tiªu chuÈn vÒ thÓ lùc cho c¸c vÞ trÝ viÖc lµm ®Ó c¸c chuyªn gia y tÕ dùa vµo ®ã ®Ó tuyÓn chän. B­íc nµy cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan, tr¸nh c¸c hiÖn t­îng h×nh thøc, qua loa §èi víi ng­êi MÜ, th«ng th­êng khi quyÕt ®inh xong, øng viªn míi ®i kh¸m søc khoÎ. §iÒu nµy kh¸c víi ng­êi Ph¸p kh¸m søc khoÎ xong míi quyÕt ®Þnh tuyÓn dông. TiÕn tr×nh nµy xem ra hîp lý h¬n. Mét øng viªn héi ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é häc vÊn, kiÕn thøc, kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp vµ c¸c tiªu chuÈn kh¸c, nh­ng nÕu kh«ng ®ñ søc kháe, hoÆc søc khoÎ l¹i kh«ng phï hîp víi c«ng viÖc th× tiÕn tr×nh tuyÓn dông trë thµnh c«ng gi· trµng. Ch¼ng h¹n nh­ hä kh«ng thÓ ®Ó cho ng­êi bÞ bÖnh ®au thÊp lµm ng­êi giao liªn hoÆc giao hµng, còng nh­ kh«ng thÓ cö ng­êi bÞ bÖnh suyÔn gi÷ chøc vô ®¹i diÖn th­¬ng m¹i C¸c c«ng ty lín th­êng cã b¸c sÜ, c¸c c«ng ty xÝ nghiÖp nhá muèn thùc hiÖn giai ®o¹n nµy ph¶i mêi mét b¸c sÜ ®Õn. C«ng ty cÇn ph¶i cho c¸c b¸c sÜ biÕt tÊt c¶ c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt vÒ c«ng viÖc mµ øng viªn sÏ ®¶m tr¸ch ®Ó b¸c sÜ chó träng ®Õn yÕu tè søc khoÎ nµo. C«ng viÖc nµy còng kh¸ tèn v× thÕ mét sè xÝ nghiÖp nhá yªu cÇu øng viªn khi nép ®¬n xin viÖc hoÆc khi ®­îc pháng vÊn sÏ ph¶i nép phiÕu kh¸m søc khoÎ tæng qu¸t B­íc 6: Pháng vÊn bëi ng­êi l·nh ®¹o trùc tiÕp §èi víi c¸c øng viªn ®­îc tuyÓn dông vµo c¸c c«ng viÖc hay chøc vô thÊp th× vÞ chØ huy trùc tiÕp cña øng viªn sau nµy phô tr¸ch pháng vÊn lµ hay nhÊt v× «ng lµ ng­êi hiÓu râ cÇn tuyÓn lo¹i nh©n viªn nµo vµ «ng lµ ng­êi biÕt râ øng viªn nµo thÝch hîp víi khung c¶nh kinh doanh cña c«ng ty. Do ®ã sù tham dù cña vÞ chØ huy trùc tiÕp trong viÖc tuyÓn chän ®­a ®Õn nh÷ng ­u ®iÓm sau - VÒ kü thuËt, «ng ta lµ ng­êi cã dÞp theo dâi viÖc tuyÓn chän øng viªn nhiÒu nhÊt qua nh÷ng kú thi tuyÓn, tr¾c nghiÖm…cña øng viªn. Bëi vËy sù nhËn xÐt cña «ng ta sÏ kh¸ch quan vµ chÝnh x¸c h¬n - VÒ ph­¬ng diÖn t©m lý, «ng ta lµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn vµ duy tr× nh÷ng mèi quan hÖ víi øng viªn sau nµy v× «ng ta sÏ lµ vÞ chØ huy trùc tiÕp cña øng viªn trong t­¬ng lai do ®ã hai bªn sÏ hiÓu nhau h¬n vµ dÔ lµm viÖc víi nhau trong t­¬ng lai B­íc 7: ThÈm tra c¸c th«ng tin thu ®­îc trong qóa tr×nh tuyÓn chän §Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin thu ®­îc qua c¸c b­íc tuyÓn chän ta ph¶i thùc hiÖn b­íc thÈm tra l¹i xem møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó thÈm tra c¸c th«ng tin nh­ trao ®æi víi c¸c tæ chøc cò mµ ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc, ®· khai trong ®¬n xin viÖc, hoÆc lµ n¬i ®· cÊp c¸c v¨n b»ng chøng chØ…C¸c th«ng tin thÈm tra l¹i lµ nh÷ng c¨n cø chÝnh x¸c ®Ó c¸c nhµ tuyÓn dông ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng B­íc 8: Tham quan c«ng viÖc Nh÷ng ng­êi xin viÖc lu«n cã kú väng vÒ sù tho¶ m·n c«ng viÖc do ®ã nÕu ta t¹o ra sù thÊt väng ®èi víi c«ng viÖc do kh«ng cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin th× sÏ g©y rÊt nhiÒu bÊt lîi cho ng­êi míi ®Õn nhËn c«ng viÖc. Do ®ã ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi xin viÖc ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÒ viÖc lµm th× tæ chøc cã thÓ cho c¸c øng viªn tham quan hoÆc nghe gi¶i thÝch ®Çy ®ñ vÒ c¸c c«ng viÖc mµ sau khi ®­îc tuyÓn dông hä sÏ ph¶i lµm. §iÒu nµy gióp cho ng­êi lao ®éng biÕt ®­îc mét c¸ch kh¸ chi tiÕt vÒ c«ng viÖc nh­: møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc, t×nh h×nh thu nhËp, sù tho¶ m·n ®èi víi c«ng viÖc B­íc 9: Ra quyÕt ®Þnh tuyÓn chän Sau khi ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c b­íc trªn ®©y vµ c¸c th«ng tin tuyÓn dông ®· ®¶m b¶o theo ®óng yªu cÇu tuyÓn chän ®Ò ra th× héi ®ång tuyÓn chän sÏ ra quyÕt ®Þnh tuyÓn dông ®èi víi ng­êi xin viÖc. C¬ së cña viÖc ra quyÕt ®Þnh nµy lµ dùa vµo ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chñ quan theo thñ tôc lo¹i trõ dÇn vµ theo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña pháng vÊn vµ tr¾c nghiÖm. Khi ®· cã quyÕt ®Þnh tuyÓn dông th× ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng cÇn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång lao ®éng hoÆc tho¶ ­íc lao ®éng. Nh÷ng c¬ së ph¸p lý cña hîp ®ång lao ®éng lµ Bé luËt Lao ®éng mµ nhµ n­íc ban hµnh. Trong hîp ®ång lao ®éng nªn chó ý mét sè ®iÒu kho¶n sau ®©y: Thêi gian thö viÖc, tiÒn c«ng, thêi gian lµm thªm giê, c¸c lo¹i b¶o hiÓm ®ãng cho ng­êi lao ®éng Râ rµng viÖc lùa chän kh«ng dÔ dµng. §Ó tiÕp tôc ho¹t ®éng hiÖu qu¶, ng­êi tuyÓn dông ph¶i thu hót vµ gi÷ ®­îc nh÷ng øng viªn chñ chèt nh­ng ®ång thêi hä còng ph¶i giíi h¹n tèi thiÓu sè l­îng nh©n viªn trong ®iÒu kiÖn chi phÝ vµ c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc ®­îc gi¸m s¸t mét c¸ch chÆt chÏ Kh«ng ng­êi míi bæ nhiÖm nµo (ng­êi míi tróng tuyÓn) cã thÓ ®¶m b¶o lu«n thµnh c«ng trong c«ng viÖc ®­îc giao, nhÊt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay. Mçi sù bæ nhiÖm lµ mét ho¹t ®éng cña sù tin t­ëng vµ hy väng. C¶ hai bªn ®Òu biÕt lµ ph¶i cã thêi gian ®Ó c¶ hai tù ®iÒu chØnh Ng­êi ta th­êng thö viÖc ng­êi míi trong ba th¸ng. §iÒu nµy ghi râ trong th­ mêi nhËn viÖc. Lý do cho viÖc nµy lµ nÕu ng­êi míi c¶m thÊy hä kh«ng thÝch hîp víi c«ng viÖc, hä cã lý do chÝnh ®¸ng ®Ó ra ®i. Tuy nhiªn nÕt ng­êi tuyÓn dông muèn ngõng kh«ng tiÕp tôc ho¹t ®éng, thñ tôc trao ®æi th«ng tin hai chiÒu sÏ ®­îc ¸p dông 3.3. Mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m khi thùc hiÖn c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n lùc trong tæ chøc - Khi ng­êi ®­îc tuyÓn dông cã tè chÊt t­¬ng ®èi tèt, kinh nghiÖm c«ng t¸c tr­íc ®©y vµ kh¶ n¨ng tiÒm Èn cña hä ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®­îc quyÕt s¸ch coi träng. Ngoµi ra, mçi mét vÞ trÝ c«ng viÖc ®Òu cã kü n¨ng träng t©m vµ yÕu tè chñ chèt, trong lóc sö dông, nªn chó träng xem xÐt ng­êi ®­îc tuyÓn cã ®­îc tuyÓn cã ®­îc kü n¨ng träng t©m nµy kh«ng - ¦u tiªn ®éng c¬ lµm viÖc: Nh©n tè thø hai cÇn chó träng trong c«ng t¸c tuyÓn chän lµ, trong tr­êng hîp n¨ng lùc lµm viªc vÒ c¬ b¶n lµ nh­ nhau, ng­êi ®­îc tuyÓn cã ®éng c¬ m¹nh h¬n, mong muèn h¬n ®Ó ®­îc vÞ trÝ c«ng viÖc Êy sÏ lµ ng­êi ®­îc ­u tiªn. Bëi v× ®éng c¬ lµm viÖc th­êng liªn quan mËt thiÕt ®Õn tÝnh tÝch cùc vµ tÝnh chñ ®éng trong c«ng t¸c cña mçi c¸ nh©n sau nµy - Kh«ng cÇn dïng ng­êi cã n¨ng lùc qu¸ cao so víi t­ c¸ch nhËn chøc cÇn cã. Sö dông nh÷ng ng­êi cã møc ®é kü n¨ng, tri thøc, kinh nghiÖm vµ tè chÊt cao h¬n so víi yªu cÇu t­ c¸ch nhËn chøc cña vÞ trÝ c«ng viÖc ch­a h¼n lµ ®· tèt. Bëi v× khi sö dông nh÷ng ng­êi nµy ph¶i tr¶ l­¬ng cao, nh÷ng ng­êi nµy trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cã lóc n¨ng lùc thùc tÕ l¹i thÊp h¬n tiªu chuÈn mµ chÝnh hä ®Æt ra, trong t­¬ng lai l¹i rÊt cã kh¶ n¨ng muèn chuyÓn ®i n¬i kh¸c - NÕu b¹n kh«ng ®ñ lßng tin ®èi víi øng viªn th× kh«ng nªn tuyÓn dông - NÕu c¸c b­íc trªn vÉn kh«ng thÓ lùa chän ®­îc nh©n viªn th× cã thÓ tiÕn hµnh tr¾c nghiÖm l¹i - C¸c tæ chøc cã thÓ sö dông mét giai ®o¹n thö viÖc trong giai ®o¹n ®Çu cña thuª m­ín ®Ó gióp nh÷ng ng­êi lµm thuª míi vµ còng lµ ®Ó b¶o vÖ tæ chøc. Trong giai ®o¹n thö viÖc, c¸c c«ng nh©n, nh©n viªn míi ®­îc nhËn lêi chØ b¶o vµ khuyÕn khÝch ®Æc biÖt ®Ó gióp hä ph¸t triÓn kü n¨ng vµ kh¶ n¨ng tiÕn hµnh c«ng viÖc ®Çy ®ñ. Cuèi giai ®o¹n thö viÖc, hä sÏ nhËn ®­îc c¸c th«ng tin ph¶n håi vÒ thµnh tÝch cña hä tõ nh÷ng ng­êi gi¸m s¸t hoÆc nh÷ng ng­êi ®· kÌm cÆp hä. Nh÷ng c«ng nh©n thÊt b¹i trong qu¸ tr×nh thö viÖc sÏ bÞ sa th¶i Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh tuyÓn chän cßn ph¶i cÈn thËn trong lóc lµm viÖc víi nh÷ng ng­êi nh­ sau: NhiÒu lÇn chuyÓn ®æi c«ng t¸c, bÞ mét c«ng ty kh¸c cho th«i viÖc, ng­êi cã c¸ch ¨n mÆc kh«ng phï hîp víi thu nhËp b¶n th©n, c«ng viÖc ®­îc giao t­¬ng tù víi c«ng viÖc hä lµm tr­íc ®©y nh­ng hä l¹i kh«ng thÝch c«ng viÖc tr­íc, hiÖn t¹i ®ang cã c«ng viÖc nh­ng l¹i tr¶ lêi lµ cã thÓ b¾t ®Çu lµm viÖc cho b¹n bÊt kú lóc nµo 3.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tuyÓn chän Trong qu¸ tr×nh tuyÓn chän, cã bèn kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra ®èi víi mçi øng viªn. Chóng ta cã thÓ thÊy râ ®iÒu nµy qua s¬ ®å sau ®©y: BiÓu 1: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tuyÓn chän N¨ng lùc hoµn thµnh c«ng viÖc cña øng viªn QuyÕt ®Þnh tuyÓn chän Lo¹i bá TuyÓn dông Tèt (2) Sai lÇm (§¸nh gi¸ qu¸ thÊp) (1) ChÝnh x¸c Kh«ng tèt (3) ChÝnh x¸c (4) Sai lÇm (§¸nh gi¸ qu¸ cao) ¤ sè mét vµ « sè ba chØ c¸c quyÕt ®Þnh tuyÓn dông chÝnh x¸c: TuyÓn c¸c øng viªn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc tèt vµ lo¹i bá nh÷ng øng viªn kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc. Trong « sè 2, nhµ qu¶n trÞ ®· ®¸nh gi¸ øng viªn thÊp h¬n kh¶ n¨ng thùc tÕ. Cã thÓ v× mét biÓu hiÖn s¬ suÊt nµo ®ã cña øng viªn, ®«i khi hoµn toµn kh«ng liªn quan g× ®Õn kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc, l¹i lµm cho nhµ qu¶n trÞ kh«ng hµi lßng vµ øng viªn bÞ lo¹i. Nh×n chung trong thùc tÕ, sai lÇm nµy Ýt khi ®­îc ph¸t hiÖn vµ còng rÊt khã ®o l­êng ®­îc sù thiÖt h¹i cña doanh nghiÖp do ®Ó mÊt nh÷ng øng viªn giái, trõ khi øng viªn ®ã trë thµnh ng­êi næi tiªng sau nµy. Ng­îc l¹i, trong « sè 4, nhµ qu¶n trÞ ®· ®¸nh gi¸ øng viªn qu¸ cao, thu nhËn vµo trong tæ chøc, doanh nghiÖp nh÷ng nh©n viªn kh«ng phï hîp, thùc hiÖn c«ng viÖc ë møc yÕu kÐm. §iÒu nµy th­êng x¶y ra khi th¸i ®é, t¸c phong, diÖn m¹o, së thÝch hoÆc mét yªó tè nµo ®ã cña øng viªn ®· g©y Ên t­îng rÊt tèt cho nhµ qu¶n trÞ, hoÆc øng viªn ®· khÐo lÐo che giÊu nh÷ng ®iÓm yÕu kÐm cña m×nh, hoÆc nhµ qu¶n trÞ ch­a cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc tuyÓn dông. ThiÖt h¹i do sai lÇm ®¸nh gi¸ øng viªn qu¸ cao cã thÓ thÊy râ qua chÊt l­îng thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn míi, phÝ tæn do ph¶i tuyÓn øng viªn míi, qua nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt vÒ ®¹o ®øc t¸c phong, kû luËt lao ®éng, v.v…cña nh©n viªn cò trong doanh nghiÖp. Khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tuyÓn dông cÇn thu thËp c¸c lo¹i th«ng tin sau ®©y: - Chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng tuyÓn dông vµ chi phÝ cho mét lÇn tuyÓn. Chi phÝ nµy bao gåm tÊt c¶ c¸c kho¶n liªn quan ®Õn tuyÓn dông nh­ chi phÝ thuª dÞch vô tuyÓn, qu¶ng c¸o,v.v… - Sè l­îng vµ chÊt l­îng c¸c hå s¬ xin tuyÓn. - HÖ sè gi÷a nh©n viªn míi tuyÓn vµ sè ®­îc ®Ò nghÞ tuyÓn. - Sè l­îng øng viªn chÊp nhËn vµ sè l­îng øng viªn tõ chèi chÊp nhËn c«ng viÖc ë mét møc l­¬ng nhÊt ®Þnh. - KÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc ë c¸c nh©n viªn míi ®­îc tuyÓn . - Sè l­îng nh©n viªn míi bá viÖc. Nªn l­u ý ph©n tÝch hØÖu qu¶ cña c¸c nguån tuyÓn dông kh¸c nhau( Qu¶ng c¸o, giíi thiÖu cña nh©n viªn trong doanh nghiÖp, th«ng qua c¸c trung t©m dÞch vô lao ®éng, tuyÓn sinh viªn tèt nghiÖp tõ c¸c tr­êng ®¹i häc, v.v…). Mçi nguån tuyÓn chän th­êng sÏ cã mét kÕt qu¶ kh¸c nhau vÒ møc ®é thµnh c«ng cña c¸c øng viªn vµ c¸c chi phÝ tuyÓn ®èi víi mét nh©n viªn. Nh÷ng ph©n tÝch nh­ vËy sÏ gióp cho doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p t­¬ng øng n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tuyÓn dông trong t­¬ng lai. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng tuyÓn chän nh©n lùc t¹i c¸c doanh nghiÖp phÝa Nam TuyÓn chän lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc c¸c c¬ quan qu¶n lý lao ®éng vµ toµn x· héi rÊt quan t©m, v× nã liªn quan tíi cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. H¬n n÷a, t×nh h×nh tuyÓn chän lao ®éng cßn ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i ho¹t ®éng vµ c¸c kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt, sau khi LuËt doanh nghiÖp ra ®êi ( cã hiÖu lùc tõ 1/1/2000) b­íc ®Çu kh¾c phôc sù thiÕu thèng nhÊt gi÷a c¸c qui ®Þnh cña LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n. Kh¾c phôc c¸c khiÕm khuyÕt c¶n trë sù ph¸t triÓn linh ho¹t cña c¸c doanh nghiÖp, bæ sung c¸c néi dung míi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy tèi ®a nguån néi lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp… Tõ ®ã më ra kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng, t¨ng c­êng c¸c t¸c ®éng vÜ m« vµo møc cÇu lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp TiÕn hµnh ®iÒu tra 621 doanh nghiÖp t¹i TP Hå ChÝ Minh, §ång Nai, B×nh D­¬ng lµ nh÷ng n¬i cã thÞ tr­êng lao ®éng kh¸ ph¸t triÓn, ph¶n ¸nh phÇn nµo t×nh h×nh tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi khu c«ng nghiÖp (KCN), khu chÕ xuÊt (KCX) 1. T×nh h×nh tuyÓn dông 1.1. Sè l­îng lao ®éng tuyÓn dông Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 th× 621 DN ®· tuyÓn dông 77364 lao ®éng, b×nh qu©n mçi DN ®· tuyÓn 124,6 lao ®éng. T¹i B×nh D­¬ng, b×nh qu©n mét DN ®iÒu tra tuyÓn dôg 144,2 lao ®éng, con sè nµy ë §ång Nai 109,7 lao ®éng vµ TP Hå ChÝ Minh 117,3 lao ®éng. Doanh nghiÖp trong KCN/KCX b×nh qu©n tuyÓn 109,5 lao ®éng / DN, con sè nµy ë c¸c DN FDI n»m ngoµi KCN/KCX 147,1 lao ®éng / DN vµ ®©y lµ lo¹i Dn cã møc tuyÓn lao ®éng b×nh qu©n / DN cao nhÊt Møc tuyÓn lao ®éng b×nh qu©n /DN kh¸ cao t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng nµy ®¸p øng cho c¸c DN míi ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng t¹i c¸c KCN, KCX vµ DN t­ nh©n míi thµnh lËp ( sau khi cã luËt DN ra ®êi). Mét sè DN kh¸c tuyÓn dông lao ®éng ®Ó më réng qui m« s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ( FDI) vµ ®æi míi chÊt l­îng lao ®éng Lao ®éng n÷ ®­îc tuyÓn dông chiÕm tû lÖ 65,68% trong tæng sè lao ®éng ®­îc tuyÓn dông cña c¸c DN, 2/3 sè lao ®éng n÷ ®­îc tuyÓn dông lµ lao ®éng phæ th«ng. Lao ®éng n÷ ®­îc tuyÓn dông vµo c¸c ngµnh nghÒ nh­: may mÆc, s¶n xuÊt giÇy, chÕ biÕn thùc phÈm, ®iÖn tö.., 1.2. TuyÓn dông theo lao ®éng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 ®· tuyÓn 3804 lao ®éng qu¶n lý ( n÷ 1475 ng­êi), trong ®ã lao ®éng kü thuËt – c«ng nghÖ1871 ng­êi(49,2%), qu¶n lý kinh tÕ 1119 ng­êi (29,4%) vµ lao ®éng hµnh chÝnh 841 ng­êi ( 21,4%). §a sè lao ®éng qu¶n lý ®­îc tuyÓn dông lµ lao ®éng qua ®µo t¹o cã tr×nh ®é tõ trung cÊp chuyªn nghiÖp trë lªn §èi víi lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp, 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 ®· tuyÓn dông 73.560 ng­êi ( n÷ 4933 ng­êi). ChÊt l­îng cña lao ®éng trùc tiÕp ®­îc tuyÓn dông nh­ sau: BiÓu2: Lao ®éng tuyÓn dông chia theo chÊt l­îng lao ®éng ChØ tiªu Sè l­îng ng­êi C¬ cÊu(% so víi tæng sè) Nam N÷ Tæng sè Nam N÷ Tæng sè Tæng sè 24223 49337 73560 100 100 100 a- lao ®éng phæ th«ng 19767 34646 54413 81,6 70,22 73,97 b- cao ®¼ng kü thuËt - C§ kü thuËt - TH chuyªn nghiÖp - CNKT dµi h¹n - CNKT ng¾n h¹n - NVNV dµi h¹n - NVNV ng¾n h¹n 4456 403 565 1315 1984 161 28 14691 148 201 2511 11680 138 13 19147 551 766 3826 13664 299 41 18,4 1,66 2,33 5,42 8,22 0,66 0,11 29,78 0,29 0,4 5,08 23,71 0,27 0,03 26,03 0,75 1,04 5,20 18,59 0,40 0,05 §a sè lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp ®­îc tuyÓn dông lµ lao ®éng phæ th«ng ch­a qua ®µo t¹o nghÒ (73,79% tæng sè lao ®éng tuyÓn dông). Trong ®ã, mét bé phËn lao ®éng phæ th«ng sau khi tuyÓn dông vµo sÏ ®­îc ®µo t¹o, huÊn luyÖn, kÌm cÆp nghÒ theo nhu cÇu sö dông cña c¸c doanh nghiÖp Sè lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp ®· qua ®µo t¹o nghÒ ®­îc c¸c DN tuyÓn dông chñ yÕu lµ lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ ng¾n h¹n( 18,59% tæng sè lao ®éng tuyÓn dông), lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ dµi h¹n chiÕm tû lÖ 5,2%. Sè lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp cã tr×nh ®é cao ®¼ng ®­îc Dn tuyÓn ®Ó lµm c«ng viÖc nh­: ®èc c«ng, phô tr¸ch c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm, phô tr¸ch kü thuËt c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®ång bé… Ngoµi ra ta còng thÊy r»ng, chÊt l­îng lao ®éng tuyÓn t¹i 3 ®Þa ®iÓm cã sù kh¸c biÖt nhau kh«ng qu¸ lín BiÓu3: Tæng sè lao ®éng trùc tiÕp ®­îc tuyÓn dông cña c¸c ®Þa ph­¬ng ChØ tiªu TP Hå ChÝ Minh §ång Nai B×nh D­¬ng Tæng sè 100 100 100 Lao ®éng phæ th«ng 78,41 75,41 69,76 Cao ®¼ng kü thuËt 0,95 1,15 0,33 TH chuyªn nghiÖp 1,25 1,3 0,71 CNKT®µo t¹i dµi h¹n 5,6 3,05 6,14 CNKT ®µo t¹o ng¾n h¹n 13,08 18,29 22,61 NVNV ®µo t¹o dµi h¹n 0,4 0,65 0,24 NVNV ®µo t¹o ng¾n h¹n 0,31 0,15 0,21 Trong 77364 lao ®éng ®­îc c¸c doanh nghiÖp t¹i TP Hå ChÝ Minh, §ång Nai, B×nh D­¬ng tuyÓn dông 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 th× c¸c ngµnh nghÒ cã sè l­îng cao h¬n lµ: cao ®¼ng c«ng nghÖ th«ng tin 110 ng­êi (0,14% tæng sè lao ®éng tuyÓn dông), cao ®¼ng kü thuËt dÖt may251 ng­êi (0,32%), c«ng nh©n c¬ khÝ (®µo t¹o dµi h¹n) ®iÒu khiÓn m¸y mãc thiÕt bÞ c¾t gät kim lo¹i 142 ng­êi (0,18%), c«ng nh©n may mÆc( ®µo t¹o dµi h¹n) 391 ng­êi( 0,5%), c«ng nh©n s¶n xuÊt giÇy(®µo t¹o dµi h¹n)1901 ng­êi ( 2,45%), c«ng nh©n c¬ khÝ ( ®µo t¹o ng¾n h¹n) 56 ng­êi ( 0,07%), thî thñ c«ng mü nghÖ ( ®µo t¹o ng¾n h¹n ) 62 ng­êi ( 0,08%). PhÇn lín c¸c nghÒ kh¸c cã sè l­îng lao ®éng c¸c lo¹i ®­îc c¸c DN tuyÓn dông ë møc 26 ng­êi trë xuèng. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c DN ch­a ®¹t ®­îc theo kÕ ho¹ch ®¶m b¶o nhu cÇu nh©n lùc cho nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc tÕ tuyÓn dông lao ®éng qu¶n lý míi ®¹t 80,5% vµ lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp míi ®¹t 84% so víi tæng nhu cÇu tuyÓn dông 1.3. Lao ®éng tuyÓn dông vµo c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp BiÓu4: Lao ®éng trùc tiÕp ®­îc tuyÓn dông cña tõng lo¹i DN ChØ tiªu DN trong KCN/KCX DN FDI ngoµi KCN/KCX DN t­ nh©n ngoµiKCN-CX Tæng sè 100 100 100 Lao ®éng phæ th«ng 75,35 62,87 82,22 Cao ®¼ng kü thuËt 0,93 0,5 0,25 TH chuyªn nghiÖp 1,15 0,87 0,74 CNKT®µo t¹o dµi h¹n 5,57 2,43 7,06 CNKT®µot¹ong¾nh¹n 16,4 33,15 9,38 NVNV®µo t¹o dµih¹n 0,5 0,18 0,28 NVNV dµi h¹n 0,1 0 0,07 C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n tuyÓn dông lao ®éng phæ th«ng víi tû lÖ cao h¬n ( 82,22%) so víi c¸c DN FDI ( 62,87%). Sè lín lao ®éng phæ th«ng sau khi ®­îc c¸c DN FDI tuyÓn dông sÏ ®­îc ®µo t¹o b»ng kinh phÝ cña DN ë trong vµ ngoµi n­íc, trong khi lao ®éng phæ th«ng ®­îc c¸c DN t­ nh©n tuyÓn dông vµo häc nghÒ qua kÌm cÆp t¹i n¬i lµm viÖc hoÆc kh«ng ®­îc ®µo t¹o mµ chØ lµm c¸c c«ng viÖc gi¶n ®¬n §iÒu ®¸ng l­u ý lµ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, c¸c DN t­ nh©n còng ®· chó träng víi tuyÓn dông lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng lµm trùc tiÕp t¹i c¸c c«ng ®o¹n, d©y chuyÒn s¶n xuÊt (chiÕm 0,25% tæng sè lao ®éng tuyÓn dông). Sè c«ng nh©n kü thuËt qua ®µo t¹o dµi h¹n còng ®­îc c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n tuyÓn dông (7,06% so víi tæng lao ®éng tuyÓn dông). 1.4. C¸c h×nh thøc sö dông ®Ó tuyÓn dông lao ®éng C¸c doanh nghiÖp ®· sö dông c¸c h×nh thøc ®a d¹ng ®Ó tiÕp cËn víi ng­êi lao ®éng trong tuyÓn dông lao ®éng. Cô thÓ c¸ch tiÕp cËn ®Ó tuyÓn dông lao ®éng cã thÓ thÊy qua biÓu sau: BiÓu5:C¸c h×nh thøc tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp chØ tiªu Trong KCN KCX Ngoµi KCN/KCX chung DN FDI DNTN vµ DN ≠ Qua ph­¬ngtiÖnh«ngtin®¹i chóng 52,77 62,63 46,32 53,31 Qua ng­êi ®ang lµm viÖc t¹i DN 60,58 72,72 81,05 65,36 Trùc tiÕp ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng 5,11 10,10 9,47 6,48 Qua trung t©m giíi thiÖu viÖclµm 73,83 72,73 49,47 70,18 Qua c¬ quan lao ®éng tØnh/TP 27,45 19,19 7,37 23,34 Trùc tiÕp víi c¬ së ®µo t¹o 18,09 19,19 21,05 18,67 Kh¸c 8,09 6,06 8,42 7,83 C¸c h×nh thøc mµ c¸c DN sö dông trong tuyÓn dông nhiÒu nhÊt lµ qua trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm( 70,18%), sau ®ã lµ qua ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i DN (65,36%), qua ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng (53,31%). §èi víi DN t­ nh©n, h×nh thøc sö dông quan träng nhÊt ®­îc ng­êi sö dông lao ®éng sö dông ®Ó tuyÓn dông lao ®éng lµ th«ng qua nh÷ng ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i DN. Nh÷ng ng­êi b¹n bÌ, ng­êi th©n cña hä ®­îc giíi thiÖu ®Ó ng­êi sö dông lao ®éng lùa chän, thö viÖc vµ sau ®ã tuyÓn vµo lµm hîp ®ång cho DN 2. Khã kh¨n cña c¸c DN trong tuyÓn dông lao ®éng ®¸p øng nhiÖm vô s¶n xuÊt - kinh doanh Trªn thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ta hiÖn nay, mÆc dï cung lao ®éng dåi dµo nh­ng t×nh tr¹ng c¸c c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh kh«ng tuyÓn ®­îc lao ®éng ®Ó ®¸p øng cho nhiÖm vô ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, c«ng nghÖ vµ tæ chøc qu¶n lý, n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi cßn mang tÝnh phæ biÕn. C¸c c¶i c¸ch, ®æi míi trong lÜnh vùc ®µo t¹o, d¹y nghÒ thùc hiÖn trong c¸c n¨m qua d­êng nh­ ch­a ®ñ søc t¹o nguån nh©n lùc kü n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng kh¾t khe cña thÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc vµ thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. T×nh h×nh nµy mét phÇn thÓ hiÖn qua c¸c khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp trong tuyÓn dông lao ®éng ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, lo¹i h×nh ngµnh nghÒ vµ thêi gian tuyÓn dông` 2.1. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu kh«ng ®¶m b¶o ®­îc kÕ ho¹ch tuyÓn dông lao ®éng cho s¶n xuÊt – kinh doanh cña m×nh Gi÷a nhu cÇu tuyÓn dông vµ thùc hiÖn tuyÓn dông lao ®éng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 cßn cã kho¶ng c¸ch kh¸ lín BiÓu6: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c DN ChØ tiªu KH tuyÓn dông c¶ n¨m(ng­êi) TH tuyÓn dông6 th¸ng ®Çu n¨m (ng­êi) Tû lÖ TH so víi HK n¨m(%) 1Lao ®éng qu¶n lý,tæng sè 4724 3804 80,52 - Kü thuËt 2263 1871 82,68 - Hµnh chÝnh - Kinh tÕ 1456 1007 1119 814 76,85 80,83 2Lao ®éng trùc tiÕp,tængsè 87543 73560 84,03 a. Lao ®éng phæ th«ng 56678 54413 94,34 b. Lao ®éng qua ®µo t¹o - Cao ®¼ng kü thuËt - Trung cÊp chuyªn nghiÖp - CNKT dµi h¹n - CN KT ng¾n h¹n - NV nghiÖp vô dµi h¹n - NV nghiÖp vô ng¾n h¹n 29865 1510 1480 6908 19292 517 69 19147 551 766 3826 13603 299 41 64,11 36,49 51,76 55,39 70,51 57,83 59,42 §a sè lao ®éng kh«ng tuyÓn dông ®­îc theo kÕ ho¹ch lµ lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt, trong ®ã tû lÖ thùc hiÖn tuyÓn dông so víi kÕ ho¹ch rÊt thÊp ë lo¹i lao ®éng tr×nh ®é cao ®¼ng kü thuËt(36%), trung cÊp chuyªn nghiÖp(51,76%), c«ng nh©n kü thuËt ®µo t¹o dµi h¹n (55,39%), nh©n viªn nghiÖp vô ®µo t¹o dµi h¹n (57,83%)… T×nh tr¹ng c¸c DN kh«ng tuyÓn dông ®­îc lao ®éng kü n¨ng lµ vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra bøc xóc ®èi víi hÖ thèng ®µo t¹o t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng §ång Nai, B×nh D­¬ng, TP Hå ChÝ Minh, n¬i cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸ cao vµ thÞ tr­êng lao ®éng kh¸ ph¸t triÓn so víi c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. 2.2. Khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, cã 279 DN/621 DN (45% tæng sè doanh nghiÖp) gÆp khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng. Trong ®ã, tû lÖ DN gÆp khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng theo nhãm DN cã chªnh lÖch ®¸ng kÓ, cô thÓ lµ DN nhµ n­íc 40,9% tæng sè DN; DN t­ nh©n 57,14% ; c«ng ty cæ phÇn 45,45%; c«ng ty TNHH 43,38%; liªn doanh víi n­íc ngoµi 34,38%; 100% vèn n­íc ngoµi 47,27% Tû lÖ cao DN gÆp khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng t¹i B×nh D­¬ng ®èi víi DN liªn doanh víi n­íc ngoµi KCN, KCX víi 60% tæng sè DN, t¹i §ång Nai ®èi víi c«ng ty TNHH trong KCN, KCX 66,67%. DN FDI ngoµi KCN, KCX 63-76%, DN t­ nh©n vµ c«ng ty TNHH ngoµi KCN, KCX 62-68% T¹i TP Hå ChÝ Minh, møc cung lao ®éng kü n¨ng cao h¬n nªn tû lÖ DN khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng thÊp h¬n, c¸c DN trong KCN,KCX víi 42,34% tæng sè DN ®iÒu tra, DN FDI ngoµi KCN, KCx 32,5%, bé phËn kh¸ lín c¸c DN khã kh¨n trong tuyÓn lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ phï hîp víi c«ng nghÖ míi mµ c¸c DN ¸p dông. Trong khi, c¸c ngµnh nghÒ vµ chÊt l­îng ®µo t¹o, d¹y nghÒ ch­a theo kÞp víi nhu cÇu sö dông cña c¸c DN Mét sè ngµnh cã tû lÖ DN gÆp khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng kh¸ cao vµ nhÊt lµ may mÆc 65% tæng sè DN, s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ da 64% , dÖt 48%, chÕ biÕn thùc phÈm vµ ®å uèng 41%, s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ 54%... Nh­ vËy cã thÓ nãi t×nh h×nh cung øng lao ®éng t¹i thÞ tr­êng lao ®éng TP Hå ChÝ Minh, B×nh D­¬ng, §ång Nai cã thÓ nãi lµ cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a hiÖu qu¶, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cho s¶n xuÊt – kinh doanh cña c¸c DN 2.3. Nguyªn nh©n 2.3.1. Tõ phÝa doanh nghiÖp Mét bé phËn doanh nghiÖp lµm ¨n ch­a cã hiÖu qu¶, thu nhËp thÊp, kh¶ n¨ng tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng h¹n chÕ, nªn kh«ng thu hót ®­îc lao ®éng cã kü n¨ng. Khã kh¨n thu hót lao ®éng do nguyªn nh©n nµy t¹i TP Hå ChÝ Minh 2.15% DN, B×nh D­¬ng 7% DN, §ång Nai 15,09% DN. MÆc dï n»m trong t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp nh­ng ng­êi lao ®éng kh«ng chÊp nhËn lµm viÖc ë møc l­¬ng thÊp. §èi víi DN lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶, th× viÖc ph¸t triÓn nh©n lùc chuyªn m«n kü thuËt gÆp khã kh¨n lín kh«ng chØ do møc tiÒn l­¬ng DN tr¶ thÊp mµ c¶ ®iÒu kiÖn lao ®éng xÊu t¹i DN. C¸c DN cã ®iÒu kiÖn lao ®éng kh«ng hÊp dÉn rÊt khã tuyÓn dông lao ®éng cã kü n¨ng vµo lµm viÖc. T¹i TP Hå ChÝ Minh, tû lÖ DN khã kh¨n tuyÓn dông lao ®éng do nguyªn nh©n nµy lµ 4,3%DN. ë ®©y ph¶n ¸nh r»ng, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lao ®éng, ng­êi lao ®éng ®­îc tù do t×m viÖc lµm vµ b¸n søc lao ®éng th× hä ph¸t huy tèi ®a c¸c quyÒn cña m×nh ®Ó lùa chän chç lµm viÖc, kh«ng nh÷ng chØ ®¶m b¶o thu nhËp ( lîi Ých vËt chÊt) mµ cßn c¶ ®Õn c¸c quyÒn vµ lîi Ých vÒ søc khoÎ, vÞ trÝ vµ c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n kh¸c nh­ : an toµn vÖ sinh lao ®éng, bÇu kh«ng khÝ tËp thÓ, kú väng ph¸t triÓn, tham gia vµo qu¶n lý DN, m«i tr­êng v¨n hãa vµ x· héi trong DN Mét nguyªn nh©n kh¸c vÒ khã kh¨n tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c DN ph¶i kÓ ®Õn lµ sù khã kh¨n ®¶m b¶o nhµ ë cña c¸c DN ®èi víi ng­êi lao ®éng. T¹i TP Hå ChÝ Minh, §ång Nai, B×nh D­¬ng cã tû träng lín lao ®éng tõ n«ng th«n vµ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Õn häc nghÒ vµ t×m viÖc lµm nh­ng hä kh«ng cã nhµ ë. Trong khi c¸c DN ch­a cã hÖ thèng nhµ ë bªn c¹nh DN ®Ó ®¶m b¶o sinh ho¹t, nghØ ng¬i sau giê lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. ThiÕu nhµ ë lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ch­a s½n sµng ®Ó tho¶ thuËn ký kÕt c¸c hîp ®ång lao ®éng. T×nh tr¹ng thiÕu nhµ ë cho ng­êi lao ®éng hiÖn nay kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò cña DN mµ lµ vÊn ®Ò x· héi cña c¸c ®Þa ph­¬ng nµy. Do ®ã, ®¶m b¶o nha ë cho ng­êi lao ®éng ®ang ®­îc c¸c DN vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nµy coi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ 2.3.2. C¸c yÕu tè m«i tr­êng ThÞ tr­êng lao ®éng thiÕu lao ®éng theo lo¹i nghÒ mµ DN cÇn tuyÓn, lý do nµy t¹i TP Hå ChÝ Minh cã 40,86%, B×nh D­¬ng 52%, §ång Nai 65,09% tæng sè doanh nghiÖp ®· nªu ra. §iÒu nµy cho thÊy, viÖc ®µo t¹o, d¹y nghÒ t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng nµy mÆc dï cã sù ph¸t triÓn, ®æi míi trong c¸c n¨m qua nh­ng trªn thùc tÕ vÉn cã nh÷ng tån t¹i. §èi víi mét sè lo¹i h×nh ngµnh nghÒ, nhu cÇu sö dông cña c¸c DN cao h¬n cung ®µo t¹o t¹i ®Þa ph­¬ng, do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn sù thiÕu hôt lao ®éng vµ ®¶m b¶o nhiÖm vô ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DN, ®Æc biÖt lµ ngµnh nghÒ g¾n víi chuyÓn giao c«ng nghÖ ngo¹i nhËp, c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt h­íng vµo xuÊt khÈu ChÊt l­îng lao ®éng trªn thÞ tr­êng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu sö dông cña c¸c DN. Lý do nµy cã 78,49% DN t¹i TP Hå ChÝ Minh,86% DN t¹i B×nh D­¬ng vµ 76,42% DN t¹i §ång Nai nªu ra. T×nh tr¹ng lao ®éng qua ®µo t¹o kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu chÊt l­îng cho nhu cÇu sö dông cña c¸c DN kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña c¸c c¬ së ®µo t¹o t¹i ba ®Þa ®iÓm nµy mµ ®ang lµ vÊn ®Ò chung cña hÖ thèng ®µo t¹o, d¹y nghÒ c¶ n­íc. T¹i ba ®Þa ®iÓm nµy cã hµng tr¨m c¬ së d¹y nghÒ vµ hµng chôc tr­êng ®µo t¹o lao ®éng tr×nh ®é THCN, C§, §H nh­ng theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu ®µo t¹o, d¹y nghÒ th× c¬ së vËt chÊt kü thuËt ( trang thiÕt bÞ gi¶ng d¹y…) nghÌo nµn, l¹c hËu, néi dung ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ch­a g¾n víi xu h­íng khoa häc- c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i trong c¸c DN, ch­a theo kÞp c¸c chuÈn mùc ®µo t¹o cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ : Hµn Quèc, Singapo, Malaixia…ChÝnh v× vËy cung – cÇu lao ®éng c¸c ®Þa ph­¬ng nµy cßn cã m©u thuÉn, t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cña häc sinh tèt nghiÖp c¸c tr­êng ®µo t¹o d¹y nghÒ vÉn phæ biÕn, trong khi nhu cÇu lao ®éng kü thuËt cña c¸c DN kh«ng ®­îc ®¸p øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi tõ thÞ tr­êng lao ®éng Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n lùc t¹i c¸c DN phÝa Nam Qua t×nh h×nh tuyÓn dông lao ®éng cho thÊy DN ®ang cã nh÷ng v­íng m¾c cÇn kh¾c phôc. §Ó ®¶m b¶o nhu cÇu tuyÓn dông lao ®éng cña c¸c DN ta ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ nh­ sau: 1. §èi víi doanh nghiÖp KhuyÕn khÝch c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Þa ph­¬ng ph¸t triÓn nhµ ë bªn c¹nh doanh nghiÖp, ph¸t triÓn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, hç trî t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng mua, thuª chç ë ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng sinh ho¹t. Trªn c¬ së ®ã thóc ®Èy mèi quan hÖ g¾n bã gi÷ gi÷a ng­êi lao ®éng víi DN, t¹o ra m«i tr­êng v¨n ho¸ lµnh m¹nh ®Ó ng­êi lao ®éng lµm viÖc ¸p dông hiÖu qu¶ c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt lao ®éng trong c¸c DN, ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng trong tuyÓn dông lao ®éng, x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, BHXH hîp lý, ®iÒu kiÖn lao ®éng ®­îc ®¶m b¶o Trªn thùc tÕ, tÝnh chÊt lao ®éng cña ng­êi lµm nghiªn cøu kh¸c víi ng­êi lµm hµnh chÝnh vµ cµng kh¸c víi ng­êi lao ®éng ch©n tay. ChÝnh v× thÕ ph¶i cã nh÷ng c¸ch thi kh¸c nhau cho nh÷ng ng­êi lµm viÖc ë nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nhau tøc lµ kh«ng ®­îc ®ång nhÊt c¸ch thi tuyÓn. Néi dung thi nÆng vÒ chuyªn m«n s©u mµ ngµnh cÇn tuyÓn. Ngoµi kiÕn thøc chuyªn m«n héi ®ång nªn kiÓm tra thªm mét sè kü n¨ng cÇn thiÕt mµ ngµnh nghÒ ®ßi hái ®Ó qu¸ tr×nh tuyÓn chän ®­îc chÝnh x¸c h¬n 2. §èi víi nhµ n­íc Thóc ®Èy møc cung lao ®éng qua sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ®µo t¹o, d¹y nghÒ. Trong ®ã, kh©u quan träng lµ tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p triÖt ®Ó h¬n vÒ n©ng cao chÊt l­îng cña ®µo t¹o, d¹y nghÒ. Ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ gi÷a hÖ thèng ®µo t¹o, d¹y nghÒ víi c¸c DN nh»m thóc ®Èy tÝnh c©n ®èi, hîp lý cña cung – cÇu lao ®éng Cã kÕ ho¹ch thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, d¹y nghÒ c¸c ngµnh, nghÒ mµ doanh nghiÖp ®ang gÆp khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng, chó träng ®µo t¹o cung øng lao ®éng lµnh nghÒ cho c¸c KCN, KCX, khu c«ng nghÖ cao. Cô thÓ c¸c nghÒ: may mÆc, s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, chÕ biÕn thùc phÈm ®å uèng, s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn… Ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng, t¹o m¹ng l­íi cung øng th«ng tin vÒ cung, cÇu lao ®éng cã hiÖu qu¶, dÔ tiÕp cËn, cËp nhËt víi c¸c DN ( ng­êi sö dông lao ®éng) vµ ng­êi lao ®éng. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc cung øng th«ng tin trªn thÞ tr­êng lao ®éng: Trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm, héi chî viÖc lµm, ®iÓm giao dÞch tuyÓn dông lao ®éng t¹i c¸c DN, internet, hÖ thèng b¸o chÝ, c¬ quan lao ®éng… ®Ó t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho cung – cÇu lao ®éng gÆp nhau, kh¾c phôc khã kh¨n cña c¸c DN trong tuyÓn dông lao ®éng KÕt luËn Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n m«n häc víi ®Ò tµi: “Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n lùc t¹i c¸c doanh nghiÖp phÝa Nam” ta l¹i cµng thÊy ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n lùc ®èi víi c¸c tæ chøc, thÊy ®­îc hÖ thèng lý luËn vÒ tuyÓn chän nh©n lùc còng nh­ mét c¸i nh×n tæng quan vÒ tuyÓn chän nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam nãi chung vµ ë phÝa Nam nãi riªng. Héi nhËp kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sÏ mang l¹i nhiÒu c¬ héi viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nh­ng nã còng lµ nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong viÖc t×m kiÕm nh÷ng nh©n viªn mµ hä ®ang cÇn. ChÝnh v× thÕ trong nh÷ng n¨m tíi ®©y mçi nhµ qu¶n trÞ nh©n sù ph¶i t×m ra c¸ch tuyÓn chän nh©n viªn cho c«ng ty cña m×nh. §iÒu nµy ®ßi hái sù ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp cho qu¸ tr×nh tuyÓn chän nh©n lùc còng nh­ cÇn cã sù quan t©m h¬n n÷a cña nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý con ng­êi ®Ó nguån nh©n lùc n­íc ta ®­îc sö dông hîp lý, hiÖu qu¶ nhÊt Trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh ®Ò ¸n m«n häc kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. ChÝnh v× vËy rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña b¹n ®äc ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n §Ò tµi nµy ®­îc hoµn thµnh víi sù chØ b¶o cña thÇy NguyÔn Huy Trung – gi¶ng viªn khoa Kinh TÕ Lao §éng vµ D©n Sè tr­êng §HKTQD. T«i xin tá lßng biÕt ¬n thÇy s©u s¾c. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o - Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n lùc – ths NguyÔn V©n §iÒm $ PGS . TS Bïi Ngäc Qu©n – NXB lao ®éng x· héi - 2004 - Qu¶n trÞ nh©n sù – NguyÔn H÷u Th©n - Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc – TrÇn Kim Dung – NXB thèng kª - Ph­¬ng ph¸p vµ kh¶ n¨ng nghiªn cøu – ViÖn nghiªn cøu vµ ®µo t¹o vÒ qu¶n lý - T¹p chÝ th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng - http: // www.worldbank.com - http: //www.worldbank.com - http:// www.goolge.com Môc lôc Lêi më ®Çu 1 PhÇn néi dung 2 Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn cña viÖc tuyÓn chän nh©n lùc 2 1. Nguån nh©n lùc lµ g×? 2 1.1. Nguån nh©n lùc lµ mét nguån lùc sèng 2 1.2. Nguån nh©n lùc lµ nh©n tè chñ yÕu t¹o ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp 3 1.3. Nguån nh©n lùc lµ nguån lùc mang tÝnh chiÕn l­îc 3 1.4. Nguån nh©n lùc lµ mét nguån v« tËn 3 2. TuyÓn mé 3 2.1. Kh¸i niÖm, tÇm quan träng cña tuyÓn mé nh©n lùc 3 2.2. C¸c nguån vµ ph­¬ng ph¸p tuyÓn mé nh©n lùc 4 2.2.1. C¸c ph­¬ng ph¸p tuyÓn mé ®èi víi nguån tuyÓn mé tõ bªn trong tæ chøc 4 2.2.2. C¸c ph­¬ng ph¸p tuyÓn mé ®èi víi nguån tuyÓn mé tõ bªn ngoµi tæ chøc 4 2.3. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh tuyÓn mé 5 3. TuyÓn chän nh©n lùc - Mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña tæ chøc 6 3.1. Kh¸i niÖm vµ tÇm quan träng cña tuyÓn chän 6 3.2. Qu¸ tr×nh tuyÓn chän 7 3.3. Mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m khi thùc hiÖn c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n lùc trong tæ chøc 15 3.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tuyÓn chän 16 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng tuyÓn chän nh©n lùc t¹i c¸c doanh nghiÖp phÝa Nam 17 1. T×nh h×nh tuyÓn dông 17 1.1. Sè l­îng lao ®éng tuyÓn dông 17 1.2. TuyÓn dông theo lao ®éng 18 1.3. Lao ®éng tuyÓn dông vµo c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp 19 1.4. C¸c h×nh thøc sö dông ®Ó tuyÓn dông lao ®éng 20 2. Khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp trong tuyÓn dông lao ®éng ®¸p øng nhiÖm vô s¶n xuÊt - kinh doanh 20 2.1. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu kh«ng ®¶m b¶o ®­îc kÕ ho¹ch tuyÓn dông lao ®éng cho s¶n xuÊt - kinh doanh cña m×nh 21 2.2. Khã kh¨n trong tuyÓn dông lao ®éng 21 2.3. Nguyªn nh©n 22 2.3.1. Tõ phÝa doanh nghiÖp 22 2.3.2. C¸c yÕu tè m«i tr­êng 23 Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyÓn chän nh©n lùc t¹i c¸c doanh nghiÖp phÝa Nam 24 1. §èi víi doanh nghiÖp 24 2. §èi víi nhµ n­íc 24 KÕt luËn 25 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 26