Một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý xuất khẩu, nhập khẩu qua kiểm tra, giám sát Hải quan ở Cục Hải quan TP Hà Nội

®æi th­êng xuyªn, ch­a khoa häc, ch­a s¸t thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp kh«ng theo kÞp c¸c v¨n b¶n ®ã g©y nªn sù hiÓu sai lµm sai c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn g©y nhiÒu khã kh¨n cho Côc h¶i quan vµ c¸c phßng ban. + Sù phèi hîp c«ng t¸c gi÷a Côc H¶i quan Hµ Néi, Côc kiÓm so¸t Tæng côc h¶i quan, H¶i quan c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng ch­a thèng nhÊt c¸ch gi¶i quyÕt, chøc n¨ng gi¶i quyÕt c«ng viÖc cßn chång chÐo g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý hµng hãa trªn ®Þa bµn. + C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ lµm viÖc cña côc H¶i quan Hµ Néi cßn thiÕu, cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n cho c«ng t¸c triÓn khai. + Do cßn nhiÒu ®iÓm bÊt cËp cña v¨n b¶n, còng nh­ tr×nh ®é cña ng­êi lµm thñ tôc H¶i quan nªn khi khai b¸o sai vÉn cßn nhiÒu dÉn ®Õn g©y khã kh¨n cho c¬ quan H¶i quan khi thùc hiÖn c«ng t¸c tiÕp nhËn, tÝnh thuÕ, ra th«ng b¸o thuÕ ..... vµ quan träng nhÊt ¶nh h­ëng tíi thêi gian th«ng quan hµng hãa. Ch­¬ng 3 Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t h¶i quan ë côc h¶i quan thµnh phè hµ néi. 1. Môc tiªu trong qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña Côc H¶i quan Hµ Néi trong thêi gian tíi. Ho¹t ®éng Th­¬ng m¹i quèc tÕ trong mçi thêi kú ®Òu ph¶i mang mét ®Æc tÝnh riªng bëi nã phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè x· héi nh­: chÝnh trÞ, m«i tr­êng, v¨n ho¸. C¸c yÕu tè nµy lu«n lu«n thay ®æi ë mçi n­íc vµ t¹o nªn mét thÞ tr­êng lu«n vËn ®éng. Do vËy, c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ lu«n cÇn cã sù linh ho¹t trong ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng. Trong giai ®o¹n nµy, khi mµ ViÖt Nam s¾p trë thµnh thµnh viªn cña AFTA, WTO còng nh­ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¸c c¹nh tranh, th¸ch thøc cña b¹n hµng nh­ Trung Quèc, thµnh viªn cña ASEAN (Th¸i Lan, Malaysia, Philippin...) th× vÊn ®Ò c¬ b¶n cña quèc gia còng nh­ mçi doanh nghiÖp ®ßi hái c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh tÕ trong ®ã cã ngµnh H¶i quan ph¶i: + X¸c ®Þnh râ chÝnh s¸ch ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®ã lµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ thay thÕ hµng nhËp khÈu; ®Èy m¹nh gia c«ng xuÊt khÈu, lËp c¸c khu chÕ xuÊt... + X¸c ®Þnh c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu: X©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ( vÞ trÝ lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu nh­: g¹o, cµ phª, cao su, dÇu th«...); c¸c mÆt hµng nhËp khÈu phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, khoa häc kü thuËt vµ nhu cÇu tiªu dïng. + Cïng víi c¸c c¬ quan qu¶n lý cã liªn quan tham m­u cho ChÝnh phñ ®Ó: §æi míi thÓ chÕ, luËt ph¸p cho phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng; nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ®Ó x©y dùng mét khung hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu thÝch hîp nhÊt víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. + KiÕn nghÞ ChÝnh phñ vÒ c¸c mÆt cßn tån t¹i ®Ó kh¾c phôc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. Trong thêi gian tíi khi mµ toµn thÕ giíi b­íc vµo thiªn niªn kû míi, ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc mét c¬ héi vµ th¸ch thøc míi, dùa vµo c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®· nªu trªn Côc H¶i quan Hµ Néi ®Æt ra cho m×nh mét môc tiªu cô thÓ ®ã lµ: + T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, tõng b­íc hoµn thiÖn c¸c c«ng cô qu¶n lý cßn nhiÒu tån t¹i nh­: lµm thñ tôc H¶i quan, kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan nh»m t¹o sù th«ng tho¸ng, ®¬n gi¶n mµ chÆt chÏ cho ho¹t ®éng nµy. + TËp trung chØ ®¹o chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th­¬ng m¹i. Chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶ th× ®ã lµ ®ãng gãp rÊt to lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« thùc hiÖn nghiªm chØnh chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ N­íc. + Thu ®óng, thu ®ñ thuÕ: §©y lµ chØ tiªu ®Þnh h­íng chø kh«ng ph¶i lµ chØ tiªu ph¸p lÖnh v× nã phô thuéc vµo ®iÒu hµnh thuÕ suÊt xuÊt nhËp khÈu ®èi víi viÖc khuyÕn khÝch chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸. + TËp trung x©y dùng lùc l­îng H¶i quan cã tr×nh ®é, cã n¨ng lùc, phÈm chÊt nghÒ nghiÖp thùc sù trong s¹ch v÷ng m¹nh cñng cè lßng tin cña c¸c doanh nghiÖp víi lùc l­îng g¸c cöa nÒn kinh tÕ. 2. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë Côc H¶i quan Hµ Néi trong thêi gian tíi. Trong thêi gian tíi, qua c¸c môc tiªu cô thÓ mµ Côc H¶i quan thµnh phè ®Æt ra th× viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. §©y lµ c«ng t¸c träng ®iÓm cña Côc H¶i quan do vËy Côc còng x©y dùng mét ph­¬ng h­íng cô thÓ cho c«ng t¸c nµy trong t×nh h×nh biÕn ®éng phøc t¹p cña nÒn kinh tÕ trong khu vùc. ViÖc ViÖt Nam héi nhËp AFTA vµ tiÕn tíi trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu b»ng c«ng cô kiÓm tra gi¸m s¸t cã mét ph­¬ng h­íng cô thÓ ®ã lµ: +Qu¸n triÖt NghÞ quyÕt Trung ­¬ng III, ban c¸n sù Tæng côc H¶i quan ph¶i tiÕp tôc chØ ®¹o c¶i tiÕn thñ tôc H¶i quan sao cho võa th«ng tho¸ng, v¨n minh, lÞch sù, võa qu¶n lý chÆt chÏ. +TiÕp tôc qu¸n triÖt thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sè 11/TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ c¬ chÕ ®iÒu hµnh c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu n¨m 1999 theo tinh thÇn ®æi míi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, th«ng tho¸ng cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. +KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c«ng t¸c kiÓm ho¸ vµ thuÕ xuÊt nhËp khÇu. Thùc hiÖn th­êng xuyªn, kÞp thêi cã träng ®iÓm kh©u kiÓm phøc tËp tê khai ®Ó tr¸nh viÖc ¸p m·, ¸p gi¸, ¸p thuÕ suÊt dÉn ®Õn thÊt thu vµ nh»m ph¸t hiÖn c¸c vi ph¹m cña chñ hµng. +TiÕn hµnh x©y dùng ch­¬ng tr×nh theo dâi qu¶n lý hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt; t¹m xuÊt - t¸i nhËp vµ ®èi t­îng mÆt hµng qu¶n lý b»ng m¸y vi tÝnh. +Thùc hiÖn cã nÒ nÕp viÖc theo dâi quyÕt to¸n hµng, nhËp nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, liªn doanh ®Çu t­ kh«ng ®Ó d©y d­a kÐo dµi ®ång thêi t¨ng c­êng qu¶n lý ®èi víi vËt t­, nguyªn liÖu, tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ®Çu t­ ®Ó ng¨n ngõa t×nh tr¹ng gian lËn th­¬ng m¹i. +Th­êng xuyªn n©ng cao ý thøc c¶nh gi¸c th«ng qua tiÕp nhËn hå s¬ kiÓm ho¸ hµng phi mËu dÞch, kÞp thêi ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi lîi dông ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. +T¨ng c­êng kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ vÒ viÖc thùc hiÖn nghÞ ®Þnh sè 57 ngµy 31/7/1998; th«ng t­ sè 03, 04, 06/TCHQ h­íng dÉn thùc hiÖn nghÞ ®Þnh sè 57/CP. +KiÕn nghÞ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan nh­ Bé c«ng nghiÖp, Bé v¨n ho¸ th«ng tin, Bé l©m nghiÖp... h­íng dÉn c¸c ®èi t­îng ®­îc miÔn cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu; h­íng dÉn vµ ban hµnh kÞp thêi c¸c v¨n b¶n vÒ c¸c mÆt hµng thuéc diÖn qu¶n lý cña bé, ngµnh m×nh ®Ó viÖc kiÓm ho¸ ®­îc dÔ dµng vµ tr¸nh c¸c sai sãt. +C¶i tiÕn quy tr×nh c¶i c¸ch thñ tôc H¶i quan ë tÊt c¶ c¸c cöa khÈu: Cöa khÈu s©n bay quèc tÕ Néi Bµi, ®­êng s¾t liªn vËn quèc tÕ; ICD Gia thuþ... +TiÕp tôc bè trÝ s¾p xÕp l¹i hå s¬, tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng t¸c l­u tr÷ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong c«ng t¸c tra cøu. +TiÕp tôc c«ng t¸c h­íng dÉn, gi¶i thÝch cho c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸c v¨n b¶n, nghÞ ®Þnh, chÝnh s¸ch míi vÒ quy chÕ mÆt hµng, quy ®Þnh qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu... tham m­u cho l·nh ®¹o Côc ban hµnh ra c¸c v¨n b¶n míi phï hîp víi ®Þa bµn m×nh qu¶n lý. +§éng viªn c¸n bé, nh©n viªn h¨ng say lµm viÖc, tÝch cùc ®Êu tranh chèng c¸c biÓu hiÖn tiªu cùc, phiÒn hµ. Thùc hµnh tiÕt kiÖm sèng gi¶n dÞ, lµnh m¹nh trong sinh ho¹t. H­ëng øng phong trµo thi ®ua cña c¬ quan mét c¸ch s«i næi. §oµn kÕt néi bé x©y dùng c¸c phßng, chi bé, c«ng ®oµn vµ ®oµn thanh niªn v÷ng m¹nh phÊn ®Êu ®¹t ®¬n vÞ tiªn tiÕn n¨m 2000 vµ trong thêi gian tíi. 3. Yªu cÇu vµ c¬ së cho viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan hiÖn nay vµ thêi gian tíi. 3.1. T¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan lµ nhiÖm vô cÊp thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay . Trong nh÷ng n¨m qua trªn ®Þa bµn thñ ®« Hµ Néi nãi riªng vµ c¶ n­íc nãi chung, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ®¬n vÞ kinh tÕ thuéc mäi thµnh phÇn diÔn ra s«i ®éng, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. KiÓm tra gi¸m s¸t H¶i quan lµ mét nghiÖp vô trong quy tr×nh thñ tôc H¶i quan, gi÷ vÞ trÝ träng yÕu trong c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ H¶i quan. KiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan chÆt chÏ ®¶m b¶o cho chèng gian lËn th­¬ng m¹i ®¹t kÕt qu¶, lµ c¬ së cho thùc hiÖn nhiÖm vô thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu, ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu khi lµm thñ tôc H¶i quan. Sù t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ trÞ gi¸ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña nhiÒu ®¬n vÞ, doanh nghiÖp d­íi c¸c lo¹i h×nh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu kh¸c nhau ®Æt ra khèi l­îng c«ng viÖc ngµy cµng nÆng nÒ cho c«ng t¸c lµm thñ tôc H¶i quan, ngµnh H¶i quan kh«ng thÓ ®¸p øng næi l­îng c«ng viÖc ®ã, tõ ®ã g©y ¸ch t¾c vÒ thñ tôc cho hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu mÆt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· cã hiÖn nay cña ngµnh, víi ph­¬ng h­íng ®Æt ra cña Côc H¶i quan cho c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t nh­ trªn ®· nªu th× lu«n cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c nµy ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô trong t×nh h×nh míi. 3.2. Nguyªn t¾c t¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan. ViÖc t¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan lµ v« cïng cÇn thiÕt song cÇn ph¶i tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau: + T¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan ph¶i ®¶m b¶o ®­îc 100% hµng ho¸ lµm thñ tôc H¶i quan ®­îc kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ ®óng ph¸p luËt. §Ó lµm ®­îc vËy, kh«ng cã nghÜa lùc l­îng H¶i quan còng ph¶i t¨ng t­¬ng øng víi t¨ng l­îng hµng ho¸ mµ cÇn tæ chøc, bè trÝ lùc l­îng hîp lý cã träng ®iÓm ; kÕt hîp mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o gi÷a kiÓm tra, gi¸m s¸t trùc tiÕp bëi c¸n bé nh©n viªn H¶i quan víi c¸c c«ng cô ph­¬ng tiÖn hç trî vµ c¸c quy ®Þnh rµng buéc tr¸ch nhiÖm gi÷a ng­êi lµm thñ tôc vµ c¬ quan H¶i quan. + §¶m b¶o sù th«ng tho¸ng vÒ thñ tôc cho hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. KiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ nh­ng kh«ng g©y phiÒn hµ mÊt thêi gian cho c¸c doanh nghiÖp. Víi mét khèi l­îng hµng ho¸ lín, H¶i quan kh«ng bao giê cã thÓ kiÓm tra toµn bé chØ ®Ó t×m ra mét sè Ýt hµng ho¸ cã vi ph¹m ®Ó r«× g©y phiÒn hµ cho ®a sè chñ hµng ch©n chÝnh, ®ång thêi còng dÔ n¶y sinh tiªu cùc gi÷a chñ hµng vµ nh©n viªn H¶i quan. §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu th«ng tho¸ng, ph¶i cã sù c¶i c¸ch vÒ thñ tôc qui tr×nh biÖn ph¸p kiÓm tra, gi¸m s¸t, trong ®ã viÖc ph©n lo¹i ®èi t­îng ®Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p vµ tØ lÖ kiÓm tra vµ h×nh thøc gi¸m s¸t hîp lý cã vÞ trÝ quan träng. + T¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan ph¶i trong sù hç trî vµ t¨ng c­êng c¸c nghiÖp vô kh¸c cña qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ H¶i quan. KiÓm tra, gi¸m s¸t t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c thu thuÕ ®óng , thu ®ñ, thu kÞp thêi, c«ng t¸c xö lý vi ph¹m ®óng ng­êi ®óng téi vµ nghiªm minh. Ph¶i tæ chøc kiÓm tra, gi¸m s¸t tèt ngay tõ kh©u tiÕp nhËn hå s¬ ®Õn khi gi¶i phãng hµng ho¸. ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c , gi¸m s¸t H¶i quan lµ rÊt khã, nã kh«ng ®¬n thuÇn lµ sè l­îng hµng ho¸ ®· thùc sù ®­îc kiÓm tra, gi¸m s¸t ®óng qui ®Þnh; kiÓm tra, gi¸m s¸t sÏ ®¹t hiÖu qu¶ cao nÕu víi mét l­îng nhá hµng ho¸ ®­îc kiÓm tra nh­ng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn cao c¸c vi ph¹m trong ®ã. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan cã thÓ ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi mµ nã ®em l¹i; h¹n chÕ vµ chèng ®­îc c¸c vi ph¹m trong khai b¸o chèng n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nhê sù th«ng tho¸ng thñ tôc H¶i quan, ®ã lµ thµnh c«ng cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan. 3.3. C¬ së ph¸p lý cho viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan trong giai ®o¹n tíi. Ngµnh H¶i quan hiÖn nay ®ang tËp trung chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn nghiªm tóc NghÞ quyÕt 38/CP cña ChÝnh phñ ban hµnh 4/5/1994 vÒ c¶i c¸ch mét b­íc thñ tôc hµnh chÝnh, trong ®ã t¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan còng lµ mét bé phËn quan träng gãp phÇn thùc hiÖn tèt c«ng cuéc nµy. Môc tiªu cña ngµnh H¶i quan ®Æt ra cho c«ng cuéc c¶i c¸ch lµ t¹o th«ng tho¸ng, thuËn tiÖn, nhanh chãng, v¨n minh, lÞch sù ®èi víi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®Çu t­, du lÞch... ®ång thêi ®¶m b¶o qu¶n lý chÆt chÏ, theo ®óng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch gi÷ v÷ng kû c­¬ng phÐp n­íc vÒ H¶i quan, chèng quan liªu cöa quyÒn, phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu, tiªu cùc néi bé, g¾n víi cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng chèng bu«n lËu, x©y dùng lùc l­îng H¶i quan trong s¹ch, v÷ng m¹nh, hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. C¬ së cho t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan nh÷ng n¨m tíi lµ c¸c quy ®Þnh, qui tr×nh, thñ tôc ®­îc thùc hiÖn theo c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh.Trong c¸c n¨m qua, ngµnh H¶i quan ®· kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan. C¸c qui chÕ, qui tr×nh nghiÖp vô qu¶n lý gi¸m s¸t H¶i quan ®èi víi c¸c lo¹i hµng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, hµng gia c«ng chuyÓn tiÕp lµm thñ tôc H¶i quan ngoµi khu vùc cöa khÈu, vÒ kiÓm ho¸, t¸i kiÓm ho¸, kiÓm tra, thanh tra... ®­îc x©y dùng theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸, tiªu chuÈn ho¸ vµ thèng nhÊt ho¸. ViÖc ph©n luång hµng ho¸ ®­îc triÓn khai cïng víi qui tr×nh lµm thñ tôc h¶i quan víi mçi lo¹i h×nh hµng ho¸ ®­îc ¸p dông, triÓn khai thèng nhÊt ®· t¹o nhiÒu thuËn lîi cho kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan ®­îc chÆt chÏ. NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31/7/1998 ®· t¹o mét b­íc th«ng tho¸ng míi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña th­¬ng nh©n ViÖt Nam, ®ång thêi lµ c¬ së cho phÐp H¶i quan qu¶n lý thèng nhÊt víi lo¹i h×nh gia c«ng xuÊt khÈu, mét lo¹i h×nh xuÊt nhËp khÈu cÇn cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña H¶i quan. Tæng Côc H¶i quan ®· cã th«ng t­ sè 03/1998/TT-TCHQ ngµy 29/8/1998 hø¬ng dÉn 57/CP, thèng nhÊt c¸c b­íc qui tr×nh qu¶n lý hµng gia c«ng, ®Æc biÖt cã qui tr×nh thanh kho¶n hîp ®ång gia c«ng mµ tr­íc ®ã ch­a cã v¨n b¶n ph¸p lý nµo h­íng dÉn g©y sù tuú tiÖn tr­íc ®©y trong viÖc thùc hiÖn thanh kho¶n hîp ®ång. §Æc biÖt, mét v¨n b¶n ph¸p lý quan träng míi ®­îc ban hµnh ®ã lµ NghÞ ®Þnh sè 16/1999/N§-CP cña ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 27/3/1999 qui ®Þnh vÒ thñ tôc h¶i quan, gi¸m s¸t h¶i quan vµ lÖ phÝ H¶i quan thay thÕ cho NghÞ ®Þnh sè 171/H§BT ngµy 27/5/1991 cña Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ ChÝnh phñ). NghÞ ®Þnh 16/CP lµ sù hoµn chØnh c¸c kh¸i niÖm, thuËt ng÷, thèng nhÊt viÖc sö dông trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt sau nµy, cïng víi ®ã lµ c¸c qui tr×nh thñ tôc h¶i quan cho c¸c lo¹i h×nh xuÊt nhËp khÈu phï hîp trong t×nh h×nh hiÖn nay. 3.4. Nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n cña H¶i quan Hµ Néi trong viÖc t¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trong giai ®o¹n tíi. Víi träng tr¸ch lµ mét Côc H¶i quan ®Çu ngµnh, Côc H¶i quan Hµ Néi trong nh÷ng n¨m tíi lu«n phÊn ®Êu x©y dùng lùc l­îng v÷ng m¹nh, hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. Trong giai ®o¹n chuyÓn giao cña thiªn niªn kû, Côc H¶i quan ®ang vµ sÏ gÆp mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n c¬ b¶n sau: * VÒ thuËn lîi: - Trong thêi gian tíi, Côc ®­a c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµo träng ®iÓm, lu«n kiÓm tra s¸t sao c«ng t¸c nµy còng nh­ tæ chøc cho anh em c¸n bé tiÕp cËn víi tr×nh ®é qu¶n lý cña ngµnh H¶i quan quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸n bé chiÕn sü häc hái c¸c kinh nghiÖm trong c«ng t¸c nµy. - Côc còng ®Ò xuÊt víi Tæng Côc tæ chøc thùc hiÖn chñ tr­¬ng v¨n b¶n míi; gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong thùc tiÔn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ®ång thêi Côc còng tiÕp nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp tõ phÝa doanh nghiÖp vµ sù hç trî, kÕt hîp cña c¸c bé ngµnh cã liªn quan. - VÒ trang bÞ kü thuËt phôc vô cho c«ng t¸c H¶i quan th× H¶i quan Hµ Néi còng ®­îc trang bÞ t­¬ng ®èi ®ång bé, hiÖn ®¹i h¬n so víi nhiÒu H¶i quan tØnh thµnh kh¸c. - C¸c c¸n bé, chiÕn sü lµm c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cã tr×nh ®é vµ chuyªn m«n v÷ng vµng vµ nh÷ng kinh nghiÖm tÝch luü trong tæ chøc kiÓm tra, gi¸m s¸t lµ vèn quÝ cho t¨ng c­êng c«ng t¸c c¸c n¨m tíi. * VÒ khã kh¨n: - B­íc vµo giai ®o¹n tíi, khi mµ ViÖt Nam tõng b­íc héi nhËp AFTA còng nh­ WTO th× khã kh¨n cña ngµnh H¶i quan nãi chung lµ x¸c ®Þnh thuÕ suÊt xuÊt nhËp khÈu cho tõng mÆt hµng vµ ¸p dông chÕ ®é chÝnh s¸ch thÝch hîp cho viÖc qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. - §Þa bµn qu¶n lý tr¶i réng kh«ng chØ trªn ®Þa bµn Hµ Néi mµ cßn víi c¸c tØnh l©n cËn. - L­îng hµng ho¸ tiÕn hµnh lµm thñ tôc h¶i quan lín d­íi nhiÒu h×nh thøc ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ gia c«ng xuÊt nhËp khÈu, hµng ®Çu t­ liªn doanh, hµng chuyÓn tiÕp... chiÕm tØ träng cao trong kim ng¹ch hµng ho¸ lµm thñ tôc, c¸c hµng ho¸ nµy ®ßi hái viÖc gi¸m s¸t qu¶n lý ch¾t chÏ bëi kh¶ n¨ng gian lËn th­¬ng m¹i cña c¸c lo¹i h×nh nµy lµ cao, H¶i quan Hµ Néi còng tiÕn hµnh lµm thñ tôc H¶i quan cho mét l­îng lín hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu phi mËu dÞch ë d¹ng quµ biÕu, hµnh lý cña c¸c ®èi t­îng ngo¹i giao... viÖc kiÓm tra hµng ho¸ nµy vÉn ph¶i chÆt chÏ nh­ng v¨n minh lÞch sù. - Trong c«ng t¸c cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch, c¸c quyÕt ®Þnh xö lý cßn kÐm hiÖu lùc do cßn nhiÒu v¨n b¶n chång chÐo, kh«ng cßn phï hîp thiÕu nhiÒu v¨n b¶n cho phèi hîp c«ng t¸c liªn ngµnh. - Hµ Néi lµ trung t©m v¨n ho¸, chÝnh trÞ cña c¶ ®Êt n­íc do ®ã cã nhiÒu luång hµng ®éc h¹i, nguy hiÓm qua ®©y, chóng ®­îc che dÊu mét c¸ch tinh vi d­íi nhiÒu h×nh thøc hßng qua sù kiÓm tra cña c¸c c¬ quan HaØ quan. Do vËy nhiÖm vô ph¸t hiÖn nh÷ng vi ph¹m lo¹i nµy lµ rÊt nÆng nÒ nh­ng cã ý nghÜa lín gãp phÇn baá vÖ an ninh chñ quyÒn quèc gia. 4. Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. PhÇn trªn lµ nh÷ng ®Þnh h­íng chung vµ nh÷ng khã kh¨n thuËn lîi trong kÕ ho¹ch c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. Cßn ®èi víi ng­êi viÕt lµ mét sinh viªn thùc tËp, qua thêi gian t×m hiÓu t×nh h×nh c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng ë Côc H¶i quan Hµ Néi, qua c¸c ­u nh­îc ®iÓm ë c«ng t¸c nµy t«i xin ®ãng gãp mét sè biÖn ph¸p víi mong muèn ®ãng gãp ®­îc phÇn nµo ý kiÕn cña m×nh ®Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t«i thÊy H¶i quan thµnh phè Hµ Néi lµ mét c¬ quan thùc sù cÇu tiÕn, Côc ®· vµ ®ang ®­a vµo cho c«ng t¸c cña m×nh rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao; thùc tiÔn cho thÊy cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ ®­îc hoan nghªnh song cßn nhiÒu gi¶i ph¸p vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp. T«i xin m¹nh d¹n ®­a vµo mét sè biÖn ph¸p nhá trong mét sè gi¶i ph¸p chÝnh sau: 4.1. §µo t¹o ®éi ngò x©y dùng lùc l­îng h¶I quan trong s¹ch v÷ng m¹nh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®Ó ®¸p øng ®­îc nhiÖm vô Nhµ n­íc giao th× c¸n bé, nh©n viªn H¶i quan ph¶i cã mét kiÕn thøc tæng hîp vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ph¸p luËt, ngo¹i giao, t©m lý, ngo¹i ng÷. Riªng víi c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan yÕu tè con ng­êi cÇn ®Æt lªn hµng ®Çu tøc lµ viÖc ®µo t¹o vµ bæ sung kiÕn thøc lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn liªn tôc. * §µo t¹o vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô. Do ®èi t­îng qu¶n lý lµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu nªn kh¶ n¨ng sö dông ngo¹i ng÷ cña c¸n bé H¶i quan lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Víi sù më réng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i th× c¸n bé H¶i quan còng ph¶i giao dÞch trùc tiÕp víi th­¬ng nh©n n­íc ngoµi còng nh­ v¨n b¶n b»ng ngo¹i ng÷, nhÊt lµ tiÕng Anh. V× vËy, Côc nªn th­êng xuyªn tæ chøc c¸c líp n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷, khuyÕn khÝch c¸n bé H¶i quan häc ngo¹i ng÷, bè trÝ c¸n bé giái ngo¹i ng÷ vµo c¸c vÞ trÝ c«ng t¸c hîp lý. Bªn c¹nh ®ã, cÇn n©ng cao tr×nh ®é cña kiÓm ho¸ viªn. HiÖn nay, tr×nh ®é kiÓm ho¸ míi chØ ®ñ kh¶ n¨ng kiÓm tra c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng khi gÆp hµng ho¸ míi cßn rÊt nhiÒu lóng tóng. Do vËy, Côc H¶i quan nªn: - Th­êng xuyªn tËp huÊn, bæ xung kiÕn thøc míi vÒ hµng ho¸ vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm ho¸. - Më thªm mét sè m«n häc ®Ó ®µo t¹o víi tr­êng båi d­ìng c¸n bé H¶i quan, cö c¸n bé häc ë mét sè tr­êng H¶i quan n­íc ngoµi; cö c¸n bé ®i nghiªn cøu, trao ®æi nghiÖp vô, mêi chuyªn gia n­íc ngoµi sang d¹y vµ giíi thiÖu kinh nghiÖm. - §µo t¹o kiÓm ho¸ viªn theo h­íng chuyªn s©u vÒ tõng lo¹i h×nh, tõng mÆt hµng ®Æc biÖt víi c¸c hµng ho¸ chuyªn dông ®Æc chñng, khã x¸c ®Þnh. NÕu cã thÓ Côc H¶i quan nªn tæ chøc mét nhãm c¸n bé chuyªn gia vÒ tõng nhãm mÆt hµng ®Ó lµm c«ng t¸c h­íng dÉn vµ tham m­u cho c¸c cöa khÈu. Trong giai ®o¹n hiÖn nay quan t©m, ®µo t¹o ®éi ngò kiÓm to¸n viªn H¶i quan lµm c«ng t¸c kiÓm tra sau th«ng quan lµ rÊt quan träng. KiÓm to¸n H¶i quan ®­îc tiÕn hµnh sau khi hoµn thµnh h¶i quan cho l« hµng hµng ®· ®­îc gi¶i phãng vµ ®­îc tiÕn hµnh trong thêi h¹n håi tè lµ 5 n¨m. ViÖc x©y dùng hÖ thèng kiÓm to¸n lµ rÊt cÇn thiÕt gãp phÇn t¨ng c­êng hiÖu lùc kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan, n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña chñ hµng.Côc H¶i quan còng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé, chiÕn sü tiÕp cËn ®­îc khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i; thay thÕ dÇn thiÕt bÞ kü thuËt cho c¸c thao t¸c thñ c«ng ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ c«ng t¸c l­u tr÷. * T¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé. Côc H¶I quan cÇn coi viÖc ®µo t¹o lùc l­îng h¶i quan lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc suèt ®êi c«ng chøc h¶i quan, hä ph¶i ®­îc vµ ph¶i lµm c«ng viÖc ®ã th­êng xuyªn liªn tôc, ph¶i h×nh thµnh mét c«ng nghÖ ®µo t¹o míi ®Ó thay thÕ kÞp thêi c«ng nghÖ ®µo t¹o cò. Cô thÓ lµ nªn ®µo t¹o theo c¸c chuyªn ngµnh nh­: - Chuyªn ngµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan. - Chuyªn ngµnh kiÓm tra chèng bu«n lËu, chèng vËn chuyÓn hµng ho¸, ngo¹i tÖ tr¸i phÐp qua biªn giíi. - Chuyªn ngµnh qu¶n lý H¶i quan tøc lµ c«ng t¸c qu¶n lý. X©y dùng, tæ chøc lùc l­îng phßng ban; lùc l­îng cöa khÈu khoa häc vµ chÝnh qui lµ yªu cÇu tÊt yÕu khi mµ yÕu tè con ng­êi ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Côc H¶i quan nªn gi¶m tèi thiÓu c¸n bé qu¶n lý ë v¨n phßng mµ c«ng viÖc vÉn hiÖu qu¶, cã thÓ t¨ng thªm c¸n bé ë cöa khÈu. KÕt hîp gi÷a c¸n bé trÎ cã tr×nh ®é lý luËn vµ nghiÖp vô vµ c¸n bé lín tuæi cã kinh nghiÖm ®Ó ®èi phã víi "m¸nh líi" cña bän bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. Giao nhiÖm vô thÝch hîp víi n¨ng lùc cña tõng c¸n bé. * N©ng cao t­ t­ëng chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho c¸n bé H¶i quan. Côc H¶I quan cÇn th­êng xuyªn gi¸o dôc t­ t­ëng chÝnh trÞ cho ®éi ngò c¸n bé chiÕn sü H¶i quan. Tæ chøc chi bé §¶ng ë Côc H¶i quan; t¨ng c­êng c«ng t¸c §¶ng ë phßng ban vµ cöa khÈu. Do tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña ngµnh H¶i quan nªn c¸n bé H¶i quan rÊt dÔ bÞ chñ hµng lîi dông vµ mua chuéc nªn viÖc cñng cè t­ t­ëng chÝnh trÞ lµ v« cïng cÇn thiÕt. §Èy m¹nh båi d­ìng gi¸o dôc phÈm chÊt ®¹o ®øc t¸c phong cho c¸n bé H¶i quan ngay tõ khi ngåi ghÕ nhµ tr­êng hoÆc ngay khi mét nh©n viªn míi ®­îc chuyÓn ®Õn: Lu«n lu«n cñng cè x©y dùng ®éi ngò c¸n bé H¶i quan theo tinh thÇn nghÞ quyÕt TW3 vµ nghÞ quyÕt 93 cña Ban c¸n sù §¶ng Tæng Côc H¶i quan vÒ x©y dùng lùc l­îng H¶i quan trong s¹ch v÷ng m¹nh. Côc H¶i quan h­íng dÉn tæ chøc cho c¸n bé H¶i quan tham gia sinh ho¹t v¨n ho¸, ®oµn thÓ mét c¸ch lµnh m¹nh, t¹o ®iÒu kiÖn giao l­u trao ®æi nghiÖp vô cña c¸n bé H¶i quan trong ngµnh víi nhau, më c¸c cuéc thi nghiÖp vô gi÷a c¸c phßng ban vµ Côc H¶i quan c¸c ®Þa ph­¬ng. 4.2. N©ng cao nghiÖp vô gi¸m s¸t kiÓm tra H¶I quan; Hç trî vÒ mÆt nghiÖp vô vµ trang thiÕt bÞ cho c¸n bé H¶I quan. VÊn ®Ò th«ng quan nhanh chãng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chñ hµng lµ vÊn ®Ò träng ®iÓm ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Trong qui tr×nh thñ tôc hiÖn hµnh, mÆc dï lu«n ®­îc c¶i tiÕn song vÉn cßn rÊt nhiÒu ý kiÕn tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp. VËy vÊn ®Ò nµy cÇn qu¸n triÖt thªm mét sè ®iÓm nh­ sau: * §æi míi c«ng t¸c tiÕp nhËn hå s¬ vµ ®¨ng ký tê khai. ViÖc cÊp giÊy phÐp, tiÕp nhËn hå s¬ vµ ®¨ng ký tê khai cÇn do mét bé phËn chuyªn tr¸ch thùc hiÖn, tuú khèi l­îng c«ng viÖc ®Ó biªn chÕ cho thÝch hîp. N¬i hå s¬, giÊy phÐp kh«ng nhiÒu cã thÓ tæ chøc kiªm nhiÖm nh­ng còng cÇn ph¶i cã c¸n bé chuyªn tr¸ch. Côc H¶i quan cÇn cã mét sè thay ®æi phï hîp theo tõng c«ng t¸c nh­: Ph©n lo¹i hå s¬: + T¹i bµn tiÕp nhËn hå s¬ cho hµng ho¸ ®i theo tõng "luång xanh"- hµng ho¸ ®­îc ­u tiªn, thñ tôc kiÓm tra ®¬n gi¶n, gi¶i phãng hµng nhanh, kh«ng cÇn chê tÝnh thuÕ, th«ng b¸o thuÕ- Côc cÇn bè trÝ c¸c nh©n viªn H¶i quan cã tr×nh ®é chuyªn m«n phï hîp víi c«ng viÖc ®­îc giao. + T¹i bµn tiÕp nhËn hå s¬ cho hµng ho¸ theo "luång vµng"- hµng ho¸ ph¶i kiÓm tra víi tØ lÖ cao, gi¶i phãng hµng chËm h¬n- Côc nªn bè trÝ nh©n viªn n¾m ®Çy ®ñ c¸c qui ®Þnh liªn quan vµ xem xÐt kü h¬n víi lo¹i hå s¬ kÌm theo. + Hµng ho¸ ph¶i kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ chØ gi¶i phãng hµng khi hoµn tÊt thñ tôc ®­îc tiÕp nhËn hå s¬ qua "luång ®á", c¸n bé tiÕp nhËn hå s¬ ®­îc bè trÝ cã tr×nh ®é chuyªn m«n kh¸; giái nhiÒu kinh nghiÖm. §èi víi hå s¬ kh«ng hîp lÖ: + Nghiªm cÊm viÖc tù ý gi¶i quyÕt bé hå s¬ kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng hîp lÖ. ChØ cã Tr­ëng H¶i quan cöa khÈu cã thÈm quyÒn cho ý kiÕn gi¶i quyÕt. + Côc H¶i quan cã thÓ bè trÝ mét ®éi chuyªn tr¸ch h­íng dÉn gi¶i quyÕt vµ xö lý c¸c vi ph¹m vÒ hå s¬, thñ tôc ë tõng cöa khÈu ®Ó nh÷ng hå s¬ nµy ®­îc gi¶i quyÕt nhanh gän nhÊt. Trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn hå s¬ l­u ý: + Bè trÝ mét thêi gian biÓu thÝch hîp trong viÖc tiÕp nhËn tê khai tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng kh«ng gi¶i quyÕt kÞp; sau khi tiÕp nhËn hå s¬ cÇn chuyÓn giao cho ®éi kiÓm ho¸ trong thêi gian nhanh nhÊt. + ViÖc chuyÓn giao hå s¬ cho ®éi kiÓm ho¸ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ngay sau khi truyÒn sè liÖu thèng kª vµo m¸y kh«ng ®­îc gép nhiÒu bé hå s¬ mét lÇn vµ cÇn vµo sè liÖu thèng kª trong bÊt kú tr­êng hîp ®ét xuÊt nµo (M¸y háng, mÊt ®iÖn...) * C¶i c¸ch thñ tôc trong kiÓm ho¸ H¶i quan. C¶i c¸ch thñ tôc h¶i quan lµ c«ng t¸c träng t©m cña ngµnh trong nhiÒu n¨m qua, côc H¶i quan TP Hµ Néi còng lµ mét trong c¸c ®¬n vÞ ®­îc chän lµm thÝ ®IÓm vµ triÓn khai ¸p dông nh÷ng c¶i c¸ch ®Çu tiªn.Qua qu¸ tr×nh ¸p dông thùc tiÔn, Côc nªn thay ®æi mét sè ®IÓm sao cho phï hîp víi ®IÒu kiÖn cña ®Þa bµn m×nh qu¶n lý VÒ bè trÝ lùc l­îng: C¸c cöa khÈu ph¶i dµnh kho¶ng 70% c¸n bé cho nhiÖm vô kiÓm ho¸. ViÖc kiÓm ho¸ b¾t buéc ph¶i x¸c ®Þnh râ: Tªn hµng, m· sè, sè l­îng, träng l­îng, chÊt l­îng (cò, míi), xuÊt xø hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu( C/O).ViÖc bè trÝ c¸n bé kiÓm ho¸ ph¶i ®­îc theo dâi b»ng sæ, trong sæ ph¶i ghi râ ng­êi kiÓm ho¸ vµ c¸c sè tê khai mµ cÆp kiÓm ho¸ ®ã ph¶i tiÕn hµnh trong ngµy. Ph¶i th­êng xuyªn thay ®æi, bè trÝ chÐo c¸c cÆp kiÓm ho¸, kh«ng ph©n c«ng cè ®Þnh hai ng­êi lu«n ®i víi nhau, ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c lu«n cã hai c¸n bé H¶i quan kiÓm ho¸ mét l« hµng. Nghiªm cÊm viÖc mét ng­êi kiÓm ho¸ nh­ng hai ng­êi ký tªn x¸c nhËn. ViÖc bè trÝ s¾p xÕp c¸n bé kiÓm ho¸ lµ nhiÖm vô cña l·nh ®¹o §éi, Cöa khÈu, kh«ng ®­îc cho kiÓm ho¸ viªn biÕt tr­íc viÖc ph©n c«ng ®ã ®Ó ng¨n ngõa viÖc mãc nèi víi chñ hµng. VÒ tØ lÖ kiÓm ho¸: §èi víi nh÷ng mÆt hµng träng ®iÓm (hµng tiªu dïng, hµng cã thuÕ suÊt cao...) hµng ho¸ cña nh÷ng chñ hµng hay vi ph¹m ph¶i kiÓm ho¸ 100%. Víi nh÷ng mÆt hµng cho phÐp kiÓm ®¹i diÖn th× khi kiÓm ho¸ ph¶i ®¹t "3 tËn" cã nghÜa lµ tØ lÖ mÉu lÊy kiÓm ®¹i diÖn ph¶i ®¶m b¶o trong vµ ngoµi cïng, ë gi÷a, hai bªn mÐp, trªn ®Ønh vµ d­íi ®¸y cña container. BiÖn ph¸p hç trî nghiÖp vô: §Ó c¸n bé kiÓm ho¸ cã ®iÒu kiÖn kiÓm tra kü hµng vµ ghi ®Çy ®ñ chÝnh x¸c m·, Côc H¶i quan cÇn trang bÞ cho c¸n bé kiÓm ho¸ cuèn Danh môc hµng ho¸ ViÖt Nam do Tæng côc Thèng kª ph¸t hµnh, Danh môc biÓu thuÕ, danh môc t©n d­îc... do c¸c ngµnh liªn quan ph¸t hµnh. Kh«ng giao c¸n bé kiÓm ho¸ ph¶i kiÓm tra qu¸ nhiÒu tê khai. NÕu ë c¶ng, cao nhÊt kh«ng qu¸ 10 tê khai cho mét cÆp kiÓm ho¸ mét ngµy. NÕu kiÓm ho¸ ë ®Þa ®iÓm kiÓm ho¸ ngoµi cöa khÈu tèi ®a kh«ng qu¸ 5 tê khai/ngµy . Tæ chøc viÖc l­u mÉu hµng hoÆc ¶nh hµng ho¸ phôc vô cho viÖc gi¶i quyÕt v­íng m¾c vµ c«ng t¸c thanh tra kiÓm tra. LÊy mÉu hµng víi c¸c lo¹i hµng cã thÓ lÊy mÉu (v¶i, dÇu, t©n d­îc...); chôp ¶nh l­u víi c¸c lo¹i hµng ( s¾t thÐp, xe cé, ®iÖn tö...) L·nh ®¹o Côc chØ ®¹o kiÓm tra s©u s¸t c«ng t¸c kiÓm ho¸. L·nh ®¹o Côc ®Ých th©n kiÓm tra ®ét xuÊt viÖc kiÓm ho¸ cña nh©n viªn H¶i quan. Nh÷ng tr­êng hîp c¸n bé kiÓm ho¸ lµm kh«ng ®óng qui ®Þnh kiÓm ho¸, cã sai ph¹m th× ph¶i xö lý kûluËt thÝch ®¸ng vµ kh«ng bè trÝ lµm c«ng t¸c nµy n÷a * T¨ng c­êng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i c¶i tiÕn c«ng cô trî gióp c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t. TiÕp tôc cñng cè trang bÞ míi hÖ thèng m¸y mãc kiÓm tra gi¸m s¸t ë cöa khÈu s©n bay quèc tÕ Néi Bµi, B­u côc quèc tÕ ®¶m b¶o ph¸t hiÖn nhanh c¸c vi ph¹m, ®Æc biÖt lµ ngo¹i tÖ vËn chuyÓn tr¸i phÐp, ma tuý, c¸c v¨n ho¸ phÈm ®éc h¹i, ®Üa CD lËu...Cïng víi c«ng viÖc trªn lµ ®µo t¹o mét ®éi ngò kü thuËt viªn cã kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh tèt hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô kiÓm tra, gi¸m s¸t. KhuyÕn khÝch c¸n bé c«ng nh©n viªn tiÕp cËn sö dông vµ qu¶n lý c¸c thiÕt bÞ KHKT. Hoµn thiÖn m¹ng tin häc gi÷a c¸c phßng ban, cöa khÈu ®¶m b¶o cã thÓ lÊy th«ng tin nhanh vÒ c¸c doanh nghiÖp ®· tõng vi ph¹m, tæ chøc vµ gi¸m s¸t ®èi t­îng qu¶n lý b»ng m¸y tÝnh. TiÕp tôc nghiªn cøu c¸c h×nh thøc niªm phong vµ c¸ch sö dông niªm phong h¶i quan an toµn chÆt chÏ. * C¶i c¸ch thñ tôc kiÓm ho¸ H¶I quan khoa häc tiÖn lîi th«ng tho¸ng. Trong c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ qu¶n lý cÇn s¾p xÕp l¹i c¸c ®Þa ®iÓm th«ng quan hµng ho¸ ®Ó rót ng¾n ®­êng ®i vµ thêi gian ®i l¹i cña chñ hµng khi lµm thñ tôc. Nghiªn cøu thµnh lËp tiÕp mét sè ®Þa ®iÓm th«ng quan t¹i Hµ Néi. Thµnh lËp c¸c ®Þa ®iÓm th«ng quan víi qui tr×nh thñ tôc h¶i quan khÐp kÝn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho chñ hµng gi¶m bít thêi gian chê ®îi lµm thñ tôc vµ thêi gian ®i l¹i còng nh­ chi phÝ l­u kho, b·i. TiÕp tôc chÊn chØnh, c¶i tiÕn qui tr×nh thñ tôc h¶i quan, thùc hiÖn qui tr×nh "mét cöa" qui ®Þnh kiÓm tra hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu t¹i ®Þa ®iÓm ngoµi cöa khÈu, kho riªng, c¶ng ICD... Mét sè biÖn ph¸p ®Ó rót ng¾n thêi gian th«ng quan trong thñ tôc hiÖn hµnh. + Hoµn thiÖn sæ s¸ch qu¶n lý ë c¸c kh©u c«ng t¸c, thèng nhÊt néi dung vµ ph­¬ng ph¸p ®Ó sö dông vµ kiÓm tra khi cÇn thiÕt. + Tæ chøc bé phËn theo dâi tõng qui chÕ, qui tr×nh träng ®iÓm nh­: Gi¸m s¸t lµm thñ tôc hµng ho¸ ®èi víi hµng ®Çu t­, gia c«ng, hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt, kho ngo¹i quan, cöa hµng miÔn thuÕ. Theo dâi vµ qu¶n lý chÆt chÏ chÕ ®é cÊp giÊy phÐp phi mËu dÞch, chÊn chØnh viÖc b¸o c¸o thanh kho¶n giÊy phÐp ®èi víi hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt. + X©y dùng qui tr×nh néi bé vÒ tr×nh tù phèi kÕt hîp c¸c bé phËn trong thanh kho¶n hîp ®ång gia c«ng ®· hÕt hiÖu lùc vµ viÖc xö lý tiÕp theo ®èi víi tr­êng hîp vi ph¹m. + T¨ng c­êng phóc tËp tê khai h¶i quan, th«ng qua phóc tËp tê khai hoµn thµnh thñ tôc mét c¸ch chÆt chÏ mµ ph¸t hiÖn c¸c hµnh vi gian lËn th­¬ng m¹i, ¸p m·, ¸p thuÕ xuÊt sai. 4.3. Hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý vµ t¨ng c­êng quan hÖ víi c¬ quan h÷u quan ®Ó c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t H¶I quan ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. §©y lµ c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt vÜ m« c¸c gi¶i ph¸p nµy ®ßi hái l·nh ®¹o Côc trùc tiÕp h­íng dÉn vµ thùc hiÖn. * Hoµn thiÖn vµ t¨ng c­êng hiÖu lùc cña c¸c v¨n b¶n ph¸p lý. Côc h¶i quan hiªn nay ®ang qu¶n lý vµ tiÕp nhËn mét l­îng lín v¨n b¶n hiÖn hµnh nªn c«ng t¸c rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch hiÖn nay lµ v« cïng cÇn thiÕt.Bªn c¹nh ®ã Côc tæ chøc ®ãng gãp ý kiÕn x©y dùng dù th¶o luËt H¶i quan ViÖt Nam ®Ó tr×nh Quèc héi th«ng qua. LuËt H¶i quan ra ®êi sÏ lµ v¨n b¶n ph¸p lý quan träng, lµ c¬ së ®Ó ban hµnh c¸c v¨n b¶n qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ H¶i quan trong giai ®o¹n míi thay thÕ cho ph¸p lÖnh H¶i quan ViÖt Nam 1990 cã nhiÒu ®iÓm kh«ng phï hîp. ë cÊp Côc ph¶i tæ chøc qu¸n triÖt, triÓn khai c¸c v¨n b¶n c¸c th«ng t­ h­íng dÉn c¸c qui tr×nh nghiÖp vô do Tæng Côc ban hµnh ®¶m b¶o thùc hiÖn thèng nhÊt trong toµn ngµnh. Nghiªn cøu x©y dùng v¨n b¶n ®iÒu chØnh trong néi bé trªn tinh thÇn cña c¸c v¨n b¶n trªn ®Ó ®¶m b¶o cã hiÖu lùc cao trong t×nh h×nh cô thÓ ®Þa bµn m×nh qu¶n lý, cïng víi ban hµnh ph¸p luËt, ph¶i t¨ng c­êng viÖc thùc thi ph¸p luËt. QuyÒn lùc cña H¶i quan cÇn ph¶i ®­îc t¨ng c­êng theo h­íng tËp trung, cã ®Çy ®ñ thÈm quyÒn ®Ó xö lý c¸c vi ph¹m thuéc lÜnh vùc H¶i quan. CÇn cã khung h×nh ph¹t nghiªm minh víi c¸c hµnh vi vi ph¹m H¶i quan. Th­êng xuyªn kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ë H¶i quan c¬ së tr¸nh t×nh tr¹ng mçi n¬i lµm mét kiÓu, cè t×nh lµm sai khi cã c¸c v¨n b¶n míi ban hµnh. Côc sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n vÒ kiÓm to¸n H¶i quan v× ®©y lµ lùc l­îng ®¶m b¶o kiÓm tra gi¸m s¸t chÆt chÏ cña H¶i quan trong t×nh h×nh míi. * Phèi hîp víi c¸c c¬ quan bé ngµnh cã liªn quan trong c«ng t¸c qu¶n lý H¶i quan. H¶i quan lµ c¬ quan qu¶n lý vÒ mÆt thñ tôc cho hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu; bªn c¹nh ®ã hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cßn lµ ®èi t­îng qu¶n lý cña nhiÒu c¬ quan bé ngµnh kh¸c nhau. Víi cïng môc ®Ých lµ c«ng cô qu¶n lý th­¬ng m¹i quèc tÕ, H¶i quan vµ c¸c bé ngµnh liªn quan ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ, thèng nhÊt ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Trong thùc tiÔn gi¸m s¸t qu¶n lý, ngµnh H¶i quan sím thÊy nh÷ng biÓu hiÖn bÊt th­êng trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu do vËy cÇn ph¶i kiÕn nghÞ víi c¬ quan chuyªn ngµnh ®Ó thèng nhÊt c«ng t¸c qu¶n lý, tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo chøc n¨ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp lîi dông, g©y khã kh¨n cho qu¶n lý H¶i quan. Cô thÓ nh­: H¶i quan cã thÓ kiÕn nghÞ Bé tµi chÝnh söa ®æi, bæ sung mét tªn hµng míi xuÊt hiÖn hay thay ®æi thuÕ suÊt cho phï hîp. VÝ dô nh­: §Çu n¨m 2000 khi thÞ tr­êng gas cã biÕn ®éng, nhµ cung cÊp ph¶i nhËp khÈu å ¹t gas ®Ó phôc vô nhu cÇu trong n­íc; Côc H¶i quan ®· kiÕn nghÞ Bé Tµi chÝnh gi¶m thuÕ suÊt nhËp khÈu mÆt hµng nµy xuèng 0% (tr­íc kia lµ 100%) trong mét kho¶ng thêi gian ®Ó æn ®Þnh thÞ tr­êng gas trong n­íc. H¶i quan kiÕn nghÞ Bé th­¬ng m¹i ®Ò xuÊt víi chÝnh phñ bæ sung mÆt hµng xuÊt khÈu khi thÊy cã biÓu hiÖn kh«ng lµnh m¹nh cña l­îng hµng ho¸ qua cöa khÈu.(L­îng hµng ho¸ xuÊt hoÆc nhËp khÈu mét c¸ch å ¹t trong thÞ tr­êng). H¶i quan lµm c«ng t¸c tham m­u cho c¸c Bé qu¶n lý chuyªn ngµnh kh¸c nh­: Bé y tÕ, Bé v¨n ho¸, Bé l©m nghiÖp... thµnh lËp mét danh môc chuÈn c¸c hµng ho¸ cho phÐp xuÊt nhËp khÈu còng nh­ cÊm xuÊt nhËp khÈu. §Ò xuÊt ý kiÕn cho viÖc cung cÊp h¹n ng¹ch cña tõng mÆt hµng thuéc diÖn qu¶n lý cña c¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh. CÇn ra ®êi mét th«ng t­ liªn bé gi÷a H¶i quan vµ Bé giao th«ng vËn t¶i vÒ phèi hîp trong qu¶n lý ho¹t ®éng vËn chuyÓn b»ng ®­êng s¾t liªn vËn quèc tÕ, vÒ qu¶n lý hµng chuyÓn tiÕp víi c¶ng H¶i Phßng, víi s©n bay Néi Bµi; cÇn thèng nhÊt viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t cÊp giÊy chøng nhËn kiÓm tra hµng ho¸ ë c¸c ga trung chuyÓn ®Ó ®¶m b¶o H¶i quan c¸c ga cã c¬ së ®èi chiÕu, ®¶m b¶o kiÓm tra, tr¸nh trïng lÆp. Phèi hîp víi c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ tr­êng; Côc c¶nh s¸t kinh tÕ trong viÖc chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. Cïng nhau trao ®æi viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c nµy ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao. * T¨ng c­êng hîp t¸c H¶i quan vµ doanh nghiÖp . Hîp t¸c chÆt chÏ H¶i quan víi doanh nghiÖp sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong qu¶n lý H¶i quan. C¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh cã thÓ cung cÊp c¸c th«ng tin vi ph¹m trong gian lËn H¶i quan. Hä còng cÇn ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i trong qu¶n lý H¶i quan. Trong th«ng ®iÖp cña tæ chøc H¶i quan thÕ giíi (WCO) hä còng ®¸nh gi¸ cao vai trß cña c¸c nhµ doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu, ng­êi khai thuª H¶i quan, c«ng nh©n bèc v¸c, th­ ký kiÓm hµng, l¸i xe vËn chuyÓn... víi t­ c¸ch m¹ng l­íi céng t¸c viªn H¶i quan. §Ó thùc hiÖn viÖc hîp t¸c nµy, cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p: Duy tr× viÖc gÆp mÆt ®Þnh kú gi÷a H¶i quan vµ doanh nghiÖp. N¨m võa qua, H¶i quan Hµ Néi ®· tæ chøc 2 buæi gÆp mÆt gi÷a H¶i quan víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu (vµo th¸ng 1 vµ th¸ng 10), qua c¸c buæi gÆp mÆt ®ã, H¶i quan vµ doanh nghiÖp cã thÓ trùc tiÕp trao ®æi nh÷ng th¾c m¾c, ®Ò xuÊt nh÷ng söa ®æi... tõ ®ã hiÓu vµ tin t­ëng nhau h¬n, sÏ cïng t¹o thuËn lîi cho nhau trong c«ng viÖc, khi cã nh÷ng v­íng m¾c n¶y sinh, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ trùc tiÕp hái bé phËn H¶i quan cã thÈm quyÒn tr¶ lêi ®Ó nhËn ®­îc nh÷ng h­íng dÉn vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt kÞp thêi. Ph¶i th­êng xuyªn tæ chøc c¸c líp häc ng¾n h¹n phæ biÕn chÝnh s¸ch qui tr×nh h¶i quan cho c¸c doanh nghiÖp cã nhu cÇu tõ ®ã n©ng cao ®­îc tr×nh ®é vµ ý thøc ph¸p luËt trong viÖc lµm thñ tôc h¶i quan cña c¸c doanh nghiÖp, bëi hiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh lµm thñ tôc h¶i quan xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, do kh«ng hiÓu biÕt kü vÒ nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý h¶i quan, do thiÕu nghiÖp vô v× vËy ®· x¶y ra nhiÒu vi ph¹m th­êng lµ kh«ng cè ý. Ph¶i cã qui ®Þnh chÕ ®é khen th­ëng vµ ¸p dông ­u ®·i víi nh÷ng doanh nghiÖp cã l­îng hµng ho¸ lµm thñ tôc lín vµ kh«ng vi ph¹m thñ tôc h¶i quan, nh÷ng doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n cã c«ng tè gi¸c c¸c vi ph¹m cña c¸c chñ hµng. Nh­ vËy sÏ ®¶m b¶o th¾t chÆt h¬n n÷a mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai bªn, c¬ quan H¶i quan vµ doanh nghiÖp. 4.4. H¹n chÕ tiªu cùc trong qu¶n lý, gi¸m s¸t h¶i quan. * T¨ng c­êng chøc n¨ng cña ®éi t¸i kiÓm ho¸. Do trong c«ng t¸c kiÓm ho¸ vÉn cßn nhiÒu s¬ hë, thiÕu sãt, mét sè c¸n bé cßn qua loa ®¹i kh¸i, x¸c ®Þnh m· sè hµng ho¸, sè l­îng, chñng lo¹i chÊt l­îng hµng ho¸ cßn nhiÒu sai sãt vµ n¶y sinh c¸c tiªu cùc. Côc H¶i quan ®ang vµ sÏ ®Ò nghÞ Tæng côc cho viÖc thµnh lËp bé phËn "T¸i kiÓm ho¸" trùc thuéc côc tr­ëng. ViÖc ra ®êi bé phËn nµy lµ rÊt cÇn thiÕt song cÇn l­u ý mét sè ®iÓm nh­ sau: Tuú theo l­u l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ë ®Þa ph­¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh sè ng­êi tham gia ®¬n vÞ nµy; ph¶i lùa chän c¸n bé cã phÈm chÊt tèt, cã tr×nh ®é nghiÖp vô giái ( vÒ x¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i hµng ho¸, vÒ x¸c ®Þnh sè l­îng, chÊt l­îng, träng l­îng, vÒ tÝnh thuÕ) tham gia bé phËn nµy. Bé phËn nµy trùc thuéc côc tr­ëng cã thÓ kiÕn nghÞ víi tr­ëng h¶i quan cöa khÈu hoÆc tr­ëng phßng liªn quan cã biÖn ph¸p kh¾c phôc ngay c¸c sai sãt do §éi ph¸t hiÖn, ®¬n vÞ nµy cã thÓ kiÕn nghÞ biÖn ph¸p, h×nh thøc xö lý c¸c vi ph¹m do §éi ph¸t hiÖn. T¸i kiÓm ho¸ lµ mét c«ng ®o¹n bæ sung trong tr×nh tù thñ tôc h¶i quan ¸p dông cho c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt. V× vËy, viÖc t¸i kiÓm chØ tiÕn hµnh ngay sau khi ®· kÕt thóc kiÓm ho¸: Nh©n viªn H¶i quan lµm nhiÖm vô t¸i kiÓm hoµ kh«ng cã mÆt ®ång thêi vµ kh«ng tiÕn hµnh ®ång thêi nhiÖm vô cña m×nh víi nh©n viªn kiÓm ho¸. §éi t¸i kiÓm cÇn bè trÝ c¸n bé cã kh¶ n¨ng t¸i kiÓm ho¸ c¶ l« hµng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm phøc t¹p dÔ bÞ lÇm lÉn vÒ m· sè, chñng lo¹i hµng. TiÕn hµnh t¸i kiÓm tra nhanh chãng, thuËn lîi, chÆt chÏ, ®¶m b¶o an toµn hµng ho¸ vµ kh«ng ®­îc g©y phiÒn hµ cho chñ hµng. Phèi kÕt hîp gi÷a 3 lùc l­îng kiÓm ho¸- t¸i kiÓm ho¸- kiÓm so¸t h¶i quan. ViÖc kÕt hîp nµy ®Ó c¸c ®¬n vÞ hç trî cho nhau, ®¶m b¶o viÖc kiÓm ho¸, kiÓm tra h¶i quan chÆt chÏ, ®óng chÝnh s¸ch, ®óng ph¸p luËt, chèng ®­îc phiÒn hµ tiªu cùc, néi bé ®oµn kÕt. C«ng t¸c nµy ®ßi hái ph¶i tuyÖt ®èi tu©n thñ theo ®óng néi dung vµ tinh thÇn c¸c qui ®Þnh cña Tæng Côc tr­ëng trong c¸c v¨n b¶n ®· ban hµnh. Nghiªm cÊm viÖc tù ®Æt ra nh÷ng qui ®Þnh riªng cho ®Þa ph­¬ng cho cöa khÈu tr¸i víi qui ®Þnh cña Tæng Côc. * T¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra ,kiÒm tra vµ xö lý vi ph¹m. C«ng t¸c thanh tra , kiÓm tra vµ xö lý vi ph¹m ®­îc t¨ng c­êng trong giai ®o¹n tíi víi c¸c c«ng viÖc cÇn ®­îc gi¶I quyÕt triÖt ®Ó. Tæ chøc chÆt chÏ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra. ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra ph¶i tiÕn hµnh kÕt hîp c«ng khai vµ ®ét xuÊt. C¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tr¸nh t×nh tr¹ng mãc nèi, cÊu kÕt víi nhau. L·nh ®¹o Côc ph¶i ®Ých th©n tham gia c«ng t¸c nµy; l·nh ®¹o Côc cÇn ph¶i nghiªm minh, døt kho¸t xö lý c¸c vi ph¹m khi c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra ph¸t hiÖn ®­îc. ë c¸c cöa khÈu, ®Æc biÖt ë cöa khÈu quèc tÕ nh­ cöa khÈu s©n bay quèc tÕ Néi Bµi, ®­êng s¾t liªn vËn quèc tÕ, Côc cÇn bè trÝ camera kh«ng chØ gi¸m s¸t hµng ho¸ mµ cßn gi¸m s¸t c¸c hµnh vi, th¸i ®é cña nh©n viªn H¶i quan víi kh¸ch hµng ®ång thêi bè trÝ mét tæ thanh tra ngÇm nh»m kh¾c phôc triÖt ®Ó hiÖn t­îng quan liªu cöa quyÖn cña mét sè nh©n viªn tho¸i ho¸, biÕn chÊt. Côc H¶i quan n©ng cao tinh thÇn cÇu tiÕn: l¾ng nghe ý kiÕn cña c¸c doanh nghiÖp; c«ng khai ho¸ c¸c v¨n b¶n; nghÞ quyÕt míi; ë mçi cöa khÈu lËp ra c¸c hßm th­ tè gi¸c c¸c nh©n viªn H¶i quan vi ph¹m; cÇn x©y dùng ngµnh thËt sù b×nh ®¼ng vµ d©n chñ. C¸c biÖn ph¸p trªn dïng ®Ó kh¾c phôc c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc trong ngµnh H¶i quan nh­ng cao h¬n hÕt lµ viÖc ph¶i gi¸o dôc chiÕn sü c¸n bé trong ngµnh vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp vµ tinh thÇn tÊn c«ng triÖt ®Ó téi ph¹m kinh tÕ ®Ó ®em l¹i mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµnh m¹nh. 4.5. Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn kiÓm tra thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. Do vai trß cña c«ng t¸c H¶i quan nªn c«ng t¸c thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i ®­îc Côc H¶i quan chó träng vµ ®­îc ®Æt thµnh hai c¬ quan cô thÓ ®Ó qu¶n lý lÜnh vùc nµy. Song trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, hai c«ng t¸c nµy lµ nh÷ng c«ng t¸c cã rÊt nhiÒu s¬ hë ®Ó n¶y sinh tiªu cùc. MÆt kh¸c c¸c c«ng t¸c nµy vµ c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t còng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t ®­îc thuËn lîi vµ dÔ dµng h¬n. Trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña m×nh, Côc H¶i quan dµnh c«ng søc kh«ng nhá trong viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm tra thu thuÕ vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp cña m×nh t«i xin ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nhá ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy. * C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm tra thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Söa ®æi hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu hiÖn hµnh qui ®Þnh thuÕ suÊt hµng ho¸ kh«ng râ rµng vµ kh«ng æn ®Þnh. Cã lo¹i ®¸nh thuÕ vµo môc ®Ých sö dông, cã lo¹i theo tÝnh chÊt hµng ho¸, theo khu vùc ­u ®·i (an ninh, quèc phßng, y tÕ...). Tõ sù bÊt hîp lý lµm n¶y sinh c¸c kÏ hë, g©y ra tiªu cùc gi÷a doanh nghiÖp vµ c¸n bé h¶i quan, g©y thÊt thu cho Nhµ n­íc. V× vËy, cÇn thiÕt kª biÓu thuÕ suÊt theo tÝnh chÊt mÆt hµng chø kh«ng theo môc ®Ých sö dông; x¸c ®Þnh hÖ thèng ®Þnh gi¸ hµng ho¸ cho phï hîp víi ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ BrudÐ hoÆc GATT. Tæng Côc H¶i quan cÇn chÞu tr¸ch nhiÖm c«ng t¸c x©y dùng gi¸ cßn Côc H¶i quan cÊp c¬ së chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi vµ thùc hiÖn. * Qu¶n lý tèt ®èi t­îng nép thuÕ. §Ó qu¶n lý tèt ®èi t­îng nép thuÕ th× H¶i quan ph¶i t¨ng c­êng sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp nh­ Bé Th­¬ng m¹i, Bé tµi chÝnh, c¸c bé chñ qu¶n doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, tranh thñ sù chØ ®¹o cña cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn, sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n. * N©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý ®èi t­îng tÝnh thuÕ: ViÖc qu¶n lý ®èi t­îng tÝnh thuÕ thÓ hiÖn ë c«ng t¸c kiÓm hãa hµng thùc tÕ, viÖc ®èi chiÕu hµng ho¸ thùc tÕ víi tê khai ph¸t hiÖn sù gian lËn trong khai b¸o vi ph¹m trèn thuÕ, do vËy H¶i quan cÇn: - ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng thÊt thu thuÕ qua c«ng t¸c kiÓm ho¸ lËp c¸c ®éi kiÓm tra chèng thÊt thu. - LËp ®éi t¸i kiÓm ho¸ chèng l¹i bá sãt ®èi t­îng, khai sai chÊt l­îng qui c¸ch. - Th­êng xuyªn theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng ®Ó ¸p gi¸ tÝnh thuÕ cho chÝnh x¸c. - Thµnh lËp c¬ quan chuyªn m«n x¸c ®Þnh nguån gèc xuÊt xø cña hµng ho¸ nhÊt lµ hµng ho¸ phi mËu dÞch. * C¶i tiÕn qui tr×nh thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu. ViÖc c¶i tiÕn qui tr×nh thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ rÊt cÇn thiÕt. ViÖc c¶i tiÕn nµy ®ßi hái ph¶i thËt nhanh chãng, chÝnh x¸c, tr¸nh thÊt thu thuÕ còng nh­ tr¸nh phiÒn hµ cho doanh nghiÖp. * Kh¾c phôc t×nh tr¹ng nî ®äng thuÕ. §©y lµ t×nh tr¹ng phæ biÕn trªn ph¹m vi h¶i quan Hµ Néi, do vËy cÇn lµm c¸c biÖn ph¸p nh­: - KiÓm tra t×nh h×nh nép thuÕ hµng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c ®¬n vÞ, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ®«n ®èc kÞp thêi, theo dâi chÆt chÏ thËm chÝ cã thÓ tiÕn hµnh c­ìng chÕ ®èi víi ®¬n vÞ nép chËm. - Ph¶i phèi hîp víi c¸c ngµnh c¸c cÊp cã liªn quan nh­ uû ban nh©n d©n, ban qu¶n lý thÞ tr­êng, toµ ¸n, c«ng an ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. - T¨ng c­êng h¬n n÷a viÖc nép thuÕ qua kho b¹c, tuyªn truyÒn gi¸o dôc víi c¸c doanh nghiÖp vÒ vai trß cña viÖc nép thuÕ, cã chÕ ®é khen th­ëng kÞp thêi víi c¸n bé còng nh­ c¸c doanh nghiÖp lµm tèt c«ng t¸c nµy. * C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. * Hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh. TËp trung hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p liªn quan ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ ho¹t ®éng h¶i quan. X©y dùng c¸c ban hµnh c¸c luËt míi; ®iÒu chØnh vµ bæ xung nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt cò kh«ng phï hîp; x©y dùng c¬ së ph¸p lý cho c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i. G¾n viÖc chèng gian lËn th­¬ng m¹i, bu«n lËu víi c«ng t¸c cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh. §æi míi c¸c qui tr×nh nghiÖp vô, rµ so¸t c¸c v¨n b¶n, c¸c qui ®Þnh vµ hÖ thèng l¹i theo h­íng ®¬n gi¶n, hµi hoµ, thèng nhÊt dÔ thùc hiÖn; gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ g©y phiÒn hµ, ¸ch t¾c vµ n¶y sinh tiªu cùc trong qu¶n lý H¶i quan. Chèng bu«n lËu, gian lËn th­¬ng m¹i ph¶i g¾n víi chèng tham nhòng. X©y dùng lùc l­îng h¶i quan trong s¹ch, chÝnh quy, hiÖn ®¹i, v÷ng m¹nh. * VËn ®éng, tranh thñ gióp ®ì cña quÇn chóng. Tuyªn truyÒn, vËn ®éng gi¸o dôc quÇn chóng hiÓu ®­îc chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, chøc n¨ng nhiÖm vô cña ngµnh H¶i quan, sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. VËn ®éng c¸c doanh nghiÖp vµ thµnh phÇn kinh tÕ chÊp hµnh tèt chÝnh s¸ch ph¸p luËt còng nh­ cã ý thøc ph¸t hiÖn vµ gióp ®ì ngµnh h¶i quan chèng l¹i c¸c vi ph¹m vµ tiªu cùc. TiÕn hµnh ®iÒu tra c¸c vô ¸n bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i theo tr×nh tù tè tông h×nh sù vµ c¸c vô viÖc vi ph¹m theo tè tông hµnh chÝnh. 5. §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn. 5.1. §èi víi ChÝnh phñ: §Ó ngµnh H¶i quan thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh, cÇn kiÓm tra l¹i quy ®Þnh cña mét sè Bé, ngµnh liªn quan (Bé tµi chÝnh, Bé th­¬ng m¹i, Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, m«i tr­êng...) kh«ng cßn phï hîp víi tiÕn tr×nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, g©y ¸ch t¾c cho qu¸ tr×nh lµm thñ tôc h¶i quan ë cöa khÈu. §Ò nghÞ ChÝnh phñ th­êng xuyªn cö ®oµn kiÓm tra, x¸c ®Þnh c¸c mÆt cña c«ng t¸c h¶i quan, b¸o c¸o Thñ t­íng chÝnh phñ mét c¸ch trung thùc, kh¸ch quan ®Ó Thñ t­íng chØ ®¹o trong thêi gian tíi. ChÝnh phñ vµ ban c¸n sù §¶ng cÇn t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi ngµnh H¶i quan trong giai ®o¹n míi. Víi vai trß ngµy cµng quan träng cña ngµnh h¶i quan trong viÖc g¸c cöa nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vÒ mÆt ®èi ngo¹i nh»m b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn gi÷ v÷ng an ninh kinh tÕ, an ninh quèc gia, an toµn x· héi. Trong giai ®o¹n hiÖn nay ChÝnh phñ cÇn cã chñ tr­¬ng cñng cè vµ ph¸t triÓn H¶i quan m¹nh h¬n vÒ chÊt l­îng vµ ®ñ sè l­îng ®Ó ngang tÇm víi nhiÖm vô ®­îc giao. 5.2. §èi víi ngµnh H¶i quan nãi chung vµ Côc H¶i quan Hµ Néi nãi riªng: §Ó thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p ®Ò ra cho c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, mét mÆt ph¶i lu«n dùa trªn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu. MÆt kh¸c ph¶i lu«n b¸m s¸t t×nh h×nh thùc tÕ diÔn ra vµ thùc tr¹ng qu¶n lý cô thÓ ®Ó tõ ®ã mµ cã thÓ ¸p dông cho phï hîp víi t×nh h×nh qu¶n lý ®Æt ra. Riªng ®èi víi Côc H¶i quan Hµ Néi, Côc cÇn xem xÐt gi¶i ph¸p nµo cã tÝnh kh¶ thi trong ®iÒu kiÖn vèn cã cña m×nh ®Ó ¸p dông. Víi sù h­íng dÉn cña Côc vµ sù quyÕt t©m cña c¸c phßng ban tËp thÓ th× c¸c c«ng t¸c trªn ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c gi¸m s¸t qu¶n lý sÏ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. 5.3. §èi víi c¸ nh©n cña c¸c c¸n bé chiÕn sü H¶i quan: Trªn c¸c gi¶i ph¸p ®· nªu, gi¶i ph¸p con ng­êi lµ gi¶i ph¸p quan träng nhÊt. Ngoµi sù quan t©m cña l·nh ®¹o Tæng Côc, Côc th× ®èi víi mçi c¸ nh©n c¸n bé chiÕn sü ®Ó thùc hiÖn ®­îc gi¶i ph¸p nµy cÇn tù trau dåi nghiÖp vô chuyªn m«n, kiÕn thøc, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña b¶n th©n m×nh, ph¶i x¸c ®Þnh r»ng c«ng viÖc häc tËp nµy kh«ng ph¶i do sù c­ìng Ðp cña ngµnh mµ ®©y lµ c«ng viÖc l©u dµi ®em l¹i lîi Ých cho c¶ mét nÒn kinh tÕ quèc gia. Khi mµ mçi c¸ nh©n ®Òu trë thµnh ng­êi chiÕn sü tèt th× ngµnh H¶i quan sÏ lÊy l¹i ®­îc uy tÝn cu¶ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ b¹n bÌ quèc tÕ. kÕt luËn: Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu gia nhËp c¸c khu vùc tù do th­¬ng m¹i, héi nhËp ®· trë thµnh "trµo l­u" mµ c¸c quèc gia kh«ng thÓ c­ìng l¹i ®­îc. Song viÖc qu¶n lý th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ thÕ nµo cho tèt ®ßi hái mçi quèc gia ph¶i x©y dùng cho m×nh mét ngµnh H¶i Quan v÷ng m¹nh. §èi víi ViÖt Nam, ngµnh H¶i quan cã nhiÒu biÕn chuyÓn tiÕn bé trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Æc biÖt c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan ®­îc quan t©m s¸t sao vµ trë thµnh mét lùc l­îng tiªu biÓu trong qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Hµ Néi lµ trung t©m v¨n ho¸, chÝnh trÞ, kinh tÕ cña c¶ n­íc. Côc H¶i quan Hµ Néi ®­îc ph©n c«ng chøc n¨ng qu¶n lý H¶i quan trªn ®Þa bµn Hµ Néi vµ c¸c tØnh l©n cËn. Trong c«ng t¸c cña m×nh, Côc H¶i quan Hµ Néi ®· ®Æt nhiÖm vô t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan lªn hµng ®Çu. ViÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan nhÊt lµ trong giai ®o¹n c¶i c¸ch thñ tôc hiÖn nay ®·, ®ang vµ sÏ ®­îc Côc H¶i quan cè g¾ng x©y dùng cho xøng ®¸ng víi nhiÖm vô Nhµ n­íc giao cho. Tõ nh÷ng ph©n tÝch t×nh h×nh kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan ë Côc H¶i quan Hµ Néi tõ nh÷ng n¨m 1995 trë l¹i ®©y, t«i ®· hoµn thµnh luËn v¨n " T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt khÈu, nhËp khÈu qua ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t H¶i quan ë Côc H¶i quan Hµ Néi". Trong khu«n khæ ®Ò tµi, t«i ®· cè g¾ng vËn dông lý luËn thùc tiÔn, kÕ thõa mét sè ®¸nh gi¸ cña c¸c bµi viÕt cã liªn quan nh»m lµm râ vµ ®Ò xuÊt quan ®iÓm cña m×nh d­íi khÝa c¹nh c¬ b¶n nhÊt. Tuy nhiªn xung quanh viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan cÇn quan t©m, do ph¹m vi ®Ò tµi vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ, t«i ch­a cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu. Cô thÓ nh­: - ViÖc qu¶n lý h¶i quan ®èi víi hµng gia c«ng xuÊt khÈu vµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu tiÓu ng¹ch. - ViÖc kiÓm tra xuÊt xø hµng ho¸ (C/O), kiÓm tra hµng ë kho ngo¹i quan. - ViÖc ®i s©u vµo ho¹t ®éng cña tõng ®¬n vÞ trong Côc. So s¸nh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan. ... D­íi khÝa c¹nh tæng thÓ, víi luËn v¨n nµy, ph¹m vi nghiªn cøu cña t«i cßn rÊt h¹n hÑp. V× thÕ, nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®ßi hái ph¶i ®­îc ®Çu t­ nghiªn cøu tho¶ ®¸ng d­íi nhiÒu gãc ®é th× viÖc ®­a ra gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t h¶i quan ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu míi thùc sù toµn diÖn, s¸t thùc vµ kh¶ thi. Cuèi cïng, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn tËn t×nh cña ThÇy gi¸o NguyÔn Anh TuÊn trong suèt qu¸ tr×nh lµm ®Ò tµi, c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c c« chó phßng Gi¸m s¸t- Qu¶n lý- Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi thêi gian t«i thùc tËp ®· t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó ®Ò tµi thªm phÇn hoµn thiÖn. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Th­¬ng m¹i Quèc tÕ - PGS.TS. NguyÔn Duy Bét - NXB Thèng kª - 1997. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ häc kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ - PGS.TS TrÇn ChÝ Thµnh - NXB Gi¸o dôc. C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh vµ ®æi míi c«ng t¸c H¶i quan - NXB Tµi chÝnh - 1995. X©y dùng lùc l­îng H¶i quan lµ mét binh chñng ®Æc biÖt trªn mÆt trËn kinh tÕ, chÝnh trÞ, an ninh - Tµi liÖu cña Tæng côc H¶i quan. Xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ H¶i quan - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - 1998. ChÝnh s¸ch thñ tôc H¶i quan - NXB Tµi chÝnh - 1996. Chèng bu«n lËu vµ gian lËn Th­¬ng m¹i - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 1998. C¸c b¸o c¸o tæng kÕt cña côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi tõ 1995 - 1999. C¸c b¸o, t¹p chÝ H¶i quan tõ 1995 ®Õn nay. C¸c lo¹i tµi liÖu kh¸c.