Một số giải pháp tăng cường quản lý Nhà nước đối với thương mại dịch vụ trong điều kiện hội nhập kinh tế hiện nay

cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ.Cô thÓ lµ: M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm : V¨n b¶n ph¸p lý quan träng nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm lµ NghÞ ®Þnh 100/CP ban hµnh ngµy 18/12/1993 vÒ kinh doanh b¶o hiÓm vµ hiÖn nay ®· ®­îc n©ng cÊp lªn thµnh LuËt kinh doanh b¶o hiÓm. Cho ®Õn nay, trong hÖ thèng luËt ®iÒu chØnh kinh doanh b¶o hiÓm vÉn thiÕu mét sè quy ®Þnh cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ( ch¼ng h¹n c¸c quy ®Þnh tù do xem xÐt, cho vay phÝ tù ®éng, cho vay theo hîp ®ång... trong b¶o hiÓm nh©n thä), cã nh÷ng quy ®Þnh ch­a phï hîp víi tËp qu¸n kinh doanh b¶o hiÓm trªn thÕ giíi ( ch¼ng h¹n quy ®Þnh vÒ c¸c xö lý khi th«ng b¸o tuæi sai trong b¶o hiÓm nh©n thä); thªm vµo ®ã c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh LuËt kinh doanh b¶o hiÓm vÉn ch­a ®­îc ban hµnh, lµm h¹n chÕ vai trß cña LuËt trong ®iÒu tiÕt ho¹t déng b¶o hiÓm. Kh«ng chØ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm ch­a ®ång bé ®Çy ®ñ, viÖc thùc thi c¸c quy ®Þnh nµy trªn thùc tÕ ch­a nghiªm chØnh. §Õn nay Nhµ n­¬c vÉn ch­a cã nhiÒu chÝnh s¸ch cã tÝnh chÊt c¬ b¶n nh»m hç trî ngµnh b¶o hiÓm ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n trong lÜnh vùc b¶o hiÓm nh©n thä, mÆc dï Nhµ n­íc kh«ng ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng nµy, nh­ng cho ®Õn nay vÉn ch­a cã chÝnh s¸ch ­u ®·i, khuyÕn khÝch cña Nhµ n­íc ®èi víi nh÷ng ng­êi tham gia b¶o hiÓm, ë c¸c n­íc nh­ NhËt B¶n, Mü, Ph¸p... mét phÇn phÝ b¶o hiÓm mµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh©n thä ®ãng kh«ng ®­îc tÝnh vµo thu nhËp chÞu thuÕ, ®ång thêi sè tiÒn b¶o hiÓm hä nhËn ®­îc còng ®­îc miÔn thuÕ. Ngoµi ra, ë ViÖt nam c¸c c«ng ty b¶o hiÓm Nhµ n­íc nh­ B¶o ViÖt vÉn ph¶i thùc hiÖn thªm c¸c nhiÖm vô mang tÝnh chÝnh trÞ, x· héi nh­ ®­îc Nhµ n­íc giao cho thùc hiÖn b¶o hiÓm n«ng nghiÖp, mét sè nghiÑp vô doanh nghiÖp kh¸c kh«ng lµm v× lç. Theo sè liÖu nghiÖp vô nµy cho thÊy, n¨m 1999 sè phÝ b¶o hiÓm n«ng nghiÖp chØ lµ 2 tû ®ång trong khi dã sè tiÒn båi th­êng lªn tíi trªn 10 tû ®ång. M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng Hai ph¸p lÖnh vÒ ng©n hµng ban hµnh ®Çu nh÷ng n¨m 1990, sau ®ã ®­îc n©ng lªn thµnh LuËt Ng©n hµng vµ LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông vµo cuèi nh÷ng n¨m 1990. D­íi ®ã lµ mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt h­íng dÉn thùc thi hai LuËt nµy bao gåm NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, QuyÕt ®Þnh, Th«ng t­ cña c¸c Bé, ngµnh... Tuy nhiªn, m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng cßn ch­a cã quy ®Þnh ®Çy ®ñ, cã tÇm bao qu¸t réng vµ mang tÝnh kh¶ thi cao ®· dÉn ®Õn nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn nh­: c¬ chÕ qu¶n lý, gi¸m s¸t trong ngµnh ng©n hµng ch­a chÆt chÏ ®· h¹n chÕ nhiÒu kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn còng nh­ ho¹t ®éng kinh doanhcña c¸c ng©n hµng. C¬ chÕ gi¸m s¸t tá ra gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Ó thùc thi c¸c quy ®Þnh thËn träng ®¶m b¶o an toµn cña hÖ thèng. Mét sè ng©n hµng cã c¸c h×nh thøc thu hót kh¸ch hµng kh«ng lµnh m¹nh, bá qua c¸c thñ tôc quy tr×nh tÝn dông vµ ¸p dông møc l·i suÊt kh«ng hîp lý. VÝ dô hÖ thèng kÐ to¸n cña Nhµ n­íc ch­a phï hîp vµ thiÕu ®ång bé ®· c¶n trë viÖc x¸c ®Þnh møc ®é rñi ro tÝn dông trong c¸c nghiÖp vô. 2.2.5 Nh÷ng h¹n chÕ vÒ c«ng t¸c thanh tra kiÓm tra vµ qu¶n lý thÞ tr­êng MÆc dï ®Õn nay ®· cã 60/61 tØnh, thµnh phè cã c¸c tæ chøc thanh tra chuyªn tr¸ch nh­ng theo ®µnh gi¸ cña c¸c chuyªn gia, hÖ thèng thanh tra cßn nhiÒu bÊt cËp. Ho¹t ®éng thanh tra dï ®­îc tiÕn hµnh víi nhiÒu h×nh thøc: thanh tra diÖn réng, thanh tra träng ®iÓm, thanh tra chuyªn ®Ò, thanh tra gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tè c¸o, song l¹i kh«ng th­êng xuyªn nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. HÖ thèng thanh tra ®· cã b­íc tiÕn bé vÒ n¨ng lùc, tæ chøc ®iÒu hµnh vµ t¸c nghiÖp cô thÓ nh­ng kÕt qu¶ ch­a cao. Mét sè lý do ®Ó gi¶i thÝch ®iÒu trªn lµ: Sù thiÕu hôt nghiªm träng lùc l­îng thanh tra ®· lµm cho c«ng viÖc kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng dÞch vô chØ nh­ “muèi bá bÓ”. Lùc l­îng thanh tra dï ®· ®­îc tæ chø l¹i nh­ng vÉn cßn thiÕu. LÊy thanh tra v¨n ho¸ lµ mét vÝ dô sè c¸n bé thanh tra viªn ë c¸c Së V¨n ho¸- Th«ng tin tØnh thµnh phè ch­a x¸c ®Þnh vÒ sè l­îng vµ tiªu chuÈn ho¸, ch­a ®ñ søc chØ ®¹o kiÓm tra vµ trùc tiÕp kiÓm tra kiÓm so¸t.HiÖn nay, thanh tra Bé V¨n ho¸- Th«ng tin chØ cã biªn chÕ 15 ng­êi, cßn c¸c Së th­êng chØ cã 3-5 ng­êi. Kh«ng chØ thiÕu hôt ng­êi ngµnh thanh tra cßn thiÕu hôt vÒ trang thiÕt bÞ vµ kinh phÝ phôc vô cho c«ng t¸c thanh tra kiÓm tra vµ qu¶n lý thÞ tr­êng. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô . Ch­¬ng III KiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p I-ChiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô ë ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp. Trong thêi gian qua, lÜnh vùc dÞch vô ch­a nhËn ®­îc sù chó ý thich ®¸ng mÆc dï cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy®· lµm gi¶m dÇn tû lÖ ®ãng gãp GDP cña lÜnh vùc dÞch vô vµ cã nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ TMDV nãi riªng. V× vËy, trong ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ do §¹i héi §¶ng IX ®Ò ra cho giai ®o¹n 2001-2010, lÜnh vùc dÞch vô ®· ®­îc chó ý vµ cã nh÷ng h­íng ph¸t triÓn kh¸ cô thÓ, ®¸ng chó ý lµ: “ §­a GDP n¨m 2010 lªn Ýt nhÊt gÊp ®«i n¨m 2000. N©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ; ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu tiªu dïng thiÕt yÕu, mét phÇn ®¸ng kÓ nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«; c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ lµnh m¹nh vµ t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ; béi chi ng©n s¸ch, l¹m ph¸t nî n­íc ngoµi ®­îc kiÓm so¸t trong giíi h¹n an toµn vµ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn t¨ng tr­ëng. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ ®¹t trªn 30% GDP. NhÞp ®é t¨ng xuÊt khÈu gÊp trªn 2 lÇn nhÞp ®é t¨ng GDP. Tû träng GDP cña n«ng nghiÖp 16-17%, c«ng nghiÖp 40-41%, dÞch vô 42- 43%. Tû lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp cßn kho¶ng 50% ” §èi víi c¸c ngµnh dÞch vô cô thÓ, ChiÕn l­îc x¸c ®Þnh tËp trung vµo c¸c h­ãng nh­ sau: Ph¸t triÓn m¹nh th­¬ng m¹i, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng ®Ó më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ héi nhËp quèc tÕ cã hiÖu qu¶. H×nh thµnh c¸c trung t©m th­¬ng m¹i lín, c¸c chî n«ng th«n, nhÊt lµ ë miÒn nói, b¶o ®¶m cung cÊp méy sè s¶n phÈm thiÕt yÕu cho vïng s©u, vïng xa vµ h¶i ®¶o; t¹o thuËn lîi cho tiªu thô n«ng s¶n. Ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Nhµ n­íc, c¸c HiÖp héi, c¸c doanh nghiÖp phèi hîp t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng cho s¶n phÈm ViÖt Nam. ®Õn n¨m 2005, tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lµ 30-35%, trong ®ã tr×nh ®é cao ®¼ng trë lªn 8%,®Õn n¨m 2010 tû lÖ nµy sÏ t¨ng lªn 55-60%, trong ®ã cao ®¼ng trë lªn 13%. Ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vËn t¶i, cã søc c¹nh tranh, v­¬n nhanh ra thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Dµnh thÞ phÇn lín cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vËn chuyÓn hµng ho¸ ViÖt Nam theo ®­êng biÓn vµ ®­êng hµng kh«ng quèc tÕ. Ph¸t triÓn m¹nh vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng ë c¸c thµnh phè lín.§Õn n¨m 2005 ®¹t tû lÖ ®· qua ®µo t¹o lµ 42%, trong ®ã tr×nh ®é cao ®¼ng trë lªn 4%, THCN 7%, CNKT 9-12% vµ ®Õn n¨m 2010 tû lÖ nµy sÏ t¨ng lªn 65%, trong ®ã cao ®¼ng trë lªn 4,5%, THCN 9%, CNKT 28,5%. TiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh vµ hiÖn ®¹i ho¸ dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng; phæ cËp sö dông Internet. §iÒu chØnh gi¸ c­íc ®Ó khuyÕn khÝch sö dông réng r·i. §Õn n¨m 2010, sè m¸y ®iÖn tho¹i, sè ng­êi sö dông Internet trªn 100 d©n ®¹t møc trung b×nh trong khu vùc. §Õn n¨m 2005 ®¹t tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o lµ 92%, trong ®ã tr×nh ®é cao ®¼ng trë lªn 21%, THCN 31%, CNKT 40% vµ ®Õn n¨m 2010 tû lÖ nµy t¨ng lªn 95%, trong ®ã cao ®¼ng trë lªn 25%, THCN 25%, CNKT 45%. Ph¸t triÓn du lÞch thùc sù trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän; n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng trªn c¬ së khai th¸c lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, sinh th¸i, truyÒn thèng v¨n ho¸, lÞch sö, ®¸p øng nhu cÇu du lÞch trong n­íc vµ ph¸t triÓn nhanh du lÞch quèc tÕ, sím ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn du lÞch cña khu vùc. X©y dùng vµ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, h×nh thµnh c¸c khu du lÞch träng ®iÓm, ®Èy m¹nh hîp t¸c, liªn kÕt víi c¸c n­íc.§Õn n¨m 2005 ®¹t tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o lµ 70%, trong ®ã tr×nh ®é cao ®¼ng trë lªn 12%, ®Õn n¨m 2010 tû lÖ nµy sÏ t¨ng lªn 80%, trong ®ã cao ®¼ng trë lªn 20%. Më réng c¸c dÞch vô tµi chÝnh- tiÒn tÖ nh­ tÝn dông, b¶o hiÓm, kiÓm to¸n, chøng kho¸n...®i th¼ng vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ¸p dông c¸c quy chuÈn quèc tÕ. Tõng b­íc h×nh thµnh trung t©m dÞch vô tµi chÝnh lín trong khu vùc.Thùc hiÖn tÝch cùc chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc göi ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi ®Ó nhanh chãng cã ®éi ngò chuyªn gia giái, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý tµi chÝnh ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c dÞch vô kü thuËt, dÞch vô t­ vÊn, dÞch vô phôc vô ®êi sèng, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng trong s¶n xuÊt, kinh doanh ®êi sèng x· héi. Toµn bé ho¹t ®éng dÞch vô tÝnh theo gi¸ trÞ gia t¨ng ®¹t nhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 7-8%/n¨m vµ ®Õn 2010 chiÕm 42-43% GDP, 26-27% tæng sè lao ®éng. II- Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ cô thÓ 1 §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i dÞch vô Theo m« h×nh hiÖn nay, c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh ngoµi viÖc trùc tiÕp qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh vÒ c¶ khÝa c¹nh kü thuËt vµ c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i cña ngµnh dÞch vô ®ã. C¬ cÊu ®ã cho phÐp c¬ quan qu¶n lý tiÕp cËn ®­îc nhiÒu th«ng tin vµ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp thêi kh¾c phôc nh­îc ®iÓm vÒ mÆt kü thuËt vµ th­¬ng m¹i vèn cã mèi quan hÖ víi nhau rÊt chÆt chÏ. Tuy nhiªn, c¬ chÕ qu¶n lý nµy kh«ng cho phÐp ph¸t huy ®Çy ®ñ nh÷ng khÝa c¹nh trong quan hÖ th­¬ng m¹i dÞch vô, thóc ®Èy hiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh nh­ më réng c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c«ng b»ng, ph¸t triÓn tÝnh ®a d¹ng cña dÞch vô, b¶o hé ho¨c tù do ho¸ th­¬ng m¹i, xóc tiÕn th­¬ng m¹i dÞch vô mét c¸ch thèng nhÊt, tr¸nh g©y l·ng phÝ nguån lùc cña nhµ n­íc..v.v.V× vËy, n­íc ta cÇn ®iÓu chØnh c¬ cÊu qu¶n lý hiÖn nay, S¬ ®å d­íi ®©y ®Ò xuÊt theo h­íng xö lý m©u thuÉn ®ã. Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc cã nÒn kinh tÕ dÞch vô ph¸t triÓn h¬n n­íc ta nh­ Th¸i Lan, Australia, Hoa kú, nhËt b¶n, ®Òu ¸p dông c¸ch thøc qu¶n lý nµy. S¬ ®å 3.1: §Ò xuÊt ®iÒu chØnh c¬ chÕ qu¶n lý vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô C¬ chÕ qu¶n lý hiÖn nay C¬ chÕ qu¶n lý míi C¬ quan qu¶n lý C¬ quan qu¶n C¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh lý th­¬ng m¹i chuyªn ngµnh VÊn ®Ò Th­¬ng m¹i Th­¬ng m¹i VÊn ®Ò kü thuËt dÞch vô dÞch vô kü thuËt Ghi chó: :Quan hÖ t­¬ng t¸c : Qu¶n lý trùc tiÕp : Phèi hîp qu¶n lý Theo c¬ chÕ qu¶n lý míi, c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh vµ c¬ quan qu¶n lý th­¬ng m¹i sÏ phèi hîp trong viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô. C¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh sÏ quy ®Þnh vµ ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh kü thuËt nh­ quy ®Þnh vÒ c¸c thñ tôc kinh doanh, tiªu chuÈn kü thuËt cña ngµnh. Trong khi ®ã, c¬ quan qu¶n lý th­¬ng m¹i sÏ gi¸m s¸t vÒ c¸c vÊn ®Ò b¶o ®¶m m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng, gi¸m s¸t quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi cung cÊp vµ tiªu dïng dÞch vô, vÊn ®Ò b¶o hé hay tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô, thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong th­¬ng m¹i ..v.v. C¬ chÕ qu¶n lý míi nµy cã nh÷ng ­u ®iÓm nh­ C¬ chÕ qu¶n lý míi sÏ ®Èy m¹nh ®éng lùc cña doanh nghiÖp trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng ®ßi hái cña thÞ tr­êng. C¸c c¬ quan qu¶n lý sÏ khã can thiÖp vµ lµm sai lÖch c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i cña c¸c ngµnh dÞch vô b»ng c¸ch duy tr× c¸c doanh nghiÖp ®Æc quyÒn, ®éc quyÒn vµ can thiÖp vµo quyÕt ®Þnh tiÕp thÞ, ®Þnh gi¸ dÞch vô. VÝ dô, Mét c«ng ty ®iÖn tho¹i sö dông c«ng nghÖ tin häc quyÕt ®Þnh cung cÊp dÞch vô víi gi¸ thÊp ®èi víi c¸c thuª bao cña m×nh, Bé B­u chÝnh vµ ViÔn th«ng sÏ gi¸m s¸t c¸c khÝa c¹nh chÊt l­îng, tiªu chuÈn vµ sù hµi hoµ cña hÖ thèng viÔn th«ng. Bé Th­¬ng m¹i sÏ gi¸m s¸t c¸c khÝa c¹nh vÒ c¹nh tr¹nh nh­ l¹m dông vÞ thÕ ®éc quyÒn trong khu vùc cung cÊp dÞch vô, vÊn ®Ò vÒ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng, vÊn ®Ò tù do ho¸ hay b¶o hé ngµnh ®iÖn tho¹i øng dông c«ng nghÖ tin häc. Trong tr­êng hîp xuÊt hiÖn nh÷ng hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh th× c¬ quan qu¶n lý th­¬ng m¹i sÏ thùc hiÖn tr×nh tù ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó ng¨n chÆn vµ phèi hîp víi c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh cïng xö lý. Tuy nhiªn, trong c¸c ngµnh dÞch vô nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kü thuËt vµ th­¬ng m¹i cã sù g¾n kÕt nhÊt ®Þnh mµ ®«i khi khã cã thÓ t¸ch rêi. Ngoµi viÖc kÕt hîp ch¾t chÏ gi÷a hai c¬ quan ®Ó b¶o ®¶m sù v©nh hµnh hiÖu qu¶ cña cña c¬ chÕ qu¶n lý míi, trong mét sè tr­êng hîp, nhµ n­íc cã thÓ ®ãi diÖn víi nh÷ng khã kh¨n, thËm chÝ vÊp ph¶i chÊp nhËn mét sè ngo¹i lÖ nhÊt ®Þnh, vÝ dô Ng©n hµng nhµ n­íc qu¶n lý c¶ vÒ vÊn ®Ò kü thuËt vµ quan hÖ th­¬ng m¹i dÞch vô trong linh vùc ng©n hµng. Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc còng cho thÊy kh«ng ph¶i mäi lo¹i dÞch vô ®Òu ®­îc qu¶n lý theo c¬ chÕ nµy nÕu nh­ nh÷ng quan hÖ th­¬ng m¹i bÞ lÊn ¸t bëi c¸c khÝa c¹nh kü thuËt vÝ dô Australia kh«ng ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i cho lÜnh vùc b¶o hiÓm. 2 KÕ ho¹ch ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô Tr­íc tiªn cÇn thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm vÒ quy ho¹ch ®Ó thèng nhÊt trong hµnh ®éng. Hép 1 Quan niÖm vÒ quy ho¹ch th­¬ng m¹i dÞch vô 2.1 Quan niÖm chung Quy ho¹ch ngµnh th­¬ng m¹i lµ mét b¶n luËn chøng khoa häc vÒ sù ph¸t triÓn vµ g¾n kÕt hîp lý cña ngµnh th­¬ng m¹i víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ c¸c ngµnh cã liªn quan trªn ph¹m vi c¶ n­íc hoÆc trªn c¸c vïng vµ l·nh thæ nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu chiÕn l­îc víi hiÖu qu¶ cao vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. VËy, quy ho¹ch th­¬ng m¹i dÞch vô lµ mét b¶n luËn chøng khoa häc vÒ sù ph¸t triÓn vµ g¾n kÕt hîp lý cña ngµnh dÞch vô víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ c¸c ngµnh cã liªn quan trªn ph¹m vi c¶ n­íc hoÆc trªn c¸c vïng vµ l·nh thæ nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu chiÕn l­îc víi hiÖu qu¶ cao vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 2.2 VÞ trÝ vµ mèi quan hÖ QHDV cã ý nghÜa quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt x· héi. QHDV ph¶i g¾n víi quy ho¹ch c¸c ngµnh dÞch vô vµ c¸c ngµnh cã liªn quan nh»m t¹o t¸c ®éng ng­îc l¹i thóc ®Èy ngµnh dÞch vô ph¸t triÓn.Trªn c¬ së quy ho¹ch cña ngµnh dÞch vô mµ x¸c ®Þnh thÞ tr­êng, nguån hµng, nhu cÇu, kh¶ n¨ng.. QHDV lµ mét bé phËn cña quy ho¹ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i. V× vËy, QHDV ngoµi viÖc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh, cÇn ph¶i h×nh thµnh ®­îc mét khu«n khæ c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ nh»m ®¶m b¶o huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc, n©ng cao vÞ thÕ c¹nh tranh quèc tÕ. QHDV cÇn tÝnh ®Õn c¸c xu h­íng sau: Xu h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸; C¸c xu h­íng chuyÓn ®ái c¬ cÊu tiªu dïng cña c¸c tÇng líp d©n c­; Xu h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu x· héi theo vïng; Sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vµ x· héi; Xu thÕ ph¸t triÓn cña kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi; Xu thÕ cña tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ; Xu thÕ gi¸ c¶ vµ l¹m ph¸t; §æi míi m¹nh mÏ c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, n©ng cao tÝnh ®Þnh h­íng vµ dù b¸o, n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch, g¾n quy ho¹ch, kÕ ho¹ch víi thÞ tr­êng. Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin vµ dù b¸o phôc vô kÕ ho¹ch, g¾n kÕ ho¹ch víi c¬ chÕ chÝnh s¸ch. C«ng bè c«ng khai chiÕn l­îc, quy ho¹ch tæng thÓ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh­ trong c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch th­¬ng m¹i dÞch vô cÇn ph¶i cã sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp, cña c¸c ®èi t­îng thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó kÕ ho¹ch ban ra s¸t víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ còng nh­ ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ v¹ch ra ®­îc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn phï hîp víi kÕ ho¹ch 3 ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i dÞch vô 3.1 Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t trتn th­¬ng m¹i dÞch vô ViÖc kh¾c phôc nh÷ng m©u thuÉn trong chÝnh s¸ch th­¬ng maÞ dÞch vô cña n­íc ta phô thuéc nhiÒu vµo vÊn ®Ò ®æi míi quan ®iÓm vÒ th­¬ng maÞ dÞch vô vµ viÖc x©y dùng mét c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng maÞ dÞch vô thèng nhÊt. §iÒu quan träng nhÊt lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng ph¶i khÈn tr­¬ng x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i dÞch vô cña ®Êt n­íc bao gåm ngµnh ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn, c¸ch thøc vµ nguån lùc ®­¬c huy ®éng ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu vµ quan träng nhÊt lµ x¸c ®Þnh møc ®é vµ c¸ch thøc b¶o hé ®èi víi ngµnh dÞch vô..v.v..Trªn c¬ së ®ã, n­íc ta cÇn tËp trung ®iÒu chØnh nh÷ng bÊt cËp sau: Thèng nhÊt chÝnh s¸ch ph¸t triÓn dÞch vô trong c¸c luËt vµ qui ®Þnh cã liªn quan mµ cô thÓ lµ cÇn söa ®æi LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ nh÷ng qui ®Þnh cã liªn quan. X©y dùng c¬ chÕ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu dÞch vô nh­ më réng ph¹m vi cña Quü hç trî xuÊt khÈu mµ hiÖn nay ®ang dµnh riªng cho xuÊt khÈu hµng ho¸ còng cÇn ph¶i xem xÐt ®Ó hç trî ph¸t trتn c¸c ngµnh dÞch vô cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc. Mét vÊn ®Ò cÇn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai trß cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc dÞch vô v× ®©y lµ nguån quan träng thu hót nh÷ng ngµnh cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, tËn dông nguån chÊt x¸m cña ®Êt n­íc.Kinh nghiÖm cña Trung Quèc, ¢n §é vÒ thu hót FDI trong lÜnh vùc dÞch vô lµ bµi häc rÊt ®¸ng tham kh¶o. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i dÞch vô cña n­íc ta cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ ( më réng tiÕp cËn thÞ tr­êng theo ph­¬ng thøc 3) nh­ng ph¶i b¶o ®¶m phï hîp víi ®Þnh h­íng cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i dÞch vô cña n­íc ta. §iÒu nµy cã thÓ ®¹t ®­îc th«ng qua c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh­ sau: + X©y dùng hÖ thèng ph¸p lý quy ®Þnh chÆt chÏ qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp n­íc ngoµi hay c¸c tiªu chuÈn ®Çu t­ vµ kü thuËt chÆt chÏ cho tõng ngµnh; + Quy ®Þnh møc ®é tham gia cña doanh nghiÖp n­íc ngoµi trong tõng lÜnh vùc dÞch vô bao gåm vÊn ®Ò quy m« vèn, thÞ phÇn; + §¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng trong n­íc quyÒn ®­îc chñ ®éng mäi quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn kinh doanh phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh. Sau khi cÊp phÐp ®Çu t­, ta ph¶i lo¹i trõ hoµn toµn nh÷ng h¹n chÕ ph©n biÖt ®èi xö gi÷a doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc ; + Chñ ®éng x©y dùng c¸c quy ®Þnh b¶o ®¶m chÊt l­îng dÞch vô vµ sù vËn hµnh æn ®Þnh, an toµn vµ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh nh¹y c¶m nh­ viÔn th«ng, tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm. 3.3 §iÒu chØnh chÝnh s¸ch b¶o hé trong c¸c ngµnh dÞch vô VËn dông c¬ chÕ b¶o hé cã chän läc vµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong giai ®o¹n 2003-2012. C¸c ®Ò xuÊt cô thÓ nh­ sau: Tù do ho¸ hoµn toµn ph­¬ng thøc 1 vµ 2: CÇn chñ ®éng tù do ho¸ hoµn toµn ph­¬ng thøc1 vµ 2 ch¾c ch¾n kh«ng t¹o ra sù s¸o trén lín ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô nh­ng t¹o søc Ðp cÇn thiÕt cho viÖc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô trong n­íc. §ång thêi, cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý bao gåm c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t vµ b¶o ®¶m chÊt l­îng cña dÞch vô. §èi víi ph­¬ng thøc 4: H¹n chÕ cam kÕt theo ph­¬ng thøc 4 v× ph­¬ng thøc nµy liªn quan ®Õn sù di chuyÓn cña thÓ nh©n, ng­êi lao ®éng. §èi víi ph­¬ng thøc 3: Sö dông c¸ch thøc tiÕp cËn “thay thÕ nhËp khÈu” trªn c¬ së n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c ngµnh dÞch vô trong n­íc, ta cÇn thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i trªn c¬ së ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña tõng ngµnh, tõng doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é b¶o hé vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh b¶o hé nµo? Do h¹n chÕ vÒ sè liÖu thèng kª cña n­íc ta, sö dông sè liÖu n¨m 2000 ®Ó minh ho¹ cô thÓ n¨ng lùc c¹nh tranh cña tõng ngµnh vô dùa vµo hÖ sè ERP (møc ®é b¶o hé h÷u hiÖu). B¶ng 3.2: B¶ng hÖ sè ERP ( hÖ sè b¶o hé hiÖu qu¶ cña ViÖt Nam) STT DÞch vô ERP(HÖ sè b¶o hé) 1 X©y dùng -0.31478 2 Th­¬ng nghiÖp -0.02708 3 Kh¸ch s¹n, nhµ hµng -0.119 4 VËn t¶I ®­êng kh«ng -0.27404 5 Bu chÝnh viÔn th«ng -0.04364 6 Du lÞch -0.11895 7 Ng©n hµng, tÝn dông, kho b¹c, xæ sè -0.01719 8 Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o -0.0299 9 Y tÕ, søc khoÎ, cøu trî x· héi -0.07068 10 V¨n ho¸, thÓ dôc thÓ thao -0.045047 Nguån: Sè liÖu Bé Th­¬ng m¹i (n¨m 2000). BiÓu ®å minh ho¹ n¨ng lùc c¹nh tranh cña dÞch vô ®èi víi dÞch vô nhËp khÈu. Mét sè ®Ò xuÊt cô thÓ nh­ sau: DÞch vô du lÞch tá ra cã n¨ng lùc c¹nh tranh râ nÐt vµ cã thÓ thùc hiÖn tù do ho¸ cao ®Ó ph¸t huy tæng hîp c¸c nguån lùc bªn trong vµ ngoµi. C¸c dÞch vô b­u chÝnh, viÔn th«ng cã n¨ng lùc c¹nh tranh trung b×nh nªn møc ®é b¶o hé cao hay thÊp cßn phô thuéc vµo tÝnh chÊt th­¬ng m¹i cña tõng lo¹i dÞch vô.Nh×n chung, do tÝnh chÊt th­¬ng m¹i cña dÞch vô nµy lµ t­¬ng ®èi cao nªn cã thÓ duy tr× møc ®é b¶o hé trung b×nh mµ kh«ng lo ng¹i ¶nh h­ëng lín ®Õn t×nh h×nh nhËp siªu sau nµy. C¸c dÞch vô y tÕ, v¨n ho¸, vËn t¶i, m¸y tÝnh, tµi chÝnh (kh«ng bao gåm b¶o hiÓm) ®Òu lµ c¸c ngµnh dÞch vô mµ tû träng nhËp khÈu lín. §iÒu ®ã cho thÊy lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ngµnh thÊp. Tuy nhiªn, tÝnh chÊt th­¬ng m¹i cña c¸c ngµnh dÞch vô t­¬ng ®èi cao ®iÒu ®ã cµng cho thÊy ngµnh vÉn cã n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng canh tranh. Do ®ã, møc ®é b¶o hé cÇn duy tr× ë møc trung b×nh hoÆc thÊp. §iÒu nµy sÏ khuyÕn khÝch doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­, hîp t¸c trong nh÷ng ngµnh nghÒ vµ víi quy m« nhÊt ®Þnh ®Ó thu¸c ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®æi míi. C¸c dÞch vô b¶o hiÓm vµ dÞch vô kinh doanh kh¸c, b¶n quyÒn vµ phÝ sö dông b¶n quyÒn. HÇu nh­ ta chØ nhËp khÈu mµ kh«ng thÓ xuÊt khÈu. C¸c lo¹i dÞch nµy cã tÝnh th­¬ng m¹i kh¸ cao. Do ®ã hiÖu qu¶ c¹nh tranh trong n­íc rÊt kÐm. N­íc ta cÇn thùc hiÖn tù do ho¸ cao ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ “thay thÕ” nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc 1 vµ 2 nh­ hiÖn nay. §Ó x¸c ®Þnh møc ®é b¶o hé theo ph­¬ng thøc 3 c¨n cø vµo hiÖu qu¶ kinh doanh cña mét ngµnh dÞch vô lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p ®ßi hái sù nghiªn cøu nghiªm tóc, kh¸ch quan cña nhiÒu c¬ quan h÷u quan. Bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang cã nhiÒu t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i dÞch vô. Cô thÓ, tõ n¨m 2003, nh÷ng cam kÕt ®Çu tiªn cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vÒ dÞch vô còng b¾t ®Çu ®­îc thùc hiÖn vµ yªu cÇu ®µm ph¸n gia nhËp WTO trong n¨m 2005 vµ trong khu«n khæ ACFTA trong n¨m 2004 lµ tiÒn ®Ò quan träng n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c ngµnh dÞch vô vµ gãp phÇn b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ®Êt n­íc. 4. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý 4.1. Söa ®æi LuËt Th­¬ng m¹i HiÖn nay LuËt th­¬ng m¹i míi ®¸p øng mét phÇn ®ßi hái cÊp b¸ch cña c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i vµ cßn xa míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña th­¬ng m¹i ngµy nay. Do v©y, söa ®æi luËt ph¸p vÒ th­¬ng m¹i cÇn ®­îc xem lµ ­u tiªn hµng ®Çu cña n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. ViÖc ®iÒu chØnh LuËt Th­¬ng m¹i theo h­íng sau: + Më réng ph¹m vi cña LuËt Th­¬ng m¹i bao gåm c¸c quan hÖ trong ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ h÷u h×nh vµ phÇn lín ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dÞch vô ; + Bæ sung c¸c quy ®Þnh c¬ b¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ c¸c vÊn ®Ò vÒ ®·i ngé tèi huÖ quèc (MFN), ®·i ngé quèc gia (NT), c¸c biÖn ph¸p chèng trî cÊp, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, ®èi kh¸ng chèng ph¸ gi¸, x¸c lËp quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô vµ th­¬ng m¹i dÞch vô quèc tÕ..v.v. + Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i ®Ó ®¸p øng ®­îc quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp khi ph¸t sinh tranh chÊp vµ phï hîp víi th«ng lÖ vµ c¸c chÕ ®Þnh quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia; + Bæ sung c¸c quy ®Þnh t¹o khu«n khæ cho chÝnh s¸ch c¹nh tranh mµ hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng thÓ ph¸t huy ®­îc trong khu«n khæ chËt hÑp cña LuËt Th­¬ng m¹i; + B·i bá c¸c ®iÒu kho¶n quy ®Þnh ­u ®·i mang tÝnh ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c; Cã nh­ vËy, LuËt Th­¬ng m¹i míi cã thÓ ph¸t huy t¸c dông t¹o dùng khu«n khæ ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó b¶o ®¶m quyÒn lîi vµ nghÜa vô cho c¸c chñ thÓ trong m«i tr­êng th­¬ng m¹i thuËn lîi cho c¸c doanh ngiÖp. 4.2 Tù do ho¸ vµ b¶o hé th­¬ng m¹i dÞch vô trong lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ §èi víi n­íc ta, c¨n cø quan träng nhÊt vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô lµ cam kÕt vÒ dÞch vô trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú vµ cam kÕt gia nhËp WTO cña n­íc ta. Hoa Kú vµ nhiÒu thµnh viªn cña WTO ®Òu lµ nh÷ng quèc gia cã c¸c ngµnh dÞch vô m¹nh vµ cã nhiÒu lîi Ých thu ®­îc tõ th­¬ng m¹i dÞch vô. V× thÕ nh÷ng cam kÕt vÒ dÞch vô mang tÝnh thùc tiÔn cao. Theo lé tr×nh cam kÕt vøi Hoa Kú, Tõ n¨m 2002 ta ®· thùc hiÖn nhiÒu cam kÕt tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tõ n¨m 2012, ta ®· ph¶i tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô mét c¸ch ®¸ng kÓ. Trong bèi c¶nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO hiÖn nay víi môc tiªu vµi WTO trong n¨m 2005, c¸c thµnh viªn WTO ch¾c ch¾n ®ßi hái ta ph¶i chÊp nhËn vÒ c¬ b¶n viÖc dµnh c¸c cam kªt trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i cho hä. V× thÕ, thêi ®iÓm 2012 còng lµ thêi ®iÓm tù do ho¸ ®¸ng kÓ vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô trong khu«n khæ WTO. Nh­ vËy, nh×n nhËn vÒ c¸ch tiÕp cËn tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô ®Æt trong bèi c¶nh héi nhËp th× râ rµng lµ ta tiÕp cËn tù do ho¸ b¾t ®Çu tõ cÊp ®é song ph­¬ng víi mét ®èi t¸c lín lµ Hoa Kú. Do ®ã kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ trong tr­êng hîp tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô, l¹i cã nhiÒu n­íc yªu cÇu ta dµnh cho hä sù ®èi xö nh­ vËy. Ta ph¶i chÊp nhË thùc tÕ nµy. §©y cÇn ®­îc xem lµ c¬ së cho viÖc ®iÒu chØnh ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn trong lé tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Cô thÓ: + Cñng cè c¸c môc tiªu tù do ho¸ vµ b¶o hé trong c¸c ngµnh dÞch vô trong giai ®o¹n 2003-2012 lÊy c¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i lµm c¬ së. N¨m 2012 sÏ tù do ho¸ mét c¸ch ®¸ng kÓ c¸c ngµnh dÞch vô; + ¦u tiªn xóc tiÕn th­¬ng m¹i dÞch vô trong khu«n khæ ®a ph­¬ng trong ®ã chó träng ®µm ph¸n gia nhËp WTO vµ ¸p dông tõng b­íc cam kÕt ®ã ®èi víi thÓ chÕ khu vùc ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt chung; + TiÕn hµnh ®ång thêi cam kÕt tù do ho¸ vÒ dÞch vô víi c¸c ®èi t¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong cuéc ®µm ph¸n gia nhËp WTO ®Ó t¹o sù c©n b»ng vÒ lîi Ých th­¬ng m¹i; 5 Thanh tra kiÓm tra, qu¶n lý thÞ tr­êng §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n hiÖn nay cña thanh tra kiÓm tra vµ qu¶n lý thÞ tr­êng vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Ò tµi xin kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p sau: §Ó kh¾c phôc sù thiÕu hôt trong lùc l­îng thanh tra ngoµi viÖc bæ sung thªm thanh tra viªn cßn cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh tra kiÓm tra. CÇn cung cÊp thªm thiÕt bÞ chuyªn m«n vµ hç trî kinh phÝ cho c¸c c¬ quan thanh tra kiÓm tra vµ qu¶n lý thÞ tr­êng ®Ó cã ®ñ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nhiÖm vô. KÕt luËn Trªn ®©y, t«i ®· tr×nh bµy nh÷ng ph©n tÝch thùc tr¹ng qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi mét sè lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô chñ yÕu trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay. Th«ng qua ®ã ®Ó thÊy ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ còng nh­ nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý , vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Môc ®Ých cña viÖc lµm trªn kh«ng cã g× kh¸c h¬n lµ nh»m thùc hiÖn ®­îc nh÷ng ®iÒu sau: Nªu lªn kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña qu¶n lý nhµ ®èi víi mét sè lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô chñ yÕu. Nªu lªn mét sè tån t¹i cña qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô vµ ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn. §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì rÊt hiÖu qu¶ cña thÇy h­íng dÉn TS Ng« Xu©n B×nh vµ TS L­u §øc H¶i (ViÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn) cïng c¸c c« chó trong Ban C«ng nghiÖp Th­¬ng m¹i DÞch vô, c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. Do lÇn ®Çu tiªn thùc hiÖn ®Ò tµi nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy Ng« Xu©n B×nh vµ TS L­u §øc H¶i, c¸c thÇy c« kh¸c vµ c¸c b¹n ®äc Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ néi ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2003 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Bé Th­¬ng m¹i (2002), N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô ViÖt Nam §µo TiÕn Quý , Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ dÞch vô Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, Dù ¸n VIE/95/015, M«i tr­êng dÞch vô cña ViÖt Nam: Nh÷ng lÜnh vùc dÞch vô ®­îc ­u tiªn trong ASEAN Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n Mªk«ng (1998), DÞch vô hç trî kinh doanh ë ViÖt Nam Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX Tr­êng ®¹i häc Th­¬ng m¹i (2002), Gi¸o tr×nh Kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i (2003), Mèi quan hÖ gi÷a tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ b¶o hé mËu dÞch trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ViÖt Nam trªn con ®­êng héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. Phô lôc 1 M«i tr­êng ®Çu t­ cßn h¹n chÕ: H¹n chÕ vÒ ChiÕn l­îc ph¸t triÓn: DÞch vô du lÞch DÞch vô du lÞch l÷ hµnh, ®iÒu hµnh tour du lÞch: ViÖc cho phÐp tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ lËp doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô víi ®iÒu kiÖn rÊt th«ng tho¸ng cïng víi viÖc c¹nh tranh gay g¾t ®· khiÕn sù ph¸t triÓn cña ngµnh Du lÞch ViÖt Nam trë nªn lén xén thiÕu tÝnh ®Þnh h­íng,thiÕu sù liªn kÕt. KÕt qu¶ cña sù thiÕu liªn kÕt, ®Þnh h­íng hiÖn nay lµ hÇu hÕt c¸c c«ng ty du lÞch ViÖt Nam kh«ng thÓ v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ trong viÖc tæ chøc c¸c chuyÕn du lÞch cho kh¸ch n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. C¸c h·ng l÷ hµnh ViÖt Nam chñ yÕu dùa vµo nguån kh¸ch do c¸c c«ng ty n­íc ngoµi göi. ThËm chÝ trong nhiÒu tr­êng hîp c¸c c«ng ty du lÞch n­íc ngoµi cung cÊp c¶ c¸c dÞch vô cho kh¸ch du lÞch trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam ( hiÖn nay 90% l­îng kh¸ch Hµn Quèc vµo ViÖt Nam lµ do c¸c c«ng ty Hµn Quèc tæ chøc, nhiÒu c«ng ty ViÖt Nam chØ cßn h­ëng phÝ dÞch vô visa, thËm chÝ h­íng dÉn viªn còng lµ ng­êi n­íc ngoµi mét ®iÒu tr¸i víi quy ®Þnh ph¸p luËt). DÞch vô kh¸ch s¹n Ngo¹i trõ mét sè kh¸ch s¹n lín, cã tªn tuæi cã kh¶ n¨ng khai th¸c kh¸ch th«ng qua hÖ thèng “ chuçi” kh¸ch s¹n cña m×nh trªn thÕ giíi ( vÝ dô kh¸ch s¹n Hilton), hÇu hÕt c¸c kh¸ch s¹n cña ViÖt Nam hiÖn nay ho¹t ®éng ®¬n lÎ, thiÕu vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng ®­a ra chiÕn l­îc khai th¸c kh¸ch dµi h¹n. DÞch vô nhµ hµng C¸c nhµ hµng cña ta hÇu hÕt ®Òu míi chØ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch trong n­íc, c¸c nhµ hµng ë nh÷ng khu du lÞch l¬n còng th­êng h­íng vµo nhãm du kh¸ch n­íc ngoµi. Tuy nhiªn chóng ta ch­a cã nh÷ng nhµ hµng cã thÓ ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®Æc biÖt, ®a d¹ng cña du kh¸ch. §iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch du lÞch. DÞch vô b¶o hiÓm Do nguån vèn nhá, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam rÊt khã v­¬n ra c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp bao hiÓm ViÖt Nam hiÖn nay cã chiÕn l­îc tËp trung chñ yÕu vµo thÞ tr­êng trong n­íc, cßn ho¹t ®éng quèc tÕ míi chØ giíi h¹n chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc nh­ t¸i b¶o hiÓm, ®¹i lý gi¸m ®Þnh. H¹n chÕ tiÕp cËn thÞ tr­êng DÞch vô du lÞch - Kh¸ch s¹n nhµ hµng: Theo Th«ng t­ 215UB/LXT ngµy 8/2/1995 h­íng dÉn ®Çu t­ vµo lÜnh vùc x©y dùng kh¸c s¹n, nhµ hµng, ViÖt Nam cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy theo h×nh thøc liªn doanh( h×nh thøc ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi chØ ®­îc phÐp ®Çu t­ trong tr­êng hîp rÊt ®Æc biÖt),tiªu chuÈn quèc tÕ tèi thiÓu 3 sao, vµ vèn gãp cña bªn ViÖt Nam Ýt nhÊt lµ 30% vèn ph¸p ®Þnh, tû lÖ gãp vèn cña bªn n­íc ngoµi kh«ng qu¸ 70% . Trong qu¸ tr×nh kinh doanh, c¸c bªn ph¶i thùc hiÖn viÖc t¨ng dÇn tû lÖ vèn gãp cña phÝa ViÖt Nam. - Kinh doanh nhµ hµng: Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ ®­îc phÐp kinh doanh nhµ hµng ®i kÌm víi h×nh thøc ®Çu t­ kinh doanh kh¸ch s¹n, kh«ng ®­îc ®Çu t­ x©y dùng vµ kinh doanh nhµ hµng. - L÷ hµnh: Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ cã thÓ cung cÊp dÞch vô th«ng qua liªn doanh víi mét c«ng ty trong n­íc, víi c¸c ®iÒu kiÖn sau: Thêi h¹n kinh doanh tõ 7 dÕn 10 n¨m nÕu vèn ph¸p ®Þnh tõ 1 ®Õn 1,5 triÖu USD. Thêi h¹n liªn doanh tèi ®a lµ 15 n¨m ®èi víi vèn ph¸p ®Þnh tõ 1,5 ®Õn 2 triÖu USD. Vèn gãp cña bªn n­íc ngoµi kh«ng qu¸ 49% vèn ph¸p ®Þnh Vèn ph¸p ®Þnh tèi thiÓu lµ 1 triÖu USD. Kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh l÷ hµnh néi ®Þa. Ph¹m vi ho¹t ®éng : (i) t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶ng b¸, giíi thiÖu s¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam ra thÞ tr­êng kh¸ch thÕ giíi ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ vµo ViÖt Nam. (ii) chØ ®­a dãn kh¸ch quèc tÕ vµo ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi tõ ViÖt Nam ®i du lÞch n­íc kh¸c. (iii) kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh l÷ hµnh néi ®Þa. (iv) kh«ng ®­îc tæ chøc ®­a c«ng d©n ViÖt Nam ®i du lÞch n­íc ngoµi (v) kh«ng cho phÐp liªn doanh l÷ hµnh trë thµnh liªn doanh ®a n¨ng, tæng hîp, chÖch môc tiªu liªn doanh. DÞch vô Tµi chÝnh DÞch vô b¶o hiÓm DÞch vô cung cÊp qua biªn giíi C¸c nhµ cung cÊp dÞch vô n­íc ngoµi chØ ®­îc phÐp cung cÊp tõ bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam c¸c dÞch vô sau: T¸i b¶o hiÓm; B¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt, nhËp khÈu; M«i giíi b¶o hiÓm; M«i giíi t¸i b¶o hiÓm; DÞch vô sö dông ngoµi l·nh thæ Tæ chøc vµ c¸ nh©n ViÖt Nam kh«ng ®­îc phÐp mua b¶o hiÓm t¹i n­íc ngoµi cho nh÷ng rñi ro ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam ( trõ nh÷ng néi dung thuéc ®iÓm b.1 nªu trªn) vµ chØ cã ng­êi n­íc ngoµi lµm viÖc t¹i ViÖt Nam ®­îc phÐp mua b¶o hiÓm ë n­íc ngoµi. Sù hiÖn diÖn th­¬ng m¹i Theo NghÞ ®Þnh 82/CP ngµy 2/8/1994, NghÞ ®Þnh 100/CP, vµ Th«ng t­ 26/1998/TT-BTC ngµy 4/3/1998 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 100/CP, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty m«i giíi n­íc ngoµi cã thÓ hiÖn diÖn t¹i ViÖt Nam d­íi h×nh thøc sau: C«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm; Chi nh¸nh cña tæ chøc b¶o hiÓm n­íc ngoµi; C«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn cña n­íc ngoµi; C«ng ty liªn doanh m«i giíi b¶o hiÓm; Chi nh¸nh cña tæ chøc m«i giíi b¶o hiÓm n­íc ngoµi; C«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi; C¸c dÞch vô tµi chÝnh a. DÞch vô cung cÊp qua biªn giíi Doanh nghiÖp Nhµ n­íc vay vèn n­íc ngoµi tù tr¶ ph¶i cã ho¹t ®éng kinh doanh lµnh m¹nh, cã luËn chøng kinh tÕ kü thuËt ®­îc c¸c cÊp thÈm quyÒn duyÖt vµ ph¶i ®­îc Bé Tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ vay vèn n­íc ngoµi nh­ng ph¶i ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc phª duyÖt h¹n møc. NÕu cÇn b¶o l·nh th× ph¶i ®­îc c¸c tæ chøc duyÖt cuèi cïng ( Quy chÕ qu¶n lý vay vµ tr¶ nî n­¬c ngoµi kÌm theo NghÞ ®Þnh 58/CP ngµy 30/8/1993 cña ChÝnh phñ vµ Quy chª b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh vay vèn n­íc ngoµi ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 23/Q§/NH14 ngµy 21/2/1994 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ). C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i n­íc ngoµi nÕu ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­¬c ngoµi ®­îc më tµi kho¶n ë n­íc ngoµi ®Ó tiÕp nhËn vèn. b. HiÖn diÖn th­¬ng m¹i C¸c tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ®­îc hiÖn diÖn ®­íi h×nh thøc c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, ng©n hµng liªn doanh vµ c«ng ty cho thuª tµi chÝnh 100% vèn n­íc ngoµi hay liªn doanh. C¨n cø vµo nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc Ng©n hµng Nhµ n­íc sÏ cho phÐp tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam . Thêi gian ho¹t ®éng cña c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ liªn doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng qu¸ 20 n¨m. Trong tr­êng hîp gia h¹n ph¶i ®­îc sù chÊp thuËn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ thêi h¹n kh«ng qu¸ thêi h¹n cÊp phÐp lÇn ®Çu ( LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ QuyÕt ®Þnh 228/Q§-NHNN ngµy 2/12/1993 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh vÒ c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam gäi vèn cæ phÇn tõ c¸c cæ ®«ng). C¸c tæ chøc tÝn dông xin më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam ph¶i ®­îc thµnh lËp vµ cã giÊy phÐp ho¹t ®éng phï hîp luËt ph¸p cña nguyªn quèc, lµ tæ chøc tÝn dông cã uy tÝn vµ ho¹t ®éng trªn 5 n¨m . C¸c tæ chøc tÝn dông xin më chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ph¶i ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam, cã cam kÕt cña ng©n hµng mÑ, vèn ®­îc cÊp ph¶i trªn 15 triÖu USD, vµ ng©n hµng mÑ ph¶i ho¹t déng trªn 5 n¨m. C¸c tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi xin thµnh lËp ng©n hµng liªn doanh ph¶i héi ®ñ c¸c diÒu kiÖn sau: ph¶i cã vèn tham gia liªn doanh tèi thiÓu lµ 10 triÖu USD, cã dù ¸n ho¹t ®éng trong 2 n¨m. C¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh khi xin giÊy phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ph¶i lµ tæ chøc cã uy tÝn, ho¹t déng Ýt nhÊt lµ 3 n¨m liªn tôc cã l·i, ph¶i thµnh lËp c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ®éc lËp vµ vèn n­íc ngoµi tèi thiÓu lµ 5 triÖu USD. Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc sÏ c¨n cø vµo yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cÊp phÐp cho c¸c c«ng ty thuª mua nµy. Tû lÖ gãp vèn cña cæ ®«ng n­íc ngoµi lµ ph¸p nh©n hay thÓ nh©nlµ 10% vµ tæng sè vèn gãp cña tÊt c¶ cæ d«ng n­íc ngoµi tèi ®a lµ 30%. C¸c cæ ®«ng n­íc ngoµi chØ chuyÓn nh­îng cæ phÇn sau 5 n¨m gãp vèn trõ tr­êng hîp thõa kÕ. Cæ ®«ng n­íc ngoµi chØ ®­îc tham gia héi ®ång qu¶n trÞ t­¬ng ®­¬ng víi sè vèn gãp vµ kh«ng ®­îc gi÷ chøc chøc Chñ tÞch héi ®ång Qu¶n trÞ. Cæ ®«ng n­íc ngoµi kh«ng ®­îc tham gia vµ Héi ®ång qu¶n trÞ cña qu¸ hai tæ chøc tÝn dông.Cæ ®«ng n­íc ngoµi kh«ng ®­îc võa ®¹i diÖn cho tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi võa ®¹i diÖn cho bªn n­íc ngoµi t¹i mét tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam. ( NghÞ ®Þnh 189/H§BT cña Héi ®ång Bé tr­ëng- nay lµ ChÝnh phñ ngµy 15/6/1991). DÞch vô viÔn th«ng Sù hiÖn diÖn th­¬ng m¹i.Theo qui chÕ ®Æt vµ ho¹t ®éng cña v¨n phßng ®¹i diÖn tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 82/CP ngµy 2/8/1994 cña ChÝnh phñ, NghÞ ®Þnh sè 10/1998 NghÞ ®Þnh- ChÝnh phñ ngµy 23/1/1998 cña ChÝnh phñ, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ ®­îc vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam theo hai h×nh thøc : V¨n phßng ®¹i diÖn vµ hîp ®ång hîp t¸c kÞnh doanh . Víi lý do g¾n víi vÊn ®Ò an ninh trong lÜnh vùc dÞch vô viÔn th«ng, ViÖt Nam vÉn duy tr× sù ®éc quyÒn Nhµ n­íc trong viÖc khai th¸c vµ cung cÊp dÞch vô viÔn th«ng. H×nh thøc ®Çu t­ cao nhÊt cho khai th¸c chØ lµ hîp ®ång kinh doanh. Trong c¸c hîp ®ång nµy, viÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh m¹ng vµ dÞch vô viÔn th«ng hoµn toµn do phÝa ViÖt Nam tù chñ, tu©n thñ c¬ chÕ hiÖn hµnh vÒ gi¸ c¶, thÞ tr­êng cña Nhµ n­íc kh«ng cã ngoµi viÖc c¸c ®¬n vÞ cã thÓ cung cÊp dÞch vô sau khi kÝ kÕt hîp kinh doanh víi Tæng c«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®Ó chØ ®Þnh cæng vµo, c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i sö dông m¹ng hay ®­êng trôc cña Tæng c«ng ty B­u chÝnh vܪn th«ng VÞªt Nam. §·i ngé quèc gia: §èi víi dÞch vô du lÞch Trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh Khung vÒ DÞch vô ASEAN, ë vßng ®µm ph¸n ®Çu c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN cam kÕt dµnh cho nhau ®èi xö trong 7 lÜnh vùc nh­ dÞch vô viÔn th«ng, x©y dùng, hµng h¶i, v©n t¶i hµng kh«ng, tµi chÝnh, du lÞch vµ dÞch vô kinh doanh. Cho ®Õn nay ViÖt Nam ®· ®­a ra cam kÕt vÒ mét sè dÞch vô trong lÜnh vùc dÞch vô lµ viÔn th«ng vµ du lÞch nh­ng ViÖt Nam ch­a cam kÕt dµnh ®·i ngé quèc gia cho c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. §èi víi dÞch vô tµi chÝnh DÞch vô b¶o hiÓm DÞch vô cung cÊp qua biªn giíi: Theo Th«ng t­ 78, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô n­íc ngoµi ph¶i mua mét tû lÖ tèi thiÓu t¸i b¶o hiÓm t¹i C«ng ty T¸i b¶o hiÓm quèc gia HiÖn diÖn th­¬ng m¹i: Theo NghÞ ®Þnh 100/CP, yªu cÇu vÒ vèn ph¸p ®Þnh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cao hèn víi c¸c doan nghiÖp trong n­íc, cô thÓ: C¸c c«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm: 2 triÖu USD; Chi nh¸nh cña tæ chøc b¶o hiÓm n­íc ngoµi vµ c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi: 5 triÖu USD; C«ng ty liªn doanh m«i giíi b¶o hiÓm: 100.000USD; Chi nh¸nh cña tæ chøc m«i giíi b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi: 300.000USD; DÞch vô tµi chÝnh Chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, ng©n hµng liªn doanh kh«ng ®­îc nhËn thÕ chÊp b»ng quyÒn sö dông ®Êt, chØ ®­îc thùc hiÖn b¶o l·nh ®èi víi c¸c ®èi t­îng lµ tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n t¹i ViÖt Nam vµ cho vay ®èi víi ®èi t­îng nµy ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n tróng thÇu t¹i ViÖt Nam. ( LuËt ®Êt ®ai, quyÕt ®Þnh 217/Q§-HN4 ngµy 17/8/1996 vÒ quy chÕ cÇm cè tµi s¶n vµ b¶o l·nh vay ng©n hµng ). C¸c dÞch vô cô thÓ: DÞch vô nhËn göi tiÒn: DÞch vô sö dông ngoµi l·nh thæ: C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ më vµ göi tiÒn t¹i tµi kho¶n ë n­íc ngoµi khi ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc më tµi kho¶n t¹i n­íc ngoµi ®Ó nhËn vèn vay tõ n­íc ngoµi. HiÖn diÖn th­¬ng m¹i: ChØ cã c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, ng©n hµng liªn doanh míi ®­îc cung cÊp dÞch vô nhËn göi tiÒn. C¸c chi nh¸nh n­íc ngoµi vµ liªn doanh ®­îc nhËn tiÒn ®ång kh«ng kú h¹n cña c¸c c¸ nh©n vµ c¸c ph¸p nh©n lµ tæ chøc ViÖt Nam víi h¹n møc tãi ®a lµ 25% vèn cña ng©n hµng nguyªn xø cÊp.( QuyÕt ®Þnh 300/Q§-NH5 ngµy 13/11/1996 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc). DÞch vô cho vay d­íi mäi h×nh thøc: HiÖn diÖn th­¬ng m¹i: ChØ c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ lien doanh míi cã quyÒn cung cÊp dÞch vô cho vay d­íi mäi h×nh thøc. Tæng d­ nî ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng v­ît qu¸ 30% tæng d­ nî cho vay. Tæng d­ nî ®èi víi 10 kh¸ch hµng lín nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 30% tæng sè d­ nî cho vay. Tæng nguån vèn huy ®éng b»ng tiÒn ViÖt kh«ng v­ît qu¸ 30% tæng tµi s¶n. DÞch vô thuª mua tµi chÝnh: HiÖn diÖn th­¬ng m¹i: Theo NghÞ ®Þnh 64/CP ngµy 9/10/1995 vÒ C«ng ty cho thuª tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam, c¸c c«ng ty tµi chÝnh cã thÓ hiÖn diÖn t¹i ViÖt Nam theo h×nh thøc c«ng ty liªn doanh hay c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi. §èi víi c«ng ty cho thuª tµi chÝnh liªn doanh hay 100% vèn n­íc ngoµi, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 30% vèn tù cã cña c«ng ty. Trong tr­êng hîp v­ît qu¸ h¹n møc ph¶i ®­îc ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp. Thêi gian cho thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n cho thuª. C«ng ty cho thuª tµi chÝnh kh«ng ®­îc phÐp sö dông 25% vèn ®iÒu lÖ ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh. Nguån vèn ®i vay kh«ng ®­îc qu¸ 20 lÇn vèn tù cã. C«ng ty cho thuª tµi chÝnh kh«ng ®­îc phÐp huy ®éng tiÒn göi d­íi mäi h×nh thøc. DÞch vô b¶o l·nh vµ cam kÕt: Theo QuyÕt ®Þnh 23Q§-NH4 ngµy 21/9/1994 vÒ quy chÕ b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh vay vèn n­íc ngoµi, ng©n hµng cunh cÊp dÞch vô b¶o l·nh ph¶i lËp quü b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh. Tæng møc b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh kh«ng ®­îc v­ît 20 lÇn sè tiÒn quü. Tæng sè tiÒn nhËn b¶o l·nh t¸i b¶o l·nh cho mét kh¸ch hµng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 10% tæng gi¸ trÞ b¶o l·nh vµ tæng gi¸ trÞ b¶o l·nh cho 10 kh¸ch hµng lín nhÊt kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 30% tæng møc b¶o l·nh cña ng©n hµng nhËn b¶o l·nh. Trong tr­êng hîp v­ît qu¸ h¹n møc cho phÐp ph¶i ®­îc chÊp thuËn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. Kinh doanh b»ng tµi kho¶n cña m×nh hoÆc thay mÆt kh¸ch hµng. Chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi hay ng©n hµng liªn doanh ph¶i cã giÊy phÐp kinh doanh ngo¹i hèi míi ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i hèi. Biªn ®é giao ®éng cña tû gi¸ vµ tû gi¸ chÝnh thøc ngo¹i hèi do Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh. Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh vÒ biªn ®é giao ®éng vµ thêi h¹n cña c¸c dÞch vô ngo¹i hèi nh­ SWAP vµ FORWARD. Ng©n hµng n­íc ngoµi ®­îc phÐp tham gia vµo thÞ tr­êng liªn ng©n hµng vµ mua b¸n tÝn phiÕu: tÝn phiÕu kho b¹c, kú phiÕu ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp, tÝn phiÕu Ng©n hµng Nhµ n­íc, ®Êu thÇu tÝn phiÕu kho b¹c. Gi¸ mua b¸n tÝn phiÕu do Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh. Kinh doanh chøng kho¸n: Cæ phÇn cña cæ ®«ng n­íc ngoµi do Thñ t­íng ChÝnh phñ quýet dÞnh nh­ng hiÖn nay theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam tû lÖ nµy kh«ng ®­îc d­êi 30% tæng sè phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi n¾m gi÷ trong c¸c tæ chøc ph¸t hµnh do Thñ t­íng ChÝnh phñ quy ®Þnh; C¸c tæ chøc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu ph¶i cã vãn ®iÒu lÖ lóc xin phÐp tõ 10 tû ®ång trë lªn. C¸c tæ chøc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu ph¶i b¸n tèi thiÓu 20% cæ phÇn cho trªn 100 ng­êi ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh, tr­êng hîp vèn cæ phÇn trªn 100 tû th× tû lÖ nµy lµ 15% vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh. Tr­êng hîp cæ phiÕu ph¸t hµnh tæng gi¸ trÞ theo mÖnh gi¸ trªn 10 tû ®ång th× ph¶i cã tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh. C¸c tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i cã ho¹t ®éng cã l·i trong 2 n¨m liÒn DÞch vô viÔn th«ng §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh viÔn th«ng ch­a cã quy ®Þnh vÒ ®·i ngé quèc gia. Rµo c¶n gia nhËp: DÞch vô b¶o hiÓm §iÒu kiÖn ®­îc xÐt cÊp giÊy chøng nhËn ®ñ tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh b¶o hiÓm: Cã môc tiªu vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh râ rµng; Cã sè vèn ®iÒu lÖ Ýt nhÊt b»ng vèn ph¸p dÞnh; Cã trô së phï hîp víi ho¹t ®éng kinh doanh; Ng­êi ®iÒu hµnh cã chøc n¨ng qu¶n lý, nghiÖp vô chuyªn m«n vÒ b¶o hiÓm; NÒn kinh tÕ thùc sù cã nhu cÇu vÒ lo¹i nghiÖp vô b¶o hiÓm ®ã; Ngoµi ra: §èi víi c«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm vµ c«ng ty liªn doanh m«i giíi b¶o hiÓm: C¸c bªn tham gia liªn doanh ph¶i lµ tæ chøc kinh tÕ ®ang ho¹t ®éng hîp ph¸p; C¸c bªn tham gia liªn doanh ph¶i lµ tæ chøc kinh tÕ ®ang ë trong tr¹ng th¸i tµi chÝnh b×nh th­êng; §èi víi chi nh¸nh cña tæ chøc b¶o hiÓm n­íc ngoµi, chi nh¸nh cña mäi tæ chøc m«i giíi b¶o hiÓm n­íc ngoµi, c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam: Lµ tæ chøc ®ang ho¹t déng hîp ph¸p ë nguyªn xø; Lµ tæ chøc ®ang trong t×nh tr¹ng tµi chÝnh b×nh th­êng; DÞch vô tµi chÝnh H¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn xÐt cÊp giÊy phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng: §iÒu kiÖn ®èi víi tæ chøc tÝn dông liªn doanh, tæ chøc tÝn dông phi ng©n hµng 100% vèn n­íc ngoµi C¸c ®iÒu kiÖn chung víi c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam Cã nhu cÇu ho¹t ®éng ng©n hµng trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng; §¸p øng yªu cÇu vÒ vèn; Vèn ®­îc cÊp cña chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi kh«ng d­íi 15 triÖu USD Vèn ®iÒu lÖ cña ng©n hµng liªn doanh kh«ng d­íi 10 triÖu USD Vèn ph¸p ®Þnh cña c«ng ty cho thuª tµi chÝnh liªn doanh vµ cåg ty cho thuª tµi chÝnh 100% vèn n­íc ngoµi lµ 5 triÖu USD. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c §­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n­íc ngoµi cho phÐp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng; §­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n­íc ngoµi cho phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam; §èi víi chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi Cã nhu cÇu ho¹t ®éng ng©n hµng trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng; §¸p øng yªu cÇu vÒ vèn; Ng­êi qu¶n trÞ, ®iÌu hµn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n phï hîp víi tõng lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông; §iÒu kiÖn ®Ó ®­îc ®¨ng ký ho¹t ®éng cña c«ng ty cho thuª tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam Kinh doanh liªn tôc 3 n¨m cã l·i; Ph¶i thµnh lËp c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ®éc lËp theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt; §iÒu kiÖn ®Ó ®­îc cÊp giÊy phÐp më v¨n phßng ®¹i diÖn Tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi lµ ph¸p nh©n ®­îc phÐp ho¹t ®éng ng©n hµng ë n­íc ngoµi; §­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n­íc ngoµi cho phÐp më v¨n phßng ®¹i diÖn ë ViÖt Nam; Tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi cã quan hÖ hîp t¸c víi c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam; `Chøng kho¸n H¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng Cã ph­¬ng ¸n kinh doanh phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ ph¸t triÓn cña ngµnh chøng kho¸n; Cã ®ñ c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho viÖc kinh doanh chøng kho¸n; Cã ®ñ møc vèn ph¸p ®Þnh theo tõng lo¹i h×nh kinh doanh: M«i giíi : 3 tû VN§ Tù doanh; 12 tû VN§ Qu¶n lý danh môc ®Çu t­: 3 tû VN§ B¶o l·nh ph¸t hµnh: 22 tû VN§ T­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n: 3 tû VND Tr­êng hîp c«ng ty chøng kho¸n xin cÊp giÊy phÐp cho nhiÒu lo¹i h×nh kinh doanh th× vèn ph¸p ®Þnh lµ tæng sè vèn ph¸p ®Þnh cña nh÷ng lo¹i trªn. Gi¸m ®èc vµ c¸c nh©n viªn kinh doanh cña c«ng ty ph¶i cã giÊy phÐp hµnh nghÒ kinh doanh chøng kho¸n do Uû Ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp. Phô lôc 2 Danh s¸ch c¸c v¨n b¶n quan träng liªn quan tíi c¸c nhãm dÞch vô trong ®Ò tµi I. C¸c v¨n b¶n chung LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 9/6/2000. NghÞ ®Þnh sè 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam NghÞ ®Þnh sè 45/2000/N§-CP ngµy 06/9/2000 cña ChÝnh phñ vÒ v¨n phßng ®¹i diÖn, chin nh¸nh cña th­¬ng nh©n n­íc ngoµi Th«ng t­ 20/2000/TTLT-BTM-TCDL ngµy 20/10/2000 h­íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 45/CP chØ thÞ sè 28/2001/CT-TTg ngµy 28/11/2001 cña Thñ t­íng vÌ viÖc tiÕp tôc t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho doanh nghiÖp QuyÕt ®Þnh 189/2000/Q§/BTC ban hµnh qui ®Þnh møc phÝ cho thuª ®Êt, mÆt n­íc, mÆt biÓn ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã vãn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 24/11/2000 II. C¸c v¨n b¶n liªn quan tíi dÞch vô viÔn th«ng NghÞ ®Þnh sè 109/97/N§-CP ban hµnh ngµy 12/11/1997 quy ®Þnh toµn bé c¸c quan hÖ vÒ B­u chÝnh vµ ViÔn th«ng nh»m n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc, ph¸t triÓn nhanh vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ m¹ng l­íi vµ c¸c dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng ®Ó tho¶ m·n th«ng tin liªn l¹c cña toµn x· héi. QuyÕt ®Þnh sè 85/1998/Q§-TTg vÒ viÖc phª duyÖt Quy ho¹ch phæ tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn cña ViÖt Nam cho c¸c nghiÖp vô. QuyÕt ®Þnh sè 99/1998/Q§-TTg vÒ qu¶n lý gi¸ vµ c­íc b­u chÝnh, viÔn th«ng QuyÕt ®Þnh 547/1998/Q§-TCB§ vÒ viÖc ban hµnh Quy ®Þnh t¹m thêi viÖc kÕt nèi c¸c m¹ng viÔn th«ng c«ng céng cña c¸c doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô viÔn th«ng Th«ng t­ sè 01/1998/TT-TCB§ vÒ c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng vËt t­, thiÕt bÞ, m¹ng l­íi vµ dÞch vô b­u chÝnh, viÔn th«ng. Th«ng t­ sè 04/1998/TT-TCB§ vÒ m¹ng l­íi vµ dÞch vô viÔn th«ng. Th«ng t­ sè 03/1999/TT-TCB§ vÒ qu¶n lý gi¸ vµ c­íc b­u chÝnh, viÔn th«ng. QuyÕt ®Þnh 679/1997/Q§-TCB§ vÒ viÖc ban hµnh thÓ lÖ dÞch vô Internet. III. C¸c v¨n b¶n liªn quan tíi dÞch vô Tµi chÝnh LuËt Ng©n hµng Nhµ n­íc LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông NghÞ ®Þnh 198/H§BT ngµy 15/06/1991 cña Héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh Quy chÕ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, ng©n hµng liªn doanh ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. NghÞ ®Þnh 196/Q§-NH14 ngµy 16/09/1994 cña Ng©n hµng nhµ n­íc. NghÞ ®Þnh 23/Q§-NH14 ngµy 21/02/1994 cña Ng©n hµng nhµ n­íc. NghÞ ®inh 13/1999/N§-CP ngµy 17/3/1999 vÒ tæ chøc, hoatj ®éng cña tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi, v¨n phßng ®¹i diÖn cña tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam QuyÕt ®Þnh 492/2000/Q§-NHNN ngµy 28/11/2002 ban hµnh qui chÕ gãp vèn vµ mua cæ phÇn cña c¸c tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi QuyÕt ®Þnh 1472/2001/Q§-NHNN ngµy 23/11/2001 vÒ dù tr÷ ngo¹i tÖ b¾t buéc QuyÕt ®Þnh 424/1999/Q§-NHNN ngµy 30/11/1999 vÒ söa ®æi, bæ sung néi dung ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng liªn doanh NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/07/1998 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. QuyÕt ®Þnh sè 05/1999/Q§-UBCK3 ngµy 27/3/1999 cña Chñ tÞch Uû ban Chøng kh¸n Nhµ n­íc vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ l­u ký, thanh to¸n bï trõ vµ ®¨ng ký chøng kho¸n IV. C¸c v¨n b¶n liªn quan tíi dÞch vô b¶o hiÓm LuËt kinh doanh b¶o hiÓm (9/12/2000) Th«ng t­ 71/2001/TT-BTC ngµy 28/8/2001 vÌ h­íng dÉn cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt kinh doanh b¶o hiÓm Th«ng t­ 71/2001/TT-BTC vÒ h­íng dÉn NghÞ ®Þnh sè 42/2001/N§-CP ngµy 1/8/2002 cña ChÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt kinh doanh b¶o hiÓm Th«ng t­ 78/1998/TT-BTC ngµy 9/6/1998 Th«ng t­ qui ®Þnh vÒ ho¹t ®éng kinh doanh t¸i b¶o hiÓm V. C¸c v¨n b¶n liªn quan tíi dÞch vô du lÞch Ph¸p lÖnh Du lÞch do Uû ban Th­êng vô Quèc héi ban hµnh ngµy 08/02/1999. NghÞ ®Þnh sè 53/CP cña ChÝnh phñ ngµy 07/08/1995 vÒ c¬ cÊu tæ chøc cña Tæng côc Du lÞch. Ngµy 22/07/2002, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 97/2002/Q§-TTg phª duyÖt ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh Du lÞch ViÖt Nam 2001-2010. Th«ng t­ 215/UB-LXT ngµy 08/02/1995 h­íng dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. NghÞ ®Þnh sè 39/2000/N§-Cp ngµy 24/08/2000 vÒ c¬ së l­u tró du lÞch. NghÞ ®Þnh sè 27/2001/N§-Cp ngµy 05/06/2001 vÒ kinh doanh l÷ hµnh, h­íng dÉn du lÞch. Quy chÕ qu¶n lý l÷ hµnh cña TCDL ngµy 29/04/1995. C«ng v¨n sè 972/TCDL ngµy 25/08/1997 vÒ liªn doanh l÷ hµnh quèc tÕ. Quy ®Þnh liªn bé GTVT-TCDL vÒ qu¶n lý vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch ®­êng bé, ®­êng thuû ngµy 04/12/1993 ban hµnh kÌm thao QuyÕt ®Þnh sè 2418-Q§/LB cña liªn bé GTVT-TCDL ngµy 04/12/1993. Céng hoµ - X· héi - Chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc ****** NhËn xÐt vÒ qu¸ tr×nh thùc tËp Sinh viªn NguyÔn ThÞ Thu Hµ- Khoa kinh tÕ, líp K35-F1- Tr­êng §¹i häc Th­¬ng M¹i vÒ thùc tËp t¹i ViÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn tõ th¸ng 15/1 ®Õn 15/5. Trong thêi gian thùc tËp sinh viªn chÊp hµnh tèt néi quy kû luËt cña ViÖn ®Ò ra. - Cã tinh thÇn cè g¾ng t×m tßi häc hái t¹i ViÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn - Nh÷ng vÊn ®Ò sinh viªn nªu ra lµ s¸t thùc tÕ. VËy ®Ò nghÞ Nhµ tr­êng vµ ThÇy gi¸o h­íng dÉn gióp ®ì ®Ó sinhviªn hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp. Hµ néi ngµy th¸ng n¨m 2003 W