Một số giải pháp tăng cường xuất khẩu các mặt hàng rau quả Việt nam sang thị trường Mỹ của Tổng công ty xuất nhập khẩu rau quả Việt Nam

kinh tÕ ®· chÝnh thøc chuyÓn sang guång m¸y kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc nhËp khÈu kh«ng cßn theo kÕ ho¹ch n÷a. C¸c vËt t­ hµng ho¸ nhËp khÈu võa ®­îc sö dông ®Ó phôc vô cho sx, võa phôc vô cho kinh doanh. N¨m 1998-2000, tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu g©n fnh­ c©n b»ng nhau. §iÒu nµy cho thÊy r»ng ho¹t ®éng kinh doanh XNK cña TCT kh«ng bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng nhËp siªu mµ ®ã chÝnh lµ sù tiÕn bé vÒ c¶i tiÕn ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh c¶u TCT: mua c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, gièng c©y trång míi cho n¨ng suÊt chÊt l­îng cao ... §Õn n¨m 2001, tû träng nµy vÉn cã xu h­íng gi¶m xuèng víi tû lÖ nhËp khÈu ®¹t 58,38% do TCT ®· më thªm 1 lo¹t c¸c n«ng tr­êng vµ c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, do ®ã viÖc nhËp c¸c thiÕt bÞ lµ yªu cÇu tÊt yÕu. Nguyªn nh©n thø ba lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m lµ do sù sôp ®æ cña hÖ thèng c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u vµ Liªn X«. v× c¸c thÞ tr­êng §«ng ¢u vµ Liªn X« lµ nh÷ng thÞ tr­êng tiªu thô lín, ë gÇn nh­ng mÊt æn ®Þnh. Trong khi ®ã nh÷ng thÞ tr­êng ë xa muèn mua nhiÒu nh­ng c«ng nghÖ b¶o qu¶n còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cña TCT ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ã. Do ®ã ®Ó m¸t nhiÒu hîp ®ång tõ c¸c thÞ tr­êng nµy. 2.3.2 VÒ c¬ cÊu mÆt hµng kinh doanh TCT cã 4 nhãm hµng rau qu¶ xuÊt khÈu chñ yÕu ®ã lµ: Rau qu¶ hép: døa khoanh, døa rÎ qu¹t, døa miÕng nhá, n­íc døa ®­îc ®èng trong n­íc ®­êng ®Ëm, nh¹t hoÆc trong n­íc døa tù nhiªn, v¶i n­íc ®­êng, ch«m ch«m, xoµi, thanh long, nÊm hép, d­a chuét vµ c¸c lo¹i hoa qu¶ nhiÖt ®íi kh¸c ®ãng hép. Rau qu¶ ®«ng l¹nh: Døa, xoµi, ch«m ch«m, ®Ëu, n­íc døa Rau qu¶ sÊy kh«: Chuèi, xoµi, thanh long, nh·n, v¶i kh« Rau qu¶ muèi: D­a chuét, gõng, nÊm, m¬, ít Ngoµi ra, TCT cßn kinh doanh mét sè mÆt hµng rau qu¶ t­¬i (khoai t©y, b¾p c¶i, su hµo, cµ rèt ...); H¹t gièng rau (hµnh t©y, cµ chua, d­a chuét, ®Ëu) qu¶ t­¬i (cam, quýt, chanh, b­ëi, nh·n, xoµi ...); gia vÞ (ít qu¶ kh«, ít bét, gõng bét, quÕ thanh, tiªu ®en, hoa håi ...) vµ mét sè lo¹i n«ng s¶n kh¸c nh­ l¹c, ®Ëu xanh, võng vµng, ®Ëu t­¬ng ... 2.3.3 ThÞ tr­êng vµ c¬ cÊu thÞ tr­êng cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam Trong kinh doanh XNK, viÖc më réng thÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò thiÕt yÕu cña mçi ®¬n vÞ kinh doanh vµ lµ chiÕn l­îc quan träng cÇn ph¶i quan t©m. §èi víi TCT rau qu¶ViÖt Nam còng vËy, viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng lµ mét vÊn ®Ò quan träng. Tõ n¨m 1989 –1989, TCT cã quan hÖ bu«n b¸n víi 18 n­íc trªn thÕ giíi th× n¨m 1990 lµ 21 n­íc vµ ®Õn n¨m 2001 lµ 43 n­íc. STT Tªn n­íc Tæng KN (USD) XuÊt khÈu (USD) 1 Mü 2.840.305 2.140.478 2 §øc 1.800.650 712.421 3 Italia 2.205.947 2.124.146 4 NhËt 4.524.825 3.247.234 5 Trung Quèc 4.909.994 3.864.031 6 Liªn bang Nga 2.544.788 1.124.146 ... ... ... ... §©y lµ mét sè thÞ tr­êng nhËp khÈu chñ yÕu c¸c s¶n phÈm cña TCT MÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga ngµy mét gi¶m ®i, song nã vÉn chiÕm tû träng cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu c¶u TCT, v× vËy TCT nhËn ®Þnh r»ng Nga vÉn lµ thÞ tr­êng rau qu¶ lín cña m×nh. Do vËy TCT ph¶o cã c¸c biÖn ph¸p lµm t¨ng tû träng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga còng nh­ c¸c thÞ tr­êng kh¸c. 3. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, TCT rau qu¶ ViÖt Nam ®· t¨ng nhanh ®­îc kim ng¹ch sang c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi víi nhiÒu mÆt hµng míi nh­ døa khoanh hçn hîp ch«m ch«m vµ døa, døa nghiÒn ®ãng hép, n­íc døa ®«ng l¹nh, m¨ng hép, nÊm muèi, d­a chuét dÇm giÊm ®ãng lä thuû tinh ... ChÊt l­îng còng ®· ®¸p øng phÇn lín c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng nªu trong hîp ®ång. Trong quan hÖ ngo¹i th­¬ng, nh÷ng n¨m võa qua ViÖt Nam ®· më réng quan hÖ víi nhiÒu, trong ®ã cã mét sè thÞ tr­êng kim ng¹ch ngµy cµng t¨ng víi c¸c mÆt hµng phong phó ®a d¹ng. §iÒu nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho TCT trong viÖc më réng thÞ tr­êng vµ kh«ng ngõng nang cao chÊt l­îng mÆt hµng cho phï hîp thÞ hiÕu vµ së thÝch cña ng­êi tiªu dïng. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc ®¹t ®­îc, TCT vÉn cßn c¸c h¹n chÕ vµ khã kh¨n trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu c¶u m×nh. V× vËy, TCT cµng cÇn ph¶i sím ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p c¸c khã kh¨n vµ h¹n chÕ nµy. 4. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü 4.1 X©m nhËp vµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü 4.1.1 X©m nhËp thÞ tr­êng QuyÕt ®Þnh x©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña TCT lµ sù ®óng ®¾n dùa trªn c¬ së tiÒm lùc s½n cã vµ c¬ héi thÞ tr­êng. Víi nhiÒu n«ng tr­¬ng quy m« lín nhá kh¸c nhau, víi s¶n l­îng hµng n¨m lu«n ë møc cao cïng nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i vÇ c«ng suÊt kh¸ lín, TCT cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®¬n ®Æt hµng tõ phÝ Mü, mÆc dï lµ kh«ng lín. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua c¸c ®¹i lý, c«ng ty ®iÒu hµnh XNK, c«ng ty TM hoÆc tiÕn hµnh xuÊt khÈu trùc tiÕp. Trªn thùc tÕ, cho ®Õn n¨m 1993 ch­a cã 1 tÊn hµng ho¸ nµo cña ViÖt Nam vµo ®­îc thÞ tr­êng theo con ®­êng chÝnh ng¹ch, chØ cã mét sè Ýt hµng ho¸ vµo ®­îc th× do ®i vßng vÌo qua n­íc thø 3 nh­ Singapore, Hång K«ng vµ §µi Loan ... Cßn hiÖn nay ph­¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ lùa chän ph­¬ng thøc xuÊt hµng trùc tiÕp cho nhµ nhËp khÈu Mü; liªn doanh liªn kÕt víi n­íc ngoµi dùa vµo c¸c nhµ nhËp khÈu tõ n­íc thø 3 nh­ Hång K«ng, §µi Loan ... ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü, ®¸p øng yªu cÇu vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng Mü. §èi víi c¸c s¶n phÈm cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam, nh÷ng nhµ nhËp khÈu Mü do lu«n coi träng uy tÝn vµ chÊt l­îng nªn khi tiÕn hµnh nhËp khÈu hä tæ chøc c¸c cuéc viÕng th¨m trùc tiÕp c¸c n«ng tr­êng, c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt chÕ biÕn ®ång thêi kiÓm tra uy tÝn c¶u TCT. LÇn ®Çu tiªn nhËp hµng cña ViÖt Nam c¸c nhµ nhËp khÈu tõ Mü ®· ®Æt víi mét khèi l­îng nhá vµ chØ khi c¸c s¶n phÈm cña TCT ®­îc ng­êi Mü chÊp nhËn th× c¸c nhµ nhËp khÈu nµy míi chÝnh thøc ®Æt quan hÖ lµm ¨n l©u dµi víi TCT. Riªng ®èi víi c¸c mÆt hµng døa, mÆt hµng ®­îc ng­êi Mü ­u thÝch vµ tiªu dïng nhiÒu nhÊt th× TCT vµ c¸c nhµ nhËp khÈu Mü ký mét b¶n tho¶ thuËn ®éc quyÒn tøc lµ TCT chØ xuÊt khÈu cho nhµ nhËp khÈu ®éc quyÒn vµ ng­îc l¹i, nhµ nhËp khÈu chØ cã thÓ nhËp khÈu tõ TCT, ®ång thêi hai bªn còng quy ®Þnh kim ng¹ch tèi thiÓu mét n¨m ph¶i ®¹t 100 container t­¬ng ®­¬ng 1500-2000 MT vµ phÝa ViÖt Nam ph¶i gióp ®â c¸c nhµnhËp khÈu t×m kiÕm c¸c h·ng tµu vËn chuyÓn hµng sang Mü còng nh­ gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ thiÕu th«ng tin, vÒ kho¶ng c¸ch mµ c¸c nhµ nhËp khÈu kh«ng thÓ c¸ng ®¸ng ®­îc. B­íc ®Çu tiªn x©m nhËp thÞ tr­êng Mü, hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc lµ kh«ng ®¸ng kÓ. §iÒu quan träng cña viÖc th©m nhËp nµy lµ ®Ó cã c¬ héi lµm ¨n l©u dµi víi thÞ tr­êng Mü, mét thÞ tr­êng lín nhÊt vµ giµu cã nhÊt thÕ giíi nµy. NhËn ®Þnh ®­îc tÇm quan träng nµy, TCT ®ang cã kÕ ho¹ch më c¸c v¨n phßng giao dÞch trªn ®Êt Mü vµ tham gia nhiÒu h¬n vµo c¸c héi trî, triÓn l·m ... 4.1.2 C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü C¸c s¶n phÈm rau qu¶ mµ Mü nhËp khÈu chñ yÕu ®Õn tõ Mexico, Canada cßn l¹i lµ tõ mét sè n­íc Ch©u Phi, Ch©u ©u vµ Ch©u ¸ ... C¸c n­íc ®øng ®Çu vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü lµ Mexico, Canada, T©y Ban Nha, Trung Quèc ... S¶n l­îng c¸c mÆt hµng rau qu¶ ViÖt Nam còng kh¸ lín vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü mÊy n¨m gÇn ®©y cã dÊu hiÖu kh¶ quan nh­ng râ rµng tiÒm n¨ng nµy kh«ng b»ng c¸c n­íc kh¸c, vÝ dô nh­ n­íc l¸ng giÒng Th¸i Lan. §iÒu thua thiÖt lµ quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Mü rÊt phøc t¹p; ta l¹i míi vµo thÞ tr­êng Mü ®­îc h¬n 5 n¨m do ®ã thÞ phÇn xuÊt khÈu rau qu¶ c¶u ta sang Mü chØ chiÕm 1 tû träng rÊt nhá, kho¶ng 0,65% n¨m 1998; 0,87% n¨m 1999; 0,38% n¨m 2000 vµ 0,85% n¨m 2001. §Ó n©ng cao thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng Mü c¸c s¶n phÈm rau qu¶ cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh ®­îc víi c¸c s¶n phÈm c¶u n­íc kh¸c mÆc dï vÊn ®Ò nµy ®èi víi ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ rÊt khã. Trong sù c¹nh tranh, cso 4 vÊn ®Ò mµ c«ng ty ph¶i ®­¬ng ®Çu lµ: s¶n phÈm, gi¸ c¶, ph©n phèi vµ xóc tiÕn b¸n hµng. Tr­íc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm. C¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu sang Mü t­¬ng ®èi ®a d¹ng, nhÊt lµ mÆt hµng døa: døa khoanh, døa nghiÒn, døa h¹t dÎ qu¹t .. vµ còng ®· ®em l¹i lîi nhuËn. Tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cßn l¹i ®Òu kh«ng cã kim ng¹ch lín bëi kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh ®èi víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i c¶u c¸c n­íc kh¸c nh­ Canada, Th¸i Lan ..., mét sè mÆt hµng kh¸c tuy s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu nh­ ch«m ch«m døa, døa thanh ... còng Ýt ®­îc phÝa Mü quan t©m nhiÒu. ChÊt l­îng c¸c mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu ®i Mü hiÖn nay t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c¶u b¹n hµng. §iÒu nµy ®¹t ®­îc lµ do c¸c n«ng tr­êng ®· bá ra rÊt nhiÒu tiÒn nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i gièng cã chÊt l­îng cao, ®ång thêi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn còng ®Çu t­ nhiÒu vµo c«ng nghÖ, c¸c kh©u tõ ph©n lo¹i, s¶n xuÊt, bao b× - ®ãng gãp, vËn chuyÓn ... còng ngµy ®­îc coi träng vµ thùc hiÖn tèt h¬n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c l« hµng xuÊt sang Mü cña TCT ch­a bÞ phÝa Mü phµn nµn vÒ hiÖn t­îng chÊt l­îng kÐm, ®ã lµ mét thµnh c«ng rÊt lín cña TCT trong viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ uy tÝn s¶n phÈm vµ c«ng ty nãi riªng vµ hµng ho¸ ViÖt Nam nãi chung. C¹nh tranh vÒ gi¸ c¶: TCT cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh gi¸ ®èi víi c¸c s¶n phÈm rau qu¶ c¶u m×nh khi xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi nãi chung hay sang Mü nãi riªng nh­: §Þnh gi¸ dùa vµo møc phÝ tæn Gi¸ b¸n = gi¸ thµnh + lîi nhuËn §Þnh gi¸ dùa trªn gi¸ trÞ c¶m nhËn ®­îc cña ng­êi mua §Þnh gi¸ dùa vµo c¹nh tranh tøc lµ c¨n cø vµo gi¸ cu¶ ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó ra quyÕt ®Þnh vÒ gi¸ cña s¶n phÈm cña TCT. Dï cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh gi¸ nh­ trªn nh­ng so gi¸ cña TCT víi gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c ë c¸c n­íc kh¸c nhau th× gi¸ cña TCT ë c¸c c¸ch ®Òu cao h¬n. §iÒu ®Æt ra ®èi víi TCT lµ lµm sao h¹ thÊp ®­îc gi¸ thµnh sao cho gi¸ b¸n hîp lý h¬n ®Ò cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm cña n­íc kh¸c. gi¸ thµnh = biÕn phÝ + ®Þnh phÝ. Kho¶n ®Þnh phÝ lµ khã thay ®æi nªn muèn gi¶m gi¸ thµnh, TCT chó ý vµo viÖc gi¶m yÕu tè biÕn phÝ nh­: chi phÝ nguyªn liÖu, bao b×, c¸c chi phÝ l­u th«ng, qu¶n lý, giao dÞch ... C¸c khã kh¨n nµy lµ chñ quan nh­ng ®øng vÒ mÆt kh¸ch quan th× viÖc lµm cho gi¸ cña TCT cao lµ do thuÕ nhËp khÈu mµ Mü ¸p dông cho ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng rau qu¶ lµ 35% (®Õn tËn cuèi n¨m 1999) vµ gi¶m xuèng 20% (kÓ tõ sau 3 n¨m khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt ngµy 13/7/2000) trong khi c¸c n­íc kh¸c, Mü chØ ¸p dông møc thuÕ 3 –6%. Ph©n phèi Ph©n phèi lµ mét kh©u phøc t¹p trong qu¸ tr×nh tiÕp thÞ. Nã bao hµm viÖc lùa chän kªnh ph©n phèi, tæ chøc qu¶n lý c¸c mèi quan hÖ víi trung gian vµ kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, kh©u ph©n phèi cña TCT l¹i ®¬n gi¶n, chØ bao hµm mèi quan hÖ víi ng­êi mua trùc tiÕp, kh«ng cã liªn hÖ víi ng­êi b¸n bu«n thø 2 nh÷ng ng­êi b¸n lÎ vµ kh¸ch hµng, do ®ã th«ng tin trong kªnh ph©n phèi kh«ng ®Çy ®ñ, kh¶ n¨ng truyÒn th«ng víi kh¸ch hµng rÊt Ýt, gi¸ b¸n lÎ, vËn chuyÓn vµ l­u kho ®Çu n¨m ngoµi tÇm ®iÒu chØnh ®iÒu chØnh cña TCT, thËm chÝ TCT kh«ng biÐt hµng cña m×nh ®­îc b¸n tiÕp cho ai, c¸ch ph©n phèi nh­ thÕ nµo? ë ®©y, ®­êng d©y ph©n phèi cña TCT lµ kiÓu ph©n phèi truyÒn thèng. Nhµ s¶n xuÊt b¸n sØ, b¸n lÎ ho¹t ®éng ®éc l¹p, kh«ng cã thµnh viªn nµo thùc sù n¾m quyÒn kiÓm so¸t thµnh viªn kh¸c vµ kh«ng cã gu«ng m¸y nµo chÝnh thøc ph©n chia nhiÖmvô hay gi¶i quyÕt xung ®ét. §iÒu nµy râ rµng h¹n chÕ hiÖu qu¶ ph©n phèi. Trong khi ®ã nhiÒu n­íc ®· h­íng sang kiÓu tiÕp thÞ däc, mét hÖ thèng gåm nhµ s¶n xuÊt, b¸n sØ, b¸n lÎ ho¹t ®éng nh­ 1 thÓ thèng nhÊt, ®­a alÞ sù tiÕt kiÖm chi phÝ theo quy m«, t¨ng kh¶ n¨ng mua b¸n xo¸ bá ®­îc nh÷ng c«ng viÖc trïng lÆp vµ cung cÊp th«ng tin nh¹y bÐn. Sù lùa chän kªnh ph©n phèi nµy b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã chñ yÕu lµ TCT kh«ng cã tiÒm n¨ng ®ñ lín ®Ó tham dù ®Çy ®ñ vµo 1 kªnh ph©n phèi hoµn chØnh, kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®ñ ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ cho c¸c mèi quan hÖ trong kªnh, kh«ng cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc ph©n phèi, ®Æc biÖt trªn thÞ tr­êng míi nh­ Mü. Trong thêi gian nµy, TCT ®ang tiÕn hµnh më v¨n phßng ®¹i diÖnc ïng víi më c¸c ®¹i lý ph©n phèi ë nh÷ng ®Þa ®iÓm thuËn lîi trªn ®Êt Mü. Xóc tiÕn b¸n hµng: TCT thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p chµo hµng ngÉu nhiªn tøc lµ tËn dông c¸c mèi quan hÖ quen biÕt tõ b¹n hµng c¸c n­íc vµ mét sè doanh nghiÖp mü ®· tõng lµm ¨n trong c¸c mÆt hµng kh¸c, qua con ®­êng ®¹i sø qu¸n, th­¬ng vô cña ta ë n­íc ngoµi ®Ó t×m ng­êi mua r«id göi ®¬n chµo hµng kÌm nh÷ng catalogue ®­îc chuÈn bÞ kü cµng, in Ên ®Ñp cho phÝa b¹n. Ngoµi ra, TCT c÷ng göi c¸c mÆt hµng cña m×nh trªn b¸o th«ng tin qu¶ng c¸o, b¸o Business Directory vµ n¨m 1999, TCT ®· cã mÆt trong cuèn s¸ch giíi thiÖu vÒ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, mét mèi th«ng tin chung quan träng ®èi víi doanh nghiÖp 2 n­íc. So víi c¸c n­íc kh¸c, do cã ®­îc quan hÖ quen biÕt tõ l©u nªn viÖc gÜ­ b¹n hµng hä cã thÓ trî cÊp mua tøc lµ trõ bít 1 kho¶n ph¶i thanh to¸n sau thêi gian lµm ¨n nhÊt ®Þnh hay tµi trî hµng, tµi trî tr­ng bµy ... Hä giíi thiÖu hµng trªn nhiÒu mÆt b¸o, qua triÓn l·m, héi chî ... do vËy, h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm cña hä sÏ in ®Ëm h¬n so víi s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Trong hoµn c¶nh tiÒm lùc s¶n xuÊt ch­a cao, kinh phÝ h¹n hÑp, quan hÖ ch­a ®­îc khai th«ng hµon tµon, TCT ph¶i lùa chän c¸ch thøc c¹nh tranh phï hîp nhÊt - ®ã lµ tËp trung gi¶m chi phÝ trong khi vÉn b¶o ®¶m ch¸t l­îng. Kh©u ph©n phèi vµ cæ ®éng ®­îc quan t©m ë bËc thø 2 vµ còng theo h­íng tiÕt kiÖm gi¶m chi phÝ. 4.2 Quy tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü Thùc hiÖn mét hîp ®ång xuÊt khÈu ph¶i qua c¸c b­íc sau: ChuÈn bÞ giao dÞch §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång Thùc hiÖn hîp ®ång C«ng viÖc chuÈn bÞ giao dÞch bao gåm viÖc nghiªn cøu vµ lËp ph­¬ng ¸n kinh doanh. Sau khi ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng ®¹t hiÖu qu¶, phßng kinh doanh thùc hiÖn b­íc tiÕp theo lµ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. Giai ®o¹n ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång ®­îc coi lµ kh©u quan träng quyÕt ®Þnh viÖc hîp ®ång cã ®­îc ký kÕt hay kh«ng. Trong giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång b»ng th­ tÝn th­¬ng m¹i vµ tr×nh tù nh­ sau: * Chµo hµng Chµo hµng tù do: kh«ng rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chµo hµng, chñ yÕu lµ ®Ó qu¶ng c¸o, th¨m dß thÞ tr­êng, duy tr× b¹n hµng ... H×nh thøc nµy ®­îc TCT sö dông trong thêi gian ®Çu ch­a cã b¹n hµng. Sau nµy khi ®· cã b¹n hµng th­êng xuyªn, TCT sö dông ®¬n chµo hµng cè ®Þnh. Chµo hµng cè ®Þnh; lµ chµo hµng rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ph¸t ®¬n chµo hµng. * ChÊp nhËn chµo hµng: lµ thÓ hiÖn ý muèn ký kÕt hîp ®ång cña ng­êi ®­îc chµo víi ng­êi chµo. Trong tr­êng hîp phÝa b¹n chÊp nhËn cã sö ®æi mét sè ®iÓm, TCT ph¶i th«ng b¸o cho phÝa b¹n lµ chÊp nhËn söa ®æi ®ã. Khi ký kÕt hîp ®ång cÇn l­u ý nh÷ng ®iÓm sau: §èi t­îng hîp ®ång: ph¶i ghi râ tªn hµng víi sè l­îng, chÊt l­îng vµ bao b× ra sao. Gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn thanh to¸n Gi¸ c¶: Ghi râ ®¬n gi¸, tæng gi¸ trÞ, ®ång tiÒn tÝnh gi¸ vµ ®«ng ftiÒn thanh to¸n §iÒu kiÖn thanh to¸n; TCT th­êng chän ®iÒu kiÖn thanh to¸n tÝn dông chøng tõ nh­ng riªng hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü, b¹n hµng th­¬ng lo ng¹i ph­¬ng thøc nµy v× phøc t¹p, tèn kÐm vµ ­a h×nh thøc nªn dÔ cã tranh chÊp nªn hä th­êng yªu cÇu p¸ dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn. So víi L/C tuy ph­¬ng thøc nµy nhanh h¬n nh­ng kh«ng ®¶m b¶o thanh to¸n cho ng­êi xuÊt khÈu. Giao hµng: ghi râ thêi h¹n giao hµng vµ ®iÒu kiÖn giao... Giai ®o¹n thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu ChuÈn bÞ hµng ®Ó xuÊt khÈu: TCT lµ ®Çu mèi cuèi cïng tËp trung hµng tõ c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn v× vËy ph¶i kiÓm tra hµng kü ®Ó lµm c¸c thao t¸c tiÕp theo vÝ dô: kiÓm tra ®é an toµn c¶u kiÖn, ®é an toµn cña c¸c thanh gç, c¸c nót ®inh, kÎ ký m· hiÖu, lËp phiÕu ®ãng gãi theo mÉu riªng cña TCT ... KiÓm nghiÖm, kiÓm dÞch xin giÊy chøng nhËn vÖ sinh; tr­íc khi giao hµng ng­êi xuÊt khÈu cã nghÜa vô kiÓm tra hµng ho¸ vÒ ph¶m chÊt, ssã l­îng, trong l­îng, bao b×. ViÖc kiÓm dÞch vÖ sinh lµ mét kh©u b¾t buéc tiÕn hµnh nagy t¹i ®¬n vÞ s¶n xuÊt hay n¬i thu mua: n«ng tr­êng, tr¹m, cöa khÈu ... ë ViÖt Nam, TCT xin giÊy chøng nhËn vÖ sinh ë Bé Y tÕ, c¸c giÊy tê nµy chØ cã gi¸ trÞ 7 ngµy nÕu hµng kh«ng xuÊt khÈu ®­îc. Thuª ph­¬ng tiÖn vËn t¶i vµ mua b¶o hiÓm. Tr­íc kia, do ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm vµ vËn t¶i trong n­íc kÐm ph¸t triÓn nªn TCT chñ yÕu b¸n hµng theo ®iÒu kiÖn FOB do ®ã kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm thuª tµu vµ mua b¶o hiÓm. HiÖn nay, do ®iÒu kiÖn thay ®æi, TCTC ®· b¸n hµng ®­îc theo ®iÒu kiÖn CIF C«ng ty b¶o hiÓm th­êng xuyªn c¶u TCT lµ B¶o ViÖt. Do xuÊt khÈu sang Mü ®­îc giao thµnh nhiÒu chuyÕn hµng nhá hµng n¨m nªn TCT th­êng chän mua b¶o hiÓm cho c¶ n¨m. khi giao hµng xong chØ cÇn göi ®Õn B¶o ViÖt 1 v¨n b¶n gäi lµ giÊy b¸o b¨t ®Çu vËn chuyÓn. H·ng tµu th­êng xuyªn cña TCT lµ Vietran. Do cã mèi quan hÖ l©u dµi nªn thñ tôc thuª tµu diÔn ra ®¬ngi¶n, thuËn tiÖn. Lµm thñ tôc h¶i quan, ®­îc thùc hiÖn theo 3 b­íc Khai b¸o h¶i quan: ph¶i kª khai chÝnh x¸c, chuÈn bÞ mét sè giÊy tê nh­ ho¸ ®¬n, phiÕu ®ãng gãi, giÊy phÐp kinh doanh XNK, b¶ng kª chi tiÕt... KiÓm tra hµng ho¸: TCT cã bé phËn s¾p xÕp s½n hµng ho¸ theo trËt tù ®Ó thuËn tiÖn viÖc kiÓm tra vµ chÞu chi phÝ nh©n c«ng vÒ më vµ ®ãng c¸c kiÖn hµng. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña h¶i quan – theo quyÕt ®Þnh cña h¶i quan hµng ho¸ sÏ ®­îc phÐp th«ng quan. Giao hµng: TCT cã thÓ giao hµng trùc tiÕp lªn tµu hoÆc th«ng qua VIETRANS. Mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu b»ng container th× TCT cã tr¸ch nhiÖm thuª container, ®ãng gãi vµo container vµ lËp b¶n kª khai hµng trong container. Trong tr­êng hîp kh«ng dñ 1 container, TCT ph¶i lËp “b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë”, sau khi ®­îc chÊp nhËn TCT míi giao hµng ®Õn b·i container cho ng­êi vËn t¶i. Thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i: Sau khi giao hµng, TCT lËp bé chøng tõ thanh to¸n gåm ho¸ ®¬n, vËn ®¬n, c¸c lo¹i giÊy chøng nhËn, ®¬n b¶o hiÓm vµ mét sè chøng tõ kh¸c. Cho ®Õn nay, ch­a cã mét hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü gÆp ph¶i tr­êng hîp khiÕu n¹i. Trªn ®©y lµ toµn bé quy tr×nh ®µm ph¸n ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü nãi chung. Tuú tõng mÆt hµng cô thÓ mad ta cã c¸c ph¸t sinh ®ßi hái TCT ph¶i n¾m b¾t linh ho¹t kÞp thêi ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p ®èi phã. 4.3 C¸c kÕt qu¶ cô thÓ vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ tr­êng Mü cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam. X©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü lµ mét trong nh÷ng b­íc ®ét ph¸ cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, giai ®o¹n 1998 –2001 lµ giai ®o¹n ®Çy th¨ng trÇm cña TCT trong lÜnh vùc xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Sau ®©y ta sÏ ®i ph©n tÝch mét sè kÕt qu¶ næi bËt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña TCT sang thÞ tr­êng Mü. §¬n vÞ USD Tr­íc hÕt lµ vÒ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu trong giai ®o¹n 1997 –2001. Trong giai ®o¹n nµy, khi mµ nÒn kinh tÕ ®ang vÊp ph¶i nh÷ng b­íc rÊt khã kh¨n; ViÖt Nam l¹i n¨m trong khu vùc khñng ho¶ng tiÒn tÖ n¨m 1997 nªn ho¹t ®éng cña TCT nãi chung còng rÊt khã kh¨n. ThÞ tr­êng qua c¸c n¨m hÇu nh­ kh«ng t¨ng, kim ng¹ch xuÊt khÈu còng kh«ng æn ®Þnh vµ thÞ tr­êng míi lµ Mü còng vËy. Ta quan s¸t b¶ng sè liÖu sau vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña TCT sang thÞ tr­êng Mü STT N¨m Gi¸ trÞ So s¸nh 1 1997 2.369.748 2 1998 1.476.301 62,3 % 3 1999 2.288.201,5 154,99 % 4 2000 2.454.125 107,25 % 5 2001 1.875.906 76,43 % MÆc dï lµ n­íc cã s¶n l­îng rau qu¶ lín trªn thÕ giíi nh­ng hµng n¨m Mü vÉn nhËp khÈu hµng tû USD c¸c mÆt hµng nµy tõ c¸c n­íc kh¸c trong ®ã cã ViÖt Nam. Tõ khi bá cÊm vËn víi ViÖt Nam, l­¬ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü chiÕm kho¶ng 0,056% n¨m 1998; n¨m 1999 lµ 0,071%; n¨m 2000 lµ 0,061% vµ n¨m 2001 lµ 0,058%. Nh­ vËy ta thÊy tû träng rau qu¶ xuÊt khÈu c¶u ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü chØ chiÕm 1 phÇn rÊt khiªm tèn. §iÒu nµy còng lµ mét ®iÒu dÔ hiÓu ®èi víi ViÖt Nam bëi v× Mü tuy lµ thÞ tr­êng lín ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng hµng ho¸ cña ViÖt Nam míi ®­îc biÕt trªn thÞ tr­êng Mü; c¸c s¶n phÈm c¶u ViÖt Nam ch­a ®ñ ®a d¹ng, phong phó ®Ó tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu th­êng xuyªn thay ®æi cña ng­êi tiªu dïng Mü. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c n¨m trªn b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy cã sù t¨ng gi¶m bÊt th­êng. N¨m 1997 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 2.369.748 USD nh­ng ®Õn n¨m 1998 l¹i gi¶m 62,3% cßn 1.476.301 USD. C¸c n¨m 1999 vµ 2000 ®Òu cã sù t¨ng lªn hÕt søc ®¸ng kÓ vµ t­ëng chõng dÕn n¨m 2001, khi mµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt th× kim ng¹ch sÏ t¨ng lªn nh­ng ®iÒu nµy kh«ng x¶y ra. N¨m 2001, kim ng¹ch chØ ®¹t 1.875.906 USD, chØ b»ng 76,43% n¨m 2000 (2.454.125 USD n¨m 2000). Sù biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu nµy cã nhiÒu nguyªn nh©n: C¸c n¨m 1997, 1998 vµ 1999 do ViÖt Nam ch­a ký ®­îc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi phÝa Mü nªn viÖc c¹nh tranh víi hµng ho¸ c¸c n­íc cïng trong mÆt hµng rau qu¶ lµ rÊt khã kh¨n. Do gi¸ b¸n c¸c mÆt hµng rau qu¶ cña ViÖt Nam qóa cao so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c nªn kh«ng ®­îc phÝ Mü chÊp nhËn. ViÖc xuÊt khÈu sng Mü chØ dõng l¹i ë møc b¸n s¶n phÈm cho c¸c nhµ nhËp khÈu phÝ Mü chø ch­a cã hÖ thèng ph©n phèi cña m×nh t¹i Mü. Sang n¨m 2001, khi mµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc, song viÖc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ theo nh­ c¸c nhµ ph©n tÝch th× viÖc x¶y ra t×nh tr¹ng nµy lµ do gi¸ s¶n phÈm vÉn cao. Thø hai ta nghiªn cøu vÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Cã thÓ nãi, c¸c s¶n phÈm cña TCT t­¬ng ®èi ®a d¹ng víi nhiÒu lo¹i s¶n phÈm vµ mÉu m· kh¸c nhau, ta cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm chÝnh sau: Rau qu¶ t­¬i Rau qu¶ hép: døa khoanh, døa rÎ qu¹t, døa miÕng nhá, n­íc døa ®­îc ®ãng trong n­íc ®­êng, ch«m ch«m, thanh long, nÊm hép, d­a chuét... Rau qu¶ ®«ng l¹nh: døa, xoµi, ch«m ch«m, ®Ëu, n­í dõa Rau qu¶ sÊy kh« - muèi: chuèi, xoµi, long nh·n, v¶i kh«... C¸c lo¹i gia vÞ vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c STT Nhãm hµng 1998 1999 2000 2001 1 Rau qu¶ t­¬i 2,6 % 4 % 8 % 8,4 % 2 Rau qu¶ hép 28 % 27 % 25 % 26,5 % 3 Rau qu¶ ®«ng l¹nh 0 3 % 9 % 14 % 4 rau qu¶ sÊy – muèi 10,6 % 6 % 7 % 7,4 % 5 C¸c lo¹i kh¸c 58,8 % 60 % 51 % 43,7 % BiÓu c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu sang Mü cña TCT c¸c n¨m Nh×n b¶ng sè liÖu ta thÊy c¬ cÊu c¸c lo¹i s¶n phÈm xuÊt khÈu sang Mü cã sù biÕn ®éng qua c¸c n¨m. Trong khi c¸c lo¹i rau qu¶ t­¬i vµ rau qu¶ ®«ng l¹nh cã sù t¨ng lªn (cô thÓ lµ rau qu¶ t­¬i n¨m 1998 chiÕm 2,6% nh­ng ®Õn n¨m 2001 ®· chiÕm tíi 8,4%; rau qu¶ ®«ng l¹nh tõ con sè 0% n¨m 1998 ®· t¨ng lªn vµ chiÕm tíi 14% vµo n¨m 2001) th× rau qu¶ hép vµ rau qu¶ sÊy muèi cã xu h­íng gi¶m xuèng, ®Æc biÖt lad rau qu¶ hép, 1 lo¹i s¶n phÈm ®­îc coi lµ nßng cèt, chñ lùc cña TCT trong c¸c n¨m qua. Sù biÕn ®éng nµy ph¶n ¸nh sù cè g¾ng cña TCT trong viÖc t×m kiÕm 1 c¬ cÊu s¶n phÈm hîp lý, phï hîp víi ®ßi hái vÒ xu h­íng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng Mü tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §iÒu quan t©m tiÕp theo khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü lµ vÊn ®Ò gi¸ c¶. XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, TCT chän viÖc ®Þnh gi¸ tæng hîp trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt nhu cÇu thÞ tr­êng, sù c¶m nhËn cña kh¸ch hµng vÒ s¶n phÈm vµ gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. DiÔn biÕn theo quy luËt thÞ tr­êng, gi¸ c¶ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng rau qu¶ sang Mü cã nh÷ng biÕn ®éng vµ ®­îc thÓ hiÖn d­íi biÓu sau ®©y Gi¸ FOB b×nh qu©n mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu cña TCT Stt Tªn s¶n phÈm Träng l­îng Sè hép /carton Sè carton/ can (20 feat) Gi¸ FOBHP (USD/tÊn) 98 99 2000 2001 1 Døa miÕng nhá 800 24 1300 8,46 7,24 6,64 6,13 2 Døa khoanh 800 24 1300 10,57 9,74 8,57 8,21 3 N­íc døa 830 24 900 7,85 7,40 5,60 5,26 4 Ng« rau 450 24 1650 9,88 8,74 7,12 7,01 5 N­íc qu¶ 250 24 3200 6,42 6,48 4,27 4,05 Qua c¸c sè liÖu ®­a ra chóng ta thÊy r»ng hÇu hÕt gi¸ cña c¸c laäi s¶n phÈm xuÊt khÈu sang Mü ®Òu cã xu h­íng gi¶m ®i. Nguyªn nh©n g©y ra hiÖn t­îng nµy lµ vµo c¸c n¨m 1999 vµ 200, c¸c n­íc trong khu vùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm nµy ®­îc mïa lín nªn gi¸ xuÊt khÈu c¶u hä gi¶m xuèng. MÆt kh¸c b­íc sang n¨m 2000 TCT thùc sù ®i vµo c¹nh tranh vµ chÊp nhËn gi¸ c¹nh tranh sau mét thêi gian dµi th¨m dß thÞ tr­êng Mü. §©y lµ mét giai ®o¹n cùc kú khã kh¨n ®èi víi TCT trªn con ®­êng khai th¸c tiÒm n¨ng thÞ tr­êng Mü. NhËn xÐt chung Trong c¸c hîp ®ång xk cña TCT rau qu¶ ViÖt Nam ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi th× xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Tuy xÐt vÒ lîi nhuËn vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cã thÓ ch­a ®¸ng kÓ nh­ng xÐt vÒ c¬ héi lµm ¨n lµ rÊt l©u dµi, vµ nh­ vËy TCT thùc sù ®· ®¹t ®­îc 1 sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. Trong khi nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a ¸m nghÜ tíi thÞ tr­êng Mü ®Ó xuÊt khÈu sang ®ã th× tõ n¨m 1995, TCT ®· nghiªn cøu thÞ tr­êng tranh thñ c¸c nguån th«ng tin, giíi thiÖu mÆt hµng vµ t×m ®­îc b¹n hµng kh¸ æn ®Þnh trong 7 n¨m liÒn gãp phÇn gióp ngµnh rau qu¶ nãi riªng vµ ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung cã nh÷ng khëi s¾c trong nh÷ng n¨m qua, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh cho hµng ngµn c«ng nh©n ë c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn vµ hµng v¹n lao ®éng ë c¸c n«ng tr­êng. Mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt chÕ biÕn, xuÊt khÈu vµ thÞ tr­êng nÕu ®­îc gi¶i quyÕt tèt sÏ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ vµ x· héi hoµn h¶o. VÊn ®Ò ®Æt ra cho TCT hiÖn nay lµ lµm nh­ thÕ nµo ®Ó phèi hîp c¸c mèi quan hÖ nµy trong vai trß ng­êi lµm chñ, tËn dông vµ t¹o dùng hoµn c¶nh ®Ó ph¸t triÓn. CH¦¥NG III PH¦¥NG H¦íng, gi¶i ph¸p vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng mÜ t¹i tæng C«ng ty rau qu¶ viÖt nam I. môc tiªu vµ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu cña tæng C«ng ty rau qu¶ ®Õn n¨m 2010. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i t×m cho m×nh nh÷ng môc tiªu, nh÷ng h­íng ®Ých ®Ó ®¹t ®Õn. §Æc biÖt lµ xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i nãi chung vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vµo xuÊt khÈu nãi riªng, th× môc tiªu cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu lµ thu ®­îc c¸c kÕt qu¶ tèt qua c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu , cô thÓ lµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu ( m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu, hµng ho¸, ... ). Nh­ng víi mçi doanh nghiÖp tuú theo ®Æc ®iÓm, lÜnh vùc kinh doanh, thùc tr¹ng kinh doanh vµ c¸c yÕu tè m«i tr­êng kh¸c nhau mµ hä tù t×m ra cho m×nh nh÷ng c¸ch kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã. ë Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam, thùc tÕ ®Æt ra lµ ph¶i ®­a ®­îc nh÷ng môc tiªu vµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n, kh¶ thi vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn h÷u hiÖu nh»m ®¹t ®­îc kÕt qu¶ vµ mang l¹i sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cho tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. 1.Môc tiªu cña Tæng C«ng ty ®Õn n¨m 2010 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 100 triÖu USD 2010 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 200 triÖu USD Quy ho¹ch ho¸ l¹i vïng l¹uvïng s¶n xuÊt cho hîp lý, cã hiÖu qu¶ h¬n nh»m gãp phÇn n©ng coa s¶n l­îng vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu chÕ biÕn. T¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ ng­êi lao ®éng trong Tæng C«ng ty. Tõng b­íc x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bbé giái, v÷ng vµng trong qu¶n lÝ kinh doanh; mét hÖ thèng thiÕt bÞ m¸y mãc, chÕ biÕn b¶o qu¶n, vËn chuyÓn rau qu¶ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, h×nh thøc ®Ñp, khèi l­îng lín, gi¸ thµnh ®ñ søc c¹nh tranh víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. 2. Ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi 2.1 §Þnh h­íng vÒ kim ng¹ch vµ tiÕn ®é xuÊt khÈu . B¶ng17 TiÕn ®é xuÊt khÈu dù kiÕn ®Õn 2010 cña Tæng C«ng ty N¨m Kim ng¹ch T¨ng tr­ëng (%) 2002 52 15 2003 62 19 2004 74 19 2005 100 35 2006 112 12 2007 125 12 2008 140 12 2009 160 14 2010 200 25 Nguån: §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 1998- 2000) C¬ së ®Ó ®Ò ra kim ng¹ch vµ tiÕn ®é xuÊt khÈu lµ dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ nh÷ng n¨m qua vµ dù b¸o cña t×nh h×nh tiªu thô rau qu¶ cña thÕ giíi còng nh­ c¸c mÆt hµng cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. Ngoµi ra cßn c¨n cø vµo møc ph¸t triÓn ngµnh rau qu¶ trong n­íc tõ nay ®Õn 2010. 2.2 §Þnh h­íng vÒ s¶n phÈm vµ chiÕn l­îc xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty . Trong nh÷ng n¨m tíi, thÞ tr­êng sÏ ngµy cµng trë nªn phøc t¹p, ®èi thñ c¹nh tranh ngµy cµng nhiÒu ®ã lµ nh÷ng khã kh¨n cña Tæng C«ng ty, ch¾c ch¾n r»ng Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam sÏ ph¶i cã nh÷ng nç lùc v­ît bËc, nh÷ng ®Þnh h­íng vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cô thÓ. Nh­ng chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng víi nh÷ng g× ®· ®¹t ®­îc hiÖn nay sÏ lµ c¬ së ®Ó Tæng C«ng ty cã ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn v÷ng ch¾c trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. Trong ®Þnh h­íng vÒ c¬ cÊu s¶n phÈm vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 1998- 2010 Tæng C«ng ty sÏ cè g¾ng phÊn ®Êu ®Ó tíi 2005 tæng khèi l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¹t 160 ngh×n tÊn, trong ®ã rau qu¶ hép, n­íc qu¶ c« ®Æc ®«ng l¹nh chiÕm vai trß chñ ®¹o víi 57 ngh×n tÊn, kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 40 triÖu USD ( chiÕm 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ). Rau qu¶ sÊy muèi vµ gia vÞ ®Òu chiÕm 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. MÆt hµng n«ng s¶n thùc phÈm theo ®Þnh h­íng chØ ®ãng gãp vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 5 triÖu USD víi tØ träng rÊt nhá lµ 5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. N¨m 2010 sÏ lµ thêi ®iÓm ®Ønh cao trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn giai ®o¹n1998 tíi 2010 cña Tæng C«ng ty víi tæng s¶n l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu sÏ lµ 350 ngh×n tÊn, kim ng¹ch ®¹t 200 triÖu USD. Tuy nhiªn tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng sÏ kh«ng cã nhiÒu thay ®æi lín, mÆt hµng rau qu¶ t­¬i sÏ t¨ng 5% thay cho sù gi¶m xuèng 5% mÆt hµng gia vÞ trong tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty so víi n¨m 2005. B¶ng 18 C¬ cÊu s¶n phÈm vµ tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 2005-2010 cña Tæng C«ng ty . N¨m S¶n phÈm 2005 2010 Kim ng¹ch xuÊt khÈu tØ träng (%) Khèi l­îng (Ngh×n tÊn) Kim ng¹ch xuÊt khÈu TØ träng (%) Khèi l­îng (Ngh×n tÊn) 1. Rau qu¶ t­¬i 15 15 50 40 20 130 2. Rau qu¶ hép, n­íc qu¶ c« ®Æc, ®«ng l¹nh 40 40 57 80 40 120 3. Rau qu¶ sÊy muèi 20 20 33 40 20 68 4. Gia vÞ 20 20 13 30 15 20 5. N«ng s¶n thùc phÈm 5 5 7 10 5 12 Tæng 100 100 160 200 100 350 ( Nguån: §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 1998- 2000) VÒ s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng cña m×nh, tíi n¨m 2010 th× rau qu¶ t­¬i, ®å hép n­íc qu¶ ®«ng l¹nh, rau qu¶ sÊy muèi, gia vÞ vµ n«ng s¶n thùc phÈm, ... s¶n xuÊt vÉn lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña Tæng C«ng ty. Giai ®o¹n nµy Tæng C«ng ty còng sÏ thùc hiÖn viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm ( ph¸t triÓn thªm c¸c s¶n phÈm míi n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng mÉu m· s¶n phÈm cò) ®Ó phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn vµ nhu cÇu thÞ tr­êng . C¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ liªn bang Nga, §«ng ¢u, NhËt B¶n, Trung Quèc, Italia,... sÏ ®­îc cñng cè vµ gi÷ v÷ng. Bªn c¹nh ®ã Tæng C«ng ty còng sÏ tiÕn hµnh th¨m dß, x©m nhËp vµ ph¸t triÓn mét sè thÞ tr­êng míi cã triÓn väng ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü. B¶ng 19. §Þnh h­íng c¬ cÊu s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng ®Õn 2010 cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. S¶n phÈm chñ lùc S¶n phÈm ®a d¹ng kh¸c ThÞ tr­êng chÝnh Rau qu¶ t­¬i -B¾p c¶i, khoai t©y, hµnh t©y, d­a hÊu tái, cµ rèt, gõng, nghÖ, muèi tiªu.. - Hoa lay ¬n, loa kÌn, phong lan... -Su hµo, sóp l¬, tái t©y, ®Ëu qu¶, cµ chua, d­a chuét,... -Thanh long, nh·n, quýt b­ëi, chan - -Døa, ch«m ch«m, ®u®ñ, sÇu riªng,... -Liªn Bang Nga, mét sè n­íc ch©u ¸. -§«ng B¾c ¸, Trung Quèc, Trung CËn §«ng... §å hép, n­íc qu¶ ®«ng l¹nh -Døa, d­a chuét, v¶i, thanh long, xoµi,... -N­íc gi¶i kh¸t hoa qu¶ tù nhiªn -§«ng l¹nh: døa,... - C« ®Æc vµ pure: døa, xoµi, cµ chua,... -Chuèi, æi, na, ®Ëu c« ve, ®Ëu Hµ lan, m¨ng tre, nÊm, rau, gia vÞ kh¸c. -Rau ®«ng l¹nh -Pure qu¶ kh¸c Liªn bang Nga, B¾c ¢u, Mü, NhËt B¶n, Trung Quèc,... 3.Rau qu¶ sÊy muèi -Chuèi sÊy nh©n h¹t ®iÒu - D­a chuét nÊm muèi C¸c lo¹i rau qu¶ muèi kh¸c Liªn Bang Nga, NhËt B¶n, mét sè n­íc B¾c Mü. 4.Gia vÞ -H¹t ®iÒu ít tái gõng NghÖ, quÕ, håi, gõng Ch©u Phi, Liªn bang Nga, Trung §«ng 5. Gièng rau: H¹t rau muèng, c¶i c¸c lo¹i, tái... C¸c lo¹i h¹t gièng rau, ®Ëu, gia vÞ nhiÖt ®íi kh¸c Ch©u Mü La Tinh, Ch©u Phi, Ch©u ¸... 6. N«ng s¶n kh¸c: cao su, cµ phª, l¹c, võng,... N«ng s¶n kh¸c Trung Quèc (Nguån: §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam giai ®o¹n 1998- 2000) 2.3 §Þnh h­íng vÒ gi¸ c¶ Trong nh÷ng n¨m tr­íc kim ng¹ch xuÊt khÈu ®­îc tÝnh theo gi¸ FOB. Møc gi¸ chung cho c¸c nhãm hµng lµ: rau t­¬i 300 USD/tÊn., rau hép vµ ®«ng l¹nh lµ 700 USD/tÊn, rau sÊy muèi lµ 600USD/ tÊn, gia vÞ 1500 USD/tÊn. C¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c 800 USD/tÊn. Tuy nhiªn møc gi¸ nµy kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, nã phô thuéc vµo tõng hµng trong nhãm hµng, dùa vµo mÆt b»ng gi¸ c¶ chung cña thÕ giíi. Møc gi¸ chÝnh thøc ®­îc x¸c ®Þnh sÏ lµ møc gi¸ mµ Tæng C«ng ty ®µm ph¸n kÝ kÕt hîp ®ång víi kh¸ch hµng. Møc gi¸ còng cã thÓ dÇn dÇn gi¶m ®i khi Tæng C«ng ty sö dông nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt. 2.4 §Þnh h­íng nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ th©m nhËp Trong giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ t¨ng c­êng c¸c ®oµn cña Tæng C«ng ty ®i kh¶o s¸t t×m hiÓu, tham gia c¸c héi chî kh¶o s¸t vÒ rau qu¶, cô thÓ lµ ë khu vùc thÞ tr­êng nh­; Ch©u ¸, Nga, Trung Quèc, Mü. §Æc biÖt lµ cö chuyªn gia sang thÞ tr­êng Mü nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ thuÕ quan hµng rµo chÊt l­îng, t×nh h×nh c¹nh tranh cïng lo¹i s¶n phÈm cña Th¸i lan, In®«nªxia, Philipin... 2.5 C¸c ®Þnh h­íng chñ yÕu vÒ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cña Tæng C«ng ty . VÒ s¶n phÈm: ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh­ng vÉn x¸c ®Þnh c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ døa vÉn ®ãng vai trß chñ ®¹o trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu. Trong giai ®o¹n b­íc ®Çu th©m nhËp ®Çy khã kh¨n, ®Ó c¹nh tranh ®­îc víi c¸c s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c còng nh­ b¶n th©n c¸c mÆt hµng cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam th× viÖc ®a d¹ng ho¸ lµ cÇn thiÕt. Ngoµi c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng nh­ rau qu¶ t­¬i, rau qu¶ hép ®«ng l¹nh, rau qu¶ sÊy muèi th× Tæng C«ng ty cã kÕ ho¹ch kÕt hîp c¸c lo¹i rau qu¶ cã tÝnh chÊt kh¸c nhau ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm hçn hîp cã tÝnh hÊp dÉn cao, phï hîp víi thÞ hiÕu yªu cÇu cña ng­êi d©n Mü. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu : §Þnh h­íng cña Tæng C«ng ty n¨m 2005 ®¹t 100.000.000 USD vµ n¨m 2010 ®¹t 200.000.000 USD. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü trong giai ®o¹n 2002- 2010 Tæng C«ng ty sÏ cè g¾ng ®Ó ®¹t tíi møc gi¸ trÞ b×nh qu©n 4.200.000 USD/n¨m. §Þnh h­íng vÒ thÞ tr­êng : ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng , trong giai ®o¹n míi th©m nhËp, c¸c s¶n phÈm cña Tæng C«ng ty chØ ®­îc mét sè rÊt nhá nh÷ng danh nh©n nhËp khÈu vµ c¸c s¶n phÈm nµy Tæng C«ng ty còng kh«ng biÕt sÏ ®­îc ph©n phèi nh­ thÕ nµo. V× vËy trong giai ®o¹n 2002- 2010 Tæng C«ng ty sÏ më c¸c ®¹i lý ph©n phèi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh trªn nh÷ng vïng cã nhu cÇu lín vµ nh¹y c¶m víi mÆt hµng rau qu¶ nµy. II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. Giai ®o¹n th©m nhËp thÞ tr­êng Mü lµ cã mét khã kh¨n, tuy vËy Tæng C«ng ty x¸c ®Þnh r»ng thÞ tr­êng Mü nh÷ng n¨m tíi ch¾c ch¾n sÏ trë thµnh nguån quan träng ®èi víi ViÖt Nam vµ víi Tæng C«ng ty. Dù kiÕn ®Õn n¨m2020 bu«n b¸n 2 chiÒu sÏ chiÕm 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §Ó ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ®¹t hiÖu qu¶ cao, em xin ®Ì xuÊt mét sè gi¶ ph¸p vµ kiÕn nghi sau: VÒ phÝa Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam §èi víi vïng nguyªn liÖu: Víi môc tiªu 15000 ha diÖn tÝch ®Êt gieo trång, Tæng C«ng ty cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶, tiÕn hµnh c«ng t¸c quy ho¹ch, x©y dùng vïng rau qu¶ tËp trung lµm nguyªn liÖu cho chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu .CÇn cã b­íc ®i thÝch hîp ch tõng n¨m. Tõng vïng vµ cã c¸c dù ¸n cô thÓ cho tõng vïng vµ tõng lo¹i c©y cô thÓ lµ: N©ng cao kh¶ n¨ng khai th¸c, ho¹t ®éng cña c¸c n«ng tr­êng, c¸c vïng nguyªn liÖu hiÖn cã. X¸c ®Þnh c¸c tiÓu vïng quy ho¹ch s¶n xuÊt, mçi tiÓu vïng sinh th¸i rµ so¸t l¹i quy ho¹ch s¶n xuÊt, bè trÝ l¹i c¬ cÊu c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu cña tõng vïng, g¾n ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu víi c¬ së chÕ biÕn. Tr­íc m¾t tËp trung c¶i t¹o v­ên t¹p, x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh tËp trung, th©m canh mét sè c©y trång cã lîi thÕ, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­: døa, chuèi, v¶i, xoµi, rau s¹ch... Ngoµi ra Tæng C«ng ty còng cÇn cã nh÷ng hç trî thªm vÒ vèn, c¬ së vËt chÊt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó ®¶m b¶o kh©u bao th©u s¶n phÈm cho c¸c vïng nguyªn liÖu nµy. 1.2 C«ng t¸c t¹o nguån hµng Muèn ho¹t ®éng xuÊt khÈu tiÕn hµnh ®­îc th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ph¶i cã hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu nghÜa lµ ph¶i cã nguån hµng ®Ó xuÊt khÈu. C«ng t¸c t¹o nguån xuÊt khÈu chiÕm phÇn lín thêi gian qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu vµ ®ãng vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty . ë Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng rau qu¶ mÆc dï trong sè n¨m qua Tæng C«ng ty ®· thùc hiªn viÖc më réng c¸c lo¹i h×nh thu gom, tr¸nh ®­îc viÖc t¹o nguån hµng chØ trong néi bé mang tÝnh chÊt tù tóc, tù cÊp, khÐp kÝn. Song c¸c h×nh thøc thu mua cßn manh món ch­a tËp trung thµnh c¸c ®Çu mèi lín lµm gi¶m chÊt l­îng nguyªn liÖu s¶n xuÊt, c«ng t¸c kiÓm tra s¶n phÈm thu mua kÐm chÆt chÏ s¸t sao, tõ ®ã dÉn ®Õn chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra thÊp mµ gi¸ thµnh l¹i rÊt cao. §ßi hái trong nh÷ng n¨m tíi Tæng C«ng ty ph¶i thµnh lËp ®­îc m¹ng l­íi thu mua réng kh¾p, víi c¸c ®Çu mèi thu mua quy tô lín, gi¸m ®Þnh s¶n phÈm thu mua chÆt chÏ, ®¶m b¶o sè l­îng vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu chÕ biÕn, gi¶m chi phÝ l­u th«ng tõ ®ã n©ng cao ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm nãi chung vµ s¶n phÈm døa trªn thÞ tr­êng Mü nãi riªng. 1.3 §èi víi s¶n xuÊt chÕ biÕn. §Çu t­ cho c«ng nghÖ sau chÕ biÕn: §Ó ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu , cÇn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch (b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn). Nghµnh chÕ biÕn rau qu¶ ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn 30 n¨m. Tuy nhiªn cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ë t×nh tr¹ng l¹c hËu, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu b¶o qu¶n, chÕ biÕn phôc vô xuÊt khÈu (trõ mét sè nhµ m¸y míi ®­îc x©y dùng vµ ®Çu t­ míi thuéc Tæng C«ng ty). §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña rau qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cÇn triÓn khai viÖc ®Çu t­ më réng c¸c nhµ m¸y hiªn cã vµ x©y dùng míi theo h­íng: - N©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, më réng quy m« t­¬ng xøng víi nhu cÇu chÕ biÕn. - X©y dùng mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu ®· ®­îc quy ho¹ch nh»m gi¶m chi phÝ vËn t¶i, cung cÊp nguyªn liÖu kÞp thêi cho chÕ biÕn vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng t¹i chç. Khi x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu nªn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm kh¸c thêi vô ®Ó cã thÓ tËn dông tèi ®a c«ng suÊt m¸y. Lµm tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n rau qu¶: ®èi víi rau qu¶, trong t­¬ng lai nhu cÇu xuÊt khÈu t­¬i sÏ chiÕm tØ träng lín. Do vËy viÖc ®Çu t­ cho c«ng nghÖ b¶o qu¶n t­¬i lµ rÊt quan träng. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Æt ra ®èi víi vÊn ®Ò nµy lµ kÕt hîp xö lÝ b¶o qu¶n t¹i vïng nguyªn liÖu, t¹i c¸c kho c¶ng bÕn b·i, phô thuéc vµo ®Æc tÝnh cña tõng lo¹i rau qu¶ ®Ó võa gi÷ ®­îc chÊt l­îng rau qu¶, võa gi¶m tØ lÖ h­ hao, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. CÇn ¸p dông réng r·i c¸c kinh nghiÖm cæ truyÒn vÒ b¶o qu¶n rau qu¶, kÕt hîp víi c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµo b¶o qu¶n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm khi thêi gian cung cÊp rau qu¶ cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®ßi hái kÐo dµi. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü, ngoµi ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu trªn th× c«ng t¸c kiÓm nghiÖm ®¶m b¶o vÖ sinh còng cÇn hÕt søc chó ý, do ®ã Tæng C«ng ty cÇn cã nh÷ng c¸n bé chuyªn viªn n¾m v÷ng nghiÖp vô kiÓm tra vÒ chÊt l­îng hµng ho¸. Thªm vµo ®ã, Tæng C«ng ty còng ph¶i ®Çu t­ vµo d©y truyÒn s¶n xuÊt nh·n m¸c, vá hép ®Ó phï hîp víi thÞ hiÕu vµ yªu cÇu cña ng­êi d©n Mü. 1.4 §èi víi th«ng tin thÞ tr­êng . ThÞ tr­êng Mü cã tiÒm n¨ng rÊt lín ®èi víi ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c s¶n phÈm cña Tæng C«ng ty nãi riªng nh­ng thÞ tr­êng Mü còng lµ thÞ tr­êng kh¾t khe, phøc t¹p vµ cã søc c¹nh tranh lín. §iÒu ®ã ®ßi hái Tæng C«ng ty ph¶i x©u dùng mét ®éi ngò giái vÒ nghiÖp vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, biÕt thu thËp vµ xö lÝ th«ng tin, biÕt th«ng th¹o mét ®Õn hai ngo¹i ng÷ ( nhÊt lµ tiÕng Anh) vµ ph¶i ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ thu thËp th«ng tin, qua ®ã n¾m b¾t nh¹y bÐn c¸c th«ng tin, nh÷ng sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng Mü. §¾c biÖt Tæng C«ng ty nªn cã c¸c chuyÕn ®i thùc tÕ sang thÞ tr­êng ®Ó n¾m b¾t c¸c th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n ®ång thêi qua ®ã t¹o lËp c¸c mèi quan hÖ lµm ¨n trùc tiÕp víi b¹n hµng. Thµnh lËp phaßng Marketing thay thÕ cho phßng tæng hîp. Ngoµi viÖc ®¶m nh©n chøc n¨ng th«ng tin cña phßng tæng hîp, nã sÏ ®i s©u nghiªn cøu c¸c khu vùc thÞ tr­êng cô thÓ, ®Ò ra c¸c chiÕn l­îc thÞ tr­êng , phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c phßng ban ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. 1.5 §èi víi viÖc xóc tiÕn ho¹t ®éng xuÊt khÈu : Tæng C«ng ty cÇn chó träng c«ng t¸c qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm b»ng nhiÒu h×nh thøc: truyÒn tin, t¹p chÝ, pan«, ¸p phÝch, c¬ héi triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc. Mét thùc tÕ chøng minh r»ng: mÆc dï thÞ tr­êng Liªn X« vµ §«ng ¢u ®· mÊt song kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty sang liªn bang Nga vÉn cao lµ do Tæng C«ng ty cã v¨n phßng ®¹i diªn bªn ®ã lµm nhiÖm vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Do ®ã Tæng C«ng ty cÇn thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cÇn m¹nh d¹n sö dông c¸c dÞch vô t­ vÊn trªn thÞ tr­êng Mü. Hiªn nay c¸c C«ng ty n­íc ngoµi ®· sö dông dÞch vô t­ vÊn cña c¸c C«ng ty Mü, kÓ c¶ trong viÖc ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh cÊp chÝnh phñ. §Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc, Tæng C«ng ty còng nªn xem xÐt kh¶ n¨ng nµy. 2. VÒ phÝa chÝnh phñ vµ nhµ n­íc. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nãi chung phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè trong ®ã cùc kú quan träng lµ qu¶n lÝ vÜ m«. Qu¶n lý vÜ m« ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ thÊy trong c¸c mÆt: hÖ thèng thuÕ, tØ gi¸ hèi ®o¸i, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý phi thuÕ quan, c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu n­íc nhµ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam nãi riªng ( ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu døa sang Mü) cïng víi kinh nghiÖm thóc ®Èy xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nh­ Trung Quèc, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc nh­ ®· nghiªn cøu. Em cã mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi nhµ n­íc vÒ qu¶n lý vÜ m« nh­ sau: 2.1 Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i phï hîp. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh©n tè quan träng ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Tû gi¸ hèi ®o¸i ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng chÞu ¶nh h­ëng cña tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc (TGH§CT) vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ (TGH§TT) . Tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ tû gi¸ hèi ®o¸i do nhµ n­íc c«ng bè t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Nh­ng tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ th× kh«ng ph¶i lµ nh­ vËy mµ cßn phô thuéc vµo tû lÖ l¹m ph¸t trong n­íc vµ l¹m ph¸t ë c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i. TGHHTT vµ TGH§CT cã mèi liªn hÖ sau: TGH§C T* chØ sè gi¸ c¶ trong n­íc TGH§TT = ChØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi. ViÖc ®­a chØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi vµo tÝnh gi¸ thùc tÕ cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn cÈn thËn vµ c©n nh¾c kü v× mét n­íc cã thÓ bu«n b¸n víi nhiÒu n­íc kh¸c. §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸nh tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ ph¶i tÝnh to¸n tû gi¸ hèi ®o¸i song ph­¬ng ®èi víi tõng b¹n hµng th­¬ng m¹i quan träng. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ cè ®Þnh vµ chØ sè gi¸ c¶ trong n­íc t¨ng lªn h¬n so víi chØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi th× tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. TGH§TT thay ®æi ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c C«ng ty, c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã nã cã thÓ g©y t¸c ®éng k×m h·m hay khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §iÒu nµy thÓ hiÖn: NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ qu¸ cao th× hµng nhËp khÈu trë nªn rÎ h¬n so víi s¶n phÈm néi ®Þa mµ chóng ta chÞu chi phÝ cao h¬n do l¹m ph¸t nh­ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu trë nªn kÐm sinh lîi do ngo¹i tÖ thu ®­îc, b¸n víi tû gi¸ cè ®Þnh thÊp. NÕu c¸c nhµ xuÊt khÈu t¨ng gi¸ xuÊt khÈu ®Ó bï ®¾p chi phÝ th× sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong vÊn ®Ò chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Nh­ vËy, tû gi¸ thùc tÕ t¨ng so víi tû gi¸ chÝnh thøc sÏ khuyÕn khÝch nhËp khÈu nh­ng l¹i k×m hµm nhËp khÈu. ChÝnh v× vËy, §Ó ®¶m b¶o cho viÖc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nhµ n­íc cÇn cã c¸c gi¶i ph¸t gi¶m l¹m ph¸t æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn néi ®Þa vµ cã tû gi¸ chÝnh thøc hîp lý phï hîp víi môc tiªu chung trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Lµ mét ®¬n vi xuÊt khÈu ®ang b­íc ®Çu t¹o lËp quan hÖ víi thÞ tr­êng Mü, mét quèc gia cã ®ång tiÒn m¹nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, th× chÝnh s¸ch trªn cña chÝnh phñ còng t¹o ®éng lùc vµ lµ c¬ së ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®«ng xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng nµy ë Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. 2.2 Nhµ n­íc nªn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh tÝn dông nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ViÖc nhµ n­íc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi, chÝnh tÝn dông nh»m më réng xuÊt khÈu lµ rÊt quan träng, nhÊt lµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cã quy m« võa vµ nhá. §Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, thÞ tr­êng mµ ë ®ã c¹nh tranh cùc kú khèc liÖt nhµ xuÊt khÈu cÇn ph¶i thùc hiÖn tr¶ hoÆc chËm d­íi h×nh thøc tÝn dông hµng ho¸ víi l·i suÊt ­u ®·i cho nh­êi mua. Trong tr­êng hîp nµy, sù hç trî cña nhµ n­íc lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ®¬n vÞ. Sù hç trî trong viÖc ®¶m b¶o tµi chÝnh tÝn dông, thÓ hiÖn qua c¸c h×nh thøc: Nhµ n­íc thùc hiÖn cÊp tÝn dông xuÊt khÈu + CÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu: Vèn bá ra cho viÖc thùc hiÖn hîp ®ång s¶n xuÊt xuÊt khÈu th­êng rÊt lín. Ng­êi xuÊt khÈu ph¶i cã vèn tr­íc vµ sau khi giao hµng ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. NhiÒu khi ng­êi xuÊt khÈu cÇn ph¶i cã vèn ®Ó kÐo dµi kho¶n tÝn dông dµnh cho kh¸ch hµng. §Æc biÖt víi c¸c C«ng ty hay Tæng C«ng ty, vÊn ®Ò vè ®ang lµ vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n nªn rÊt cÇn ®Õn sù cung cÊp tÝn dông cña nhµ n­íc víi l·i suÊt ­u ®·i. CÊp tÝn dông trùc tiÕp cho Tæng C«ng ty kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù hç trî gióp ®Ó thùc hiÖn xuÊt khÈu mµ cßn gióp cho Tæng C«ng ty gi¶m chi phÝ vÒ vèn cho kh¸ch hµng xuÊt khÈu vµ gi¸ thµnh xuÊt khÈu. ViÖc ®¶m b¶o tÝn dông ngoµi viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu cßn n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu v×: Cã vèn Tæng C«ng ty cã thÓ thùc hiÖn viÖc mµ gi¸ b¸n chÞu th­êng bao gåm c¶ gi¸ b¸n tr¶ ngay céng víi phÝ tæn b¶o ®¶m lîi tøc. C¸c ng©n hµng nªn hç trî cho Tæng C«ng ty ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¶ tr­íc vµ sau khi giao hµng. + Mét lµ tÝn dông tr­íc khi giao hµng. Tr­íc khi giao hµng Tæng C«ng ty cÇn mét l­îng vèn ®Ó mua vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt thu gom hµng xuÊt khÈu, trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ, vËn chuyÓn hµng tíi c¶ng quy ®Þnh tr¶ tiÒn c­íc, b¶o hiÓm, thuÕ... L·i suÊt tÝn dông xuÊt khÈu lµ yÕu tè ¶nh h­ëng tíi sù c¹nh tranh cña tæng C«ng ty. L·i suÊt thÊp cho phÐp Tæng C«ng ty b¸n ®­îc gi¸ thÊp ®Ó c¹nh tranh víi hµng ho¸ kh¸c, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi nh­: Trung Quèc, Hµ Lan... +Hai lµ tÝn dông sau khi giao hµng: §©y lµ h×nh thøc mua hèi phiÕu xuÊt khÈu t¹m øng theo chøng tõ hµng ho¸ cu¶ ng©n hµng ®èi víi Tæng C«ng ty. Lo¹i tÝn dông nµy th­êng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n tÝn dông tr­íc khi giao hµng. Nhµ n­íc b¶o ®¶m tÝn dông Nh­ nhiÒu ®¬n vÞ xuÊt khÈu kh¸c, trong ®iÒu kiÖn cho phÐp ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng , Tæng C«ng ty, thùc hiÖn b¸n chÞu, tr¶ chËm cho n­íc ngoµi. ViÖc b¸n chÞu nh­ vËy th­êng cã rñi ro dÉn ®Õn mÊt vèn. Trong tr­êng hîp nµy, ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nhµ n­íc cÇn ph¸t huy h¬n hiÖy qu¶ cña dÞch vô b¶o hiÓm xuÊt khÈu, ®Òn bï mÊt vèn ®Ó Tæng C«ng ty còng nh­ c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c yªn t©m ho¹t ®éng vµ tr¸nh ®­îc rØu ro. Tuy nhiªn b¶n th©n Tæng C«ng ty còng sÏ rÊt quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu vµ thu tiÒn b¸n hµng khi hÕt thêi h¹n sö dông tÝn dông. 2.3 Nhµ n­íc nªn ®Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn tr¬ cÊp xuÊt khÈu. Môc ®Ých cña trî cÊp xuÊt khÈu lµ gióp cho Tæng C«ng ty t¨ng thu nhËp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu do ®ã ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu. §èi víi mÆt hµng rau qu¶ xuÊt khÈu sanh thÞ tr­êng Mü hiÖn nay cña Tæng C«ng ty ®anh chÞu møc lç rÊt cao (Do bÞ c¹nh tranh m¹nh mÏ mµ ch­a ®­îc h­ëng thuÕ GSP vµ MSN.) ChÝnh v× vËy viÖc trî cÊp xuÊt khÈu cho tæng C«ng ty sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng nµy ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n v­ît qua ®­îc khã kh¨n trong hiÖn t¹i. Trî cÊp trùc tiÕp: Lµ viÖc ¸p dông thuÕ ­u ®·i víi hµng xuÊt khÈu, miÔn hoÆc gi¶m thuÕ ®èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cho nhµ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng gi¸ ­u ®·i ®èi víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. §èi víi Tæng C«ng ty, do ®­îc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nªn thuÕ xuÊt khÈu ®­îc miÔn, mÆc dï vËy h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp cÇn ph¶i ®­îc ph¸t huy t¸c dông h¬n n÷a, nhÊt lµ viÖc hoµn l¹i thuÕ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt vµ gi¸ ­u ®·i víi c¸c ®Çu vµo kh¸c. Trî cÊp gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc trî cÊp cña Nhµ n­íc th«ng qua viÖc Nhµ n­íc dïng ng©n s¸ch cña m×nh ®Ó giíi thiÖu, triÔn l·m, qu¶ng c¸o...t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giao dÞch xuÊt khÈu hoÆc nhµ n­íc trî gióp vÒ kÜ thuËt, ®µo t¹o chuyªn gia, Tæng C«ng ty rÊt cÇn sù gióp ®ì cña ChÝnh phñ trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, giíi thiÖu, triÓn l·m, qu¶ng c¸o hµng. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy b¶n th©n Tæng C«ng ty lµm kh«ng cã hiÖu qu¶ cao ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÞ tr­êng Mü. 2.4 BiÖn ph¸p vÒ thÓ chÕ tæ chøc. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho xuÊt khÈu b»ng ph­¬ng ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ ë n­íc ngoµi th«ng qua viÖc: -C«ng nhËn hoÆc thõa nhËn, tham gia ký kÕt c¸c c«ng ­íc chung vÒ th­¬ng m¹i... LËp c¸c viÖn nghiªn cøu cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ,kÞp thêi chÝnh x¸c cho c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ Tæng c«ng ty nãi riªng. §µo t¹o c¸n bé chuyªn gia gióp tæng c«ng ty. 2.5 Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu: trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu Nhµ n­íc lu«n chó träng ®Ò ra c¸c biÖn ph¸op khuuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, më réng quyÒn kinh doanh xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ... Tuy c¬ chÕ míi lµm cho thñ tôc xuÊt khÈu thuËn tiÖn ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu nh­ng vÉn tån t¹i mét sè thñ tôc phiÒn hµ, cÇn sím hoµn thiÖn ®iÒu chØnh. vÒ hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu, cÇn hoµn thiÖn mét sè ®iÓm ®Ó thùc sù trë thµnh c«ng cô qu¶n lý cã hiÖu qu¶, nh­ nhËn xÐt cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ th× biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam v\õa qu¸ ®¬n gi¶n võa qu¸ phøc t¹p vµ thuÕ xuÊt ®èi víi mét sè mÆt hµng tiªu dïng qu¸ cao lµm t¨ng bu«n lËu vµ gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. mét sè vÊn ®Ò quan träng n÷a lµ trong thêi gian tíi nhµ n­íc vµ chÝnh phñ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m thóc ®Èy th«ng qua hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü ®· ký kÕt ®­îc h­ëng c¸c quy chÕ ®·i ngé tèi huÖ quèc MFN vµ chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP. BiÓu 21. BiÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng vµo Mü Hµng ho¸ Kh«ng cã MFN Cã MFN Cã GSP 1. Hµng may 80-90 45-50 - 2. Cao su giÇy dÐp 88 37 - 3. §å ch¬i 70 0 - 4. S¶n phÈm thÐp 20 0-5 - 5. ¸o kho¸c n÷ 55 19 - 6. ¸o Jacket nam 54,5 21 2 7. ¸o s¬ mi cäc tay 90 21 2 8. Døa 35 6 3 ( Nguån: Vô ©u Mü- Bé Th­¬ng M¹i ) §©y sÏ lµ ®éng lùc vµ thuËn lîi cho Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu døa sang Mü trong nh÷ng n¨m tíi.