Một số giải pháp thúc đẩy xuất khẩu cà phê Việt Nam sang thị trường Mỹ

trong n­íc, víi sè giê n¾ng cao, c­êng ®é bøc x¹ lín, tµi nguyªn nhiÖt cña n­íc ta ®­îc xÕp lo¹i giµu so víi n­íc kh¸c. Víi ®é Èm cao trong n¨m cao h¬n 80%, l­îng m­a lín ( trung b×nh tõ 1800 - 2000mm/n¨m) kÕt hîp víi nguån nhiÖt giµu cã, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn thuËn lîi ®èi víi viÖc sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn c©y cµ phª. Bªn c¹nh ®ã ng­êi ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm cÇn cï, th«ng minh, s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhanh chãng c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ, tÝch luü ngµy mét nhiÒu kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt cµ phª, cïng víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng rÊt nhanh, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª hµng n¨m ®¹t trung b×nh tõ 400 - 500 triÖu USD ®­a cµ phª trë thµnh mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Do cã chÊt l­îng kh¸ tèt vµ mïi vÞ th¬m ngon, ®Æc biÖt gi¸ rÎ nªn cµ phª ViÖt Nam ®­îc nhiÒu ng­êi trong vµ ngoµi n­íc ­a chuéng, trong ®ã cã n­íc Mü - ®©y còng lµ mÆt hµng mµ thÞ tr­êng Mü cã nhu cÇu rÊt lín. Trong giai ®o¹n võa qua tuy sè l­îng cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü ngµy mét t¨ng, nh­ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cµ phª míi chiÕm mét tû träng rÊt nhá so víi nhu cÇu nhËp khÈu cµ phª cña n­íc Mü. Nh­ vËy thÞ tr­êng tiªu thô tiÒm n¨ng lµ rÊt réng lín, phï hîp víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. V× vËy trong thêi gian tíi ngµnh cµ phª ViÖt Nam nªn t¨ng c­êng xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü nh»m thùc hiÖn chiÕn l­îc quan träng trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thay thÕ nhËp khÈu Tãm l¹i: XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mçi quèc gia. ChÝnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia cã thÓ gia t¨ng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng, ph¸t huy tèi ­u vµ cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ cña m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. ®ång thêi xuÊt khÈu còng lµm cho mçi quèc gia n©ng cao uy tÝn vµ vÞ nthÕ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. Mü lµ mét c­êng quèc hµng ®Çu thÕ giíi c¶ vÒ kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ. HiÖn nay víi d©n sè trªn 270 triÖu ng­êi, víi tæng s¶n phÈm quèc néi lªn tíi h¬n 10.000tû USD/n¨m, trong ®ã 80% dµnh cho ng­êi tiªu dïng. HiÖp héi cµ phª Mü ­íc tÝnh trung b×nh mçi n¨m chi kho¶ng 2 tû USD ®Ó nhËp khÈu cµ phª, trong khi ®ã cµ phª lµ mét mÆt hµng xuÊt khÈu ®Çy tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam. V× ViÖt Nam coi Mü lµ mét b¹n hµng lín lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. ChÝnh thÞ tr­êng Mü ®ang t¹o ra mét c¬ héi míi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü cã hiÖu lùc. VËy nªn, lµ nhiÖm vô cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ph¶i lµm sao x©m nhËp thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nµy. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü . I. S¬ qua vµi nÐt vÒ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam . Vµi nÐt vÒ ngµnh cµ phª ViÖt Nam . H¬n mét thÕ kû qua s¶n l­îng cµ phª ®· tr¶i qua mét thêi kú ph¸t triÓn v­ît bËc xen lÉn víi thêi kú gi¶m sót. Cµ phª ®­îc ®em vµo trång ë ViÖt Nam tõ n¨m 1857 lóc míi nhËp cµ phª vµo ViÖt Nam cµ phª ®­îc trång ë Hµ Nam, KonTum. Tuy nhiªn m·i tíi ®Çu thÕ kû 20 cµ phª míi ®­îc trång trªn quy m« t­¬ng ®èi lín ë c¸c ®ån ®iÒn cña Ph¸p t¹i §¾c l¾c, L©m §ång nh­ng tæng diÖn tÝch kh«ng qu¸ vµi ngµn hÐcta. Sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m cµ phª ®­îc trång ë c¸c n«ng tr­êng quèc doanh vµ cã thêi kú diÖn tÝch cao nhÊt lµ trªn 10.000 ha. Nh­ng ®Õn nay do ®­îc §¶ng vµ nhµ n­íc quan t©m vµ chó träng ®óng møc nªn c¶ s¶n l­îng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §Çu n¨m 80 diÖn tÝch cµ phª míi ®­îc trång lµ 7457 ha nh­ng n¨ng suÊt cµ phª kh«ng lín n¨m 1993-1994 s¶n l­îng cµ phª lµ 140.000 tÊn ®øng thø 3 ch©u ¸ sau Indonesia vµ Ên ®é, n¨m 1996 ®øng thø 4 thÕ giíi vµ ®øng thø hai ch©u ¸ vÒ cµ phª. HiÖn nay diÖn tÝch cµ phª ®· ®¹t trªn 19.000ha. Ngµnh cµ phª n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn ®¸ng kÓ tuy r»ng ngµnh cµ phª cßn gÆp khã kh¨n vÒ chÕ biÕn, c¸c c«ng nghÖ ®Ó chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt ®· ®­îc nhËp nh­ng cßn thiÕu ®ång bé. N¨m 1998 ViÖt Nam xuÊt khÈu cµ phª ®øng thø 3 trªn thÕ giíi sau Brazin vµ Colombia. HiÖn nay cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ ®¹o cña ViÖt Nam. Ngµnh cµ phª còng nh­ c¸c ngµnh s¶n xuÊt c¸c c©y c«ng nghiÖp kh¸c nã còng tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi rÊt lín. Ngµnh cµ phª t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi d©n, biÕn m«i tr­êng ®ang suy th¸i thµnh m«i tr­êng ®­îc phôc håi,... Thùc tÕ cho thÊy trong vµi n¨m gÇn ®©y viÖc trång míi vµ ph¸t triÓn c©y cµ phª, ngµnh cµ phª ®· gãp phÇn: X©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi trªn T©y Nguyªn nãi riªng vµ MiÒn Nam nãi chung. Tham gia tÝch cùc vµo c«ng cuéc ®Þnh canh ®Þnh c­ cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. T¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp chÝnh ®¸ng cho hµng triÖu lao ®éng. TÝch cùc tham gia vµo c¶i t¹o m«i sinh, phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc vµ gãp phÇn quan träng vµo an ninh quèc phßng khu vùc t©y nguyªn vµ khu vùc miÒn nói phÝa B¾c . Khai th¸c tiÒm n¨ng mÆt hµng cµ phª n«ng nghiÖp còng nh­ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam . T×nh h×nh xuÊt khÈu cña cµ phª ViÖt Nam . Trong nh÷ng n¨m võa qua s¶n l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng nhanh vµ cµ phª trë thµnh mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc cña ViÖt Nam víi gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t­¬ng ®èi cao. Cµ phª ®øng thø 2 chØ sau g¹o vÒ kim ng¹ch xuÊt n«ng s¶n . §Ó hiÓu râ h¬n t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thêi gian qua ta cã b¶ng biÓu sau: B¶ng 2: Sè l­îng gi¸ c¶ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m Sè l­îng xuÊt khÈu (1000 tÊn) Gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n (USD/tÊn) Kim ng¹ch xuÊt khÈu (1000USD) 1990 89,6 850 76160 1991 95,5 830 77650 1992 118,2 720 83664 1993 122,7 900 110430 1994 170 1746 299800 1995 218 2569 560000 1996 230 1643 420000 1997 389 1260 493526 1998 328 1550 594000 1999 428 1379 537730 2000 686 718 489000 2001 855 436 372780 Nguån: theo b¸o c¸o cña VICOFA Cã thÓ nãi r»ng s¶n l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng lªn rÊt nhanh ®iÒu nµy lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª qua c¸c n¨m theo tæng côc thèng kª n¨m 2001 s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam t¨ng m¹nh, gÇn 35% so víi n¨m 2000, ­íc ®¹t gÇn 900.000 tÊn. L­îng cµ phª xuÊt khÈu ­íc tÝnh còng t¨ng kû lôc t¨ng 33,65% so víi n¨m 2000 lªn 855.000 tÊn. Tuy nhiªn khèi l­îng xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ yÕu tè duy nhÊt t¸c ®éng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Mét yÕu tè kh¸c rÊt quan träng ®ã lµ gi¸ xuÊt khÈu. Gi¸ nµy mét phÇn phô thuéc thÞ tr­êng thÕ giíi, mét phÇn phô thuéc vµo chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ta. Ta ch­a thÓ kiÓm so¸t ®­îc gi¸ cµ phª thÕ giíi møc gi¸ nµy phô thuéc t×nh h×nh ®­îc mïa hay mÊt mïa cña Brazin. N­íc s¶n xuÊt cµ phª lín nhÊt thÕ giíi, gi¸ cµ phª ViÖt Nam dùa trªn nÒn t¶ng chÝnh lµ gi¸ cµ phª ë thÞ tr­êng Lu©n ®«n vµ Mü. Tuú tõng thêi gian nh­ng th«ng th­êng gi¸ quèc tÕ ®ã bï trõ 200-350USD/tÊn lµ gi¸ xuÊt khÈu FOB Thµnh phè HCM cña cµ phª ViÖt Nam. M­êi th¸ng ®Çu n¨m n¨m 1999 gi¸ cµ phª trªn c¸c thÞ tr­êng gi¶m m¹nh. T¹i Mü vµ Arabica gi¶m 16% tõ 2461USD/tÊn (quÝ I/1999) xuèng 1978USD/tÊn (th¸ng 10/1999). T¹i Lu©n §«n gi¸ cµ phª giao ngµy gi¶m 29,5% tõ 1758USD/tÊn –1234USD/tÊn. V× gi¸ cµ phª thÕ giíi cã ¶nh h­ëng rÊt m¹nh lªn gi¸ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam nªn thêi ®iÓm gi¸ FOB cµ phª Robusta cña ViÖt Nam lo¹i R2 rÊt m¹nh 590USD/tÊn tõ 1565USD/tÊn – 976USD/tÊn. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¸ cµ phª gi¶m m¹nh. Tr­íc hÕt lµ do nguån cung t¨ng m¹nh theo FAO tæ chøc l­¬ng thùc cña liªn hiÖp quèc s¶n l­îng cµ phª thÕ giíi vô n¨m 1998-1999 so víi vô 1997-1998 ­íc tÝnh t¨ng 9,2% t­¬ng ®­¬ng víi 8,96 triÖu bao ( mét b»ng 60 kg) ®¹t 106,63 triÖu bao trong ®ã s¶n l­îng cña Brazin t¨ng kû lôc 11,2 triÖu bao ®¹t 34,7 triÖu bao. S¶n l­îng t¨ng kû lôc vµ ®ång REAL m­êi th¸ng ®Çu n¨m 1999 ®· ®­a cµ phª xuÊt khÈu cña n­íc nµy t¨ng m¹nh. N¨m 20001 lµ n¨m ®Çy khã kh¨n vµ thö th¸ch ®èi víi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt còng nh­ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. Trong khi s¶n l­îng cµ phª t¨ng lªn nhiÒu lÇn so víi vô cµ phª tr­íc th× gi¸ cµ phª l¹i gi¶m kû lôc cïng víi sù gi¶m gi¸ cµ phª thÕ giíi ®· lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª n¨m 2001 ­íc tÝnh chØ ®¹t 372 triÖu USD, gi¶m 76,23% so víi n¨m 2000 gi¸ xuÊt khÈu cµ phª Robuta lo¹i 2 (5% ®en vµ vì ) n¨m 20001 chØ cßn ë møc 350-400USD/tÊn FOB gi¶m 52% so víi n¨m 2001. theo Vicofa ®©y lµ møc gi¸ cµ phª xuÊt khÈu thÊp nhÊt 10 n¨m qua. §©y còng lµ nguyªn nh©n lµm gi¸ cµ phª còng liªn tôc gi¶m víi tèc ®é nhanh víi møc kû lôc ch­a tõng cã. T¹i §¾c l¾c gi¸ cµ phª nh©n lo¹i mét ®· gi¶m tõ 11500®-4000®/kg xuèng 3600®/kg gi¶m h¬n 50% so víi th¸ng 1/2000. Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy lµ do thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi d­ thõa cung lín céng víi l­îng cµ phª qóa cao. Niªn vô 2000-2001 tæng s¶n l­îng cµ phª trªn thÕ giíi ®· ®¹t trªn 114 triÖu bao (ViÖt Nam s¶n xuÊt 14 triÖu bao chiÕm 12,3%) trong khi nhu cÇu tiªu dïng chØ lµ 104 triÖu bao, l­îng d­ thõa qu¸ lín khiÕn gi¸ cµ phª gi¶m liªn tôc. Cã thÓ nãi cµ phª thÞ tr­êng thÕ giíi ch­a cã dÊu hiÖu phôc håi, t×nh h×nh biÕn ®éng nµy cña thÞ tr­êng cµ phª cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc còng nh­ ®Õn thu nhËp vµ cuéc sèng cña nh÷ng ng­êi d©n trång cµ phª, ë nhiÒu n¬i ®· diÔn ra t×nh tr¹ng chÆt ph¸ cµ phª ®Ó trång nh÷ng c©y kh¸c cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n do ®ã nhµ n­íc ph¶i t×m ra biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt cµ phª trong n­íc tr¸nh g©y ra ®æ vì lín ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng kinh tÕ x· héi cña nhµ n­íc ë miÒn nói n­íc ta. Gi¸ cµ phª n­íc ta lu«n thÊp h¬n gi¸ cµ phª thÕ giíi 100-200USD/ tÊn lµ do chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ®ång ®Òu cã bao tèt bao xÊu nguyªn nh©n lµ do viÖc ¸p dông khoa häc cßn h¹n chÕ ch­a triÖt ®Ó vµ ®ang bÞ bu«ng c¶ hai kh©u s¶n xuÊt vµ kinh doanh. HiÖn t¹i c¸c hé n«ng d©n ®ang së h÷u 80% diÖn tÝch trång cµ phª trong c¶ n­íc nh­ng l¹i bÞ “t¸ch rêi” víi khoa häc kü thuËt diÔn ra mét t×nh tr¹ng “m¹nh ai nÊy lµm” bªn c¹nh ®ã ngµnh c«ng nghÖ chÕ biÕn kh«ng theo kÞp víi tèc ®é t¨ng cña s¶n l­îng do c«ng nghÖ chÕ biÕn ®· qu¸ l¹c hËu hiÖn nay cø ®Õn mïa thu ho¹ch ng­êi s¶n xuÊt lo l¾ng trong kh©u tiªu thô s¶n phÈm lµm ra, ngµnh chÕ biÕn cßn long ®ong h¬n do x­ëng chÕ biÕn kh«ng ®¸p øng næi nhu cÇu. §©y còng lµ mét nguyªn nh©n quan träng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam kh«ng ®­îc tèt. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ cµ phª ViÖt Nam th¬m ngon h¬n cµ phª Indonesia nh­ng do gi¸ thÊp h¬n nªn víi sè l­îng xuÊt khÈu 300.000tÊn th× mçi n¨m ViÖt Nam bÞ thiÖt h¹i kho¶ng 50 triÖu USD. HiÖn nay cã trªn 95% s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu v× vËy t×m ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. T¹i thêi ®iÓm nµy cµ phª ViÖt Nam ®· cã mét chç ®øng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®· cã mÆt trªn 57 n­íc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ khi më cöa nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã quan hÖ víi nhiÒu kh¸ch hµng bao gåm c¶ nh÷ng kh¸ch hµng kinh doanh cµ phª hµng ®Çu thÕ giíi nh­: §øc, Anh,... II. Thùc trng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü 1. Khã kh¨n vµ thuËn lîi khi xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. 1.1. Khã kh¨n khi xuÊt khÈu cµ phª sang mü. Mü lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ lín nhÊt toµn cÇu chi phèi rÊt m¹nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi. §Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ch¼ng nh÷ng gia t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam mµ cßn gióp chóng ta héi nhËp nhanh trong tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ. ThÞ tr­êng Mü rÊt réng nhu cÇu ®a d¹ng nh­ng tÝnh c¹nh tranh vÉn rÊt quyÕt liÖt. Tuy cµ phª cña ViÖt Nam ®­îc ­a chuéng ë Mü nªn khèi l­îng cµ phª ViÖt Nam ë Mü thêi gian qua ®· t¨ng nhanh nh­ng viÖc xuÊt khÈu cµ phª sang mü gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. Khi kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Tr­íc hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ nh÷ng ng­êi ®Õn sau so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c trªn thÞ tr­êng. Tuy cµ phª cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü ®­îc h­ëng møc thuÕ 0% nh­ng vÉn ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi cµ phª cña c¸c quèc gia kh¸c nh­: In®«nªxia, Brazin, c«l«mbia,... c¸c doanh nghiÖp cña c¸c quèc gia nµy ®· tõ l©u dµnh ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng Mü. Cµ phª lµ mÆt hµng xuÊt khÈu lín nhÊt dÉn ®Çu trong c¸c mÆt hµng cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü n¨m 2001 víi gi¸ trÞ 60,065 triÖu USD nh­ng cµ phª xuÊt khÈu l¹i cã chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh, ®¸ng chó ý lµ c¸c d¹ng h¹t n©u, ®en, xanh, qu¶ kh«, qu¶ s©u,... vÉn cßn nhiÒu lµ do ng­êi s¶n xuÊt tranh thñ h¸i cµ phª xanh khi ®Çu vô thu ho¹ch, thªm vµo ®ã qu¸ tr×nh thu h¸i cµ phª cña khu vùc tù nhiªn kh«ng ®¶m b¶o, t¹p chÊt lÉn nhiÒu kh«ng t­¬ng øng víi phÈm chÊt, h­¬ng vÞ th¬m ngon cña gièng tèt v× vËy ®· thua thiÖt vÒ gi¸ c¶ so víi c¸c n­íc kh¸c, trong b¶o qu¶n th­êng ®Ó qu¸. Tr­íc ®©y, ng­êi s¶n xuÊt th­êng xay x¸t chÕ biÕn thµnh cµ phª x« cã ®é Èm tõ 17%-20%. Do ®ã ®Ó xuÊt khÈu ng­êi xuÊt khÈu ph¶i t¸i chÕ cho cµ phª cã ®é Èm phï hîp b¶o ®¶m tiªu chuÈn xuÊt khÈu d­íi 20% nªn võa g©y thiÖt h¹i cho ng­êi s¶n xuÊt võa ¶nh h­ëng ®Õn l­îng cµ phª xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã tËp qu¸n quen xuÊt khÈu cµ phª x«, cã quy ®Þnh ®é Èm, tû lÖ h¹t ®en vì vµ cã lÉn t¹p chÊt nªn ®· kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi s¶n xuÊt n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Nh÷ng bÊt æn cña chÊt l­îng s¶n phÈm nh­ ®· nãi trªn lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho nhiÒu nhµ nhËp khÈu e ng¹i ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü - mét thÞ tr­êng khã tÝnh vµ cã c¸c b­íc kiÓm ®Þnh ngÆt nghÌo. Mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam hiÖn nay lµ søc c¹nh tranh cßn rÊt yÕu. Theo phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam th× trong hai ngµnh ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü lµ dÖt may vµ cµ phª th× tû lÖ doanh nghiÖp cã ®ñ kh¶ n¨ng trªn thÞ tr­êng Mü lµ rÊt thÊp. Nguyªn nh©n lµ do c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam chñ yÕu cã quy m« võa vµ nhá, kh¶ n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ qu¶n lý vµ kinh nghiÖm kinh doanh quèc tÕ cßn thÊp. H¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª còng ch­a n¨ng ®éng s¸ng t¹o vµ chñ ®éng trong viÖc thÝch øng víi thÞ tr­êng, ch­a x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc dµi h¹n. ViÖc thiÕu hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng kinh doanh c¸c th«ng tin vÒ nhu cÇu, gi¸ c¶, ®èi t¸c trªn thÞ tr­êng cµ phª khiÕn c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc th©m nhËp c¸c kªnh ph©n phèi trªn thÞ tr­êng Mü do ®ã dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸. Thªm vµo ®ã lµ viÖc c¸c doanh nghiÖp tù do tham gia trùc tiÕp vµo viÖc xuÊt khÈu cµ phª. HiÖn nay, c¶ n­íc cã rÊt nhiÒu mèi thu gom chÕ biÕn xuÊt khÈu cµ phª. Do ®ã, t×nh h×nh thu mua nhiÒu s¶n phÈm rÊt phøc t¹p, kh«ng tËp trung g©y nªn t×nh tr¹ng tranh mua tranh b¸n, nªn viÖc qu¶n lý sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng kh«ng ®¶m b¶o, do vËy lµm mÊt uy tÝn víi kh¸ch hµng mµ ®Æc biÖt lµ ng­êi Mülµ ng­êi gi÷ tÝn vµ ®óng hÑn, ®ång thêi gi¸ cµ phª xuÊt khÈu bÞ thua thiÖt so víi c¸c n­íc kh¸c, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ còng bÞ gi¶m sót nhiÒu. C«ng nghÖ vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn cµ phª ViÖt Nam trong mét thêi gian dµi Ýt ®­îc quan t©m ®Çy ®ñ, nªn tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp vµ chËm ®æi míi. Tæn thÊt sau thu ho¹ch cßn trªn 10%. HiÖn nay ngµnh cµ phª míi chØ cã h¬n 20 c¬ së chÕ biÕn c«ng nghiÖp hoµn chØnh chñ yÕu lµ s¬ chÕ, ®¶m b¶o chÕ biÕn kho¶ng 30% s¶n l­îng cµ phª/n¨m (100 ngh×n tÊn/n¨m), 70% cßn l¹i ®­îc s¬ chÕ t¹i c¸c hé gia ®×nh víi c«ng nghÖ chÕ biÕn ®¬n gi¶n, th« s¬ l¹c hËu, nÆng dÊu Ên kinh nghiÖm thËm chÝ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu nh­: s©n ph¬i, m¸y sÊy, kho b¶o qu¶n còng kh«ng ®ñ. Tuy vËy ch­a doanh nghiÖp ViÖt Nam nµo b¸n trùc tiÕp cho c¸c nhµ rang xay Mü lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng t×m kiÕm ®èi t¸c, më réng kh¶ n¨ng tiªu thô vµ ph©n phèi cµ phª qua c¸c ®¹i lý, më réng thÞ tr­êng cµ phª ViÖt Nam trªn ®Êt Mü. Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n trªn, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc kh¸c khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü ch­a ®­îc ho¹t ®éng. * Khã kh¨n th¸ch thøc vÒ c¹nh tranh: MÆc dï HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®em l¹i thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª trong viÖc më réng thÞ tr­êng, nh­ng HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Viªt - Mü sÏ buéc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam b­íc vµo cuéc ch¬i chung víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu, cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sÏ ph¶i chÊp nhËn sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c mÆt hµng cµ phª tõ c¸c quèc gia kh¸c, trong ®ã cã mét sè quèc gia cã mÆt hµng cµ phª rÊt ph¸t triÓn tõ l©u ®· ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng nµy nh­ : Brazil, Colombia, indonexia,... §©y lµ mét khã kh¨n kh«ng nhá buéc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ph¶i suy nghÜ thËt kü khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng réng lín vµ c¹nh tranh gay g¾t nµy, nÕu kh«ng c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ bÞ lo¹i khái cuéc ch¬i, mét cuéc ch¬i kh«ng dµnh cho nh÷ng ng­êi lµm ¨n kÐm hiÖu qña. Khã kh¨n th¸ch thøc vÒ sù kh¸c biÖt tr×nh ®é gi÷a hai quèc gia : Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a hai n­íc rÊt chªnh lÖch, l¹i cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ x· héi, vÒ quan niÖm vÒ tËp qu¸n, së thÝch vµ thÞ hiÕu,... nÕu kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng nh©n tè nµy th× rÊt cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng n«n nãng sèt ruét hoÆc chñ quan hay c¶ bi quan trong khi gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ ph¸t sinh khi quan hÖ víi Mü. * Khã kh¨n th¸ch thøc vÒ yªu cÇu c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt : HÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam cßn ch­a hoµn chØnh vµ ch­a ®ång bé, cßn cã nhiÒu ®iÓm cßn ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. §iÒu nµy c¶n trë qu¸ tr×nh thùc thi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü vµ sÏ g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. 1.2. ThuËn lîi khi xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü . Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n trªn th× viÖc xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü còng cã nhiÒu thuËn lîi, kÓ tõ khi Mü b·i bá lÖnh cÊm vËn th­¬ng m¹i ®èi víi ViÖt Nam, quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhanh chãng. §Æc biÖt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt - Mü ®­îc ký kÕt chÝnh thøc vµ cã hiÖu lùc ngµy 12-12-2001, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã c¬ héi rÊt lín trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng Mü, ®Æc biÖt lµ mÆt hµng cµ phª - mét trong nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ vµ thÞ tr­êng Mü cã nhu cÇu rÊt lín. ViÖt Nam cã nh÷ng thuËn lîi khi xuÊt khÈu cµ phª sang Mü : Thø nhÊt - vÒ khÝ hËu: N­íc ta tr¶i dµi qua 15 vÜ ®é tõ 8o30 ®Õn 23o22 cã khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm, chÞu ¶nh h­ëng s©u s¾c cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa l­îng m­a nhiÒu, ®é Èm kh«ng khÝ cao, bøc x¹ lín, giã trung b×nh,... thuéc vïng ®Êt thÝch hîp víi viÖc trång c©y cµ phª. Do ®ã ViÖt Nam cã hai lo¹i cµ phª ®­îc trång lµ cµ phª vèi vµ cµ phª chÌ. Cµ phª chÌ ­a thêi tiÕt m¸t, c­êng ®é ¸nh s¸ng thÊp vµ chÞu nhiÖt ®é thÊp h¬n cµ phª vèi kho¶ng 5o-7o C do vËy nã ®­îc trång chñ yÕu ë MiÒn B¾c. Cµ phª vèi ­a thêi tiÕt nãng, Èm, ¸nh s¸ng dåi dµo nªn ®­îc trång nhiÒu ë c¸c tØnh MiÒn Nam. M«i tr­êng sinh th¸i cña ViÖt Nam ph¸t triÓn kh¸ phï hîp víi viÖc ph¸t triÓn c©y cµ phª. §iÒu kiÖn tù nhiªn ­u ®·i cho khu vùc T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé cho phÐp ph¸t triÓn c©y cµ phª theo h­íng tËp trung chuyªn m«n ho¸, t¹o ra mét vïng c©y cµ phª ph¸t triÓn ®¶m b¶o sè l­îng chÊt l­îng s¶n phÈm phôc vô c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®ång thêi sù ph©n bè ®Êt ®ai däc chiÒu dµi ®Êt n­íc cho phÐp ph¸t triÓn c©y cµ phª trªn ph¹m vi réng nªn mÆc dï møc ®Çu t­ th©m canh ch­a cao nh­ng n¨ng xuÊt ®· ®¹t rÊt ®¸ng kÓ. Thø hai - vÒ ®Êt ®ai : §Êt n«ng nghiÖp n­íc ta tuy rÊt h¹n chÕ vÒ diÖn tÝch (kho¶ng 7,3 triÖu ha) nh­ng l¹i t­¬ng ®èi tèt vÒ chÊt l­îng phong phó vÒ chñng lo¹i (cã 14 nhãm bao gåm 64 lo¹i ®Êt) nãi chung ®Êt cã tÇng canh t¸c dµy, kÕt cÊu t¬i xèp, chÊt dinh d­ìng trong ®Êt kh¸ cao,.... Cho phÐp ph¸t triÓn mét tËp hîp c¸c lo¹i c©y trång phong phó. ViÖt Nam cã nhiÒu lo¹i ®Êt thÝch hîp cho c©y c«ng nghiÖp c©y n«ng nghiÖp dµi ngµy nãi chung vµ c©y cµ phª nãi riªng. Tr­íc tiªn cÇn ph¶i kÓ ®Õn lo¹i ®Êt ®á Bazan víi tr÷ l­îng kho¶ng 2,3 triªu ha ph©n bè réng kh¾p n­íc ®Æc biÖt tËp trung ë vïng t©y nguyªn §«ng Nam Bé. §Êt ®á Bazan lµ lo¹i ®Êt lý t­ëng cho nhiÒu lo¹i c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy trong ®ã cã c©y cµ phª bëi v× nã cã tÝnh chÊt nh­: cã chÊt l­îng tèt t¬i xèp, dÔ tho¸t n­íc, tÇng n­íc canh t¸c dµy, hµm l­îng c¸c chÊt canh t¸c, chÊt mïn, kho¸ng vËt,... Sau ®Êt badan lµ lo¹i ®Êt ®á vµng, ®Êt x¸m ®Êt ®en,... ®­îc ph©n bè kh¾p n­íc. Nh­ vËy m«i tr­êng sinh th¸i khÝ hËu vµ ®Êt ®ai n­íc ta kh¸ phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña c©y cµ phª ®iÒu kiÖn tù nhiªn ­u ®·i c¸c vïng T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé cho phÐp ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y cµ phª theo h­íng tËp trung chuyªn m«n ho¸ vµ th©m canh ho¸, t¹o ra c¸c vïng cµ phª cã s¶n l­îng lín chÊt l­îng cao vµ chñ yÕu cho xuÊt khÈu. Ngoµi ra c¸c lo¹i cµ phª cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao phï hîp víi c¸c tØnh trung du, MiÒn nói phÝa B¾c lµ lo¹i tiÒm n¨ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt thay ®æi c¬ cÊu mÆt hµng cµ phª t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Thø ba - vÒ chñ ch­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc : §¶ng vµ nhµ n­íc rÊt quan t©m ®Õn ngµnh cµ phª, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu mòi nhän cña ®Êt n­íc trong thêi kú ®Çu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. V× vËy ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®¸ng kÓ hç trî m¹nh mÏ cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ®Êt n­íc ta. Thø t­ - vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu : Tr­íc ®©y cµ phª xuÊt khÈu cña ta chñ yÕu lµ sang c¸c n­íc XHCN d­íi h×nh thøc hµng ®æi hµng . HiÖn nay nhê chÝnh s¸ch më cöa cña nÒn kinh tÕ nªn quan hÖ bu«n b¸n cña ViÖt Nam ®· ®­îc më réng ra kh¾p c¸c ch©u lôc. Riªng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã mÆt hÇu hÕt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. HiÖn nay ë Ch©u ¸ ViÖt Nam ®· v­ît qua Indonexia ®øng sè mét vÒ xuÊt khÈu cµ phª vµ chiÕm vÞ trÝ thø 2 trªn thÕ giíi sau Brazil. ViÖt Nam vµ Indonexia, lµ hai n­íc chÝnh s¶n xuÊt cµ phª ë Ch©u ¸ nh­ng do vô cµ phª ë hai n­íc ng­îc nhau: ë ViÖt Nam tõ th¸ng t­ ®Õn th¸ng m­êi cßn ë indonexia tõ th¸ng m­êi ®Õn th¸ng t­, cho nªn ë Ch©u ¸ hiÖn nay ViÖt Nam kh«ng cã ®èi thñ c¹nh tranh. Thø n¨m- lîi thÕ vÒ chi phÝ thÊp : Do khu vùc s¶n xuÊt cµ phª cña ViÖt Nam gÇn c¶ng biÓn nªn chi phÝ vËn chuyÓn thÊp lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt xuèng thÊp h¬n chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c n­íc kh¸c. Víi nh÷ng lîi thÕ ë trªn nÕu ViÖt Nam biÕt c¸ch kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª, ®ång thêi tËn dông vµ ph¸t huy triÖt ®Ó nh÷ng lîi thÕ s½n cã sÏ gãp phÇn lµm chi phÝ s¶n xuÊt cµ phª thÊp h¬n c¸c n­íc kh¸c. §©y chÝnh lµ nh÷ng thuËn lîi cho cµ phª ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cµ phª cña Mü ngay c¶ khi thÞ tr­êng nµy ®ang khñng ho¶ng thõa. Do chó träng ®Çu t­ th©m canh nªn cµ phª ViÖt Nam cã n¨ng suÊt lín vµ ®øng hµng ®Çu thÕ giíi liªn tôc nhiÒu n¨m nay n¨ng xuÊt t¨ng râ rÖt tõ 600-700kg nh©n / 1ha nay ®¹t b×nh qu©n 1-4 tÊn nh©n /1ha. §©ylµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cµ phª ViÖt Nam trong viÖc xuÊt khÈu cµ phª sang Mü v× Mü lµ mét kh¸ch hµng lµm viÖc rÊt gi÷ ch÷ tÝn vµ ®óng giê. V× vËy víi n¨ng xuÊt cao vµ s¶n l­îng lín ta cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu giao hµng cña kh¸ch vµ gi÷ ®­îc mèi quan hÖ l©u dµi víi hä t¹o thuËn lîi trong viÖc bu«n b¸n sau nµy. Mét thuËn lîi kh«ng kÓ ®Õn lµ viÖc Mü ¸p dông møc thuÕ xuÊt 0% cho ViÖt Nam vµ kh«ng ¸p dông bÊt cø h¹ng ng¹ch nµo cho viÖc nhËp khÈu cµ phª tõ mäi nguån xuÊt xø dï cã ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc hay kh«ng. Cµ phª xuÊt khÈu sang Mü n¨m 2001 ®¹t 60,065 triÖu USD. Do cµ phª cña ViÖt Nam ®­îc ­a chuéng ë Mü nªn khèi l­îng cµ phª ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü thêi gian qua ®· t¨ng nhanh v× vËy Mü ®­îc xem lµ thÞ tr­êng tù do kh«ng cã bÊt cø sù ng¨n c¶n vµ b¶o hé nµo tõ phÝa chÝnh phñ chØ cã sù c¹nh tranh nhau vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng cµ phª mµ th«i. Thø s¸u - thuËn lîi sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Viªt-Mü ®­îc thùc thi: HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt - Mü ®· ®­îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 10/12/2001 ®· ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn míi trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai n­íc kÕt thóc mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n l©u dµi vµ kiªn tr× cña c¶ hai bªn qua bèn n¨m th­¬ng l­îng vµ chÝn vßng ®µm ph¸n. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong viÖc më réng thÞ tr­êng tiªu thô c¶ vÒ ph¹m vi ®Þa lý c¶ vÒ khèi l­îng søc mua còng nh­ sè l­îng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng t¹o c¬ héi cho doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trªn thÞ tr­êng Mü. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü thùc thi sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi khu vùc kÓ c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ Mü yªn t©m gia t¨ng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nãi chung vµ vµo ngµnh c«ng nghiÖp cµ phª nãi riªng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng, tõ kh©u s¶n xuÊt thu h¸i ®Õn ®ãng gãi,... §Ó cµ phª ViÖt Nam cã chç ®øng ngµy cµng v÷ng ch¾c vµ sau ®ã xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, cïng víi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Viªt - Mü sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp Mü t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam h¬n n÷a. §iÒu nµy gãp phÇn t¨ng c­êng tiÕp thu khoa häc kü thuËt vµ tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn trªn thÕ giíi ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam nãi chung vµ cña ngµnh cµ phª nãi riªng, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ søc c¹nh tranh cña mÆt hµng cµ phª trªn thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng. 2.C¬ cÊu mÆt hµng cµ phª xuÊt khÈu vµo Mü . ViÖt Nam chñ yÕu trång cµ phª Robuta kho¶ng 95% diÖn tÝch trong khi thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng Mü l¹i chuéng gièng cµ phª arabica h¬n mÆc dï gi¸ b¸n lo¹i cµ phª nµy trªn thÞ tr­êng thÕ giíi th­êng cao h¬n 1,5 lÇn cµ phª robuta Riªng víi cµ phª robutta ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu lµ lo¹i 2 chiÕm 80% theo b¸o c¸o cña Vicofa gi¸ cµ phª lo¹i 2 robuta lo¹i 2 (5% ®en vµ vì) n¨m 2001 chØ cßn ë 350-400USD/tÊn. Do chÊt l­îng kh«ng cao cã ®Õn 5%h¹t ®en vµ h¹t vì nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thu ®­îc thÊp h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c Bªn c¹nh ®ã Mü lµ thÞ tr­êng khã tÝnh ®ßi hái chÊt l­îng cao nÕu ViÖt Nam kh«ng cè g¾ng n©ng cao chÊt l­îng cµ phª thùc hiÖn xuÊt khÈu lo¹i 1 chiÕm tû träng cao h¬n th× khã ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng nµy vµ còng nh­ khã duy tr× ®­îc møc kim ng¹ch hiÖn nay. HiÖn Mü ®ang lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu cµ phª h¹t lín nhÊt cña ViÖt Nam chiÕm trªn 25% tæng sè cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 3. T×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª sang Mü cña ViÖt Nam Tõ l©u nay h­¬ng vÞ cµ phª ViÖt Nam ®· thùc sù chinh phôc ®­îc hµng triÖu ng­êi sµnh ®iÖu vÒ lo¹i Èm thùc nµy trong n­íc vµ quèc tÕ. Cµ phª ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt khÈu sang nhiÒu thÞ tr­êng c¸c n­íc trªn thÕ giíi nh­ §øc, Hµ lan,...§Æc biÖt lµ n¨m 1999, ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu khai th¸c thÞ tr­êng míi ®Çy tiÒm n¨ng vÒ cµ phª lµ Mü. Cho ®Õn nay Mü ®· v­ît lªn thµnh thÞ tr­êng nhËp khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. Cã thÓ chia t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam thµnh c¸c giai ®o¹n víi nh÷ng ®Æc ®iÓm sau tr­íc n¨m 1990 ViÖt Nam vÉn ch­a thùc hiÖn ®­îc xuÊt khÈu cµ phª vµo Mü mµ ph¶i xuÊt khÈu qua trung gian trong ®ã Singapo nhËp khÈu kho¶ng 50% tæng s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng n¨m Tõ khi Mü bá cÊm vËn ViÖt Nam ®Õn nay ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®­îc sang 52 n­íc trªn thÕ giíi trong ®ã chñ yÕu lµ xuÊt khÈu trùc tiÕp chØ cã 18 % lµ xuÊt khÈu qua c¸c thÞ tr­êng trung chuyÓn, ngµy cµng cã nhiÒu c¹nh tranh tËp ®oµn th­¬ng m¹i chuyªn bu«n b¸n cµ phª cña Mü vµ ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam ®Ó theo dâi t×nh h×nh thu mua cµ phª tiªu biÓu ®ã lµ: Miran Corporation, Cargill Corporation,... c¸c c«ng ty nµy thay mÆt tËp ®oµn trùc tiÕp ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam. Gi¸ mua b¸n cµ phª ®­îc ¸p dông trong c¸c tr­êng hîp nµy th­êng lµ: FOB, FCA . Theo ®ã c¸c c«ng ty Mü tù lo vËn chuyÓn cµ phª. N¨m 2001 xuÊt khÈu cµ phª sang Mü ®¹t 100.000 tÊn chiÕm h¬n 20% tæng khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong n¨m B¶ng 3: XuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang Mü (®¬n vÞ:1000USD) N¨m 94 95 96 97 98 99 2000 2001 GT 30.125 103.600 109.48 90.045 125.13 59.211 69.962 60.065 Tû träng (%) 8.5 51.8 53.6 24.2 24.1 9.8 9.5 5.6 Nguån: Tæng côc h¶i quan ViÖt Nam 2001 Qua b¶ng sè liÖu trªn, cã thÓ thÓ mÆt hµng cµ phª cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµo Mü t­¬ng ®èi æn ®Þnh, chiÕm tû träng ®¸ng kÓ vµ kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng Mü. Trong nhiÒu n¨m tíi cµ phª vÉn sÏ lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi nãi chung cña ViÖt Nam . HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü cã hiÖu lùc tõ ngµy 10/12/2001 ®· më ra c¬ héi t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao nhÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp trong sè c¸c ngµnh hµng cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi lµ Mü. MÆt hµng cµ phª cña ViÖt Nam dï thuÕ kh«ng gi¶m do thuÕ nhËp khÈu ë Mü hiÖn ®· gÇn b»ng møc thuÕ ë quy chÕ quan hÖ b×nh th­êng (NTR), nÕu xóc tiÕn th­¬ng m¹i tèt, th× gi¸ trÞ cµ phª xuÊt khÈu hoµn toµn cã thÓ v­ît møc 60,065 triÖu USD mµ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc khi xuÊt khÈu sang Mü n¨m 2001. 4. Nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü 4.1. Nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®­îc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang Mü MÆc dï thÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng t­¬ng ®èi míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam nh­ng trong thêi gian qua, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng khÝch lÖ. Mét lµ: CÇn ghi nhËn sù gia t¨ng sè l­îng vµ gi¸ trÞ cña mÆt hµng cµ phª xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü t¨ng qua c¸c n¨m (B¶ng 3) NÕu nh­ n¨m 1994 gi¸ trÞ cµ phª xuÊt sang Mü lµ 30.125 triÖu USD th× n¨m 1995 ®¹t 103.6 triÖu USD, t¨ng h¬n gÊp 3 lÇn. §Õn n¨m 1998 Mü trë thµnh n¬i tiªu thô cµ phª hµng ®Çu cña ViÖt Nam, gi¸ trÞ cµ phª xuÊt khÈu ®¹t 125.13 triÖu USD cao nhÊt trong 5 n¨m, chiÕm 24,1% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. Tuy nhiªn sang n¨m 2000 vµ 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü gi¶m m¹nh, nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi bÞ mÊt gi¸, do ®ã ®· ¶nh h­ëng tíi gi¸ cµ phª cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng Mü ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng thÞ tr­êng quan träng nhÊt cña ngµnh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. NÕu nh­ tr­íc cÊm vËn ViÖt Nam vÉn ch­a xuÊt khÈu cµ phª trùc tiÕp vµo Mü mµ ph¶i xuÊt khÈu qua trung gian, trong ®ã Singapo nhËp khÈu kho¶ng 50% tæng s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng n¨m, th× cho ®Õn nay Mü trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª lín thø hai cña ViÖt Nam chØ sau Thuþ Sü, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cµ phª vµo thÞ tr­êng Mü ®Òu chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. Hai lµ: c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®ang dÇn t¹o ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng Mü vµ tõng b­íc th©m nhËp s©u h¬n vµo thÞ tr­êng nµy. Nh÷ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ®· thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ th­¬ng m¹i chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp Mü, nÕu nh­ tr­íc cÊm vËn, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam chØ cã thÓ ®­a cµ phª vµo thÞ tr­êng Mü th«ng qua mét n­íc trung gian th× trong giai ®o¹n tiÕp theo ®· cã nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu cµ phª trùc tiÕp cho c¸c nhµ nhËp khÈu Mü. Ba lµ: Kinh nghiÖm th©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, biÓu hiÖn qua kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª t¨ng lªn kh«ng ngõng, §©y lµ ®iÒu ®¸ng khÝch lÖ xÐt trong bèi c¶nh Mü lµ mét thÞ tr­êng lín m¹nh,cã m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t, c¸c tiªu chuÈn kh¾t khe, cµ phª ViÖt Nam lu«n ph¶i c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ m¹nh kh¸c nh­: Brazin, Colombia,... Do ®ã, viÖc xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü chøng tá r»ng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng trong viÖc t×m hiÓu, häc hái kinh nghiÖm cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ®i tr­íc, tõ ®ã dÉn tíi sù tr­ëng thµnh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam bªn c¹nh nh÷ng gi¸ trÞ thu ®­îc. Bèn lµ: ViÖc th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü cßn gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam n©ng cao chÊt l­îng cµ phª, tiÕp nhËn ®­îc c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, häc tËp ®­îc c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý, n©ng cao uy tÝn vµ kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng. Trªn c¬ së ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam cã thÓ gia t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü Nh÷ng thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam trong viÖc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü trong thêi gian qua ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. 4.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ cßn tån t¹i trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang Mü. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü thêi gian qua cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ. Thø nhÊt: MÆc dï cã sù gia t¨ng vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ nh­ng nh×n chung quy m« mÆt hµng cµ phª cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü cßn nhá bÐ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam vµ quy m« cña thÞ tr­êng Mü. HiÖp héi cµ phª Mü ­íc tÝnh r»ng hµng n¨m Mü bá ra kho¶ng 2 tû ®« la ®Ó nhËp khÈu cµ phª trong khi ®ã n¨m 2001 gi¸ trÞ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sang Mü ®¹t 60,065 triÖu USD cho thÊy quy m« ho¹t ®éng th©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam cßn khiªm tèn, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü chiÕm mét tû träng kh¸ nhá trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cµ phª cña Mü hµng n¨m. Thø hai: Cµ phª cña ViÖt Nam ®­îc xuÊt sang thÞ tr­êng Mü chñ yÕu lµ cµ phª th«, møc ®é gia c«ng chÕ biÕn thÊp, chÊt l­îng l¹i ch­a cao, v× vËy trong mét sè tr­êng hîp cµ phª cña ViÖt Nam do kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn ngÆt nghÌo cña Mü nªn ®· bÞ t¸i xuÊt, hoÆc ch­a hÊp dÉn ®­îc ng­êi tiªu dïng. Thø ba: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ. Qu¸ tr×nh xuÊt khÈu cµ phª vµo thÞ tr­êng Mü ®· béc lé ra c¸c ®iÓm cßn yÕu cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. §ã lµ quy m« vÒ vèn, n¨ng lùc s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng thu mua cña c¸c doanh nghiÖp cßn nhá, thÊp vµ kh¶ n¨ng liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cßn kÐm nªn khã ®¸p øng ®­îc c¸c ®¬n ®Æt hµng cña c¸c doanh nghiÖp Mü vèn lu«n lín vÒ sè l­îng l¹i ®ßi hái thêi gian giao hµng ng¾n. c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam cßn thiÕu kinh nghiÖm kinh doanh, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, uy tÝn ch­a cao trªn thÞ tr­êng cµ phª do ®ã trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª sang Mü th­êng hay gÆp c¸c tr­êng hîp bÞ Ðp gi¸, giao hµng kh«ng ®óng thêi h¹n, thêi ®iÓm mïa vô. 4.3. Nguyªn nh©n. C¸c h¹n chÕ trªn do nhiÒu nguyªn nh©n, c¶ nguyªn nh©n chñ quan vµ nguyªn nh©n kh¸ch quan. Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña chóng ta lµ ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ph¶i t×m c¸ch h¹n chÕ, cßn nguyªn nh©n chñ quan lµ c¸i chóng ta cã thÓ kh¾c phôc ®­îc. Theo c¸ch xem xÐt nµy ta cã thÓ chia nguyªn nh©n tõ phÝa nhµ n­íc vµ c¸c nguyªn nh©n tõ c¸c doanh nghiÖp. XÐt vÒ phÝa nhµ n­íc : MÆc dï Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü song vÉn cßn nhiÒu tån t¹i. HiÖn nay viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, cung cÊp c¸c th«ng tin cËp nhËp vÒ gi¸ c¶, vÒ ®èi t¸c trªn thÞ tr­êng Mü cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª nhµ n­íc cã lµm nh­ng ch­a lµm ®­îc tèt, ch­a thùc sù cËp nhËt. Nhµ n­íc cßn thiÕu c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ thÞ tr­êng vÒ c«ng nghÖ, ®Çu t­ ®Ó hç trî cho th©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam. C¸c ®ßn bÈy kinh tÕ, c¸c biÖn ph¸p hç trî xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü ch­a ®­îc thùc hiÖn theo mét kÕ ho¹ch tæng thÓ, tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®· lµm gi¶m ®i hiÖu qu¶ vµ tÝnh t­¬ng hç cña chóng cho ho¹t ®éng th©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam. MÆt kh¸c, do lÞch sö ®en tèi trong quan hÖ gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Mü trong mét thêi gian kh¸ dµi nªn ViÖt Nam hÇu nh­ kh«ng cã quan hÖ kinh tÕ víi Mü vµ do ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®· bá ngá mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng khæng lå nh­ thÞ tr­êng Mü. XÐt vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp : Tr­íc tiªn cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü lµ c«ng viÖc cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª, nhµ n­íc chØ ®ãng vai trß hç trî ®iÒu tiÕt b»ng c¸c c«ng cô vÜ m«. Do ®ã nh÷ng h¹n chÕ trªn phÇn nhiÒu lµ do kh¶ n¨ng vÒ vèn, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, n¨ng lùc c«ng nghÖ, qu¶n lý vµ kinh nghiÖm kinh doanh quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cßn thÊp. Thªm vµo ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam nãi chung vÉn ch­a lµm quen ®­îc víi mét thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi vµ c¹nh tranh rÊt gay ng¾t, do Mü lµ thµnh viªn cña WTO nªn trªn thÞ tr­êng Mü cã rÊt nhiÒu ®èi thñ cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam vµ ®a phÇn hä cßn h­ëng c¸c ­u ®·i. §©y lµ mét thiÖt thßi lín cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam còng ch­a n¨ng ®éng s¸ng t¹o vµ chñ ®éng trong viÖc thÝch øng víi thÞ tr­êng Mü, ch­a x©y dùng ®­îc cho m×nh mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn dµi h¹n. ViÖc thiÕu hiÓu biÕt m«i tr­êng kinh doanh c¸c th«ng tin vÒ gi¸ c¶, ®èi t¸c trªn thÞ tr­êng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª khã kh¨n trong viÖc th©m nhËp c¸c kªnh ph©n phèi cña Mü do ®ã dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸. MÆc dï cã quy m« nhá kh¶ n¨ng thu gom h¹n chÕ nh­ng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam lai ch­a cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau nªn khã ®¸p øng ®­îc c¸c ®¬n ®Æt hµng cña c¸c doanh nghiÖp Mü vèn lu«n ®ßi hái vÒ sè l­îng vµ thêi gian giao hµng ng¾n. NhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª do kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu khèi l­îng còng nh­ thêi gian giao hµng nªn ®· kh«ng d¸m ký hîp ®ång, bá lì c¬ héi trong giao dÞch hoÆc trong ký kÕt. Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. I. C¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ n­íc. 1 .Gi¶i ph¸p t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. TiÕp tôc cñng cè vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ toµn diÖn gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Mü. Trong thêi ®¹i ngµy nay, chÝnh trÞ vµ kinh tÕ lµ hai vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt víi nhau. ViÖc khai th«ng vµ ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ chÝnh trÞ sÏ lµ tiÒn ®Ò më réng c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c vÒ kinh tÕ. §èi víi ViÖt Nam quan hÖ chÝnh trÞ b×nh th­êng víi Mü kh«ng chØ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung cµ phª nãi riªng sang thÞ tr­êng Mü, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh cµ phª tÝch cùc thùc hiÖn héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ t¨ng c­êng vÞ thÕ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn cÇn nhËn thøc r»ng quan hÖ chÝnh víi Mü lu«n lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ nh¹y c¶m do cßn tån t¹i nhiÒu sù kh¸c biÖt vÒ quan ®iÓm gi÷a hai n­íc. §ång thêi ë Mü cßn cã nhiÒu thÕ lùc ch­a tõ bá ©m m­u vµ nh÷ng thñ ®o¹n nh»m c¶n trë vµ ph¸ ho¹i qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸ quan hÖ vµ ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai n­íc, ®iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ xuÊt khÈu cµ phª nãi riªng cña ViÖt Nam, ngµnh cµ phª ViÖt Nam hiÖn nay coi Mü lµ mét thÞ tr­êng hÕt søc quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña m×nh bëi Mü lµ mét thÞ tr­êng khæng lå, cã søc tiªu dïng vµ søc mua rÊt lín. V× vËy nhµ n­íc cÇn ph¶i tiÕp tôc cñng cè vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ toµn diÖn gi÷a hai n­íc ®Ó t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü. 2. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng sù hæ trî víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam. Nh­ ta ®· biÕt kinh doanh ë Mü lµ cùc kú khã kh¨n do thÞ tr­êng nµy qu¸ réng lín, hÖ thèng ph¸p luËt cña Mü kh¸ phøc t¹p trong khi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam míi tiÕp cËn thÞ tr­êng nµy nªn sù hiÓu biÕt còng nh­ kinh nghiÖm tiÕp cËn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Kinh doanh cµ phª cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay chñ yÕu b»ng h×nh thøc mua b¸n hîp ®ång kú h¹n gi¸ c¶ ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo gi¸ cµ phª giao dÞch trong ngµy cña thÞ tr­êng cµ phª Lu©n ®«n ®èi víi cµ phª Rubusta vµ thÞ tr­êng New York ®èi víi cµ phª Arabia . YÕu tè quan träng nhÊt cña h×nh thøc kinh doanh nµy lµ th«ng tin vµ d÷ liÖu chÝnh x¸c, kÞp thêi vÒ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi ®Ó lµm c¬ së ph©n tÝch dù ®o¸n thÞ tr­êng , ra quyÕt ®Þnh mua b¸n. ®©y lµ ®iÒu quan träng nhÊt vµ còng lµ ®iÒu chóng ta ®ang thiÕu nguån tin h¹n hÑp nhÊt vÒ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cã ®­îc lµ mua tõ h·ng tin Rauter. Tõ nguån tin nµy vµ mét sè nguån tin h¹n chÕ kh¸c kÕt hîp vãi kinh nghiÖm, c¶m tÝnh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó quyÕt ®Þnh mua b¸n ®Çy rñi ro. Nh­ vËy ®Ó n©ng cao xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü nhµ n­íc nªn tæ chøc tèt hÖ thèng thu nhËp, xö lý th«ng tin vµ cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª lµm c¬ së ra quyÕt ®Þnh mua b¸n vµ tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro tæn thÊt trong kinh doanh tíi møc thÊp nhÊt cã thÓ. §Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy mét mÆt Bé th­¬ng m¹i vµ th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Mü ph¶i lµm tèt nhiÖm vô thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü ®Ó ®Þnh h­íng cho c«ng viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. MÆt kh¸c chÝnh phñ cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª tiÕn hµnh më v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i t¹i Mü, nh»m cñng cè vµ khuÕch tr­¬ng mÆt hµng cµ phª t¹i thÞ tr­êng nµy, ®ång thêi tiÕn hµnh thµnh lËp c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i thuéc chÝnh phñ t¹i Mü ®Ó lµm cÇu hç trî mèi quan hÖ gi­· hai n­íc nãi chung, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng. ¸p dông c¸c biÖn ph¸p vµ khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü. §Ó gia t¨ng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü, viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ hç trî cÇn thiÕt tõ phÝa nhµ n­íc lµ hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, doanh nghiÖp míi tham gia xuÊt khÈu cµ phª . Nhµ n­íc cã thÓ hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch t¹o nguån vèn chÝnh s¸ch l·i xuÊt chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i hiÖn nay viÖc vay vèn ng©n hµng xuÊt khÈu cµ phª ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, trong khi ®ã c¸c ng©n hµng l¹i cã t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, v× vËy ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc cho vay, quy ®Þnh vÒ tµi s¶n thÕ chÊp,...lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cã thÓ tiÕp nhËn nguån vèn râ rµng h¬n, cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ s¶n xuÊt tèt h¬n. Cµ phª lµ mét mÆt hµng cã sè l­îng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü rÊt lín nh­ng gi¸ c¶ l¹i rÊt kh«ng æn ®Þnh do sù biÕn ®éng kh¸ lín, cña quan hÖ cung cÇu cµ phª vµ gi¸ c¶ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. HiÖn nay gi¸ cµ phª gi¶m tíi møc thÊp kû lôc trong vßng 10 n¨m qua, v× vËy nhµ n­íc nªn sö dông hiÖu qu¶ c¸c quü b×nh æn gi¸ c¶ nh»m thùc hiÖn hç trî gi¸ vµ h¹n chÕ bít rñi ro trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª. Ngoµi ra cÇn thùc hiÖn hç trî vÒ vèn cho ng­êi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª th«ng qua c¸c tµi trî xuÊt khÈu ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn ng©n s¸ch cña nhµ n­íc vµ ®­îc ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª, tr¸nh t×nh tr¹ng chÆt ph¸ cµ phª hiÖn nay ®Ó trång c¸c lo¹i c©y kh¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n vµ æn ®Þnh h¬n khi cµ phª ®ang xuèng gi¸ ë møc rÊt thÊp. Tuy nhiªn c¸c quü nµy ph¶i ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn nh­ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng û l¹i cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký, kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc ®èi víi mÆt hµng cµ phª xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª trong viÖc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng trªn thÞ tr­êng Mü §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu n©ng cao chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü, nhµ n­íc cÇn hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ th«ng qua cung cÊp th«ng tin vÒ c«ng nghÖ vµ ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký, kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc ®èi víi mÆt hµng cµ phª xuÊt khÈu. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã nhµ n­íc nªn thµnh lËp ng©n hµng d÷ liÖu c«ng nghÖ ®Ó cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª nh÷ng d÷ liÖu tham kh¶o cËp nhËt nhÊt vÒ lÜnh vùc c«ng nghÖ tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. ViÖc ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký vµ kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc ®èi víi mÆt hµng cµ phª xuÊt khÈu sÏ võa thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª quan t©m h¬n n÷a ®Õn c¸c vÊn ®Ò c«ng nghÖ (®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¹ch), võa n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, võa n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña mÆt hµng cµ phª trªn thÞ tr­êng Mü. §èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª, viÖc ®¹t ®­îc chøng chØ vÒ c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng quèc tÕ ISO (9000,9002) sÏ lµ giÊy th«ng hµnh ®­a cµ phª ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. Ngoµi nh÷ng chÊt l­îng tiªu chuÈn th«ng th­êng ®­îc ¸p dông réng r·i trªn thÕ giíi, Mü cßn cã rÊt nhiÒu tiªu chuÈn rÊt kh¾t khe mµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng n¾m b¾t ®­îc. V× vËy nhµ n­íc nªn cã c¸c biÖn ph¸p nh­ tæ chøc giíi thiÖu hoÆc tËp huÊn vÒ néi dung c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª. II. C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa doanh nghiÖp. 1. TÝch cùc t×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng Mü, t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Nh­ trªn ®· tr×nh bµy, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu g©y trë ng¹i ®èi víi xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü lµ viÖc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thiÕu th«ng tin, thiÕu hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng nµy. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª muèn th©m nhËp thËt tèt vµo thÞ tr­êng nµy th× tr­íc hÕt cÇn ph¶i t×m hiÓu m«i tr­êng ph¸p lý (®Æc biÖt lµ luËt ph¸p Mü liªn quan ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu cµ phª), th«ng tin vÒ c¸c ngµnh hµng, th«ng tin vÒ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cµ phª ë Mü, tËp qu¸n bu«n b¸n kiÓu Mü, gi¸ c¶, chÊt l­îng s¶n phÈm, thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi Mü, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng Mü c¶ vÒ sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng. ViÖc am hiÓu thÞ tr­êng Mü nãi chung vµ hÖ thèng ph¸p luËt Mü nãi riªng sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª lùa chän ®­îc nh÷ng ®èi t¸c kinh doanh vµ c¸c kªnh th©m nhËp thÞ tr­êng thÝch hîp, tr¸nh ®­îc nh÷ng sai lÇm hoÆc nh÷ng rñi ro ®¸ng tiÕc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª do kh«ng hiÓu râ ®­îc luËt ®Þnh cña Mü. Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cã thÓ t×m hiÓu vµ nhËn ®­îc dÞch vô t­ vÊn vÒ hÖ thèng ph¸p luËt Mü th«ng qua c¸c tæ chøc trong n­íc nh­ bé th­¬ng m¹i, c¬ quan th­¬ng vô Mü t¹i ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª lín cã h­íng lµm ¨n l©u dµi vµ æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng Mü nªn lËp v¨n phßng ®¹i diÖn trªn thÞ tr­êng nµy. C¸c v¨n phßng cã nhiÖm vô t×m kiÕm c¸c ®èi t¸c kinh doanh, t×m hiÓu thÞ tr­êng Mü, biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶, nhu cÇu vÒ ng­êi tiªu dïng ®Ó cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü nh»m ®Þnh h­íng râ rµng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü cã ®­îc hiÖu qu¶ h¬n. 2.N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mÆt hµng cµ phª ViÖt Nam. N©ng cao chÊt l­îng cµ phª, t¨ng c­êng qu¶n lý chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu. Do Mü lµ mét thÞ tr­êng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm nªn muèn ®Ó mÆt hµng cµ phª cña ViÖt Nam xuÊt khÈu ngµy mét nhiÒu h¬n vµo thÞ tr­êng Mü th× c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ph¶i ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn, x©y dùng vµ n©ng cÊp thiÕt bÞ cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt, hÖ thèng s¬ chÕ, chÕ biÕn cµ phª nh»m n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ph¶i tranh thñ tÊt c¶ c¸c vèn cã ®­îc tõ c¸c nguån trong n­íc, kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi, h×nh thµnh c¸c liªn doanh ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¸c c¬ së s¶n xuÊt chÕ biÕn cµ phª chÊt l­îng cao, bao b× ®Ñp vµ hÊp dÉn. MÆt kh¸c ®Ó cã ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cÇn ph¶i nç lùc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng trªn thÞ tr­êng Mü nh­ ISO 9000, ISO 9002, cÇn thùc hiÖn nghiªm chØnh kh©u chÊt l­îng cµ phª tr­íc khi giao hµng, ®¶m b¶o hµng ®· xuÊt ®óng víi yªu cÇu ®· ký kÕt trong hîp ®ång. 3. Liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª dÓ ®¸p øng c¸c ®¬n hµng lín. Do nhu cÇu tiªu dïng cµ phª lín trªn thÞ tr­êng Mü th­êng nhËp khÈu víi khèi l­îng cµ phª lín trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam víi quy m« võa vµ nhá, kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cã h¹n, céng thªm kh¶ n¨ng thu gom rÊt h¹n chÕ, nh­ng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam l¹i ch­a cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau nªn khã ®¸p øng ®­îc c¸c ®¬n ®Æt hµng lín cña c¸c doanh nghiÖp Mü vèn lu«n ®ßi hái vÒ sè l­îng vµ thêi gian giao hµng ng¾n. Do vËy c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª nªn liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh hµng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®Æt hµng víi khèi l­îng lín mµ phÝa thÞ tr­êng Mü yªu cÇu. KÕt luËn §Ó cã thÓ tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng c¹nh tranh gay g¾t nh­ hiÖn nay, mçi doanh nghiÖp khi tham gia vµo thÞ tr­êng ph¶i cã ®Þnh h­íng riªng cho m×nh. Tiªu thô s¶n phÈm lµ kh©u quyÕt ®Þnh cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, cã tiªu thô ®­îc s¶n phÈm míi cã vèn ®Ó tiÕp tôc t¸i s¶n xuÊt kinh doanh, míi cã thÓ t¹o ra lîi nhuËn ®Ó nu«i sèng doanh nghiÖp gãp phÇn x©y dùng nÒn kinh tÕ quèc d©n ngµy cµng giµu m¹nh. Cµ phª lµ mét mÆt hµng n«ng s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín ®· vµ ®ang ®em l¹i mét nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt n­íc. Thµnh c«ng cña viÖc kÝ kÕt hiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü trong thêi gian qua ®· ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt quan träng trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai n­íc. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi thóc ®Èy hµng ho¸ ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü nãi chung vµ cµ phª nãi riªng. ViÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lu«n lu«n lµ mèi quan t©m, lµ môc tiªu l©u dµi cña nhµ n­íc, doanh nghiÖp còng nh­ ng­êi s¶n xuÊt. Tuy nhiªn trong thêi gian qua viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª mét c¸ch qu¸ nhanh, ®ång thêi víi sù biÕn ®éng m¹nh cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi lµm cho chóng ta gÆp nhiÒu khã kh¨n. §øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n chång chÊt, ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®ang t×m c¸ch v­¬n lªn v­ît qua giai ®o¹n hiÖn nay vµ ngµy cµng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai vµ thùc sù trë thµnh mét ngµnh mòi nhän cã vÞ trÝ v÷ng ch¾c trong thÞ tr­êng Mü nãi riªng vµ thÕ giíi nãi chung. Tµi liÖu tham kh¶o I. B¸o vµ t¹p chÝ 2000-2003 T¹p chÝ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o. T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn. T¹p chÝ ng©n hµng. T¹p chÝ kinh tÕ ®Çu t­. T¹p chÝ ngo¹i th­¬ng. T¹p chÝ th­¬ng m¹i. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ. T¹p chÝ th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng ViÖt Nam. T¹p chÝ xuÊt nhËp khÈu. T¹p chÝ tµi chÝnh. T¹p chÝ kinh tÕ Sµi Gßn. T¹p chÝ c«ng nghiÖp ViÖt Nam. T¹p chÝ thêi b¸o kinh tÕ Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam. T¹p chÝ kinh tÕ ch©u ¸ Th¸i b×nh d­¬ng. III. NghÞ quyÕt ®¹i héi ®¶ng IX. III. Trang Web economy.com.vn 4.