Một số giải pháp thực hiện chiến lược phát triển ngành Điện lực giai đoạn 2001 - 2010

®ang x©y dùng gåm Ph¶ L¹i 2. Hoµn thµnh xong thñ tôc x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®Ó ®­a vµo vËn hµnh trong giai ®o¹n 2001 - 2005. Trong n¨m 2002 ngµnh ®iÖn cè g¾ng hoµn thµnh gãi thÇu ®­êng d©y 500KV Pl©ycu - Phó L©m; Phó L©m - Nhµ BÌ. Trong n¨m 2002 c«ng t¸c kinh doanh vµ gi¶m tæn thÊt ®iÖn n¨ng cña toµn Tæng C«ng ty ®· ®¹t ®­îc thµnh tÝch rÊt lín: ®¸p øng ®­îc c¬ b¶n nhu cÇu t¨ng tr­ëng ®iÖn n¨ng cña c¶ n­íc víi tèc ®é t¨ng tr­ëng 17,08%, s¶n l­îng ®iÖn th­¬ng phÈm ®¹t 105,3% kÕ ho¹ch giao. Doanh thu tiÒn ®iÖn ®¹t 21.468 tû ®ång t¨ng 2% so víi 2001, l·i 1840 tû VN§; h¬n 4,6 triÖu l­ît kh¸ch hµng ký hîp ®ång vµ h¬n 13,5 triÖu nh©n d©n ®ang sö dông l­íi ®iÖn quèc gia. Tû lÖ tæn thÊt ®iÖn n¨ng gi¶m 0,89% so víi kÕ ho¹ch tiÕt kiÖm ®­îc hµng tr¨m tû ®ång. Tæng C«ng ty còng ®· ®Çu t­ ®­a ®iÖn l­íi ®Õn vïng s©u vïng xa, miÒn nói, h¶i ®¶o víi sè vèn 155 tû ®ång. TÝnh ®Õn ngµy 31/01/2003 toµn quèc cã 97,9% sè huyÖn, 90,5% sè x· cã ®iÖn l­íi quèc gia vµ 81,4% sè hé cã ®iÖn, n©ng chØ tiªu ®­a ®iÖn vÒ n«ng th«n cao h¬n nhiÒu n­íc trong khu vùc. Toµn Tæng C«ng ty ®· l¾p ®Æt ®­îc 19.300 c«ng t¬ ®iÖn tö 3 pha cho kh¸ch hµng, c¾t gi¶m ®­îc kho¶ng 416 MW trong giê cao ®iÓm, tiÕt kiÖm ®­îc 6.400 tû VN§ vèn ®Çu t­ x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn. C¸c C«ng ty ®iÖn lùc, c¸c ®iÖn lùc tØnh ®· tÝch cùc phèi hîp, hç trî c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó gi¶m gi¸ ®iÖn ®Õn hé n«ng th«n d­íi nhiÒu h×nh thøc. §Õn nay phÇn lín c¸c x· trong c¶ n­íc ®Ó cã gi¸ b¸n ®iÖn d­íi gi¸ trÇn do chÝnh phñ qui ®Þnh (700®/kwh). Tuy nhiªn, trong 2 n¨m ®Çu thùc hiÖn chiÕn l­îc cã nhiÒu h¹n chÕ: c«ng t¸c xo¸ b¸n ®iÖn qua c«ng t¬ tæng cßn chËm, c¸c ®¬n vÞ ch­a tÝch cùc ®Ó gi¶m m¹nh tæn thÊt ®iÖn n¨ng, gi¸ b¸n ®iÖn ®Õn hé n«ng th«n cßn v­ît møc gi¸ trÇn do chÝnh phñ qui ®Þnh. Biªn chÕ lao ®éng cßn cång kÒnh, n¨ng suÊt lµ thÊp, mçi CBCNV cña Tæng C«ng ty b×nh qu©n phôc vô 98,7 kh¸ch hµng trong khi ®ã c¸c n­íc: Th¸i Lan, Maixia (chØ sè nµy lµ 250 - 300 kh¸ch hµng. ViÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý cßn rêi r¹c manh món vµ kh«ng thèng nhÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô c«ng t¸c kinh doanh cßn l¹c hËu, g©y l·ng phÝ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. II- Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn tõ 2003 - 2010. 1. M«i tr­êng vÜ m« 1.1. Bèi c¶nh quèc tÕ. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, trËt tù thÕ giíi thay ®æi, ®Æc biÖt lµ tõ sau chiÕn tranh l¹nh, thÕ giíi ®· chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang hîp t¸c, xu h­íng hîp t¸c ho¸, khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ diÔn ra ngµy cµng s«i ®éng. Víi sù xuÊt hiÖn cña mét lo¹i c¸c n­íc thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trë thµnh n­íc ph¸t triÓn nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc,... vµ mét vµi thËp niªn trë l¹i ®©y lµ sù næi lªn cña c¸c n­íc NICs thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc h­íng ngo¹i. ë nh÷ng n¨m cuèi cïng cña thÕ kû 20 lµ c¸c n­íc khu vùc §«ng Nam ¸, khu vùc kinh tÕ s«i ®éng nhÊt toµn cÇu. Tuy nhiªn, ®Õn n¨m 1997 c¸c n­íc nµy r¬i vµo khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c n­íc vµ b­íc sang nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 21 c¸c n­íc nµy ®· kiÒm chÕ ®­îc khñng ho¶ng, b­íc ®Çu kh«i phôc l¹i ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn. ViÖt Nam lµ thµnh viªn trong khu vùc ASEAN chÞu ¶nh h­ëng kh«ng nhá nh÷ng biÕn ®éng trªn cña khu vùc, trong thêi gian tíi ViÖt Nam chuÈn bÞ héi nhËp khu vùc AFTA do vËy t¹o ®iÒu kiÖn, t¹o nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc cho ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Do vËy ®ßi hái ph¶i cã chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña mçi ngµnh. 1.2. M«i tr­êng kinh tÕ trong n­íc. Trong thêi gian qua, phÇn lín c¸c môc tiªu chñ yÕu ®Ò ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 1991-2000 ®· ®­îc thùc hiÖn tæng s¶n phÈm trong n­íc sau 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i gi¸ trÞ s¶n l­îng c¸c ngµnh ®Òu ®¹t vµ v­ît chØ tiªu phÊn ®Êu; tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ tõ møc kh«ng ®¸ng kÓ lªn 25% GDP vµo n¨m 2000. §Çu t­ ph¸t triÓn so víi GDP tõ 11,25% n¨m 1990 lªn 28% n¨m 2000, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cã b­íc chuyÓn dÞch tÝch cùc, nÒn n«ng nghiÖp ®· chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸; quan hÖ s¶n xuÊt cã b­íc chuyÓn biÕn quan träng, kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã b­íc s¾p xÕp ®æi míi vµ ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ tõ chç bÞ bao v©y cÊm vËn ®· chñ ®éng héi nhËp tranh thñ thêi c¬ vµ c¬ héi. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sau 10 n¨m t¨ng 6 lÇn nhanh gÊp 3 lÇn tèc ®é GDP; mét sè s¶n phÈm nh­ g¹o, cµ phª, thuû s¶n ®· giµnh ®­îc thÞ phÇn ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tr×nh ®é d©n trÝ, chÊt l­îng nguån nh©n lùc vµ tÝnh n¨ng ®éng trong x· héi ®­îc n©ng lªn, ®êi sèng cña c¸c tÇng lín d©n c­ ®­îc c¶i thiÖn. Tèc ®é t¨ng d©n sè gi¶m tõ 2,31% cßn 1,53%. Tuy nhiªn, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng mÊy n¨m cuèi thêi kú chiÕn l­îc chËm dÇn, thiÕu æn ®Þnh nÒn kinh tÕ cßn kÐm hiÖu qu¶, tÝch luü néi bé vµ søc mua trong n­íc cßn thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ cÊu ®Çu t­ cßn nhiÒu bÊt hîp lý; m«i tr­êng ®Çu t­ kinh doanh cßn nhiÒu bÊt hîp lý, v­íng m¾c cÇn th¸o gì; hÖ thèng kÕ ho¹ch tµi chÝnh ng©n hµng ®æi míi vµ ph¸t triÓn cßn chËm, chÊt l­îng thÊp, ch­a t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. C¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn nhiÒu mÆt ch­a hîp lý, ch­a t¹o ®éng lùc thùc sù thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. C«ng t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o ch­a theo kÞp yªu cÇu, c¬ cÊu ®µo t¹o ch­a phï hîp, tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o cßn thÊp. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ch­a g¾n kÕt thùc sù víi nhu cÇu vµ ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi, tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ cßn thÊp so víi c¸c n­íc xung quanh; tû lÖ thÊt nghiÖp cßn cao, tÖ n¹n x· héi ch­a ®­îc ®Èy lïi, m«i tr­êng sinh th¸i cã chiÒu h­íng suy gi¶m. 2. Nh÷ng thuËn lîi trong thùc hiÖn chiÕn l­îc ngµnh. 2.1. TiÒm n¨ng vÒ nguån n¨ng l­îng s¬ cÊp cho ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn. a. Than ®¸. Than n­íc ta tËp trung chñ yÕu ë vïng Qu¶ng Ninh, tÝnh ®Õn ®é s©u 300m cã tr÷ l­îng th¨m dß 3,5 tû tÊn. NÕu tÝnh tæng tr÷ l­îng cña c¸c má than nhá ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c th× tæng tr÷ l­îng kho¶ng 6 tû tÊn. Trong ®ã vïng Qu¶ng Ninh cã tíi 5,5 tû tÊn chiÕm gÇn 90% tr÷ l­îng than c¶ n­íc. C¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c cã má than: Th¸i B×nh cã tr÷ l­îng th¨m dß 80 triÖu tÊn, L¹ng S¬n 100 triÖu tÊn; Qu¶ng Nam: 10 triÖu tÊn, víi møc khai th¸c n¨m 2000 n­íc ta khai th¸c ®­îc 10 triÖu tÊn. Theo sè liÖu n¨m 2001 l­îng than khai th¸c cho sö dông ®Ó s¶n xuÊt ®iÖn lµ 2633 triÖu tÊn chiÕm gÇn 20% l­îng than khai th¸c. Nh­ vËy, víi tr÷ l­îng trªn nÕu n­íc ta khai th¸c ë møc tèi ®a mçi n¨m ®¹t tõ 25-30 triÖu tÊn th× cã thÓ khai th¸c trong vßng tõ 100-150 n¨m n÷a. Trong thêi gian tíi, trong ®iÒu kiÖn cßn khã kh¨n th× ®©y lµ nguån n¨ng l­îng víi chi phÝ rÎ vµ cã tr÷ l­îng lín. Do vËy ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn nhiÖt ®iÖn than. b. Thuû n¨ng. N­íc ta lµ mét trong 14 n­íc trªn thÕ giíi cã tr÷ l­îng thuû n¨ng lín nhÊt, ­íc tÝnh gÇn 300 tû kwh ®iÖn, mËt ®é thuû n¨ng ­íc tÝnh kho¶ng 90kw/1km2, gÊp 3,6 lÇn mËt ®é thuû n¨ng b×nh qu©n cña thÕ giíi. N­íc ta cã thuËn lîi lµ s«ng cã nhiÒu n­íc, miÒn nói cã ®é dèc cao, nªn s«ng cã nhiÒu th¸c nh­ng ®Õn nay n­íc ta míi khai th¸c kho¶ng 15% tæng tr÷ l­îng thuû n¨ng c¶ n­íc, trong khi c¸c n­íc: Thuþ Sü, Ph¸p, Na Uy, Thuþ §iÓn, Italia ®· khai th¸c ®­îc 70 - 90% tr÷ l­îng thuû n¨ng, nh­ vËy nguån thuû ®iÖn cã tiÒm n¨ng rÊt lín ®Ó ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. c. Nguån dÇu khÝ. Tr÷ l­îng triÓn väng cña ViÖt Nam kho¶ng 5 tû tÊn (dÇu vµ khÝ quy ra dÇu), tr÷ l­îng khai th¸c kho¶ng 1 tû tÊn, víi l­îng khai th¸c nh­ hiÖn nay dÇu khÝ (n¨m 2000) vµ l­îng dÇu sö dông cho s¶n xuÊt ®iÖn chiÕm %; khÝ chiÐm tæng l­îng khÝ khai th¸c. Nh­ vËy, nguån ®iÖn tõ dÇu khÝ cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín trong t­¬ng lai. Ngoµi c¸c nguån n¨ng l­îng chÝnh trªn cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c nguån kh¸c cho ph¸t triÓn ®iÖn nh­: ®Þa nhiÖt, n¨ng l­îng mÆt trêi, n¨ng l­îng giã,... - §Þa nhiÖt: HiÖn nay n­íc ta cã kho¶ng 350 ®iÓm n­íc nãng, tËp trung chñ yÕu ë T©y Nguyªn, Nam Trung Bé, MiÒn nói B¾c Bé,... cã thÓ khai th¸c ®Ó ph¸t triÓn ®iÖn nhiÖt ®é tõ 40-1500C. N¨ng l­îng mÆt trêi: Sè giê n¾ng trong n¨m 1.500 - 2.100 giê. Tæng n¨ng l­îng bøc x¹: 100-175 Kcal/cm2/n¨m. C¸c h¶i ®¶o: 860 -1410 kwh/m2/n¨m. Trong ®Êt liÒn: 500 kwh/m2 /n¨m Tuy nhiªn tèc ®é giã thÊp 3m/gi©y, cã nhiÒu triÓn vßng trong cung cÊp ®iÖn. 2.2. TiÒm n¨ng tµi chÝnh cña ngµnh ®iÖn. Víi t×nh h×nh ho¹t ®éng hiÖn nay cña ngµnh ®iÖn, n¨m 2000 lîi nhuËn 19 triÖu USD, ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i vµ t¸i ®Çu t­ chiÕm kho¶ng 29% vµ ®Ó ®¶m b¶o ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh ngµnh ®iÖn ®­îc Nhµ n­íc ­u tiªn sö dông c¸c nguån vèn ODA víi l·i suÊt thÊp vµ thêi gian dµi cho ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh nguån vµ l­íi ddiÖn cao thÕ. §Ó ph¸t triÓn l­íi ®iÖn trung vµ h¹ thÕ ®­a ®iÖn tíi c¸c hé gia ®×nh th× Nhµ n­íc ®­a ra chÝnh s¸ch kÕt hîp "Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm" ®· lµm gi¶m bít g¸nh nÆng ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho viÖc ®­a ®iÖn vÒ c¸c vïng n«ng th«n. Nh­ vËy víi tÝnh h×nh tµi chÝnh cña ngµnh ®iÖn rÊt tèt ®Ó ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. 2.3. Nhu cÇu sö dông ®iÖn trong thêi gian tíi. Nhu cÇu sö dông ®iÖn thêi gian qua lµ 15%/n¨m. Dù b¸o trong thêi gian tíi, nhu cÇu sö dông ®iÖn kho¶ng 10-12%/n¨m. §Õn n¨m 2005 nhu cÇu sö dông ®iÖn kho¶ng 53,535 tû kwh; n¨m 2010 kho¶ng 107,58 tû kwh. 3. Nh÷ng khã kh¨n trong ph¸t triÓn ®iÖn trong thêi gian tíi. HiÖn nay trong c¬ cÊu c¸c nguån ®iÖn cña n­íc ta, thuû ®iÖn lu«n chiÕm tû träng lín trong tæng ®iÖn n¨ng s¶n xuÊt ra trªn 50%. Cã mét bÊt cËp lµ c«ng suÊt c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn phô thuéc vµo l­îng n­íc hå chøa vµ cã sù chªnh lÖch rÊt lín vÒ møc n­íc hå chøa gi÷a mïa kh« vµ mïa m­a. V× vËy ®Õn mïa kh« møc n­íc hå chøa xuèng thÊp, khi ®ã ph¶i huy ®éng t¨ng c«ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y ®iÖn sö dông than, khÝ, dÇu (DO) víi gi¸ thµnh cao, mµ víi møc gi¸ qui ®Þnh hiÖn nay lµ thÊp ¶nh h­ëng t×nh h×nh tµi chÝnh cña ngµnh, do ®ã ngµnh ®iÖn ph¶i vay lµ chñ yÕu dµnh cho ®Çu t­. Ngµnh ®iÖn lùc thêi gian qua phÇn lín nguån vèn sö dông cho ®Çu t­ lµ ®i vay tÝch luü tõ néi bé thÊp. Do vËy ®©y lµ mét khã kh¨n lín cho thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn. Nguån vèn vay chñ yÕu vÉn ph¶i vay víi l·i suÊt th­¬ng m¹i g©y khã kh¨n trong c©n ®èi tµi chÝnh cña ngµnh. Trong thêi gian qua hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn thÊp phÇn lín cã nguån vèn gi¶i ng©n chËm do gÆp khã kh¨n trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng, phª duyÖt cña chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng. III- Mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn tõ 2003 -2010. 1. Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý. 1.1. Gi¶i ph¸p vÒ m« h×nh tæ chøc. Qu¸n triÖt nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX vµ n©ng cao NghÞ quyÕt Trung ­¬ng III vÒ viÖc s¾p xÕp ®æi míi ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Dùa trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ rót ra bµi häc vÒ thµnh c«ng, h¹n chÕ cña m« h×nh tæ chøc hiÖn nay. Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam (EVN) ®· nghiªn cøu vµ kh¼ng ®Þnh viÖc ®æi míi tæ chøc tõng b­íc x©y dùng Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam thµnh tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh lµ biÖn ph¸p kh¾c phôc tån t¹i h÷u hiÖu nhÊt ®¸p øng th¸ch thøc míi ®Æt ra, thùc hiÖn th¾ng lîi chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Víi môc tiªu lµ th«ng qua s¾p xÕp l¹i Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn c¸c m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Tæng C«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®¶m b¶o hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc Nhµ n­íc giao lµ cung cÊp ®iÖn víi chÊt l­îng cao ®¸p øng nhu cÇu vÒ ®iÖn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sinh ho¹t cña nh©n d©n. ViÖc x©y dùng tËp ®oµn ®iÖn lùc ViÖt Nam cßn nh»m môc tiªu chuyÓn Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam sang m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh ®a ngµnh, ®a s¶n phÈm ph¸t huy triÖt ®Ó nh÷ng ­u thÕ hiÖn nay cña Tæng C«ng ty. X©y dùng tËp ®oµn ®iÖn lùc ViÖt Nam cho phÐp thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ së h÷u, h×nh thµnh nhiÒu lo¹i h×nh së h÷u cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn: 100% vèn cña EVN, C«ng ty cæ phÇn, C«ng ty TNHH mét thµnh viªn, C«ng ty TNHH hai thµnh viªn. C«ng ty mÑ bao gåm c¬ quan Tæng C«ng ty vµ mét sè doanh nghiÖp h¹ch to¸n phô thuéc vµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp thµnh viªn hiÖn nay vµ c¸c C«ng ty cæ phÇn lµ c¸c C«ng ty con h¹ch to¸n ®éc lËp tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2. Gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý. NghÞ quyÕt héi nghÞ Trung ­¬ng III kho¸ IX ®· ®Ò ra mét lo¹t c¸c yªu cÇu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc ®éc quyÒn Nhµ n­íc, trong ®ã cã ngµnh ®iÖn. §¶ng ta chñ tr­¬ng thùc hiÖn "®éc quyÒn Nhµ n­íc nh­ng kh«ng biÕn ®éc quyÒn Nhµ n­íc thµnh ®éc quyÒn doanh nghiÖp" gi¶i ph¸p chÝnh lµ ban hµnh luËt c¹nh tranh ®Ó b¶o vÖ vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ c¹nh tranh, hîp t¸c b×nh ®¼ng trong khu«n khæ ph¸p luËt. Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc trong thêi gian qua chØ ra r»ng, viÖc x©y dùng thÞ tr­êng ®iÖn c¹nh tranh lµnh m¹nh sÏ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi t¹o ra mét m«i tr­êng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc vµo ngµnh ®iÖn. Mét m«i tr­êng lµnh m¹nh sÏ gióp b¶o vÖ lîi Ých cña kh¸ch hµng sö dông ®iÖn vµ quyÒn lîi xøng ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®iÖn. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh thÞ tr­êng ®iÖn cã thÓ theo 3 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: Giao gi¸ h¹ch to¸n néi bé cho c¸c nhµ m¸y b­íc nµy ®· ®­îc triÓn khai thùc hiÖn tõ n¨m 2002. Giai ®o¹n 2: X©y dùng thÞ tr­êng ®iÖn c¹nh tranh cã giíi h¹n, cô thÓ lµ: ng­êi mua duy nhÊt lµ Tæng C«ng ty ®iÖn lùc sÏ ký hîp ®ång mua b¸n ®iÖn dµi h¹n víi c¸c nhµ m¸y ®iÖn cã gi¸ b¸n thÊp (BOT, IPP , c¸c nhµ m¸y cña Tæng C«ng ty) vµ c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn ph¸t ®iÖn theo yªu cÇu chèng lò, h¹n. C¸c nguån nµy chiÕm 80% nhu cÇu sö dông ®iÖn hµng n¨m cña nÒn kinh tÕ quèc d©n; 20% nhu cÇu sö dông ®iÖn cßn l¹i sÏ ®­îc tæ chøc chµo gi¸ c¹nh tranh: TÊt c¶ c¸c nguån ®iÖn ®éc lËp; c¸c nhµ m¸y cña Tæng C«ng ty vµ gi¸ thµnh cao ph¶i tham gia chµo gi¸ trªn thÞ tr­êng. Giai ®o¹n 3: H×nh thµnh thÞ tr­êng ®iÖn hoµn chØnh: c¸c C«ng ty ph¸t ®iÖn ®­îc quyÒn b¸n ®iÖn cho c¸c C«ng ty ®iÖn lùc th«ng qua hÖ thèng l­íi truyÒn t¶i quèc gia do C«ng ty truyÒn t¶i quèc gia trùc thuéc C«ng ty mÑ qu¶n lý. C¸c C«ng ty ®iÖn lùc ®­îc lùa chän ng­êi b¸n ®iÖn vµ h×nh thøc mua ®iÖn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng dµi h¹n hoÆc qua thÞ tr­êng ®iÖn trao ngay (Spot Mar ket). 2. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖu qu¶ sö dông s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n ¶nh mÆt chÊt l­îng cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong khi nguån lùc bÞ h¹n chÕ, nhu cÇu th× ngµy cµng t¨ng do ®ã ®ßi hái viÖc s¶n xuÊt kinh doanh sao cho phï hîp víi nguån lùc mµ m×nh cã. Hay nãi c¸ch kh¸c ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt trªn c¬ së c¸c nguån lùc hiÖn cã. 2.1. TiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¶m tæn thÊt ®iÖn n¨ng lµ gi¶m phÇn ®iÖn n¨ng bÞ thÊt tho¸t trong qu¸ tr×nh chuyÓn t¶i tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu thô víi nh÷ng c«ng tr×nh víi c«ng suÊt l¾p ®Æt nh­ hiÖn nay khi mµ tæn thÊt ®iÖn n¨ng lín th× sÏ ph¶i huy ®éng c«ng suÊt ho¹t ®éng c¸c nhµ m¸y ph¸t ®iÖn lín h¬n ®iÒu ®ã sÏ tiªu tèn chi phÝ ®Ó t¨ng c«ng suÊt nguån. V× vËy viÖc gi¶m tæn thÊt ®iÖn n¨ng lµ viÖc rÊt cÇn thiÕt nã sÏ gióp cho ngµnh ®iÖn tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. C¸ch thøc thùc hiÖn lµ: tiÕp tôc phÊn ®Êu trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn 2010 thay thÕ vµ x©y dùng míi hÖ thèng truyÒn t¶i, phô t¶i l­íi ®iÖn mét c¸ch ®ång bé h¬n ®Ó mçi n¨m gi¶m tû lÖ tæn thÊt tõ 0,5-0,8% khi ®ã mçi n¨m ngµnh ®iÖn tiÕt kiÖm kho¶ng 100-150 tû ®ång mçi n¨m. - Lao ®éng cã chÊt l­îng cao lµ ®ßi hái kh¸ch quan t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong xu thÕ x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc hiÖn nay. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ t¨ng khèi l­îng c«ng viÖc, chÊt l­îng c«ng viÖc cho mét ®¬n vÞ thêi gian nhÊt ®Þnh. ViÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cã nghÜa vô quan träng ®· gióp ngµnh gi¶m ®­îc khèi l­îng lao ®éng tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn l­¬ng. §Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®ßi hái ngµnh ®iÖn ph¶i cã chÝnh s¸ch hÊp dÉn thu hót nh©n tµi, thu hót c¸c kü s­, c«ng nh©n cã tr×nh ®é kü thuËt cao; th­êng xuyªn tæ chøc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cña ngµnh ®Ó n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cña hä sao cho ®¸p øng viÖc tiÕp nhËn, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh. T¨ng c­êng sù gióp ®ì h¬n n÷a cña m¸y tÝnh vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®iÒu ®ã t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Khi ®ã mçi c¸n bé kü thuËt cña ngµnh sÏ xö lý ®­îc c¸c c«ng viÖc lín h¬n ®éc lËp trong viÖc gi¶i quyÕt c«ng viÖc. ViÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, phÊn ®Êu n¨ng suÊt lao ®éng mçi n¨m t¨ng kho¶ng 7-10% t­¬ng ®­êng gi¶m sè lao ®éng (nh©n viªn) ngµnh ®iÖn tõ 12 ng­êi trªn 1000 hé d©n nh­ hiÖn nay xuèng cßn 5-8 ng­êi khi ®ã gióp gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng mçi n¨m kho¶ng 70-100 tû ®ång. - Chi phÝ nhiªn vËt liÖu trong vËn hµnh hÖ thèng ®iÖn chiÕm mét phÇn kh¸ lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu ®Æc biÖt lµ c¸c nguån nguyªn nhiªn liÖu ®¾t cÇn ph¶i xem xÐt sö dông sao cho tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ nhÊt. V× vËy vËn hµnh tèi ­u hÖ thèng ®iÖn, tËn dông tèi ®a nguån ®iÖn rÎ tiÒn víi chi phÝ vËn hµnh thÊp (thuû ®iÖn), gi¶m ph¸t tõ c¸c nguån nhiÖt ®iÖn ®èt dÇu, than (nhÊt lµ dÇu DO), nh»m gi¶m chi phÝ nhiªn liÖu. - Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh qu¶n lý nhu cÇu MDS ®Ó c¾t gi¶m c«ng suÊt, nh»m tiÕt kiÖm ®Çu t­ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong vËn hµnh hÖ thèng ®iÖn. - TiÕt kiÖm ®iÖn tù dïng, tiªu hao than, dÇu cho vËn hµnh, s¶n xuÊt ®iÖn. - TiÕt kiÖm ®iÖn trong s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa to lín ®Ó t¨ng nguån vèn tù tÝch luü cho ®Çu t­. 2.2. N©ng cao hiÖu qu¶ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. * C«ng t¸c ®Êu thÇu. Ngµnh ®iÖn chÞu sù ®iÒu chØnh chung cho qui chÕ ®Êu thÇu do chÝnh phñ ban hµnh. Tuy nhiªn trong thêi gian qua c«ng t¸c ®Êu thÇu trong ngµnh ®iÖn cßn nhiÒu bÊt cËp: bÊt cËp trong thñ tôc tr×nh duyÖt, qui ®Þnh vÒ gi¸… V× vËy ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ tr­íc hÕt trong c«ng t¸c ®Êu thÇu cÇn ph¶i: - Xem xÐt l¹i thñ tôc tr×nh duyÖt. V× thñ tôc tr×nh duyÖt mµ tÊt c¶ chñ ®Çu t­ ph¶i thùc hiÖn lµ tr×nh duyÖt kÕt qu¶ s¬ tuyÓn nhµ thÇu, néi dung hå s¬ mêi thÇu, phª duyÖt kÕt qu¶ ®Êu thÇu vµ néi dung hîp ®ång cña c¸c cÊp qu¶n lý tõ thñ t­íng chÝnh phñ ®Õn c¸c bé qu¶n lý ngµnh, chñ tÞch UBND tØnh lµ cÇn thiÕt kh«ng khi chñ ®Çu t­ dù ¸n cô thÓ ®©y lµ EVN ®· thùc hiÖn theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt ®­îc c¸c cÊp quyÕt ®Þnh ®Çu t­ N§ 52 vµ 12 CP cña chÝnh phñ. Nªn ch¨ng th× ph¶i tr×nh duyÖt mét vµi kh©u mang tÝnh quyÕt ®Þnh hoÆc ph©n cÊp uû quyÒn nhiÒu h¬n n÷a cho c¸c ngµnh H§QT cña Tæng C«ng ty. Khi ®ã chñ tÞch tr×nh duyÖt ®Êu thÇu trë nªn ®¬n gi¶n h¬n, rót ng¾n thêi gian c«ng t¸c ®Êu thÇu, sím ®­a c¸c c«ng tr×nh vµo ®Çu t­ x©y dùng ®¶m b¶o thêi gian cho c¸c c«ng tr×nh ®óng thêi tiÕn ®é cña tæng s¬ ®å V trong chiÕn l­îc. - Xem xÐt l¹i qui ®Þnh vÒ gi¸: BÊt cËp chung hiÖn nay kh«ng chØ cña ngµnh ®iÖn do qui ®Þnh vÒ gi¸ trÇn, gi¸ sµn, nhiÒu nhµ thÇu ph¸ gi¸ ®Æt gi¸ hÊp h¬n gi¸ sµn ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c«ng tr×nh vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ do ®ã cÇn ph¶i kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy cµng sím cµng tèt. Cô thÓ lµ: nhµ thÇu tróng thÇu lµ ng­êi chµo gi¸ gÇn nhÊt (gi¸ ®¸nh gi¸) so víi gi¸ trung b×nh cña tÊt c¶ c¸c hå s¬ dù thÇu mµ chñ ®Çu t­ nhËn ®­îc vµ ph¶i thÊp h¬n gi¸ dù to¸n cña chñ ®Çu t­ (cã thÓ gi¸ tróng thÇu cao h¬n gi¸ trung b×nh). * HiÖu qu¶ trong ®Çu t­. §Èy nhanh tiÕn ®é x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nguån vµ l­íi ®iÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu theo ph­¬ng ¸n phô t¶i cao, ®­a sím c¸c c«ng tr×nh vµo khai th¸c nh»m ph¸t huy hiÖu qu¶ c«ng tr×nh, tr¸nh ø ®äng vèn. Xem xÐt l¹i hoÆc ®×nh chØ c¸c dù ¸n ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng ch¹y theo c¸c thiÕt bÞ qu¸ hiÖn ®¹i, qu¸ ®¾t kh«ng phï hîp víi t×nh tr¹ng chung cña hÖ thèng ®iÖn hiÖn nay vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ngµnh. Nh÷ng thiÕt bÞ vËt t­ nµo cßn tËn dông ®­îc ph¶i tËn dông triÖt ®Ó. 3. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn 3.1. Thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Thùc tÕ, nguån vèn vay tÝn dông Nhµ n­íc gÆp nhiÒu khã kh¨n. NÕu chØ dïng vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó l¹i th× kh«ng ®ñ, vèn vay cña WB khã thùc hiÖn v× l·i suÊt cao. MÆt kh¸c, ®Þa ph­¬ng vµ nh©n d©n nhiÒu tØnh kh«ng quyÕt t©m lo kinh phÝ theo c¬ cÊu vèn qui ®Þnh nªn viÖc thùc hiÖn ®Çu t­ ®èi víi ngµnh ®iÖn cµng khã kh¨n. V× vËy, ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× theo ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc vµ Bé C«ng nghiÖp sÏ tõng b­íc n©ng gi¸ ®iÖn b×nh qu©n lªn tíi 7 cents/1kwh. ChØ cã t¨ng gi¸ ®iÖn míi hÊp dÉn vµ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ bá vèn vµo ngµnh ®iÖn. Nh­ vËy, nÕu gi¸ ®iÖn n©ng lªn tõng b­íc lªn 7cents th× ngµnh ®iÖn cã thÓ tù trang tr¶i trong s¶n xuÊt kinh doanh. XuÊt ph¸t tõ nhËn ®Þnh trªn, ph­¬ng h­íng vµ chñ tr­¬ng më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i céng víi nh÷ng kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t­ ®èi víi ngµnh ®iÖn cña c¸c n­íc NICs vµ ASEAN th× ngµnh ®iÖn ViÖt Nam cÇn cã c¸c biÖn ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ nh­ sau: §a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc ®Çu t­ nguån ®iÖ vµ l­íi ®iÖn ph©n phèi, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi d¹ng BOT, BOO, IPP, JV hoÆc liªn doanh ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. TriÓn khai c¸c dù ¸n liªn doanh c«ng tr×nh thuû ®iÖn, ®Æc biÖt ®èi víi c«ng tr×nh thuû ®iÖn S¬n La. Thêi gian chuyÓn giao c¸c c«ng tr×nh BOT kh«ng nªn qu¸ dµi ®èi víi c¸c tua bin h¬i kh«ng qu¸ 20 n¨m, tua bin khÝ kh«ng qu¸ 15 n¨m. Nªn cã chñ tr­¬ng thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn. TiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè nhµ m¸y ®iÖn vµ l­íi ®iÖn ph©n phèi ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t­ vµ t¨ng hiÖu qu¶ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ®iÖn n¨ng. Lu«n lu«n coi träng "vèn trong n­íc quyÕt ®Þnh" vèn n­íc ngoµi quan träng trong viÖc t¹o vèn ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn. Trong ®ã vÊn ®Ò cèt lâi lµ ph¶i ®Þnh ®óng gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n s¶n phÈm trªn c¬ së ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh s¸t víi gi¸ trÞ thùc, còng nh­ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó võa ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu duy tr× s¶n xuÊt b×nh th­êng, võa ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tÝch luü cho t¸i ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh doanh, vay ®­îc vèn, tr¶ ®­îc nî trong n­íc vµ ngoµi n­íc, tõ gi¸ ®iÖn ®­îc ®iÒu chØnh trªn sÏ t¨ng ®­îc nguån huy ®éng vèn trong n­íc, ®¶m b¶o yÕu tè vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh. VÒ nguån vèn trong n­íc: ngoµi nguån vèn ng©n s¸ch ®Çu t­ cho mét sè ®èi t­îng theo kÕ ho¹ch Nhµ n­íc hµng n¨m, ngµnh ®iÖn cã thÓ khai th¸c c¸c nguån sau: Tõ n¨m 1995-2000, ngµnh ®iÖn ®­îc phÐp ®Ó l¹i 100% nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó ®­a vµo ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n hµng n¨m. Vay tÝn dông ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n tõ ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn vµ theo h¹n møc hµng n¨m. Nguån thu tiÒn ®iÖn ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó c¶i t¹o l­íi ®iÖn n«ng th«n nguån do t¨ng gi¸ ®iÖn. Ngµnh ®iÖn cã thÓ ®Çu t­ b»ng nguån vèn viÖn trî chÝnh thøc ODA theo hiÖp ®Þnh vay cña chÝnh phñ ViÖt Nam, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ WB, ADB. §©y lµ nguån vèn vay ­u ®·i víi l·i suÊt thÊp hoÆc kh«ng cã l·i suÊt vµ thêi h¹n kÐo dµi rÊt phï hîp víi c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së ®iÖn. Nguån vèn vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ kh¸c vµ c¸c C«ng ty tËp ®oµn kinh tÕ t­ nh©n n­íc ngoµi, kÓ c¶ viÖc mua vËt t­ thiÕt bÞ tr¶ chËm (vay th­¬ng m¹i). Nguån vay trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) cÇn më ra vµ ¸p dông h×nh thøc BOT, JV,... cho mét sè c«ng tr×nh nguån ®iÖn ®Ó gi¶m bít vèn vay. Ngoµi ra sö dông gi¶i ph¸p liªn doanh víi n­íc ngoµi trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt t­, phô tïng thiÕt bÞ ®iÖn n¨ng ®Ó ®æi míi, hoµn thiÖn, hiÖn ®¹i ho¸ d©y chuyÒn c«ng nghÖ n©ng cao chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng chÕ t¹o ®ång bé trong n­íc. 3.2. Thu hót vµ sö dông nguån vèn vay ­u ®·i ODA cña n­íc ngoµi. ODA lµ nguån vèn hç trî chÝnh thøc tõ chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, c¸c kho¶n vay ­u ®·i vÒ l·i suÊt vµ thêi h¹n thanh to¸n nh»m môc ®Ých gióp c¸c n­íc nµy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua cho thÊy ®Õn nay c¸c tæ chøc tÝn dông ®· cam kÕt cho Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam vay trªn 2 tû USD, trong ®ã trªn 60% ®· ®­îc sö dông. Nguån ngo¹i lùc ®¸ng kÓ nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng C«ng ty ®ång lo¹t x©y dùng nhiÒu c«ng tr×nh ®iÖn l­íi vµ ®· ®­a vµo vËn hµnh nh­ nhµ m¸y ®iÖn Phó Mü 2.1., Hµm ThuËn - §am My, NhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i 2…; x©y dùng vµ më réng 50 tr¹m biÕn ¸p 110 kv vµ 220 kv. Tuy nhiªn viÖc thu hót ODA cßn nhiÒu ®iÒu bÊt hîp lý lµ viÖc xin ODA cßn nhiÒu phiÒn hµ ë c¸c kh©u tr×nh duyÖt, do c¬ cÊu hµnh chÝnh cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ thñ tôc, g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c thu hót vèn; thø hai Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam ch­a tù chñ vÒ ®­îc c©n ®èi tµi chÝnh vµ tù vay tù tr¶ vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn nguån vµ l­íi ®iÖn. Do vËy trong chiÕn l­îc 2001 - 2010 ®Ó thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn vay ODA cÇn: 3.2.1. T¨ng c­êng kh¶ n¨ng tù lËp b¸o c¸o (tiÒn) kh¶ thi trong kh©u x¸c ®Þnh vµ x©y dùng dù ¸n. Thùc tiÔn ®· chøng minh chuÈn bÞ dù ¸n lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt c¶ mét chu tr×nh dù ¸n. Dù ¸n nµo ®­îc chuÈn bÞ tèt th× viÖc thùc hiÖn sÏ su«n sÏ, thuËn lîi, tû lÖ gi¶i ng©n sÏ cao vµ ng­îc l¹i viÖc chuÈn bÞ dù ¸n ë ®©y lµ c«ng t¸c lËp b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi cho dù ¸n. 3.2.2. Gi¶m thiÓu thêi gian vµ thñ tôc cho c¸c kh©u thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n. HiÖn nay cã kho¶ng 23 quèc gia, 6 tæ chøc quèc tÕ vµ liªn chÝnh phñ, 18 tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc cung cÊp ODA cho ViÖt Nam, mçi nhµ tµi trî cã mét qui tr×nh thñ tôc cung cÊp ODA kh¸c nhau. Do ®ã, t¹o nªn sù kh¸c nhau vÒ thñ tôc trong c¸c kh©u chuÈn bÞ dù ¸n. Do ®ã ®ßi hái ph¶i hµi hoµ trong chÝnh s¸ch vµ thñ tôc gi÷a c¸c c¬ quan h÷u quan cña ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc tµi trî tøc lµ ph¶i hîp t¸c cïng nhau tiÕn tíi ¸p dông mét hÖ thèng chuÈn mùc chung trong c¸c kh©u cña dù ¸n. Ngoµi ra chÝnh phñ còng cÇn tiÕp tôc c¶i tiÕn vÒ thñ tôc vµ t×nh tù gi¶i ng©n cho c¸c dù ¸n ODA sao cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ trong vßng 56 ngµy. §Ó ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc thanh to¸n, chÝnh phñ nªn cã c¸c qui ®Þnh gi¶m bít c¸c b­íc kiÓm so¸t trung gian, t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c ban qu¶n lý dù ¸n. - Gióp c¶i thiÖn m«i tr­êng qu¶n lý vµ t¨ng c­êng thÓ chÕ rÊt quan träng, nh­ng kh«ng yªu cÇu nh÷ng kho¶n kinh phÝ ®iÒu kiÖn lín nªn cã cÇn tiÕn hµnh kh«ng chËm trÔ. LuËt ®iÖn lùc cÇn sím ®­îc xem xÐt vµ ban hµnh lµm c¬ së ph¸p lý cho mäi ho¹t ®éng ®iÖn lùc, cho c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t vµ ®iÒu phèi thÞ tr­êng ®iÖn, trªn c¬ së ®ã quyÒn lîi cña ng­êi mua, ng­êi b¸n ®iÖn ®­îc b¶o vÖ. - CÇn më réng h¬n n÷a tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô vµ quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan tham gia qu¶n lý nguån vèn ODA tr¸nh t×nh tr¹ng nhiÒu ®¬n vÞ qu¶n lý mµ vÉn láng lÎo, chËm ch¹p. §Ó cã thÓ qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ®­îc c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan th× cÇn t¨ng thªm nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cho hä khi tham gia qu¸ tr×nh qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n. 3.2.3. T¨ng c­êng kh¶ n¨ng tù chñ vµ tÝn nhiÖm tµi chÝnh trong c¸c cam kÕt víi nhµ tµi trî. C¸c dù ¸n ngµnh ®iÖn hiÖn nay ®Òu ph¶i vay l¹i ODA tõ chÝnh phñ. Do ®ã chÝnh phñ cÇn nhanh chãng ban hµnh qui chÕ qu¶n lý vÒ vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi mét c¸ch chi tiÕt vµ râ rµng, ®©y lµ mét cam kÕt cña chÝnh phñ ®èi víi viÖc sö dông hiÖu qu¶ ODA vµ cam kÕt tr¶ ®óng h¹n. C¸c nhµ tµi trî th­êng nhÊn m¹nh vai trß lµm chñ cña c¸c n­íc tiÕp nhËn viÖn trî, vai trß lµm chñ cña phÝa tiÕp nhËn ®­îc ph¸t huy còng chÝnh lµ x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng tr¸ch nhiÖm chñ yÕu cña phÝa tiÕp nhËn ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ vai trß hç trî cña nhµ tµi trî. Vai trß cña EVN cÇn ®­îc ®Ò cao nay tõ kh©u ®Ò xuÊt viÖn trî, h×nh thµnh vµ thiÕt kÕ dù ¸n, tæ chøc thùc hiÖn, theo dâi vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thu ®­îc. 3.3. Gi¶i ph¸p vÒ gi¸ ®iÖn 3.3.1. Gi¶i ph¸p t¨ng gi¸ ®iÖn. Do tæng nhu cÇu ®Çu t­ vµ tr¶ nî giai ®o¹n 2001-2010 lªn ®Õn 21,866 tû USD, trong ®ã tr¶ nî 8,54 tû USD ®Ó c©n ®èi khèi l­îng lín vèn cho ®Çu t­ vµ tr¶ nî th× nguån khÊu hao ®Ó l¹i cho ®Çu t­ lµ 6,49 tû USD (chiÕm 29,69%) kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ nî. Nh­ vËy nguån chñ yÕu cho ®Çu t­ lµ thu tõ t¨ng gi¸ ®iÖn 4,46 tû USD vµ vèn vay lµ 10,36 tû USD. Víi sè vèn vay trªn 10 tû USD, b×nh qu©n mçi n¨m vay 1 tû USD lµ qu¸ lín, kh¶ n¨ng vay trong n­íc lµ rÊt h¹n chÕ nªn phÇn lín lµ vay n­íc ngoµi. NÕu vay n­íc ngoµi th× ph¶i ®¸p øng tû lÖ tù ®Çu t­ trªn 30% theo yªu cÇu cña c¸c nhµ cho vay. NÕu kh«ng t¨ng gi¸ ®iÖn th× nguån vèn 4,56 tû USD sÏ kh«ng thÓ huy ®éng ®­îc. T¨ng gi¸ ®iÖn còng lµ h×nh thøc ph¸t huy néi lùc cña toµn d©n ®Ó ®Çu t­ x©y dùng nguån vµ l­íi ®iÖn, ®¸p øng nhu cÇu ®iÖn n¨ng cña nÒn kinh tÕ; ®ång thêi t¨ng gi¸ ®iÖn míi ®ñ søc kªu gäi n­íc ngoµi ®Çu t­ x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn. Tuy nhiªn viÖc t¨ng gi¸ ®iÖn chØ lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay cña ngµnh cho c¸c c«ng tr×nh nguån vµ l­íi ®iÖn rÊt lín. ViÖc t¨ng gi¸ ®iÖn lµ vÊn ®Ò rÊt nh¹y c¶m nã lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh kinh tÕ vµ t¨ng chi phÝ sinh ho¹t cña ng­êi d©n. Trong khi ®ã møc sèng d©n c­ cßn thÊp, ®iÒu nµy cã thÓ ®i ng­îc víi môc tiªu lµ nh»m n©ng cao vÒ mÆt lîi Ých x· héi tõ viÖc sö dông ®iÖn. Tuy nhiªn viÖc t¨ng gi¸ ®iÖn theo ®óng lé tr×nh cña ngµnh th× gi¸ ®iÖn cña n­íc ta vÉn cßn thÊp h¬n nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ viÖc t¨ng gi¸ ®iÖn nµy nh»m hç trî cïng víi sù cè g¾ng cña ngµnh ®iÖn lùc vµ c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó ®­a ®iÖn vÒ tíi vïng s©u, vïng xa n¬i ch­a cã l­íi ®iÖn quèc gia. Nh­ vËy ®©y chÝnh lµ sù t­¬ng trî lÉn nhau gi÷a nh÷ng n¬i cã ®iÖn víi nh÷ng n¬i ch­a cã ®iÖn, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a miÒn xu«i vµ miÒn ng­îc. 3.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ phô thu tiÒn ®iÖn. Ch­¬ng tr×nh ®iÖn khÝ o¸ n«ng th«n ViÖt Nam kh«ng thÓ thùc hiÖn trong ngµy mét ngµy hai mµ cÇn ph¶i thùc hiÖn trong thêi gian dµi víi nguån ®Çu t­ rÊt lín. Tuú mçi ®Þa ph­¬ng cã vÞ trÝ ®Þa lý kinh tÕ kh¸c nhau mµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p thùc hiÖn kh¸c nhau. §èi víi nh÷ng tØnh nghÌo n«ng th«n vµ miÒn nói th× nguån vèn ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ phÇn lín do Nhµ n­íc bá ra, ®Þa ph­¬ng ®ãng gãp rÊt nhá. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng thµnh phè, tØnh mµ ng­êi d©n cã møc thu nhËp cao th× tiÕn hµnh thu tiÒn ®iÖn ®Ó cè g¾ng thùc hiÖn ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ thiÕt thùc. Tuy cßn nhiÒu ý kiÕn tr¸i ng­îc nhau nh­ng ®©y lµ gi¶i ph¸p ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng gi÷a ng­êi d©n n«ng th«n vµ ng­êi d©n thµnh thÞ. ViÖc lµm nµy cã ý nghÜa nh­ mét hµnh ®éng ®ãng gãp c«ng Ých gióp ®ì cña nh÷ng ®èi t­îng ®· cã may m¾n ®­îc dïng ®iÖn tr­íc ®èi víi nh÷ng n¬i ch­a cã ®iÖn. D­íi ®©y lµ mét sè ®¬n vÞ ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn thµnh c«ng gi¶i ph¸p nµy vµ ®· tiÕn hµnh ®iÖn khÝ ho¸ 100% c¸c x· trong ®Þa bµn. * Thµnh phè Hå ChÝ Minh tiÕn hµnh thu tiÒn ®iÖn tõ n¨m 1991 ®· thu ®­îc trªn 700 tû ®ång. Sè tiÒn nµy ®· ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: ngµnh ®iÖn trùc tiÕp thu vµ chuyÓn vÒ kho b¹c Nhµ n­íc, do së tµi chÝnh qu¶n lý nh­ng ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ theo kÕ ho¹ch cña thµnh phè ®Õn nay b»ng tiÒn phô thu thµnh phè ®· ®iÖn khÝ ho¸ ®­îc 78 x·. TØnh Kh¸nh Hoµ: TiÕn hµnh thu gi¸ trÇn ®Õn tõng hé tiªu thô ë n«ng th«n lµ 650®/kwh dïng cho ¸nh s¸ng sinh ho¹t vµ 1000® ®èi víi ®èi t­îng tiªu dïng kh¸c. Sè tiÒn chªnh lÖch gi­· gi¸ trÇn vµ gi¸ quy ®Þnh ®­îc sö dông nh­ sau: 80% ®­îc göi vµo kho b¹c Nhµ n­íc, tØnh qu¶n lý ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn l­íi ®iÖn c¸c x· ë vïng xa, vïng s©u ch­a cã ®iÖn; 15% ®­îc dïng ®Ó tr¶ l­¬ng cho thî ®iÖn ë c¸c th«n; 5% tr¶ cho ngµnh ®iÖn ®Ó ph¸t hµnh ho¸ ®¬n tiÒn ®iÖn cho tõng hé. Nh­ vËy víi biÖn ph¸p phô thu tiÒn ®iÖn b»ng viÖc quy ®Þnh gi¸ trÇn céng víi sù l·nh ®¹o s¸t sao cña tØnh, sù tham gia tÝch cùc cña c¸c ngµnh h÷u quan vµ ®Æc biÖt lµ sù tham m­u h÷u hiÖu cña ngµnh ®iÖn lùc Kh¸nh Hoµ, ®Õn cuèi n¨m 2000, 100% ng­êi d©n Kh¸nh Hoµ ®· cã ®iÖn dïng. Thµnh phè H¶i Phßng: ViÖc phô thu tiÒn ®iÖn tõ th¸ng 4/1998; ®· ¸p dông møc phô thu hîp lý tuú theo c¸c ®èi t­îng dïng ®iÖn kh¸c nhau. Phô thu 100 ®/kwh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, cöa hµng kinh doanh dÞch vô th­¬ng m¹i kh¸ch s¹n du lÞch, ¨n uèng, dÞch vô sinh ho¹t, ng©n hµng. Phô thu 50®/kwh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp x©y dùng, vËn t¶i, b­u ®iÖn vµ ®iÖn lùc. Phô thu 30®/kwh ®èi víi c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan ®oµn thÓ, b¶o hiÓm, c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých. Phô thu 20®/kwh ®èi víi c¸c hé gia ®×nh sö dông ®iÖn phôc vô sinh ho¹t. Phô thu 20.000®/KVA ®èi víi c¸c m¸y biÕn ¸p míi l¾p ®Æt cña c¸c kh¸ch hµng dïng ®iÖn trong n­íc. Phô thu 30.000®/ ®ång hå 3 pha ®èi víi c¸c ®ång hå 3 pha l¾p vµo ®­êng d©y d©n dông. Mçi th¸ng thµnh phè thu ®­îc 900 triÖu ®ång, sè tiÒn nµy ®­îc chuyÓn vÒ kho b¹c tØnh, së tµi chÝnh qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn ®iÖn khÝ ho¸ gän cho tõng x·. Mçi th¸ng x©y dùng hoµn thiÖn tõ 2-3 x· chuyÓn cho ngµnh ®iÖn qu¶n lý b¸n ®iÖn cho tõng hé theo gi¸ quy ®Þnh. ViÖc thùc hiÖn ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau, møc ®é quy ®Þnh còng kh¸c nhau, do ®ã kinh phÝ thùc hiÖn cho tõng x· ë tõng n¬i chªnh lÖch nhau rÊt nhiÒu nh­ng b»ng vèn phô thu hay vèn Nhµ n­íc cÊp còng ®Òu lµ cña ng­êi d©n lao ®éng ®ãng gãp. NÕu thùc hiÖn phô thu ®èi víi doanh sè b¸n ®iÖn th× Nhµ n­íc lu«n ph¶i ®¸nh ®æi gi÷a hiÖu qu¶ øng víi gi¸ t¨ng lªn mµ ng­êi lao ®éng vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ do ®ã tuú thuéc vµo møc ®é s½n sµng chi tr¶ cña tõng ®Þa ph­¬ng mµ cã chÝnh s¸ch phô thu hîp lý sao cho ng­êi d©n vÉn dïng ®iÖn mµ vui vÎ tr¶ tiÒn ®iÖn. 4. C¶i c¸ch dÞch vô kh¸ch hµng. C¶i c¸ch dÞch vô kh¸ch hµng lµ viÖc mµ ngµnh ®iÖn lùc cÇn ph¶i tæ cè g¾ng h¬n n÷a trong viÖc ®¶m b¶o cung øng ®ñ ®iÖn cho nÒn kinh tÕ vµ sinh ho¹t x· héi; nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng cung øng ®iÖn: cung cÊp ®iÖn liªn tôc, æn ®Þnh, an toµn, tin cËy. Víi môc tiªu nh­ vËy ®Ó dÞch vô kh¸ch hµng tèt h¬n cÇn ph¶i: - §Ó gi¶m ®­îc l­îng c«ng nh©n viªn ghi chØ sè vµ ®¶m b¶o ghi chØ sè ®iÖn n¨ng thanh to¸n víi kh¸ch hµng ®­îc chÝnh x¸c, lo¹i bá c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc trong viÖc ghi chØ sè c«ng t¬, Tæng C«ng ty sÏ øng dông c«ng nghÖ míi trong viÖc ghi chØ sè c«ng t¬ ®iÖn cho h¬n 3,8 triÖu kh¸ch hµng víi tæng vèn ®Çu t­ ­íc kho¶ng 1.360 tû ®ång. - TiÕp tôc c¶i tiÕn hoµn chØnh c¸c qui tr×nh nghiÖp vô, hîp lý ho¸ trong nghiÖp vô kinh doanh vµ dÞch vô kh¸ch hµng. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ c«ng khai víi kh¸ch hµng, gi¶m sè lÇn vµ thêi gian kh¾c phôc sù cè. Thùc hiÖn øng dông c¸c c«ng nghÖ tin häc, th«ng tin vµo qu¶n lý kh¸ch hµng vµ thu tiÒn ®iÖn. Dù kiÕn tæng møc ®Çu t­ kho¶ng 305 tû ®ång. - Trong giai ®o¹n 2001 - 2010, Tæng C«ng ty ®iÖn lùc dù kiÕn ®Çu t­ cho ch­¬ng tr×nh qu¶n lý nhu cÇu, nh»m khuyÕn khÝch kh¸ch hµng sö dông ®iÖn vµo c¸c giê thÊp ®iÓm trong ngµy, sö dông c¸c thiÕt bÞ dïng ®iÖn cã hiÖu suÊt cao vµ tiÕt kiÖm ®iÖn víi môc tiªu c¾t gi¶m ®­îc 80-100MW c«ng suÊt giê cao ®iÓm, gi¶m ph¸t hoÆc mua tõ c¸c nguån ®iÖn cã gi¸ thµnh cao vµ gi¶m ®Çu t­ nguån ®iÖn. Víi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn gióp cho kh¸ch hµng tin t­ëng h¬n, quan hÖ gi÷a kh¸ch hµng víi ngµnh ®iÖn ®­îc tèt h¬n gióp cho kh¸ch hµng thÊy tho¶i m¸i khi thanh to¸n tiÒn ®iÖn v× sè tiÒn hä ph¶i tr¶ ®óng víi sè ®iÖn hä tiªu thô vµ viÖc thanh to¸n ®­îc nhanh h¬n. III- Mét sè kiÕn nghÞ §Ó thùc hiÖn ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn giai ®o¹n 2001 - 2010, xin kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ nh­ sau: Dùa vµo diÔn biÕn x· héi, cho phÐp thùc hiÖn ®iÒu chØnh gi¸ ®iÖn nh­ lé tr×nh ®· ®­îc phª duyÖt vµ tiÕp tôc cho phÐp chuyÓn mét phÇn chªnh lÖch t¨ng gi¸ ®iÖn sang ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nguån vµ l­íi ®iÖn. §Ò nghÞ chÝnh phñ chØ ®¹o c¸c c¬ quan liªn quan nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¬ chÕ tù ®éng ®iÒu chØnh gi¸ ®iÖn khi c¸c yÕu tè ®Çu vµo cã sù thay ®æi lín ®Õn tÝnh gi¸ ®iÖn. ¦u tiªn c©n ®èi ®ñ vèn tÝn dông ®Çu t­ ­u ®·i cho c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn ®iÖn tõ c¸c nguån vèn vay ­u ®·i ODA víi l·i suÊt b»ng l·i suÊt c¸c tæ chøc tµi chÝnh cho vay céng víi chi phÝ qu¶n lý, vèn tÝn dông song ph­¬ng thøc vµ tÝn dông Nhµ n­íc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Hç trî cÊp vèn ng©n s¸ch cho phÇn ®Çu t­ nguån vµ l­íi ®iÖn phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vïng n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa vµ ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n, c¸c c«ng tr×nh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng mang tÝnh chÊt c«ng Ých; cÊp vèn ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t­ cung cÊp ®iÖn b»ng c¸c nguån n¨ng l­îng t¹i chç ë nh÷ng n¬i kh«ng thÓ cung cÊp ®­îc b»ng l­íi ®iÖn quèc gia. T¸ch phÇn dÞch vô c«ng Ých trong viÖc cung cÊp ®iÖn cho n«ng th«n, miÒn nói khái s¶n xuÊt kinh doanh, do nÕu ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng x· héi (lîi Ých x· héi), th× víi thu nhËp thÊp th× víi lé tr×nh t¨ng gi¸ ®iÖn trong chiÕn l­îc cña ngµnh, khã cã thÓ mµ sö dông ®iÖn cho ®êi sèng vµ s¶n xuÊt ®Ó ®¹t môc tiªu 800 - 900 kwh/ng­êi n¨m vµo n¨m 2010 do vËy nªn t¸ch dÞch vô c«ng Ých ë khu vùc nµy khái s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ngµnh ®iÖn c©n ®èi tµi chÝnh ®¶m b¶o ®Ó ®Çu t­ theo ®óng chiÕn l­îc ®Æt ra cña ngµnh. §Ò nghÞ chÝnh phñ tr×nh quèc héi cho phÐp Tæng C«ng ty ®­îc gi¶m tû lÖ thuÕ VAT xuèng 5%. KiÕn nghÞ chÝnh phñ nghiªn cøu cÊp cho Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam ®­îc thÝ ®iÓm quyÕt ®Þnh ®Çu t­ c¸c dù ¸n nhãm A ®· cã trong danh môc cña TS§V tÝnh ®Õn 2005 ®· ®­îc Thñ t­íng chÝnh phñ phª duyÖt nh»m gi¶m thêi gian chuÈn bÞ ®Çu t­, ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é ®­a c¸c c«ng tr×nh vµo vËn hµnh. §Çu t­ ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y ®iÖn ph¶i theo ®óng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ®· ®­îc phª duyÖt trong tæng s¬ ®å, tr¸nh t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thõa g©y nªn l·ng phÝ trong ®Çu t­, còng nh­ khñng ho¶ng thiÕu, kh«ng cÊp ®ñ ®iÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, rµng buéc tiÕn ®é x©y dùng ®èi víi c¸c chñ ®Çu t­ ph¶i ®­a c«ng tr×nh vµo ®óng tiÕn ®é. §Ò nghÞ chÝnh phñ cã c¬ chÕ th¸o gì c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c trong c«ng t¸c gi¶i to¶ ®Ò bï, chØ ®¹o c¸c ®Þa ph­¬ng lËp ®¬n gi¸ ®Òn bï hîp lý, thµnh lËp ban chØ ®¹o ®Òn bï c¸c c«ng tr×nh ®iÖn lín do Bé C«ng nghiÖp chñ tr×. §Ò nghÞ chÝnh phñ cho phÐp Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam ®­îc chØ ®Þnh thÇu t­ vÊn c¸c c«ng tr×nh ®iÖn vµ bá giai ®o¹n lËp tiÒn kh¶ thi c¸c dù ¸n l­íi ®iÖn nhãm A. §Ò nghÞ Bé C«ng nghiÖp hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ khu«n khæ ph¸p lý cho viÖc ¸p dông ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ ph¸t triÓn nguån vµ l­íi ®iÖn ph©n phèi. §Ò nghÞ chÝnh phñ cho phÐp Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam cæ phÇn ho¸ c¸c nhµ m¸y ®iÖn kh«ng cã vai trß quan träng ®Ó huy ®éng vèn ®Çu t­. KÕt luËn Víi sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cïng víi sù cè g¾ng nç lùc cña ngµnh ®iÖn mÆc dï gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc, thêi gian qua ngµnh ®iÖn ViÖt Nam ®· tõng b­íc kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng thiÕu ®iÖn trÇm träng. Tõ chç ph¶i c¾t ®iÖn lu«n phiªn ®Õn nay vÒ c¬ b¶n ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®iÖn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n: 100% sè huyÖn cã l­íi ®iÖn vµ ®iÖn t¹i chç, 85% sè x·, 77,4% sè hé n«ng th«n cã ®iÖn v­ît 17,4% so víi NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng VIII. Tuy nhiªn s¶n l­îng ®iÖn b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam cßn thÊp (n¨m 2001 míi chØ ®¹t 340kwh/ng­êi/ n¨m) so víi c¸c n­íc trong khu vùc; c¬ cÊu nguån ®iÖn cßn bÊt hîp lý, do qu¸ dùa vµo nguån thuû ®iÖn ®Õn mïa kh« nªn t×nh tr¹ng thiÕu ®iÖn trÇm träng. Do ®ã ph¶i huy ®éng c¸c nguån ®iÖn kh¸c cã gÝa thµnh cao, hiÖu qu¶ thÊp kÐm. Thªm vµo ®ã, hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn qu¸ cò vµ thiÕu ®ång bé. Do vËy trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn giai ®o¹n 2001-2010 ngµnh ®iÖn mµ cô thÓ lµ Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam nç lùc h¬n n÷a trong viÖc huy ®éng nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn nguån vµ l­íi ®iÖn mét c¸ch hîp lý theo ®óng tæng s¬ ®å V. Bé C«ng nghiÖp, chÝnh phñ cÇn cã nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch th¸o gì khã kh¨n cho ngµnh ®iÖn thùc hiÖn chiÕn l­îc cña m×nh. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Quy ho¹ch ngµnh ®iÖn lùc cho 6 vïng kinh tÕ - ViÖn ChiÕn l­îc chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - Bé C«ng nghiÖp. 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn lùc giai ®o¹n 2001-2010 vµ ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020. 3. Gi¸o tr×nh Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi - TS. Lª Huy §øc 4. Gi¸o tr×nh Quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi - TS. Lª Huy §øc 5. Gi¸o tr×nh KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi- TS. Ng« Th¾ng Lîi 6. T¹p chÝ §iÖn lùc - Sè 3 n¨m 1997 - Sè 1, 2, 3, 11, 12 n¨m 2000 - Sè 1, 2, 3 n¨m 2001 - Sè 1, 2, 3 n¨m 2002 - Sè 1 n¨m 2003 7. ViÖt Nam ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng rång bay - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia Môc lôc B¶ng B¶ng 1: C«ng suÊt c¸c nhµ m¸y ®iÖn ®Õn n¨m 2001. 27 B¶ng 2: C¬ cÊu vµ s¶n l­îng ®iÖn ph¸t ra tõ n¨m 1991 28 B¶ng 3: Sè l­îng lao ®éng ngµnh ®iÖn lùc 30 B¶ng 4: Gi¸ ®iÖn trung b×nh cña c¸c n­íc trong khu vùc 36 B¶ng 5: Tû lÖ tæn thÊt c¸c níc trong khu vùc 36 B¶ng 6: Mét sè chØ tiªu n¨m 1999 - 2000 B¶ng 7: C¸c c«ng tr×nh ®iÖn than sÏ ®­a vµo vËn hµnh trong giai ®¹n 2002-2010. 41 B¶ng 8: C«ng suÊt c¸c nhµ m¸y ®iÖn khÝ c¸c giai ®o¹n 41 B¶ng 9: C¸c ®­êng d©y 500 KV dù kiÕn x©y dùng giai ®o¹n 2001-2010 44 B¶ng 10: C¸c tr¹m 500 KV dù kiÕn x©y dùng giai ®o¹n 2001-2010 44 B¶ng 11: Lé tr×nh t¨ng gi¸ ®iÖn cña ViÖt Nam 46 B¶ng 12: C©n ®èi nguån vèn dïng cho ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh ®iÖn 2001-2010 47 B¶ng 2: C¬ cÊu vµ s¶n l­îng ®iÖn ph¸t ra tõ n¨m 1991 N¨m S¶n l­îng ®iÖn SX (Tr.kwh) Tû lÖ (%) Thuû ®iÖn (Tr.kwh) Tû lÖ (%) NhiÖt ®iÖn (Tr.kwh) Tû lÖ (%) Diezen (Tr.kwh) Tû lÖ (%) Tua bin khÝ (Tr.kwh) Tû lÖ (%) 1991 9152,0 100 6316,6 69,0 2424,8 26,49 309,8 3,38 100,8 1,1 1992 9625,0 100 5604,9 58,0 3470,0 35,95 319,1 3,31 258,0 2,67 1993 10661,5 100 7965,4 74,7 1776,3 16,66 318,6 2,99 601,2 5,64 1994 12284,2 100 9246,4 75,2 2123,6 17,29 281,8 2,99 632,6 5,15 28 1995 14636,0 100 10369,6 70,8 2817,4 19,25 320,0 2,19 1128,4 7,71 Tèc ®é PTBQ 91-95 11,1 100 15,0 8,98 -4,94 89,3 1996 16960,0 100 1156,5 65,7 3509,0 20,69 366,3 2,16 1298,4 11,37 1997 19151,0 100 11975,0 62,5 3696,2 19,30 377,3 1,97 3102,5 16,20 1998 20660,0 100 11908,0 57,6 4169,2 20,18 281,0 1,36 4301,8 20,82 1999 22730,0 100 11853,6 52,1 4337,0 19,08 263,0 1,16 6227,0 27,61 2000 26575.7 100 14568,44 54,82 4253,21 16,00 240,39 0,9 7115,04 26,77 Tèc ®é PTBQ 95-00 12,2 4,6 15,3 -4,82 64,2 Nguån: Vô C«ng nghiÖp - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ B¶ng 6: Mét sè chØ tiªu n¨m 1999 - 2000 C¸c chØ tiªu §¬n vÞ 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 C«ng suÊt MW 2659 3022 3177 4014 4278 4570 4649 4937 5282 5625 6173 7604 S¶n l­îng tr. kwh 8679 9209 9704 10661 12284 14636 16946 19151 21665 23558 26561 30608 Tiªu thô ®iÖn 6185 6548 6930 7839 9284 11198 13375 15303 17725 19550 22404 25858 §­êng d©y km 42937 48718 49383 55819 63885 69844 91244 101780 105096 134962 195919 153851 Cao thÕ 5046 6337 6644 7180 7344 9828 10317 10244 11090 11224 11626 13206 Trung vµ h¹ thÕ 37891 42381 12739 48639 56541 60016 80927 91536 94006 123738 134294 140646 Tr¹m biÕn ¸p MVA 10028 11241 12660 13724 17084 18440 24373 25248 27933 30124 33939 38460 Cao thÕ 4423 5075 5426 5928 8769 9354 10032 11213 12660 13612 15968 18962 37 Trung vµ h¹ thÕ 5605 6,16 7234 7796 8315 9086 14341 14035 15273 16512 17917 19499 Tæn thÊt % 25,68 24,34 24,86 23,27 22,5 21,4 19,27 18,08 16,09 15,33 14,03 14,00 Doanh thu SXKD tû ®. 835,2 1933,9 3258,3 4236,8 4688,6 609,0 8149,6 10236,2 12290,1 12619,9 14890 17521,1 Gi¸ b¸n b×nh qu©n ®/kwh 135,04 293,73 470,17 540,48 505,02 537,51 609,33 668,92 693,37 645,52 664,62 677,59 Vèn ®Çu t­ tû ®. 409,63 604,05 1253,13 5720,15 3473,23 1847,18 3874,52 5181,27 8880,30 11147,6 12667,7 12433,6 Nguån tû ®. 265,77 377,39 635,03 1993,68 1229,84 1003,76 3874,52 2896,02 5438,69 6927,83 8340,54 3902,2 L­íi 500 Kv tû ®. 404,60 3418,40 1336,2 22825 125,56 34,3 31,07 104,7 L­íi 220 Kv tû ®. 34,25 35,60 16,53 103,47 202,84 277,07 228,83 597,19 1033,69 501,13 403,35 765,2 L­íi 110 Kv tû ®. 70,62 126,03 101,79 93,31 422,44 228,55 215,21 723,59 614,4 518,53 478,83 1044,3 L­íi 35 Kv tû ®. 7,33 22,22 33,15 90,42 257,26 188,22 199,98 763,29 1133,49 1619,11 1602,74 2166,7 Nguån: Tæng C«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam B¶ng 12: C©n ®èi nguån vèn dïng cho ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh ®iÖn 2001-2010 §¬n vÞ: TriÖu USD ChØ tiªu 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Tæng Tæng nhu cÇu ®Çu t­ vµ tr¶ nî vèn vay 1.027 1.178 1.671 1.951 2.214 2.429 2.616 2.748 2.916 3.117 21.866 Tæng møc ®Çu t­ hµng n¨m 837 982 1.278 1.449 1.509 1.459 1.426 1.348 1.433 1.600 13.322 C¸c c«ng tr×nh nguån ®iÖn 430 514 756 934 971 862 735 607 665 793 7.267 C¸c c«ng tr×nh l­íi ®iÖn 407 469 522 516 530 553 602 656 715 778 5.748 C¸c c«ng tr×nh kh¸c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Gãp vèn liªn doanh 0 0 0 0 7 44 88 85 54 30 307 Tr¶ nî vèn vay gèc vµ IDC 190 196 393 501 705 970 1.190 1.400 1.483 1.517 8.544 47 C©n ®èi nguån vèn dïng cho ®Çu t­ 1.027 1.178 1.671 1.951 2.214 2.429 2.616 2.748 2.916 3.117 21.866 Nguån vèn tù tÝch luü 381 465 778 798 1.115 1.352 1.506 1.586 1.675 1.853 11.509 Vèn khÊu hao c¬ b¶n 328 408 498 543 577 642 764 839 908 986 6.493 Vèn tù tÝch luü n¨m tr­íc chuyÓn sang 5 2 120 86 199 133 71 5 3 9 634 Trõ: Vèn tù tÝch luü chuyÓn sang n¨m sau -2 -120 -86 -199 -133 -71 -5 -3 -9 -3 -631 T¨ng gi¸ ®iÖn vµ thu sö dông vèn chuyÓn ®Çu t­ 33 164 207 324 424 597 622 685 710 793 4.560 Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn 17 12 39 43 47 51 55 59 63 68 454 Vèn ng©n s¸ch cÊp kh¸c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Vèn vay 645 713 893 1.153 1.098 1.077 1.110 1.162 1.241 1.265 10.358 Nguån: ViÖn chiÕn l­îc chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp Phô lôc Phô lôc 1: §iÖn n¨ng s¶n xuÊt c¸c nguån hÖ thèng ®iÖn toµn quèc giai ®o¹n 2001-2010 TT ChØ tiªu / N¨m 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 A §iÖn n¨ng s¶n xuÊt 28.479 33.185 38.484 40.097 42.172 47.094 49.720 54.101 60.512 68.874 I Thuû ®iÖn 18.215 16.721 16.721 16.721 16.721 16.894 19.763 22.591 25.106 28.076 II NhiÖt ®iÖn than 3.218 5.854 6.543 7.371 7.952 11.970 13.946 13.656 13.809 13.879 III NhiÖt ®iÖn dÇu 1.117 1.026 847 1.288 799 293 163 235 209 242 IV Tua bin khÝ (khÝ + dÇu) 5.834 9.569 14.373 14.717 16.699 17.938 15.848 17.619 21.387 26.676 B Mua (BOT + IPP + JV) 2.122 2.014 1.839 6.346 11.156 14.367 21.037 27.301 33.101 38.654 C©n ®èi chung 1 §iÖn th­¬ng phÈm 25.752 29.426 34.050 39.211 45.122 51.980 60.134 69.548 80.416 92.958 2 §iÖn n¨ng yªu cÇu 30.601 35.200 40.480 46.552 53.535 61.565 70.800 81.420 93.633 107.678 3 §iÖn n¨ng s¶n xuÊt + Mua 30.601 35.200 40.323 46.443 53.328 81.461 70.757 81.402 93.613 107.528 4 §iÖn n¨ng thiÕu hôt 0 157 109 207 104 43 18 20 150 Phô lôc 2: C«ng suÊt c¸c nguån ®iÖn hÖ thèng ®iÖn toµn quèc giai ®o¹n 2001-2010 Phô t¶i cao - phô t¶i 15%/n¨m TT ChØ tiªu / N¨m 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 A Tæng c«ng suÊt cña EVN 6.566 7.736 7.862 8.097 8.666 9.656 10.809 12.169 13.379 14.614 I Thuû ®iÖn 3.929 4.109 4.069 4.069 4.069 4.179 5.032 5.912 6.402 7.397 II NhiÖt ®iÖn than 586 1.186 1.186 1.186 1.186 1.786 2.086 2.086 2.086 2.086 III NhiÖt ®iÖn dÇu 185 185 185 185 185 185 185 185 185 185 IV Tua bin khÝ (khÝ + dÇu) 1.776 2.176 2.362 2.617 3.206 3.506 3.506 3.986 4.706 4.946 B Tæng c«ng suÊt (BOT + IPP + JV) 490 490 970 1.382 2.202 2.922 2.225 4.725 5.957 6.757 C©n ®èi chung 1 Tæng c«ng suÊt nguån 7.056 8.226 8.832 9.479 10.868 12.578 15.534 16.894 19.336 21.371 2 Pmax hÖ thèng 5.616 6.429 7.357 8.420 9.630 11.000 12.600 4.453 16.544 18.938 Phô lôc 3: §iÖn n¨ng s¶n xuÊt vµ n¨ng l­îng, nhiªn liÖu s¬ cÊp tiªu thô giai ®o¹n 2001-2010 Phô t¶i cao - phô t¶i 15%/n¨m - tÇn suÊt thuû ®iÖn 50% TT ChØ tiªu / N¨m 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 §iÖn n¨ng s¶n xuÊt - GWH 1 Thuû ®iÖn 18.215 18.383 18.383 18.383 18.383 18.568 21.833 24.920 27.174 31.125 2 NhiÖt ®iÖn than 3.218 4.874 5.497 6.906 9.130 13.237 16.666 18.259 20.600 23.001 3 NhiÖt ®iÖn khÝ 5.100 8.170 14.396 18.968 22.266 28.457 30.197 34.844 37.461 40.094 4 NhiÖt ®iÖn dÇu FO 3.225 2703 1.925 1.765 1.226 349 294 213 378 993 5 NhiÖt ®iÖn dÇu DO 1.263 1.060 173 148 2.061 535 310 338 190 1.327 Tæng 31.021 35.190 40.374 46.479 53.374 61.475 70.764 81.407 93.624 107.618 C¬ cÊu ®iÖn n¨ng s¶n xuÊt 1 Thuû ®iÖn 58,7% 52,2% 45,5% 39,6% 34,4% 30,02% 30,9% 30,6% 29,7% 28,9% 2 NhiÖt ®iÖn than 10,7% 13,9% 13,6% 14,9% 17,1% 21,5% 23,6% 22,4% 22,0% 21,4% 3 NhiÖt ®iÖn khÝ 16,4% 23,2% 35,7% 40,8% 41,7% 46,3% 42,7% 42,8% 40,0% 37,3% 4 NhiÖt ®iÖn dÇu FO 10,4% 7,7% 4,80,9% 3,80,9% 2,30,9% 0,60,9% 0,40,9% 0,30,9% 0,40,9% 0,9% 5 NhiÖt ®iÖn dÇu DO 10,4% 3,0% 0,4% 0,3% 3,9% 0,9% 0,4% 0,4% 0,2% 1,2% Nhiªn liÖu sö dông - than, dÇu 1.000 tÊn; khÝ triÖu m3 1 DÇu DO 244 309 50 43 428 109 61 66 36 244 2 DÇu FO 787 725 519 484 328 90 75 55 94 226 3 Than 2.633 2.382 2.574 3.262 4.523 6.226 7.608 8.120 9.139 10.168 4 KhÝ 1.384 1.787 3.160 4.009 4.477 5.898 6.016 6.909 7.370 7.831 Phô lôc 46: B¶ng c©n ®èi tµi chÝnh 2001 - 2010 Ph­¬ng ¸n phô t¶i cao §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD, tye gi¸ b×nh qu©n: 15.000 VND/USD TT Kho¶n môc 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 A Gi¸ ®iÖn b×nh qu©n cents/kwh 5,0 4,9 5,4 6,0 6,5 6,8 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 B B¸o c¸o l·i lç (SXKD ®iÖn) 1 Tæng doanh thu 997 1.146 1.479 808 2.206 2.605 2.951 3.239 3.584 3.931 4.345 2 Tæng chi phÝ s¶n xuÊt 920 1.047 1.204 1.469 1.737 2.019 2.177 2.425 2.688 2.991 3.302 3 TrÝch nguån t¨ng gi¸ ®iÖn chuyÓn ®Çu t­ 131 171 284 377 541 554 605 616 684 4 L·i (lç) tr­íc thuÕ lîi tøc 77 98 84 167 186 209 232 260 291 323 359 5 ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 25 31 27 54 60 67 74 83 93 103 115 6 Nép thu sö dông vèn ®Çu t­ 33 33 33 36 40 47 56 68 80 94 108 7 Lîi nhuËn thuÇn 19 34 24 78 86 95 102 109 118 126 136 C C¸c chØ tiªu tµi chÝnh chñ yÕu 1 Tû lÖ tù ®Çu t­ - SFR % 25.95 18,9% 25,4% 25,7% 25,5% 25,7% 26,6% 22,6% 14,8% 24,1% 25,1% 2 Tû lÖ thanh to¸n nî - DSCR (lÇn) 2,78 1,72 2,01 1,66 1,60 1,49 1,36 1,24 1,13, 1,21 1,25 3 Tû lÖ lîi nhuËn trªn tæng gi¸ trÞ tµi s¶n 2,22% 2,18% 1,355 2,48% 2,57% 2,79% 2,46% 2,42% 2,54% 2,65% 2,70%