Một số gợi ý về viết luận văn thạc sỹ chuyên ngành kế toán, kiểm toán và phân tích

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN KHOA KẾ TOÁN ----------- MỘT SỐ GỢI Ý VỀ VIẾT LUẬN VĂN THẠC SỸ (Có tính chất tham khảo - không mang tính bắt buộc thực hiện) Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích Hà Nội, 07 - 2010 1 Mục lục Trang Mục lục …………………………………………………………….. 2 Lời nói đầu …………………………………………………………. 3 Phần I: Mục đích, đối tượng và phạm vi áp dụng của Hướng dẫn viết Luận văn 4 1.1 Mục đích của Hướng dẫn viết Luận văn 4 1.2 Đối tượng và phạm vi áp dụng của Hướng dẫn viết Luận văn 4 Phần II: Nội dung của Hướng dẫn viết Luận văn 2.1. Tổng quan về yêu cầu của Luận văn chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán, Phân tích ……………………………………………………... 5 2.2. Khái quát trình tự viết Luận văn …………………………………. 6 2.3. Đề cương Luận văn .………………………………… 9 2.3.1. Lựa chọn Đề tài cho Luận văn .………………………….. 9 2.3.2. Viết Đề cương cho Luận văn …………………………… 10 2.4. Khái quát nội dung các chương của Luận văn.. 13 2.5. Thu thập dữ liệu và xử lý dữ liệu …………………………………. 14 2.6. Giai đoạn viết Luận văn …………………………………………… 14 2.7. Qui định về hình thức trình bày Luận văn ………………………… Phần III: Thực hiện Hướng dẫn viết Luận văn 17 3.1 Hiệu lực thực hiện Hướng dẫn viết Luận văn 18 2 Lời nói đầu Hướng dẫn viết Luận văn là cần thiết cho các học viên đang theo học Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích, đồng thời là cơ sở để xem xét, đánh giá học viên trong quá trình viết Luận văn. Hướng dẫn này được xây dựng cho cao học viên Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích của Khoa Kế toán, Trường ĐH Kinh tế quốc dân. Do đó, Luận văn của cao học viên phải tuân thủ những qui định chung về Luận văn bậc đào tạo Thạc sỹ của Bộ Giáo dục và Đào tạo, qui định của Trường. Do tính chất đặc thù riêng của từng ngành, chuyên ngành, cao học viên cần phải thực hiện đầy đủ theo những yêu cầu riêng của Khoa Kế toán – Kiểm toán trong suốt quá trình viết Luận văn. Hướng dẫn viết Luận văn được xây dựng trên cơ sở những nội dung hướng dẫn viết truyền thống đang thực hiện tại Khoa Kế toán – Kiểm toán, Trường ĐH Kinh tế quốc dân kết hợp với tài liệu tham khảo của Khoa Sau đại học - ĐH Kinh tế quốc dân, tài liệu hướng dẫn viết Luận văn của một số Chương trình đào tạo Thạc sỹ trong nước, liên kết với nước ngoài tại Trường như Chương trình đào tạo Thạc sỹ Quản trị kinh doanh Việt – Bỉ, Thạc sỹ Quản trị kinh doanh Pháp – Việt, của một số Trường bạn như Đại học Kinh tế - ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Tài chính, ĐH Thương mại,…, hướng dẫn viết Luận văn của một số trường ĐH của Úc (Trường RHMIT, Latrobe, Queensland, New South Wales), của Thái Lan (Trường Quản lý - SOM – AIT, Thamasat),…và sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo trong Khoa. Hướng dẫn viết Luận văn được xây dựng lần đầu nên không thể tránh được những thiếu sót. Vì vậy, Hướng dẫn này cần được các thầy cô giáo đóng góp chỉnh sửa cho hoàn thiện. Khoa Kế toán – Kiểm toán mong muốn nhận được các ý kiến phản hồi của học viên cao học Chuyên ngành để hoàn thiện hơn. Mọi ý kiến của Học viên, bạn đọc xin gửi về địa chỉ e-mail của Khoa Kế toán – Kiểm toán, Trường ĐH Kinh tế quốc dân: kketoan@neu.edu.vn . Hà Nội, Tháng 07 - 2010 3 PHẦN I MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI ÁP DỤNG 1.1. Mục đích của Hướng dẫn viết Luận văn Hướng dẫn viết Luận văn cho cao học viên Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích của Khoa Kế toán – Kiểm toán nhằm: - Nhằm trợ giúp tốt hơn cho Cao học viên xác định tên Đề tài, xác định vấn đề nghiên cứu, tự xây dựng kế hoạch viết Luận văn; - Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng của Luận văn của học viên cao học Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích của Trường ĐH Kinh tế quốc dân; - Nhằm cung cấp cơ sở cho việc thực hiện đánh giá một cách thống nhất nội dung và hình thức của Luận văn của Cao học viên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích; - Thống nhất những nội dung, hình thức trình bày của một Luận văn của cao học viên Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích; - Nhằm đáp ứng tốt nhất những yêu cầu của Trường trong việc đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo ở bậc đào tạo Sau đại học; 1.2. Đối tượng và phạm vi áp dụng của Hướng dẫn viết Luận văn Đối tượng áp dụng thực hiện Hướng dẫn viết Luận văn là cao học viên làm Luận văn khi kết thúc Chương trình đào tạo Thạc sỹ. Phạm vi áp dụng của Hướng dẫn viết Luận văn là toàn bộ Luận văn Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích (do Khoa Kế toán Kiểm toán giảng dạy), Trường ĐH Kinh tế quốc dân. Hướng dẫn này được xây dựng tuân thủ những qui định chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đào tạo sau đại học, tuân thủ những qui định của Trường ĐH Kinh tế quốc dân về làm Luận văn ở bậc đào tạo cao học. 4 PHẦN II NỘI DUNG CỦA HƯỚNG DẪN VIẾT LUẬN VĂN 2.1. Tổng quan về yêu cầu của Luận văn Luận văn là một phần của quá trình học tập, nghiên cứu theo yêu cầu bắt buộc trong Chương trình đào tạo Thạc sĩ của Trường ĐH Kinh tế quốc dân. Trong Luận văn, học viên phải vận dụng năng lực, kỹ năng và kiến thức đã tiếp nhận được trong quá trình học tập để xác định, phân tích, nhận diện và giải quyết những vấn đề có liên quan trong lĩnh vực Kế toán, Kiểm toán và Phân tích. Đây là yêu cầu quan trọng, bắt buộc trong Luận văn Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích. Do tính chất đặc thù của Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích, ngoài việc thỏa mãn những yêu cầu bắt buộc của Trường ĐH Kinh tế quốc dân và Luận văn của Cao học viên Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích phải thỏa mãn các yêu cầu riêng của Khoa Kế toán – Kiểm toán. Đối với thời gian hoàn thành Luận văn, các cao học viên phải thực hiện theo qui định của Trường ĐH Kinh tế quốc dân. Kế hoạch về thời gian thực hiện công việc chi tiết trong mỗi giai đoạn sẽ thực hiện theo những hướng dẫn cụ thể của Khoa Kế toán – Kiểm toán – Thời gian cụ thể được Khoa xây dựng cho từng khóa học cụ thể (Thông thường Luận văn sẽ được thực hiện trong thời gian ??? tính từ thời điểm có quyết định giao đề tài). Luận văn của Cao học viên Chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích phải thể hiện được những nội dung cơ bản sau đây: (1) - Định hướng nghiên cứu của học viên; (2) - Cơ sở lý luận được vận dụng để giải quyết vấn đề; (3) - Những vấn đề thực tế và cách thức sẽ giải quyết; (4) - Phân tích và giải quyết các vấn đề dựa trên các dữ liệu thu thập được; (5) - Đề xuất giải pháp để giải quyết vấn đề đã xác định. Trong khi thực hiện viết Luận văn, Cao học viên cần chú ý những vấn đề sau đây: (1) - Phân tích dựa trên dữ liệu thu thập không phải là mô tả lại hoạt động; (2) - Nhận định hay kết luận của Tác giả phải đi kèm với những bằng chứng thuyết phục; (3) - Luận văn xác định vấn đề và giải quyết vấn đề, không phải là những hoạt động hàng ngày/bình thường của Tác giả tại đơn vị làm việc/đơn vị được Tác giả khảo sát; 5 (4) - Luận văn không được sao chép; (5) - Những tài liệu khác được Tác giả sử dụng trong Luận văn phải trích dẫn nguồn gốc đầy đủ theo qui định chung của Trường; (6) - Tác giả cần phân biệt Luận văn Thạc sỹ nghiên cứu (MSc) với Luận văn Thạc sỹ thực hành (MBA). Luận văn không phải là một công trình nghiên cứu trong đó đề xuất kiểm tra, xem xét tất cả mọi vấn đề tại đơn vị khảo sát. Tuy nhiên, Cao học viên phải vận dụng những kiến thức đã thu được để phân tích, nhận diện vấn đề, sau đó giải quyết vấn đề bằng những giải pháp tương ứng. Theo cách viết truyền thống, Cao học viên tiếp cận để viết Luận văn theo hướng: Trước hết, Cao học viên phát triển từ một “mong muốn” (mục đích/định hướng) về một chủ đề cụ thể hoặc một vấn đề liên quan tới kế toán, kiểm toán hoặc phân tích (Chẳng hạn: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ với việc tăng cường kiểm soát rủi ro tín dụng tại ngân hàng ABC; Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định với việc tăng cường quản lý tài sản cố định tại Công ty MNC,…) và học viên công bố chính thức trong tên Đề tài và trong phần Mở đầu của Luận văn; Sau đó, Cao học viên sẽ mô tả quá trình nhằm tìm cách chứng minh theo “mong muốn” hoặc mục đích/định hướng ấy. Tiếp đến, Tác giả sẽ thực hiện quá trình này; Cuối cùng, Cao học viên sẽ mô tả các kết quả của quá trình thực hiện và viết kết luận. Cách thức thực hiện trên đây là một cách tiếp cận viết Luận văn tốt với điều kiện học viên phải thực hiện đầy đủ những chỉ dẫn trong các bước. Tuy nhiên, thực tế học viên thường sa vào việc mô tả công việc, qui trình,… thay vì phân tích, chứng minh bằng các dữ kiện cụ thể cho kết luận đã xây dựng. Hơn nữa, Cao học viên thường gặp rất nhiều khó khăn trong thực hiện chứng minh cho một mục đích hoặc một mong muốn. Vì thế, Hướng dẫn viết Luận văn sau đây không hướng dẫn theo cách tiếp cận viết như vậy. Khoa Kế toán – Kiểm toán không bắt buộc mà khuyến khích thực hiện viết Luận văn theo trình tự trình bày dưới đây. 2.2. Khái quát trình tự viết Luận văn Cao học viên viết Luận văn nên tuân thủ theo trình tự sau đây: Thứ nhất: Đăng ký viết Luận văn - Khoa Kế toán sẽ phối hợp cùng với Viện Sau đại học tổ chức một buổi giới thiệu về phương pháp nghiên cứu và hướng dẫn học viên viết Luận văn; - Sau đó, mỗi học viên sẽ lựa chọn một chủ đề quan tâm nhất làm Đề tài cho Luận văn của mình và đăng ký Đề tài với Khoa Kế toán; - Dựa vào danh mục liệt kê những chủ đề nghiên cứu của học viên, Khoa sẽ xác định hoặc học viên có thể lựa chọn Giáo viên hướng dẫn (GVHD). GVHD có đủ điều kiện hướng dẫn theo qui định của Trường. 6 Thứ hai: Viết Đề cương - Học viên nên gặp gỡ GVHD trước và thảo luận về chủ đề đã lựa chọn với GVHD và phát triển Đề cương Luận văn của mình; - Khoa sẽ căn cứ vào kế hoạch chung để tổ chức một buổi duyệt Đề cương cho các học viên. Đề cương phải được Hội đồng duyệt Đề cương thông qua; - Chi tiết việc phát triển Đề cương được mô tả ở Mục 2.3 dưới đây; Thứ ba: Trình bày Đề cương Luận văn trước Hội đồng duyệt Đề cương của Khoa Kế toán - Cao học viên trình bày Đề cương Luận văn của mình trước một Hội đồng bao gồm các chuyên gia trong lĩnh vực có liên quan; - Học viên cần được GVHD thông qua trước khi học viên trình bày bản thảo Đề cương trước Hội đồng; - Mục đích của buổi trình bày là thu thập những ý kiến phản biện của Hội đồng đối với Đề cương, đặc biệt là phương pháp nghiên cứu, những vấn đề nghiên cứu cần được tập trung; - Sau khi được Hội đồng đóng góp ý kiến và thống nhất, học viên cần sửa đổi, bổ sung Đề cương (bản thảo) gắn với những phản biện, hướng dẫn của thành viên trong Hội đồng; - Đề cương cuối cùng phải được GVHD thông qua. Một bản Đề cương hoàn chỉnh phải nộp cho Khoa Kế toán (có đủ chữ ký của học viên và GVHD). Thứ tư: Viết Luận văn Trong quá trình viết Luận văn, Cao học viên phải thực hiện theo trình tự: Viết bản thảo; Bảo vệ Chuyên đề, Hoàn thiện Luận văn. Một là, Viết Bản thảo Luận văn: Đây là nội dung chính của giai đoạn viết Luận văn. Trong giai đoạn viết Bản thảo Luận văn, Cao học viên cần lưu ý những vấn đề sau: - Học viên phải thực hiện những công việc để hoàn thành Luận văn trên cơ sở Đề cương đã được phê duyệt. Nếu học viên có thay đổi nội dung trong quá trình viết Luận văn so với Đề cương đã được duyệt, học viên phải thảo luận với GVHD và phải được chấp thuận; - Học viên nên thực hiện theo Hướng dẫn viết Luận văn trong quá trình viết Luận văn được trình bày trong Mục 4 và Mục 5; - GVHD sẽ hướng dẫn học viên trong toàn bộ quá trình làm Luận văn; - GVHD sẽ đọc bản thảo Luận văn, sau đó bổ sung và sửa chữa kịp thời trong quá trình học viên thực hiện viết Luận văn; - Theo tiến độ thời gian (qui định), Cao học viên phải báo cáo với GVHD về quá trình viết đã hoàn thành và những dự định tiếp theo; Hai là, Bảo vệ Chuyên đề: Sau khi được GVHD chấp thuận, Cao học viên phải trình bày 7 những nội dung chính/kết quả nghiên cứu đã đạt được theo tiến độ thời gian trước Hội đồng bảo vệ Chuyên đề Thạc sỹ theo qui định của Trường. Học viên tiếp thu ý kiến của Hội đồng, thảo luận với GVHD để tiếp tục hoàn thiện quá trình viết Luận văn; Ba là, Hoàn thiện Luận văn: Sau khi bảo vệ Chuyên đề, Cao học viên phải tiếp tục hoàn thiện những nội dung nghiên cứu trong Đề tài. Trong quá trình hoàn thiện Luận văn, Cao học viên phải chú ý những vấn đề sau đây: - Học viên hoàn thiện Luận văn theo những góp ý của các thành viên trong Hội đồng; - Trường hợp có sửa chữa lớn liên quan tới tên Đề tài theo quyết định của Hội đồng bảo vệ Chuyên đề, Cao học viên phải xin ý kiến của Viện Sau đại học để làm các thủ tục sửa đổi theo qui định; - Sau khi sửa chữa, Luận văn phải được GVHD kiểm tra lại. Trước khi nộp Luận văn làm các thủ tục bảo vệ cấp Quốc gia, học viên phải được GVHD chấp thuận bằng văn bản - GVHD sẽ gửi Đề nghị cho Cao học viên bảo vệ Luận văn cấp Quốc gia, cho Viện Sau đại học; Thứ năm: Bảo vệ Luận văn Về thủ tục và những vấn đề cần lưu ý khi bảo vệ Luận văn: - Học viên chuẩn bị các thủ tục và thực hiện theo trình tự sau đây để bảo vệ Luận văn theo qui định của Trường: (1) - Cao học viên cần chuẩn bị những mẫu giấy tờ sau: Đề nghị của GVHD cho phép Cao học viên bảo vệ Luận văn cấp Quốc gia; Danh sách hội đồng chấm Luận văn (Do GVHD đề xuất, Trưởng Khoa Kế toán xem xét và phê duyệt); Quyết định giao Đề tài của Trường ĐH Kinh tế quốc dân. (2) - Chuyển 01 cuốn Luận văn hoàn chỉnh theo mẫu trình bày của Trường, bao gồm cả Tóm tắt Luận văn (trình bày theo Mẫu của Trường đóng trong Luận văn) và gửi cho Viện Sau đại học duyệt trước khi in và đóng quyển chính thức. (3) - Sau khi hoàn tất những thủ tục trên, Viện Sau đại học sẽ xem xét và ra Quyết định bảo vệ Luận văn cho Cao học viên. Trên cơ sở Quyết định bảo vệ, Hội đồng sẽ thống nhất thời gian bảo vệ cụ thể. (4) - Chuyển Luận văn cho các thành viên trong Hội đồng. Luận văn được chuyển cho thành viên trong Hội đồng chấm Luận văn theo qui định của Trường. (5) - Cao học viên thực hiện bảo vệ Luận văn trước Hội đồng chấm. - Một số điểm chú ý khi bảo vệ Luận văn của Cao học viên: • Điểm bảo vệ Luận văn được xác định trên 2 yếu tố: Điểm nội dung của Luận văn (trọng số 0.7); Điểm trình bày Luận văn của Cao học viên: nội dung phản biện/trả lời câu hỏi, hình thức trình bày,…(trọng số 0.3). 8 • Điểm mới trong Luận văn là cơ sở để Hội đồng đánh giá và phân loại (theo qui định hiện hành, Luận văn đạt điểm 9 về nội dung phải có ít nhất một điểm mới!) • Bài báo có liên quan tới Đề tài nghiên cứu đã công bố trên tạp chí chuyên ngành là một tiêu chí để cộng điểm thưởng cho Cao học viên (cộng tối đa 0.5 điểm). 2.3. Hướng dẫn viết Đề cương của Luận văn 2.3.1. Lựa chọn Đề tài cho Luận văn Cao học viên cần lựa chọn một Đề tài nghiên cứu cho Luận văn. Để có được lựa chọn tốt nhất cho Đề tài nghiên cứu, Cao học viên nên xem xét những vấn đề sau đây: Một là, Chọn một chủ đề nghiên cứu thích hợp với chuyên ngành mà mình lựa chọn: Chủ đề về Kế toán, Kiểm toán hoặc Phân tích; Hai là, Lựa chọn Đề tài có thể khai thác thông tin sẵn có hoặc bảo đảm có khả năng thu thập những thông tin, dữ liệu phù hợp để thực hiện vấn đề nghiên cứu; Ba là, Tập trung trí tuệ để quyết định chọn Đề tài cho Luận văn: Đề tài sau khi được lựa chọn sẽ được Cao học viên tiếp tục viết, hoàn thiện và bảo vệ. Do tính chất quan trọng của việc chọn Đề tài nghiên cứu nên học viên cần thận trọng khi quyết định. Để có một Đề tài thích hợp, Cao học viên có thể thực hiện xem xét trả lời những câu hỏi sau đây trước khi quyết định: (1) - Những lĩnh vực cụ thể nào của Kế toán – Kiểm toán hoặc Phân tích mà học viên yêu thích nhất? (2) - Vấn đề cụ thể tại đơn vị mà học viên định nghiên cứu là gì? (3) - Vấn đề hiện tại đang phát sinh ở bên ngoài có ảnh hưởng tới hoạt động của đơn vị là gì? (4) - Tại sao vấn đề mà học viên lựa chọn là quan trọng nhất hoặc học viên yêu thích hơn so với những vấn đề khác? (5) - Những môn học nào trong Chương trình học giúp Học viên xây dựng cơ sở lý thuyết hoặc cơ sở thực hành có liên quan (trực tiếp) về vấn đề dự định nghiên cứu tại đơn vị? (6) - Đề tài có liên quan tới bên trong hay bên ngoài đơn vị? Bốn là, Quá trình xác định phạm vi Đề tài nghiên cứu: Đây là vấn đề quan trọng vì học viên chỉ có khoản thời gian giới hạn để hoàn thành Luận văn. Do đó, giới hạn phạm vi nghiên cứu sẽ giúp cho học viên hoàn thành đúng hạn, đảm bảo chất lượng Luận văn theo yêu cầu chung và theo cam kết trong Đề cương và trong Kế hoạch học tập (nếu có). Để xác định giới hạn phạm vi Đề tài thích hợp, Cao học viên có thể thực hiện theo trình tự gợi ý sau đây: 9 (1) - Bắt đầu ở những chủ đề rộng; (2) - Nhận diện những vấn đề cụ thể; (3) - Đưa ra lựa chọn. Việc giới hạn đề tài nghiên cứu nên tham khảo ý kiến của GVHD để bảo đảm có thể thực hiện được (Nhiều trường hợp do chưa có kinh nghiệm nên có thể lựa chọn phạm vi quá lớn hoặc quá hẹp sẽ ảnh hưởng tới việc thực hiện Đề tài sau đó). Ví dụ về một Đề tài được lựa chọn khá tốt: “Hoạt động kiểm soát nội bộ đối với rủi ro tín dụng tại Ngân hàng BID” Lý do lựa chọn: Hoạt động tín dụng là hoạt động lớn trong ngân hàng nói chung và BID nói riêng. Rủi ro tín dụng ảnh hưởng tới sự tồn tại và phát triển của ngân hàng. Kiểm soát rủi ro tín dụng là yêu cầu bắt buộc đối với các ngân hàng. Mô hình lý thuyết: Hoạt động kiểm soát nội bộ dựa vào mô hình kiểm soát theo IFAC hoặc các nguyên tắc kiểm soát theo COSO. Năm là, Khi lựa chọn Đề tài Cao học viên có thể bắt đầu từ một vấn đề nhỏ: Thông thường, Học viên có quan niệm phải giải quyết những vấn đề lớn hoặc ngay lập tức phải giải quyết nhiều vấn đề cùng một lúc. Tuy nhiên, với yêu cầu của một Luận văn Thạc sỹ, Học viên nên lựa chọn một vấn đề thích hợp cả về qui mô, nội dung và hướng phát triển cho Đề tài. Do đó, Đề tài được lựa chọn có thể bắt đầu từ một vấn đề nhỏ, sau đó mới mở rộng nghiên cứu ở phạm vi phù hợp. 2.3.2. Viết Đề cương của Luận văn Khi thực hiện viết Đề cương Luận văn, Cao học viên hãy lưu ý tới những vấn đề sau đây: Thứ nhất: Tại sao phải có một Đề cương Luận văn hoàn chỉnh? Viết Đề cương là việc làm cần thiết, có ảnh hưởng quyết định tới nội dung của Luận văn. Mặc dù viết Đề cương là rất cần thiết nhưng nhiều học viên đã không tập trung vào việc hoàn chỉnh Đề cương. Từ đó dẫn tới tình trạng viết không đúng hướng, dàn trải, thiếu nội dung,… Thứ hai: Đề cương Luận văn có cấu trúc như thế nào? Tùy thuộc vào cách viết của mỗi học viên, Đề cương có thể có bố cục khác nhau. Tuy nhiên, Đề cương Luận văn phải trình bày được những vấn đề sau đây: Một là, Nêu vấn đề: Trong phần này, Cao học viên nên xác định nội dung theo các câu hỏi như: o Tại sao Đề tài lại quan trọng đối với đơn vị khảo sát? o Tại sao Đề tài không có cách tiếp cận rộng hơn? o Đặt “nền móng”/cơ sở cho hoạt động nghiên cứu tiếp theo. 10 Nêu vấn đề được xem là giai đoạn khởi động. Phần này sẽ giúp người đọc biết được lý do chọn Đề tài này của tác giả và định hướng giải quyết vấn đề như thế nào. Hai là, Câu hỏi nghiên cứu: Câu hỏi nghiên cứu sẽ được học viên tìm cách trả lời trong Luận văn. Đánh giá Luận văn sẽ dựa vào khả năng và chất lượng trả lời các câu hỏi này. Do đó, việc đặt ra các câu hỏi phải hết sức thận trọng. Để xác định những câu hỏi nghiên cứu có liên quan, học viên nên xem xét những dạng câu hỏi như: o Câu hỏi nào bạn muốn giải đáp? o Câu hỏi cần xác định cụ thể và chính xác, học viên “đang đi đâu” o Cố gắng đặt ra các câu hỏi có thể đo lường được hoặc có thể lượng hóa được o Các câu hỏi nghiên cứu phải thực sự là những câu hỏi, không phải là những thông báo hoặc mô tả một cái gì đó,… o Số lượng câu hỏi là 2 hoặc 3 là hợp lý đối với một Luận văn. Ví dụ về những câu hỏi nghiên cứu đã được thiết kế tốt: o Những chỉ tiêu nào được sử dụng để đo lường hiệu lực hoạt động kiểm soát nội đối với hoạt động tín dụng trong thực hành kiểm soát nội bộ? o Ngân hàng ABC có phải đối mặt với những rủi ro trong hoạt động tín dụng và những rủi ro ấy là gì? o Làm thế nào có thể tăng cường hiệu lực của hoạt động kiểm soát nội bộ đối với rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Ngân hàng ABC. Ba là, Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu thường được cụ thể hóa trên cơ sở một mô hình lý thuyết, tiếp cận phân tích và những nguồn dữ liệu sử dụng cho Luận văn. Đề phát triển các kỹ năng nghiên cứu thích hợp, học viên nên tự trả lời các câu hỏi: (1) - Các môn học trong Khóa học đã giúp cho bạn hiểu được những vấn đề gì? Những gì có thể được sử dụng trong mô hình lý thuyết? (2) - Mô tả vắn tắt mô hình lý thuyết của bạn có thể áp dụng? Sau khi kiểm tra các câu hỏi, Học viên nên tập trung vào lựa chọn mô hình lý thuyết cho Đề tài. Một mô hình lý thuyết thích hợp sẽ giúp ích cho học viên đưa ra các ý tưởng liên quan tới phân tích những vấn đề đã lựa chọn cho Luận văn. Mô hình lý thuyết mà học viên tìm kiếm có thể xuất phát từ những môn học đã có trong Chương trình học (chủ yếu) hoặc có thể tìm kiếm từ bên ngoài Chương trình học. Việc rà soát, đánh giá những lý luận đã tích lũy được sẽ giúp ích cho học viên xác định lý thuyết nào có liên quan tới Đề tài đã lựa chọn và liên quan tới các câu hỏi đã đặt ra. 11 Trong nhiều trường hợp, học viên có thể xem xét nhiều lý thuyết có liên quan. Tuy nhiên, học viên cần lựa chọn mô hình lý thuyết nào có liên quan nhất tới Đề tài. Ngoài ra, khi lựa chọn một mô hình lý thuyết, học viên cần hiểu những ưu điểm và những nhược điểm của lý thuyết và đây là cơ sở cho việc đánh giá một mô hình được ủng hộ hoặc phủ nhận nó. Mặc dù yêu cầu đối với Luận văn MBA không đặt ra yêu cầu phải đánh giá một cách đầy đủ về mô hình lý thuyết (không giống với MA hoặc MSc) nhưng học viên nên minh họa được những nội dung cơ bản sau trong Luận văn: o Mô hình lý thuyết sử dụng trong Luận văn có ý nghĩa như thế nào? o Mô hình lý thuyết đã được các đối tượng khác đánh giá như thế nào? o Những điểm mạnh, yếu của mô hình lý thuyết trong việc giải thích câu hỏi nghiên cứu có ý nghĩa như thế nào? Ví dụ về mô hình lý thuyết áp dụng trong Luận văn: o Sử dụng mô hình phân tích khả năng sinh lợi (phân tích Du Pont) trong phân tích báo cáo tài chính của Công ty XYZ o Sử dụng mô hình rủi ro kiểm toán trong phân tích rủi ro kiểm toán tại Công ty kiểm toán XYZ (3) - Những loại dữ liệu nào đã có cho nghiên cứu? Câu hỏi về khả năng thu thập dữ liệu được xem xét khi lựa chọn Đề tài. Ở giai đoạn này, nguồn dữ liệu có sẵn sẽ đảm bảo cho học viên có đủ dữ liệu để trả lời các câu hỏi nghiên cứu. Khi tìm kiếm dữ liệu, nguồn dữ liệu thứ cấp là nguồn dữ liệu hiển nhiên có. Trước hết, học viên có thể nhìn vào các báo cáo của công ty, sau nữa là nguồn cung cấp dữ liệu từ internet. Đối với Luận văn, dữ liệu sơ cấp được sử dụng thích hợp có thể cung cấp một cái nhìn “chi tiết”, “trong sáng” và hơn thế là có giá trị cho những phát hiện của học viên. Khi học viên dựa vào những phân tích từ dữ liệu sơ cấp (do học viên thu thập được) cũng có nghĩa là dữ liệu và phân tích có độ tin cậy cao (đối với học viên). Trong Luận văn, nếu học viên có xu hướng sử dụng dữ liệu sơ cấp, học viên nên thiết kế cách thức để thu thập dữ liệu này. Bất cứ dữ liệu nào mà học viên đã thu thập được, học viên cần xác định sẽ làm gì tiếp theo. Khi thu thập và sau đó sử dụng dữ liệu sơ cấp, học viên cần chứng minh về tính xác thực của dữ liệu cũng như quá trình thu thập. Ví dụ về mô tả dữ liệu sẵn có cho Đề tài: o Dữ liệu sơ cấp là các báo cáo tài chính của công ty B o Kết quả phỏng vấn nhân viên có liên quan về hoạt động kiểm soát của Ngân hàng X như sau: Trưởng bộ phận tín dụng, nhân viên phòng tín dụng (4), khách hàng của ngân hàng (5). 12 (4) - Cao học viên cần phải thu thập dữ liệu thứ cấp từ phỏng vấn/khảo sát như thế nào? Bốn là, Cấu trúc của Luận văn: Không có một tiêu chuẩn/khuôn mẫu (duy nhất) về cấu trúc cho một Luận văn của Trường cũng như của Khoa Kế toán – Kiểm toán. Thông thường, Học viên thường viết theo kết cấu 3 chương (kiểu truyền thống) ngoài phần Mở đầu và Kết luận, gồm: o Chương 1 – Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu; o Chương 2 – Thực trạng về đối tượng nghiên cứu tại đơn vị được nghiên cứu; o Chương 3 – Kết luận và Giải pháp. Trong hướng dẫn của Khoa có đề xuất một cách cấu trúc khác cho những Luận văn được viết từ Khóa …(?) theo những nội dung sau đây: o Chương 1 - Giới thiệu về vấn đề/chủ đề nghiên cứu; o Chương 2 - Cơ sở lý luận của Luận văn (có thể gồm cả mô hình lý thuyết hoặc mô hình thực hành); o Chương 3 – Vấn đề và giải quyết vấn đề; o Chương 4 – Kết luận và Đề xuất. Nội dung cơ bản nên trình bày trong mỗi chương theo Hướng dẫn mới của Khoa được trình bày trong phần tiếp theo. Học viên nên thực hiện theo Hướng dẫn viết Luận văn mới này. 2.4. Khái quát nội dung các chương của Luận văn Với kết cấu mới, Luận văn được chia thành 4 chương. Mỗi chương sẽ được trình bày theo những vấn đề cơ bản. Khái quát theo từng chương như sau: Chương 1: Giới thiệu Trong Chương này, học viên sẽ phải trình bày được những vấn đề như: − Nêu vấn đề và lý do chọn Đề tài; − Mục tiêu nghiên cứu – Thể hiện bằng các câu hỏi nghiên cứu; − Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của Đề tài; − Phương pháp nghiên cứu của Đề tài; − Những nguồn dữ liệu khai thác cho Đề tài. Chương 2: Cơ sở lý luận của Đề tài nghiên cứu Trong Chương 2, học viên sẽ trình bày cơ sở lý luận có liên quan nhất tới Đề tài nghiên cứu. Chương này có thể bao gồm cả mô hình lý thuyết và mô hình thực hành có liên quan tới Đề tài 13 nghiên cứu. Mô hình lý thuyết của Đề tài nghiên cứu cung cấp cơ sở để giải quyết những vấn đề đặt ra trong câu hỏi nghiên cứu gắn với vấn đề thực tế của đơn vị. Chương 3: Vấn đề và Giải quyết vấn đề Trong Chương này, học viên sẽ phải sử dụng lý thuyết và những dữ liệu thu thập được để xác định vấn đề/các vấn đề tại đơn vị. Tiếp đến, học viên phải phân tích các nhân tố theo những vấn đề đã xác định. Điều quan trọng của chương này là học viên phải vận dụng được những kiến thức lý thuyết của mình để từ đó phân tích các dữ liệu thu thập được từ thực tế, trên cơ sở đó chỉ ra được những vấn đề tồn tại liên quan tới chủ đề nghiên cứu và bám sát các câu hỏi nghiên cứu. Trong Chương này, học viên sẽ đi tìm lời giải đáp cho các câu hỏi đã nêu ra. Những nội dung được trình bày trong Chương nên được học viên xem xét đầy đủ, toàn diện theo từng vấn đề, từ nhỏ đến lớn. Cao học viên phải hết sức chú ý: - Vấn đề Học viên thường mắc phải là xa đà vào việc mô tả quá trình, hoạt động hơn là phân tích để nhận diện vấn đề theo các câu hỏi nghiên cứu; - Học viên thường không tập trung vào câu hỏi nghiên cứu; - Học viên cần tránh việc thực hiện phân tích và nhận định thiếu bằng chứng. Bằng chứng sẽ là yêu cầu bắt buộc khi đưa ra nhận định, kết luận hoặc lý giải cho một vấn đề. Chương 4: Kết luận và Đề xuất Học viên sẽ trình bày các kết luận rút ra từ Chương 3 với việc vận dụng mô hình lý thuyết. Tiếp sau đó, học viên phải đề xuất giải pháp để giải quyết những vấn đề đã phát hiện theo hướng làm cho nó tốt hơn. 2.5. Thu thập dữ liệu và xử lý dữ liệu Học viên có thể thu thập dữ liệu cho Luận văn từ nhiều nguồn khác nhau. Tuy nhiên, Học viên cần lưu ý những vấn đề sau đây: - Dữ liệu thu thập phải đảm bảo tính tin cậy, khách quan: Có minh chứng cho cách thức thu thập, nguồn thu thập được trích dẫn rõ ràng; - Dư liệu sơ cấp và thứ cấp: Trong Luận văn, học viên có thể thu thập cả dữ liệu sơ cấp và thứ cấp hoặc một trong 2; - Thu thập dữ liệu sơ cấp: Cần lưu ý dạng câu hỏi sử dụng trong quá trình thu thập; hình thức 14 thu thập thông tin bằng bảng câu hỏi (cả phỏng vấn trực tiếp và gián tiếp); - Xử lý dữ liệu: cần cung cấp đầy đủ bằng chứng về đối tượng phỏng vấn, đơn vị có liên quan, nội dung phỏng vấn, kết quả thu thập từ phỏng vấn; - Thu thập dữ liệu bằng cách phương pháp khác. 2.6. Giai đoạn viết Luận văn Đây là giai đoạn quyết định của Luận án. Khi thực hiện, học viên có thể phải đối mặt với những vấn đề lớn sau đây: Thứ nhất: Học viên nên bắt đầu viết Luận văn từ đâu? Trên thực tế, Học viên sẽ có nhiều lựa chọn khác nhau để bắt đầu viết Luận văn. Học viên có thể bắt đầu từ những vấn đề có liên quan nhất nhưng không phải là bắt đầu từ việc sẽ đề xuất cái gì. Thông thường, việc bắt đầu nên xuất phát từ cơ sở lý luận. Luận văn Thạc sỹ không yêu cầu/kỳ vọng vào việc cung cấp những đánh giá về cơ sở lý luận trong Luận văn. Học viên phải mô tả những cơ sở lý luận làm nền tảng cho việc phân tích thực trạng vấn đề nghiên cứu tại đơn vị khảo sát. Dưới đây là một gợi ý mà học viên có thể xem xét vận dụng khi bắt đầu viết: - Những ý kiến phê phán về cơ sở lý luận mà bạn đang dự kiến sử dụng trong Luận văn là gì? - Những gì cần phải bổ sung, sửa đổi nhằm tạo ra cơ sở lý luận tốt nhất liên quan tới Đề tài lựa chọn? - Có những cơ sở lý luận/mô hình nào có thể thay thế không? Có thể sử dụng một mô hình kết hợp hay không? - Mỗi mô hình đều có những ưu điểm và nhược điểm, Luận văn cần thiết vận dụng những gì khi thực hiện phân tích? Thứ hai: Thực hiện phân tích như thế nào? Nội dung này đóng vai trò vô cùng quan trọng trong Luận văn. Học viên phải vận dụng cơ sở lý luận đã xây dựng (Chương 2) và dữ liệu đã thu thập và xử lý để bắt đầu phân tích. Không có một mô hình kiểu mẫu nào cho việc phân tích này. Học viên phải vận dụng năng lực, kỹ năng để thực hiện phân tích tình huống. Học viên cần chú ý khi thực hiện phân tích phải hướng tới tìm kiếm những điểm mấu chốt nhằm trả lời những câu hỏi nghiên cứu đã đặt ra. Để nhận diện những điểm mấu chốt, học viên có thể thực hiện theo những gợi ý sau: - Phân tích từng yếu tố trong mô hình lý thuyết trên cơ sở dữ liệu đã thu thập được; - Nếu dữ liệu không thích hợp cho việc phân tích, học viên nên tiếp tục thu thập; 15 - Học viên nên xem xét kỹ lưỡng những gì đã nhận diện và được xem là điểm mấu chốt trả lời cho câu hỏi nghiên cứu, đồng thời cố gắng giải thích chúng; - Sau khi đã xem xét các yếu tố trong mô hình lý thuyết, học viên nên tập trung làm rõ những nội dung sau trước khi bắt tay vào viết: o Những vấn đề mà học viên nhận diện được có liên quan với nhau như thế nào? o Những bài học (mà bạn biết) theo những vấn đề mấu chốt đã nhận diện được là gì? o Những câu hỏi nghiên cứu nêu ra ban đầu đã được trả lời hết chưa? o Học viên còn có những vấn đề bổ sung nào cần xem xét tiếp để hoàn thành phân tích không? Thứ ba: Gắn kết các vấn đề với nhau như thế nào? Sau khi phân tích, nhận diện các vấn đề với những dữ liệu chứng minh đầy đủ, học viên bắt đầu viết hoàn thiện Luận văn. Kết hợp những vấn đề phát hiện nên được học viên xem xét trong suốt quá trình viết. Điều này phụ thuộc nhiều vào kỹ năng viết luận của Cao học viên. Một vài gợi ý dưới đây có thể giúp ích cho các học viên để phát triển các kỹ năng viết Luận văn của mình: Một là, Luận văn là một công trình nghiên cứu khoa học bậc cao, vì vậy Luận văn phải được trình bày theo đúng qui định, rõ ràng và kết luận phải thuyết phục. Do đó, nội dung Luận văn phải được phân chia thành các chương, mục, tiểu mục rõ ràng; Hai là, Cao học viên cần kiểm tra lại trước khi sắp xếp, trình bày nội dung để đảm bảo tính logic; Ba là, Nếu Luận văn trình bày thông tin dưới hình thức bảng, biểu, sơ đồ,…, Cao học viên phải kiểm tra việc trình bày những nội dung này đúng qui định trong trình bày văn bản theo hướng dẫn đã nêu trong phần trước. Bốn là, Phần kết luận thường không nhắc lại những vấn đề đã phát hiện được. Trong phần kết luận, học viên phải tập trung vào làm rõ được ý nghĩa của chúng. Năm là, Luận văn cần phải được trình bày đúng mẫu của Trường, Khoa yêu cầu. GVHD cũng như những giáo viên đọc phản biện,…không có nghĩa vụ rà soát những yếu tố này trong quá trình viết và bảo vệ Luận văn. Vì thế, học viên phải đọc kỹ những qui định trong trình bày trước khi viết Luận văn. 2.7. Qui định về hình thức trình bày Luận văn Học viên phải tuân thủ theo các qui định chung trong trình bày văn bản và qui định trong trình bày Luận văn do Trường ĐH Kinh tế quốc dân qui định. 16 Trình bày dữ liệu minh họa, trích dẫn tài liệu phải tuân thủ theo qui định của Trường đối với viết Luận văn Thạc sỹ (có thể tải từ địa chỉ tuc&name_id=quy-dinh-ve-trinh-bay-luan-van-doi-voi-hoc-vien-cao-hoc-trong- nuoc&portal=gsneu). PHẦN III THỰC HIỆN HƯỚNG DẪN VIẾT LUẬN VĂN 3.1. Hiệu lực của Quy định viết Luận văn thạc sĩ - Hướng dẫn viết Luận văn thạc sĩ này áp dụng đối với học viên cao học chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán và Phân tích của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân kể từ Khoá 17. - Hướng dẫn này chỉ bị thay đổi khi Trường Đại học Kinh tế Quốc dân có quy định mới hoặc Trưởng Khoa Kế toán ban hành quy định thay thế. Hà Nội,ngày 08 tháng 8 năm 2010 TM. Khoa Kế toán Trưởng Khoa PGS.TS. Phạm Quang 17