Một số vấn đề tổng quan về internet và thương mại điện tử

ia naøo, do ñoù vieäc tìm hieåu, naâng cao kieán thöùc vaø khai thaùc Internet coù hieäu quaû chính laø ôû moãi ngöôøi, moãi doanh nghieäp vaø cuûa moïi caáp chính quyeàn. Internet vôùi caùc doanh nghieäp . Ñeå taïo ra caûm giaùc an toaøn khi söû duïng Internet ñeå lieân laïc vôùi caùc nhaø cung caáp vaø caùc khaùch haøng, moät doanh nghieäp caàn phaûi chaéc chaén trong vieäc nhaän daïng ñoái taùc ôû phía beân kia cuûa giao dòch vaø raøng buoäc veà maët phaùp lyù baèng baát kyø moät thoaû thuaän naøo ñoù baèng ñieän töû. Ngöôøi ta vaãn ñang thaûo luaän ñeå tìm kieám caùc phöông thöùc baûo maät toát hôn treân Internet vaø caùc chuû ñeà trong caùc cuoäc thaûo luaän naøy laø: maõ hoaù, chöõ kyù soá hoaù vaø chöùng chæ soá hoaù. Maõ hoaù: laø moät coâng ngheä ghi laïi thaønh maät maõ moät thoâng ñieäp tröôùc khi noù ñöôïc göûi ñi vaø giaûi maõ khi ngöôøi ta nhaän ñöôïc noù. Maõ hoaù duøng ñeå baûo veä moät thoâng ñieäp khoâng bò xem vaø thay ñoåi traùi pheùp. Chöõ kyù soá hoaù: laø moät daïng cuûa chöõ kyù ñieän töû, söû duïng kó thuaät maät maõ ñeå kieåm tra ngöôøi göûi thoâng ñieäp coù ñuùng laø ngöôøi göûi thaät khoâng vaø coù noäi dung chöa bò thay ñoåi töø khi böùc thoâng ñieäp ñöôïc göûi ñi. Hoa Kyø laø nöôùc ñaàu tieân coâng nhaän chöõ kyù ñieän töû. Chöùng chæ soá hoaù: laø moät daïng baûo ñaûm baèng ñieän töû xaùc nhaän moät thoâng ñieäp laø xaùc thöïc. Ñieàu naøy cuõng nhö khaùi nieäm veà caùc chöùng chæ baèng giaáy nhö giaáy khai sinh, hoä chieáu vaø baèng laùi xe. Giaáy chöùng chæ (nhö baèng laùi xe) ñöôïc moät beân thöù ba ñaùng tin caäy (nhö nhaø nöôùc) chæ ra baèng nhöõng thoâng tin trong thoâng ñieäp (teân, ñòa chæ, ...) laø ñaùng tin caäy. Hieän nay caùc doanh nghieäp cuõng lo laéng veà vieäc Chính Phuû coù theå ñaùnh thueá quaù möùc treân Internet vaø coù theå coù nhöõng qui ñònh quaù möùc hoaëc kieåm duyeät Internet, haïn cheá noäi dung hoaëc laøm phöùc taïp quaù trình. Ví duï nhö quyeát ñònh soá 27/2002/QÑ-BVHTT ngaøy 10 thaùng 10 naêm 2002 cuûa Boä Vaên Hoaù Thoâng Tin coù theå laøm caûn trôû söï phaùt trieån cuûa Internet vaø thöông maïi ñieän töû. Moät soá doanh nghieäp khaùc coøn lo ngaïi khaû naêng hoaït ñoäng vaø ñoä tin caäy cuûa Internet. Caùc doanh nghieäp ñaõ töøng söû duïng caùc giao dòch EDI treân caùc maïng rieâng giaù trò gia taêng ñaõ bieát raèng caùc thoâng tin quan troïng seõ ñöôïc chuyeån tôùi ñích cuûa noù theo lòch, khoâng bò xaâm phaïm traùi pheùp maø nhaø cung caáp dòch vuï maïng phaûi chòu traùch nhieäm veà vieäc naøy. Nhöng Internet thì khoâng coù söï baûo ñaûm ñoù bôûi Internet laø moät maïng coâng coäng cuûa caùc maïng vaø caùc nhaø cung caáp keát noái vôùi nhau, khoâng coù moät chuû theå naøo ñaûm baûo cho vieäc moät thoâng ñieäp ñöôïc chuyeån töø moät ñieåm naøy tôùi moät ñieåm khaùc maø khoâng bò xaâm phaïm traùi pheùp. Nhieàu caù nhaân, doanh nghieäp ñaõ töøng bò loä caùc thoâng tin veà theû tín duïng, bò keû xaáu mua haøng hoaù, dòch vuï treân maïng Internet maø tieàn laïi laø cuûa mình..... Thöông maïi ñieän töû. Ñònh nghóa: Thöông maïi ñieän töû laø moät söï keát hôïp giöõa caùc coâng ngheä vaø dòch vuï taïo ñieàu kieän cho quaù trình töï ñoäng hoaù cuûa caùc giao dòch thöông maïi vaø caùc thoâng tin lieân quan trong moät coâng ty vaø giöõa coâng ty vôùi khaùch haøng vaø nhaø cung caáp cuûa mình. Ñònh nghóa veà thöông maïi ñieän töû cuõng ñöôïc nhieàu toå chöùc quoác teá khaùc nhau ñöa ra. Theo nghóa roäng raõi nhaát thì thöông maïi ñieän töû laø vieäc söû duïng caùc phöông phaùp ñieän töû ñeå laøm thöông maïi; noùi chính xaùc hôn, thöông maïi ñieän töû laø vieäc trao ñoåi thoâng tin thöông maïi thoâng qua caùc phöông tieän coâng ngheä ñieän töû, maø noùi chung laø khoâng caàn phaûi in ra giaáy trong baát cöù coâng ñoaïn naøo cuûa toaøn boä quaù trình giao dòch. Thoâng tin trong ñònh nghóa naøy coù theå laø baát cöù gì coù theå truyeàn taûi baèng kó thuaät ñieän töû nhö thö töø, teäp tin vaên baûn, caùc cô sôû döõ lieäu, baûn veõ thieát keá, hình veõ, ñôn haøng, hoaù ñôn, bieåu giaù, hôïp ñoàng...... Uyû ban Lieân Hôïp Quoác veà luaät thöông maïi quoác teá ñaõ thaûo ra Ñaïo luaät maãu veà thöông maïi ñieän töû vaø ñaõ ñöôïc Lieân Hôïp Quoác thoâng qua: Thuaät ngöõ “thöông maïi”(Commerce) caàn ñöôïc dieãn giaûi theo nghóa roäng ñeå bao quaùt caùc vaán ñeà naûy sinh ra töø moïi moái quan heä mang tính chaát thöông maïi, duø coù hay khoâng coù hôïp ñoàng. Caùc moái quan heä mang tính chaát thöông maïi (Commercial) bao goàm, nhöng khoâng phaûi chæ bao goàm, caùc giao dòch sau ñaây: “baát cöù giao dòch naøo veà cung caáp hoaëc trao ñoåi haøng hoaù dòch vuï, thoaû thuaän phaân phoái, ñaïi dieän hoaëc ñaïi lyù thöông maïi, uyû thaùc hoa hoàng, cho thueâ daøi haïn, xaây döïng caùc coâng trình; tö vaán;kó thuaät coâng trình; ñaàu tö; caáp voán; ngaân haøng; baûo hieåm; thoaû thuaän khai thaùc hoaëc toâ nhöôïng; lieân doanh vaø caùc hình thöùc khaùc veà hôïp taùc coâng nghieäp hoaëc kinh doanh; chuyeân chôû haøng hoaù hay haønh khaùch baèng ñöôøng bieån, ñöôøng khoâng, ñöôøng saét hay ñöôøng boä.” Theo toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO), Thöông maïi ñieän töû bao goàm vieäc saûn xuaát, quaûng caùo, baùn haøng vaø phaân phoái saûn phaåm ñöôïc mua baùn vaø thanh toaùn treân maïng Internet, nhöng ñöôïc giao nhaän moät caùch höõu hình, caû caùc saûn phaåm ñöôïc giao nhaän cuõng nhö nhöõng thoâng tin ñöôïc soá hoaù thoâng qua maïng Internet. Do vaäy thöông maïi trong thöông maïi ñieän töû khoâng chæ buoân baùn haøng hoaù vaø dòch vuï theo caùch hieåu thoâng thöôøng, maø bao quaùt moät phaïm vi roäng hôn nhieàu, vaø do ñoù vieäc aùp duïng thöông maïi ñieän töû seõ laøm thay ñoåi hình thaùi hoaït ñoäng cuûa haàu heát caùc hoaït ñoäng kinh teá. Theo öôùc tính, ñeán nay coù tôùi treân 1300 lónh vöïc öùng duïng thöông maïi ñieän töû, trong ñoù, buoân baùn haøng hoaù vaø dòch vuï chæ laø moät lónh vöïc; Thöông maïi ñieän töû môû ra caùc hoaït ñoäng hieäu quaû cho keát quaû trong nhöõng khoaûng thôøi gian ngaén hôn, caûi thieän söï phaûn hoài vôùi khaùch haøng vaø laøm giaûm chi phí ñieàu haønh. Haàu heát caùc coâng ty ñang ñaàu tö vaøo thöông maïi ñieän töû ngaøy nay mong muoán coù moät heä thoáng quaûn lyù ñöôïc caùc giao dòch thöông maïi noäi boä vaø qua caùc keânh phaân phoái. Moät keânh phaân phoái coù theå bao goàm caùc toå chöùc baùn haøng vaø marketing, caùc nhaø saûn xuaát, caùc nhaø thaàu phuï, caùc nhaø cung caáp nguyeân vaät lieäu, nhöõng ngöôøi baùn leû, caùc nhaø saûn xuaát thieát bò ñaàu tieân vaø nhöõng ngöôøi tieâu duøng. Trong keânh phaân phoái coøn coù caùc cô quan Chính Phuû ñeå kieåm soaùt thueá quan vaø caùc nhu caàu an ninh, caùc coâng ty baûo hieåm ñeå baûo veä haøng toàn kho, caùc coâng ty phaân phoái vaø haäu caàn ñeå vaän chuyeån haøng hoaù vaø cuoái cuøng laø caùc ngaân haøng ñeå cho quaù trình thanh toaùn. Caùc hình thöùc hoaït ñoäng cuûa thöông maïi ñieän töû . Thö ñieän töû (Electronic mail hay E-mail) Trao ñoåi döõ lieäu ñieän töû EDI-(Electronic Data Interchange) Thanh toaùn ñieän töû (Electronic-Payment) Trao ñoåi caùc saûn phaåm soá hoaù Baùn leû haøng hoaù höõu hình Caùc ñaëc ñieåm cuûa thöông maïi ñieän töû . Thöông maïi ñieän töû giöõa caùc doanh nghieäp khoâng phaûi laø môùi meû, töø cuoái nhöõng naêm 1970, caùc doanh nghieäp ñaõ baét ñaàu göûi, nhaän caùc ñôn haøng, hoaù ñôn vaø caùc thoâng baùo chuyeån haøng baèng ñieän töû thoâng qua EDI (trao ñoåi döõ lieäu ñieän töû ). Maëc duø ñaõ coù khoaûng 100.000 coâng ty treân khaép theá giôùi söû duïng EDI nhöng ña soá nhöõng ñoái töôïng ñöôïc EDI hoã trôï laø nhöõng taäp ñoaøn lôùn, chính phuû.... Nguyeân nhaân laø do tính phöùc taïp, keùm khaû naêng phoå bieán, chi phí laép ñaët vaø quaûn lyù quaù cao . Ngaøy nay, vôùi caùc öùng duïng cuûa Internet, caùc doanh nghieäp duø ôû qui moâ naøo cuõng coù theå lieân heä vôùi nhau baèng ñieän töû thoâng qua web, moät theá giôùi caùc maïng lieân keát bao goàm: maïng toaøn caàu (Internet ), maïng noäi boä (Intranet), maïng ngoaïi boä(Extranet) vaø caùc maïng giaù trò gia taêng (VAN- Value Added Network). Caùc maïng thöông maïi ñieän töû quaûn lyù söï trao ñoåi caùc giao dòch, noù quaûn lyù caùc ñôn ñaët haøng, thoâng baùo chuyeån haøng, caùc hoaù ñôn baùn haøng vaø taát caû caùc taøi lieäu caàn thieát cho coâng vieäc kinh doanh. Trong thöông maïi ñieän töû, caùc giao dòch chuyeån ñi giöõa caùc öùng duïng 24 giôø moät ngaøy, baûy ngaøy trong moät tuaàn tuyø theo caùc söï vieäc hoaëc caùc lòch heïn tröôùc. Ta coù theå thaáy raèng thöông maïi ñieän töû coù moät soá ñaëc ñieåm cô baûn sau: Chi phí ñaàu tö thaáp, phuø hôïp vôùi moïi qui moâ doanh nghieäp, söû duïng kó thuaät soá trong toaøn boä quaù trình giao dòch, Giao dòch dieãn ra lieân tuïc, khoâng coù thôøi gian treã, Thoâng tin chính xaùc do luoân caäp nhaät, Töï ñoäng hoaù trong caùc giao dòch ngöôøi – maùy, Quaù trình thanh toaùn thöïc hieän baèng ñieän töû thoâng qua caùc öùng duïng cuûa thöông maïi ñieän töû, Quaù trình giao haøng thöïc hieän baèng ñieän töû vôùi caùc maët haøng soá hoaù, Ñeå thaáy roõ hôn ñaëc ñieåm cuûa thöông maïi ñieän töû, ta coù theå xem xeùt moät quaù trình mua haøng cho moät doanh nghieäp trong hai ñieàu kieän coù theå öùng duïng thöông maïi ñieän töû vaø truyeàn thoáng (xem baûng 2). Ta coù theå thaáy nhieàu böôùc trong hai hình thöùc naøy gioáng nhau, nhöng phöông phaùp nhaän vaø truyeàn thoâng tin trong caû hai chu trình laïi raát khaùc nhau. Raát nhieàu phöông tieän truyeàn tin ñöôïc söû duïng trong hình thöùc thöông maïi truyeàn thoáng laøm cho söï phoái hôïp trôû neân khoù khaên hôn vaø laøm taêng thôøi gian caàn thieát cho caû quaù trình. Nhöng khi öùng duïng thöông maïi ñieän töû, caùc böôùc ñeàu söû duïng ñeán kó thuaät soá, chæ coù caùc öùng duïng khaùc nhau ñeå chuyeån vaø xöû lyù döõ lieäu trong suoát quaù trình. Hieäu quaû trong quaù trình taêng hôn haún do ta coù theå coù toaøn boä caùc thoâng tin ngay laäp töùc vaø cuõng coù theå mua haøng ngay vôùi chæ moät loaïi phöông tieän truyeàn tin. Ñaây chính laø lôïi ích maø thöông maïi ñieän töû seõ mang laïi. Tuy haøng hoaù thoâng thöôøng thì khoâng theå chuyeån qua Internet, nhöng ngaøy caøng coù nhieàu haøng hoaù vaø dòch vuï (nhö: phaàn meàm chöông trình maùy tính, troø chôi, thoâng tin ...) cho pheùp ta truyeån taûi baèng ñieän töû laøm cho thöông maïi ñieän töû thöïc söï trôû neân maïnh meõ vaø caàn thieát hôn bao giôø heát. Baûng 2. So saùnh thöông maïi ñieän töû vaø thöông maïi truyeàn thoáng Caùc böôùc Thöông maïi truyeàn thoáng (söû duïng nhieàu phöông tieän truyeàn tin) Thöông maïi ñieän töû (söû duïng moät phöông tieän truyeàn tin duy nhaát) Öu ñieåm cuûa thöông maïi ñieän töû Thu thaäp thoâng tin veà saûn phaåm Taïp chí, tôø rôi, quyeån catalog saûn phaåm Caùc trang Web Thoâng tin saûn phaåm luoân ñöôïc caäp nhaät hôn Yeâu caàu moät loaïi haøng Maãu yeâu caàu, thö yeâu caàu Thö ñieän töû Phaûn hoài nhanh hôn Nhaän thoâng tin Böu chính, tröïc tieáp Thö ñieän töû, trang Web Thu nhaän thoâng tin nhanh hôn Xem chi tieát saûn phaåm, giaù caû Caùc quyeån catalog Caùc catalog ñieän töû tröïc tuyeán Thoâng tin chi tieát, hình aûnh phong phuù hôn Kieåm tra khaû naêng cung caáp vaø giaù caû Ñieän thoaïi, FAX Thö ñieän töû Cho keát quaû nhanh hôn Laäp ñôn ñaët haøng Maãu in saün Thö ñieän töû, Web Khoâng phaûi in aán Giöû ñôn haøng (mua) Nhaän ñôn haøng (baùn Fax, böu ñieän Thö ñieän töû, EDI Nhanh, chính xaùc Kieåm tra kho haøng Maãu in saün, Ñieän Thoaïi, Fax Cô sôû döõ lieäu tröïc tuyeán Soá lieäu chính xaùc do luoân caäp nhaät Laäp lòch giao haøng Maãu in saün Thö ñieän töû, Cô sôû döõ lieäu tröïc tuyeán Coù khaû naêng töï ñoäng hoaù Vieát hoaù ñôn Maãu in saün Cô sôû döõ lieäu tröïc tuyeán Töï ñoäng Chuyeån haøng Ngöôøi chuyeån haøng Ngöôøi chuyeån haøng Internet Gaàn nhö töùc thôøi ñoái vôùi SP soá hoaù Giaáy baùo ñaõ nhaän haøng Maãu in saün Thö ñieän töû Nhanh Göûi hoaù ñôn (baùn) Nhaän hoaù ñôn (mua) Böu ñieän Thö ñieän töû, EDI Nhanh Laäp lòch thanh toaùn Maãu in saün EDI, Cô sôû döõ lieäu tröïc tuyeán Coù khaû naêng töï ñoäng hoaù Traû tieàn (ngöôøi mua) Nhaän tieàn (ngöôøi baùn) Tieàn maët, chuyeån khoaûn Trao ñoåi döõ lieäu ñieän töû Coù khaû naêng töï ñoäng hoaù Lôïi ích kinh teá cuûa thöông maïi ñieän töû Thöông maïi ñieän töû laø yeáu toá hôïp thaønh cuûa neàn kinh teá tri thöùc; thöông maïi ñieän töû ñaëc bieät coù yù nghóa ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû do laâu nay coù raát ít cô hoäi giao dòch, thieáu thoâng tin, thieáu ñoái taùc. Thöông maïi ñieän töû seõ ñaåy nhanh hôn tieán ñoä toaøn caàu hoaù neàn kinh teá theá giôùi. Vì vaäy caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam neáu bieát taän duïng toát nhöõng lôïi ích cuûa thöông maïi ñieän töû seõ coù cô hoäi ruùt ngaén khoaûng caùch phaùt trieån vôùi caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi. Maëc duø ñaït ñöôïc nhöõng hieäu quaû nhaát ñònh, nhöng thöông maïi ñieän töû môùi chæ laø khôûi ñaàu, ñieåm xuaát phaùt cuûa moät söï khôûi ñaàu trong nhöõng naêm tôùi. Phaàn lôùn caùc trang Web hieän nay chöa sinh lôøi nhieàu, nhöng caùc doanh nghieäp ñeàu hy voïng chæ trong moät vaøi thaùng caùc vaên phoøng naøy seõ taïo ra nhöõng khoaûn lôïi nhuaän lôùn cho hoï. Roõ raøng coù nhöõng cô hoäi lôùn chöa töøng coù cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû tham gia vaøo cuoäc caùch maïng thöông maïi ñieän töû. Tuy nhieân, caàn phaûi xöû lyù moät soá vaán ñeà veà chính saùch vaø kyõ thuaät ôû caáp quoác gia ñeå caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù theå tham gia ñaày ñuû vaøo thöông maïi ñieän töû Söï lôùn maïnh nhanh choùng cuûa thöông maïi ñieän töû giöõa caùc doanh nghieäp thöïc hieän ñöôïc laø nhôø: Chi phí mua haøng thaáp hôn Giaûm chi phí toàn kho Chi phí baùn haøng vaø chi phí tieáp thò thaáp hôn Taän duïng ñöôïc caùc cô hoäi kinh doanh Vaän taûi haäu caàn coù hieäu quaû hôn Dòch vuï khaùch haøng phong phuù hôn Chu kyø kinh doanh ngaén hôn Chöông 2. THÖÏC TRAÏNG VEÀ ÖÙNG DUÏNG THÖÔNG MAÏI ÑIEÄN TÖÛ ÔÛ CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ ÔÛ VIEÄT NAM Con ñöôøng tieáp caän thöông maïi ñieän töû cuûa moãi quoác gia thöôøng goàm 3 giai ñoaïn: chuaån bò – chaáp nhaän – öùng duïng vaø caùc giai ñoaïn naøy cuõng thöôøng ñan xen vaøo nhau. Giai ñoaïn chuaån bò goàm caùc hoaït ñoäng töø tuyeân truyeàn, naâng cao nhaän thöùc, kieán thöùc, xaùc ñònh möùc ñoä saün saøng ñoái vôùi thöông maïi ñieän töû ñeå bieát nhöõng yeáu toá caàn thay ñoåi hoaëc hieäu chænh, nhaèm ñaûm baûo thích öùng treân moïi bình dieän. Nöôùc ta ñang tieán haønh nhöõng böôùc ñaàu tieân cuûa giai ñoaïn thöù nhaát, nhöng cuõng ñaõ xuaát hieän boùng daùng cuûa giai ñoaïn sau. Moät maët, nhaän thöùc veà thöông maïi ñieän töû ñöôïc khôi daäy vaø naâng cao daàn, kieán thöùc veà thöông maïi ñieän töû ñang töøng böôùc ñöôïc phoå bieán treân toaøn quoác; maët khaùc, chaáp nhaän vaø öùng duïng thöông maïi ñieän töû ñaõ vaø ñang ñöôïc moät soá cô quan vaø doanh nghieäp trieån khai. Treân thöïc teá, sau gaàn 5 naêm hoaø maïng Internet, trình ñoä öùng duïng vaø phaùt trieån thöông maïi ñieän töû ôû caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam coøn thaáp laø do caùc nguyeân nhaân sau: Moät laø, cô sôû haï taàng veà coâng ngheä thoâng tin vaø vieãn thoâng coøn yeáu keùm: soá löôïng ñieän thoaïi vaø thueâ bao Internet tính treân ñaàu ngöôøi coøn thaáp: 1.903.160 thueâ bao chieám 2.35% daân soá (tính ñeán thaùng 6 naêm 2003), chaát löôïng vaø toác ñoä ñöôøng truyeàn coøn thaáp, chi phí lieân quan coøn cao. Veà vieãn thoâng, Vieät Nam coù 3 coång ñi quoác teá vaø 8 traïm maët ñaát coù khaû naêng lieân laïc tröïc tieáp tôùi gaàn 30 nöôùc vaø giaùn tieáp tôùi treân 300 nöôùc. Maïng ñieän thoaïi ñaõ ñöôïc soá hoaù vaø tyû leä thueâ bao trung bình toaøn quoác ñaït 4 maùy/100 daân. Vieät Nam chính thöùc tham gia vaøo maïng Internet toaøn caàu ngaøy 19 thaùng 11 naêm 1997. Ngaøy 1 thaùng 12 naêm 1997, caùc nhaø cung caáp dòch vuï Internet Vieät Nam chính thöùc cung caáp cho khaùch haøng trong toaøn quoác caùc dòch vuï cô baûn cuûa Internet nhö: dòch vuï Web toaøn caàu (WWW), dòch vuï thö ñieän töû (POP and SMTP) vaø dòch vuï truyeàn teäp tin (FPT) Cho tôùi nay Vieät Nam coù 3 nhaø cung caáp dòch vuï truy caäp Internet laø VDC, FPT, Vietel; nhöng chæ coù coâng ty VDC ñaõ vaø ñang cung caáp dòch vuï naøy. Coøn veà nhaø cung caáp dòch vuï Internet thì coù 13 coâng ty nhöng chæ coù 6 coâng ty ñang cung caáp dòch vuï : Coâng ty ñieän toaùn vaø truyeàn soá lieäu VDC, ( Coâng ty ñaàu tö phaùt trieån coâng ngheä FPT, ( Coâng ty coå phaàn dòch vuï böu chính vieãn thoâng Saøi Goøn SPT, ( Coâng ty NetNam – vieän coâng ngheä thoâng tin IOIT, ( Coâng ty ñieän töû Vieãn thoâng quaân ñoäi Vietel Coâng ty Vieät Khang Ngoaøi ra, coøn coù 7 coâng ty ñaõ ñöôïc caáp pheùp töø ñaàu naêm 2003 laø coâng ty Vieãn thoâng Ñieän löïc (ETC), coâng ty coå phaàn coâng ngheä maïng (QTNet), coâng ty Haø noäi Telecom, coâng ty Ñieän töû hoaù chaát Quaân ñoäi (Elinco), coâng ty One Connection, Coâng ty ñieän töû thoâng tin Saøi Goøn (SEI) vaø coâng ty ñaàu tö phaùt trieån coâng ngheä (TDI) vaãn chöa khai trieån dòch vuï. Hieän nay thò phaàn cung caáp dòch vuï Internet ôû Vieät Nam vaãn thuoäc veà hai nhaø cung caáp chính laø VDC vaø FPT, trong ñoù VDC chieám khoaûng 59.39% vaø FPT khoaûng 29.34%. Phaàn coøn laïi thuoäc veà Netnam laø 5.56% aø SaiGonnet laø 5.68%. Cöôùc truy caäp Internet cuûa Vieät Nam (chöa bao goàm VAT) Dòch vuï VNN 1260 (Ñôn vò tính: Ñoàng /phuùt) Thôøi gian Töø 7h ñeán 19h trong ngaøy(tröø ngaøy leã, thöù 7, CN) Töø sau 19h ñeán 24h haøng ngaøy vaø töø 7h ñeán 19h ngaøy leã, thöù 7, CN Töø 0h ñeán 7h trong ngaøy vaø töø sau 19h ñeán 7h saùng ngaøy hoâm sau, ñoái vôùi caùc ngaøy leã, thöù 7, CN Möùc cöôùc 180 100 40 Dòch vuï VNN 1269(Ñôn vò tính: Ñoàng /phuùt) Thôøi gian söû duïng trong thaùng Ñeán 10h Töø 10h ñeán 20h Töø treân 20h ñeán 30h Töø treân 30h ñeán 50h Treân 50h Möùc cöôùc 150 130 100 70 40 Hai laø, coâng nghieäp phaàn meàm Vieät Nam hieän ñang taêng tröôûng vôùi toác ñoä thaáp, 13% naêm (baèng ½ toác ñoä cuûa giai ñoaïn 1996 -2001) vaø maát caân ñoái nghieâm troïng: Phaàn cöùng chieám tyû leä gaáp 4 laàn phaàn meàm vaø dòch vuï. Soá chuyeân vieân tham gia ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm hieän chæ khoaûng 20.000 chuyeân gia. Ba laø, nguoàn nhaân löïc coøn raát moûng veà caû soá löôïng ñeán chaát löôïng. Boán laø, cô sôû haï taàng phaùp lyù coøn thieáu vaø chöa ñoàng boä: chuùng ta coøn ñang chuaån bò xaây döïng heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng thöông maïi ñieän töû, vì vaäy chöa coù cô sôû ñeå coâng nhaän caùc hoaït ñoäng thöông maïi ñieän töû veà maët phaùp lyù. Naêm laø, heä thoáng thanh toaùn ñieän töû chöa ñöôïc hình thaønh ñaày ñuû vaø phoå caäp roäng raõi. Nhìn chung caùc ngaân haøng trong nöôùc môùi ñang trong quaù trình phaán ñaáu ñeå chuyeån ñoåi töø moâ hình hoaït ñoäng cuõ sang moâ hình ngaân haøng hieän ñaïi ñeå coù theå phuïc vuï hoaït ñoäng thöông maïi ñieän töû. Theâm vaøo ñoù, theû tín duïng vaø thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët chöa trôû thaønh thoùi quen cuûa ña soá doanh nghieäp vaø daân chuùng. Saùu laø, chæ môùi coù3% toång soá doanh nghieäp trong caû nöôùc( khoaûng hôn 4000 doanh nghieäp) coù Website rieâng, khoaûng 8% baét ñaàu nghieân cöùu söû duïng Internet, gaàn 90% soá doanh nghieäp ñang “ñöùng ngoaøi cuoäc”. Trong giao dòch thöû thoâng qua thöông maïi ñieän töû 33% soá doanh nghieäp tham gia laø doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, 55% chöa thaønh coâng , 58% gaêp khoù khaên veà thieát bò, khoaûng 40% thieáu nguoàn nhaân löïc. Trong soá caùc doanh nghieäp naøy, caùc doanh nghieäp saûn xuaát chieám khoaûng 20%, doanh nghieäp thöông maïi vaø dòch vuï chieám khoaûng 55.8% vaø caùc doanh nghieäp vöøa saûn xuaát vöøa kinh doanh chieám khoaûng 21.7%: Loaïi hình doanh nghieäp Baûy laø, caùc nhaân toá khaùc nhö haïn cheá veà trình ñoä ngoaïi ngöõ trong nhaân daân vaø leà loái laøm vieäc, cuõng nhö caùch mua baùn haøng hoaù noùi rieâng, vaãn coøn theo taäp quaùn cuõ( giao dòch vaãn treân giaáy tôø, hôïp ñoàng phaûi coù vaên baûn goác, mua haøng hoaù phaûi troâng thaáy, sôø vaøo haøng hoaù, neám thöû, maëc thöû, ñi thöû, traû tieàn maët, ñeám tieàn maët….) nghóa laø khaùc bieät moät caùch caên baûn so vôùi khaùi nieäm thöông maïi ñieän töû vaø nhìn chung, ñeàu laø nhöõng thoùi quen khoâng theå nhanh choùng thay ñoåi, cuõng laø nhöõng nguyeân nhaân cô baûn haïn cheá öùng duïng vaø phaùt trieån thöông maïi ñieän töû . Taùm laø, trình ñoä öùng duïng coâng ngheä thoâng tin cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû cuûa Vieät Nam coøn raát haïn cheá, nhaát laø trong vieäc khai thaùc vaø söû duïng caùc coâng cuï treân Internet trong saûn xuaát kinh doanh nhö dieãn giaû Nguyeãn Vaên Thaûo – phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam cho bieát: “Doanh nghieäp Vieät Nam chöa nhaän thöùc ñöôïc vai troø cuûa coâng ngheä thoâng tin trong vieäc naâng cao naêng löïc caïnh tranh, ñaàu tö coâng ngheä thoâng tin ôû caùc doanh nghieäp chöa ñoàng boä, hieäu quaû; Moät soá doanh nghieäp ñaõ yù thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa coâng ngheä thoâng tin vôùi hoaït ñoäng kinh doanh nhöng chöa tìm ñöôïc höôùng tieáp caän hieäu quaû…” Nhìn chung, ôû nöôùc ta hieän nay ñaõ coù aùp duïng thöông maïi ñieän töû, nhöng môùi chæ döøng laïi ôû con soá coâng ñoaïn nhö trao ñoåi thoâng tin veà haøng hoaù, dòch vuï mua baùn leû… maø chöa thöïc hieän ñaày ñuû caùc quy trình thöông maïi trong thöông maïi ñieän töû. Moät soá loaït vaán ñeà veà haï taàng cô sôû lieân quan ñeán thöông maïi ñieän töû nhö phaùp lyù, coâng ngheä, trong ñoù coù coâng ngheä baûo maät, an ninh an toaøn, tieâu chuaån hoaù coâng nghieäp vaø thöông maïi, thanh toaùn ñieän töû, baûo veä ngöôøi tieâu duøng … vaãn ñang trong quaù trình nghieân cöùu ñeà xuaát xaây döïng, ñoøi hoûi phaûi coù söï quan taâm vaø ñaàu tö lôùn cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc ngaønh caùc caáp, cuøng vôùi söï hôïp taùc cuûa caû khu vöïc tö nhaân, môùi coù theå nhanh choùng giaûi quyeát ñöôïc. Nhö vaäy, vieäc öùng duïng thöông maïi ñieän töû phuø hôïp trong ñieàu kieän Vieät Nam seõ giuùp caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam trong vieäc tieáp caän vôùi neàn kinh teá tri thöùc vaø caùc coâng ngheä môùi. Vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam, ñaây laø thôøi ñieåm caàn thieát ñeå baét ñaàu chuaån bò keá hoaïch öùng duïng thöông maïi ñieän töû vì khoâng chæ thò tröôøng xuaát khaåu seõ gaëp nhieàu khoù khaên do thieáu thoâng tin vaø keùm giao tieáp vôùi thò tröôøng theá giôùi maø thò tröôøng trong nöôùc cuõng raát deã bò maát khi haøng raøo thueá quan ñöôïc dôõ boû trong khu vöïc ASEAN maáy naêm tôùi vaø laøn soùng toaøn caàu hoaù ngaøy caøng trôû neân maïnh meõ ôû khaép nôi treân theá giôùi. Chöông 3. MOÂ HÌNH ÖÙNG DUÏNG VAØ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THÖÔNG MAÏI ÑIEÄN TÖÛ ÔÛ CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ CUÛA VIEÄT NAM 3.1 Moâ hình toång quaùt öùng duïng thöông maïi ñieän töû trong doanh nghieäp . Caùc quaù trình trong doanh nghieäp ñeàu coù khaû naêng thay ñoåi ñeå öùng duïng thöông maïi ñieän töû. Ví du nhö: Caûi thieän doanh soá baùn haøng baèng caùch theâm caùc hình aûnh ña phöông tieän vaøo caùc trang Web vaø ñöa ra nhieàu thoâng tin chi tieát hôn veà caùc website; hoaêc thieát keá moät trang web vaø dòch vuï thö ñieän töû ñeå thu thaäp thoâng tin cuûa töøng khaùch haøng; hoaëc thieát laäp Internet nhö laø moä keânh baùn haøng môùi, baèng caùch söû duïng moät Catalog ñieän töû vaø caùc maãu ñaët haøng; hoaëc söû duïng Internet nhö moät phöông tieän truyeàn thoâng ñeå thöïc hieän caùc ñôn mua haøng ñoái vôùi caùc nhaø cung caáp. Caùch naøy coù theå giaûm ñöôïc chi phí tröïc tieáp cho vieäc kinh doanh. Nhö vaäy, ta thaáy raèng caùc moâ hình phoå bieán treân Internet ñeàu bao goàm caùc ñoái töôïng vaø caùc quaù trình nhö hình veõ : KHAÙCH HAØNG DOANH NGHIEÄP Heä thoáng thöông maïi ñieän töû 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 Caùc quaù trình 1. Quaù trình chia seû thoâng tin 4. Quaù trình giao haøng 2. Quaù trình ñaët haøng 5. Quaù trình hoã trôï sau baùn haøng 3. Quaù trình thanh toaùn Trong moâ hình naøy Heä thoáng thöông maïi ñieän töû chính laø moät heä thoáng caùc chöông trình öùng duïng ñöôïc caøi ñaët treân caùc maùy chuû Internet, cho pheùp caùc doanh nghieäp vaø khaùch haøng coù theå töông taùc giaùn tieáp vôùi nhau thoâng qua caùc trình duyeät treân caùc maùy traïm. Heä thoáng naøy coù khaû naêng thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa 5 quaù trình treân. Giaûi phaùp heä thoáng mua baùn haøng treân maïng Internet -- VNeshop. ( Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vôùi söï buøng noå cuûa Internet, thöông maïi ñieän töû cuõng ñaõ phaùt trieån maïnh meõ treân toaøn theá giôùi. Taïi caùc nöôùc phaùt trieån nhö Myõ, Canada, EU... thöông maïi ñieän töû ñaõ ñöôïc aùp duïng raát roäng raõi vaø mang laïi nhieàu lôïi ích cho caû ngöôøi söû duïng cuõng nhö caùc nhaø cung caáp. Ñeà aùn trình baøy moâ hình heä thoáng, quy trình laøm vieäc, thieát keá heä thoáng vaø keát quaû caøi ñaët thöû nghieäm heä thoáng mua baùn haøng qua maïng Internet – VNeshop. Hieän nay heä thoáng ñang ñöôïc trieån khai taïi Trung taâm thoâng tin Boä Thöông maïi ( Toång quan. Thöông maïi ñieän töû chính laø vieäc söû duïng Internet trôï giuùp cho coâng vieäc kinh doanh. Caùc öùng duïng kinh doanh treân Internet ñöôïc chia laøm 4 möùc ñoä khaùc nhau: +. Brochureware: Quaûng caùo treân Internet +. eCommerce: Thöông maïi ñieän töû +. eBusiness: Kinh doanh ñieän töû +. eEnterprise: Doanh nghieäp ñieän töû Theo nghóa ñôn giaûn, heä thoáng thöông maïi ñieän töû laø caùc öùng duïng cho pheùp trao ñoåi giöõa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn, hoã trôï khaùch haøng vaø quaûn lyù cô sôû döõ lieäu khaùch haøng hoaøn toaøn treân maïng. -- Heä thoáng thöông maïi ñieän töû coù theå ñöôïc xaây döïng theo caùc moâ hình: (B2B) Doanh nghieäp (B2C ) (G2B) Chính quyeàn Ngöôøi tieâu duøng (C2G) +. Doanh nghieäp – Ngöôøi tieâu duøng (Business to Consumer – B2C): mua baùn giöõa ngöôøi tieâu duøng vaø doanh nghieäp, moâ hình thöôøng ñöôïc aùp duïng trong caùc sieâu thò, caùc site baùn leû haøng; +. Doanh nghieäp – Doanh nghieäp (Business to Business –B2B): mua baùn giöõa caùc toå chöùc hay doanh nghieäp (baùn buoân); +. Chính quyeàn – Doanh nghieäp ( Government to Business –G2B): Chính quyeàn mua caùc dòch vuï cuûa doanh nghieäp; +. Ngöôøi tieâu duøng – Chính quyeàn (Consumer to Government – C2G): phuùc lôïi xaõ hoäi, caùc khoaûn thu veà thueá, chaát löôïng saûn phaåm ... Heä thoáng mua baùn haøng qua maïng VNeshop. Heä thoáng VNeshop ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng theo moâ hình B2C – Doanh nghieäp –- Ngöôøi tieâu duøng. Vieäc xaây döïng heä thoáng bao goàm caùc coâng vieäc xaây döïng heä thoáng thöïc hieän vieäc ñaêng kyù, giôùi thieäu, quaûng baù caùc haøng hoaù saûn phaåm cuûa doanh nghieäp, quaûn lyù vieäc kinh doanh haøng hoaù vaø thöïc hieän mua baùn haøng hoaù saûn phaåm. *. Heä thoáng. Maùy chuû cuûa doanh nghieäp (sieâu thò) (Thoâng baùo veà thanh toaùn giao haøng) (Ñôn haøng, yeâu caàu, döõ lieäu) (Tìm kieám, choïn haøng, mua haøng, hoûi thoâng tin) (Thoâng tin xaùc nhaän ñôn haøng, caùch thöùc giao haøng, caäp nhaät) Trao ñoåi theâm caùc thoâng tin khaùc Maùy tính khaùch Maùy chuû taïi Trung taâm thoâng tin Boä Thöông maïi (Moâ hình heä thoáng mua baùn haøng qua maïng) Trung taâm thoâng tin Boä thöông maïi (Trung taâm) ñoùng vai troø trung taâm giao dòch. Taïi ñaây seõ xaây döïng moät Website mua baùn haøng hoaù. Caùc doanh nghieäp seõ cung caáp danh muïc haøng, thoâng tin veà doanh nghieäp, cuøng caùc thoâng tin lieân quan. Thoâng qua Website khaùch haøng seõ tìm kieám, choïn haøng, ñaët mua haøng.... caùc thoâng tin naøy seõ ñöôïc kieåm tra vaø xaây döïng thaønh caùc ñôn haøng vaø ñöôïc chuyeån veà cho caùc sieâu thò töông öùng. Khi nhaän ñöôïc ñôn haøng Trung taâm göûi ñeán, caùc sieâu thò seõ kieåm tra vaø göûi laïi thoâng tin xaùc nhaän ñôn haøng cuøng caùch thöùc thanh toaùn vaø giao haøng cho Trung taâm, sau ñoù, Trung taâm seõ göûi caùc thoâng tin naøy veà cho khaùch haøng. Trong coâng vieäc thanh toaùn, ngöôøi söû duïng coù theå löïa choïn hình thöùc thanh toaùn baèng tieàn maët hoaëc qua ngaân haøng. Trong tröôøng hôïp thanh toaùn baèng tieàn maët, khaùch haøng coù theå thanh toaùn taïi nhaø hay thoâng qua moät vaên phoøng ñaïi dieän. Trong tröôøng hôïp thanh toaùn qua ngaân haøng, heä thoáng seõ lieân keát ñeán heä thoáng thanh toaùn qua maïng cuûa ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam. Moâ hình giuùp cho nhieàu doanh nghieäp coù theå nhanh choùng tham gia vaøo heä thoáng thöông maïi ñieän töû vôùi chi phí thaáp. Khi moät doanh nghieäp muoán tham gia vaøo heä thoáng chæ caàn ñaêng kyù thoâng qua Boä thöông maïi. Ñoái vôùi doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, vieäc trao ñoåi, caäp nhaät thoâng tin leân heä thoáng coù theå ñöôïc thoâng qua thö ñieän töû hay keát noái modem qua ñöôøng ñieän thoaïi thoâng thöôøng. Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng, ñaây laø moâ hình giao dòch moät cöûa, moâ hình giuùp ngöôøi söû duïng coù nhieàu thoâng tin vaø ñieàu kieän so saùnh, löïa choïn, ñaët haøng taïi nhieàu coâng ty trong cuøng moät giao dòch ñieàu naøy raát thuaän tieän cho khaùch haøng khi mua haøng cuûa nhieàu doanh nghieäp, (khaùch haøng khoâng phaûi thöïc hieän rieâng töøng giao dòch(laäp ñôn haøng, thanh toaùn, nhaän haøng....) vôùi töøng doanh nghieäp. Giaûi phaùp coâng ngheä. Heä thoáng ñöôïc thieát keá theo caùc giaûi phaùp coâng ngheä sau: Phoâng chöõ: theo TCVN 6909 – 2001, hoã trôï caùc boä maõ theo tieâu chuaån Unicode. Heä ñieàu haønh maùy chuû: Windows 2000 Server. Heä quaûn trò cô sôû döõ lieäu: MS SQL Server 2000. Coâng cuï phaùt trieån: ASP.net, C#. Khaû naêng môû roäng toát. Tích hôïp heä thoáng thanh toaùn cuûa ngaân haøng( Vasc Payment). Baûo maät döõ lieäu trong ñöôøng truyeàn: + Döõ lieäu ñöôøng truyeàn ñöôïc maõ hoaù bôûi SSL (Secure Socket Layer) 128 bit. Do ñoù döõ lieäu khoâng bò thay ñoåi treân ñöôøng truyeàn. + Ngöôøi söû duïng ñaàu cuoái (End users) ñeàu laøm vieäc vôùi giao thöùc sieâu vaên baûn coù baûo veä https. Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa heä thoáng. Home Kind Market Service Category Introduce Products \ Admin Manager Order Input Product Caáu truùc heä thoáng ñöôïc bieåu dieãn trong hình veõ sau: Heä thoáng ñöôïc thieát keá theo caùc chöùc naêng cô baûn: Trang Web cho pheùp doanh nghieäp thoâng qua ñoù ñeå nhaäp thoâng tin veà caùc loaïi haøng hoaù saûn phaåm maø hoï muoán ñaêng kyù giôùi thieäu vaø thöïc hieän kinh doanh. Caäp nhaät thoâng tin veà caùc saûn phaåm, haøng hoaù vaø cô sôû döõ lieäu cuûa heä thoáng khi doanh nghieäp coù yeâu caàu söûa ñoåi, theâm thoâng tin môùi veà haøng hoaù. Quaûn lyù haøng: quaûn lyù caùc loaïi haøng hoaù, saûn phaåm xuaát ñi cuûa doanh nghieäp, löu tröõ caùc thoâng tin cuï theå moâ taû caùc thuoäc tính (hình aûnh, teân model, coâng duïng, caùc chi tieát kó thuaät, thôøi gian saûn xuaát, haõng saûn xuaát ...) , soá löôïng hieän coù, soá löôïng ñaõ baùn caùc model cuûa töøng loaïi haøng hoaù, caùc thoâng tin thôøi gian xuaát, thoâng tin cuûa haõng saûn xuaát haøng... Quaûn lyù thoâng tin cuûa caùc phieân giao dòch ñaõ thöïc hieän nhö ñôn haøng, teân, ñòa chæ khaùch haøng, nôi giao nhaän, thôøi gian ñaët haøng, thôøi gian xuaát haøng.... Quaûn lyù thoâng tin cuûa caùc phieân giao dòch ñang thöïc hieän phuïc vuï vieäc theo doõi veà tình hình caùc phieân giao dòch ñang ñöôïc thöïc hieän nhö soá tieàn maø khaùch haøng traû tröôùc, soá löôïng haøng hoaù ñaõ giao nhaän, thôøi gian döï kieán keát thuùc giao dòch, coù ñaùnh giaù tieán ñoä thöïc hieän... Quaûn lyù giaù caû kinh doanh: quaûn lyù caùc thoâng tin veà giaù baùn ra cuûa töøng loaïi haøng hoaù theo thôøi gian. Xaây döïng chöùc naêng quaûn lyù khaùch haøng. Xaây döïng trang Web giôùi thieäu, quaûng caùo caùc loaïi saûn phaåm haøng hoaù, ñöa caùc moä taû chi tieát veà caùc thuoäc tính cuûa caùc model cuûa töøng loaïi haøng hoaù, giaù caû tính theo loaïi tieàn maø khaùch haøng löïa choïn. Tìm kieám haøng hoaù theo moät hoaëc nhieàu moâ taû thuoäc tính haøng hoaù nhö teân haøng, teân haõng saûn xuaát, giaù caû.... Lieät keâ hieån thò keát quaû tìm kieám. Taïo laäp gioû mua haøng: chöùc naêng cho pheùp khaùch haøng choïn vaø quaûn lyù caùc haøng hoaù maø khaùch haøng ñaõ choïn. Taïo laäp hoaù ñôn ñaët haøng: taïo hoaù ñôn ñaët haøng, tính giaù thaønh cuûa ñôn haøng. Cho pheùp khaùch haøng theo doõi quaù trình thöïc hieän ñôn haøng. Thanh toaùn vaø giao haøng: + Thanh toaùn tröïc tieáp hoaëc keát hôïp vôùi Ngaân haøng thanh toaùn qua ngaân haøng. + Phöông thöùc giao haøng: tuyø thuoäc ñieàu kieän cuï theå maø thoâng baùo giao haøng taïi nhaø hay taïi töøng cöûa haøng. Coù khaû naêng lieân keát tôùi caùc Website rieâng cuûa töøng doanh nghieäp. Thöïc hieän caùc dòch vuï khaùch haøng: dòch vuï höôùng daãn khaùch haøng mua baùn caùc saûn phaåm haøng hoaù; dòch vuï khuyeán maõi haøng hoaù; dòch vuï giôùi thieäu, quaûng caùo caùc loaïi haøng hoaù môùi; dòch vuï traû lôøi caâu hoûi vaø laáy yù kieán goùp yù cuûa khaùch haøng; heä thoáng trôï giuùp dòch vuï baûo haønh, baûo trì saûn phaåm . (Quy trình thöïc hieän giao dòch “*”) B Maùy khaùch Sieâu thò Trung taâm Trình duyeät Web Dòch vuï Web Dòch vuï Web Trình TMÑT 2 Cô sôû döõ lieäu TMÑT Cô sôû döõ lieäu haøng cuûa sieâu thò Trình TMÑT 1 Tìm kieám Gioû haøng Ñaët haøng Kieåm tra khaû naêng thanh toaùn (Moâ hình thieát keá caøi ñaët heä thoáng“**”) Phaân chia ñôn haøng Kieåm tra thöïc hieän ñôn haøng E Lieân heä vôùi khaùch haøng Thöïc hieän ñôn haøng Quy trình thöïc hieän giao dòch cuûa heä thoáng: “*” Caùc coâng vieäc thöïc hieän trong töøng giai ñoaïn: Tìm kieám: thöïc hieän caùc coâng vieäc lieät keâ, tìm kieám, löïa choïn haøng. Gioû haøng: cung caáp caùc thoâng tin veà haøng: laáy thoâng tin veà soá löôïng haøng; tính giaù sô boä caùc maët haøng coù trong gioû haøng. Ñaët haøng: hoûi caùc thoâng tin veà haøng; hoûi thoâng tin ñòa ñieåm, thôøi gian giao haøng; xaùc nhaän thoâng tin veà soá löôïng haøng; tính giaù toaøn boä ñôn haøng. Kieåm tra khaû naêng thanh toaùn: kieåm tra khaû naêng thanh toaùn cuûa khaùch haøng thoâng qua taøi khoaûn cuûa khaùch haøng taïi ngaân haøng hoaëc theû tín duïng. Phaân chia ñôn haøng: taùch ñôn haøng toång thaønh caùc ñôn haøng rieâng cho caùc sieâu thò. Kieåm tra thöïc hieän ñôn haøng: kieåm tra khaû naêng cung caáp haøng cuûa töøng sieâu thò. Lieân heä vôùi khaùch haøng: thoaû thuaän thôøi gian, ñòa ñieåm giao nhaän haøng, thoaû thuaän phöông thöùc thanh toaùn. Thöïc hieän ñôn haøng: xaùc nhaän caùc giao dòch; xaùc nhaän vieäc hoaøn taát caùc ñôn haøng; caäp nhaät ñôn haøng. Caøi ñaët heä thoáng. Heä thoáng VNeshop ñöôïc thieát keá theo moâ hình khaùch/ chuû treân Internet “**” theo coâng ngheä cuûa Microsoft [Ramesh Chandak Purshottam Chandak, 1998], [Microsoft Corporation, 2003]. Maùy traïm cung caáp dòch vuï truyeàn Web, trình baøy giôùi thieäu saûn phaåm, giao dòch vôùi khaùch haøng. Maùy chuû coù nhieäm vuï: quaûn kyù caùc CSDL: coâng ty, haøng hoaù, khaùch haøng, giao dòch,...; cung caáp caùc dòch vuï Internet, dòch vuï quaûng baù thoâng tin, giao dòch vôùi khaùch haøng vaø doanh nghieäp. Maùy chuû taïi sieâu thò coù chöùc naêng cung caáp thoâng tin (ñôn haøng, yeâu caàu caäp nhaät döõ lieäu,...) do maùy chuû trung taâm göûi tôùi; cung caáp, traû lôøi caùc yeâu caàu cho maùy chuû Trung taâm. Trình duyeät Web treân maùy khaùch ñöôïc boå sung moät soá tính naêng ñeå kieåm tra, trình dieãn saûn phaåm nhö ActiveX, Flash,... Cô sôû döõ lieäu thöông maïi ñieän töû chöùa thoâng tin veà caùc coâng ty vaø caùc maët haøng, thoâng tin giao dòch,... ñöôïc xaây döïng treân heä quaûn trò CSDL SQL Server. CSDL haøng cuûa sieâu thò löu tröõ thoâng tin veà haøng hoaù cuûa sieâu thò ñöôïc xaây döïng treân heä quaûn trò CSDL SQL Server hay Access. Trình TMÑT 1 treân maùy chuû Trung taâm bao goàm nhieàu moâñun chöông trình coù nhieäm vuï chính: + Xöû lyù yeâu caàu tìm kieám thoâng tin, choïn haøng, ñaët mua haøng, ... cuûa khaùch haøng vaø xaây döïng caùc HTML(HyperText Markup Language: Ngoân ngöõ ñaùnh daáu sieâu vaên baûn) trang keát quaû. + Xaây döïng ñôn haøng. + Göûi ñôn haøng veà caùc sieâu thò töông öùng. + Tieáp nhaän vaø xöû lyù thoâng tin töø caùc sieâu thò. + Quaûn lyù khaùch haønöùng duïng. + Quaûn lyù giao dòch.... Trình TMÑT 2 treân maùy chuû cuûa sieâu thò bao goàm nhieàu moâñun: chöông trình coù nhieäm vuï chính: + Tieáp nhaän ñôn haøng. + Xöû lyù ñôn haøng. + Göûi yeâu caàu caäp nhaät haøng hoaù cho Trung taâm. Caùc trình TMÑT ñöôïc xaây döïng baèng ASP.NET, ADO.NET, keát hôïp vôùi laäp trình môû roäng dòch vuï Web cuûa Microsoft. Vôùi vieäc löïa choïn treân giuùp cho vieäc môû roäng hay tích hôïp vôùi caùc moâi tröôøng CSDL khaùc ñöôïc thuaän lôïi. 3.3 Xaây döïng chieán löôïc quoác gia veà thöông maïi ñieän töû cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Moät chieán löôïc quoác gia veà thöông maïi ñieän töû phaûi giaûi quyeát caùc vaán ñeà sau: Maïng Internet seõ coù lôïi cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû nhö theá naøo? Laøm theá naøo ñeå taêng hieåu bieát cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû veà maïng Internet vaø vai troø cuûa noù? Giaûi ñaùp nhö theá naøo caùc vaán ñeà kó thuaät do caùc doanh nghieäp ñaët ra? Ñaøo taïo caùc doanh nghieäp nhö theá naøo ñeå söû duïng Internet nhö moät phöông tieän baùn haøng, tieáp thò, giao dòch vaø quaûn lyù hoaït ñoäng cung öùng? Moâ taû caùc saûn phaåm vaø dòch vuï seõ thu ñöôïc lôïi qua vieäc baùn haøng treân Internet ? Ñeå khuyeán khích caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû söû duïng Internet nhieàu hôn caùc Boä, Cô quan cuûa Chính phuû, caùc toå chöùc phaùt trieån thöông maïi, caùc hieäp hoäi coâng nghieäp cuûa khu vöïc tö nhaân, caùc nhoùm phi lôïi nhuaän caàn xöû lyù moät soá vaán ñeà chính saùch taøi chính, phaùp lyù, tieáp caän maïng vaø caùc vaán ñeà chính saùch khaùc nhö: Caùc kó thuaät tieáp thò hieäu quaû; maät maõ, söï an toaøn veà thanh toaùn; ñaùnh thueá; chöùng nhaän vaø chöùng thöïc, giöõ bí maät; baûo veä taøi saûn trí tueä; ñoái phoù vôùi söï gian laän vaø baûo ñaûm vieäc baûo veä ngöôøi tieâu duøng; tieáp caän caùc phöông tieän vieãn thoâng. Ñeå baûo ñaûm thaønh coâng cuûa caùc chieán löôïc thöông maïi ñieän töû , nöôùc ta neân xaây döïng caùc dòch vuï chuyeân moân hoaù cho caû lónh vöïc haøng hoaù vaø dòch vuï. Ñoù laø keát quaû cuûa moät coá gaéng chung cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, caùc hieäp hoäi, caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc boä vaø caùc toå chöùc laõnh ñaïo khaùc cuøng hôïp taùc thoâng qua moät nhoùm laøm vieäc veà thöông maïi ñieän töû . moät nhoùm nhö vaäy caàn phoái hôïp caùc hoaït ñoäng thöông maïi ñieän töû cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñeå ngaên chaën tình traïng truøng laép cuûa caùc noã löïc vaø ñeå taêng cöôøng vieäc söû duïng chöông trình vaø dòch vuï. .Nhöõng noäi dung cô baûn cuûa moät chieán löôïc thöông maïi ñieän töû quoác gia. Muïc tieâu toång quaùt Moät chieán löôïc quoác gia veà thöông maïi ñieän töû neân coá gaéng taïo ra moät coång döïa treân Internet ñeå phuïc vuï caùc nhaø kinh doanh nhoû khi vaø ôû nôi naøo hoï caàn ñöôïc söï giuùp ñôõ, cung caáp baèng ñieän töû caùc saûn phaåm vaø dòch vuï nhaèm giuùp ñôõ caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû; giaùo duïc caùc doanh nghieäp ñoù veà taàm quan troïng cuûa vieäc söû duïng caùc dòch vuï thöông maïi ñieän töû . Caùc nhaân toá caáu thaønh chieán löôïc Caùc maïng löôùi: Ngaøy nay nhieàu ngöôøi tin raèng maïng Internet laø keânh tieáp thò vaø phöông tieän quaûng caùo soâi ñoäng, laø coâng cuï nghieân cöùu vaø cô cheá ñeå coù nhöõng giao dòch nhanh. Caùc toå chöùc quoác gia neân thay ñoåi caùch tieáp caän vaø vaên hoaù cuûa hoï veà cung caáp dòch vuï, khaùch haøng thì môùi coù theå thaéng lôïi trong phöông tieän môùi döïa treân Internet, cung caáp thoâng tin ngay; coi thoâng tin laø chìa khoaù thaønh coâng. Caàn ñeà cao caùc maïng löôùi troïng taâm caùc dòch vuï ñieän töû cuûa Chính phuû, ôû caáp vuøng, mieàn vaø ñòa phöông vaø caùc quan heä ñoái taùc trong ngaønh coâng nghieäp. Caùc giao dòch ñieän töû: coâng ngheä thoâng tin vaø lieân laïc seõ ñöôïc söû duïng trong nhöõng giao dòch ñieän töû thay theá cho tieán trình hieän nay duøng nhieàu giaáy tôø. Caùc heä thoáng kieåm soaùt baèng maùy tính seõ giuùp cho caùc ngaân haøng ñaùnh giaù ñöôïc tính tin caäy cuûa moät ngöôøi xin vay tieàn, kieåm tra xem moät coâng ty coù ñuû caùc tieâu chuaån ñeå höôûng caùc chöông trình tín duïng hay khoâng vaø laøm cho caùc cô sôû coâng nghieäp nhoû coù theå vaän duïng ñöôïc caùc cô hoäi veà thu mua; Ñaøo taïo: ñaøo taïo caùc coâng ty nhoû trong vieäc söû duïng thöông maïi ñieän töû thoâng qua caùc coâng cuï döïa treân Internet ñeå giuùp cho hoï mua vaø baùn, tìm söï hoã trôï veà tín duïng vaø voán ñaàu tö, thöông maïi hoaù coâng ngheä vaø tìm caùc manh moái, thoâng tin thöông maïi; Tieáp caän roäng hôn vôùi thoâng tin: coù theå cung caáp nhieàu söï hoã trôï veà kinh doanh treân Internet, ñi töø höôùng daãn sô ñaúng cho caùc chuû coâng ty coù trieån voïng, goùp yù vaø giaùo duïc treân maïng Internet; laøm trung gian moâi giôùi cho caùc maïng löôùi ngöôøi mua vaø cung caáp caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi veà ñoåi môùi vaø nghieân cöùu, voán ñaàu tö vaø cô hoäi kyù hôïp ñoàng. Toå chöùc quoác gia caàn cung caáp söï tieáp caän vôùi caùc thoâng tin vaø dòch vuï cuûa Chính phuû thoâng qua ñòa chæ trang Web cuûa mình vaø xaây döïng caùc coång lieân cô quan ñeå baát cöù ai cuõng coù theå tieáp caän thoâng tin vaøo baát cöù thôøi ñieåm naøo vaø baát cöù ñaâu. Tieáp caän caùc maïng vaø moâi giôùi: toå chöùc quoác gia neân giuùp taïo ra caùc thò tröôøng, söûa chöõa nhöõng khuyeám khuyeát cuûa thò tröôøng ôû nôi naøo coù theå cung caáp moät neàn taûng ñeå ngöôøi mua vaø nhaø cung caáp coù theå lieân heä ñöôïc vôùi nhau vaø vöôït qua danh giôùi veà khoaûng caùch vaø thôøi gian. Tieáp caän vôùi söï trôï giuùp cuûa caùc giao dòch: caùc toå chöùc quoác gia neân tieán haønh haàu heát caùc coâng vieäc kinh doanh cuûa hoï treân maïng Internet: nhö duyeät caùc baûo ñaûm cho vay, cung caáp vaø chöùng nhaän caùc tieâu chuaån ñöôïc höôûng, hôïp ñoàng vôùi Chính phuû, caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi, cung caáp caùc lôøi giaûi ñaùp vaø taïo coâng cuï hoã trôï kinh doanh ñeå giuùp caùc coâng ty tìm ra giaûi phaùp phuø hôïp. Caùc toå chöùc Chính phuû vaø caùc boä neân töï ñaët caâu hoûi cho mình: * Laøm sao toå chöùc cuûa ta coù theå thuùc ñaåy thöông maïi ñieän töû giöõa caùc coâng ty nhoû? * Laøm theá naøo ñeå khu vöïc tö nhaân coù theå tham gia? * Laøm theá naøo ñeå caùc toå chöùc ñoái taùc ôû trong nöôùc coù theå tham gia nhieàu hôn? * Laøm theá naøo ñeå caùc toå chöùc trong nöôùc coù theå laøm toát hôn vieäc goùp yù, ñaøo taïo, nghieân cöùu thoâng tin? * Laøm theá naøo ñeå coù theå khuyeán khích caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû söû duïng Internet nhö moät phöông tieän tieáp thò, baùn haøng, nghieân cöùu, lieân laïc vaø quaûn lyù cung öùng? Giaûi phaùp ñaët ra Naâng cao haï taàng coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng quoác gia neân ngang taàm vôùi caùc nöôùc trung bình trong khu vöïc ASEAN. Giaûm cöôùc phí söû duïng Internet ñeå ñong ñaûo nhaân daân tieáp caän vôùi Internet. Giaûm thueá nhaäp khaåu caùc thieát bò coâng ngheä thoâng tin vaø coù chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi caùc ñôn vò saûn xuaát thieát bò coâng ngheä thoâng tin trong nöôùc. Giaûi quyeát vaán ñeà baûo maät vaø an toaøn trong thöông maïi ñieän töû . toå chöùc ñaøo taïo naâng cao nhaän thöùc veà thöông maïi ñieän töû cho caùc caùn boä caùc Boä, ngaønh, doanh nghieäp vaø xaây döïng chöông trình phoå caäp veà thöông maïi ñieän töû cho toaøn daân. xaây döïng heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng, söû duïng theû tín duïng trong thöông maïi ñieän töû vaø cô quan chöùng thöïc ñieän töû. Xaây döïng moät soá vaên baûn phaùp lyù cô baûn cho thöông maïi ñieän töû. Baûo ñaûm vaán ñeà an ninh, an toaøn trong thöông maïi ñieän töû. Xaây döïng heä thoáng tieâu chuaån hoaù coâng nghieäp vaø trong thöông maïi ñieän töû. Baûo veä sôû höõu trí tueä vaø ngöôøi tieâu duøng trong thöông maïi ñieän töû. Xaây döïng caùc chính saùch taøi chính vaø thueá trong thöông maïi ñieän töû. Nhaø nöôùc hoã trôï moät soá doanh nghieäp thöû nghieäm aùp duïng thöông maïi ñieän töû trong quan heä quoác teá. Thaønh laäp cô quan chuyeân traùch veà thöông maïi ñieän töû . Veà phia doanh nghieäp, “caùc doanh nghieäp laø ñoäng löïc chính thöïc hieän thöông maïi ñieän töû”. Ñeå thöông maïi ñieän töû thöïc söï ñi vaøo ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam, coäng ñoàng doanh nghieäp caàn phaûi ñoùng vai troø tích cöïc vaø tieân phong trong vieäc öùng duïng caùc phöông tieän ñieän töû vao trong kinh doanh cuûa mình. Trong tình hình thöông maïi ñieän töû chöa coù ñaày ñuû khuoân khoå phaùp lyù, caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn: Chuû ñoäng chuaån bò naém baét ñöôïc caùc kó ngheä tieân tieán ñieàu chænh cô caáu saûn xuaát ñaàu tö, thieát bò phöông thöùc kinh doanh ñeå naâng cao söùc caïnh tranh cuûa haøng hoaù naâng cao chaát löôïng dòch vuï, giaûm giaù thaønh ñeå coù theå caïnh tranh vôùi haøng giaû vaø dòch vuï nhaát laø caùc dòch vuï böu chính vieãn thoâng , moät khi ta hoäi nhaäp môû cuûa vôùi caùc nöôùc ASEAN, caùc doanh nghieäp cuûa ta coù khaû naêng caïnh tranh treân saân nhaø vaø vöôn ra thò tröôøng caùc nöôùc trong khu vöïc. Chuû ñoäng naêng cao nhaän thöùc veà thöông maïi ñieän töû noùi chung, naém baét ñöôïc caùc chính saùch cuûa Nhaø nöôùc veà ñònh höôùng phaùt trieån thöông maïi ñieän töû vaø nhaän thöùc roõ raøng ñaâu laø cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa vieäc öùng duïng thöông maïi ñieän töû. Ñeå naâng cao hieäu quaû khi tham gia thöông maïi ñieän töû, caàn caân nhaéc trong nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa mình, doanh nghieäp tham gia vaøo thöông maïi ñieän töû seõ coù lôïi gì, seõ bò thieät gì(ñònh tính, ñònh löôïng neáu coù), hieäu quaû ra sao ñeå coù nhöõng böôùc ñi thích hôïp. Ví duï, khoâng ñaàu tö ñeå tham gia vaøo thöông maïi ñieän töû, ñaàu tö töøng phaàn ñeå tham gia vaøo thöông maïi ñieän töû, hoaëc ñaàu tö lôùn ñeå tham gia vaøo ngay thöông maïi ñieän töû KEÁT LUAÄN Vieäc öùng duïng Thöông maïi ñieän töû vaøo quaù trình kinh doanh laø coâng vieäc thöïc söï caàn thieát ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam hieän nay nhaát laø trong neàn kinh teá thò tröôøng caïnh tranh soâi ñoäng vaø trong quaù trình nöôùc ta ñang hoäi nhaäp kinh teá vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Treân cô sôû vaän duïng moät caùch khaùi quaùt caùc vaán ñeà nghieân cöùu, heä thoáng hoaù vieäc öùng duïng vaø phaùt trieån thöông maïi ñieän töû vaøo caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam thì Ñeà aùn cuûa em coù ñöôïc moät soá ñoùng goùp cô baûn sau: Thöù nhaát, Moâ hình öùng duïng thöông maïi ñieän töû cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong ñieàu kieän Vieät Nam ñoùng vai troø quan troïng trong xu höôùng toaøn caàu hoaù hieän nay. Vieäc öùng duïng vaø phaùt trieån moâ hình naøy laø moät nhieäm vuï mang tính chieán löôïc cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam ñeå coù theå taêng söùc caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp khu vöïc vaø treân theá giôùi ñang dieãn ra.... Thöù hai, Moâ hình treân laø böôùc ñi tieân phong cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam, cho caùc nhaø quaûn lyù coù quyeát ñònh kòp thôøi trong vieäc chuaån bò ñöa thöông maïi ñieän töû vaøo phuïc vuï quaù trình kinh doanh Thöù ba, phaùt trieån thöông maïi ñieän töû trong thôøi ñieåm Vieät Nam ñang treân ñöôøng ñoåi môùi, ñi ñeán hoäi nhaäp kinh teá WTO, AFTA giuùp cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù ñieàu kieän naém baét thoâng tin kinh doanh cuõng nhö khaùch haøng treân toaøn theá giôùi coù cô hoäi bieát ñeán saûn phaåm cuûa doanh nghieäp, töø ñoù doanh nghieäp seõ coù nhieàu cô hoäi saûn xuaát kinh doanh hôn . Tuy ñaõ coù raát nhieàu coá gaéng nhöng ñeà aùn moân hoïc cuûa em vaãn coøn raát nhieàu thieáu xoùt, do ñieàu kieän coù haïn vaø khaû naêng chöa cho pheùp maët khaùc lónh vöïc aùp duïng thöông maïi ñieän töû ñoái vôùi Vieät Nam coøn môùi neân em mong ñöôïc söï goùp yù, giuùp ñôõ cuûa coâ vaø caùc baïn ñoïc Em xin chaân thaønh caûm ôn! Danh muïc taøi lieäu tham khaûo Baùo caùo döï aùn Quoác gia kyõ thuaät ñieän töû, Boä thöông maïi, thaùng 6/ naêm 2001 Saùch Thöông maïi ñieän töû, Boä Thöông maïi, naêm 1999 Ñaëng Vuõ Chö, Coâng nghieäp Vieät Nam böôùc vaøo theá kyû 21, Taïp chí Coâng nghieäp, soá 11- 1997 TS Haø Hoaøng Hôïp, “Thöông maïi ñieän töû vôùi phaùt trieån doanh nghieäp vöøa vaø nhoû”, Nhaø xuaát baûn Thoáng Keâ, 10-2001 J. Backer-Ñaëng Ngoïc Dinh, Internet ôû Vieät Nam vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån , Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc kyõ thuaät, Haø noäi-2000 Leâ Linh Löông, Söï hình thaønh vaø phaùt trieån Thöông maïi ñieän töû treân theá giôùi, Taïp chí Coâng nghieäp soá thaùng 8 naêm 2001 Leâ Linh Löông, An Taát Ñaéc, Veà moâ hình kinh doanh treân cô sôû maïng Thöông maïi ñieän töû , Taïp chí Ngoaïi Thöông, soá 16 thaùng 4 naêm 1999 Maïng maùy tính vaø Internet , Nhaø xuaát baûn GTVT-Haø noäi -1996 Maïng thoâng tin Thöông maïi – thò tröôøng , Hoäi kinh teá Vieät Nam Vaên kieän Ñaïi Hoäi Ñaûng laàn thöù VIII, IX veà “Ñònh höôùng phaùt trieån coâng nghieäp” Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia Hoûi ñaùp veà Thöông maïi ñieän töû , Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, 12-2000 Quaûn lyù doanh nghieäp Coâng nghieäp tronh neàn kinh teá thò tröôøng ôû Vieät Nam , Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia 1995 Thöông maïi ñieän töû vôùi doanh nghieäp , Nguyeãn Höõu Anh, Boä Thöông maïi Toång Coâng ty Böu chính vieãn thoâng Vieät Nam, “Thöông maïi ñieän töû”, Nhaø xuaát baûn Böu ñieän, 2002 Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì I (11-2002) Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì II Internet thaùng 1-2003 Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì II Internet thaùng 3-2003 Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì II Internet thaùng 7-2003 Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì II Internet thaùng 8-2003 Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì II Internet thaùng 9-2003 Taïp chí Böu chính vieãn thoâng- kì I (11-2003) Taïp chí Coâng nghieäp 9-2003