Một số vấn đề về phương pháp cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp

Lêi Më §Çu. Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh, ph¶i tù quyÕt ®Þnh tõ kh©u s¶n xuÊt cho ®Õn kh©u tiªu thô s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn do ®ã nã ngµy cµng t¹o ra c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸c lo¹i d©y chuyÒn s¶n xuÊt víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn…®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶I n¾m b¾t kÞp thêi vµ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ph¶i ®­îc x©y dùng phï hîp víi mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy biÕn ®éng .V× vËy yªu cÇu ®ßi hái ®Æt ra cho doanh nghiÖp lµ ph¶i x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cña doanh nghiÖp m×nh sao cho phï hîp ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Çy nh÷ng khã kh¨n vµ biÕn ®éng. Bé m¸y qu¶n lý cña mét doanh nghiÖp ®­îc coi lµ mét bé phËn ®Çu n·o cho sù ra ®êi nh÷ng chñ tr­¬ng, chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp ®ã. C¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp ®­îc t¹o lËp ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc cña doanh nghiÖp ®ã nªn nã lu«n lu«n ph¶i ®­îc x©y dùng ®Ó phï hîp víi nhiÖm vô, yªu cÇu míi. ViÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp mµ hîp lý, phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th× nã sÏ gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu c¬ b¶n cña doanh nghiÖp Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý kh«ng ph¶i lµ mét viÖc lµm ®¬n gi¶n mµ nã ®ßi hái ph¶i cã sù nghiªn cøu mét c¸ch kü l­ìng nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã nªn em xin chän ®Ò tµi : “Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph­¬ng ph¸p c¬ cÊu tæ chøc trong doanh nghiÖp "V× tÇm hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn trong bµi em kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em mong c¸c thÇy c« cña khoa qu¶n lý doanh nghiÖp gióp em nhËn ra nh÷ng thiÕu sãt ®ã ®Ó söa ch÷a. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« ! Néi Dung I-Tæng quan vÒ c¬ cÊu tæ chøc . Kh¸I niÖm c¬ cÊu tæ chøc. + C¬ cÊu tæ chøc lµ mét hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng chÝnh thøc bao gåm nhiÒu c«ng viÖc riªng lÎ còng nh­ nh÷ng c«ng viÖc chung, sù ph©n chia c¸c c«ng viÖc thµnh nh÷ng phÇn viÖc cô thÓ nh»m x¸c ®Þnh ai lµ ng­êi lµm viÖc g× ? vµ hä cã mèi quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo ?, vµ chØ râ hä sÏ ph¶i cïng nhau hîp t¸c b»ng nh÷ng ph­¬ng thøc nµo ?. + C¬ cÊu cña mét tæ chøc qu¶n lý lµ kÕt qu¶ tæng thµnh cña sù bè trÝ c¸c bé phËn g¾n bã víi nhau mét c¸ch hîp lý t¹o thµnh mét hÖ thèng; vµ khi c¸c bé phËn ho¹t ®éng th× c¶ bé m¸y vËn hµnh ¨n khíp nhÞp nhµng theo sù ®IÒu khiÓn thèng nhÊt cña mét trung t©m, t¹o ra hiÖu lùc qu¶n lý chung. + C¬ cÊu tæ chøc ph¶I hîp lý míi cho phÐp sö dông tèt c¸c nguån lùc, gióp cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c quyÕt ®Þnh ®ã, ®IÒu hoµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng. §Æc ®iÓm, vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc . 2.1 §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu tæ chøc. + §¶m b¶o sù chuyªn m«n ho¸: Chuyªn m«n ho¸ lµ qu¸ tr×nh nhËn diÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ vµ ph©n c«ng c¸c c¸ nh©n hay nhãm lµm viÖc ®· ®­îc huÊn luyÖn thÝch hîp nh»m ®Èm nhiÖm chóng. ChÝnh v× vËy c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ®Èm b¶o ®­îc mçi c¸ nh©n hay nhãm lam viÖc cã thÓ chuyªn s©u vµo c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong chu tr×nh s¶n xuÊt. + §¶m b¶o tÝnh tiªu chuÈn ho¸: Tiªu chuÈn ho¸ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c thñ tôc cña tæ chøc mµ theo ®ã c¸c nh©n viªn cã thÓ hoµn thµnh c«ng viÖc cña hä theo mét c¸ch thøc thèng nhÊt vµ thÝch hîp. Do ®ã, c¬ cÊu tæ chøc ®¶m b¶o cho c¸c nhµ qu¶n trÞ theo dâi thµnh tÝch cña c¸c nh©n viªn theo mét tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh, ®ång thêi cïng víi b¶n m« t¶ c«ng viÖc, c¸c tiªu chuÈn c«ng viÖc lµ c¬ së ®Ó tuyÓn chän nh©n viªn cña tæ chøc. + X¸c ®Þnh râ ®­îc sù phèi hîp: Phèi hîp bao gåm nh÷ng thñ tôc chÝnh thøc vµ phi chÝnh thøc ®Ó liªn kÕt nh÷ng ho¹t ®éng do c¸c nhãm riªng rÏ trong tæ chøc ®¶m nhiÖm. V× vËy c¬ cÊu t« chøc cña mét doanh nghiÖp ®¶m b¶o cho sù phèi hîp mét c¸ch linh ho¹t trong viÖc gi¶I quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña toµn c«ng ty, ®ßi hái sù s½n lßng chia sÎ tr¸ch nhiÖm vµ sù truyÒn th«ng mét c¸ch hiÖu qu¶ gi÷a c¸c thµnh viªn cña tæ chøc. + X¸c ®Þnh râ ®­îc dßng quyÒn lùc: QuyÒn lùc lµ quyÒn ra quyÕt ®Þnh vµ ®IÒu khiÓn ho¹t ®éng cña ng­êi kh¸c. C¬ cÊu tæ chøc x¸c ®Þnh râ quyÒn lùc thuéc vÒ tay ai, ph©n bæ nh­ thÕ nµo trong mét tæ chøc, mét doanh nghiÖp…®Ó tõ ®ã ®¶m b¶o c«ng viÖc cña tæ chøc ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch tèt nhÊt. 2.2 Vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc. + Mét lµ ph©n bæ c¸c nguån nh©n lùc vµ c¸c nguån lùc kh¸c cho tõng c«ng viÖc cô thÓ: Mçi mét c«ng viÖc ®Òu ®ßi hái nh÷ng nguån lùc kh¸c nhau, do vËy c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp ®­îc x©y dùng nh»m ®¶o b¶o cho c¸c nguån lùc ®­îc ph©n c«ng cho ®óng c¸c c«ng viÖc cña nã tõ ®ã gióp cho c«ng viÖc ®­îc hoµn thµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. + Hai lµ x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ c¸ch thøc thÓ hiÖn vai trß cña mçi thµnh viªn theo quy chÕ cña b¶n m« t¶ c«ng viÖc, s¬ ®å tæ chøc vµ hÖ thèng ph©n cÊp quyÒn h¹n trong tæ chøc: C¬ cÊu tæ chøc x¸c ®Þnh râ mçi mét thµnh viªn ®Òu ph¶I ®Þnh râ c«ng viÖc vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh tr­íc c«ng viÖc ®­îc giao ®Ó tõ ®ã chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nh÷ng hËu qu¶ mµ m×nh g©y ra ®¶m b¶o cho c«ng viÖc hoµn thµnh mang tÝnh tèi ­u nhÊt. + Ba lµ lµm cho nh©n viªn hiÓu ®­îc nh÷ng kú väng cña cÊp trªn còng nh­ cña tæ chøc ®èi víi hä th«ng qua c¸c quy t¾c, quy tr×nh lµm viÖc vµ nh÷ng tiªu chuÈn vÒ thµnh tÝch cña mèi c«ng viÖc: §IÒu ®ã gióp cho mçi nh©n viªn sÏ cµng tÝch cùc h¬n trong c«ng viÖc cña m×nh v× hä c¶m thÊy ®­îc cÊp trªn còng nh­ tæ chøc tr©n träng hä tõ ®ã ®em l¹i hiÖu qu¶ tèt nhÊt trong c«ng viÖc cho doanh nghiªp, cho tæ chøc. + Bèn lµ x¸c ®Þnh quy chÕ vÒ thu thËp, xö lý th«ng tin néi bé tõ ®ã ®Ò ra quyÕt ®Þnh vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña tæ chøc: C¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp gióp cho viÖc thu thËp th«ng tin néi bé mét c¸ch nhanh chãng nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt ®Ó tõ ®ã c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cã thÓ ®­a ra c¸ch thøc gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò mét c¸ch nhanh chãng, hiÖu qu¶, chÝnh x¸c. II- C¸c ph­¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp Bèn ph­¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu vÒ qu¶n lý. Ph­¬ng ph¸p lo¹i suy (hay cßn gäi lµ ph­¬ng ph¸p ngo¹i suy): Lµ ph­¬ng ph¸p dïng nh÷ng kinh nghiÖm tiªn tiÕn ®IÓn h×nh, tõ ®ã suy luËn vµ lo¹i bá nh÷ng ®IÒu kiÖn bÊt hîp lý råi tõ ®ã ¸p dông cho c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. Hay nãi c¸ch kh¸c ph­¬ng ph¸p nµy suy tõ c¸I cã s½n (bªn ngoµI) ®Ó l­îc bá vµ lÊy nh÷ng c¸I phï hîp, hîp lý nhÊt. + ¦u ®iÓm: - Chi phÝ thÊp. - §· ®­îc kiÓm nghiÖm trªn thùc tÕ. - §¶m b¶o tÝnh hîp lý trong c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp. + Nh­îc ®IÓm: - Kh«ng phï hîp víi thêi thÕ . - DÔ bÞ dËp khu«n m¸y mãc. - Kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm nghµnh nghÒ vµ quy m« cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. + Ph¹m vi ¸p dông: V× ph­¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng ­u ®IÓm còng nh­ nh÷ng h¹n chÕ ®· nªu ë trªn nh­ng trong thùc tÕ mu«n mµu, mu«n vÎ cho nªn kh«ng ph¶i trong tr­êng hîp cô thÓ nµo còng cã thÓ sao chÐp, chØ nªn tham kh¶o ®Ó vËn dông cho s¸ng t¹o, chän läc c¸c ­u ®IÓm phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp m×nh. Thùc tÕ cho thÊy ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông nhiÒu ë ViÖt Nam v× cã chi phÝ thÊp ( trong x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp th× vÊn ®Ò vÒ chi phÝ x©y dùng lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam), h¬n n÷a ph­¬ng ph¸p nµy l¹i ®­îc kiÓm nghiÖm trªn thùc tÕ, tõ ®ã cã thÓ rót ra ®­îc c¸c kinh nghiÖm trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ®Èm b¶o cho bé m¸y cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Ph­¬ng ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu: Lµ ph­¬ng ph¸p dùa trªn c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp ®Ó ®Ò ra c¬ cÊu tæ chøc theo néi dung cña nguyªn t¾c 1vÒ tæ chøc ( Tõ môc tiªu ho¹t ®éng mµ ®Þnh ra c¸c chøc n¨ng cña tæ chøc, tõ chøc n¨ng x©y dùng c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc, tõ c¬ cÊu bé m¸y mµ bè trÝ con ng­êi) . Thùc chÊt cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ xuÊt ph¸t tõ ®Ó thÊy c¸c chøc n¨ng cÇn ®­îc thùc hiÖn b»ng c¬ cÊu tæ chøc phï hîp. ¦u ®iÓm : - X¸c ®Þnh râ chøc n¨ng cña tõng phßng ban, tr¸nh trïng lÆp c¸c nhiÖm vô. - Tõ c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra cã thÓ x¸c ®Þnh , lËp kÕ ho¹ch mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt c¸c nhu cÇu phôc vô cho viÖc hoµn thµnh c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. - Phï hîp víi môc tiªu cña doanh nghiÖp vµ phï hîp víi ®IÒu kiÖn hiÖn t¹i. Nh­îc ®iÓm : - Ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ dÉn t¬Ý viÖc x©y dùng co cÊu tæ chøc cång kÒnh -Tèn chi phÝ vÒ nh©n c«ng cho bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp. Ph¹m vi ¸p dông: Ph­¬ng ph¸p nµy phï hîp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá : Mét trong nh÷ng c¬ cÊu tæ chøc ¸p dông ph­ong ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu lµ c¬ cÊu chøc n¨ng §Æc ®iÓm lµ: mçi bé phËn cã chøc n¨ng vÒ tõng lÜnh vùc qu¶n lý ( theo dâi vµ ph©n tÝch t×nh h×nh , chuÈn bÞ c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ,h­íng dÉn cÊp d­íi thi hµnh). Trong mét doanh nghiÖp x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc theo kiÓu chøc n¨ng cã thÓ ph©n ra thµnh c¸c phßng ban thÓ hiÖn viÖc kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu nh­ sau : + Phßng cung øng : Nguyªn liÖu , vËt t­... + Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh ( tµi vô ) :tµi chÝnh, kiÓm tra dù ¸n. + Phßng kinh doanh : marketing , tiªu thô s¶n phÈm,kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. + Phßng tæng hîp ( hµnh chÝnh tæ chøc ) : th«ng tin qu¶n lý ,tæng hîp hµnh chÝnh. + Phßng tæ chøc ho¹t ®éng: phóc lîi ,khen th­ëng. Qua ph©n tÝch cã thÓ thÊy viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc theo phu¬ng ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu lµ c¸ch tæ chøc tæng thÓ nh»m hoµn thµnh môc tiªu ®¨ ®Þnh . Mäi viÖc thùc hiÖn tæ chøc ph¶i phôc vô cho c¸i ®Ých cuèi cïng Êy , nÕu c«ng viÖc nµo kh«ng ®ãng gãp cho môc tiªu Êy th× lµ kh«ng cÇn thiÕt vµ kh«ng nªn tiÕn hµnh . C¸c tæ chøc bé phËn còng thÕ . Mçi ban , xÝ nghiÖp , ph©n x­ëng , ®¬n vÞ , tæ , nhãm...cña c«ng ty ®Òu cã môc tiªu cô thÓ riªng vµ lµ bé phËn cña môc tiªu chung, hoµ nhÞp vãi môc tiªu chung . 1.3 Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia: Lµ ph­¬ng ph¸p dïng kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc cña c¸c chuyªn gia vÒ c¸c lÜnh vùc vµ c¸c chøc n¨ng chuyªn m«n theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp, tõ ®ã c¸c chuyªn gia x©y dùng m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc dùa vµo môc tiªu, quy m« vµ ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp . + ¦u ®iÓm: - TËn dông ®­îc nh÷ng kiÕn thøc chuyªn s©u trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. - C¸c chuyªn gia sÏ cã c¬ héi ®Ó thö nghiÖm trong ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp. - TËn dông ®­îc nh÷ng kÕt luËn tr­íc ®ã cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c chuyªn gia. Tãm l¹i, c¸c chuyªn gia lµ nh÷ng ng­êi giµu kinh nghiÖm trong c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n v× vËy cã thÓ ®­a ra c¸c ph­¬ng ¸n tèi ­u phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp. + Nh­îc ®iÓm: - Cã thÓ mang tÝnh chÊt chñ quan. - Cã thÓ bÞ ¶nh h­áng cña nh÷ng ng­êi cã quyÒn lùc - Tèn kÐm vÒ thêi gian vµ chi phÝ cho viÖc thuª c¸c chuyªn gia giái, nÕu c¸c chuyªn gia giái lµ nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi th× cßn ¶nh h­ëng trong vÊn ®Ò bÊt ®ång ng«n ng÷, tõ ®ã cã nhiÒu th«ng tin kh«ng ®ù¬c chÝnh x¸c. + Ph¹m vi ¸p dông: Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, cã chi phÝ lín trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu cña doanh nghiÖp. 1.4 Ph­¬ng ph¸p m« h×nh ho¸: Lµ ph­¬ng ph¸p dïng c¸c m« h×nh to¸n häc ®Ó th«ng qua ®ã b»ng c¸c d÷ liÖu cña doanh nghiÖp råi vÏ lªn s¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc theo ch­¬ng tr×nh hoÆc m« h×nh cã s½n. + ¦u ®iÓm: - Nhanh trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp vµ tiÕt kiÖm chi phÝ trong viÖc x©y dùng. - Kh¸ chÝnh x¸c trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp, tõ ®ã ®¶m b¶o bé m¸y cña doanh nghiÖp kh«ng bÞ cång kÒnh vµ bé m¸y ®ã ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. + Nh­îc ®iÓm: V× dïng c¸c m« h×nh to¸n häc, h×nh mÉu, ®å thÞ…trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu cña doanh nghiÖp do ®ã nhiÒu khi c¬ cÊu tæ chøc sÏ h¬i bÞ gß bã, kh«ng mang tÝnh linh ho¹t. Dï cã theo bÊt kú ph­¬ng ph¸p nµo trong bèn ph­¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc ë trªn th× còng ph¶I ®èi chiÕu víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ tæ chøc( T¸m nguyªn t¾c trong ch­¬ng 1) ®Ó kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña ph­¬ng ¸n ®· lùa chän vµ ®Ó ®¶m b¶o cho c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp mang l¹i tÝnh tèi ­u nhÊt, ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. 2 - Theo mét c¸ch kh¸i qu¸t cao h¬n, ng­êi ta cã thÓ gép chung l¹i lµm hai ph­¬ng ph¸p chÝnh. 2.1. Ph­¬ng ph¸p t­¬ng tù : §©y lµ ph­¬ng ph¸p thõa kÕ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ g¹t bá nh÷ng yÕu tè bÊt hîp lý trong mét sè c¬ cÊu tæ chuøc ®· tá ra cã nhiÒu ­u ®iÓm . §iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy lµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng tù gi÷a doanh nghiÖp cÇn thiÕt kÕ tæ chøc víi doanh nghiÖp lµm mÉu bao gåm : tÝnh ®ång nhÊt vÒ môc tiªu vµ kÕt qu¶ cuèi cïng (s¶n phÈm, dÞch vô, c«ng nghÖ ) tÝnh ®ång nhÊt vÒ c¸c chøc n¨ng qu¶n lý cÇn thùc hiÖn;tÝnh gÇn nhau vÒ ®Æc ®iÓm ®Þa bµn( ®iÒu kiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng , m«i tr­êng ) cïng c¸c ngµnh kinh tÕ, kü thuËt... + §©y lµ ph­¬ng ph¸p ¸p dông kh¸ phæ biÕn, do cã c¸c ­u ®iÓm næi bËt lµ: Qu¸ tr×nh tæ chøc nhanh, chi phÝ thiÕt kÕ Ýt, thõa kÕ ®­îc kinh nghiÖm quÝ b¸u cña qu¸ khø( ®· ®­îc thùc tÕ kiÓm nghiÖm) tuy vËy vÉn cÇn tØnh t¸o khi vËn dông tr¸nh sao chÐp dËp khu«n, thiÕu ph©n tÝch cô thÓ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. 2.2. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch theo yÕu tè : §©y lµ ph­¬ng ph¸p khoa häc, ®­îc ¸p dông réng r·i cho mäi cÊp tæ chøc qu¶n lý, mäi ®èi t­îng qu¶n lý . TiÕn tr×nh thùc hiÖn gåm ba giai ®o¹n nh­ sau : - Giai ®o¹n I : Gåm cã c¸c c«ng viÖc sau + X©y dùng s¬ ®å c¬ cÊu tæng qu¸t. + X¸c ®Þnh nh÷ng kÕt luËn cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c cña c¬ cÊu - Giai ®o¹n II : Gåm cã c¸c c«ng viÖc sau + X¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn cho c¸c bé phËn cña c¬ cÊu. + X¸c ®Þnh mèi liªnhÖ gi÷a c¸c bé phËn. - Giai ®o¹n III : Gåm cã c¸c c«ng viÖc sau + X¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc tr­ng cña c¸c yÕu tè c¬ cÊu( chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n). + Quy ®Þnh ho¹t ®éng cña c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý( ®IÒu lÖ, quy chÕ ). Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch theo yÕu tè lµ ph­¬ng ph¸p khoa häc, c¬ b¶n nhÊt ®­îc ¸p dông trong viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp, ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái chi phÝ kh«ng cao h¬n n÷a nã l¹i ®i s©u, ®i s¸t trong c«ng viÖc thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp ®¶m b¶o cho c¬ cÊu ®ã ho¹t ®éng mét c¸ch linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ cao tõ ®ã mang l¹i cho c¬ cÊu tæ chøc tÝnh tèi ­u nhÊt, ®¸p øng ®­îc víi nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh còng nh­ nh÷ng thay ®æi trong néi bé doanh nghiÖp nh»m hoµn thiÖn h¬n cho c¬ cÊu bé m¸y cña doanh nghiÖp. §ång thêi, ph­¬ng ph¸p trªn cßn tiÕt kiÖm ®­îc tèi ®a nh÷ng chi phÝ trong c«ng viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp còng nh­ chi phÝ trong viÖc ®iÒu hµnh c¬ cÊu tæ chøc ®ã nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt, n©ng cao ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp . 3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc Tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt cµng cao lµ nguyªn nh©n lµm t¨ng thªm vai trß cña quan hÖ tæ chøc. Cã thÓ quy thµnh hai nhãm nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp: 3.1 Nhãm c¸c nh©n tè thuéc ®èi t­îng qu¶n lý T×nh tr¹ng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. (Qu¸ tr×nh thö th¸ch, ®µo t¹o con ng­êi vµ kinh nghiÖm tÝch luü cña hÖ thèng...) TÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña môc tiªu cña hÖ thèng (§em l¹i lîi Ých cho ai vµ g©y khã kh¨n trë ng¹i cho ai...) 3.2 Nhãm nh©n tè thuéc lÜnh vùc qu¶n lý Quan hÖ lîi Ých tån t¹i gi÷a c¸c c¸ nh©n trong doanh nghiÖp. Møc ®é chuyªn m«n ho¸ vµ tËp trung ho¸ c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ. Tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ vµ tù ®éng ho¸ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý, tr×nh ®é kiÕn thøc tay nghÒ cña c¸n bé qu¶n lý, hiÖu suÊt lao ®éng,uy tÝn cña hä... Quan hÖ phô thuéc gi÷a sè l­îng ng­êi bÞ l·nh ®¹o, kh¶ n¨ng kiÓm tra cña ng­êi l·nh ®¹o ®èi víi ho¹t ®éng cña nh÷ng ng­êi cÊp d­íi. ChÝnh s¸ch sö dông, ®·i ngé cña doanh nghiÖp ®èi víi ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý … ¸p dông x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam. 1- §Æc ®iÓm nÒn v¨n ho¸, kinh tÕ ViÖt Nam. 1.1 . V¨n ho¸ . + N»m trong khu vùc §«ng Nam ¸ do vËy ®¨c ®iÓm v¨n ho¸ ViÖt Nam mang ®Ëm nÐt Ph­¬ng §«ng, ®ã lµ : Coi träng thuÇn phong mü tôc, kÝnh träng ng­êi lín tuæi vµ ®Ò cao yÕu tè kinh nghiÖm trong mäi lÜnh vùc . + VÒ tÝnh c¸ch con ng­êi : Thiªn vÒ duy c¶m( c¶m tÝnh, ®øc trÞ…), tõ ®ã ph¶n øng thiªn vÒ “nªn” hay “kh«ng nªn”, “hay” hay lµ “dë”. Hay cã tÝnh c¸ch trÇm, an bµi, giÊu m×nh. Trªn c¬ së lÊy céng ®ång lµm t©m ®Ó cã thÓ dÔ lÈn tr¸nh, mai phôc, chê ®îi c¬ héi ..trong c«ng viÖc. 1.2. Kinh tÕ . ViÖt nam cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, nghÌo nµn, l¹c hËu . H¬n n÷a, n­íc ta ®· tõng tr¶i qua thêi kú x©y dùng nÒn kinh tÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp víi nh÷ng yÕu kÐm vÒ qu¶n lý dÉn ®Õn viÖc n¶y sinh tiªu cùc vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ . Do ®ã, tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc chóng ta ®· gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc kh«ng nhá trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ tån t¹i, ®øng v÷ng tr­íc søc Ðp cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t tiÓn ®­îc. 2. §Ò xuÊt m« h×nh x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam . + ë ViÖt Nam, tõ cuèi nh÷ng n¨m 1990 khèi l­îng vµ møc ®é phøc t¹p trong qu¸ tr×nh qu¶n lý doanh nghiÖp ngµy mét t¨ng nhanh vµ rÊt lín v× chóng ta chuyÓn sang lµm ¨n thùc sù, bÞ søc Ðp ngµy cµng t¨ng cña c¹nh tranh, trong khi ®ã tr×nh ®é cña lùc l­îng qu¶n lý vµ trang bÞ cho ho¹t ®éng qu¶n lý ë phÇn ®«ng doanh nghiÖp t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ. Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lµm sao x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp cho phï hîp ®Ó b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp ngµy mét ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t. + Dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸- kinh tÕ cña ViÖt nam cã thÓ ®­a ra mét m« h×nh x©y dùng qu¶n lý nh­ sau : 1. Lµm theo nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp vµ cña ng­êi lao ®éng theo ph¸p luËt 2. §Ò b¹t vµ ®¸nh gi¸ theo tiªu chuÈn chøc danh tiªu chuÈn c«ng viÖc cña doanh nghiÖp , theo n¨ng lùc ®iÒu kiÖn cña ng­êi lao ®éng vµ C¬ chÕ kiÓm tra c¸ nh©n tù ®¸nh gi¸ tËp thÓ tham gia ý kiÕn , tr­ëng x¸c nhËn. 3. Giái mét nghÒ, biÕt vµi nghÒ kh¸c cã liªn quan ®Ó tõ ®ã cã thÓ phèi hîp hay thay thÕ cho ng­êi kh¸c khi cÇn thiÕt. Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng c¬ b¶n l©u dµi do tËp thÓ quyÕt ®Þnh, nh÷ng vÊn ®Ò diÒu hµnh , ®ét xuÊt do c¸ nh©n quyÕt ®Þnh . 5. Ng­êi tËp thÓ ra quyÕt ®Þnh cã tr¸ch nhiÖm vÒ nghÜa vô cña m×nh víi quyÕt ®Þnh cña tËp thÓ, thñ tr­ëng cã tr¸ch nhiÖm liªn ®íi( tr¸ch nhiÖm ë mét møc ®é nµo ®ã ). QuyÒn lîi, l­¬ng, th­ëng ph©n phèi theo sù ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong thêi gian lµm viÖc . §¬n vÞ quan t©m t¹o quü phóc lîi chÝnh ®¸ng ®Ó t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng (kÓ c¶ khi vÒ h­u). + Tuy nhiªn m« h×nh x©y dùng trªn còng chØ mang tÝnh chÊt tham kh¶o bëi kh«ng thÓ ®Ò ra mét m« h×nh x©y dùng chuÈn cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp Viªt Nam trong thêi ®¹i ngµy nay.C¸c doanh nghiÖp cÇn xem xÐt vµ c©n nh¾c kÜ l­ìng khi lùa chän cho minh mét m« h×nh x©y dùng phï hîp ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. + ë ViÖt Nam mét sè doanh nghiÖp ®· biÕt vËn dông nh÷ng m« h×nh qu¶n lý x©y dùng tiªn tiÕn trªn thÕ giíi vµo doanh nghiÖp cña m×nh vµ thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong kinh doanh nh­ : C«ng ty dÖt 10-10 chÞu ¶nh h­ëng cña m« h×nh qu¶n lý cña §øc hay c«ng ty cã ¶nh h­ëng bëi m« h×nh qu¶n lý NhËt B¶n ®ã lµ : C«ng ty Panel-plastic, chuyªn s¶n xuÊt l­íi thÓ thao . Mét trong nh÷ng bÝ quyÕt thµnh c«ng cña hä lµ quan t©m ®Õ lîi Ých cña nh©n viªn , cÊt nh¾c ng­êi cã tµi …®Ó tõ ®ã gióp cho hä lµm viÖc hÕt m×nh v× lîi Ých tËp thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cho doanh nghiÖp KÕT LUËN Th«ng qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn , chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc r»ng viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp cã vai trß hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mäi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Mçi mét ph­¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ®Òu cã nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông riªng tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµo còng nh»m gióp cho viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ®­îc hîp lý h¬n , ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, ®Ó tõ ®ã gióp cho viÖc ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh kinh doanh cã thÓ gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm còng nh­ cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy biÕn ®éng ®Ó tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ tr­êng . §Ó ®­a ra ph­¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ tèi ­u nhÊt th× ®ßi hái nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c mét c¸ch kü l­ìng còng nh­ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp . Cã nh­ vËy míi cã thÓ ®­a kinh tÕ ®Êt n­íc ph¸t triÓn bÒn v÷ng theo ®óng ®Þnh h­íng cña ®¶ng vµ nhµ n­íc ta. Môc lôc lêi më ®Çu. TÇm quan träng cña vÊn ®Ò vµ lý do chän vÊn ®Ò lý luËn . néi dung Tæng quan vÒ c¬ cÊu tæ chøc. Kh¸i niÖm c¬ cÊu tæ chøc. §Æc ®iÓm, vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc. 2.1. §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu tæ chøc. 2.2. Vai trß cña c¬ cÊu tæ chøc. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng 3.1. Nhãm c¸c nh©n tè thuéc ®èi t­îng qu¶n lý 3.2. Nhãm nh©n tè thuéc lÜnh vùc qu¶n lý II– C¸c ph­¬ng ph¸p x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét doanh nghiÖp. Bèn ph­¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu vÒ qu¶n lý. Ph­¬ng ph¸p lo¹i suy. ¦u ®IÓm. Nh­îc ®IÓm. §iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông. Ph­¬ng ph¸p kÕt cÊu ho¸ c¸c môc tiªu. ¦u ®iÓm. Nh­îc ®iÓm. §iÒu kiÖn ph¹m vi ¸p dông. Ph­¬ng ph¸p chuyªn gia. ¦u ®iÓm. Nh­îc ®iÓm. §iÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông Ph­¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ ¦u ®iÓm. Nh­îc ®iÓm. §IÒu kiÖn, ph¹m vi ¸p dông. Theo mét c¸ch kh¸i qu¸t h¬n ng­êi ta ph©n ra lµm hai ph­¬ng ph¸p. 2.1. Ph­¬ng ph¸p t­¬ng tù 2.2. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch theo yÕu tè. III - ¸p dông x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam. 1 - §Æc ®IÓm v¨n ho¸, kinh tÕ ViÖt Nam. 2 - §Ò xuÊt m« h×nh x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc ë ViÖt Nam. KÕt luËn. Tãm t¾t l¹i vÊn ®Ò lý luËn. DANH S¸CH TµI LIÖU THAM KH¶O. Gi¸o tr×nh Tæ chøc qu¶n lý - Tr­êng §¹i häc qu¶n lý & kinh doanh Hµ Néi ( XuÊt b¶n n¨m 2000). Tµi liÖu h­íng dÉn häc tËp m«n Tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp – Tr­êng §¹i häc qu¶n lý & kinh doanh Hµ Néi ( XuÊt b¶n n¨m 2004). S¸ch khoa häc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh – PGS.TsÜ §ç V¨n Phøc ( Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt ) . Tinh hoa quan lý – NguyÔn C¶nh Ch¾t biªn dÞch (Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng- x· héi, 2002 ). B¸o kinh tÕ – Sè ra n¨m 2002.