Về tình hình cai máy
Tỉ lệ thở máy lại và tỉ lệ cai máy thành công
trong nghiên cứu của chúng tôi là 10,06% và
57,23%, tỉ lệ này cũng phù hợp với các nghiên
cứu của Lorna M(3) là (13,47% và 86,53%). Tỉ lệ tử
vong của chúng tôi là 36,48%, của Alex
Valdman(12) là 17%. Trong nghiên cứu của chúng
tôi, tỉ lệ thở máy lại và tỉ lệ tử vong cao thừơng
gặp ở các trẻ non tháng và cực non. Trong các lý
do thở máy lại, cơn ngưng thở kéo dài chiếm
65%, thở khó 25%. Theo Lorna M(3) cơn ngưng
thở: 28,57%, toan hô hấp: 57,14%, cả hai: 14,29%.
Về so sánh 2 loại cai máy, tỉ lệ cai máy không
theo kế hoạch của chúng tôi là 11,32%, tỉ lệ này
cũng phù hợp với Alex Valdman (9,6%)(12) Theo
J.M Boles(1), tỉ lệ này dao động từ 0,3% -16%. Về
nguyên nhân của cai máy không theo kế hoạch:
Trước kia người ta thường nói nhiều đến do
bệnh nhân giãy giụa, ho, hoặc do gia đình bệnh
nhân cố ý hay do quá trình vận chuyển, chăm
sóc bệnh nhân của điều dưỡng. Gần đây, người
ta hay nói đến vai trò của điều dưỡng trong quá
trình cai máy(5,7,8,13). Do thiết kế của chúng tôi là
hồi cứu nên chúng tôi chưa thể thống kê về tỉ lệ
các nguyên nhân của cai máy không theo kế
hoạch. Theo Alex Valdman(12): Lý do của cai máy
không theo kế hoạch đứng đầu là do cố định
ống nội khí quản không chắc (4 bệnh nhân), sau
đó là do quá trình thực hiện thủ thuật của điều
dưỡng và nhân viên vật lý trị liệu (2 bệnh nhân),
hoặc do cử động của trẻ làm tuột ống nội khí
quản (3 bệnh nhân) và không rõ lý do có 3
trường hợp.
So với cai máy theo kế hoạch, nhóm không
theo kế hoạch có tỉ lệ tử vong thấp và tỉ lệ cai
máy thành công cao hơn (0% so với 41,13%
p<0,001 và 83,33% so với 53,90% p=0,04 ) ngoài
ra thời gian thở máy và thời gian nằm viện
không có gì khác nhau giữa 2 lô (p>0,05). Theo
Alex Veldman(12), mặc dù nhóm không theo kế
hoạch có tỉ lệ tử vong là 0% (so với 17% của
toàn bộ ) nhưng thời gian nằm NICU có dài
hơn (51 ngày so với 9 ngày p=0,008). Theo
Keren Luyt(7) nhóm cai máy do điều dưỡng
thực hiện có thời gian cai máy ngắn hơn
(p=0,0458). Tỉ lệ thở máy lại trong nhóm cai
máy không theo kế hoạch của chúng tôi là
16,67%. Theo JM.Boles và Scott(1,2): ½ số bệnh
nhân tự cai máy mà không phải thở máy lại
làm cho người ta nghĩ đến khả năng nhiều
bệnh nhân vẫn được duy trì thở máy nhiều
hơn là cần thiết và việc làm chậm cai máy ở các
bệnh nhân đã sẵn sàng cai máy sẽ làm gia tăng
có ý nghĩa tỉ lệ tử vong. Với các tỉ lệ: Tử vong:
0%, cai máy thành công: 83,33% và thở máy lại:
16,67% trong lô cai máy không theo kế hoạch
làm chúng tôi nghĩ có lẽ đã đến lúc Khoa Sơ
Sinh Từ Dũ phải mạnh dạn hơn trong việc áp
dụng các mode thở mới phù hợp hơn và
phương pháp cai máy mới thích hợp hơn trong
quá trình cai máy cho các trẻ sơ sinh, nhất là
trẻ non tháng và cực non.
8 trang |
Chia sẻ: hachi492 | Ngày: 26/01/2022 | Lượt xem: 182 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Một vài nhận xét về tình hình thở máy và cai máy tại khoa sơ sinh bệnh viện Từ Dũ, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chuyên đề Nhi khoa 1
MỘT VÀI NHẬN XÉT VỀ TÌNH HÌNH THỞ MÁY VÀ CAI MÁY
TẠI KHOA SƠ SINH BỆNH VIỆN TỪ DŨ
Phạm Việt Thanh*, Ngô Minh Xuân**, Nguyễn Văn Dũng**
Mục tiêu: Khảo sát tình hình thở máy tại Khoa Sơ Sinh Từ Dũ trong thời gian 1 năm
Thiết kế : Nghiên cứu hồi cứu: Mô tả và phân tích
Nơi thực hiện : Khoa Sơ Sinh Bệnh Viện Từ Dũ
Bệnh nhân :Từ 01/01/2007 đến 31/12/2007 có 159 trẻ sơ sinh thở máy hội đủ tiêu chuẩn nghiên cứu được
đưa vào nghiên cứu
Kết quả: Những chỉ định thường gặp nhất trong thở máy sơ sinh là bệnh màng trong (50,94%), sau đó là
ngạt (15,09%), hội chứng chậm hấp thu dịch phổi (9,04%),cơn ngưng thở của trẻ non tháng (7,55%) và hội
chứng hít ối phân xu (4,40%). Tỉ lệ sống sót chung trong nghiên cứu là 63,52% với tỉ lệ cai máy thành công là
57,23%. Trong các bệnh thường gặp chậm hấp thu dịch phổi có tỉ lệ sống cao nhất (100%), sau đó là hội chứng
hít ối phân xu (71,43%), ngạt khi sanh là 70,83%. Trẻ non tháng với bệnh màng trong và cơn ngưng thở sơ sinh
có tỉ lệ sống sót thấp: 64,20 và 41,67 tương ứng. So với nhóm cai máy theo kế hoạch, nhóm cai máy không theo kế
hoạch có tỉ lệ tử vong thấp (0% sv 41,13% p<0,001) và tỉ lệ cai máy thành công cao hơn (83,33% sv 53,09%
p=0,04)
Kết luận: Thở máy đã cải thiện tỉ lệ sống sót ở các trẻ sơ sinh có bệnh lý nặng đặc biệt là các trẻ đủ tháng. Tỉ
lệ tử vong vẫn còn cao ở các trẻ non và cực non tháng. Chỉ định thở máy đúng lúc và chăm sóc vô khuẩn là
những yếu tố cơ bản để thành công. Trong thời gian tới cần áp dụng các mode thở mới cũng nhưng các phương
pháp cai máy mới để giảm hơn nữa tỉ lệ tử vong ở các trẻ non và cực non tháng.
ABSTRACT
SOME CONSIDERATIONS FOR THE NEONATAL MECHANICAL VENTILATION AND WEANING
AT TUDU HOSPITAL
Pham Viet Thanh, Ngo Minh Xuan, Nguyen Van Dung
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 4 – 2008: 69 – 74
Objective: To analyze the status of mechanical ventilation for one year
Study design: Retrospective study: Description and analyze
Setting: Neonatology deparment of TUDU hospital
Patient: Between 01/01/2007 and 12/31/2007 , a total 159 neonates requiring mechanichal ventilation were
studied
Results :The commonest indication was hyaline membrane disease (HMD) (50.94%), followed by birth
asphyxia (15.09%), neonatal retained fluid syndrome (9.04%), apnea of prematurity (7.55%%) and meconium
aspiration syndrome (MAS) (4.40%). The overall survival rate in our study was 63.52% in which the successful
weaning rate was 57.23%. The best survival rate among various indications was observed in babies with neonatal
retained fluid syndrome (100%) followed by MAS(71.43%), birth asphyxia (70.83%). Preterm babies with HMD
and apnea of prematurity had a low survival rate of only 64.20% and 41.67% respectively. Comparing the plan
weaning group, the mortality rate was lower (0% vs 41.13% p<0.001) and successful weaning rate was
significantly higher (83.33% vs 53.09% p=0.04) in the unplanned extubation.
Conclusion: Mechanical ventilation in neonates has improved the survival rate of sick neonates especially in
the term babies. But the mortality rate of low birth weight and VLBW has remained in high. Timely intervention
along with antiseptic care is the corner stone for the success of assisted ventilation. In the near future, it is
necessary to apply newer modes and weaning methods in order to more decrease the mortality of preterm and
VLBW
* Bệnh viện Từ Dũ , Bộ môn Sản Đại Học Y Dược TPHCM **: Khoa Sơ Sinh Từ DũCM
Chuyên đề Nhi khoa 2
ĐẶT VẤN ĐỀ
Suy hô hấp sơ sinh vẫn là 1 bệnh thường gặp
tại Khoa Sơ Sinh Từ Dũ. Trong những cas nặng
việc hỗ trợ hô hấp bằng thở máy đã cứu sống
được nhiều bé tưởng chừng không qua khởi,
góp phần làm giảm tỉ lệ tử vong sơ sinh. Trong
thời gian qua Khoa Sơ Sinh đã có 1 số đề tài về
thở máy từ việc thành lập phác đồ đến so sánh
các kiểu thở máy song cho đến nay vẫn chưa có
công trình nào nghiên cứu một cách tổng quát
tình hình thở máy, mặt khác việc áp dụng phác
đồ thở máy cũ vẫn còn 1 số khó khăn nhất là
trong lĩnh vực cai máy thở. Vì vậy chúng tôi
mạnh dạn đăng ký đề tài “Tình Hình Thở Máy
Sơ Sinh Tại Bệnh Viện Từ Dũ” trong thời gian 1
năm từ tháng 01/2007 đến tháng 12/2007 nhằm
bước đầu đánh giá hiệu quả phác đồ thở máy
của Khoa.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Khảo sát tình hình thở máy tại Khoa Sơ Sinh
Từ Dũ trong thời gian 1 năm
Mục tiêu chuyên biệt
1.Xác định tỉ lệ thở máy và tỉ lệ sống sót
trong thở máy: Phân loại theo từng hạng cân
nặng
2.Xác định các nguyên nhân thường gặp, chế
độ cài đặt ban đầu và kết quả cai máy
3.So sánh 2 phương pháp cai máy thở: Theo
kế họach và không theo kế họach
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Chọn mẫu nghiên cứu
Tiêu Chuẩn Chọn Mẫu
Tất cả các trẻ sơ sinh sanh tại Bệnh Viện Từ
Dũ hoặc do nơi khác chuyển đến có cân nặng
1250 gram bị suy hô hấp nặng phải thở máy hỗ
trợ
Tiêu Chuẩn Loại Trừ
Tất cả các trẻ thở máy có cân nặng <1250
gram hoặc kèm dị tật bẩm sinh nặng hay gia
đình không đồng ý.
Phương pháp nghiên cứu
Tất cả các trẻ thở máy đều tuân theo phác đồ
của khoa 9,10. Việc sử dụng các mode thở ban
đầu: Cao tần số hoặc mode thở thông thường
hoàn toàn dựa theo chỉ định cuả Bác sĩ.
Định nghĩa các biến
Cai máy thành công
Trẻ được cai máy thở và không phải thở máy
lại sau 72 giờ cai máy
Thở máy lại
Trong vòng 72 giờ sau cai máy trẻ có dấu
hiệu dung nạp kém được biểu hiện:
- Có nhiều cơn ngưng thở ngắn hoặc hơn 1 cơn
ngưng thở đòi hỏi phải bóp bóng giúp thở hoặc
- FiO2 > 80% để duy trì SpO2 trong khoảng
>85%.
Cai máy theo phác đồ
Khi tình trạng bé ổn định, nguyên nhân thở
máy được giải quyết, các thông số thở máy được
giảm dần sau đó ngưng thở máy để chuyển sang
thở CPAP hoặc sond mũi tùy trường hợp. Trong
nhóm này tất cả các trường hợp cai máy đều do
Bác sĩ trong khoa chỉ định.
Cai máy không theo phác đồ
Tất cả các trường hợp cai máy không định
trước, thường là do tuột NKQ sau đó chuyển
sang cai máy. Quá trình này thường là do bệnh
nhân dãy dụa hoặc do Nữ Hộ Sinh hay Nhân
viên Vật Lý Trị Liệu trong quá trình chăm sóc,
thực hiện thủ thuật hoặc do vận chuyển
Phương pháp phân tích
Trong thống kê mô tả, với các biến liên tục
chúng tôi sử dụng giá trị trung bình và độ lệch
chuẩn, với các biến không liên tục chúng tôi sử
dụng tỉ lệ (%). Trong thống kê phân tích, với các
biến liên tục chúng tôi sử dụng T test, với các
mẫu nhỏ không có phân bố chuẩn chúng tôi sử
dụng Man-Whitney test còn các biến không liên
tục chúng tôi sử dụng Fisher test 2 đuôi. p<0,05
được xem là sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Chuyên đề Nhi khoa 3
KẾT QUẢ
Trong năm 2007 có11968 trẻ nhập vào khoa
sơ sinh, bao gồm sanh nội viện và ngoại viện.
Có 229 trẻ thở máy chiếm tỉ lệ 1,91%, 159 trẻ
hội đủ tiêu chuẩn nghiên cứu được đưa vào lô
nghiên cứu.
Bảng 1: Đặc điểm dân số
≤1500 gr
(n=41)
1501-
2000
(n=58)
2001-
2500
(n=13)
>2500
(n=47)
Tổng
cộng
(n=159)
Sống:
cas (%)
18
(43,90%)
36
(62,07%)
9
(69,23%)
38
(80,85%
)
101
(63,52%)
Giới: Trai 29
(70,33%)
45
(77,59%)
6
(46,15%)
28
(59,57%
)
108
(67,92%)
Surfacta
nt
8
(12,20%)
8
(14,04%)
0 (0%) 2
(4,26%)
15
(9,49%)
Betene 2 (4,88%) 8
(13,79%)
1 (7,69%) 0 (0%) 11
(6,92%)
Tuổi khởi
đầu
4,45±8,36 2,94±6,49 2,25±4,99 0,66±1,0
2
2,60±6,09
Loạn sản
phổi
4
(22,22%)
6
(16,67%)
1
(11,11%)
1
(2,63%)
12
(11,88%)
Bảng 1 trình bày đặc điểm dân số mẫu
nghiên cứu phân theo từng hạng cân. Số trẻ trai
thở máy nhiều hơn chiếm 67.92% tổng số thở
máy. Tỉ lệ dùng betene (corticoid tiền sản) là
6,92% và surfactant sau sanh là 9,43%. khả năng
sống sót tăng dần theo cân nặng với 43,90% ở
cân nặng ≤1500 gr và 80,85% cho cân nặng >
2500gr. Tuổi đời sau sanh khi bắt đầu thở máy
của trẻ có cân nặng > 2500 gr là thấp nhất (0,66 ±
1,02 ngày) và cao nhất ở trẻ cân nặng ≤1500 gr
(4,45 ± 8,36 ngày).
Bảng 2: Lý do thở máy
STT Lý do thở máy SỐNG TV Tổng cộng
1 Bệnh màng trong 52(64,20%) 29(35,80%) 81(50,94%)
2 Ngạt nặng 17(70,83%) 7(29,17%) 24(15,09%)
3 Chậm hấp thu
dịch phổi 15(100%) 0(0%) 15(9,04%)
4 Ngưng thở kéo
dài 5(41,67%) 7(58,33%) 12(7,55%)
5 Hít ối phân xu 5(71,43%) 2(28,57%) 7(4,40%,
6 Bệnh khác 7(35%) 13(65,00%) 20(12,58%)
Tổng cộng 101 58 159(100%)
Các chỉ định thở máy và tỉ lệ sống sót cho
mỗi loại bệnh được thể hiện ở bảng 2. Hai bệnh
thường gặp nhất là bệnh màng trong (50,94%)
ngạt nặng (15,09%) kế tiếp là chậm hấp thu dịch
phổi (9,04%) và cơn ngưng thở kéo dài của trẻ
non tháng (4,40%), cuối cùng là hội chứng hít ối
phân xu chiếm tỉ lệ 4,40%. Năm bệnh này chiếm
87,42% trong tổng số trẻ thở máy. Trong nghiên
cứu của chúng tôi, bệnh có tỉ lệ sống sót cao nhất
là chậm hấp thu dịch phổi (100%) Kế đó là hội
chứng hít ối phân xu (71,43%), ngạt nặng
(70,83%) và cuối cùng là bệnh màng trong
(64,20%). Trẻ thở máy sanh tại viện có 152 cas
chiếm 5,60% và ngoại viện là 7ca chiếm 4,40%. Tỉ
lệ sống sót cho trẻ sanh nội viện là 66,45% và
ngoại viện là 57,14%.
Bảng 3: Thông số máy thở phân theo 5 loại bệnh
thường gặp
PIP
CmH2
O
PEEP
CmH2O
Tins
giây
F
(nhịp
thở)
FiO2
(%)
Ngày
thở
máy
Ngày
nằm
viện
Bệnh
màng
trong
16,87
±2,75
4,8
±0,67
0,5
±0,03
56,72
±6,05
78,70
±25,0
7
5,03
±4,59
18,86
±14,67
Ngạt
nặng
17,83
±2,84
4,29
±0,62
0,49
±0,03
52,96
±11,3
3
54,33
±29,5
7
1,31
±1,94
9,90
±9,76
Chậm
hấp
thu
dịch
phổi
17,80
±2,18
5,00
±0,38
0,49
±0,03
55,33
±6,40
64,67
±22,0
3,51
±1,89
11,94
±3,07
Ngưn
g thở
16,67
±1,87
4,17
±0,58
0,5
±0,04
54,17
±5,15
79,17
±24,2
9
6,55
±6,74
24,34
±18,07
Hít ối
phân
xu
18,00
±2,58
4,71
±1,11
0,49
±0,04
56,43
±4,76
89,00
±14,3
9
3,35
±2,74
12,73
±9,78
Mode khởi đầu trong 159 trẻ: A/C: 99, SIMV: 33, IMV:16,
HFO: 5 trường hợp
Chế độ cài đặt ban đầu và số ngày thở
máy, số ngày nằm viện cho từng loại bệnh
khác nhau được kê chi tiết ở bảng 3. Trong 159
trẻ thở máy chỉ có 5 trẻ (3,15%) thở cao tần số
(HFO) còn lại 96,85% thở máy thở thông
thường. Áp lực hít vào đỉnh (PIP) và FiO2
trong bệnh hít ối phân xu là lớn nhất (18 ± 2,58
cm H2O). PEEP, Tins, nhịp thở tương tự nhau
giữa các loại bệnh. Ngạt nặng sử dụng FiO2
thấp nhất (54,33 ± 29,57%). Thời gian thở máy
và số ngày nằm viện kéo dài nhất ở bệnh
Chuyên đề Nhi khoa 4
ngưng thở kéo dài ở trẻ non tháng và bệnh
màng trong.
Bảng 4: Tỉ lệ cai máy thành công, thở máy lại, tử
vong phân theo loại bệnh
Cai máy Bệnh
màng
trong
Ngạt
nặng
Chậm
hấp thu
dịch
phổi
Ngưng
thở
Hít ối
Phân xu
Thành
công
42(51,85
%)
17(70,83
%) 15(100%)
5(41,67%
)
5(71,43%
)
Thở máy
lại
13(16,05
%) 0(0%) 0(0%)
2(16,67%
) 0(0%)
Tử vong 26(32,10
%)
7(29,17%
) 0(0%)
5(41,67%
)
2(28,57%
)
Tổng
cộng 81(100%) 24(100%) 15(%) 12(100%) 7(100%)
Bảng 4 trình bày tỉ lệ cai máy thành công, thở
máy lại và tử vong theo phân loại bệnh. Tỉ lệ cai
máy thành công cao nhất và tỉ lệ tử vong thấp
nhất ở nhóm đủ tháng (chậm hấp thu dịch phổi:
100% và 0% còn hít ối phân xu: 100% và 74,3%
tương ứng). Nhóm non tháng có tỉ lệ thở máy lại
và tử vong cao nhất. Trong các lý do thở máy lại
cơn ngưng thở kéo dài chiếm 65% và thở khó
(thở nhanh nông, co kéo liên sườn và SpO2 giảm)
chiếm 25% các trường hợp.(bảng 5).
Bảng 5: Lý do thở máy lại
Lý do* Tổng Cộng
Ngưng thở 13 (65,00%)
Thở khó 5 (25,00%)
Nghẹt đàm 1 (5,00%)
Xuất huyết phổi 1 (5,00%)
Tổng cộng 20 (100,00%)
*Trong 16 trẻ thở máy lại: 2 trẻ phải thở máy lại 4 lần và 1
trẻ thở máy lại 2 lần
Bảng 6: So sánh kết quả 2 phương pháp cai máy
Không theo kế
hoạch (18)
Có kế hoạch
(141)
P value
Tử vong 0 (0%) 58 (41,13%) <0,0001
Ngày thở máy 3,76 ± 3,91 4,17 ± 4,52 0,68
Ngày nằm viện 20,71 ± 15,76 15,61 ± 14,12 0,34
Thở máy lại 3 (16,67%) 13 (9,22%) 0,32
Cai máy thành công 15 (83,33%) 76 (53,90%) 0,04
Bảng 6 trình bày kết quả 2 loại cai máy. Cả 2
nhóm đều không khác nhau về cân nặng, giới
tính, sử dụng betene và surfactant song nhóm
cai máy không có kế hoạch có tỉ lệ tử vong thấp
hơn (0% so với 53,90%: p = 0,04) và tỉ lệ cai máy
thành công cao hơn p=0,04). Ngoài ra chúng tôi
nhận thấy không có sự khác nhau về các thông
số: Số ngày nằm viện và số ngày thở máy và tỉ lệ
thở máy lại.
BÀN LUẬN
Thở máy đã cải thiện rõ rệt tỉ lệ sống sót ở trẻ
sơ sinh bị bệnh nặng. Số trẻ thở máy ngày càng
tăng theo mỗi năm: Nếu trong năm 2002 chỉ có
54 trẻ thở máy hội đủ tiêu chuẩn nghiên cứu với
cân nặng >=1500 gram, tỉ lệ sống là 68,51% thì
trong năm 2007 có 159 trẻ thở máy đủ tiêu chuẩn
nghiên cứu với cân nặng >=1250 gram trong đó
bệnh chậm hấp thu dịch phổi có tỉ lệ sống 100%.
Tỉ lệ sống sót trong nghiên cứu của chúng tôi
là 63,52%. Tỉ lệ này còn thấp hơn rất nhiều ở các
nước phát triển(6,11). Tại Mỹ, tỉ lệ sống sót của các
trẻ thở máy có cân nặng > 1000 gr là 95 – 97% với
80 – 90% trẻ sống sót nguyên vẹn không có biến
chứng. Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỉ lệ
sống sót tỉ lệ thuận với cân nặng (bảng 1). Xu thế
này cũng phù hợp với các nghiên cứu khác trên
thế giới.
Các bệnh thường gặp nhất trong thở máy
của chúng tôi là bệnh màng trong (50,94%) sau
đó là ngạt (15,09%). Điều này cũng phù hợp với
Karthikeyan G4 với tỉ lệ 39,7% và 37,2% tương
ứng. Trong các bệnh thường gặp, tỉ lệ sống sót
cao nhất là chậm hấp thu dịch phổi (100%).
Chậm hấp thu dịch phổi thường gặp ở trẻ mổ
chủ động có lẽ do quản lý tốt thai nghén và can
thiệp kịp thời trong giai đoạn sau sanh cùng với
yếu tố đủ tháng (Cân nặng > 2500 gr) là những
yếu tố góp phần làm tỉ lệ sống sót trong thở máy
đạt 100%.
Chế độ cài đặt máy thở ban đầu khác nhau
tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý của trẻ và
phác đồ thở máy của mỗi nơi. Trong nghiên
cứu của chúng tôi, PIP cao nhất ở trẻ đủ tháng
nhất với hội chứng hít ối phân xu (18 ± 2,58 cm
H2O) và thấp nhất ở trẻ non tháng với 16,67 ±
1,87 cm H2O của cơn ngưng thở kéo dài ở trẻ
non tháng. Theo P.K. Riyas(11) hội chứng hít ối
phân xu có PIP là (21,5 ± 4,0 cm H2O) và cơn
Chuyên đề Nhi khoa 5
ngưng thở kéo dài ở trẻ non tháng là 22,7 ±
5,9cm H2O.
Thời gian thở máy và thời gian nằm viện
trung bình của bệnh ngạt là 31,46 ± 46,56 giờ và
237,56 ± 234,33 giờ, thấp hơn nhiều so với bệnh
màng trong: 128,80 ± 110,27 giờ và 452,66± 351,96
giờ (tương ứng), còn của Riyas(11) thời gian thở
máy của bệnh ngạt là 64,4 ± 31,8 giờ và bệnh
màng trong là 66,4 ± 26,1 giờ. Sỡ dĩ ngạt có thời
gian thở máy và thời gian nằm viện cũng như
FiO2 thấp nhất kèm theo tỉ lệ sống sót là 70,83%
là nhờ các sản phụ được theo dõi sát trong giai
đọan chuyển dạ khi phát hiện tim thai rớt đều
được cho sanh kịp thời. Sau sanh các bệnh lý của
ngạt thường liên quan đến rối loạn nhịp thở:
Thở không đều, thở không hiệu quả với hậu quả
là SpO2 giảm đều được các bác sĩ trong khoa cho
thở máy hỗ trợ. Khi tình trạng hô hấp ổn định,
tự thở tốt đều được cai máy chuyển sang thở
CPAP hoặc oxy sond mũi tùy theo từng trường
hợp
Về tình hình cai máy
Tỉ lệ thở máy lại và tỉ lệ cai máy thành công
trong nghiên cứu của chúng tôi là 10,06% và
57,23%, tỉ lệ này cũng phù hợp với các nghiên
cứu của Lorna M(3) là (13,47% và 86,53%). Tỉ lệ tử
vong của chúng tôi là 36,48%, của Alex
Valdman(12) là 17%. Trong nghiên cứu của chúng
tôi, tỉ lệ thở máy lại và tỉ lệ tử vong cao thừơng
gặp ở các trẻ non tháng và cực non. Trong các lý
do thở máy lại, cơn ngưng thở kéo dài chiếm
65%, thở khó 25%. Theo Lorna M(3) cơn ngưng
thở: 28,57%, toan hô hấp: 57,14%, cả hai: 14,29%.
Về so sánh 2 loại cai máy, tỉ lệ cai máy không
theo kế hoạch của chúng tôi là 11,32%, tỉ lệ này
cũng phù hợp với Alex Valdman (9,6%)(12) Theo
J.M Boles(1), tỉ lệ này dao động từ 0,3% -16%. Về
nguyên nhân của cai máy không theo kế hoạch:
Trước kia người ta thường nói nhiều đến do
bệnh nhân giãy giụa, ho, hoặc do gia đình bệnh
nhân cố ý hay do quá trình vận chuyển, chăm
sóc bệnh nhân của điều dưỡng. Gần đây, người
ta hay nói đến vai trò của điều dưỡng trong quá
trình cai máy(5,7,8,13). Do thiết kế của chúng tôi là
hồi cứu nên chúng tôi chưa thể thống kê về tỉ lệ
các nguyên nhân của cai máy không theo kế
hoạch. Theo Alex Valdman(12): Lý do của cai máy
không theo kế hoạch đứng đầu là do cố định
ống nội khí quản không chắc (4 bệnh nhân), sau
đó là do quá trình thực hiện thủ thuật của điều
dưỡng và nhân viên vật lý trị liệu (2 bệnh nhân),
hoặc do cử động của trẻ làm tuột ống nội khí
quản (3 bệnh nhân) và không rõ lý do có 3
trường hợp.
So với cai máy theo kế hoạch, nhóm không
theo kế hoạch có tỉ lệ tử vong thấp và tỉ lệ cai
máy thành công cao hơn (0% so với 41,13%
p<0,001 và 83,33% so với 53,90% p=0,04 ) ngoài
ra thời gian thở máy và thời gian nằm viện
không có gì khác nhau giữa 2 lô (p>0,05). Theo
Alex Veldman(12), mặc dù nhóm không theo kế
hoạch có tỉ lệ tử vong là 0% (so với 17% của
toàn bộ ) nhưng thời gian nằm NICU có dài
hơn (51 ngày so với 9 ngày p=0,008). Theo
Keren Luyt(7) nhóm cai máy do điều dưỡng
thực hiện có thời gian cai máy ngắn hơn
(p=0,0458). Tỉ lệ thở máy lại trong nhóm cai
máy không theo kế hoạch của chúng tôi là
16,67%. Theo JM.Boles và Scott(1,2): ½ số bệnh
nhân tự cai máy mà không phải thở máy lại
làm cho người ta nghĩ đến khả năng nhiều
bệnh nhân vẫn được duy trì thở máy nhiều
hơn là cần thiết và việc làm chậm cai máy ở các
bệnh nhân đã sẵn sàng cai máy sẽ làm gia tăng
có ý nghĩa tỉ lệ tử vong. Với các tỉ lệ: Tử vong:
0%, cai máy thành công: 83,33% và thở máy lại:
16,67% trong lô cai máy không theo kế hoạch
làm chúng tôi nghĩ có lẽ đã đến lúc Khoa Sơ
Sinh Từ Dũ phải mạnh dạn hơn trong việc áp
dụng các mode thở mới phù hợp hơn và
phương pháp cai máy mới thích hợp hơn trong
quá trình cai máy cho các trẻ sơ sinh, nhất là
trẻ non tháng và cực non.
KẾT LUẬN
Thở máy đã cải thiện tỉ lệ sống sót ở các trẻ
sơ sinh có bệnh lý nặng đặc biệt là các trẻ đủ
tháng. Tỉ lệ tử vong vẫn còn cao ở các trẻ non và
cực non tháng. Chỉ định thở máy đúng lúc và
Chuyên đề Nhi khoa 6
chăm sóc vô khuẩn là những yếu tố cơ bản để
thành công. Trong thời gian tới cần áp dụng các
mode thở mới cũng nhưng các phương pháp cai
máy mới để giảm hơn nữa tỉ lệ tử vong ở các trẻ
non và cực non tháng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Boles JM, Bion J, Connors A., Herridge M, Marsh B., Melot C.,
Pearl R., Silverman H., Stanchina M., Vieillard BA., Welte T.
Weaning from mechanical ventilation. Eur Respir J 2007; 29:
1033–1056.
2. Epstein SK, Nevins ML, Chung J. Effect of Unplanned
Extubation on Outcome of Mechanical Ventilation. Am J
Respir Crit Care Med 2000; 161: 1912–1916.
3. Gillespie LM, White SD, Sinha SK, Donn SM. Usefulness of
the Minute Ventilation Test in Predicting Successful
Extubation in Newborn Infants: A Randomized Controlled
Trial. Journal of Perinatology (2003) 23, 205–207.
4. Karthikeyan G et al. Conventional ventilation in neonates:
experience from Saudi Arabia. Indian J Pediatr 2003; 69(1):
15-8.
5. Kollef M, Shapiro S, Silver P, et al: A randomized, controlled
trial of protocol-directed versus physician-directed weaning
from mechanical ventilation. Crit Care Med 1997; 25: 567-574.
6. Lindroth M, Sunningser NW, Ahisterom H. Evaluation of
mechanical ventilation in newborn infants. Acta Paediatr
Scand 1980; 69 : 143-149.
7. Luyt K, Boyle B, Wright DE, Petros AJ. Compared With
Specialist Registrars, Experienced Staff Nurses Shorten the
Duration of Weaning Neonates from Mechanical Ventilation.
Pediatric Critical Care Medicine 2002;3(4): 351-354.
8. Marelich GP, Murin S, Battistella F, et al: Protocol weaning of
mechanical ventilation in medical and surgical patients by
respiratory care practitioners and nurses: Effect on weaning
time and incidence of ventilator-associated pneumonia. Chest
2000; 118: 459-467.
9. Nguyễn Thị Ngọc Phượng, Ngô Minh Xuân Nguyễn Văn
Dũng, Nguyễn Thị Thanh Bình. Nhận xét ban đầu về hiệu
quả lâm sàng của thở máy rung tần số cao trong điều trị trẻ
non tháng bị suy hô hấp nặng tại BV Từ Dũ. Y học Thành phố
Hồ Chí Minh, số đặc biệt chuyên đề sản phụ-nhi khoa, phụ
bản số 2 của tập 11 năm 2007 Tr 39-45.
10. Nguyễn Thị Ngọc Phượng, Nguyễn Văn Dũng, Nguyễn Thị
Thanh Bình. So sánh hai loại thở máy: đồng bộ (SIMV) và
ngắt quãng từng cơn (IMV) ở trẻ sơ sinh suy hô hấp nặng tại
Khoa Sơ Sinh Bệnh Viện Từ Dũ(2006). Y học Thành phố Hồ
Chí Minh, số đặc biệt chuyên đề nội nhi, phụ bản của tập 10
số 2 năm 2006 Tr 59-64.
11. Riyas PK., Vijayakumar KM. and Kulkarni ML. Neonatal
Mechanical Ventilation. Indian J Pediatr 2003; 70 (7) : 537-540.
12. Veldman A, Trautschold T, Weiß K, Fischer D, Bauer K.
Characteristics and outcome of unplanned extubation in
ventilated preterm and term newborns on a neonatal
intensive care unit. Pediatric Anesthesia 2006 16: 968–973.
13. Webster J: Nurse-led weaning from ventilation and
extubation in the paediatric cardiothoracic intensive care unit.
Nurs Crit Care 2000; 5: 116-123.
Chuyên đề Nhi khoa 7
Chuyên đề Nhi khoa 8
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- mot_vai_nhan_xet_ve_tinh_hinh_tho_may_va_cai_may_tai_khoa_so.pdf