Nghiên cứu các biện pháp mở rộng và phát triển kinh doanh ở các doanh nghiệp thương mại nhà nước

tËp doµn kinh doanh ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ lÜnh vùc vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u cã ngµnh kinh tÕ chñ lùc ®Ó ph¸t triÓn ë cÊp quèc gia vµ quèc tÕ, hoÆc nh÷ng tæng c«ng ty theo ngµnh hµng mòi nhän, gåm nhiÒu c«ng ty, doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp n»m trong sù kiÓm so¸t trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña c«ng ty mÑ, võa s¶n xuÊt võa kinh doanh th­¬ng m¹i, n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng tËp trung c¸c nguån lùc n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, më réng ®­îc thÞ tr­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. §ång thêi tr¸nh bu«n b¸n chôp giËt hoÆc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh víi nhau. Trong c¸c tæng c«ng ty, tËp ®oµn kinh doanh nµy, bªn c¹nh nh÷ng c«ng ty xÝ nghiÖp s¶n xuÊt, viÖn nghiªn cøu, bé phËn luËt vµ kiÓm so¸t , th× c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i dÞch vô ®ãng mét vai trß quan träng quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ nh­ mét c«ng ty tiªu thô s¶n phÈm néi ®Þa, c«ng ty XNK hµng ho¸, c«ng ty ho¹t ®éng dÞch vô, c«ng ty tµi chÝnh - ng©n hµng. - C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh hµng cßn l¹i th× cïng song song tån t¹i víi nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ kinh doanh v× môc ®Ých lîi nhuËn. ë c¸c trung t©m kinh tÕ nh­ Hµ Néi, H¶i Phßng, Tp hå ChÝ Minh... th× ph¸t triÓn kinh doanh theo c¸c h×nh thøc tæng c«ng ty hoÆc c«ng ty kinh doanh tæng hîp. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng ë ®Þa ph­¬ng ®ãng vai trß tËp trung ®Çu mèi qu¶n lý m¹ng l­íi ®¹i lý, hîp t¸c x· mua b¸n ®Ó tr¸nh ®¬n lÎ, kh«ng hiÖu qu¶. - C¸c doanh nghiÖp kh«ng cÇn hoÆc lµ kh«ng hiÖu qu¶ nÕu duy tr× 100% vèn cña nhµ n­íc th× nhµ n­íc x¸c ®Þnh cô thÓ c¸c c«ng ty cã cæ phÇn chi phèi hoÆc cæ phÇn ®Æc biÖt cña nhµ n­íc, c¸c c«ng ty cæ phÇn cã sè cæ phÇn nhµ n­íc nhá vµ gi¶m dÇn. Thµnh lËp mét sè c«ng ty quèc doanh, cæ phÇn ho¸. NhÊt lµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp gãp vèn ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ vai trß lµm chñ cña hä trong s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô, t¹o thªm ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, ®Çu t­ më réng kinh doanh. Tiªu chÝ quan träng nhÊt ®Ó ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ph¶i lµ bé m¸yqu¶n lý doanh nghiÖp, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, hµng ho¸ cã xu h­íng ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng, tõ ®ã ®¸nh gi¸ ®­îc ph­¬ng ¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn ho¸. 2. TiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch qu¶n lý Nhµ n­íc ®i ®«i víi n©ng cao quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc : Yªu cÇu n©ng cao quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc lµ hÕt søc kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ph¶i ®­îc quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh theo h­íng, doanh nghiÖp ph¶i ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, qui m« vµ h×nh thøc kinh doanh, kÕ ho¹ch kinh doanh dµi h¹n vµ hµng n¨m bao gåm c¶ quyÕt ®Þnh ®Çu t­. §ång thêi doanh nghiÖp ph¶i ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh tµi chÝnh bao gåm qyÒn huy ®éng vèn trong khu«n khæ ph¸p luËt theo nguyªn t¾c tù vay, tù tr¶; quyÒn ®Þnh ®o¹t tµi s¶n theo nguyªn t¾c b¶o toµn vèn; quyÕt ®Þnh gi¸ mua, gi¸ b¸n hµng ho¸ theo nguyªn t¾c c¹nh tranh, quyÒn tr¶ c«ng vµ ph©n phèi lîi nhuËn theo sau thuÕ. Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp trùc tiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp cña doanh nghiÖp. Thø nhÊt, ph¶i ph©n biÖt quyÒn qu¶n lý nhµ n­íc víi quyÒn qu¶n lý kinh doanh. Tõ tr­íc ®Õn nay, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc chôi sù qu¶n lý theo hai mÆt: qu¶n lý cña nhµ n­íc theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vµ qu¶n lý cña nhµ n­íc theo chñ së h÷ vèn cña doanh nghiÖp nhµ n­íc. Hai mÆt nµy cã lócbÞ lÉn lén, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¶n lý bÞ chång chÐo cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc, chÊt l­îng qu¶n lý thÊp. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy cÇn ®æi míi tæ chøc qu¶n lý theo LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc, tõ ®ã x¸c ®Þnh râ h¬n®¹i diÖn chñ së h÷u tµi s¶n nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp ®Ó cã tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n ®Çy ®ñ h¬n vÒ mÆt ph¸p lý. §èi víi c¸c c«ng ty, tæng c«ng ty ph¶i quy ®Þnh râ rµng mèi quan hÖ gi÷a héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban gi¸m ®èc, mèi quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty vµ c«ng ty thµnh viªn, héi ®ßng qu¶n trÞ ph¶i lµ ng­êi thay mÆt nhµ n­íc lµm chñ së h÷u, tæng gi¸m ®èc lµ ng­êi sö dông vèn vµ thay mÆt nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng , nhiÖm vô mµ nhµ n­íc giao. Ph©n cÊp qu¶n lý cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tæng c«ng ty ®Ó ph¸t huy quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng kinh doanh. Thø hai, ph¶i ®æi míi qu¶n lý tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn. HiÖn nay, nhµ n­íc thu hai kho¶n tõ lîi nhuËn: thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ thu vÒ sö dông vèn ng©n s¸ch. Nh­ vËy Nhµ n­íc - chñ së h÷u doanh nghiÖp ®· thu d­ phÇn lîi nhuËn cña m×nh, Nhµ n­íc nªn khuyÕn khÝch doanh nghiÖp sö dông lîi nhuËn sau thuÕ ®Ó t¸i ®Çu t­ d­íi d¹ng cæ phÇn cña c«ng nh©n viªn chøc. Hai yÕu tè cæ phÇn ho¸vµ c«ng nh©n viªn chøc cã cæ phÇn chÝnh lµ ®éng lùc ®Ó t¨ng c­êng néi lùc, n©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh , më réng kinh doanh cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ph¶i ®­îc ®¶m b¶o ®ñ vèn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã biÖn ph¸p quan träng lµ ®iÒu ®éng, bæ sung vèn nhµ n­íc. §©y lµ nguån vèn kh«ng chiÕm tû träng cao trong tæng sè vèn kinh doanh nh­ng l¹i ®ãng vai trß quan träng ®Ó doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ kinh doanh. Nhµ n­íc cÇn bæ sung vèn ph¸p ®Þnh vµ vèn dù tr÷ l­u th«ng cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ë ngµnh hµng mòi nhän, c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých, cÊp bæ sung vèn l­u ®éng ®Þnh møc cho nh÷ng doanh nghiÖp cã ph­¬ng ¸n vµ chiÕn l­îc kinh doanh râ rµng ë c¶ tÇm ng¾n, trung, dµi h¹n. Bªn c¹nh ®ã nguån vèn tõ ng©n hµng ®­îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m nhÊt, Nhµ n­íc cÇn t¹o ra m«i tr­êng vµ hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi ®Ó ng©n hµng thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô cÇu nèi, cung tiÒn tÖ cho doanh nghiÖp thiÕu, cÇn vèn vµ thu hót vèn tõ c¸c doanh nghiÖp d­ thõa vèn, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng, ïn t¾c vèn trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i khi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ®ãi vèn. TiÕp tôc ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña ng©n hµng, h¹n chÕ thñ tôc phiÒn hµ, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp vay ®­îc vèn nhanh chãng, kÞp thêi kinh doanh, võa ph¶i ®¶m b¶o an toµn vèn cho c¸c doanh nghiÖp vay. Ng©n hµng cÇn xem xÐt tÝnh to¸n hîp lý vÒ thêi gian vµ møc l·i xuÊt cho vay phï hîp víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc , phï hîp víi tõng mÆt hµng, ngµnh hµng vµ vßng chu chuyÓn cña tõng lo¹i hµng ho¸, cÇn n©ng tû lÖ kho¶n vay vèn trung vµ dµi h¹n, nhÊt lµ vèn dµi h¹n ®èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, cã thêi h¹n chu chuyÓn dµi. Bªn c¹nh ®ã ph¶i cã chÝnh s¸ch tµi trî ®èi víi mét sè mÆt hµng thiÕt yÕu, mÆt hµng thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi th«ng qua hç trî l·i suÊt vay trongm«t thêi gian nhÊt ®Þnh. Nhµ n­íc ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý, kiÓm so¸t tµi chÝnh doanh nghiÖp b»ng ph¸p luËt, ®Èy m¹nh thu håi nî, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÊt tho¸t vèn, lµm ¨n thua lç cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn nghiªm tóc chÕ ®é kÕ to¸n míi, tiÕn tíi chÕ ®é c«ng khai tµi chÝnh hµng n¨m c¶u c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. Nhµ n­íc cho phÐp kiÓm kª tµi s¶n cè ®Þnh, thanh lý hoÆc b¸n ®Êu thÇu nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng dïng ®Õn, cho phÐp doanh nghiÖp chuyÓn tiÒn thanh lý vµo vèn l­u ®éng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn, Nhµ n­íc cÇn x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vµ v¨n b¶n ph¸p quy, c¸c chÕ ®é quy ®Þnh vÒ ph­¬ng h­íng tæ chøc còng nh­ néi dung qu¶n lý, c¶i tiÕn chÕ ®é thu khÊu hao vµ sö dông lîi nhuËn sau thuÕ doanh nghiÖp, hoµn thiÖn chÕ ®é tµi chÝnh vµ c«ng t¸c kÕ to¸n, h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp; hoµn thiÖn c¬ chÕ kho¸n vµ viÖc kho¸n cho ng­êi lao ®éng, x¸c lËp c¸c h×nh thøc th­ëng ph¹t nghiªm minh. CÇn sím tæ chøc c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn, chøng kho¸n ®Ó c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc tham gia vµo vµ huy ®éng vèn tõ c¸c nguån. T¨ng quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®Æt c¸c chi nh¸nh, më c¸c tµi kho¶n n­íc ngoµi ®Ó huy ®éng ®­îc c¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ thÞ tr­êng tiªu thô. T¨ng quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc b»ng c¸c biÖn ph¸p trªn nh»m ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c mèi quan hÖ th­¬ng m¹i giu÷a c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi chØ râ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ æn ®Þnh trong kinh doanh, bo¶ ®¶m an toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. 3. T¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc : §Ó ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, thÝch øng nhanh ®èi víi nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, Nhµ n­íc cÇn t¹o dùng m«i tr­êng kinh doanh c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ ph¸p lý. Tuy khã cã thÓ ®¹t ®Õn mét m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh vµ thuËn lîi hoµn toµn nh­ng Nhµ n­íc cã thÓ t¹o lËp më réng kinh doanh kh¸ æn ®Þnh vµ t­¬ng ®èi thuËn lîi th«ng qua viÖc xóc tiÕn x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, x¸c dÞnh ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch. Nhµ n­íc tiÕn hµnh b·i bá c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p sai lÇm. Tõ ®ã ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp n¾m b¾t c¸c thêi c¬ hÊp dÉn, tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro do tr¹ng th¸i thô ®éng vµ yÕu tè bÊt ngê g©y nªn, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ViÖt Nam tham gia héi nhËp m¹nh mÏ vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi hiÖn nay. V× vËy, song song víi qu¸ tr×nh t¨ng c­êng néi lùc cho c¸c doanh nghiÖp, cÇn ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ t¨ng c­êng sù ®iÒu hµnh, qu¶n lý cña c¸c ngµnh th­¬ng m¹i, cña uû ban nh©n d©n c¸c ®Þa ph­¬ng vµ sù phèi hîp cña c¸c bé ngµnh cã liªn quan ®Ó ph¸t huy vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc trªn c¸c mÆt dù b¸o, qui ho¹ch, kÕ ho¹ch, cung cÊp th«ng tinvµ c¸c ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng, qui ®Þnh vµ h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p nh»m thu hót vèn ®Çu t­ vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn më réng kinh doanh , giíi thiÖu c¸c m« h×nh qu¶n lý vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt tiªn tiÕn. Tr­íc hÕt, cÇn cã sù t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i. Mét c¬ chÕ phèi hîp ®ång bé ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc lµ vÊn ®Ò quan träng tr­íc hÕt. CÇn cã sù phèi hîp liªn ngµnh ®Ó hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n vÒ c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®iÒu hµnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, xö lý c¸c vÊn ®Ò thÞ tr­êng cña c¸c mÆt hµng träng ®iÓm, h×nh thµnh c¸c héi ®éng nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò phèi hîp ë tÇm chiÕn l­îcliªn quan ®Õn diÔn biÔn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Trªn c¬ së ®ã, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®Æc biÖt lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, chèng l¹i xu h­íng tù ph¸t cña thÞ tr­êng , dù b¸o xu h­íng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng c«ng nghÖ s¶n phÈm hµng ho¸, th­êng xuyªn ®iÒu chØnh hîp lý thèng nhÊt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, gi¸ c¶, tÝn dông xuÊt khÈu, hÖ thèng thuÕ, h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ c¶i tiÕn thô tôc hµnh chÝnh... C¨n cø vµo lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan ®· ®­îc nhµ n­íc c«ng bè, c¸c bé ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng chØ ®¹o doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc trùc thuéc x©y dùng kÕ ho¹ch, gióp doanh nghiÖp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ kinh doanh...Trong liªn doanh liªn kÕt, hîp t¸c víi n­íc ngoµi c¸c c¬ quan qu¶n lý cÇn x¸c ®Þnh râ ngµnh, lÜnh vùc, s¶n phÈm ­u tiªn vµ ®iÒu kiÖn ­u tiªn cÇn gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh nh÷ng ngµnh s¶n phÈm cã thÓ vay vèn ®Ó tù ®Çu t­. CÇn tËp trung x©y dùng vµ hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i t­ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, tíi ®Þa bµn quËn huyÖn, x©y dùng nghÞ ®Þnh vÒ quyÒn h¹n, nhiÖm vô, bé m¸y tæ chøc cña Bé th­¬ng m¹i phï hîp víi LuËt th­¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ dÞch vô x· héi, lµm râ vai trß cña Së th­¬ng m¹i - c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i ë ®Þa ph­¬ng. C¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ thÞ tr­êng, vÒ xuÊt nhËp khÈu, l­u th«ng hµng ho¸ cÇn t¨ng c­êng phèi hîp thanh tra, kiÓm tra, h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc còng nh­ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kinh doanh theo ®óng ph¸p luËt. Sö dông biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chñ yÕu kÕt hîp víi biÖn ph¸p hµnh chÝnh ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c chèng bu«n lËu, s¶n xuÊt kinh doanh hµng g¶i vµ nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt th­¬ng m¹i. §ång thêi tÝch cùc ban hµnh c¸c tiªu chuÈn TCVN, TCN, TC, c¸c tiªu chuÈn vÒ ph­¬ng ph¸p thö nh»m ph¸t hiÖn nhanh hµng gi¶ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. §©y lµ ®iÒu kiÖn t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. Hai lµ: bªn c¹nh viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc ph¸t triÓn dµi h¹n, nh»m t¹o dùng m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i mÒm dÎo, linh ho¹t, xóc tiÕn c¸c quan hÖ ngo¹i giao ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. CÇn xóc tiÕn nhanh qu¸ tr×nh tham gia vµo HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT), c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i, c¸c khèi kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ v× ®©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn m¹nh nÒn ngo¹i th­¬ng më cöa, hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nhµ n­íc cÇn tham kh¶o kinh nghiÖm c¸c n­íc NICs trong ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc, tõ ®ã gi¶i quyÕt phÇn nµo khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc vÒ mÆt hµng c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong thêi gian tr­íc m¾t, nhµ n­íc ph¶i gi¶ quyÕt mét sè vÊn ®Ò nh­ gi¶m rñi ro cho doanh nghiÖp ViÖt Nam kinh doanh trªn thÞ tr­êng Liªn Bang Nga, gi¶m l·i suÊt cao vµ ­u ®·i thuÕ quan ®èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n, n©ng nhãm hµng thuû s¶n ViÖt Nam lªn nhãm I ®èi víi thÞ tr­êng EU... VÊn ®Ò b¶o hé thÞ tr­êng vµ c¸c ngµnh hµng vÉn ph¶i tiÕp tôc ®­îc duy tr× nh­ng chØ trong mét thêi gian ng¾n cho tíi n¨m 2003 - 2006. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn cã sù b¶o hé ®Ó nhanh chãng ®Çu t­ míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh, nh»m chuÈn bÞ v­¬n ra thÞ tr­êng quèc tÕ. Ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ¸p dông viÖc d¸n tem hµng nhËp khÈu h¹n chÕ luång hµng ngo¹i trµn vµo thÞ tr­êng trong n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc ph¸t triÓn. §ång thêi, nhµ n­íc cÇn h¹n chÕ viÖc xuÊt th« nh­ mÆt hµng nhùa th«ng, h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc, ®· cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tèt. Ba lµ: Nhµ n­íc cÇn cã khuyÕn khÝch, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc trong ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi, thÞ tr­êng ®ang cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Mét m¹ng l­íi c¸c tæ chøc hç trî doanh nghiÖp tõ cÊp chÝnh phñ ®Õn tØnh thµnh phè ph¶i ®­îc x©y dùng ®Ó chØ ®¹o viÖc thu mua s¶n phÈm hµng ho¸ cña c¸c ngµnh n«ng, l©m, thuû s¶n. §Æc biÖt lµ víi hµng n«ng s¶n s¶n xuÊt theo mïa vô cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch b¸n hµng tr¶ gãp, tr¶ chËm ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ chÕ biÕn b¶o qu¶n cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc kinh doanh vµ chÕ biÕn, lËp quÜ b¶o hiÓm thiªn tai ®èi víi nh÷ng c©y chñ lùc, cã chÕ ®é l·i suÊt vay ­u ®·i cã thêi h¹n trong nh÷ng thêi ®iÓm cÇn thiÕt ®Ó mua b¸n, dù tr÷ vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n nhÊt lµ lóa g¹o, trî gi¸ c­íc vËn chuyÓn thu mua n«ng l©m s¶n miÒn nói... Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, Nhµ n­íc cÇn t¹o tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch, ®ßn bÈy kinh tÕ thu hót sù thi ®ua cña c¸c doanh nghiÖp, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh­ biÖn ph¸p th­ëng xuÊt khÈu, c¬ chÕ hoµn thuÕ VAT ë tõng kh©u, tiÕn hµnh lËp Quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu. Kinh doanh hµng "t¹m nhËp, t¸i xuÊt" ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ to lín nh­ng ®ang gÆp ph¶i nhiÒukhã kh¨n, ®Æc biÖt lµ qui ®Þnh vÒ thêi h¹n t¸i xuÊt khÈu. Nhµ n­íc cÇn cã qui ®Þnh riªng ®èi víi lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt nµy (thùc chÊt lµ dÞch vô chuyÓn khÈu hµng ho¸) ®­îc h­ëng qui chÕ ­u ®·i nh­ ®èi víi hµng vËn chuyÓn qu¸ c¶nh hoÆc m­în ®­êng qua ViÖt Nam. §Æc biÖt, cÇn cho ra ®êi mét tæ chøc liªn ngµnh ®Ó chØ ®¹o ®iÒu phèi ho¹t ®éng bu«n b¸n, kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm thóc ®Èy giao l­u kinh tÕ trªn toµn tuyÕn biªn giíi vµ chôi tr¸ch nhiÖm tr­íc ChÝnh phñ. Bèn lµ: Nhµ n­íc cÇn gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc n¾m b¾t th«ng tin th­¬ng m¹i trong n­íc vµ ngoµi n­íc mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ nhanh nhËy nhÊt. VÊn ®Ò nµy ®Æc biÖt quan träng trong thêi ®¹i bïng næ th«ng tin vµ thÞ tr­êng c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay. Tr­íc hÕt trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Òu theo mét chiÕn l­îc ®· ®Þnh trªn c¬ së ph©n tÝch vµ lùa chän thÞ tr­êng, mÆt hµng, so s¸nh víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ lîi thÕ cña doanh nghiÖp. ViÖc ph©n tÝch vµ lùa chän quyÕt ®Þnh ®Òu dùa vµo th«ng tin thu thËp ®­îc. C¸c th«ng tin kinh tÕ ë cÊp ®é vÜ m« nh­: thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi, møc vµ c¬ cÊu chi tiªu, møc vµ c¬ cÊu chi tiªu, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong tõng thêi kú , ph¸p luËt chÝnh s¸ch vÒ th­¬ng m¹i. s¶n l­îng s¶n xuÊt, c¸c chØ tiªu xuÊt nhËp khÈu, c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, nng©n hµng, tû gi¸ hèi ®o¸i... rÊt cÇn thiÕt víi c¸c doanh nghiÖp khi x©y dùng vµ ®iÒu chØnh chiÕn l­îc kinh doanh. X©y dùng hÖ thèng th«ng tin sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ®Þnh h­íng ®óng c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, gi¶m bít rñi ro khi ra quyÕt ®Þnh. H¬n n÷a trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ héi nhËp nµy, c¸c th«ng tin vÒ ®éng th¸i chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, c¸c th«ng tin vÒ ®èi t¸c dù ®Þnh liªn doanh, vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng c¸c n­íc lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc qua héi chî th­¬ng m¹i quèc tª tæ chøc hµng n¨m cã thÓ th¶o luËn trùc tiÕp víi kh¸ch hµng vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn, ®èng gãi, gi¸ c¶, thÞ hiÕu, c¸ch tiÕp thÞ, c¸c dÞch vô ®i kÌm ®Ó b¸n ®­îc hµng. Cã doanh nghiÖp qua héi chî mµ biÕt ®­îc nh÷ng qui ®Þnh b¾t buéc cña c¬ quan kiÓm ®Þnh thùc phÈm vµ d­îc phÈm cña Mü. Cã doanh nghiÖp l¹i biÕt ®­îc khuynh h­íng tiªu thô v¶i kh«ng nhµu ë thÞ tr­êng EC... Còng t­¬ng tù, ®èi víi c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc (35 tham t¸n ViÖt Nam ë n­íc ngoµi) ®· cung cÊp ®­îc nhiÒu th«ng tin vÒ hÖ thèng c¸c nhµ cung cÊp hay ph©n phèi thuèc ngµnh hµng cña doanh nghiÖp (mµ doanh nghiÖp th­êng ph¶i mua th«ng tin nµy ttõ c¸c c«ng ty t­ vÊn, ®Çu mèi ë n­íc ngoµi). Do vËy cÇn t¨ng c­êng h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i ®Ó h­íng dÉn vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thu th¹p vµ xö lý, ph©n tÝch vµ cung cÊp th«ng tin vÒ th­¬ng m¹i, thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Cã rÊt nhiÒu c¸ch cung cÊp th«ng tin vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nh­: hç trî cho c¸c doanh nghiÖp tæ chøc c¸c ho¹t ®éng dÞch vô tr­íc vµ sau khi b¸n hµng, xuÊt b¶n mét sè Ên phÈm th«ng tin ®Þnh kú, tæ chøc héi chî triÓn l·m ë trong vµ ngoµi n­íc; tæ chøc c¸c ®oµn kh¶o s¸t nghiªn cøu thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ë n­íc ngoµi; tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o huÊn luyÖn cËp nhËt c¸c nghiÖp vô bu«n b¸n quèc tÕ; tæ chøc hÖ thèng t­ vÊndn trªn tõng ngµnh hµng, thÞ tr­êng, gióp c¸c doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng lùc nghiÖp vô kinh doanh. Thùc tÕ lµ ngay t¹i c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ Mü, NhËt, Ph¸p... kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng ®Òu ®­îc trùc tiÕp ®i b¸n hµng, trùc tiÕp ®i t×m hiÓu thÞ tr­êng v× tèn kÐm mµ hiÖu qu¶ th­êng rÊt thÊp, kh«ng kÓ c¸c c«ng ty lín, c¸c tËp ®oµn kinh doanh th­êng cã chi nh¸nh v¨n phßng t¹i thÞ tr­êng muèn x©m nhËp. Vai trß cña ChÝnh phñ trong viÖc trî gióp c¸c doanh nghiÖp t×m hiÓu thÞ tr­êng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thÓ hiÖn ë hai kh©u tæ chøc vµ kinh phÝ. Nh­ ë Mü cã h¬n 60 v¨n phßng cña Bé th­¬ng m¹i vµ ChÝnh phñ t¹i c¸c n­íc (kh«ng kÓ v¨n phßng, chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty). NhËt cã tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i (JETRO) lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ nh­ng ho¹t ®éng nh­ tæ chøc phi chÝnh phñ... C¸c c¬ quan chuyªn ngµnh nh­ tµi chÝnh, th­¬ng m¹i ... t¹o kinh phÝ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xóc tiÕn xuÊt khÈu . Tr­íc nhu cÇu vÒ th«ng tin th­¬ng m¹i hiÖn nay, cÇn cã tæ chøc n¾m b¾t tËn dông vµ khai th¸c triÖt ®Ó c¸c th«ng tin cña c¸c tæ chøc n­íc ngoµi hiÖn cã t¹i ViÖt Nam phôc vô cho viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i. VÝ dô nh­ lÊy th«ng tin tõ ICE (th­¬ng vô Italya), STDB (Uû ban ph¸t triÓn th­¬ng m¹i Singapore), KOTRA (c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ Hµn Quèc), TDC (héi ®ång ph¸t triÓn th­¬ng m¹i Hång K«ng) AMCHAM (®¹i diÖn v¨n phßng th­¬ng m¹i Mü), TRADEN (Uû ban ph¸t triÓn th­¬ng m¹i Nui Di L©n)... Kinh phÝ hç trî kh«ng chØ chi cho c¸c doanh nghiÖp t×m hiÓu thÞ tr­êng mµ cßn hç trî thªm cho c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i n­íc ngoµi... Yªu cÇu ®Æt ra trong tæ chøc m¹ng l­íi th«ng tin ®Ó xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ ph¶i chän läc, khoa häc, kh¸ch quan vµ hîp lý th«ng tin× míi mang l¹i hiÖu qu¶ cao vµ kh¶ thi cho c¸c doanh nghiÖp. Tr­íc m¾t cÇn hç trî cho mét sè doanh nghiÖp tham gia héi chî quèc tÕ t¹i c¸c n­íc ©u, Mü . Bªn c¹nh viÖc hiÖn ®¹i ho¸, n©ng cao chÊt l­îng hÖ thèng th«ng tin phôc vô c¸c doanh nghiÖp, nhµ n­íc còng cÇn x©y dùng, n©ng cÊp c¸c c¬ së h¹ tÇng. VÒ c¬ b¶n, c¸c ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô ch­a t¸c ®éng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n«ng th«n, miÒn nói ®­îc lµ bao v× hÖ thèng ®õ¬ng x¸, nhµ ga, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, kho tµng cßn ch­a ®­îc c¶i thiÖn. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈuvÉn ph¶i phô thuéc nhiÒu vµo hÖ thèng vËn t¶i chuyªn chë cña n­íc ngoµi, lµm t¨ng ®¸ng kÓ chi phÝ vËn t¶i, n©ng cao gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸, gi¶m søc c¹nh tranh; Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ x©y dùng hÖ th«ng s©n bay, bÕn c¶ng, nhµ ga, c¸c ®éi xe, tµu vËn t¶ivíi ®ñ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïngcho viÖc bèc xÕp, ®o l­¬ngd, kiÓm nghiÖm hµng ho¸ ®¸p øng tiªu chuÈn quèc tÕ. III.gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp: §Ó më réng, ph¸t triÓn kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn cã sù hç trî nhiÒu mÆt tõ phÝa nhµ n­íc. Song nhµ n­íc còng chØ cã chøc n¨ng "bµ ®ì", hç trî ë tÇm vÜ m«. §iÒu quan träng c¬ b¶n lµ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ph¶i tù th©n vËn ®éng, tù b­¬n ch¶i ®Ó tån t¹i, thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra , kh«ng ngõng v­¬n lªn ®Ó ph¸t triÓn æn ®Þnh. V× vËy, nh÷ng gi¶i ph¸p do doanh nghiÖp ®Ò ra ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh cã vai trß tÝch cùc vµ quyÕt ®Þnh nhÊt, ®ång thêi chi phèi t¸c dông vµ hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ n­íc vµ m«i tr­êng kinh doanh. §Ó ph¸t triÓn, n©ng cao néi lùc, søc c¹nh tranh trong giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau ®©y: 1.X©y dùng, thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh ®ång thêi lùa chän ph­¬ng ¸n kinh doanh thÝch hîp: §èi víi c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, vÊn ®Ò chiÕn l­îc kinh doanh gÇn ®©y míi ®­îc quan t©m vµ nghiªn cøu. Cµng tiÕn tíi thêi ®iÓm héi nhËp nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ khu vùc §«ng Nam ¸, vµo WTO trong t­¬ng lai, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cµng thÊy râviÖc ®­a chiÕn l­îc kinh doanh vµo cuéc sèng cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu tÊt yÕu bëi hä nhËn thøc ®­îc r»ng, muèn tån t¹i, ph¸t triÓn ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp c¶ trong vµ ngoµi n­íc th«ng tin× ph¶i sö dông c¸c c«ng cô qu¶n trÞ doanh nghiÖp phï hîp víi m«i tr­êng kinh doanh mµ nã ho¹t ®éng. ChiÕn l­îc kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc kÓ tõ khi x©y dùng ®Õn khi thùc hiÖn, ®¸nh gia, kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh chiÕn l­îc ®­îc x©y dùng trong mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi (tõ 2 cho ®Õn 10 n¨m) vµ lu«n cã t­ t­ëng tiÕn c«ng, quyÕt t©m giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh, chiÕn l­îc kinh doanh gióp doanh nghiÖp nhËn thøc râ môc ®Ých, h­íng ®i cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp n¾m b¾t, tËn dông ®­îc thêi c¬ kinh doanh vµ chñ ®éng t×m gi¶i ph¸p kh¾c phôc v­ît qua khã kh¨n, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp. ViÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh t¹o ra c¨n cø v÷ng ch¾c ®Ó doanh nghiÖp ®Ò ra chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh phï hîp víi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng , t¨ng c­êng vÞ thÕ c¹nh tranh, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh th­¬ng m¹i, mçi doanh nghiÖp cÇn x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh trong ®ã x¸c ®Þnh râ môc tiªu ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh, b¹n hµng vµ thÞ tr­êng, c¸c nguån lùc ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn cho tõng thêi kú. Theo ®ã mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ph¶i nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu cô thÓ cña chiÕn l­îc. Tõ nh÷ng thµng c«ng cña nhiÒu c«ng ty trªn thÕ giíi nh­ Microsoft, Toyota, Sony vµ ViÖt Nam nh­ Petro ViÖt Nam, C«ng ty Kü nghÖ thùc phÈm ViÖt Nam Vifon, C«ng ty DÖt ViÖt Th¾ng cho thÊy c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc nãi riªng muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¸i cã chiÕn l­îc kinh doanh, trong ®ã lîi thÕ c¹nh tranh ph¶i ®­¬c x¸c ®Þnh trong tÊt c¶ c¸c b­íc cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh chiÕn l­îc. Ph¶i ph©n tÝch chÝnh x¸c c¶ vÒ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng m«i tr­êng vÜ m« vµ vi m« nhÊt lµ ph©n tÝch cung cÇu, ¸p løc c¹nh tranh tõ phÝa kh¸ch hµng, ba ®èi thñ dÉn ®Çu, nh÷ng ng­êi cung øng, nh÷ng ®èi thñ tiÒm Èn míi, nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ, nh÷ng chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc trong tõng giai ®o¹n, ®¶m b¶o tÝnh thùc tiÔn cña chiÕn l­îc. §iÒu nµy còng cho thÊy, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn gÊp rót x©y dùng chiÕn l­îc t¨ng tèc, ®æi míi thùc sù toµn diÖn giai ®o¹n n¨m 2000 - 2006. §©y còng lµ dÞp ®Ó c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i tæng thÓ c¸c mÆt hµng, c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp ®Ó chuÈn bÞ héi nhËp. Trªn c¬ së chiÕn l­îc kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ lêi c¸c c©u hái: ph¶i kinh doanh c¸i g×? kinh doanh nh­ thÕ nµo? b¸n cho ai? Nh÷ng chi phÝ dù kiÕn? §ång thêi mçi doanh nghiÖp c¨n cø vµo kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh lùa chän ph­¬ng thøc kinh doanh thÝch hîp, kÕt hîp chuyªn doanh víi kinh doanh tæng hîp, kinh doanh th­¬ng m¹i víi s¶n xuÊt hµng ho¸. Nh­ vËy trong tõng giai ®o¹n, thêi kú cô thÓ, doanh nghiÖp cÇn x©y dùng ph­¬ng ¸n kinh doanh ®Ó ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ c¹nh tranh. CÇn x¸c ®Þnhlîi thÕ c¹nh tranh trung t©m cña doanh nghiÖp, nh÷ng viÖc nµo cã thÓ ®¹t ®­îc tèi ­u th× tËp trung x©y dùng ph­¬ng ¸n kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn ­u thÕ ®ã. Mét ph­¬ng ¸n kinh doanh trªn c¬ së phèi hîp tèt c¸c yÕu tè cña m«i tr­êng bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp, ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu thÞ tr­êng sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ cao cho doanh nghiÖp. Nh­ vËy ph­¬ng ¸n kinh doanh sÏ ®Þnh h­íng c¸c ho¹t ®éng t¹o ra lîi nhuËn vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Þnh cña doanh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. 2. C¸c gi¶i ph¸p cho ®Çu vµo: Trong ho¹t ®éng kinh doanh, nÕu cã ®­îc yÕu tè ®Çu vµo : th«ng tin, nguån vèn, nguån vËt chÊt hµng ho¸, nguån lao ®éng... tèt, ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin× ho¹t ®éng ®Çu ra sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh thuËn lîi, n©ng cao ®­îc chÊt l­îng ®Çu vµo, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc sÏ cã c¬ héi thu lîi nhuËn nhê t¨ng doanh thu, gi¶m chi phÝ, tõ ®ã t¸i ®Çu t­ më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc bao gåm: 2.1. N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thu thËp vµ xö lý th«ng tin : C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc nªn tiÕn hµnh cô thÓ viÖc thu thËp th«ng tin thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶, th«ng tin vÒ ®èi thñ c¹nh tranh vµ c¸c th«ng tin cã liªn quan trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp, th«ng tin ng¾n h¹n còng nh­ dµi h¹n, ®Æc biÖt lµ tæ chøc thu thËp th«ng tin ph¶n håi. Doanh nghiÖp nªn tiÕn hµnh thu thËp ý kiÕn kh¸ch hµng, tæ chøc héi nghÞ kh¸ch hµng ®Þnh kú ®Ó x¸c ®Þnh ®óng vµ chÝnh x¸c c¸c xu h­íng thay ®æi nhu cÇu, thÞ hiÕu. CÇn t×m ra nh÷ng th«ng tin gi¶i ®¸p nh÷ng c©u hái vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, chó träng vµo nh÷ng thÞ tr­êng cã xu h­íng më, ®ang kú t¨ng tr­ëng. VÊn ®Ò nghiªn cøu ®èi thñ c¹nh tranh ph¶i ®­îc quan t©m h¬n n÷a bëi hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¹nh tranh vµ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Do vËy, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc kh«ng thÓ kh«ng nghiªn cøu ®èi thñ c¹nh tranh, biÕt lîi dông ®iÓm yÕu cña hä vµ khuyÕch ®¹i ®iÓm m¹nh cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc còng ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu hµng ho¸, nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng hµng ho¸, nghiªn cøu chÊt l­îng hµng ho¸, n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸, mÉu m· bao b× kÌm theo. Khi ®· cã t­ liÖu vÒ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp cÇn xem xÐt ph©n tÝch xem hµng ho¸ cña m×nh cã phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng hay kh«ng. NÕu hµng ho¸ ®ã ®· phï hîp råi th× cÇn n©ng cao chÊt l­îng lªn th«ng qua lùa chän nhµ s¶n xuÊt, nÕu ch­a phï hîp th× nhÊt thiÕt ph¶i ®æi míi hµng ho¸. Nghiªn cøu gi¸ c¶ còng cã ý nghÜa quan träng gióp nhµ kinh doanh g¾n kÕt doanh nghiÖp víi thÞ tr­êng. Qua nhiÒu gi¸ c¶ cña c¸c thÞ tr­êng hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp kinh doanh, quan hÖ tû gi¸ gi÷a c¸c lo¹i hµng ho¸, c¸c vïng gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam vµ thÕ giíi sÏ gióp doanh nghiÖp rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt khi ®Þnh gi¸ hµng ho¸ sao cho doanh nghiÖp võa b¸n ®­îc hµng võa thu ®­îc lîi nhuËn cao. C¸c doanh nghiÖp cÇn chÊn chØnh vµ t¨ng c­êng hÖ thèng th«ng tin trong doanh nghiÖp, t¨ng c­êng kØ luËt b¸o c¸o th«ng tin tõ d­íi lªn. §ång thêi ph¶i ®Çu t­ vi tÝnh ho¸ hÖ thèng th«ng tin, lËp ng©n quü riªng cho ho¹t ®éng thu thËp vµ xö lý th«ng tin. 2.2. Gi¶i ph¸p vÒ vèn: Trªn c¬ së ph­¬ng ¸n kinh doanh ®· chän, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn lùa chän vµ sö dông hîp lý c¸c nguån vèn. Ngoµi nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp, bÊt kú mét doanh nghiÖp quèc doanh nµo còng cÇn huy ®éng nh÷ng nguån vèn bæ sung nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh vµ më réng qui m« hoÆc ®Çu t­ chiÒu s©u. c¸c nguån vèn bao gåm: nguån vèn doanh nghiÖp tù bæ sung, vay ng©n hµng, vay ®èi t­îng bªn ngoµi, ph¸t hµnh cæ phiÕu, cæ phÇn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n, liªn doanh... C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Èy nhanh viÖc cæ phÇn ho¸ th«ng qua ®ã huy ®éng ®a d¹ng c¸c nguån vèn, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nhÊt lµ víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Ó thu hót còng nh­ tiÕp thu ®­îc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý cña hä. ViÖc lùa chän nguån vèn nµo vµo ®Çu t­ ho¹t ®éng kinh doanh lµ rÊt quan träng cÇn ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c hiÖu qu¶ kinh tÕ. NÕu ®Çu t­ chiÒu s©u hoÆc më réng qui m« kinh doanh th× tr­íc hÕt cÇn huy ®éng nguån vèn doanh nghiÖp tù bæ sung th× lîi nhuËn ®Ó l¹i, lÊy tõ quÜ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh , phÇn cßn l¹i vay tÝn dông Nhµ n­íc , vay ng©n hµng, liªn doanh... nhu cÇu cÇn bæ sung vèn l­u ®éng tr­íc hÕt doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông linh ho¹t c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi cña c¸c qui theo c¸c môc ®Ých ®· ®Þnh nh­ng ch­a sö dông, lîi nhuËn ®Ó l¹i, c¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i thu nh­ng ch­a ®Õn kú h¹n... C¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu sö dông vèn cè ®Þnh - phÇn vèn l©u nay bÞ bá phÝ ch­a sö dông ®Õn, vµ nghiªn cøu c¬ chÕ sö dông vèn ®¶m b¶o kh©u dù tr÷ trong l­u th«ng. Sau ®ã cã thÓ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc nªn chó träng më réng vµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®¹i lý cho c¸c doanh nghiÖp trªn kh¾p c¶ n­íc: Thµnh thÞ - n«ng th«n - miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng mua ®i b¸n l¹i nhiÒu lÇn dÉn ®Õn t¨ng gi¸, võa tiÕt kiÖm d­îc vèn l­u ®éng øng tr­íc, t¨ng nhanh ®­îc vßng quay cña vèn. 2.3. T¨ng c­êng liªn kÕt kinh tÕ : + §Ó c¹nh tranh , ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, c¸c doanh nghiÖp ®Òu liªn kÕt víi nhau d­íi h×nh thøc "hiÖp héi" - lµ mét h×nh thøc liªn kÕt däc theo ngµnh bao gåm c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ tiªu thô theo ngµnh ®ã. Liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i cã t¸c dông thiÕt thùc ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp . Dï d­íi h×ng thøc liªn kÕt nµo th× kÕt qu¶ chung ®Òu lµ cã sù æn ®Þnh cña "®Çu vµo"®ång thêi l¹i khai th«ng ®­îc "®Çu ra" mét c¸ch nhanh chãng. Liªn kÕt gi÷a nhµ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i ®· xo¸ ®i hiÖn t­îng tranh mua, tranh b¸n lµm ®éi gi¸ lªn møc kh«ng ®¸ng cã trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ lµm d×m gi¸ ë thÞ tr­êng ngoµi n­íc, ®ång thêi lµm cho nhµ s¶n xuÊt ngµy cµng ®¸p øng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng trong vµ ngoµi n­íc .V× ®©y lµ h×nh thøc quan träng gióp c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc t¹o ®­îc nguån hµng còng nh­ nguån tiªu thô æn ®Þnh, n©ng cao ®­îc uy tÝn kinh doanh . §©y lµ h­íng chuyÓn tõ chuyªn m«n ho¸ kinh doanh th­¬ng m¹i cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc sang kinh doanh th­¬ng m¹i vµ khai th¸c chÕ biÕn s¶n phÈm, hay t¹o ®iÒu kiÖn s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc vµo c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thµnh c¸c tæng c«ng ty hiÖn nay. +C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc còng cã thÓ t¹o mèi liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp qui m« nhá h¬n cïng ngµnh hµng kinh doanh ®Ó ®¶m b¶o sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , x©y dùng mét m¹ng l­íi l­u th«ng hµng ho¸ cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹ocña kinh tÕ nhµ n­íc . Trong mèi liªn kÕt nµy, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn chó träng kÕt hîp víi hîp t¸c x· th­¬ng m¹i ®Ó t¹o nguån thu mua nh÷ng hµng n«ng l©m, hµng thñ c«ng mü nghÖ ®¶m b¶o chi phèi b¸n bu«n, n©ng cao tû lÖ b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng , ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng n«ng th«n, miÒn nói n¬i cßn rÊt thiÕu hµng. C¸c doanh nghiÖp cÇn coi x©y dùng hÖ thèng ®¹i lý mua b¸n lµ ph­¬ng thøc quan träng ®Ó më réng thÞ tr­êng. Tõ ®ã ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i. +Víi ®iÒu kiÖn cã ®ñ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ qu¶n lý hiÖn ®¹i, ®éi ngò c¸n bé ®iÒu hµnh ®ñ n¨ng lùc vµ cã tr×nh ®é cao th× c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cã thÓ chuyÓn tõ h×nh thøc liªn kÕt ngµnh däc thµnh nh÷ng tËp ®oµn ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ho¹t ®éng theo h­íng lªn kÕt c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµo trong tËp ®oµn, cïng nhau hïn vèn thµnh lËp c«ng ty tµi chÝnh ®Çu t­, tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ më réng vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh th«ng qua tiÒm lùc phèi hîp cña c¶ tËp ®oµn vµ sù ph¸t triÓn cña tËp ®oµn. 2.4. Kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn: + §éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp lu«n cã ¶nh h­ëng lín ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChÝnh hä lµ ng­êi ®­a ra vµ thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. Mét ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn lµnh nghÒ, lu«n häc hái, cã nç lùc, cã nhiÖt t×nh cao trong doanh nghiÖp lµ sù b¶o ®¶m cho sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. + Trong doanh nghiÖp, nhµ qu¶n trÞ ph¶i thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: tõ x©y dùng môc tiªu , chiÕn l­îc , tæ chøc c¸c nguån lùc doanh nghiÖp , x©y dùng bé m¸y qu¶n lý, t¸c nghiÖp, ®Õn bè trÝ sö dông nh©n sù, ®«n ®èc thóc ®Èy kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng, ngoµi ra nhµ qu¶n trÞ cßn nghiªn cøu c¸c yÕu tè m«i tr­êng, theo dâi, dù b¸o c¸c biÕn ®éng, thay ®æi cã thÓ, nh»m h¹n chÕ nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nguyªn nh©n cña nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh yÕu kÐm vµ thua lç chñ yÕu lµ do h¹n chÕ trong tr×nh ®é cña nhµ qu¶n lý. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp tham gia c¸c kho¸ häc ®µo t¹o vµ båi d­ìng kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh hiÖn ®¹i. Nhµ qu¶n lý cÇn kh«ng ngõng häc hái, tiÕp thu kinh nghiÖm cña c¸c doanh nghiÖp qu¶n lý thµnh c«ng c¶ trong vµ ngoµi n­íc, ®ång thêi ph¶i tu d­ìng phÈm chÊt chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c phÈm chÊt cÇn cã cña ng­êi c¸n bé qu¶n lý trong thêi kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c nhµ qun¶ lý cÇn ph¶i trau dåi n¨ng lùc tr×nh ®é, tÇm hiÓu biÕt vÒ th«ng lÖ quèc tÕ, vÒ tr×nh ®é kü thuËt, vÒ ngo¹i ng÷, chuyªn m«n nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c. + §èi víi ng­êi lao ®éng, lµ thµnh phÇn trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt kinh doanh nªn hä trùc tiÕp lµm ra cña c¶i, kÕt qu¶ kinh doanh cho doanh nghiÖp . Do vËy ph¶i th­êng xuyªn t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é, ®­a ra nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, kÝch thÝch tinh thÇn s¸ng t¹o vµ tÝch cùc trong c«ng viÖc b»ng c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch vËt ch¸at vµ tinh thÇn, x©y dùng bÇu kh«ng khÝ trong lao ®éng ®Ó g¾n bã ng­êi lao ®éng víi doanh nghiÖp. + Trong ®éi ngò ng­êi lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn ®Æc biÖt chó ý huÊn luyÖnlùc l­îng b¸n hµng. §©y lµ c«ng t¸c cã hiÖu qu¶ tøc thêi mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh trong thêi gian sím nhÊt. Tuú theo doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ cã tÝnh phøc t¹p hay gi¶n ®¬n viÖc huÊn luyÖn b¸n hµng dµi hay ng¾n. Ch¼ng h¹n nh­ c«ng ty IBM chØ ®Ò nh÷ng ng­êi míi tuyÓn lµm viÖc ®éc lËp sau 2 n¨m huÊn luyÖn vµ tËp sù. Mçi n¨m c«ng ty cßn dµnh 15% thêi gian ®Ó huÊn luyÖn bæ sung. Nh÷ng ng­êi b¸n hµng l©u n¨m vÉn ph¶i ®­îc cËp nhËt th«ng tin míi nhÊt vÒ s¶n phÈm , c¸c chÝnh s¸ch cña c«ng ty, c¸c biÖn ph¸p ®èi phã cña doanh nghiÖp víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ... th«ng qua c¸c cuéc häp tæng kÕt tõng kú hoÆc th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n, hay do gi¸m ®èc kinh doanh trùc tiÕp phæ biÕn. C¸c nh©n viªn míi ®­îc tuyÓn chän ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh huÊn luyÖn vÒ nghiÖp vô chµo b¸n hµng cña doanh nghiÖp theo mét néi dung ®­îc chuÈn bÞ nghiªm tóc bëi c¸c gi¸m ®èc kinh doanh. Nh÷ng viÖc nµy dï tiªu tèn nhiÒu thêi gian vµ kinh phÝ nh­ng cã hiÖu qu¶ l©u dµi n©ng cao néi lùc doanh nghiÖp vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp trong t­¬ng lai. 3.§æi míi qu¶n lý kinh doanh: 3.1. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh doanh míi: ViÖc ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh doanh míi lµ nh»m n©ng cao doanh thu , tËn dông khai th¸c c¸c c¬ héi vµ nguån lùc s½n cã trong kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cã thÓ ph¸t triÓn kinh doanh trong lÜnh vùc cho thuª nh÷ng thiÕt bÞ ch­a sö dông hÕt c«ng suÊt, ch­a hÕt thêi gian khÊu hao, cung cÊp c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c hoÆc cã thÓ cung cÊp c¸c thiÕt bÞ t­ vÊn ngµnh hµng vµ vÒ c¸c ®èi t¸c quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu v« h×nh b»ng c¸ch ph¸t triÓn c¸c dÞch vô quèc tÕ cã thu ngo¹i tÖ nh­ t¸i xuÊt c¸c s¶n phÈm n­íc ngoµi, thùc hiÖn c¸c dÞch vô kho vËn, cung cÊp th«ng tin vµ qu¶ng c¸o cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. 3.2. Tæ chøc vµ qu¶n lý tèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh : Tæ chøc vµ qu¶n lý tèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanhlµ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ®· ®­îc vËn hµnh th«ng suèt ®Òu ®Æn , nhÞp nhµng gi÷a c¸c kh©u ký hîp ®ång mua vµo, thanh to¸n, dù tr÷ tiªu thô... ®¶m b¶o ¨n khíp chÆt chÏ gi­· c¸c bé phËn trong néi bé doanh nghiÖp, nh»m s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt l­îng tèt, ®Èy m¹nh tiªu thô hµng ho¸. C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m h¹n chÕ tèi ®a t×nh tr¹ng ø ®éng vËt t­ hµng ho¸, s¶n phÈm kÐm chÊt l­îng kh«ng phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, g©y l·ng phÝ vµ lµm chËm tèc ®é lu©n chuyÓn cña vèn. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý tõng yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ tæ chøc tèt c«ng t¸c kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch kinh doanh. + Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh, vèn cè ®Þnh: N©ng cao hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n cè ®Þnh, sö dông triÖt ®Ó diÖn tÝch s¶n xuÊt kinh doanh. Sö lý røt ®iÓm c¸c tµi s¶n kh«ng dïng, h­ háng thanh lý nh»m thu håi vèn cè ®Þnh ch­a sö dông vµo lu©n chuyÓn, bæ sung thªm vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. X©y dùng vµ chÊp hµnh tèt c¸c néi qui, quy chÕ sö dông, b¶o d­ìng söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, x©y dùng c¸c chÕ ®é th­ëng ph¹t nghiªm minh nh»m n©ng cao tr¸ch nhiÖm v©t chÊt trong viÖc sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. Th­êng xuyªn quan t©m ®Õn viÖc b¶o toµn vèn cè ®Þnh, qu¶n lý chÆt chÏ tµi s¶n cè ®Þnh vÒ mÆt hiÖn vËt kh«ng ®æ n¸t h­ háng. Tµi s¶n cè ®Þnh tr­íc thêi h¹n khÊu hao, hµng n¨m ph¶i lËp kÕ ho¹ch khÊu hao theo tû lÖ cña Nhµ n­íc qui ®Þnh vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh khi cã tr­ît gi¸ ®Ó tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸. + Qu¶n lý vèn l­u ®éng: Trong mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th× vèn l­u ®éng chiÕm tû lÖ kh¸ lín (70 - 80%) trong tµi s¶n cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng phô thuéc vµo viÖc sö dông tiÕt kiÖm vµ t¨ng nhanh tèc ®é quay vßng cña vèn l­u ®éng. Do vËy doanh nghiÖp cÇn t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n l­u ®éng, vèn l­u ®éng. X¸c ®Þnh vèn l­u ®éng cÇn thiÕt cho tõng kú s¶n xuÊt kinh doanh nh»m huy ®éng hîp lý c¸c nguån vèn bæ sung. NÕu x¸c ®Þnh kh«ng ®óng nhu cÇu sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hoÆc lµ thiÕu vèn lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh bÞ ngõng trÖ hoÆc lµ huy ®éng thõa vèn dÉn ®Õn l·ng phÝ vµ lµm chËm tèc ®é l­u chuyÓn vèn. Tæ chøc tèt qu¸ tr×nh lao ®éng, t¨ng c­êng kû luËt vµ c¸c qui ®Þnh kiÓm tra, kiÓm nghiÖm s¶n phÈm b»ng c¸c h×nh thøc vËt chÊt th«ng qua tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng ®éng viªn c¸n bé, c«ng nh©n viªn, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn l­¬ng. + X©y dùng tèt mèi quan hÖ víi b¹n hµng nh»m cñng cè uy tÝn trªn th­¬ng tr­êng. Tæ chøc tèt qu¸ tr×nh thanh to¸n vµ gi¶m c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n ch­a ®ßi ®­îc, tr¸nh t×nh tr¹ng c«ng nî d©y d­a, kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. + Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ : Qua c¸c sè liÖu, tµi liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh, doanh nghiÖp th­êng xuyªn n¾m ®­îc vèn hiÖn cã c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt, nguån h×nh thµnh vµ c¶ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m trong kú, h×nh thµnh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n,... nhê ®ã c¸c doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®óng ®¾n xö lý kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh nh»m b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi. V× vËy, Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tèt ë doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng nh»m t¨ng c­êng qu¶n lý ®iÒu tra, kiÓm so¸t qu¸ tr×nh kinh doanh sö dông c¸c lo¹i vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, hÖ thèng kÕ to¸n lµ hÖ thèng th«ng tin thùc hiÖn c¸c sè liÖu kÕt to¸n, tù nã ch­a thÓ chØ ra c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó t¨ng c­êng qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, ®Þnh kú c¸c doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, ®¸nh gi¸ tõng chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh trong kú. Tõ ®ã t×m ra c¸c nguyªn nh©n vµ cã c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi. 3.3.HiÖn ®¹i ho¸ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ v¨n minh th­¬ng nghiÖp: Trong ®iÒu kiÖn bïng næ cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn nay, viÖc m¹nh d¹n ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý b¸n hµng sÏ t¹o ra mét lîi thÕ so s¸nh cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. HiÖn ®¹i ho¸ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, b¾t ®Çu tõ viÖc x©y dùng c¸c m« h×nh kinh doanh hiÖn ®¹i ph¶i ®­îc ®Æt ra nh­ mét yªu cÇu thùc tiÔnnh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §iÒu ®ã còng gióp cho c¸c doanh nghiÖp b¶o ®¶m ®­îc søc ph¸t triÓn khi mét bé phËn d©n c­ ®ang giÇu lªn tham gia vµo thÞ tr­êng víi nhu cÇu vÒ hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao h¬n. Kinh doanh th­¬ng m¹i hiÖn ®¹i kh«ng chØ thÓ hiÖn ë c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¸c cöa hµng b¸n hµng tù chän, c¸c siªu thÞ lín nhá, c¸c trung t©m th­¬ng m¹i... mµ chñ yÕu thÓ hiÖn ë c«ng nghÖ qu¶n lý, ph­¬ng thøc kinh doanh, tÝnh hiÖn ®¹i v¨n minh cña hµng ho¸. Tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cÇn ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ hoµn thiÖn s¶n phÈm, gi¶m tiªu hao nguyªn vËt liÖu, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¹o ra s¶n phÈm míi hîp thÞ hiÕu vµ chÊt l­îng cao theo tiªu chuÈn trong n­íc vµ quèc tÕ (ISO-9000, ISO- 9002). H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp cÇn n©ng cao tr×nh ®ä v¨n minh th­¬ng m¹i, thÓ hiÖn ë phong c¸ch giao tiÕp ®Ó mêi gäi, chiÒu lßng kh¸ch hµng, gi÷ ch÷ tÝn ®Ó lµm ¨n l©u dµi, thùc hiÖn c¸c dÞch vô kh¸ch hµng tr­íc, trong vµ sau khi b¸n hµng. C¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i, chµo hµng t¹i nhµ, biÕu tr­íc cho sö dông råi míi mua sau, b¸n hµng kÌm quµ tÆng nhá, t¨ng khèi l­îng mµ kh«ng t¨ng gi¸ b¸n, quay sè më th­ëng trong mét ®ît b¸n hµng khuyÕn m·i... lµ nh÷ng thñ thuËt cña ng­êi b¸n hµng, hay nãi c¸ch kh¸c lµ nh÷ng nghÖ thuËt tiÕp thÞ còng lµ mét khÝa c¹nh cña v¨n minh th­¬ng m¹i. ViÖc khai th¸c c¸c dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng hiÖn nay më ra nh÷ng c¬ héi lín cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. Cã thÓ nhiÒu doanh nghiÖp cïng kinh doanh mét lo¹i s¶n phÈm thËm chÝ cïng mét nh·n hiÖu cña cïng mét c¬ së s¶n xuÊt th× phÇn dÞch vô kh¸ch hµng sÏ lµ phÇn riªng cã do doanh nghiÖp th­¬ng m¹i t¹o ra, mang mét b¶n s¾c riªng. NÕu tæ chøc c¸c dÞch vô tèi ­u, ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng tèt h¬n ®èi thñ c¹nh tranh sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ cña mÆt hµng, ®ång thêi dÔ dµng thay ®æi c¸c dÞch vô theo nhu cÇu lµm n©ng cao kh¶ n¨ng c¬ b¶n cña c¹nh tranh vµ t¹o lËp uy tÝn cho doanh nghiÖp. Mét sè doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ®· v­¬n lªn cung cÊp c¸c dÞch vô l¾p ®Æt, h­íng dÉn sö dông, giao hµng tin cËy, dÞch vô tÝn dông... nh­ng míi chØ mang tÝnh chÊt gi¶i quyÕt t×nh thÕ theo sù ®ßi hëi cña nhu cÇu thÞ tr­êng, gi¸ c¶ dÞch vô cßn cao ch­a mang tÝnh c¹nh tranh. V× vËy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i thiÕt kÕ qu¸ tr×nh dÞch vô, qui ®Þnh néi dung dÞch vô sao cho tèi ­u nhÊt, ®ång thêi th­êng xuyªn thÈm ®Þnh møc ®é phï hîp cña dÞch vô so víi nhu cÇu vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña qu¸ tr×nh dÞch vô, gi¶m bít chi phÝ, duy tr× nh÷ng dÞch vô tèi ­u nhÊt phôc vô nhu cÇu thÞ tr­êng. KÕt luËn Trong qu¸ tr×nh chuyÕn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cÇn kh¼ng ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, Trong lÜnh vùc ph©n phèi l­u th«ng cßn ph¶i kÓ ®Õn vai trß to lín cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. NhËn thøc râ tÇm quan träng cña th­¬ng nghiÖp, NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII ®· chØ râ : "Ph¸t triÓn th­¬ng nghiÖp ®Èy l­u th«ng hµng ho¸ th«ng suèt dÔ dµng trong c¶ n­íc, nhÊt lµ vïng n«ng th«n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Th­¬ng nghiÖp quèc doanh ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh hµng thiÕt yÕu ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, tr­íc hÕt lµ ë ®Þa bµn cßn bá trèng, n¾m b¸n bu«n chi phèi b¸n lÎ. Tõng b­íc tæ chøc hîp t¸c x· mua b¸n vµ m¹ng l­íi ®¹i lý ®Ó cïng th­¬ng nghiÖp quèc doanh ®ñ søc ng¨n gi÷ nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng, æn ®Þnh thÞ tr­êng gi¸ c¶..." §Ó thùc hiÖn ®­îc t­ t­ëng chØ ®¹o ®ã, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cµng cÇn thiÕt ph¶i më réng ph¸t triÓn kinh doanh, coi ®©y lµ yÕu tè sèng cßn cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Thêi gian qua, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ®· kh«ng ngõng c¶i tiÕn ph­¬ng thøc kinh doanh, më réng m¹ng l­íi kinh doanh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô... Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cßn béc lé nhiÒu bÊt cËp, khã kh¨n vÒ vèn, qu¶n lý sö dông vèn, vÊn ®Ò c¹nh tranh, vÊn ®Ò ®éi ngò c¸n bé vµ lao ®éng ... §iÒu nµy ®Æt ra mét yªu cÇu cÊp b¸ch cho nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« còng nh­ c¸c c¸n bé cÊp doanh nghiÖp lµm thÕ nµo ®Ó më réng, ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. Trªn ®©y lµ mét sè ®Ò xuÊt vÒ c¸c gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n t«i cßn cã sù h­íng dÉn, gióp ®ì tËn t×nh cña PGS - TS §Æng §×nh §µo. Hy väng nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt trong ®Ò tµi sÏ cã gi¸ trÞ thùc tiÔn gióp c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh vµ h­íng t¬Ý môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trong ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm, ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Do vËy, t«i rÊt mong cã sù c¶m th«ng vµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quÝ b¸u ®Ó t«i cã thÓ hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò tµi còng nh­ sù hiÓu biÕt cña m×nh./. tµi liÖu tham kh¶o 1.Gi¸o tr×nh kinh tÕ th­¬ng m¹i - tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. 2. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i - tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. 3. Gi¸o tr×nh CÈm nang th­¬ng m¹i dÞch vô - tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. 4. NghÞ quyÕt 12/ BCT kho¸ VII. 5. B¸o c¸o tæng kÕt n¨m 1998 - Bé th­¬ng m¹i . 6. T¹p chÝ th­¬ng m¹i c¸c n¨m 1996, 1997, 1998, 1999. 7. T¹p chÝ Kinh tÕ dù b¸o c¸c n¨m 1998, 1999. 8.T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn c¸c n¨m 1998, 1999 9. C¸c t¹p chÝ kh¸c Môc lôc Lêi më ®Çu ______________________________________________________1 Ch­¬ng I C¬ së lý luËn chung vÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i I. b¶n chÊt cña kinh doanh th­¬ng m¹i 1.B¶n chÊt kinh doanh th­¬ng m¹i ____________________________________3 2.Néi dung cña kinh doanh th­¬ng m¹i_________________________________4 II. Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc vµ vai trß, chøc n¨ng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc 1. Kh¸i niÖm vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc____________________9 2. Vai trß cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ ________10 3.chøc n¨ng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ____________________13 III.ý nghÜa vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc_____________15 Ch­¬ng II thùc tr¹ng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay I.Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc 1.Tæng quan vÒ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i n­íc ta hiÖn nay__________________17 2.Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc______18 II. Nh÷ng nguyªn nh©n vµ kinh nghiÖm rót ra tõ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc 1.Nh÷ng nguyªn nh©n rót ra ________________________________________29 2.Mét sè kinh nghiÖm b­íc ®Çu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc ______________________________31 Ch­¬ng III Mét sè biÖn ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc I. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc 1. Môc tiªu ®æi míi vµ ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc______33 2. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc_____________33 II. Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n tõ m«i tr­êng kinh doanh 1. TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch, s¾p sÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc_______________________________________________35 2. TiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch qu¶n lý Nhµ n­íc ®i ®«i víi n©ng cao quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc_________________37 3. T¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc_________39 III.gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp 1.X©y dùng, thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh ®ång thêi lùa chän ph­¬ng ¸n kinh doanh thÝch hîp _____________________________________43 2. C¸c gi¶i ph¸p cho ®Çu vµo ________________________________________45 3.§æi míi qu¶n lý kinh doanh _______________________________________49 KÕt luËn _______________________________________________________53 Tµi liÖu tham kh¶o _____________________________________________54