Nghiên cứu đánh giá hiện trạng các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) phát thải ở các ngành sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tại khu vực TP Hồ Chí Minh
Mục Lục .ooo Nhiệm vụ đồ án tốt nghiệp lời cảm ơn Mục lục Danh mục cc chữ viết tắt Danh mục cc bảng Danh mục cc hình vẽ, đồ thị Chương 1 Mở đầu 1.1. giới thiệu về đề ti 1 1.2. mục đích của đề ti 2 1.3. nội dung . 3 1.4. đối tượng v phạm vi nghin cứu . 3 1.1.1. đối tượng nghin cứu 4 1.1.2. phạm vi nghin cứu . 4 1.5. phương php nghin cứu 4 Chương 2 Tổng quan về chất thải nguy hại v chất ô nhiễm hữu cơ bền 2.1. tổng quan về chất thải nguy hại 5 2.1.1. định nghĩa chất thải nguy hại . 5 2.1.2. nguồn gốc pht sinh chất thải nguy hại . 5 2.1.3. phn loại chất thải nguy hại . 5 2.1.4. anh hưởng của chất thải nguy hại đối với sinh vật 11 2.2. tổng quan về cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền 11 2.2.1. khi niệm về cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền . 11 2.2.2. nguồn gốc pht sinh hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền 13 2.2.3. phn loại cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền . 14 2.2.4. tính chất của cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền . 16 2.3. con đường vận chuyển v ảnh hưởng của cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền đối với mơi trường v con người 16 2.3.1. con đường vận chuyển của cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền trong cơ thể người v mơi trường 16 2.3.2. sự hấp thụ, tồn lưu, biến đổi v chuyển hố cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền trong cơ thể người v mơi trường 17 2.3.3. anh hưởng của cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền đối với con người v mơi trường 21 2.4. tình hình nghin cứu cc hợp chất cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền ở nước ta hiện nay 24 Chương 3 Hiện trạng ngành sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tại tp.hcm 3.1. giới thiệu về thuốc bảo vệ thực vật 26 3.1.1. khi niệm 26 3.1.2. cc dạng thuốc bảo vệ thực vật 26 3.1.3. tính độc . 27 3.1.4. danh mục cc loại thuốc bảo vệ thực vật cấm sử dụng trong nơng nghiệp 27 3.1.5. anh hưởng của thuốc bảo vệ thực vật đến mơi trường . 29 3.2. hiện trạng sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tại thnh phố hồ chí minh 35 3.2.1. giới thiệu chung 35 3.2.2. một số doanh nghiệp sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tiu biểu ở tp.hcm . 43 3.3. tổng hợp một số nhận xt về quy trình sản xuất v cc loại nguyn liệu, hoạt chất sử dụng 63 3.3.1. nhận xt về quy trình cơng nghệ sản xuất . 63 3.3.2. nhận xt về nguồn nguyen liệu, hoạt chất sử dụng . 63 3.4. tổng hợp một số nhận xt về qu trình pht thải - quản lý – xử lý cc loại chất thải từ việc sản xuất cc hĩa chất bảo vệ thực vật . 64 3.4.1.nhận xt về qu trình pht thải 64 3.4.2. nhận xt về vấn đề quản lý chất thải 65 3.4.3.nhận xt về vấn đề xử lý 66 Chương 4 Đánh giá hiện trạng pht sinh v tích lũy cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền pht thải từ ngnh sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tại tp.hcm 4.1. hiện trạng pht sinh 68 4.1.1. đnh gi chung . 68 4.1.2. phn tích khả năng pht sinh dioxin v furan trong quá trình sản xuất thuốc bảo vệ thực vật 71 4.2. hiện trạng tích lũy . 75 4.2.1. đnh gi chung . 75 4.2 2. hiện trạng tích lũy của một số chất điển hình . 79 Chương 5 đề xuất cc giải php quản lý khả thi nhằm giảm thiểu sự pht thải của cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền từ ngnh sản xuất thuốc bảo vệ thực vật 5.1. những khĩ khăn trong việc kiểm sốt cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền pht thải từ ngnh sản xuất thuốc bảo vệ thực vật . 85 5.2. cc giải php quản lý nhằm giảm thiểu sự pht tn cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền vo mơi trường trong qu trình sản xuất thuốc bảo vệ thực vật . 87 5.2.1. cc giải php cơng nghệ 87 5.2.2. cc giải php quản lý chất thải 88 5.2.3. cc giải php nng cao nhận thức . 91 5.3. cc giải php quản lý nhằm giảm thiểu sự pht tn cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền vo mơi trường trong qu trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật . 92 5.3.1. đối với cc nh quản lý 92 5.3.2. đối với người sử dụng 93 kết luận – kiến nghị kết luận . 96 kiến nghị . 97 ti liệu tham khảo phụ lục phụ lục phụ lục 1. một số nguyn liệu – hoạt chất cĩ chứa clo được sử dụng trong cc doanh nghiệp sản xuất thuốc bvtv tại tp.hcm p1 phụ lục 2. những hĩa chất thay thế cho những hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền nu ra trong quyết định 18/32 của hội đồng quản lý unep về cc hợp chất ơ nhiễm hữu cơ bền . p8 phụ lục 2.1. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho aldrin . p8 phụ lục 2.2. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho chlordane p9 phụ lục 2.3. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho ddt p9 phụ lục 2.4. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho dieldrin . p10 phụ lục 2.5. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho endrin p10 phụ lục 2.6. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho heptachlor p11 phụ lục 2.7. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho aldrin . p11 phụ lục 2.8. ví dụ về những hĩa chất thay thế trn lý thuyết cho hcb . p12 phụ lục 2.9. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho mirex p12 phụ lục 2.10. ví dụ về những hĩa chất thay thế cho toxaphene . p13 phụ lục 3. một số hình ảnh về chất thải nguy hại từ ngnh sản xuất thuốc bảo vệ thực vật p14 hình 1. dn nhn chất thải nguy hại trước khi lưu trữ . p14 hình 2. lưu thng, can chứa hĩa chất sau khi đ sử dụng hết p14 hình 3. lưu trữ chất thải nguy hại trong cơng ty p15 hình 4. chai lọ hư, vỡ được đĩng gĩi vo bao nilon v thng carton p15 phụ lục 4. phiếu điều tra một số cơ sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tại thnh phố hồ chí minh. p15
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Nghiên cứu đánh giá hiện trạng các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) phát thải ở các ngành sản xuất thuốc bảo vệ thực vật tại khu vực TP Hồ Chí Minh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
c nguyeân lieäu vaø hoaït chaát coù chöùa Clo naøy, cho neân söï phaùt thaûi caùc hôïp chaát nhoùm POPs ra moâi tröôøng töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát laø chöa nhieàu. Haàu heát caùc hôïp chaát POPs phaùt sinh töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát laø do buïi, hôi hoùa chaát boác leân trong quaù trình sang chai, ñoùng goùi.
Baûng22. Khoái löôïng moät soá hoaït chaát chöùa Clo ñöôïc söû duïng
trong caùc doanh nghieäp SX TBVTV.
Teân hoaït chaát
Cty Vieät Thaéng
Cty Thanh Sôn Hoùa Noâng
Chlopyryphot ethyl 40%
4.2 t/thaùng
15 t/thaùng
Acetochlor 50%
12.5 t/thaùng
Butachlor 60%
10 t/thaùng
Pretilachlor 30%
7 t/thaùng
Chorothalonil 500g/lít
8 t/thaùng
2,4D
7.3t/thaùng
Fenoxaprop-p-ethyl
65kg/thaùng
Tryclophon 90%
16.7t/thaùng
(Nguoàn: Khaûo saùt thöïc te,á 2007).
Hieän nay, coù khaù nhieàu caùc cô sôû saûn xuaát TBVTV ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn Tp.HCM. Ña phaàn caùc cô sôû saûn xuaát naøy ñeàu xaû thaûi tröïc tieáp vaøo keânh, möông, soâng, hoà… maø chöa qua xöû lyù daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm nghieâm troïng MT nöôùc. Nhieàu chæ tieâu nhö chaát höõu cô, BOD5, COD, NH4, N, P… cao hôn tieâu chuaån cho pheùp, haøm löôïng caùc chaát höõu cô, chaát dinh döôõng, kim loaïi naëng, vi sinh, hoaù chaát BVTV ôû moät soá nôi vöôït tieâu chuaån cho pheùp 2-5 laàn. Nguy cô nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi saûn xuaát ôû nhieàu vuøng ngaøy caøng traàm troïng. Naêm löu vöïc keâng raïch ôû Tp.HCM laâu nay ñaõ trôû thaønh nhöõng doøng keânh ñen hoâi thoái bôûi söï phaân huyû cuûa caùc hôïp chaát höõu cô. Do doù ñaõ aûnh höôûng raát nhieàu ñeán heä sinh thaùi cuõng nhö ñôøi soáng cuûa con ngöôøi nôi ñaây. Moät ví duï ñieån hình ñoù laø vuï khoaûng 20 taán caù cheát ôû Quaän 7 – Tp.HCM maø keát quaû cuûa maãu nöôùc töø raïch chaûy vaøo caùc hoà nuoâi caù, sau khi phaân tích cho thaáy coù dung löôïng TTS. Ngoaøi ra, caây troàng, vaät nuoâi trong MT nöôùc bò huyû hoaïi naëng neà.
Caùc cô sôû saûn xuaát TBVTV taïi Tp.HCM vaãn chöa ñöôïc taùch rôøi ra khoûi caùc khu daân cö. Do ñoù, haøng ngaøy ngöôøi daân ñòa phöông phaûi thöôøng xuyeân tieáp vôùi muøi hoaù chaát raát khoù chòu töø caùc nhaø maùy, ñoù laø chöa keå nhöõng ngöôøi coâng nhaân laøm vieäc tröïc tieáp trong caùc nhaø maùy. Thieát nghó, oâ nhieãm MT do hoaù chaát töø caùc cô sôû SX naøy gaây ra laø raát nghieâm troïng, duø ñaõ ñöôïc caûnh baùo raát nhieàu nhöng cuoái cuøng cuõng khoâng ñöôïc quan taâm bôûi nhöõng aùp löïc veà thu huùt ñaàu tö, phaùt trieån SX vaø lôïi nhuaän. Nhìn moät caùch toång theå – töø Boä Coâng nghieäp laø cô quan quaûn lyù nhieàu nhaø maùy SX ñoùng treân ñòa baøn Tp.HCM - ñeàu chöa coù moät chieán löôïc trieät ñeå giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm MT do ngaønh SX naøy gaây ra.
Maëc duø ngaønh saûn xuaát TBVTV ñaõ gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng nhöng caùc keát quaû phaân tích veà löôïng TBVTV phaùt thaûi ra caùc moâi tröôøng töø ngaønh naøy coøn haïn cheá. Haøm löôïng caùc chaát goác Clo coù trong nöôùc thaûi vaø buøn thaûi coøn tuøy thuoäc vaøo nhoùm saûn phaåm cuûa moãi coâng ty saûn xuaát. Sau ñaây laø keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi cuûa coâng ty saûn xuaát TBVTV Hoøa Bình:
Baûng 23. Keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi cuûa coâng ty SX TBVTV Hoøa Bình.
Thoâng soá
Ñôn vò
Giaù trò
pH
6.14
Ñoä ñuïc
NTU
137
COD
mgO2/lít
770
BOD5
mgO2/lít
290
Ñoä maøu
Pt-Co
220
TSS
mg/l
25
Toång dö löôïng thuoác BVTV goác Clo
microgram/lít
154.20
(Nguoàn: IER, 2007)
Döïa theo keát quaû phaân tích cuûa caùc nhaø khoa hoïc vaø y teá Vieät Nam, caùc vuï ngoä ñoäc thöïc phaåm nhö rau muoáng, caø phaùo, ngoù sen, baép caûi… ñeàu laø do TBVTV thuoäc goác photphat höõu cô. Vieäc tìm hieåu nguyeân nhaân cho caùc vuï ngoä ñoäc treân cuõng töông ñoái ñôn giaûn. Nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy laø do:
Ngöôøi söû duïng TBVTV khoâng coù ñuû thoâng tin trong khi duøng caùc loaïi thuoác.
Noâng daân khoâng ñöôïc höôùng daãn ñaày ñuû tröôùc khi söû duïng.
Teä haïi hôn nöõa, moät soá caùn boä nhaém maét laøm ngô vì quyeàn lôïi caù nhaân khi ñem baùn TBVTV traùi pheùp ñaõ bò tòch thu vaø bò caám söû duïng.
4.1.2. Phaân tích khaû naêng phaùt sinh Dioxin vaø Furan trong quaù trình saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät
Dioxin vaø Furan laø nhöõng saûn phaåm cuûa söï phaùt trieån coâng nghieäp toaøn caàu. Raát nhieàu ngaønh coù theå phaùt sinh Dioxin vaø Furan, ví duï nhö ngaønh coâng nghieäp nhöïa PVC, sôn, coâng nghieäp giaáy, deät, coâng nghieäp luyeän kim, nhieät ñieän, saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät v.v.. Möùc ñoä phaùt sinh dioxin phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm ngaønh ngheà vaø qui moâ saûn xuaát. Trong taát caû caùc loaïi POPs phaùt sinh töø ngaønh saûn xuaát TBVTV thì Dioxin vaø Furan laø ñaùng chuù yù nhaát vì chuùng phaùt sinh raát nhieàu trong caùc giai ñoaïn saûn xuaát.
a) Giôùi thieäu veà caùc hôïp chaát cuûa Dioxin vaø Furan
Dioxin vaø Furan laø nhöõng hôïp chaát ñöôïc ñaëc bieät chuù yù nghieân cöùu vì chuùng coù ñoäc tính cao, gaây taùc haïi nghieâm troïng ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng.
Dioxin laø teân goïi chung cuûa 75 ñoàng phaân cuûa Polyclodibenzo-p-dioxin (goïi taét laø PCDDs). Furan laø teân goïi chung cuûa 135 ñoàng phaân cuûa Polychlorinated dibenzofurans (goïi taét laø PCDFs). Caùc ñoàng phaân khaùc nhau bôûi soá löôïng vaø vò trí caùc nguyeân töû Clo trong hôïp chaát. Trong ñoù, chaát ñoäc nhaát laø 2,3,7,8 Tetraclodibenzo-p-dioxin (goïi taét laø TCDDs).
Baûng 24. Caùc ñoàng phaân cuûa Dioxin vaø Furan.
PCDDs
PCDFs
Ñoàng phaân cuûa Dioxin
Soá hôïp chaát
Ñoàng phaân cuûa Dioxin
Soá hôïp
chaát
Monoclorin – Cl1 - PCDD
2
Monoclorin – Cl1 – PCDF
4
Diclorin – Cl2 - PCDD
10
Diclorin – Cl2 – PCDF
16
Triclorin – Cl3 - PCDD
14
Triclorin – Cl3 – PCDF
28
Tetraclorin – Cl4 - PCDD
22
Tetraclorin – Cl4 – PCDF
38
Pentaclorin – Cl5 - PCDD
14
Pentaclorin – Cl5 – PCDF
28
Hexaclorin – Cl6 - PCDD
10
Hexaclorin – Cl6 – PCDF
16
Heptaclorin – Cl7 - PCDD
2
Heptaclorin – Cl7– PCDF
4
Octaclorin – Cl8 - PCDD
1
Octaclorin – Cl8 - PCDF
1
(Nguoàn: Laâm Minh Trieát - Leâ Thanh Haûi, ‘Giaùo trình quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi’)
PCDDs (Polychlorinated dibenzo-p-dioxins) vaø PCDFs (Polychlorinated dibenzofurans) laø nhöõng hôïp chaát coù 3 voøng thôm vôùi 8 nguyeân toá Clo. PCDDs/PCDFs laø nhöõng hôïp chaát raát vöõng chaéc vaø coù theå toàn taïi raát laâu trong moâi tröôøng cuõng nhö trong cô theå sinh vaät. Tính khoâng öa nöôùc ñaõ ñaåy maïnh söï tích luyõ cuûa chuùng trong buøn laéng vaø cô theå sinh vaät.
Tính chaát vaät lyù cuûa PCDDs/PCDFs ñöôïc theå hieän trong baûng sau:
Baûng 25. Tính chaát vaät lyù cuûa PCDDs/PCDFs.
PCDDs
PCDFs
Nhieät ñoä noùng chaûy (oC)
89 – 322
184 - 258
Nhieät ñoä soâi (oC)
284 – 510
375 – 537
Aùp suaát hôi (Pa)
1.1x10-10 – 0.017
5x10-10 – 3.9x10-4
Thôøi gian baùn phaân huyû trong khoâng khí
2 ngaøy – 3 tuaân
1 – 3 tuaàn
Thôøi gian baùn phaân huyû trong nöôùc
2 ngaøy – 8 thaùng
3 tuaàn – 8 thaùng
Thôøi gian baùn phaân huyû trong ñaát
2 thaùng – 6 naêm
8 thaùng – 6 naêm
Thôøi gian baùn phaân huyû trong buøn laéng
8 thaùng – 6 naêm
2 – 6 naêm
(Nguoàn:
b) Phaân tích khaû naêng phaùt sinh Dioxin/Furan töø ngaønh SX thuoác BVTV
Töø quaù trình saûn xuaát:
Trong quaù trình saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät, Dioxin/Furan phaùt sinh chuû yeáu trong caùc giai ñoaïn saûn xuaát caùc nguyeân lieäu, hoaït chaát maø coù söû duïng caùc hoùa chaát coù chöùa Clo. Hieän nay, maëc duø nöôùc ta chöa tröïc tieáp saûn xuaát ra caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát naøy nhöng vieäc söû duïng chuùng ñeå saûn xuaát ra caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät laø ñaõ giaùn tieáp ñöa moät löôïng Dioxin/Furan vaøo trong caùc saûn phaåm thuoác baûo veä thöïc vaät. Thoâng qua vieäc söû duïng caùc saûn phaåm, caùc hôïp chaát cuûa Dioxin/Furan seõ ñi vaøo moâi tröôøng.
Beân caïnh ñoù, trong caùc coâng ñoaïn sang chai, ñoùng goùi moät löôïng hoaù chaát ñaõ phaùt taùn vaøo nhöõng moâi tröôøng xung quanh. Ñaây cuõng laø moät con ñöôøng ñeå Dioxin/Furan phaùt thaûi vaøo moâi tröôøng.
Theo Cuïc baûo veä thöïc vaät cho bieát: “Tính ñeán nay, vaãn chöa thoáng keâ cuï theå ñöôïc löôïng nguyeân lieäu – hoaït chaát nhaäp vaøo nöôùc ta noùi chung vaø khu vöïc Tp.HCM noùi rieâng. Do vaäy maø cuõng chöa theå thoáng keâ ñöôïc khoái löôïng cuûa caùc nguyeân lieäu - hoaït chaát coù chöùa Clo, ñeå töø ñoù coù theå tính toaùn löôïng Dioxin/Furan coù trong caùc saûn phaåm TBVTV”.
Tieâu bieåu cho söï phaùt sinh ra Dioxin/Furan trong saûn xuaát TBVTV laø töø quaù trình saûn xuaát ra thuoác dieät coû 2,4D vaø 2,4,5T. TCDDs (2,3,7,8 Tetraclodibenzo-p-dioxin) laø saûn phaåm phuï ñöôïc taïo ra trong quaù trình saûn xuaát chaát 2,4,5T - moät trong nhöõng thaønh phaàn chính cuûa chaát ñoäc da cam. Chaát 1,2,4,5 Tetra clorua benzen taùc duïng vôùi Clorua axetic axit vaø Hydroxit natri, döôùi aùp suaát vaø nhieät ñoä, taïo ra 2,4,5T ñoàng thôøi theo phaûn öùng phuï cuõng taïo ra TCDDs. Do vaäy maø hieän nay hai loaïi thuoác dieät coû naøy ñaõ bò haïn cheá trong saûn xuaát vaø söû duïng.
Taát caû caùc nguyeân lieäu – hoaït chaát coù chöùa Clo khaùc khi ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät ñeàu coù cô cheá phaùt sinh ra Dioxin/Furan töông töï nhö khi saûn xuaát vaø 2,4,5T. Dioxin/Furan cuõng laø nhuõng saûn phaåm phuï phaùt sinh ra töø caùc quaù trình saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät naøy.
Töø quaù trình xöû lyù caùc CTNH cuûa ngaønh SX TBVTV:
CTNH töø ngaønh SX TBVTV chuû yeáu laø caùc hoaù chaát ñaõ heát haïn söû duïng vaø caùc loaïi bao bì ñöïng nguyeân lieäu, hoaït chaát. Hieän nay, haàu heát caùc loaïi CTNH naøy ñeàu ñöôïc caùc coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò thu gom vaø xöû lyù theo phöông phaùp ñoát. Ñoát laø moät phöông phaùp thoâng duïng trong vieäc xöû lyù caùc loaïi CTNH. Tuy nhieân, khi ñoát caùc loaïi CTNH naøy, ñaëc bieät laø khi ñoát caùc bao bì coù dính caùc hoaù chaát coù chöùa Clo seõ sinh ra raát nhieàu caùc chaát ñoäc haïi trong ñoù coù PCDDs/PCDFs. PCDDs/PCDFs hình thaønh ôû 250oC – 450oC khi ñoát caùc bao bì coù dính hoaù chaát maø trong caáu truùc cuûa chuùng coù chöùa caùc nhoùm chöùc höõu cô beàn vöõng lieân keát vôùi moät vaøi nguyeân toá Clo. PCDDs/PCDFs ñöôïc tìm thaáy trong caùc buïi tro sau quaù trình ñoát caùc loaïi CTNH.
Söï hình thaønh PCDDs/PCDFs trong quaù trình ñoát caùc CTNH ñöôïc ñaåy maïnh khi coù söï xuaát hieän cuûa caùc ion kim loaïi naëng. Luùc naøy caùc ion kim loaïi ñoùng vai troø nhö laø moät chaát xuùc taùc. Trong saûn xuaát thuoác BVTV, coù moät soá doanh nghieäp ñaõ söû duïng caùc nguyeân lieäu, hoaït chaát coù chöùa goác Ñoàng (Cu) ñeå saûn xuaát ra moät soá thuoác tröø beänh hay thuoác dieät naám nhö Copper sulfate, Thiodiazole copper… Khi ñoát caùc loaïi bao bì coù dính caùc hoaù chaát naøy thì caùc ion Ñoàng ñoù seõ ñoùng vai troø nhö moät chaát xuùc taùc, thuùc ñaåy nhanh söï taïo thaønh PCDDs/PCDFs. Coù moät vaøi nghieân cöùu ñaõ cho raèng: chæ caàn taêng 0.08% löôïng Cu2+ cuõng ñaõ coù yù nghóa trong vieäc taïo ra löôïng PCDDs/PCDFs.
4.2. HIEÄN TRAÏNG TÍCH LUÕY
4.2.1. Ñaùnh giaù chung
Tính treân caû nöôùc, 70% daân soá Vieät Nam hoaït ñoäng trong lónh vöïc saûn xuaát noâng nghieäp vaø cung caáp 40% trong tyû troïng GDP cuûa caû nöôùc. Hieän taïi ôû moät soá caùc quaän huyeän ven Tp.HCM saûn xuaát noâng nghieäp vaãn phaùt trieån. Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp naêm 2006 laø 1.665 tæ ñoàng so vôùi naêm 2005 laø 1.592 tæ ñoàng. Hieän taïi Tp.HCM coù 37.431 ha troàng caây löông thöïc coù haït, trong ñoù luùa chieám 36.256 ha coøn ngoâ chieám 1.175 ha. Beân caïnh ñoù caây troàng laáy cuû chieám dieän tích laø 302 ha, rau ñaäu caùc loaïi chieám 9.272 ha. Dieän tích troàng caây coâng nghieäp laø 3.072 ha. Trong ñoù ñaäu phoäng chieám 655 ha, thuoác laù 67 ha, mía chieám 2.310 ha, caùc loaïi caây khaùc chieám 40 ha. Caùc loaïi caây haøng naêm khaùc chieám 2.882 ha, bao goàm caây thöùc aên gia suùc, gia caàm vaø caùc loaïi caây khaùc. Saûn xuaát noâng nghieäp taäp trung ôû caùc huyeän quaän nhö: quaän 2,7,8,9,12, Bình Thaïnh, Thuû Ñöùc, Bình Taân, Bình Chaùnh, Hooùc Moân, Nhaø Beø, Caàn Giôø.
Baûng 26. Dieän tích ñaát troàng troït taïi Tp.HCM naêm 2006.
Loaïi caây troàng
Dieän tích
Caây löông thöïc
Rau ñaäu caùc loaïi
Caây coâng nghieäp
Caây khaùc
37.733 ha
9.272ha
3.072ha
2.882 ha
(Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ Tp.HCM, 2006)
Thuoác tröø saâu ñaõ söû duïng ôû Vieät Nam töø naêm 1940. Moät soá soá lieäu ñaõ ghi nhaän ñöôïc cho thaáy trong naêm 1957 löôïng thuoác tröø saâu söû duïng laø 100 taán/naêm. Ñeán naêm 1980 löôïng thuoác tröø saâu söû duïng ñaõ leân ñeán con soá 10.000 taán/naêm, vaø ñeán 1990 laø 21.600 taán/naêm; coøn ñeán 1995 thì con soá naøy ñaõ leân ñeán 33.000 taán. Theo ghi nhaän taïi hoäi nghò veà POPs taïi Haø Noäi naêm 1999, thuoác BVTV söû duïng taïi Vieät Nam ñöôïc nhaäp khaåu döôùi daïng nguyeân lieäu thoâ ñoàng thôøi cuõng ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc (phoái troän, theâm phuï gia, ñoùng goùi), vaø 80-85% trong caùc loaïi thuoác tröø saâu laø thuoác dieät coân truøng.
Trong naêm 1991, 20.000 taán thuoác tröø saâu (vôùi 80% laø thuoác dieät coân truøng) ñaõ ñöôïc söû duïng. Tröôùc 1993, chæ coù 4 coâng ty hoaït ñoäng trong lónh vöïc saûn xuaát vaø ñoùng goùi thuoác tröø saâu, trong ñoù lôùn nhaát laø Coâng ty thuoác tröø saâu Vieät Nam “VIPESCO” (thuoäc Boä Coâng Nghieäp). VIPESCO coù 9 nhaø maùy (bao goàm caû 1 nhaø maùy lieân doanh vôùi Haøn Quoác). Hieän nay theo ñieàu tra ghi nhaän cuûa ñoà aùn coù khoaûng 150 coâng ty SX thuoác tröø saâu ñang hoaït ñoäng taïi Tp.HCM.
Coù raát nhieàu loaïi thuoác tröø saâu ñang ñöôïc löu tröõ, theo öôùc tính trò giaù cuûa caùc loaïi TTS ñang löu giöõ naøy laø khoaûng 2 trieäu USD. Tuy nhieân ñieàu quan troïng laø khoâng coù ai coù theå bieát ñöôïc laø trong soá TTS coøn löu tröõ naøy coù maët caùc loaïi naèm trong danh muïc 12 POP bò caám hay khoâng! TTS thöôøng coøn ñöôïc caùc ngöôøi noâng daân löu giöõ taïi gia ñình (nhaø) cuûa hoï, maø haàu heát trong hoï khoâng coù caùc kieán thöùc caàn thieát ñeå hieåu roõ söï nguy hieåm tieàm taøng cuûa chuùng, hay caùc bieän phaùp phoøng choáng ngoä ñoäc... vaø cuõng chính vì vaäy ñaõ coù khaù nhieàu caùc ghi nhaän veà nhöõng söï coá ñaùng tieác xaûy ra cho nhöõng ngöôøi daân naøy. Thöïc teá cho thaáy trong nhöõng naêm qua, ñaëc bieät laø ôû khu vöïc Tp.HCM thì nhu caàu söû duïng phaân boùn vaø TTS ñang ngaøy caøng taêng leân khaù nhanh do ngöôøi daân ngaøy caøng mong muoán gia taêng saûn löôïng saûn xuaát noâng nghieäp cuûa mình ñeán möùc cao nhaát.
Beân caïnh ñoù caùc ñieàu tra cuûa ñoà aùn cho thaáy TTS caùc loaïi coøn ñöôïc löu tröõ trong caùc nhaø maùy saûn xuaát. Döïa theo moät soá nguoàn tin cuûa caùc cô quan chöùc naêng ñöôïc phoûng vaán, hieän coù ít nhaát 26 vò trí vaãn coøn ñang löu giöõ caùc loaïi thuoác tröø saâu ñaõ bò caám. Tuy nhieân, phaàn lôùn trong soá naøy laø caùc loaïi thuoác tröø saâu hoãn hôïp, vaø vì vaäy raát khoù ñeå xaùc ñònh chính xaùc thaønh phaàn POPs trong caùc vò trí naøy. Boä Y teá vaãn cho raèng hieän coøn coù khoaûng 1 taán DDT ñang coøn ñöôïc löu giöõ. Maëc duø DDT ñaõ bò caám ôû Vieät Nam töø laâu nhöng ñaõ coù nhieàu baèng chöùng cho thaáy DDT vaãn coøn ñöôïc nhaän khaåu vaøo Vieät Nam vaøo naêm 1998 töø Trung Quoác vaø AÁn Ñoä. Veà caùc nghieân cöùu lieân quan ñeán caùc ñòa ñieåm moâi tröôøng bò nhieãm TTS do saûn xuaát vaø löu giöõ thì vaãn coøn raát ít, haàu heát caùc nghieân cöùu nhö vaäy ñöôïc thöïc hieän ôû Vieät Nam caùc naêm qua ñeàu treân ñoái töôïng laø Dioxin.
Hieän nay, Boä Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân ñang thöïc hieän moät döï aùn quaûn lyù dòch haïi toång hôïp (IPM) cho vuï muøa nhaèm muïc ñích giaûm thieåu vieäc söû duïng thuoác tröø saâu trong lónh vöïc noâng nghieäp.
Hieän taïi Tp.HCM ñang söû duïng moät löôïng lôùn caùc hoùa chaát BVTV goác Clo ñeå saûn xuaát thuoác dieät coû. Maëc duø caùc hoùa chaát naøy khoâng ñöôïc saûn xuaát taïi Vieät Nam tuy nhieân, caùc chaát POPs nhö dioxin, furan,… sinh ra trong quaù trình saûn xuaát vaø tích luõy trong saûn phaåm laø ñieàu khoâng traùnh khoûi. Vì vaäy hieän taïi ngaønh saûn xuaát thuoác BVTV thaønh phoá giaùn tieáp söû duïng caùc chaát POPs (maëc duø khoâng mong muoán), tuy nhieân löôïng POPs coù trong caùc hoaït chaát goác clo naøy hieän khoâng öôùc löôïng ñöôïc do khoâng coù heä soá phaùt thaûi. Vieäc xaây döïng heä soá phaùt thaûi PCDD/PCDF chæ môùi coù ôû moät soá quaù trình saûn xuaát caùc chaát nhö: PCB, PCP,…vì vaäy ñeå coù theå öôùc löôïng ñöôïc khoái löôïng caùc POPs söû duïng trong ngaønh naøy tröôùc tieân phaûi xaây döïng heä soá phaùt thaûi tích luõy trong saûn phaåm cuûa quaù trình saûn xuaát caùc hoaït chaát chöùa clo. Tuy nhieân, ôû möùc ñoä cuûa moät ñoà aùn toát nghieäp khoâng cho pheùp laøm vieäc ñoù, neân trong ñoà aùn naøy toâi chæ neâu toång quaùt veà hieän traïng tích luõy POPs do ngaønh SX TBVTV. Do ñaëc tính trô vaø tính aùi môõ cuûa caùc hôïp chaát höõu cô beàn khieán cho chuùng coù khaû naêng tích tuï trong ñaát, nöôùc vaø trong caùc baõi raùc. Caùc loaïi POPs töø caùc nguoàn taøng tröõ phaùt taùn vaøo MT coù theå khoâng ôû möùc ñoä toaøn caàu maø laø ôû möùc ñoä vuøng vaø nhö theá thaät khoù khaên ñeå thoáng keâ ñöôïc chính xaùc soá löôïng cuûa chuùng laø bao nhieâu vaø chuùng seõ toàn tröõ ñeán bao laâu.
Hoùa chaát BVTV tích luõy raát nhieàu vaøo caùc moâi tröôøng thaønh phaàn taïi khu vöïc Tp.HCM. Tuy nhieân, trong ñoù ñaùng chuù yù nhaát laø söï tích luõy cuûa chuùng trong moâi tröôøng buøn laéng. Hieän traïng tích luõy moät soá hoùa chaát BVTV vaøo moâi tröôøng buøn laéng taïi khu vöïc thaønh phoá HCM nhö sau:
Baûng 27. Hieän traïng tích luõy moät soá hoùa chaát BVTV nhoùm POPs vaøo
MT buøn laéng taïi Tp.HCM (ng/g chaát khoâ).
Teân chaát
HC1
HC2
HC3
HC4
HC5
Toång DDT
29
5.5
140
4.3
0.19
Aldrin
ND
0.012
0.095
ND
ND
Dieldrin
5.9
ND
6.2
ND
ND
Endrin
ND
ND
ND
ND
ND
Heptaclo
ND
ND
ND
0.14
ND
HCB
8.9
0.11
16
0.084
0.014
Trans-clordan
0.37
0.014
3.1
ND
ND
Cis-clordan
0.34
0.014
2.9
ND
(Nguoàn: Phaïm Huøng Vieät, 2007)
Trong ñoù:
HC1
Keânh Beán Ngheù
HC2
Soâng Saøi goøn
HC3
Keânh thò Ngheø
HC4
Soâng saøi goøn
HC5
Keânh Myõ Huøng
Hieän nay, do chöa coù moät baùo caùo naøo thoáng keâ ñöôïc chính xaùc dö löôïng thuoác BVTV tích luõy trong ñaát noâng nghieäp, maø chæ coù theå öôùc ñoaùn sô boä löôïng TBVTV tích luõy vaøo moâi tröôøng ñaát noâng nghieäp ôû Tp.HCM. Trong ñôït kieåm tra naêm 2006 cuûa ñoäi kieåm tra lieân ngaønh ôû TP.HCM cho bieát: “Qua khaûo saùt 790 maãu rau ñöôïc baùn taïi caùc chôï ñaàu moái, coù 6,9% maët haøng chöùa dö löôïng thuoác tröø saâu quaù möùc cho pheùp”.
4.2..2. Hieän traïng tích luõy cuûa moät soá chaát ñieån hình
a) DDT
DDT (Dichloro Diphenyl Trichloroethane) coù coâng thöùc laø C14H9Cl5, ôû daïng boät traéng hay xaùm nhaït, tan raát ít trong nöôùc, nhöng khi hoøa tan DDT trong nöôùc thì chuùng taïo thaønh huyeàn phuø. Khi phun thuoác naøy leân caây thì chuùng baùm vaøo laù. DDT tan nhieàu trong caùc dung moâi. Nhieät ñoä noùng chaûy laø 108.5oC ñeán 109oC. Aùp suaát hôi ôû 20oC laø 1.5x10-7 mmHg.
DDT laø moät hôïp chaát Chlorinated thôm coù caáu truùc nhö sau:
(Dichlorodiphenyltrichlorethane – DDT.)
DDT coù teân kyõ thuaät raát daøi ñoù laø 2,2 bis (p – chlorophenyl) - 1,1,1 – trichloroethane, xeùt veà caáu truùc thì DDT coù 3 ñoàng phaân. DDT coù ñoä beàn hoùa hoïc raát lôùn neân deã löu toàn trong ñaát ñai, caây troàng, noâng saûn, thöïc phaåm. Chuùng laøm cho MT bò oâ nhieãm nghieâm troïng trong moät thôøi gian laâu daøi. Thôøi gian phaân giaûi 95% hoaït chaát trong ñieàu kieän töï nhieân cuûa DDT laø 10 naêm. Trong ñieàu kieän töï nhieân DDT bò khöû Chlor ñeå thaønh DDD (Dichloro Diphenyl Dichloroethane hay coù teân thöông maïi laø Rhothane), ñaây laø moät chaát dieät coân truøng. Tieáp theo, DDD bò khöû Chlor vaø hydro bieán ñoåi thaønh DDE, DDE toàn tröõ laâu hôn, beàn hôn vaø thöôøng coù noàng ñoä trong moâi tröôøng cao hôn DDT vaø DDD. Nhôø khaû naêng phaân huûy cuûa caùc sinh vaät maø töø DDT seõ chuyeån thaønh DDD vaø DDE.
DDT coù theå gaây toån thöông ñeán heä thaàn kinh, laøm yeáu cô vaø co giaät, caùc tai bieán beân ngoaøi thöôøng gaëp laø ban ñoû, phuø neà, da ñoû. Ngöôøi tieáp xuùc DDT laâu daøi vôùi noàng ñoä thaáp cuõng gaây nhieãm ñoäc nhö run, bieán ñoåi caùc toå chöùc gan vaø bieán ñoåi nheï ôû thaân. Lieàu gaây ñoäc ñoái vôùi ngöôøi laø 30g. DDT ñöôïc tích luõy qua chuoãi thöùc aên, khoaûng caùch an toaøn giöõa noàng ñoä dieät coân truøng vaø lieàu löôïng gaây ñoäc cho ngöôøi laø 0.4g/kg.
DDT chæ gaây ngoä ñoäc cho ngöôøi vaø gia suùc khi qua ñöôøng tieâu hoùa. Ñoä nhaïy caûm cuûa suùc vaät ñoáivôùi DDT raát khaùc nhau.
Baûng 28. Ñoä nhaïy caûm cuûa suùc vaät vôùi DDT.
Teân suùc vaät
Meøo
Chuoät baïch
Chuoät thöôøng
Thoû
Choù
Lieàu gaây cheát (mg/kg)
300
300
500
600-700
1000
(Nguoàn:
Lieàu gaây cheát ñoái vôùi ngöôøi chöa xaùc ñònh ñöôïc roõ raøng, coù theå noù ôû möùc ñoä trung bình khoaûng 500mg/kg. Nhö vaäy lieàu gaây ñoäc ñeán cheát coù theå naèm vaøo khoaûng töø 5 - 25g DDT cho ngöôøi tröôûng thaønh. Do ñaëc tính tích luõy laâu trong cô theå, neáu duøng DDT vôùi lieàu thaáp daøi ngaøy cuõng coù theå gaây ngoä ñoäc vaø töû vong. Chaúng haïn vôùi meøo neáu cho aên daøi ngaøy vôùi lieàu DDT laø 0 5mg/kg coù theå gaây ngoä, vaø vôùi lieàu 1mg/kg coù theå gaây töû vong.
Tröôùc naêm 1985, Vieät Nam söû duïng löôïng TTS qua vieäc nhaäp khaåu töø Lieân Xoâ. Haøng naêm soá löôïng nhaäp khaåu TTS theo öôùc tính naêm 1961 laø 315taán/naêm, naêm 1974 laø 22taán/naêm, ñeán 1981 laø 1000taán/naêm vaø ñeán naêm 1992 bò caám söû duïng nhöng treân thöïc teá noù vaãn coøn söû duïng ñeán naêm 1995. Vaø ñeán thôøi ñieåm hieän nay (theo baùo caùo cuûa Ts. Nguyeãn thò Hoàng Tuù laøm vieäc ôû Phoøng thuoác phoøng beänh - Boä Y Teá) moät löôïng DDT vaãn coøn ñang ñöôïc löu haønh vaø söû duïng ôû Vieät Nam. Töø naêm 1991– 1998, Nhaø nöôùc coù leänh caám söû duïng vaø nhaäp khaåu moät soá loaïi thuoác tröø saâu, DDT vaø caùc hoaù chaát khaùc trong nhoùm 1 cuûa POPs laø moät trong soá ñoù. DDT caám ñöôïc nhaäp khaåu töø naêm 1993 nhöng nhöõng kho haøng chöùa DDT cho pheùp gia haïn caám nhaäp ñeán tröôùc naêm 1995. Treân thöïc teá, theo keát quaû ñieàu tra cuûa Boä Y Teá vaãn coøn 1taán DDT ñöôïc löu tröõ ôû Vieät Nam vaø nguoàn naøy laø do nhaäp baát hôïp phaùp DDT vaøo naêm 1998 töø Trung Quoác, Rumani vaø Aán Ñoä.
Maëc duø hieän nay DDT ñaõ bò caám söû duïng nhöng haøm löôïng DDT tích luõy trong moâi tröôøng vaãn raát nhieàu. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø söû duïng trong noâng nghieäp, löôïng DDT tích luõy vaøo caùc moâi tröôøng thaønh phaàn ôû khu vöïc Tp.HCM laø raát cao, trong ñoù chuû yeáu ôû moâi tröôøng buøn laéng.
Baûng 29. Haøm löôïng DDT trong buøn laéng taïi moät soá vò trí ôû Tp.HCM
(ng/g chaát khoâ).
Vò trí
pp’- DDE
pp’- DDD
pp’- DDT
Toång DDT
1
0.98
0.36
0.42
1.76
2
1.09
2.14
0.88
4.1
3
10.17
8.01
0.61
18.79
4
27
48.4
53.9
129.4
5
52.39
49.28
4.72
106.38
6
22.87
23.28
13.67
59.82
7
11.77
12.51
18.51
42.79
8
17.1
19.6
12.64
49.33
9
73.69
81.44
98.5
253.62
10
94.06
53.56
46.72
194.33
11
8.82
7.18
2.18
18.18
(Nguoàn: Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân - IER)
Caùc vò trí laáy maãu ñöôïc theå hieän trong hình 30:
Hình 29. Vò trí laáy maãu ñeå phaân tích haøm löôïng DDT trong buøn laéng taïi Tp.HCM.
b) 2,4 D vaø 2,4,5 T
2,4 D (2,4 Dichlorophenoxy axetic acid ) vaø 2,4,5 T (2,4,5 Trichlorophenoxy axetic acid ) laø hai loaïi thuoác dieät coû coù taùc duïng laøm cho caây goã ruïng laù, trong khi khoâng gieát cheát caùc loaïi caây thaûo. Chuùng cuõng coù theå ñöôïc söû duïng cho vieäc kieåm soaùt caùc loaïi caây soáng döôùi nöôùc trong caùc ao hoà, hoà chöùa.
Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa 2,4 D laø:
(2,4 Dichlorophenoxy axetic acid - 2,4 D)
Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa 2,4 D laø:
(2,4,5 Trichlorophenoxy axetic acid)
Tieán só Nguyeãn Baù Trinh, Vieän Hoùa hoïc thuoäc Vieän Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Vieät Nam khaúng ñònh raèng, caùc chaát dieät coû nhö: 2,4 D; 2,4,5 T coù gaây haïi leân ngöôøi nhöng khoâng maïnh laém. Ñieàu ñaùng noùi laø quaù trình saûn xuaát chuùng ñaõ taïo ra moät löôïng raát nhoû saûn phaåm phuï Dioxin coù hoaït ñoäc cöïc maïnh, khoâng theå tinh cheá saïch ñöôïc. Theo ñöôøng maùu hay ñöôøng moà hoâi, chaát naøy ñi vaøo cô theå vaø kích thích cô theå saûn sinh ra chaát tieáp nhaän , giuùp ñöa Dioxin vaøo trong teá baøo. Khi ñaõ vaøo ñeán teá baøo, Dioxin seõ bò caùc men ñaëc bieät chuyeån hoùa thaønh moät daïng chaát thöù caáp coù hoaït tính. Chuùng taùc ñoäng leân ADN vaø laøm sai leäch noù, gaây ra nhöõng dò thöôøng veà tính traïng nhö meùo mieäng, muø maét, taät nguyeàn... Vôùi nhöõng saûn phaåm naøy, khoâng chæ coù ngöôøi ngaâm taåm vaø ngöôøi tröïc tieáp aên laø nhieãm ñoäc, maø nhöõng ngöôøi baùn haøng trung gian cuõng bò aûnh höôûng tröïc tieáp, do khi ñoùng môû goùi boïc, hôi ñoäc xoâng leân.
2,4 D vaø 2,4,5 T laø hai thaønh phaàn cô baûn cuûa chaát ñoäc maøu da cam (dioxin). Dioxin laø moät taïp chaát chöùa trong 2,4,5T, moät hôïp chaát maïch voøng chöùa Clo, coù taùc duïng dieät coû vaø gaây ruïng laù. Chaát ñoäc maøu da cam laø moät hoãn hôïp 50/50 cuûa 2,4 D vaø 2,4,5T vaø vì vaäy coù chöùa dioxin. Dioxin laø moät chaát höõu cô cöïc ñoäc ñoái vôùi con ngöôøi vaø MT, do ñoù hieän nay noù ñaõ bò caám söû duïng. Trong chieán tranh, noù ñaõ ñöôïc phun xuoáng Vieät Nam raát nhieàu, vì vaäy hieän nay löôïng toàn dö trong moâi tröôøng laø raát cao. Maët khaùc, thoâng qua vieäc SX vaø söû duïng caùc loaïi thuoác dieät coû 2,4 D vaø 2,4,5 T, Dioxin vaãn seõ tieáp tuïc ñi vaøo MT.
Theo tieán só Leâ Quang Höng, Tröôûng boä moân Caây coâng nghieäp, Ñaïi hoïc Noâng Laâm TP HCM, chaát 2,4D neáu söû duïng lieàu löôïng cao seõ coù coâng duïng dieät coû, söû duïng noàng ñoä thaáp seõ trôû thaønh chaát kích thích cöïc maïnh laøm cho cuû quaû taêng kích thöôùc nhanh baát thöôøng. Ngoaøi ra, noù coøn coù coâng duïng laøm chaäm quaù trình laõo hoùa, giuùp hoa quaû töôi laâu, giöõ ñöôïc maøu saéc. Noù coøn dieät caû coân truøng, vi khuaån... neân thöôøng bò giôùi kinh doanh traùi caây lôïi duïng. Thoâng tin töø Cuïc An toaøn veä sinh thöïc phaåm cho thaáy, ngöôøi ta coøn söû duïng caû chaát 2,4D taåm öôùp cuû quaû ñeå baûo quaûn ñöôïc laâu. Taïi chôï Kim Bieân TP HCM, haàu heát caùc saïp kinh doanh hoùa chaát ñeàu coù baùn chaát baûo quaûn traùi caây, rau cuû.
Thoâng qua caùc con ñöôøng treân, haøm löôïng cuûa 2,4 D vaø 2,4,5 T tích luõy trong moâi tröôøng ngaøy moät taêng leân. Tuy nhieân, cho ñeán nay vaãn chua coù moät söï thoáng keâ chính xaùc naøo veà löôïng tích luõy cuûa caùc chaát naøy trong caùc moâi tröôøng thaønh phaàn. Do ñoù caàn phaûi sôùm coù caùc keá hoaïch quan traéc veà löôïng tích luõy cuûa 2,4 D vaø 2,4,5 T noùi rieâng, haøm löôïng caùc loaïi thuoác BVTV noùi chung ñeå töø ñoù coù theå ñeà ra caùc bieän phaùp quaûn lyù thích hôïp.
Chöông 5
ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP QUAÛN LYÙ KHAÛ THI NHAÈM GIAÛM THIEÅU SÖÏ PHAÙT THAÛI CAÙC HÔÏP CHAÁT OÂ NHIEÃM HÖÕU CÔ BEÀN TÖØ NGAØNH SAÛN XUAÁT THUOÁC BAÛO VEÄ THÖÏC VAÄT
5.1. Nhöõng khoù khaên trong vieäc kieåm soaùt caùc hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn phaùt thaûi töø ngaønh saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät
Giaûi quyeát hieän traïng toàn tröõ vaø coù keá hoaïch quaûn lyù vieäc thaûi boû POPs vaøo MT laø vaán ñeà mang tính caáp baùch toaøn caàu. Chöông trình moâi tröôøng cuûa Lieân hieäp quoác (UNEP) ñaõ coù haøng loaït caùc bieän phaùp töøng böôùc trao ñoåi thoâng tin veà POPs, giuùp ñôõ caùc quoác gia thoáng keâ xaùc ñònh caùc nguoàn POPs nhö Dioxin, DDT… Tuy nhieân, cho ñeán nay vieäc thoáng keâ chính xaùc nhöõng nguoàn thaûi boû POPs chæ ñang thöïc hieän ôû böôùc sô khai. Theo soá lieäu cuûa Boä Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng, hieän nay moãi naêm caùc ngaønh kinh teá nöôùc ta thaûi ra khoaûng 113.000taán CTNH, trong ñoù coù caùc chaát höõu cô beàn nhöng chöa coù ñôn vò naøo xöû lyù taäp trung. Nhöõng cô sôû saûn xuaát ñôn leû thöôøng khoâng ñuû kinh phí ñeå ñaàu tö cho heä thoáng xöû lyù neân cöù toàn kho soá löôïng haøng ñoù hoaëc ñoâi luùc mang ñi choân laáp. Caùc phöông phaùp xöû lyù cuûa caùc ñôn vò ñeàu khoâng an toaøn vaø gaây oâ nhieãm naëng neà cho con ngöôøi vaø MT, caàn thieát ñöôïc xöû lyù theo phöông phaùp khaùc. Roõ raøng vieäc nghieân cöùu vaø phaùt trieån coâng ngheä thích hôïp ñeå xöû lyù caùc loaïi vaät lieäu coù nguoàn goác töø POPs laø raát caàn thieát vaø caáp baùch trong tình hình cuûa nöôùc ta hieän nay, ñaëc bieät hôn nöõa laø ôû khu vöïc Tp.HCM.
Trong quaù trình thöïc hieän ñoà aùn vaø töø nhöõng phaân tích hieän traïng phaùt thaûi cuõng nhö dö löôïng toàn taïi cuûa caùc loaïi POPs töø ngaønh SX TBVTV ñaõ phaân tích ôû chöông 4 cho thaáy nhöõng khoù khaên trong vieäc xaùc ñònh chính xaùc löôïng toàn taïi cuûa POPs töø ngaønh SX TBVTV treân phaïm vi khu vöïc cuûa Tp.HCM laø khaù nhieàu. Coù theå toång keát caùc nguyeân nhaân chính sau:
Chöa coù qui cheá vaø khung ñeå quaûn lyù caùc hôïp chaát POPs. Chuùng ta cuõng bieát raèng ngay caû ñoái vôùi vaán ñeà chung laø qui cheá cho vieäc quaûn lyù CTNH cuõng cho ñöôïc phaùt trieån moät caùch chi tieát, vaø vieäc öùng duïng qui cheá naøy cuõng ñang gaëp phaûi nhieàu khoù khaên.
Chuùng ta cuõng môùi chính thöùc tham gia coâng öôùc Stockholm ñöôïc khoaûng hai naêm, vaø töø ñoù ñeán nay thaäm chí coøn chöa phaùt trieån ñöôïc chöông trình haønh ñoäng Quoác Gia (National Implementation Plan – NIP) theo höôùng daãn cuûa Quyõ Moâi tröôøng toaøn caàu (Global Environment Facility - GEF ) ñoái vôùi caùc chaát POPs nhö moät soá Quoác Gia ñaõ thöïc hieän.
Khaùi nieäm veà söï phaân bieät giöõa POPs hay CTNH (hazardous waste) vaø chaát thaûi ñoäc haïi (toxic, poisonous waste) vaãn chöa roõ raøng. Haàu heát ñoái vôùi coäng ñoàng thì khaùi nieäm POPs vaãn coøn khaù môùi meû.
Khoâng coù thoâng tin chi tieát veà nguoàn phaùt sinh vaø baûng thoáng keâ soá löôïng caùc nguoàn phaùt sinh POPs töø ngaønh saûn xuaát TBVTV. Caùc nguoàn phaùt thaûi cuûa POPs töø ngaønh saûn xuaát TBVTV luoân phaân taùn, khoâng taäp trung, khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc, vaø cuõng chöa coù phaân tích naøo ñaõ thöïc hieän ñoái vôùi caùc nguoàn naøy. Coøn ñoái vôùi moät soá nguoàn khaùc ít nhieàu cuõng ñaõ xaùc ñònh ñöôïc vò trí thì cuõng gaëp phaûi raát nhieàu khoù khaên khi ñieàu tra nhö dö löôïng toàn taïi trong töøng MT hay trong caùc saûn phaåm noâng nghieäp.
Taát caû caùc cô sôû saûn xuaát TBVTV ñeàu khoâng quan taâm nhieàu ñeán caùc vaán ñeà POPs neân hoï khoâng bieát chính xaùc hoï ñang toàn dö bao nhieâu, caùc thieát bò kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí thöôøng deã daøng coù ‘’keát luaän’’ hoaëc “khaúng ñònh” laø xöû lyù ñöôïc trieät ñeå caùc khí oâ nhieãm neân hay bò boû qua caùc khía caïnh laø haøm löôïng POPs laø bao nhieâu….
Thieáu kyõ thuaät vaø boä phaän nhaân söï quaûn lyù chuyeân nghieäp. Haàu nhö coù baát cöù khoùa ñaøo taïo naøo cho cho caùc caùn boä quaûn lyù, nhöõng ngöôøi tröïc tieáp laøm vieäc trong moâi tröôøng lao ñoäng… lieân quan ñeán caùc chuû ñeà veà POPs. Vieäc naøy chaén chaén phaûi trieån khai trong nhöõng naêm tôùi khi chuùng ta coù ñöôïc chöông trình haønh ñoäng Quoác Gia - NIP veà POPs.
POPs phaùt thaûi töø ngaønh saûn xuaát TBVTV chuû yeáu laø töø vieäc saûn xuaát ra caùc loaïi nguyeân lieäu vaø hoaït chaát. Do nöôùc ta chöa tröïc tieáp saûn xuaát ra caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát naøy neân haøm löôïng POPs phaùt thaûi ra raát ít. Vì vaäy raát khoù khaên trong vieäc öôùc ñoaùn löôïng POPs phaùt sinh töø ngaønh naøy.
Chöa coù caùc nghieân cöùu cuï theå ñeå xaây döïng caùc heä soá phaùt thaûi cho caùc loaïi POPs phaùt thaûi töø ngaønh saûn xuaát TBVTV.
5.2. Caùc giaûi phaùp quaûn lyù nhaèm giaûm thieåu söï phaùt taùn caùc hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn vaøo moâi tröôøng trong quaù trình saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät
5.2.1. Caùc giaûi phaùp coâng ngheä
Löôïng POPs phaùt thaûi vaøo moâi tröôøng chuû yeáu laø töø vieäc söû duïng caùc nguoàn nguyeân lieäu, hoaït chaát coù caáu truùc hoùa hoïc oån ñònh vaø beàn vöõng. Caùc loaïi hoùa chaát naøy laø caùc hydrocacbon maïch voøng coù chöùa Clo. Do ñoù, ñeå giaûm thieåu ñöôïc löôïng POPs thì caàn thay theá caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát naøy baèng caùc loaïi nguyeân lieäu hoaït chaát khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng (caùc hoùa chaát thay theá naøy tham khaûo ôû phaàn phuï luïc).
Maët khaùc, caùc loaïi CTNH töø ngaønh SX TBVTV thöôøng ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát. Ñoát laø moät phöông phaùp xöû lyù trieät ñeå caùc CTNH nhöng trong quaù trình ñoát seõ coù phaùt sinh ra moät soá saûn phaåm phuï khoâng mong muoán nhö Dioxin, Furan… Quaù trình naøy ñöôïc xuùc tieán bôûi caùc ion kim loaïi naëng, tieâu bieåu laø Cu2+. Do ñoù, neân traùnh söû duïng caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát coù chöùa caùc kim loaïi naëng naøy. Ñaây cuõng laø moät bieän phaùp quan troïng trong vieäc giaûm löôïng POPs phaùt thaûi ra moâi tröôøng.
Trang bò caùc thieát bò gia coâng sang chai ñoùng goùi kheùp kín nhaèm laøm giaûm löôïng buïi vaø muøi hoùa chaát phaùt thaûi ra moâi tröôøng saûn xuaát.
Aùp duïng caùc bieän phaùp saûn xuaát saïch hôn vaøo trong quy trình saûn xuaát nhaèm giaûm thieåu söï phaùt thaûi caùc chaát.
5.2.2. Caùc giaûi phaùp quaûn lyù chaát thaûi
Caùc giaûi phaùp quaûn lyù khí thaûi
Trong quaù trình saûn xuaát TBVTV, POPs phaùt thaûi vaøo moâi tröôøng khoâng khí chuû yeáu töø caùc thieát bò phoái lieäu (khaâu naïp nguyeân lieäu, khuaáy troän) vaø daây chuyeàn chieát chai, ñoùng goùi (naïp saûn phaåm vaøo chai, bao bì). Taùc nhaân gaây ra oâ nhieãm khoâng khí chính laø buïi nguyeân lieäu, caùc chaát dung moâi vaø nguyeân lieäu loûng deã bay hôi. Trong ñoù ñaùng chuù yù laø caùc nguyeân lieäu, hoaït chaát coù chöùa Clo. Trong caùc giai ñoaïn saûn xuaát, caùc nguyeân lieäu, hoaït chaát chöùa Clo naøy phaùt taùn ra moâi tröôøng, ñaây chính laø moät nguoàn phaùt thaûi POPs quan troïng. Chính vì vaäy caùc bieän phaùp quaûn lyù khí thaûi trong nhaø maùy ñöôïc ñöa ra laø:
Caùc boàn, phuy chöùa dung moâi hay nguyeân lieäu daïng boät, daïng loûng caàn coù naép ñaäy laïi.
Trong khaâu khuaáy troän hay chieát chai caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän trong moät heä thoáng kín.
Caùc thieát bò bôm nguyeân lieäu caàn ñöôïc kieåm tra thöôøng xuyeân ñeå traùnh söï roø ræ, thaát thoaùt khí ra ngoaøi.
Moãi nhaø maùy caàn ñaët caùc chuïp huùt ñeå thu gom buïi trong phaân xöôûng saûn xuaát ra heä thoáng xöû lyù khí thaûi.
b) Caùc giaûi phaùp quaûn lyù chaát thaûi raén
Chaát thaûi raén ñöôïc phaùt sinh töø caùc nguoàn sau:
Chaát thaûi sinh hoaït cuûa coâng nhaân trong nhaø maùy.
CTNH töø quaù trình saûn xuaát:
Buøn caën sau xöû lyù nöôùc thaûi.
Than hoaït tính duøng trong xöû lyù khí.
Can, thuøng phuy, bao bì duøng ñöïng nguyeân lieäu.
Bao bì, voû chai vôõ, soït tre nöùa, thuøng carton hö hoûng, chai loï vôõ.
Saûn phaåm thuoác baûo veä thöïc vaät toàn ñoïng bò hö hoûng.
Taát caû caùc loaïi CTNH keå treân caàn phaûi ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ. Neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñuùng quy ñònh thì noù seõ aûnh höôûng raát nghieâm troïng ñeán moâi tröôøng. Khi ñoù caùc hôïp chaát POPs cuõng theo ñoù maø phaùt taùn vaøo caùc moâi tröôøng thaønh phaàn. Do ñoù caùc giaûi phaùp quaûn lyù ñöôïc ñöa ra laø:
Taïi caùc nhaø maùy caàn coù heä thoáng phaân loaïi chaát thaûi raén. Chaát thaûi phaûi ñöôïc phaân ra thaønh hai loaïi roõ raøng: CTNH vaø chaát thaûi khoâng nguy haïi.
Ñoái vôùi chaát thaûi sinh hoaït thì giao cho coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò thu gom.
Ñoái vôùi caùc CTNH khoâng taùi söû duïng ñöôïc nhö caùc bao bì hay chai loï coù dính hoùa chaát, caùc hoùa chaát thaûi, caùc saûn phaåm thuoác baûo veä thöïc vaät toàn ñoïng bò hö hoûng… thì phaûi coù ñòa ñieåm löu giöõ an toaøn vaø ñuùng quy ñònh tröôùc khi giao cho nhöõng coâng ty moâi tröôøng coù chöùc naêng xöû lyù. Ñòa ñieåm naøy phaûi caùch bieät khoûi caùc nguyeân lieäu ñoùng goùi vaø caây troàng, ñaùnh daáu coá ñònh vaø haïn cheá söï ra vaøo cuûa ngöôøi vaø ñoäng vaät. Khi tieâu huûy caùc bao bì TBVTV caàn löu yù:
Heä thoáng tieâu huûy bao bì TBVTV phaûi coù ñòa ñieåm baûo quaûn an toaøn, heä thoáng vaän chuyeån tröôùc tieâu huûy vaø phöông phaùp tieâu huûy phaûi ñaûm baûo khoâng gaây nguy hieåm cho con ngöôøi.
Heä thoáng tieâu huûy bao bì TBVTV ñaûm baûo giaûm thieåu nguy cô nhieãm ñoäc MT, nguoàn nöôùc, heä ñoäng thöïc vaät thoâng qua ñòa ñieåm taäp trung bao bì vaø heä thoáng vaän chuyeån tröôùc tieâu huûy baèng phöông phaùp an toaøn vaø coù traùch nhieäm vôùi MT.
Coù höôùng daãn roõ raøng baèng vaên baûn veà vieäc röûa bao bì TBVTV ba laàn tröôùc khi tieâu huûy. Coù trang thieát bò röûa bình, bao bì baèng aùp suaát.
Tuaân thuû caùc quy ñònh, luaät phaùp cuûa nhaø nöôùc vaø ñòa phöông sôû taïi trong vieäc tieâu huûy bao bì TBVTV ñaõ qua söû duïng.
Caùc loaïi CTNH phaûi ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn. Chuù yù ñaëc bieät ñeán caùc loaïi bao bì ñöïng caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát coù chöùa Clo, vì ñaây laø nguoàn phaùt thaûi POPs ra moâi tröôøng. Ñoái vôùi nhöõng bao bì naøy caàn phaûi ñöôïc löu tröõ rieâng bieät vaø coù nhöõng bieän phaùp xöû lyù phuø hôïp.
c) Caùc giaûi phaùp quaûn lyù nöôùc thaûi
Nöôùc thaûi traùng caën: nöôùc töø quaù trình suùc röûa caùc loaïi thuøng, can chöùa dung moâi, nguyeân lieäu duøng trong saûn xuaát. Nöôùc thaûi traùng caën coù pH vaø noàng ñoä COD töông ñoái cao.
Nöôùc thaûi saûn xuaát: nöôùc do coâng nhaän röûa tay (coù dính hoùa chaát BVTV), nöôùc töø vieäc röûa caùc boàn khuaáy troän, nöôùc lau röûa saøn (hoùa chaát bò rôi vaõi), nöôùc röûa than hoaït tính töø quaù trình xöû lyù khí. Hieän nay löôïng nöôùc thaûi taïi caùc coâng ty, nhaø maùy vaø cô sôû saûn xuaát hoùa chaát baûo veä thöïc vaät thaûi ra trung bình laø khoaûng 3 – 4 m3/ngaøy. Tuy chæ phaùt thaûi ra vôùi löôïng nhoû nhöng trong thaønh phaàn cuûa loaïi nöôùc thaûi naøy chöùa caùc thaønh phaàn khoù phaân huyû, coù ñoäc tính cao vôùi con ngöôøi vaø sinh vaät.
Nöôùc thaûi sinh hoaït: nhu caàu taém röûa, veä sinh cuûa coâng nhaân vieân.
Caùc giaûi phaùp quaûn lyù:
Ñoái vôùi nöôùc thaûi traùng caën thì hieän taïi khoâng ñöôïc xöû lyù maø ñöôïc coâ ñaëc laïi roài ñoát boû. Trong quaù trình ñoát seõ phaùt sinh ra moâi tröôøng nhieàu chaát ñoäc haïi thuoäc nhoùm POPs. Vì theá, ñaây khoâng phaûi laø moät phöông phaùp xöû lyù höõu hieäu, do ñoù caàn coù caùc nghieân cöùu ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp xöû lyù ít nguy haïi ñoái vôùi moâi tröôøng hôn.
Ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït thì coù heä thoáng thu gom rieâng vaø ñöa veà xöû lyù taäp trung vôùi nöôùc thaûi ñoâ thò.
Ñoái vôùi nöôùc thaûi saûn xuaát: ñöôïc xem laø coù noàng ñoä caùc hôïp chaát POPs cao, neân caàn phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau khi saûn xuaát TBVTV ñeå haïn cheá toái ña löôïng POPs trong nöôùc thaûi saûn xuaát:
Maùy moùc söû duïng phaûi ñöôïc baûo quaûn toát, coù chöùng töø baûo quaûn khi söûa chöõa, thay daàu…
Maùy moùc söû duïng trong saûn xuaát TBVTV (keå caû maùy bôm tay) phaûi ñöôïc kieåm tra haøng naêm coù chöùng töø do ngöôøi coù traùch nhieäm vaø ñuû trình ñoä kyù.
Caùc loaïi thieát bò, bao goàm caû thieát bò ño löôøng, phaûi ñaûm baûo ñoä chính xaùc khi pha troän caùc loaïi TBVTV ñeå ñaûm baûo ñuùng lieàu löôïng vaø quy trình höôùng daãn treân bao bì saûn phaåm.
Moãi coâng ty saûn xuaát TBVTV caàn coù moät heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sô boä tröôùc khi thaûi chung ra heä thoáng thu gom chung. Heä thoáng xöû lyù naøy caàn coù caùc giai ñoaïn sau:
Xöû lyù baèng hoùa chaát: nhaèm loaïi boû bôùt moät phaàn cuûa caùc chaát thaûi.
Keo tuï: söû duïng caùc cheá phaåm laø caùc polyme höõu cô hoaëc voâ cô ñeå loaïi boû caùc hôïp chaát höõu cô. Quaù trình naøy raát quan troïng. Phaûi löïa choïn caùc chaát keo tuï ñeå quaù trình keo tuï xaûy ra nhanh, deã laéng.
Laéng gaïn: sau khi keo tuï caùc hôïp chaát höõu cô, nöôùc thaûi phaûi qua beå laéng gaïn tröôùc khi ñi vaøo beå loïc.
Loïc haáp phuï: ñaây laø böôùc quan troïng nhaát trong toaøn boä quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi. Caùc chaát höõu cô coøn laïi sau caùc quaù trình treân ñöôïc haáp phuï treân caùc heä chaát haáp phuï sao cho nöôùc thaûi sau khi qua quaù trình naøy coù theå cho chaûy vaøo heä thoáng nöôùc thaûi chung cuûa thaønh phoá.
5.2.3. Caùc giaûi phaùp naâng cao nhaän thöùc
Giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc veà yù thöùc phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn cho caùc coâng nhaân laøm vieäc trong nhaø maùy.
Ñaøo taïo caùc caùn boä quaûn lyù, nhöõng ngöôøi tröïc tieáp laøm vieäc trong moâi tröôøng lao ñoäng lieân quan ñeán caùc chuû ñeà veà POPs.
Toå chöùc caùc lôùp giaûng daïy veà caùc chuû ñeà lieân quan ñeán CTNH, POPs cho caùc caùn boä vaø coâng nhaân trong nhaø maùy.
5.3. Caùc giaûi phaùp quaûn lyù nhaèm giaûm thieåu söï phaùt taùn caùc hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn vaøo moâi tröôøng trong quaù trình söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät
TBVTV sau khi ñöôïc söû duïng seõ ñi vaøo nhöõng MT xung quanh nhö MT ñaát, MT nöôùc, MT khoâng khí. Khi ñoù, TBVTV seõ bò phaân huûy vaø taïo ra caùc saûn phaåm phuï khoâng mong muoán nhö POPs gaây nguy haïi cho con ngöôøi cuõng nhö caùc loaøi ñoäng vaät. Do vaäy, trong luùc söû duïng TBVTV chuùng ta caàn phaûi chuù yù ñeán moät soá vaán ñeà sau ñeå coù theå giaûm thieåu ñöôïc söï phaùt taùn POPs vaøo MT.
5.3.1. Ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù
Nhìn chung ña soá ñoái töôïng söû duïng thuoác laø ngöôøi noâng daân, do ñoù hoï cuõng khoâng coù hieåu saâu veà söï nguy hieåm cuûa TBVTV ñoái vôùi söùc khoûe vaø caây troàng nhö theá naøo. Do vaäy, ñöùng treân phöông dieän ngöôøi quaûn lyù caàn phaûi laøm nhöõng coâng vieäc sau:
Giaùo duïc, tuyeân truyeàn saâu roäng hôn nöõa cho noâng daân veà caùc loaïi TTS, öu nhöôïc ñieåm cuûa chuùng. Taùc haïi cuûa vieäc khoâng duøng thuoác, phöông phaùp an toaøn khi söû duïng thuoác vaø phun thuoác.
Khuyeán khích vieäc söû duïng caùc phöông phaùp phoøng tröø dòch haïi IPM ñeå haïn cheá vieäc söû duïng TTS.
Vieäc buoân baùn thuoác phaûi thoâng qua kieåm dòch vaø do nhöõng ñôn vò hay caù nhaân coù hieåu bieát veà thuoác ñeå traùnh vieäc söû duïng sai thuoác vaø nhieãm ñoäc sang caùc saûn phaåm khaùc.
Caùc TTS dö thöøa phaûi ñöôïc löu tröõ trong nhöõng thuøng kín vaø baûo quaûn ôû nhöõng nôi thoaùng maùt, xa löûa… sau ñoù mang ñeán nôi xöû lyù.
Thöôøng xuyeân kieåm tra, giaùm saùt vieäc söû duïng thuoác cuûa noâng daân. Coù keá hoaïch vaø bieän phaùp xöû lyù ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm.
Phaûi coù chính saùch thu mua caùc chai loï hoaëc bao bì ñöïng hoùa chaát cuûa TBVTV vôùi giaù cao.
Caàn phaûi coù caùc coâng ngheä taùi cheá laïi caùc nguyeân lieäu ñoù.
Caàn coù nhöõng coâng trình nghieân cöùu ñeå tìm chaát lieäu laøm ra caùc loaïi bao bì ñöïng TBVTV deã phaân huûy.
5.3.2. Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng
Bieän phaùp phoøng ngöøa:
Maëc quaàn aùo, khaên che kín da trong quaù trình phun thuoác, khi phun thuoác neân ñöùng treân chieàu gioù, sau khi lao ñoäng caàn thay quaàn aùo vaø taém röõa kyõ baèng xaø boâng.
Tuyeät ñoái khoâng aên uoáng, huùt thuoác trong thôøi gian phun thuoác, röûa tay saïch tröôùc khi uoáng nöôùc…
Khoâng laøm vieäc vôùi hoùa chaát khi cô theå ñang suy yeáu nhö bò caûm cuùm, phuï nöõ khi coù kinh, mang thai vaø cho con buù.
Tuyeät ñoái khoâng duøng thuoác ñeå boâi gheû, dieät tröø chaáy raän… khoâng aên gia suùc khi bò nhieãm ñoäc TTS.
Bieän phaùp söû duïng an toaøn, coù hieäu quaû TBVTV: Söû duïng thuoác phaûi bieát phoái hôïp vôùi caùc bieän phaùp khaùc nhö ñieàu chænh thôøi vuï, baûo veä caùc loaïi thieân ñòch coù ích… thì môùi naâng cao hieäu quaû kinh teá. Bieát duøng ñuùng thuoác theo quy taéc 4 ñuùng: duøng ñuùng thuoác, ñuùng luùc, ñuùng lieàu löôïng vaø ñuùng caùch.
Duøng ñuùng thuoác: caàn bieát roõ söû duïng thuoác ñeå dieät loaïi saâu naøo, treân caây troàng naøo. Neáu khoâng bieát caùch caàn nhôø caùc caùn boä kyõ thuaät ñieàu tra treân ñoàng, ruoäng, vöôøn ñeå coù caùch söû duïng moät caùch chính xaùc. Neáu coù nhieàu loaïi thuoác ñeàu coù coâng duïng nhö nhau thì caàn löïa choïn loaïi coù ñaëc tính sau:
Ít ñoäc haïi ñoái vôùi ngöôøi phun thuoác.
Ít nguy haïi ñoái vôùi ngöôøi tieâu thuï saûn phaåm.
An toaøn ñoái vôùi caây troàng.
Ít ñoäc haïi ñoái vôùi caùc loaøi gia suùc coù ích.
Khoâng toàn dö laâu trong nguoàn thöùc aên, trong ñaát.
Duøng ñuùng luùc: Duøng ñuùng luùc coù nghóa laø neáu phun thuoác khoâng kòp thôøi vaøo luùc ñoù thì khi thu hoaïch naêng suaát vaø phaåm chaát noâng saûn seõ giaûm suùt ñaùng keå.
Trong tröôøng hôïp, tuy coù saâu beänh treân ñoàng ruoäng nhöng maät ñoä cuûa chuùng coøn thaáp hoaëc ñoàng ruoäng coù maät ñoä thieân ñòch cao, coù khaû naêng khoáng cheá, kìm haõm söï phaùt trieån cuûa saâu beänh. Khi ñoù chöa caàn phun thuoác vì caây troàng coù khaû naêng choáng chòu vaø phuïc hoài naêng suaát ñöôïc. Neáu caàn phun thuoác, thì phaûi phun khi saâu ôû tuoåi nhoû, beänh môùi phaùt sinh.
Khoâng phun thuoác vaøo nhöõng luùc trôøi naéng gaét, cô theå deã bò meät moûi, deã bò gaây ñoäc.
Khoâng phun thuoác vaøo nhöõng luùc trôøi saép möa, hoaëc gioù to laøm cho thuoác bò röõa troâi hoaëc baùm khoâng ñeàu laøm giaûm hieäu quaû cuûa thuoác vaø gaây oâ nhieãm MT.
Vôùi nhöõng loaïi noâng saûn duøng laøm löông thöïc, thöïc phaåm cho ngöôøi vaø gia suùc thì khoâng ñöôïc phun thuoác khi gaàn thu hoaïch. Phaûi ñaûm baûo ñuùng thôøi gian caùch ly töøng loaïi thuoác treân töøng loaïi noâng saûn.
Duøng ñuùng lieàu löôïng:
Ñoïc kyõ baûn höôùng daãn thuoác, tính toaùn thaät ñuùng löôïng thuoác caàn pha cho moãi bình phun vaø soá bình caàn cho moät dieän tích xaùc ñònh.
Phaûi coù duïng cuï ñong thuoác, khoâng öôùc löôïng baèng maét, khoâng boác thuoác boät baèng tay.
Caàn phun heát thuoác ñaõ tính toaùn treân thöûa ruoäng cuûa mình. Khoâng duøng thuoác vôùi lieàu löôïng cao hôn quy ñònh vì noù khoâng laøm gia taêng hieäu quaû cuûa thuoác maø gaây ra laõng phí tieàn baïc vaø taêng nguy cô nhieãm ñoäc cho ngöôøi phun thuoác, ngöôøi tieâu thuï saûn phaåm, caùc vi sinh vaät coù ích vaø MT.
Duøng ñuùng caùch pha thuoác:
Ñoái vôùi thuoác caàn hoøa tan trong nöôùc (nhuõ daàu, thuoác söõa) phaûi pha sao cho thuoác hoøa thaät ñeàu trong nöôùc
Ñoái vôùi nhuõng thuoác boät hoøa tan trong nöôùc, tröôùc heát phaûi cho löôïng thuoác ñaõ caân vaøo moät bình ñong nhoû, cho moät ít nöôùc vaøo khuaáy ñeàu ñeå taïo thaønh moät dung dòch thuoác nöôùc ñaäm ñaëc roài môùi ñoå vaøo bình bôm ñeå hoøa loaõng vôùi nöôùc, sau ñoù khuaáy kyõ roài ñem ñi phun ngay.
Phaûi phun sao cho thuoác baùm ñeàu vaøo caùc boä phaän cuûa caây bò saâu haïi, do ñoù phaûi duøng moät löôïng nöôùc ñuû ñeå pha thuoác. Trung bình 1000 m2 caàn duøng 60-80 lít nöôùc.
Ñeå khaéc phuïc tình traïng duøng sai thuoác caàn boå sung theâm caùn boä khoa hoïc cho ñòa phöông ñeå höôùng daãn noâng daân trong söû duïng thuoác. Taêng cöôøng kieán thöùc baûo veä MT vaø söùc khoûe cho noâng daân, tuyeät ñoái khoâng ñöôïc löu haønh caùc loaïi TTS ñaõ caám söû duïng.
Sau khi duøng thuoác, ngöôøi noâng daân caàn phaûi:
Coù choã löu tröõ voû chai, bao bì hôïp lyù nhö nôi ñoù phaûi traùnh xa treû em, caùc ñoäng vaät nuoâi trong nhaø, khoâng bò aåm öôùt…
Sau khi söû duïng xong phaûi taäp trung laïi thaønh moät choã nhaát ñònh.
Thöôøng xuyeân tham gia vaøo coâng taùc khuyeán noâng do xaõ hay huyeän toå chöùc nhaèm naâng cao söï hieåu bieát veà TBVTV.
KEÁT LUAÄN
Qua nhöõng gì ñaõ nghieân cöùu vaø trình baøy trong ñoà aùn naøy, toâi coù moät soá nhaän xeùt vaø keát luaän nhö sau:
Ngaønh saûn xuaát thuoác BVTV laø Moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp phaùt thaûi ra nhieàu POPs. Tuy nhieân, cho ñeán thôøi ñieåm naøy vaãn chöa coù moät chöông trình ñieàu tra cuï theå naøo veà löôïng phaùt thaûi POPS töø caùc coâng ty saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät treân ñòa baøn Tp.HCM noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung.
Hieän nay, nöôùc ta vaãn chöa tröïc tieáp saûn xuaát ra ñöôïc caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát duøng ñeå saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät. Caùc nguyeân lieäu hoaït chaát naøy ñeàu ñöôïc nhaäp veà töø caùc nöôùc nhö Trung Quoác, Nhaät Baûn, Ñaøi Loan… sau ñoù pha cheá, sang chai, ñoùng goùi ñeå cho ra thaønh phaåm.
Trong ngaønh saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät, POPs phaùt thaûi chuû yeáu töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát ra caùc loaïi hoaït chaát, nguyeân lieäu. Do caùc doanh nghieäp ôû Tp.HCM chæ thöïc hieän gia coâng sang chai, ñoùng goùi caùc loaïi thuoác neân löôïng POPs phaùt thaûi ra laø khoâng nhieàu. Haàu heát POPs sinh ra töø vieäc pha cheá sang chai ñoùng goùi caùc loaïi nguyeân lieäu, hoaït chaát coù caáu truùc beàn vöõng (coù voøng benzen lieân keát vôùi moät vaøi nguyeân töû Clo). Ñieàu ñaùng chuù yù laø löôïng POPs tích luõy trong MT do vieäc söû duïng caùc hoaù chaát BVTV.
Trong 12 loaïi POPs ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong coâng öôùc Stockholm thì caùc hôïp chaát cuûa Dioxin vaø Furan laø caùc POPs phaùt thaûi nhieàu nhaát töø ngaønh saûn xuaát thuoác BVTV.
KIEÁN NGHÒ
Thieát laäp chöông trình haønh ñoäng quoác gia veà POPs cho Vieät Nam vaø khu vöïc Tp. HCM. Tham khaûo caùc chöông trình ñaõ ñöôïc xaây döïng taïi caùc quoác gia ñang phaùt trieån.
Caàn coù caùc nghieân cöùu cuï theå ñeå xaây döïng caùc heä soá phaùt thaûi cho caùc loaïi POPs phaùt thaûi töø ngaønh SX thuoác BVTV.
Phaùt trieån chöông trình vaø naâng cao nhaän thöùc veà POPs cho caùn boä coâng nhaân vieân chöùc trong caùc coâng ty, doanh nghieäp saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät taïi Tp. HCM noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung thoâng qua caùc hình thöùc khaùc nhau.
Caàn trang bò caùc phoøng thí nghieäm ñaït tieâu chuaån vaø tieán haønh quan traéc thöôøng xuyeân nhaèm caäp nhaät caùc soá lieäu veà dö löôïng thuoác baûo veä tích luõy trong caùc moâi tröôøng thaønh phaàn.
Ñieàu tra thoâng tin chi tieát veà caùc nguoàn thaûi POPs töø ngaønh saûn xuaát thuoác BVTV, töø ñoù laäp baûng thoáng keâ soá löôïng nguoàn thaûi.
Sieát chaët hôn trong coâng taùc quaûn lyù caùc loaïi chaát thaûi (ñaëc bieät laø chaát thaûi nguy haïi) phaùt sinh trong saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät. Baét buoäc caùc doanh nghieäp phaûi xaây döïng caùc heä thoáng xöû lyù khí thaûi vaø nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
bai hoan thien.doc- bia moi chuoung.doc
- BIA.doc
- danh muc cac chu viet tat.doc
- danh sach cac bang.doc
- danh sach cac hinh.doc
- loicamon.doc
- mucluc.doc
- phuluc hoanthien.doc
- tai lieu tham khao.doc
