Nghiên cứu hiệu quả của nong van hai lá bằng bóng inoue trong điều trị bệnh nhân bị hẹp van hai lá trong tình trạng cấp cứu hoặc suy tim rất nặng

NgHIÊN CứU LÂM SÀNg16 nghieân cöùu laâm saøng Nghiên cứu hiệu quả của nong van hai lá bằng bóng inoue trong điều trị bệnh nhân bị hẹp van hai lá trong tình trạng cấp cứu hoặc suy tim rất nặng Phạm Mạnh Hùng (*); Nguyễn Xuân Tú (*); Phạm Thị Ngọc Oanh (**) ñaët vaán ñeà Bệnh hẹp van hai lá (HHL) - một bệnh van tim mà hầu hết là do thấp tim, còn khá phổ biến ở Việt Nam. Trong số các bệnh van tim do thấp, HHL là bệnh thường gặp nhất. Theo tổng kết tại Viện Tim mạch Việt Nam những năm gần đây, trong số các bệnh nhân nội trú nằm điều trị tại viện, tỷ lệ bệnh nhân có HHL (đơn thuần hay phối hợp) chiếm tới gần 40% số bệnh nhân nằm viện [14, 28]. HHL, đặc biệt là HHL khít, là một bệnh nặng có nhiều diễn biến bất ngờ, phức tạp với những biến chứng có thể gây tử vong hoặc để lại tàn phế nặng nề, nếu không cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Kỹ thuật Nong van hai lá (NVHL) bằng bóng qua da ra đời với kết quả đã được kiểm chứng bởi nhiều nghiên cứu trên khắp thế giới và trong nước [35,41,70] cho thấy khả năng thành công cao, an toàn và hiệu quả tốt. NVHL có những ưu điểm nổi bật so với mổ đó là: rất ít xâm lấn, ít đau đớn, thời gian nằm viện ngắn, tránh được các nguy cơ của gây mê, của chạy tim phổi nhân tạo, không để lại sẹo trên ngực và rất ít ảnh hưởng đến tâm lý của bệnh nhân... Do vậy, NVHL qua da cũng đã chứng tỏ được lợi ích vượt trội của mình ở những bệnh nhân có những tình huống khó xử nếu phải mổ, như đang mang thai, đang phù phổi cấp, đang suy tim quá nặng mà điều trị nội khoa thất bại, bệnh nhân là trẻ em hay bệnh nhân có nhiều nguy cơ cho phẫu thuật...[52,66,74,83,86]. Trong thực tế hàng ngày, nhất là tại Việt Nam, chúng ta vẫn thường gặp khá nhiều bệnh nhân bị HHL khít nhưng do nhiều lý do: kém hiểu biết, thiếu cơ sở hạ tầng cho chăm sóc sức khỏe ban đầu, điều kiện kinh tế nên đến bệnh viện quá muộn hoặc đang ở trong tình trạng cấp cứu nặng đòi hỏi phải có các biện pháp cấp cứu kịp thời để cứu sống tính mạng. Trong những tình huống khó khăn này, việc giải quyết cấp cứu cho các bệnh nhân còn gặp nhiều lúng túng và nhiều khi không vượt qua được với (*): Viện Tim Mạch Việt Nam - Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội (**): Bệnh viện Đa khoa Đức Giang - Hà Nội TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 53 - 2010 17 những biện pháp điều trị nội khoa thông thường [52,74,86]. Trước đây, phẫu thuật cấp cứu đã mang lại hiệu quả trong một số trường hợp nhưng lại có nguy cơ rất cao vì phải trải qua một cuộc gây mê lại trong tình trạng nặng nề. Theo Barlow thì tỷ lệ tử vong cho phẫu thuật ở những bệnh nhân này là 25% hoặc cao hơn nữa [67]. Phương pháp NVHL, với những ưu điểm vượt trội được nêu ở trên, đã tỏ ra có ưu thế hàng đầu trong những trường hợp này và đã được trình bày trong một số báo cáo nước ngoài [52,67,74,86]. Tại Việt Nam, đã có một số báo cáo về hiệu quả ngắn hạn, trung hạn của kỹ thuật NVHL bằng bóng Inoue qua da thường quy và phương pháp này đã trở thành lựa chọn hàng đầu trong điều trị HHL. Trong nghiên cứu này, chúng tôi muốn tổng kết về hiệu quả của kỹ thuật NVHL bằng bóng qua da trong tình huống cấp cứu để điều trị bệnh nhân bị HHL khít nhập viện trong tình trạng nặng, cấp cứu hoặc suy tim nặng không có khả năng phẫu thuật. mục tiêu nghiên cứu: 1. Đánh giá kết quả sớm kỹ thuật NVHL bằng bóng Inoue trong điều trị bệnh Hẹp van hai lá khít trong bệnh cảnh cấp cứu hoặc suy tim rất nặng. 2. Nghiên cứu một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả NVHL ở các bệnh nhân bị Hẹp van hai lá khít ở những bệnh nhân này. toång quan taøi lieäu 1. cơ chế hhL khít gây suy tim nặng và tình hình giải quyết hhL khít có suy tim nặng 1.1. Cơ chế bệnh lý HHL khít gây suy tim nặng Sự tăng áp lực nhĩ trái lâu ngày trong HHL khít sẽ dẫn đến ứ trệ tuần hoàn phổi và tăng áp lực động mạch phổi (ĐMP) (cơ chế tăng thụ động). Nếu áp lực ĐMP cứ tăng cao mãi lâu ngày sẽ dẫn đến tăng áp lực ĐMP rất nặng (ALĐMP tâm thu = 50 mmHg khi nghỉ và = 60 mmHg khi gắng sức), gây ra tăng sức cản ĐMP (phản ứng bảo vệ với tăng áp ĐMP), còn gọi là “hàng rào thứ hai” [15,29,30] (cơ chế thông qua vai trò của hormone - thể dịch gây co mạch). Và hậu quả cuối cùng là gây ra các cơn hen tim và phù phổi cấp - là một điểm đặc biệt của bệnh: biểu hiện suy tim trái mà bản chất lại là suy tim phải. Ngoài ra, nó sẽ gây ra tình trạng ứ trệ tuần hoàn ngoại vi rất nhiều: gan to, tĩnh mạch cổ nổi, phù toàn thân hoặc hai chân nhiều, tràn dịch đa màng Các yếu tố làm bệnh nặng thêm: tình trạng nhiễm trùng, thiếu máu, sự xuất hiện rung nhĩ với tần số thất đáp ứng rất nhanh là yếu tố kinh điển dẫn đến phù phổi cấp. Sự giãn nhĩ trái là yếu tố dự đoán xuất hiện rung nhĩ ở bệnh nhân HHL. Thai kỳ của phụ nữ HHL cũng làm cho triệu chứng nặng thêm. 1.2. Các hướng xử trí a. Điều trị nội khoa Điều trị nội khoa chỉ mang tính chất tạm thời trong những trường hợp này với NgHIÊN CứU LÂM SÀNg18 mục đích cố gắng để ổn định các tình trạng lâm sàng của bệnh nhân cũng như là phát hiện và điều trị những yếu tố làm nặng thêm tình trạng bệnh: nhiễm trùng, thiếu máu, ngộ độc thuốc... như là: hồi sinh tim phổi nếu bệnh nhân bị ngừng tuần hoàn, hỗ trợ thông khí và vận mạch tối ưu nếu bệnh nhân bị sốc tim hoặc phù phổi cấp. Có thể dùng thuốc lợi tiểu tích cực (loại lợi tiểu mạnh, như lasix, đường tiêm truyền) để làm giảm áp lực nhĩ trái, giảm tình trạng ứ trệ tuần hoàn ngoại vi (phù, gan to, tiểu ít do suy tim phải), làm giảm đáp ứng thất khi có rung nhĩ nhanh (digitalis hoặc chẹn beta) hoặc truyền nitroglycerin khi có phù phổi cấp. Không nên cho các thuốc giãn động mạch vì có thể làm giảm thêm cung lượng tim [30,37,39,40,42,52,58,86]. Chống đông là biện pháp bắt buộc trong HHL kèm rung nhĩ, vì khi đó nguy cơ tắc mạch sẽ tăng lên tăng nhiều. Các thuốc kháng vi- tamin K đường uống được lựa chọn hàng đầu trong điều trị chống đông với mục tiêu là chỉ số INR trong khoảng 2,0 - 3,0 [47] .Một số thuốc chống loạn nhịp có thể được dùng để duy trì nhịp xoang ở những bệnh nhân đã giải quyết được HHL và đã chuyển nhịp [30,37,39]. b. Điều trị ngoại khoa Trong các trường hợp HHL khít có suy tim nặng này thì kết quả của các phẫu thuật cấp cứu như mổ tách và thay van tim đều bị hạn chế bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố và các nguy cơ cao của gây mê, chạy tim phổi máy nhân tạo, mở ngực, suy đa phủ tạng, rối loạn đông cầm máu nặng nề Theo Barlow và cộng sự thì tỷ lệ tử vong của phẫu thuật tách van trên tim kín ở các bệnh nhân này là = 25% [67,86]. Ward C. và cộng sự đã nghiên cứu trên 586 bệnh nhân bị bệnh van hai lá đã được thông tim từ năm 1961 đến năm 1972, có 48 (8,2%) bệnh nhân có tăng áp lực ĐMP nặng (ALĐMPTT = 80 mmHg và sức cản phổi = 10IU), trong đó có 28 bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật. Tỷ lệ tử vong toàn bộ là 31%, trong đó tỷ lệ tử vong do mổ tách van là 11%, cho mổ thay van là 56%. Nguy cơ của cuộc phẫu thuật tăng cao ở những bệnh nhân bị bệnh kéo dài, tuổi > 50, có tổn thương van ĐMC đi kèm. Thời gian sống sót trung bình ở những bệnh nhân không được phẫu thuật chỉ là 2,4 ± 0,5 năm, trong khi đó thời gian theo dõi trung bình ở những bệnh nhân sống sót sau phẫu thuật là 5,8 ± 0,6 năm và các triệu chứng đều được cải thiện rất tốt [83]. c. Nong van hai lá Khá nhiều bệnh nhân HHL của chúng tôi đến viện khi suy tim đã rất nhiều khó có thể giải quyết bằng các thuốc cũng như là nguy cơ cao cho phẫu thuật. Cần phải nhấn mạnh là đối với những đối tượng này, trước đây thường có kết cục rất tồi do phẫu thuật không thể tiến hành được vì nguy cơ rất cao khi gây mê và hậu phẫu cho bệnh nhân. Và đây cũng là một lợi thế quan trọng của NVHL vì thủ thuật không cần gây mê, tiến hành khá nhanh và đem lại được kết quả rất khả quan [66,73]. NVHL còn thể hiện lợi thế của mình trong những tình huống HHL khít có ALĐMP tâm thu rất cao và có nguy cơ dọa/ phù phổi cấp. Đây là biến chứng TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 19 đe doạ cấp đến tính mạng bệnh nhân và NVHL đã nhanh chóng giải quyết bế tắc huyết động này để cứu bệnh nhân với việc tránh được một cuộc mổ cấp cứu cho bệnh nhân, cái có thể liên quan đến các biến chứng nặng với tỷ lệ tử vong cao do phải gây mê, hậu phẫu. Đã có nhiều nghiên cứu với những bệnh nhân này và cho thấy kết quả rất ngoạn mục [66]. 2. những nghiên cứu về nVhL cấp cứu. Có nhiều nghiên cứu trên thế giới báo cáo về NVHL cấp cứu. Tất cả những nghiên cứu này đã nhấn mạnh việc NVHL để cứu sống bệnh nhân trong tình trạng cấp cứu là khả thi, an toàn và mang lại hiệu quả cao nhất. Patel J. J. và cộng sự đã tiến hành nghiên cứu hồi cứu trong 4 năm tại Durban, Nam Phi với mục đích là đánh giá hiệu quả của NVHL bằng bóng Inoue qua da cho các bệnh nhân trẻ tuổi có bệnh cảnh lâm sàng nặng nề với tình trạng suy tim trơ với điều trị. Kết quả trên 12 bệnh nhân trong tình trạng vô cùng cùng nặng đã chỉ ra rằng NVHL bằng bóng qua da được tiến hành như là 1 thủ thuật mang tính chất sống còn với những bệnh nhân HHL khít có suy tim nặng cả về mặt tăng tối đa diện tích lỗ van sau nong ở các bệnh nhân này cũng như mang lại sự cải thiện về mặt lâm sàng một cách hài lòng nhất [74]. Yash Y. Lokhandwala và cộng sự đã tiến hành 1 nghiên cứu tại ấn Độ nhằm mục đích đánh giá kết quả của NVHL cấp cứu cho các bệnh nhân HHL khít bị ngừng tuần hoàn đã được cấp cứu thành công, phù phổi cấp dai dẳng, trơ với điều trị nội khoa hoặc sốc do nguyên nhân tim mạch gây ra vì tỷ lệ tử vong của các bệnh nhân này rất cao mặc dù đã được giảm bớt bởi phẫu thuật thay van. Nghiên cứu bao gồm 40 bệnh nhân trong đó 26 bệnh nhân (65%) bị sốc do nguyên nhân tim mạch (4 bệnh nhân bị phù phổi cấp), 3 bệnh nhân ngừng tim đã được cấp cứu thành công và đều xuất hiện sốc tim sau khi hồi sức cấp cứu ngừng tuần hoàn và 11 bệnh nhân (27,5%) bị phù phổi cấp trơ với điều trị nội khoa đã được NVHL cấp cứu. Theo dõi từ 1 đến 16 tháng (trung bình 8 tháng) ở 20 trong 25 bệnh nhân sống sót của nhóm có sốc tim thì có 15 người là không có triệu chứng lâm sàng. Diện tích lỗ van đạt được và sự giảm chênh áp qua van cũng như ALĐMP ngay sau nong được duy trì suốt thời gian theo dõi. Như vậy, việc NVHL bằng bóng qua da cấp cứu là một thủ thuật mang tính khả thi cho các bệnh nhân HHL khít có các bệnh cảnh lâm sàng rất nặng. Những bệnh nhân sống sót trong quá trình nằm viện có tình trạng lâm sàng cũng như huyết động rất tốt ở thời điểm theo dõi trung bình [86]. ñoái töôïng vaø phöông phaùp nghieân cöùu đối tượng nghiên cứu Đối tượng trong nghiên cứu này của chúng tôi là tất cả những bệnh nhân bị HHL khít có biểu hiện suy tim nặng trên lâm sàng đang được điều trị tại Viện Tim mạch, Bệnh viện Bạch Mai có chỉ định NVHL cấp cứu bằng bóng Inoue qua da. Để đảm bảo tính khách quan của nghiên cứu, các bệnh nhân trên được lấy theo NgHIÊN CứU LÂM SÀNg20 trình tự thời gian bất kể tuổi, giới, tình trạng bệnh. Thời gian tiến hành là bắt đầu từ năm 2003 đến tháng 12 năm 2008. 1. Tiêu chuẩn lựa chọn: - HHL khít (diện tích lỗ van trên siêu âm <1,5 cm2) với hình thái van trên siêu âm (điểm Wilkins ) không quá 11 có kèm theo các tiêu chuẩn sau đây: - Có nguy cơ xuất hiện các cơn hen tim hoặc đang phù phổi cấp trên lâm sàng có thể cần phải hỗ trợ bằng các biện pháp thông khí nhân tạo xâm nhập hoặc không xâm nhập mặc dù đã được điều trị lợi tiểu đầy đủ và kiểm soát tối ưu các yếu tố làm nặng tình trạng bệnh lên: nhiễm trùng, thiếu máu, nhịp đáp ứng của thất với rung nhĩ nhanh, ngộ độc digoxin.... - Tình trạng suy tim nặng quá mà không đáp ứng hay thất bại với điều trị nội khoa đơn thuần, kể cả việc dùng tối đa các thuốc lợi tiểu và hoặc truyền các thuốc vận mạch, digoxin, nitroglycerin... thậm chí được hỗ trợ bằng thông khí nhân tạo (đặt nội khí quản và thở máy)..: khó thở NYHA độ III-IV, phù nhiều toàn thân hoặc hai chân, gan to nhiều, tĩnh mạch cổ nổi, phản hồi gan - tĩnh mạch cổ dương tính, áp lực ĐMP quá cao, giảm tưới máu tổ chức (chân tay lạnh, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt, tiểu ít....) - Các bệnh nhân đã được cấp cứu hồi sinh tim phổi thành công sau khi nhập viện vì ngừng tuần hoàn. - Phụ nữ có thai đang có nguy cơ xuất hiện các cơn hen tim, phù phổi cấp, doạ đẻ non, sảy thai, thai chết lưu trên lâm sàng, suy tim nặng mất bù đáp ứng trơ với điều trị nội khoa hoặc có những tình trạng rối loạn đông máu nặng nề... đã được điều trị nội khoa tối ưu mà không có hiệu quả. - Không có huyết khối trong nhĩ trái được khẳng định trên siêu âm qua thành ngực (hoặc siêu âm qua thực quản ở bệnh nhân rung nhĩ hoặc có nguy cơ huyết khối cao). - Tất cả các bệnh nhân được hội chẩn tại Viện Tim mạch trước khi làm thủ thuật và đều được giải thích rõ về lợi ích cũng như biến chứng có thể gặp. Bệnh nhân (hoặc người thân) phải ký giấy cam đoan đồng ý được làm thủ thuật theo quy định chung của bệnh viện. 2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân: - Hình thái van tim quá kém (van hai lá rất dày, vôi hoá nhiều, biến dạng, dây chằng quá ngắn) với điểm Wilkins >11 điểm. - Có huyết khối trong nhĩ trái (dưới siêu âm tim qua thành ngực hoặc siêu âm tim qua thực quản ở 1 số trường hợp đặc biệt). - Có kèm theo HoHL và hoặc bệnh van ĐMC nặng (HoHL và hoặc HoC > 2/4), gây ảnh hưởng đến huyết động (thất trái quá giãn, chức năng tâm thu thất trái giảm nhiều, huyết áp quá thấp..). - Đang có những tình trạng nhiễm trùng cấp tính và nặng nề không thể kiểm soát được trên lâm sàng. - Bệnh nhân không chấp nhận nguy cơ NVHL. TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 21 Phương pháp nghiên cứu. 1. Mô tả phương pháp nghiên cứu: - Đây là một nghiên cứu mô tả cắt ngang được tiến hành theo trình tự thời gian (consecutive study). Phương pháp này được áp dụng cho tất cả các bệnh nhân được NVHL cấp cứu trong khoảng thời gian từ năm 2003 đến tháng 12 năm 2008, gồm hai giai đoạn: - Tất cả các bệnh nhân có chỉ định và được NVHL cấp cứu trong thời gian trên được lấy vào nghiên cứu bất kể tuổi, giới, tình trạng bệnh. Qua đó, chúng tôi muốn đánh giá một cách khách quan, toàn diện về hiệu quả cũng như những vấn đề còn bàn cãi của kỹ thuật này. 2. Các bước tiến hành nghiên cứu: - Bệnh nhân được khám lâm sàng, làm các thăm dò cơ bản và siêu âm tim qua thành ngực chẩn đoán. Đối với những bệnh nhân có rung nhĩ hoặc có nhiều nguy cơ của huyết khối (tiền sử tắc mạch, nhĩ trái quá lớn, nhiều âm cuộn tự nhiên) thì cần làm siêu âm qua thực quản để khẳng định chắc chắn không có cục máu đông trong nhĩ trái (xem phần mẫu bệnh án nghiên cứu trong phần phụ lục). - Siêu âm Doppler tim trước và sau khi nong van được một bác sỹ chuyên khoa tim mạch làm bằng máy siêu âm Doppler tim màu hiệu ALOKA 5000 của hãng Vingmet tại phòng siêu âm của Viện Tim mạch Việt Nam. - Các thông số lượng giá trên siêu âm tim chủ yếu: + Diện tích lỗ van hai lá (MVA) trên siêu âm 2D đo ở mặt cắt trục ngắn và trên siêu âm Doppler đo bằng phương pháp thông qua thời gian bán giảm áp lực (PHT). + Hình thái van và tổ chức dưới van: chúng tôi dùng các thang điểm Wilkins (bảng 1.1) đánh giá chung. + Chênh áp qua van hai lá tối đa (MaxVG) và trung bình (MVG) tính bằng mmHg. + áp lực ĐMP tối đa ước tính qua dòng HoBL trên siêu âm Doppler. + Các tổn thương đi kèm: HoHL, HoHC, HoHBL - NVHL bằng bóng Inoue tại phòng chụp mạch của Viện Tim mạch- Bệnh Viện Bạch Mai. Trước, trong và ngay sau nong van, các thông số về huyết động học được chú ý để đánh giá kết quả là: + áp lực ĐMP tối đa, trung bình, + áp lực nhĩ trái (NT), + Chênh áp tối đa (MaxVG), trung bình (MVG) qua van hai lá, + Mức độ HoHL, HoC bằng phương pháp chụp buồng tim... - Kiểm tra lại siêu âm trong vòng 1 tuần sau nong van để đánh giá sớm kết quả. 3. Kỹ thuật NVHL Kỹ thuật được dùng trong nghiên cứu này là Kỹ thuật Inoue. a- Dụng cụ: Bộ bóng Inoue: Bóng Inoue được thiết kế đặc biệt với ba lớp Latex. Khi bơm bóng thì bao giờ đầu xa NgHIÊN CứU LÂM SÀNg22 bóng cũng nở trước, sau đó là đầu gần và cuối cùng là eo bóng. Điều này cho phép bóng khi đưa đến thất trái bơm đầu xa rồi kéo lại sẽ mắc vào lỗ van bị hẹp rồi tiếp tục bơm sẽ nở đầu gần cố định và khi eo nở sẽ đúng vị trí miệng lỗ van hai lá gây tách hai mép van. Bóng Inoue còn có đặc điểm là tăng được dần cỡ theo ý muốn. Thường tăng được 4 mm cho tới mức tối đa của cỡ bóng tham chiếu. b- Kỹ thuật NVHL bằng bóng In- oue: Việc NVHL bằng bóng Inoue được tiến hành trong phòng thông tim chụp mạch dưới sự hỗ trợ của máy X quang chuyên dụng tăng sáng (Cardiac Cath Lab) với một đội ngũ bác sỹ, kỹ thuật viên, y tá được đào tạo thành thục về kỹ thuật. Đường vào thường từ tĩnh mạch đùi phải. Chọc vách liên nhĩ được tiến hành dưới màn huỳnh quang theo kỹ thuật chọc vách thông thường (có xác định bóng nhĩ trái). Cỡ bóng tham chiếu và tăng cỡ bóng được lựa chọn dựa trên chiều cáo bệnh nhân theo các mô tả trước đây [7] và dựa trên tình trạng van của bệnh nhân. Nong van theo cỡ tăng dần cho đến khi đạt được kết quả mong muốn. Trong quá trình NVHL có theo dõi chặt chẽ huyết động và lâm sàng để nhanh chóng phát hiện các biến chứng để xử trí kịp thời. Hình 1. Hình ảnh minh hoạ thực tế các bước nong van hai lá bằng bóng Inoue. TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 23 4. Các thông số nghiên cứu: a. Định nghĩa thành công: Thành công về kỹ thuật: tiến hành được trọn vẹn quy trình NVHL và không xảy ra các biến chứng nặng nào. Thành công về kết quả: tức là trên những bệnh nhân đã thành công về kỹ thuật (tiến hành được trọn vẹn về mặt kỹ thuật), kết quả sau nong được coi là thành công khi bệnh nhân được cải thiện rất tốt các triệu chứng lâm sàng, giải quyết được tình trạng suy tim, phù phổi cấp cũng như cải thiện tốt tình trạng tưới máu tổ chức kèm theo hoặc diện tích lỗ van (MVA) sau nong ít nhất là từ 1,2 cm2 trở lên hoặc MVA sau nong tăng được = 50% MVA trước nong và không bị những biến chứng nặng đi kèm như tử vong, tắc mạch, hở van hai lá nhiều sau nong van, tràn dịch màng tim... và bệnh nhân được ra viện an toàn. 5. Xử lý số liệu Bằng phần mềm SPSS 12.0 và theo các thuật toán thống kê y học. Kết quả nghiên cứu và bàn luận 1. Tình hình chung của bệnh nhân Trong thời gian nghiên cứu cả tiến cứu và hồi cứu từ tháng 1 năm 2003 đến tháng 12 năm 2008 chúng tôi đã nghiên cứu được 43 bệnh nhân bị HHL khít có suy tim nặng trên lâm sàng được NVHL bằng bóng Inoue qua da cấp cứu tại Viện Tim mạch Việt Nam - Bệnh viện Bạch Mai. Bảng 1. Các thông số chung của nhóm nghiên cứu Thông số Giá trị ((x ( SD) hoặc n (%) Số bệnh nhân 43 Tuổi trung bình Tuổi = 55 Tuổi < 55 40,86 ± 13,45 (17-71) 6 (14%) 37 (86%) Số bệnh nhân trẻ em hoặc ở tuổi vị thành niên (< 18 tuổi) 1 (2,3%) Giới nữ/ nam 33/10 (76,7%/23,3%) Nhịp xoang/ rung nhĩ 15/28 (35%/65%) Tiền sử bị thấp tim/ có bệnh van tim từ trước 27 (62,8%) Tiền sử mổ tách van hai lá 9 (20,9%) Tiền sử NVHL 1 (2.3%) Phụ nữ có thai 4 (9,3%) NgHIÊN CứU LÂM SÀNg24 Điểm Wilkins trung bình Wilkins ≤ 8 Wilkins > 8 9,14 ± 1,36 (6-11) 16 (37,2%) 27 (62,8%) NYHA trung bình III IV 3,93 ± 0,26 (3-4) 3 (7%) 40 (93) Kèm theo HoHL nhẹ - vừa 27 (62,8%) Kèm theo hở chủ nhẹ - vừa 32 (74,4%) Kèm theo có hẹp chủ Chênh áp tối đa qua van ĐMC Chênh áp trung bình qua van ĐMC Diện tích van ĐMC 4 (9,3%) 44,38 ± 17,2 (21-62) 22,3 ± 9,7 (14-35) 0,875 ± 0,32 (0,6-1,2) Kèm theo có thất trái bé (Dd = 35 mm)* 10 (23,3%) Kèm theo hẹp van ba lá Chênh áp tâm trương tối đa qua van ba lá Chênh áp tâm trương trung bình qua van ba lá 4 (9,3%) 21,75 ± 10,1 (11-35) 11,3 ± 4.7 (7,5-17,7) Kèm theo hở van ba lá nhiều (= ắ) 37 (86%) ALĐMPTT trước nong = 100 mmHg 20 (46,5%) (Dd: đường kính thất trái cuối tâm trương, ALĐMPTT: áp lực động mạch phổi tâm thu) Từ kết quả được trình bày ở trên, chúng tôi nhận thấy trong nghiên cứu của chúng tôi các bệnh nhân nữ chiếm đa số (76,7%) và chủ yếu là các bệnh nhân bị rung nhĩ chiếm 65%. Khoảng gần 2/3 (62,8%) số bệnh nhân có tiến sử thấp tim hoặc có bệnh van tim từ trước, trong khi đó có 23,2% là các bệnh nhân đã có tiến sử NVHL hoặc mổ tách van hai lá từ trước. Trong nghiên cứu của chúng tôi cũng gặp 4 trường hợp (9,3%) phụ nữ có thai bị HHL khít có suy tim nặng trên lâm sàng, có phù phổi cấp hoặc dọa phù phổi cấp, có nguy cơ cao đẻ non, dọa đẻ non hoặc gây tử vong đến tính mạng của mẹ và thai nhi. Trong nghiên cứu của chúng tôi đa số các bệnh nhân có điểm Wilkins = 8 đặc biệt có gần 2/3 số bệnh nhân chiếm 62,8% là có điểm Wilkins từ 9 đến 11 điểm trong khi đó có một tỷ lệ rất nhỏ (7%) là có điểm Wilkins < 8. Đây là một trong những điểm TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 25 nổi bật trong nghiên cứu của chúng tôi vì với hình thái van như vậy thường cho kết quả sau NVHL không cao và các nhà can thiệp tim mạch thường cân nhắc rất kỹ trước khi tiến hành can thiệp NVHL. Đa số các bệnh nhân trong nghiên cứu của chúng tôi đều có tổn thương van tim khác đi kèm theo ngoài HHL như: toàn bộ các bệnh nhân này đều có HoBL trong đó HoBL mức độ = 3/4 là 86%, có 4 bệnh nhân (9,3%) có cả hẹp và hở van ba lá, 62,5% các bệnh nhân có HoHL mức độ 1/4 - 2/4 kèm theo và 74,4% bệnh nhân có HoC trong đó 9,3% bệnh nhân bị cả hẹp và hở van ĐMC (2 bệnh nhân bị hẹp chủ khít với diện tích lỗ van ĐMC là 0,6 cm2 ). Điều đáng chú ý là trong nghiên cứu của chúng tôi có 1 tỷ lệ (23,3%) các bệnh nhân là có thất trái bé (đường kính cuối tâm trương thất trái, Dd = 35mm) và gần 1/2 (46,5%) số bệnh nhân là có áp lực ĐMP tâm thu = 100 mmHg. 2. Kết quả sớm của Nong Van Hai Lá cấp cứu bằng bóng Inoue trên các bệnh nhân HHL khít bị suy tim nặng. a. Kết quả chung. Bảng 2. Tóm tắt kết quả sớm (tức thời) Thông số Giá trị n (%) Thành công về kỹ thuật 40 (93%) Thành công về kết quả (theo định nghĩa) 29 (67,4%) Thành công về kết quả thực tế (cải thiện triệu chứng, bệnh nhân ra viện được) 39 (86,7 %) Thất bại về kỹ thuật 3 (7%) Thất bại về kết quả (theo định nghĩa) 14 (32,6%) Các biến chứng chính gặp phải HoHL nặng (> 2/4) (đáp ứng điều trị nội khoa) 4 (9,3%) Tử vong (trong thời gian nằm viện) 4 (9,3%) TBMN (phục hồi được) 1 (2.3%) Như vậy, thành công về kỹ thuật đạt được trên đa số các bệnh nhân (40 bệnh nhân -93%). Số còn lại gồm 3 bệnh nhân chiếm 7% chúng tôi không thể tiến hành trọn vẹn được kỹ thuật hoặc do tai biến nặng trước khi tiến hành bơm bóng nong van: như rung thất và xuất hiện nhịp tự thất phải ngừng thủ thuật; không thể thực hiện được kỹ thuật khi chọc VLN do kích thước nhĩ trái và nhĩ phải đều khổng lồ NgHIÊN CứU LÂM SÀNg26 và không thể đưa bóng nong qua van hai lá do van hai lá hẹp quá khít, lại rất dày và dai và vôi hóa. Cả 3 bệnh nhân này tử vong sau đó (trong thời gian nằm viện). Một trường hợp khác tử vong trong viện sau NVHL 3 ngày có liên quan đến hở van nặng sau nong van. Thành công về kết quả (tiêu chuẩn đã được trình bày ở phần trên), cũng đạt được trên 29 bệnh nhân (67,4%). Tất cả những bệnh nhân này được ra viện trong tình trạng tốt. Với những bệnh nhân còn lại (10 bệnh nhân), tuy sau nong diện tích lỗ van không tăng lên một cách ngoạn mục, nhưng so với chính bệnh nhân đã cải thiện rất đáng kể và điều quan trọng là đã cứu sống được bệnh nhân để bệnh nhân có thể ra được viện và tính tới việc chuẩn bị cho một cuộc phẫu thuật về sau. Như vậy, nếu tính chung: có thể coi là NVHL thành công về kết quả đạt được ở 39/43 bệnh nhân (chiếm 86,7%). Trong thời gian trên chúng tôi đã tiến hành NVHL cho 4 bệnh nhân là phụ nữ có thai bị HHL khít có suy tim nặng hoặc có các biến cố nặng khác trên lâm sàng đe dọa đến tính mạng của mẹ và thai nhi. NVHL cấp cứu đã được tiến hành thành công ở cả 4 bệnh nhân với thời gian chiếu tia X quang chỉ là 1’55’’ ( 0’17’’ (1’09’’ - 2’15’’) và qua theo dõi cuộc đẻ diễn ra an toàn với cả mẹ và con. 3. Những thay đổi sớm về các thông số lâm sàng và huyết động. Bảng 3. Thay đổi về các thông số lâm sàng và cận lâm sàng cơ bản ở bệnh nhân NVHL Thông số Trước nong van Sau nong van P Mức độ khó thở theo NYHA 3,93 ± 0,26 2,19 ± 0,7 < 0,01 I 0 3 II 0 31 II 3 6 IV 40 3 Nhịp tim (Chu kỳ/phút) 112,1 ± 13,5 87,9 ± 7,5 < 0,01 Gan to dưới bờ sườn (cm) 4,5 ± 1,4 1,4 ± 1,1 < 0,01 Phù toàn thân 5 (11,6%) 2 (4,7%) < 0,01 Phù hai chi dưới 29 (67,4%) 2 (4,7%) < 0,01 TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 27 Bảng 4. Thay đổi về các thông số trên siêu âm Doppler tim và trên thông tim ở những bệnh nhân NVHL Thông số Trước nong van Sau nong van P Thay đổi trên siêu âm tim Đường kính nhĩ trái (mm) 54 ± 9,39 49 ± 10 < 0,01 Đường kính thất trái cuối tâm trương (Dd) (mm) 38,9 ± 7,7 41 ± 7,5 < 0,05 Đường kính thất trái cuối tâm thu (Ds) (mm) 25,4 ± 7,2 28,2 ± 6,8 < 0,01 Thể tích thất trái cuối tâm trương (Vd) (ml) 67 ± 26,4 76,5 ± 34,7 < 0,05 Thể tích thất trái cuối tâm thu (Vs) (ml) 28,2 ± 13,8 33,3 ± 19,3 < 0,05 Phân số tống máu (EF) (%) 60,3 ± 8,5 59,9 ± 7,0 > 0,05 Đường kính thất phải (mm) 29,5 ± 7,2 26,49 ± 7,2 < 0,01 Dốc tâm trương (mm/s) 6 ± 8 21,2 ± 12,1 < 0,01 Khoảng cách hai bờ van (mm) 5,96 ± 1,47 8,26 ± 2,45 < 0,01 ALĐMP tâm thu (mmHg) 98,51± 20,54 72,24 ± 19,54 < 0,01 Chênh áp tối đa qua van hai lá (MaxVG) (mmHg) 25,85 ± 7,35 15,73 ± 6,25 < 0,01 Chênh áp trung bình qua van hai lá (MVG) (mmHg) 16,84 ± 5,22 8,69 ± 3,44 < 0,01 MVA trên siêu âm 2D (cm2) 0,63 ± 0,2 1,28 ± 0,39 < 0,01 MVA trên siêu âm Doppler theo PHT (cm2) 0,68 ± 0,17 1,42 ± 0,38 < 0,01 Thay đổi trên thông tim ALĐMP tâm thu (mmHg) 94,1 ± 19,2 70,1 ± 17,3 <0,01 ALĐMP trung bình (mmHg) 62,55 ± 15,65 44,0 ± 12,7 < 0,01 MaxVG (mmHg) 39 ± 8,0 22,2 ± 6,6 < 0,01 MVG (mmHg) 28,2 ± 7,04 15,3 ± 5,7 < 0,01 (MVA: diện tích lỗ van hai lá, ALĐMP: áp lực động mạch phổi) NgHIÊN CứU LÂM SÀNg28 Như vậy, mặc dù trong nghiên cứu của chúng tôi bao gồm các bệnh nhân HHL khít bị suy tim nặng với rất nhiều các biến cố về mặt lâm sàng nguy hiểm đến tính mạng, hình thái van tồi cho nong van và tỷ lệ thành công về mặt lý thuyết thấp nhưng đã có một sự cải thiện rất mạnh và rất sớm các thông số đo đạc được cả trên thông tim và trên siêu âm tim (p < 0,01). Trong đó đáng chú ý nhất là các thông số về diện tích lỗ van hai lá (MVA) dù tính theo bất kỳ cách nào trên siêu âm tim và các thông số về huyết động như: chênh áp qua van hai lá, áp lực động mạch phổi cả trên siêu âm và thông tim. Điều đó cho phép khẳng định hiệu quả của NVHL đối với không chỉ về hình thái giải phẫu (mức độ hẹp van về diện tích) mà quan trọng hơn cả là sự cải thiện về huyết động rất rõ ràng. 4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả sớm của nong van hai lá cấp cứu. Một số yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng có ảnh hưởng đến kết quả sớm của NVHL cấp cứu như: tuổi, giới, tiền sử có mổ tách van, rung nhĩ, có hở van hai lá trước nong đi kèm, đường kính nhĩ trái trước nong, ALĐMPTT trước nong đặc biệt là vai trò của thang điểm Wilkins, độ vôi hóa của các lá van hai lá... Bảng 4 thể hiện kết quả. Bảng 5. Mối liên quan giữa một số yếu tố với kết quả NVHL Yếu tố OR (Odd Ratio) P Tuổi > 55 5,4 (0,63 - 65,4) > 0,05 Giới (nam) 1,53 (0,26 - 8,18) > 0,05 Rung nhĩ 4,9 (1,05 - 50,9) < 0,05 Tiền sử mổ tách van và hoặc NVHL 1,53 (0,26 - 8,2) > 0,05 Có HoHL trước nong đi kèm mức độ 1/4 - 2/4 2,13 (0,5 - 10,4) > 0,05 Điểm Wilkins ( > 8 điểm) 5,6 (1,25 - 58,1) < 0,05 Độ vôi hóa lá van ( > 2 điểm) 5,5 (1,15- 30) < 0,01 Diện tích lỗ van hai lá trước nong ( < 0,6cm2) 4,1 (1,01 – 21,7) < 0,05 Đường kính nhĩ trái trước nong (> 50 mm) 1,7 (0,4 – 8) > 0,05 Thất trái trước nong bé (Dd > 35 mm) 2,7 (0,5 - 14,5) > 0,05 ALĐMPTT trước nong ( 0,05 TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 29 Qua bảng trên chúng tôi thấy, các yếu tố như tuổi, giới, tiền sử mổ tách van, có hở van hai lá đi kèm trước nong van, đường kính nhĩ trái; áp lực động mạch phổi trước nong hầu như không ảnh hưởng đến kết quả NVHL cấp cứu. Một số yếu tố ảnh hưởng rõ rệt là: rung nhĩ, hình thái van theo điểm Wilkins, mức độ vôi hóa của lá van, diện tích lỗ van càng hẹp. Điều này cũng phù hợp với các nghiên cứu trên đối tượng NVHL thường quy. Tuy nhiên, có một số tác giả lại thấy rung nhĩ và diện tích lỗ van hẹp nhiều hay ít trước nong cũng không ảnh hưởng nhiều đến kết quả NVHL thường quy [7,8,9]. Khi so sánh với một số tác giả khác trên thế giới và trong nước về tỷ lệ thành công về kỹ thuật thì kết quả của chúng tôi thu được cũng gần như tương tự nhưng khi so sánh tỷ lệ thành công về mặt kết quả thì rõ ràng trong nghiên cứu của chúng tôi là thấp hơn rất nhiều đặc biệt khi so sánh với Patel [67]. Điều này cũng dễ giải thích vì trong nghiên cứu của Patel, các bệnh nhân được lựa chọn cũng nặng như của chúng tôi nhưng ở đây toàn là các bệnh nhân trẻ tuổi, thời gian mắc bệnh ngắn hơn với hình thái van hai lá tương đối tốt hơn nên khả năng thành công cả về kỹ thuật và kết quả đều cao hơn là dĩ nhiên. Nhưng nếu đem so với Yash [86] thì kết quả của chúng tôi lại cao hơn. Từ kết quả thu được của chúng tôi cũng như so sánh với các tác giả khác, chúng tôi có nhận xét: NVHL cấp cứu là thủ thuật có tỷ lệ thành công khá cao về kỹ thuật cũng như kết quả mang lại mặc dù kết quả có khác nhau giữa các tác giả cũng như giữa các trung tâm khác nhau. Theo chúng tôi, sự khác nhau là không nhiều và sự khác nhau này là do tiêu chuẩn về sự thành công về kết quả cũng có khác nhau đôi chút giữa các trung tâm, có sự khác nhau về đối tượng trong nghiên cứu cũng như kinh nghiệm của các trung tâm. Vấn đề quan trọng cần phải nhắc lại là, NVHL lúc này được coi như một giải pháp cấp cứu, một sự thay thế đầy ý nghĩa so với phẫu thuật cấp cứu để cứu sống tính mạng cho bệnh nhân vì hầu hết các bệnh nhân này sẽ tử vong nếu không được can thiệp về mặt cơ học của van tim. Keát luaän Qua nghiên cứu về kết quả sớm của 43 bệnh nhân Hẹp van hai lá khít có suy tim nặng trơ với điều trị nội khoa tích cực được nong van hai lá qua da bằng bóng Inoue cấp cứu, chúng tôi rút ra một số kết luận sau: 1. Nong van hai lá cấp cứu bằng bóng Inoue qua da có thể được thực hiện như là một thủ thuật mang tính chất sống còn trong việc điều trị cấp cứu những trường hợp hẹp van hai lá khít bị suy tim nặng ở giai đoạn cấp tính hoặc có nguy cơ cao cho phẫu thuật, cụ thể là: • Tỷ lệ thành công về mặt kỹ thuật cao (93%). • Tỷ lệ thành công về mặt kết quả thực NgHIÊN CứU LÂM SÀNg30 tế là 86,7% và theo định nghĩa là 67,4%. • Các biến chứng chính (liên quan và không liên quan đến thủ thuật) nói chung là thấp và có thể chấp nhận được. • Các thông số về triệu chứng cơ năng (mức độ NYHA, phù, gan to, huyết áp) cũng như các thông số về huyết động (chênh áp qua van hai lá, áp lực ĐMP) và diện tích lỗ van đều được cải thiện một cách đáng kể với p < 0,01. 2. Một số yếu tố có ảnh hưởng không tốt đến kết quả và/ hoặc có giá trị để dự báo kết quả Nong van hai lá cấp cứu bằng bóng Inoue là: • Rung nhĩ. • Điểm Wilkins cao (> 8). • Độ vôi hóa hai lá van cao (> 2). • Diện tích lỗ van hai lá trước nong thấp (< 0,6 cm2) • Một số yếu tố ít ảnh hưởng đến kết quả NVHL cấp cứu bằng bóng In- oue là: tuổi (> 55), giới (nam), tiền sử mổ tách van hai lá, có HoHL đi kèm, áp lực ĐMP tâm thu trước nong (> 100mmHg), mức độ HoBL đi kèm, đường kính cuối tâm trương thất trái (Dd < 35 mm) trước nong, đường kính nhĩ trái trước nong (> 50mm). Kieán nghò Xuất phát từ những kết quả thu được qua nghiên cứu này, chúng tôi xin mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị sau: Nong van hai lá bằng bóng Inoue qua da nên được coi như là một biện pháp điều trị được lựa chọn hàng đầu để điều trị cấp cứu cho các bệnh nhân HHL khít trong tình trạng cấp cứu hoặc bị suy tim nặng trên lâm sàng thất bại với điều trị nội khoa đơn thuần, có các biến cố nặng nguy hiểm đến tính mạng, có nguy cơ cao và không thể phẫu thuật tách hoặc thay van cấp cứu được mà có các điều kiện nong van hai lá tương đối phù hợp. taøi lieäu tham Khaûo Đỗ Phương Anh, Phạm Mạnh Hùng, 1. Nguyễn Lân Việt (2004). Bước đầu Đánh giá kết quả Nong van hai lá ở bệnh nhân có tiền sử mổ tách van hai lá. Tạp chí Tim Mạch Học Việt Nam; 37: 3-11. Tường Thị Vân Anh (2004). Tìm hiểu sự 2. thay đổi mức độ hở van ba lá sau Nong van hai bằng bóng. Luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ Y Học, Đại Học Y Hà Nội. Viên Văn Đoan (2005). Viêm họng do Liên 3. cầu bêta tan máu nhóm A trên nhóm học sinh 5 – 15 tuổi. Tạp chí Tim Mạch Học Việt Nam; 42: 40- 48. Phạm Mạnh Hùng (2007). Nghiên cứu kết 4. quả sớm và trung hạn của nong van hai lá bằng bóng Inoue trong điều trị bệnh hẹp van hai lá khít. Luận án Tiến sỹ Y học, Đại học Y Hà Nội. Đoàn Quốc Hưng (1995). Đánh giá kết quả 5. điều trị phẫu thuật tách van kín hẹp van hai lá có máu cục trong tiểu nhĩ trái. Luận văn Thạc sỹ Y Học, Đại học Y Hà Nội. Hoàng Trọng Kim, Phạm Lê An (1994). 6. Điều tra cơ bản tình hình bệnh thấp tim và bệnh van tim hậu thấp tại quận 1-TP HCM. Tạp chí Y học trường Đại học Y Dược TP HCM; số 2- tập 2:104-109. Đinh Thị Tuyết Lan (2008). Nghiên cứu 7. kết quả nong van hai lá bằng bóng Inoue TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 31 qua da ở bệnh nhân hẹp hai lá có rung nhĩ. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ Chuyên khoa cấp II, Đại học Y Hà Nội. Dương Thị Bích Liên (2002). Tìm hiểu 8. thang điểm Padial trong dự đoán hở hai lá nặng sau Nong Van Hai Lá. Luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ Y học, Đại học Y Hà Nội. Phạm Thị Ngọc Oanh (2004). Đánh giá 9. kết quả nong van hai lá bằng bóng Inoue ở phụ nữ có thai bị Hẹp hai lá có sự phối hợp của siêu âm tim. Luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ Y Học, Đại Học Y Hà Nội. Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Mạnh Hùng, 10. Dương Thị Bích Liên và CS (2006). Nghiên cứu một số yếu tố dự báo mức độ Hở hai lá nặng sau Nong van hai lá bằng bóng Inoue. Kỷ yếu các Báo cáo tại Đại Hội Tim Mạch Toàn Quốc lần thứ XI. A report from the National Heart, Lung, 11. and Blood Institute Balloon Valvulo- plasty Registry (1992). Complications and mortality of percutaneous balloon mitral commissurotomy. Circulation;85: 2014-2024. Abascal VM, Wilkins GT, Choong CY, et 12. al (1988). Echocardiographic evaluation of mitral valve structure and function in patients followed for at least 6 months af- ter percutaneous balloon mitral valvulo- plasty. J Am Coll Cardiol; 12:606-615. Alan S, Ulgen MS, Ozdemir K, Keles T, To-13. prak N (2002). Reliability and efficacy of metoprolol and diltiazem in patients hav- ing mild to moderate mitral stenosis with sinus rhythm. Angiology;53:575-581. Arora R, Nair M, Kalra GS, Nigam M, 14. Khalilullah M (1993). Immediate and long-term results of balloon and surgi- cal closed mitral valvotomya random- ized comparative study. Am Heart J;125:1091-1094. Arora R, Kalra GS, Singh S, etal (2002). 15. Percutaneous Transvenous Mitral Com- missurotomy: Immediate and Long-term Follow-up results. Cathet Cardiovasc In- tervent; 55:450-456. Bassand N Meneveau, F Schiele, M-F Se-16. ronde, V Breton, S Gupta, Y Bernard and J-P (1998). Predictors of event-free sur- vival after percutaneous mitral commis- surotomy. Heart; 80;359-364. Beiser GD, Epstein SE, Stampfer M, Rob-17. inson B, Braunwald E (1968). Studies on digitalis, XVII effects of ouabain on the hemodynamic response to exercise in pa- tients with mitral stenosis in normal sinus rhythm. N Engl J Med;278:131-137. Ben Farhat M, Ayari M, Maatouk F, et al 18. (1998). Percutaneous balloon versus sur- gical closed and open mitral commissuro- tomyseven-year follow-up results of a randomized trial. Circulation;97:245-250. Bhatia ML, Shrivastava S, Roy SB (1972). 19. Immediate haemodynamic effects of a beta adrenergic blocking agent-propra- nolol-in mitral stenosis at fixed heart rates. Br Heart J;34:638-644. C L Hu, H Jiang, Q Z Tang, Q H Zhang, 20. J B Chen, C X Huang, and G S Li (2006). Comparison of rate control and rhythm control in patients with atrial fibrillation after percutaneous mitral balloon val- votomy: a randomised controlled study. Heart, August 1; 92(8): 1096 -1101. Chen CR, Cheng TO et al (2005). Percu-21. taneous balloon mitral valvuloplasty by the Inoue technique: a multicenter study of 4832 patients in China. Am Heart J ; 129: 1197-1203. Cieslewicz G, Juszczyk G, Foremny J, et 22. al (1998). Inhaled corticosteroid improves bronchial reactivity and decreases symp- NgHIÊN CứU LÂM SÀNg32 toms in patients with mitral stenosis. Chest;114:1070-1074. CJ Davidson, TM Bashore, M Mickel 23. and K Davis (1992). Balloon mitral com- missurotomy after previous surgical commissurotomy. The National Heart, Lung, and Blood Institute Balloon Valvuloplasty Registry participants. Circulation;86;91-99. Cohen DJ, Kuntz RE, Gordon SP, et al 24. (1992). Predictors of long-term outcome after percutaneous balloon mitral valvu- loplasty. N Engl J Med; 327:1329-1335. Cotrufo M, Renzulli A, Ismeno G, et al 25. (1999). Percutaneous mitral commissuro- tomy versus open mitral commissuroto- my a comparative study. Eur J Cardiotho- rac Surg;15:646-651. Cribier A, Eltchaninoff H, Koning R, et al 26. (1999). Percutaneous mechanical mitral commissurotomy with a newly designed metallic valvulotomeimmediate results of the initial experience in 153 patients. Circulation; 99:793-799. Daley R, Mattingly TW, Holt CL, Bland 27. EF, White PD (1951). Systemic arterial embolism in rheumatic heart disease. Am Heart J;42:566-581. Desideri A, Vanderperren O, Serra A, 28. Barraud P, Petitclerc R, Lesperance J, et al (1992). Long-term (9 to 33 months) echocardiographic follow-up after suc- cessful percutaneous mitral commissuro- tomy. Am J Cardiol. 69: 1602-1606. Duk-Hyun Kang, Seong-Wook Park, 29. Jae-Kwan Song, Hyun-Sook Kim, My- eong-Ki Hong, Jae-Joong Kim, Seung- Jung Park (2000). Long-Term Clinical and Echocardiographic Outcome of Percutaneous Mitral Valvuloplasty: Randomized Comparison of Inoue and Double-Balloon Techniques. J Am Coll Cardiol;35:169 –75. Edward R. Yeomans; Larry C. Gilstrap III 30. (2005). Physiologic changes in pregnancy and their impact on critical care. Crit Care Med; 33[Suppl.]:S256 –S258. Ellis LB, Singh JB, Morales DD, Har-31. ken DE (1973). Fifteen- to twenty-year study of one thousand patients un- dergoing closed mitral valvuloplasty Circulation;48:357-364. Enio E. Guérios, MD, PhD, Ronaldo Bue-32. no, MD, PhD, Deborah Nercolini, MD, Jose Tarastchuk, MD, Paulo Andrade, MD, Alvaro Pacheco, MD, Alysson Fai- diga, MD, Stefan Negrao, MD*, Antonio Barbosa, MD* (2005). Mitral Stenosis and Percutaneuos Mitral Valvuloplasty (Part 2). Journal of Invasive Cardiology, Au- gust 1; volume 17: 4467. Esteves CA, Munoz JS, Braga S, Andrade 33. J, Meneghelo Z, Gomes N, Maldonado M, Esteves V, Sepetiba R, Sousa JE, Pala- cios IF (2006). Immediate and long-term follow-up of percutaneous balloon mitral valvuloplasty in pregnant patients with rheumatic mitral stenosis. Am J Cardiol. 15;98(6):812-6. F. Smallhorn, Dan Farine and Sheryll 34. Sorensen Dylan A. Taylor, Elaine P. Gor- don, John C. Spears, James W. Tam, Kofi S. Amankwah, Jeffrey Brian C. Morton, Catherine M. Kells, M. Lynn Bergin, Mar- la C. Kiess, Francois Marcotte, Samuel C. Siu, Mathew Sermer, Jack M. Colman, A. Nanette Alvarez, Lise-Andree Mercier (2001). Prospective Multicenter Study of Pregnancy Outcomes in Women With Heart Disease. Circulation;104;515-521. Finnegan JO, Gray DC, MacVaugh III H, 35. Joyner CR, Johnson J (1974). The open ap- TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 54 - 2010 33 proach to mitral commissurotomy. J Tho- rac Cardiovasc Surg; 67:75-82. Gross RI, Cunningham Jr JN, Snively SL, 36. et al (1981). Long-term results of open radical mitral commissurotomy ten year follow-up study of 202 patients. Am J Cardiol;47:821-825. Gupta A, Lokhandwala YY, Satoskar PR, 37. Salvi VS (1998). Balloon mitral valvotomy in pregnancy maternal and fetal out- comes. J Am Coll Surg;187:409-415. He Ping Zhang, Greg S. H. Yen, John W. 38. Allen, Francis Y. K. Lau, and Carlos E. Ruiz (1998). Comparison of Late Results of Balloon Valvotomy in Mitral Stenosis With Versus Without Mitral Regurgita- tion. Am J Cardiol; 81:51–55. Hung JS, Chern MS, Wu JJ, Fu M, Yeh KH, 39. Wu YC, et al (1991). Short- and long-term results of catheter balloon percutaneous transvenous mitral commissurotomy. Am J Cardiol; 67: 854-862. Hung JS, Pham M. Hung, et al (2001). In-40. oue Balloon Mitral Valvuloplasty: Techni- cal Tips and Tricks. Practical Handbook of Advanced Interventional Cardiology. Edited by Thach Nguyen, et al. Futura Publishing Company, Inc.. New York. Chapter 24. Hwaida Hannoush, Mohamed Eid Fawzy, 41. Miltiadis Stefadouros, Mohamed Mour- si, Mohammad A. Chaudhary, and Bruce Dunn (2004). Regression of significant tri- cuspid regurgitation after mitral balloon valvotomy for severe mitral stenosis. Am Heart J; 148:865–70. Inoue K, Owaki T, Nakamura T, Kitamu-42. ra F, Miyamoto N (1984). Clinical applica- tion of transvenous mitral commissuro- tomy by a new balloon catheter. J Thorac Cardiovasc Surg; 87: 394-402. Krasuski RA, Assar MD, Wang A, et al 43. (2004). Usefulness of percutaneous bal- loon mitral commissurotomy in prevent- ing the development of atrial fibrillation in patients with mitral stenosis. Am J Car- diol; 93:936-939. Maoqin S, Guoxiang H, Zhiyuan S, Luxi-44. ang C, Houyuan H, Liangyi S, Ling Z, Guoqiang Z (2005). The clinical and he- modynamic results of mitral balloon valvuloplasty for patients with mitral stenosis complicated by severe pulmo- nary hypertension. Eur J Intern Med. 6(6):413-8. Michael B. Harding, MD, J. Kevin Harri-45. son, MD, Charles J. Davidson, MD, Kath- erine B. Kisslo, R.D.M.S and Thomas M. Bashore, MD (1992). Critical mitral steno- sis causing ischemic hepatic failure. Suc- cessful treatment by percutaneous bal- loon mitral valvulotomy. Chest 1992; 101; 866-869. Mishra S, Narang A, Sharma M, Chopra 46. A, Seth S,Amamurthy S, et al (2001). Percutaneous transseptal mitral com- missurotomy in pregnant women with critical mitral stenosis. Indian Heart J.53:192-196. Nobuyoshi M, Hamasaki N, Kimura T, 47. Nosaka H, Yokoi H, Yasumoto H, et al (1989). Indications, complications, and short-term clinical outcome of percutane- ous transvenous mitral commissurotomy. Circulation; 80: 782-792. Padial LR, Abascal VM, Moreno PR, Wey-48. man AE, Levine RA, Palacios IF (1999). Echocardiography can predict the de- velopment of severe mitral regurgitation after percutaneous mitral valvuloplasty by the Inoue technique Am J Cardiol; 83:1210-1213. NgHIÊN CứU LÂM SÀNg34 Padial LR, Freitas N, Sagie A, et al (1996). 49. Echocardiography can predict which pa- tients will develop severe mitral regurgi- tation after percutaneous mitral valvulo- tomy. J Am Coll Cardiol; 27:1225-1231. Palacios IF, Sanchez PL, Harrell LC, Wey-50. man AE, Block PC (2002). Which patients benefit from percutaneous mitral bal- loon valvuloplasty? Prevalvuloplasty and postvalvuloplasty variables that predict long-term outcome. Circulation; 105:1465-1471. Patel J.J, Munclinger M.J, Mitha A.S, Patel 51. N. (1995). Percutaneuos balloon dilatation of the mitral valve in critically ill young patients with intractable heart failure. Br Heart J 1995; 73:555-558. R. O. Bonow, B. A. Carabello, K. Chat-52. terjee, A. C. de Leon Jr, D. P. Faxon, M. D. Freed, W. H. Gaasch, B. W. Lytle, R. A. Nishimura, P. T. O’Gara, R. A. O’Rourke, C. M. Otto, P. M. Shah, J. S. Shanewise, S. C. Smith Jr, A. K. Jacobs, C. D. Adams, J. L. Anderson, E. M. Antman, D. P. Faxon, V. Fuster, J. L. Halperin, L. F. Hiratzka, S. A. Hunt, B. W. Lytle, R. Nishimura, R. L. Page, and B. Riegel (2006). ACC/AHA 2006 Guidelines for the Management of Patients With Valvular Heart Disease A Report of the American College of Cardi- ology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (Writing Committee to Revise the 1998 Guidelines for the Management of Patients With Val- vular Heart Disease) Developed in Col- laboration With the Society of Cardiovas- cular Anesthesiologists Endorsed by the Society for Cardiovascular Angiography and Interventions and the Society of Tho- racic Surgeons. J. Am. Coll. Cardiol., Au- gust 1, ; 48(3): e1 - e148. Ramondo A, Napodano M, Fraccaro C, 53. Razzolini R, Tarantini G, Iliceto S (2006). Relation of patient age to outcome of percutaneous mitral valvuloplasty. Am J Cardiol. 1;98(11):1493-500. Rediker DE, Block PC, Abascal VM, 54. Palacios IF (1988). Mitral balloon val- vuloplasty for mitral restenosis after surgical commissurotomy. J Am Coll Cardiol;11:252-256. Ward C. and Hancock B.W. (1975). Ex-55. treme pulmonary hypertension caused by mitral valve disease. Natural history and results of surgery. Heart 1975;37:74-78. WHO Technical Report Series (2001): 56. Rheumatic fever and Rheumatic heart disease. Report of a WHO Expert Consul- tation Geneva, 29 October–1 November. Wilkins GT, Weyman AE, Abascal VM, 57. Block PC, Palacios IF (1988). Percutaneous balloon dilatation of the mitral valvean analysis of echocardiographic variables related to outcome and the mechanism of dilatation. Br Heart J; 60:299-308. Yash Y. Lokhandwala, MD, Darshan 58. Banker, MD, Amit M. Vora, Prafulla G. Kerkar, MD, Jaya R. Deshpande, MD, Hema L. Kulkarni, MD and Bharat V. Dalvi, MD, (1998). Emergent balloon mi- tral valvulotomy in patients presenting with cardiac arrest, cardiogenic shock or refractory pulmonary edema. J Am Coll Cardiol, 1998; 32:154-158.