Kết luận, kiến nghị
Qua phân tích thực trạng sản xuất kinh doanh, điểm
mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với các hộ trồng
thạch đen trên địa bàn huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng cho
thấy, cây thạch đen hiện đang là cây trồng chủ lực của huyện
Thạch An, đã góp phần xóa đói giảm nghèo và đóng góp
vào sự phát triển kinh tế - xã hội nơi đây. Tuy nhiên, với
thói quen canh tác lạc hậu, sản xuất manh mún, nhận thức
của các hộ trồng thạch về thực phẩm an toàn, về bảo hộ tài
sản trí tuệ. còn thấp. Do vậy, để phát triển bền vững cây
thạch cho bà con thì cần phải thực hiện đồng bộ các giải
pháp chính sau:
Thứ nhất, cần tập huấn nâng cao nhận thức của người
dân về kỹ thuật chăm sóc cây thạch nhằm tăng số lần thu
hoạch lên 2-3 lần/vụ sản xuất thay vì 1 lần như hiện nay;
giúp bà con hiểu được việc sản xuất an toàn đối với cây
thạch trên địa bàn.
Thứ hai, UBND tỉnh Cao Bằng cần quy hoạch vùng trồng
thạch cho người dân. Quy hoạch toàn bộ vùng trồng thạch từ
nương rẫy xuống ruộng, đảm bảo diện tích trồng tập trung
nhằm xây dựng vùng sản xuất với khối lượng lớn, sản xuất
hàng hóa.
Thứ ba, cần có chính sách hỗ trợ cho các hộ trồng thạch
đen về giống, phân bón, thuốc trừ sâu, hỗ trợ kỹ thuật. từ đó
giúp các hộ mở rộng sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm
thạch đen Thạch An.
Thứ tư, cần kêu gọi các nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế
biến thạch thành phẩm quy mô, tiên tiến tại địa bàn huyện
Thạch An, tạo thị trường đầu ra ổn định cho các hộ trồng thạch
đen trên địa bàn.
Thứ năm, cần có phương pháp dự báo nhu cầu thị trường
cho bà con trồng thạch đen, có chế tài xử phạt đối với những
thương lái găm hàng gây lũng đoạn thị trường thạch đen trên
địa bàn.
Thứ sáu, cần xúc tiến giới thiệu sản phẩm và xây dựng
thương hiệu “thạch đen Thạch An - Cao Bằng” nhằm quảng
bá và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm thạch
đen, tránh tính trạng hàng giả, hàng nhái gây ảnh hưởng đến
các hộ trồng thạch đen trên địa bàn.
4 trang |
Chia sẻ: hachi492 | Lượt xem: 6 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển cây thạch đen phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn tại huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
29
Khoa học Xã hội và Nhân văn
62(10) 10.2020
Đặt vấn đề
Huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng có điều kiện khí hậu,
đất đai phù hợp để phát triển cây thạch đen. Những năm gần
đây, cây thạch đen đã trở thành cây trồng chủ lực của huyện
và là cây trồng được nhiều hộ dân lựa chọn để thoát nghèo.
Năm 2017, diện tích trồng thạch toàn huyện đạt 314,69 ha,
đến năm 2019 tăng lên 350 ha, tạo việc làm và xóa đói cho
hàng nghìn hộ dân [1].
Sản phẩm từ cây thạch đen không chỉ giúp giải khát
thông thường được người tiêu dùng ưa chuộng, mà lá thạch
đen có tính mát, có tác dụng giải nhiệt, giúp quá trình chuyển
hóa trong cơ thể diễn ra dễ dàng, tăng cường năng lượng
và điều trị một số bệnh lý, như tiểu đường, an khai, phòng
chống cảm mạo, cao huyết áp, nhuận tràng, mát gan, chống
lão hóa... Do vậy, cây thạch đen hiện là cây trồng được người
dân huyện Thạch An lựa chọn để thay thế các cây trồng nông
nghiệp truyền thống như lúa, ngô, sắn Theo số liệu báo
cáo của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện
Thạch An, sản lượng thạch đen của các hộ trồng trên địa bàn
hiện không đủ để tiêu thụ trên thị trường. Đây là tín hiệu đáng
mừng đối với bà con nông dân trồng thạch đen của huyện.
Xuất phát từ thực tiễn trên, việc nghiên cứu thực trạng và
đề xuất giải pháp phát triển cây thạch đen phục vụ phát triển
nông nghiệp, nông thôn tại huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng
rất có ý nghĩa trong phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương,
giúp người dân chủ động trong sản xuất, nâng tầm cây đặc sản
thành sản phẩm hàng hóa chủ lực của tỉnh trong thời gian tới.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp
thông qua báo cáo của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng về hiện trạng sản xuất
thạch của các xã trên địa bàn. Dữ liệu sơ cấp được thu thập
thông qua phiếu khảo sát các hộ trồng thạch đen trên địa bàn
huyện Thạch An. Để xác định quy mô mẫu, tác giả sử dụng
công thức Slovin (1984):
n = N/(1 + Ne2)
Với N là số quan sát tổng thể; e là sai số cho phép
(thường lấy bằng mức ý nghĩa alpha trong xử lý).
Trong đó N=1.539, với mức sai số cho phép là 10% cỡ
mẫu được xác định là n=94 quan sát. Để đảm bảo độ tin cậy,
tác giả khảo sát 100 hộ trồng thạch đen trên địa bàn. Các dữ
liệu được xử lý trên phần mềm SPSS 23.0 để so sánh, phân
tích.
Phương pháp SWOT được sử dụng để phân tích điểm
mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức cho phát triển cây thạch
đen của huyện Thạch An. Từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng
cao hiệu quả sản xuất cho các hộ trồng thạch đen trên địa bàn.
Kết quả nghiên cứu
Về thực trạng sản xuất của các hộ trồng thạch đen
Thạch An là một trong những huyện có diện tích và sản
l ượng thạch đen lớn của tỉnh Cao Bằng. Trong ba năm gần
đây diện tích trồng thạch tăng dần qua các năm, cụ thể: năm
2017 diện tích là 314,69 ha, năm 2018 đạt 316,75 ha, năm
Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển cây thạch đen
phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn
tại huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng
Vũ Quỳnh Nam*
Tóm tắt:
Nghiên cứu dựa trên số liệu khảo sát 100 hộ trồng thạch đen trên địa bàn huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Thông
qua kết quả khảo sát thực trạng sản xuất kinh doanh của các hộ này, bài viết phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội
và thách thức trong việc phát triển cây thạch đen tại huyện Thạch An. Từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả sản xuất kinh doanh cho các hộ trồng thạch đen tại huyện Thạch An trong thời gian tới.
Từ khóa: cây thạch đen, hiệu quả sản xuất kinh doanh, Thạch An - Cao Bằng.
Chỉ số phân loại: 5.2
*Email: quynhnam@tueba.edu.vn
Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên
Ngày nhận bài 10/4/2020; ngày chuyển phản biện 20/4/2020; ngày nhận phản biện 15/5/2020; ngày chấp nhận đăng 22/5/2020
30
Khoa học Xã hội và Nhân văn
62(10) 10.2020
2019 đạt 350 ha, với số hộ trồng thạch đen từ 1.098 hộ năm
2017 tăng lên 1.539 hộ năm 2019. Năng suất tăng từ 145 tạ/
ha năm 2017 lên 155 tạ/ha năm 2019. Thu nhập trung bình
của hộ tăng từ 42,3 triệu đồng/hộ (năm 2017) lên 51,2 triệu
đồng/hộ (năm 2019) [1] (xem bảng 1). Cây thạch đen được
trồng tập trung chủ yếu trên địa bàn 8 xã: Trọng Con, Đức
Thông, Canh Tân, Minh Khai, Quang Trọng, Kim Đồng,
Thái Cường, Thụy Hùng. Việc trồng cây thạch đen mang lại
hiệu quả cao hơn một số cây trồng khác, góp phần cải thiện
đáng kể cuộc sống của người nông dân. Chính vì thế mà cây
thạch đen được coi là một trong những cây trồng mũi nhọn
của huyện Thạch An trong nhiều năm qua.
Bảng 1. Thực trạng sản xuất của các hộ trồng thạch đen tại huyện
Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
Chỉ tiêu Đơn vị tính
Năm
2017
Năm
2018
Năm
2019
So sánh %
2018/2017 2019/2018 Bình quân2017-2019
Số hộ sản xuất hộ 1.098 1.233 1.539 112,3 124,82 118,39
Diện tích sản xuất ha 314,69 316,75 350 100,65 110,5 105,46
Năng suất bình quân tạ/ha 145 150 155 103,45 103,33 103,39
Thu nhập bình quân triệu đồng/hộ 42,3 45,4 51,2 107,33 112,78 110,02
Nguồn: Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thạch An.
Kết quả đầu tư, hỗ trợ phát triển cây thạch đen
Những năm gần đây, huyện Thạch An đã có nhiều cố
gắng để phát triển cây thạch đen (cả về diện tích, năng
suất, sản l ượng) nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong
nước và xuất khẩu (chủ yếu sangTrung Quốc) cũng như
ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chế
biến sản phẩm từ cây thạch đen. Vì là cây trồng chủ lực
của huyện, nên trong những năm qua các hộ trồng thạch
đen nhận được sự đầu tư, hỗ trợ từ Nhà nước để phát triển
cây trồng. Kết quả đầu tư, hỗ trợ được thể hiện ở bảng 2.
Bảng 2. Kinh phí hỗ trợ cho các hộ sản xuất thạch đen trên địa
bàn huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
ĐVT: triệu đồng
Chỉ tiêu Năm 2017 Năm 2018 Năm 2019
So sánh %
2018/2017 2019/2018 Bình quân2017-2019
Hỗ trợ giống 191,25 290,71 370,52 152,01 127,45 139,19
Hỗ trợ phân bón, thuốc bảo vệ
thực vật
310,00 475,08 520,00 153,25 109,46 129,52
Hỗ trợ nghiên cứu ứng dụng -
chuyển giao
760,50 952,93 1065,92 125,30 111,86 118,39
Hỗ trợ quảng bá, giới tiệu sản phẩm 324,67 365,87 579,89 112,69 158,50 133,64
Tổng 1.586,42 2.084,59 2.536,33 131,40 121,67 126,44
Nguồn: Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thạch An.
Kết quả bảng 2 cho thấy, số tiền UBND tỉnh hỗ trợ cho
các hộ sản xuất thạch đen trên địa bàn huyện Thạch An tăng
mạnh qua các năm. Năm 2017 tổng số tiền hỗ trợ cho phát
triển cây thạch là 1.586,42 triệu đồng. Trong đó, ưu tiên cho
nghiên cứu - ứng dụng - chuyển giao (đạt 760,50 triệu đồng).
Đây là những nghiên cứu về đất, giống để mở rộng quy mô
trồng thạch ở các xã trong huyện. Đồng thời, UBND tỉnh
giao cho huyện hỗ trợ cho các hộ trồng thạch đen về chi phí
mua giống, hỗ trợ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hỗ trợ
quảng bá giới thiệu sản phẩm thông qua việc hỗ trợ các xã
đem sản phẩm của địa phương đi các hội chợ trong và ngoài
tỉnh. Năm 2018 tổng mức hỗ trợ cho các hộ sản xuất thạch
đen trên địa bàn tăng 31,40% so với năm 2017, đạt 2.084,59
triệu đồng. Trong đó, nghiên cứu - ứng dụng - chuyển giao
The efficiency from Mesona chinensis
in agricultural development
in Thach An district, Cao Bang province
Quynh Nam Vu*
TNU - University of Economic and Administration
Received 10 April 2020; accepted 22 May 2020
Abstract:
100 Mesona chinensis-growing households in Thach
An district, Cao Bang province had participated in
the survey. The content of the article was a part of the
research results of the topic “Improving production
and business efficiency for Mesona chinensis-growing
households in Thach An district, Cao Bang province”.
Through the survey results on current situation of
production and business of the households, the article
analysed the strengths, weaknesses, opportunities, and
challenges in the development of Mesona chinensis
in Thach An district. From these results, the author
proposed solutions to improve the efficiency of production
and business for Mesona chinensis growing households
in Thach An district in the near future.
Keywords: Mesona chinensis, production and business
efficiency, Thach An - Cao Bang.
Classification number: 5.2
31
Khoa học Xã hội và Nhân văn
62(10) 10.2020
vẫn đang được huyện ưu tiên, mức đầu tư đạt 952,93 triệu
đồng, còn lại toàn bộ chi phí giống, phân bón, thuốc bảo vệ
thực vật được hỗ trợ tăng trên 50% so với năm 2017. Năm
2019 tổng mức hỗ trợ cho các hộ sản xuất thạch đen trên địa
bàn tăng 21,67% so với năm 2018, đạt 2.536,33 triệu đồng.
Trong đó, chi phí hỗ trợ nghiên cứu phát triển vùng nguyên
liệu vẫn đang được huyện ưu tiên, mức đầu tư cho nghiên
cứu - ứng dụng - chuyển giao đạt 1.065,92 triệu đồng. Các
khoản hỗ trợ cho giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hỗ
trợ quảng bá giới thiệu sản phẩm tăng đáng kể. Trong giai
đoạn 2017-2019 tổng kinh phí hỗ trợ cho các hộ sản xuất
thạch đen trên địa bàn tăng 26,44%. Qua đó, mở rộng quy
mô trồng cây thạch đen trên địa bàn, tăng sản lượng và năng
suất sản xuất cây thạch đen của huyện, từ đó giúp nâng cao
thu nhập cho các hộ trồng thạch đen tại huyện Thạch An.
Thị trường tiêu thụ thạch đen
Theo báo cáo của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn huyện Thạch An, 100% sản lượng thạch sản xuất của
hộ được tiêu thụ với giá dao động từ 30.000 đến 35.000
đồng/kg, sản lượng hộ làm ra đều được tiêu thụ hết thông
qua các kênh: thương lái, xuất khẩu qua tiểu ngạch sang
Trung Quốc hoặc xuất bán cho một số tỉnh lân cận.
Kết quả khảo sát 100 hộ trồng thạch đen tại huyện Thạch
An, tỉnh Cao Bằng cho thấy, 92% số hộ được khảo sát bán cho
thương lái đến thu mua tại nhà, 6% số hộ có bán buôn cho một
số tỉnh lân cận, 2% số hộ bán cho đơn vị xuất khẩu sang Trung
Quốc (biểu đồ 1). Nhìn chung, thị trường tiêu thụ thạch đen
của các hộ trồng thạch tại huyện Thạch An là ổn định, sản
phẩm sản xuất ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó, vì vậy bà con
nông dân yên tâm sản xuất.
Phân tích SWOT về sản xuất cây thạch đen mang nhãn
hiệu “Thạch An” của tỉnh Cao Bằng
Việc đánh giá thực trạng và khảo sát thực tế 100 hộ trồng
thạch đen trên địa bàn huyện Thạch An nhằm rút ra điểm
mạnh, điểm yếu, cơ hội, khó khăn, thách thức trong việc
phát triển sản xuất thạch đen, từ đó đưa ra các giải pháp
chiến lược trong hiện tại và tương lai đối với phát triển sản
xuất thạch đen. Các yếu tố trong ma trận SWOT được thể
hiện ở bảng 3.
Kết quả SWOT cho thấy, việc phát triển sản xuất cây
thạch đen có điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức
nhất định, vì thế cần có các giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả sản xuất cho các hộ trồng thạch trên địa bàn huyện
Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
Bảng 3. Phân tích SWOT cho sản xuất thạch đen trên địa bàn huyện Thạch An.
Điểm mạnh (S) Điểm yếu (W)
- Nguồn lao động địa phương dồi dào, có kinh nghiệm sản xuất cây thạch
đen lâu đời. Toàn huyện có 1.539 hộ trồng thạch với 4.237 lao động, 61%
số hộ được khảo sát có thời gian trồng thạch trên 10 năm [2].
- Khí hậu, đất đai thuận lợi cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây
thạch đen. Do vậy, diện tích trồng thạch đen của huyện ngày càng được
mở rộng.
- UBND huyện Thạch An đã lựa chọn thạch đen là cây nông nghiệp chủ
lực của huyện. Do vậy, huyện có chính sách hỗ trợ cho bà con trồng thạch
về giống, về phân bón và kỹ thuật chăm sóc Theo kết quả khảo sát của
nhóm nghiên cứu, có 71% số hộ trồng thạch đã được hỗ trợ từ Phòng Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn, với mức hỗ trợ bình quân là 3,2 triệu đồng/
ha [3].
- Sản phẩm từ cây thạch đen được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa
chuộng. Điều này đã được khẳng định thông qua số lượng sản phẩm thạch
sản xuất tới đâu tiêu thụ hết tới đó.
- Thạch đen là cây trồng mang lại thu nhập cao trong cơ cấu sản xuất nông
nghiệp của nông hộ. Thu nhập bình quân của hộ trồng thạch đen năm 2019
đạt 51,2 triệu đồng/hộ. Trong khi thu nhập từ lúa, ngô, sắn và chăn nuôi đạt
27,1 triệu đồng/hộ (khảo sát của nhóm nghiên cứu).
- Huyện Thạch An là huyện nghèo của tỉnh Cao Bằng, với 54% hộ nghèo (4.168
hộ nghèo năm 2016), đến nay số hộ nghèo còn 35,5% (2.788 hộ nghèo năm
2019) [4]. Đây là khó khăn cho huyện trong việc đầu tư phát triển kinh tế - xã
hội nói chung và đầu tư cho phát triển sản xuất thạch đen nói riêng.
- Người dân vẫn trồng thạch đen theo phương thức canh tác cũ, năng suất thạch
đen hiện còn thấp do nông dân chưa trồng theo quy trình kỹ thuật, 95% hộ trồng
thạch được khảo sát chỉ thu hoạch 1 lần/vụ sản xuất, trong khi thực tế hộ có thể
thu hoạch 2-3 lần/vụ nếu chăm sóc tốt và bón phân đúng quy trình kỹ thuật.
- Đất sản xuất manh mún đang là vấn đề trở ngại lớn trong việc xây dựng vùng sản
xuất với khối lượng lớn, sản xuất thạch đen hàng hóa. Kết quả khảo sát thực tế cho
thấy, có 61% hộ trồng trên nương rẫy cách nhà gần 10 km, vì vậy mà khả năng trồng
của hộ là manh mún và chăm sóc thạch vô cùng khó khăn [3].
- Hiện nay, chưa có nhà máy chế biến thạch thành phẩm tại địa bàn huyện Thạch
An. Đây là khó khăn của các hộ dân khi mở rộng quy mô sản xuất.
- Tình trạng một số tư thương găm hàng gây lũng đoạn thị trường, làm thiệt hại
đến lợi ích của người trồng thạch trên địa bàn. Vì 92% hộ bán cho thương lái
nên giá cả phụ thuộc vào thương lái, vì vậy hộ trồng thạch rất bị động về giá
cả tiêu thụ.
Biểu đồ 1. Thị trường tiêu thụ thạch đen của huyện Thạch An.
Nguồn: khảo sát của tác giả.
32
Khoa học Xã hội và Nhân văn
62(10) 10.2020
Kết luận, kiến nghị
Qua phân tích thực trạng sản xuất kinh doanh, điểm
mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với các hộ trồng
thạch đen trên địa bàn huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng cho
thấy, cây thạch đen hiện đang là cây trồng chủ lực của huyện
Thạch An, đã góp phần xóa đói giảm nghèo và đóng góp
vào sự phát triển kinh tế - xã hội nơi đây. Tuy nhiên, với
thói quen canh tác lạc hậu, sản xuất manh mún, nhận thức
của các hộ trồng thạch về thực phẩm an toàn, về bảo hộ tài
sản trí tuệ... còn thấp. Do vậy, để phát triển bền vững cây
thạch cho bà con thì cần phải thực hiện đồng bộ các giải
pháp chính sau:
Thứ nhất, cần tập huấn nâng cao nhận thức của người
dân về kỹ thuật chăm sóc cây thạch nhằm tăng số lần thu
hoạch lên 2-3 lần/vụ sản xuất thay vì 1 lần như hiện nay;
giúp bà con hiểu được việc sản xuất an toàn đối với cây
thạch trên địa bàn.
Thứ hai, UBND tỉnh Cao Bằng cần quy hoạch vùng trồng
thạch cho người dân. Quy hoạch toàn bộ vùng trồng thạch từ
nương rẫy xuống ruộng, đảm bảo diện tích trồng tập trung
nhằm xây dựng vùng sản xuất với khối lượng lớn, sản xuất
hàng hóa.
Thứ ba, cần có chính sách hỗ trợ cho các hộ trồng thạch
đen về giống, phân bón, thuốc trừ sâu, hỗ trợ kỹ thuật... từ đó
giúp các hộ mở rộng sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm
thạch đen Thạch An.
Thứ tư, cần kêu gọi các nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế
biến thạch thành phẩm quy mô, tiên tiến tại địa bàn huyện
Thạch An, tạo thị trường đầu ra ổn định cho các hộ trồng thạch
đen trên địa bàn.
Thứ năm, cần có phương pháp dự báo nhu cầu thị trường
cho bà con trồng thạch đen, có chế tài xử phạt đối với những
thương lái găm hàng gây lũng đoạn thị trường thạch đen trên
địa bàn.
Thứ sáu, cần xúc tiến giới thiệu sản phẩm và xây dựng
thương hiệu “thạch đen Thạch An - Cao Bằng” nhằm quảng
bá và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm thạch
đen, tránh tính trạng hàng giả, hàng nhái gây ảnh hưởng đến
các hộ trồng thạch đen trên địa bàn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thạch An,
Cao Bằng (2020), Báo cáo tình hình nông nghiệp huyện Thạch An,
tỉnh Cao Bằng.
[2] Vũ Quỳnh Nam (2018), Dự án Xây dựng và phát triển nhãn hiệu
chứng nhận “Thạch An” cho các sản phẩm từ cây thạch đen của huyện
Thạch An, tỉnh Cao Bằng.
[3] Vũ Quỳnh Nam (2019), Các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của
các hộ sản xuất và kinh doanh thạch đen của huyện Thạch An, tỉnh Cao
Bằng, Kỷ yếu Hội thảo Khoa học quốc tế dành cho các nhà khoa học trẻ
khối ngành kinh tế và kinh doanh, Nxb Đại học Kinh tế - Đại học Huế.
[4] Cục Thống kê tỉnh Cao Bằng (2020), Niên giám thống kê tỉnh
Cao Bằng 2019.
[5] Thủ tướng Chính phủ (2019), Quyết định 1320/QĐ-TTg về việc
phê duyệt Chương trình Thương hiệu quốc gia Việt Nam từ năm 2020
đến năm 2030.
Cơ hội (O) Thách thức (T)
- Hội nhập kinh tế quốc tế, đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng nông sản chủ lực của
các địa phương, trong đó có các hiệp định mới được ký kết WTO, FTA, CPTPP là
điều kiện thuận lợi để tăng trưởng xuất khẩu nói chung và xuất khẩu thạch đen nói
riêng đáp ứng yêu cầu về chất lượng, xuất xứ và đã được bảo hộ ra thị trường quốc tế.
- Nhu cầu về sản phẩm thạch đen trong và ngoài nước ngày càng cao. Với xu thế
tiêu dùng sản phẩm tốt cho sức khỏe, hạ nhiệt và mát trong mùa hè thì thạch đen là
sản phẩm được người tiêu dùng lựa chọn. Cụ thể, theo kết quả khảo sát của nhóm
nghiên cứu, 2% hộ được khảo sát bán cho đơn vị trực tiếp xuất khẩu, 92% hộ bán cho
thương lái đi thu gom tại nhà, và các thương lái này cũng thu gom để xuất bán sang
Trung Quốc theo đường tiểu ngạch. Tuy nhiên, để tạo ra thị trường tiêu thụ ổn định
thì định hướng xuất khẩu chính ngạch đối với các sản phẩm từ cây thạch đen là vô
cùng cần thiết.
- Để đảm bảo sản phẩm nông nghiệp Việt được thị trường trong và ngoài nước chấp
nhận, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1320/QĐ-TTg về việc phê duyệt
Chương trình Thương hiệu quốc gia Việt Nam từ năm 2020 đến năm 2030 [5]. Đây
là điều kiện thuận lợi để các sản phẩm thạch đen “Thạch An” Cao Bằng phát triển
thương hiệu trên thị trường.
- Năm 2019, UBND tỉnh Cao Bằng đã triển khai Dự án “Xây dựng, phát triển nhãn
hiệu chứng nhận “Thạch An” cho các sản phẩm từ cây thạch đen của huyện Thạch
An, tỉnh Cao Bằng” [2], qua đó giúp bảo hộ và quảng bá rộng rãi thương hiệu ra thị
trường trong và ngoài nước.
- Sự quan tâm, hỗ trợ của các nhà khoa học, các chuyên gia tư vấn, chính quyền địa
phương trong nghiên cứu và phát triển cây thạch đen, cũng như sản phẩm thạch đen
của huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng. Do vậy, quy mô trồng thạch đen của huyện ngày
càng tăng, hiện nay theo quy hoạch, vùng nguyên liệu sẽ tăng lên 500 ha vào năm
2022 [2].
- Trình độ lao động thấp, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Theo báo cáo của UBND
huyện Thạch An, các xã trồng thạch đen trên địa bàn có trên 95% đồng bào là người dân
tộc thiểu số. Đây cũng là thách thức lớn cho huyện trong việc mở rộng diện tích trồng
thạch. Hiện nay, theo kết quả khảo sát của nhóm nghiên cứu, có đến trên 61% hộ trồng
thạch trên nương rẫy, để vận động hộ di chuyển trồng thạch xuống ruộng cũng vô cùng
khó khăn. Vì thực tế, đất ở nương rất tốt, các hộ gần như không phải mất công chăm sóc,
hộ chỉ mất công đốt nương và thu hoạch, trong khi nếu trồng ở ruộng thì phải chăm sóc,
bón phân nhưng có thể thu hoạch được 2 vụ/năm và có thể dễ dàng ứng dụng tiến bộ khoa
học và công nghệ vào sản xuất Tuy nhiên, bài toán vận động người dân chuyển trồng
cây thạch từ nương xuống ruộng cũng rất khó khăn đối với chính quyền địa phương.
- Thị trường Trung Quốc đang ngày càng thắt chặt đối với sản phẩm nông sản Việt. Đây là
khó khăn rất lớn cho nông sản Việt nói chung và thạch đen Thạch An nói riêng.
- Áp lực cạnh tranh với các sản phẩm thạch đen của các vùng miền khác. Hiện nay, cây
thạch được trồng nhiều ở Tràng Định, (Lạng Sơn) là huyện tiếp giáp với huyện Thạch
An. Các sản phẩm thạch đen Tràng Định - Lạng Sơn đã được Cục Sở hữu trí tuệ bảo
hộ nhãn hiệu tập thể. Vì vậy, để cạnh tranh với các sản phẩm thạch đen của Tràng Định
đòi hỏi các hộ trồng thạch đen trên địa bàn Thạch An phải đặc biệt chú trọng đến chất
lượng sản phẩm, chú trọng đến phát triển và bảo vệ thương hiệu thạch đen “Thạch An”
đã được bảo hộ.
- Yêu cầu về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm ngày càng nghiêm ngặt (đặc biệt với
nông sản). Đây không chỉ là yêu cầu đối với sản phẩm thạch đen mà còn là yêu cầu đối
với tất cả các sản phẩm nông sản. UBND huyện Thạch An cần chú trọng đến công tác
tuyên truyền cho các hộ sản xuất kinh doanh thạch về chất lượng sản phẩm và an toàn
vệ sinh thực phẩm (bao gồm cả dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong quá trình trồng cây
thạch, quy trình chế biến sản phẩm thạch), qua đó giúp nâng cao vị thế và uy tín của
sản phẩm thạch đen “Thạch An”.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
nghien_cuu_thuc_trang_va_de_xuat_giai_phap_phat_trien_cay_th.pdf