Nghiên cứu về công nghệ truyền hình qua mạng IP (IPTV)

Ön nhiÒu chøc n¨ng trong hÖ thèng. Chóng nhËn c¸c néi dung sè míi ®−îc mb hãa tõ Content Creator, truyÒn tiÕp hoÆc l−u l¹i, c¸c Server nµy l−u gi÷ néi dung ®−îc mb hãa theo kü thuËt sè vµ chuyÓn nã qua m¹ng IP b¨ng réng. Streaming Server còng cã chøc n¨ng ®¸p øng sù t−¬ng t¸c víi c¸c thuª bao vµ c¸c yªu cÇu. Nãi chung, Streaming Server ph¶i cã kh¶ n¨ng triÓn khai cao, dÔ dµng xö lý c¸c lçi, dung l−îng hÖ thèng lín vµ møc th«ng l−îng cao. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 76 - Bé chuyÓn m¹ch (media switch): lµ thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn cña c¶ hÖ thèng. Nã gi¸m s¸t vµ ®iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng cña Content Creator vµ Streaming Server theo thêi gian thùc. Media Switch còng theo dâi sù l−u gi÷ c¸c phÇn Video ®−îc ph©n phèi gi÷a c¸c Streaming Server vµ nhËn c¸c yªu cÇu cña thuª bao, h−íng c¸c m¶ng (segment) ®Õn Streaming Server vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña Streaming Server. Media Switch cung cÊp giao diÖn cho hÖ thèng qu¶n lý cho phÐp c¸c nhµ vËn hµnh lËp cÊu h×nh, gi¸m s¸t vµ ®iÒu khiÓn c¸c Streaming Server vµ Content Creator trong hÖ thèng. - M¹ng IP b¨ng réng: lµ m¹ng truyÒn t¶i c¸c luång d÷ liÖu. Kh«ng nh− c¸c m¹ng tiªu chuÈn IP cung cÊp dÞch vô kh¸c, phiªn b¶n m¹ng IP b¨ng réng cã d¶i tÇn réng h¬n nhiÒu vµ n©ng cao chÊt l−îng dÞch vô QoS. §Ó truyÒn ph¸t truyÒn th«ng hiÖu qu¶ h¬n, nã hç trî IP ®¬n h−íng vµ ®a h−íng ®ång thêi hç trî streaming IP vµ ®iÒu khiÓn c¸c giao thøc. §−êng trôc cña mét hÖ thèng nh− vËy lµ m¹ng c¸p víi chuyÓn m¹ch líp 3. M¹ng ph©n phèi (last mile) cã thÓ lµ bÊt cø ph−¬ng thøc b¨ng réng nµo, bao gåm c¶ DSL hoÆc FTT[x] [11]. - Set-Top Box (STB): nhËn c¸c luång tÝn hiÖu vµ gi¶i mb nã ®Ó hiÓn thÞ trªn mµn h×nh tivi. STB nhËn c¸c luång tÝn hiÖu qua thiÕt bÞ CPE (Customer premise equipment) nh− mét modem ADSL. Ngoµi ra, nã cung cÊp mét giao diÖn ng−êi sö dông ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ t−¬ng t¸c víi c¸c Server Video. Cuèi cïng, STB cung cÊp mét giao diÖn Analog cho c¸c TV Analog - ®ang phæ biÕn hiÖn nay- v× vËy nã mang l¹i sù chuyÓn ®æi dÔ dµng tõ TV Analog lªn TV Kü thuËt sè. - Middleware lµ phÇn mÒm kÕt hîp c¸c phÇn kh¸c nhau cña IPTV thµnh mét hÖ thèng hoµn chØnh. Middleware qu¶n lý tµi s¶n, kªnh, lÞch ph¸t sãng truyÒn th«ng, tÝnh gi¸, an ninh vµ truy nhËp cã ®iÒu kiÖn. Nã phô tr¸ch qu¶n lý hÖ thèng vµ cßn cã c¸c chøc n¨ng qu¶n lý kh¸c. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 77 Kh¶ n¨ng n©ng quy m« §iÒu quan träng lµ gi¶i ph¸p IPTV ph¶i cã thÓ n©ng cÊp ®Ó b¾t kÞp nh÷ng yªu cÇu trong t−¬ng lai. Kh¶ n¨ng n©ng cÊp cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh theo sè thuª bao (mét chøc n¨ng cña Streaming Server vµ Content Creator), sè luång v× cã thÓ cã nhiÒu luång/1 thuª bao (còng lµ mét chøc n¨ng cña Streaming Server vµ Content Creator) vµ dung l−îng hÖ thèng hoÆc sè giê cung cÊp néi dung ®¸p øng c¸c yªu cÇu. C¸c ph−¬ng ph¸p ®¸p øng yªu cÇu vÒ n©ng cÊp phï hîp víi IPTV lµ m¹ng tËp trung, ph©n phèi hoÆc kÕt hîp c¶ hai lo¹i. Trong cÊu tróc tËp trung, tÊt c¶ néi dung ®−îc chøa trong Streaming Server t¹i mét ®Þa ®iÓm trung t©m, c¸c luång sè liÖu theo yªu cÇu ®−îc truyÒn tõ ®Þa ®iÓm trung t©m nµy ®Õn kh¸ch hµng qua m¹ng c¸p ®−êng trôc vµ m¹ng truy nhËp. Trong cÊu tróc ph©n t¸n, néi dung ®−îc l−u trong Streaming Server t¹i c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, mçi ®Þa ®iÓm cã chuyÓn m¹ch riªng, tÊt c¶ c¸c ®Þa ®iÓm ®−îc nèi kÕt qua m¹ng c¸p b¨ng réng. Trong cÊu tróc nµy, c¸c luång tÝn hiÖu video tõ Content Creator ®−îc ph©n phèi t¹i Streaming Server qua toµn bé m¹ng IPTV. Media Switch trong m¹ng cã vai trß ®Ó t×m ra topo cña m¹ng vµ kiÓm so¸t vÞ trÝ tõng phÇn cña néi dung trong toµn bé hÖ thèng. Néi dung ®−îc sao chÐp l¹i ®Õn mét ®Þa ®iÓm kh¸c theo yªu cÇu dùa trªn thuËt to¸n dß t×m [11]. ë hÖ thèng hçn hîp, néi dung ®−îc l−u l¹i trong c¸c Streaming Server ®Æt t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. Còng nh− trong cÊu tróc ph©n t¸n, tÊt c¶ c¸c ®Þa ®iÓm ®−îc kÕt nèi qua mét m¹ng c¸p b¨ng réng - trõ c¸c Video Server trong m¹ng IPTV chØ chøa nh÷ng néi dung chÝnh, trong khi c¸c Video Server t¹i ®Þa ®iÓm trung t©m cã vai trß nh− mét m¸y chñ l−u tr÷ chøa tÊt c¶ c¸c néi dung. C¸c luång Video tõ Content Creator ®−îc göi ®Õn m¸y chñ l−u tr÷ trung t©m LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 78 nµy, sau ®ã néi dung ®−îc ph©n phèi ®Õn tÊt c¶ c¸c ®Þa ®iÓm dùa trªn thuËt to¸n dß t×m. Trong cÊu h×nh hçn hîp nµy, kh¸ch hµng ®−îc phôc vô bëi nh÷ng m¸y Server gÇn hä nhÊt. NÕu néi dung yªu cÇu kh«ng ë trong Server trong khu vùc, nã sÏ ®−îc chuyÓn ®Õn tõ Server l−u tr÷. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc cña IPTV lµ c¸c kh¸ch hµng kh«ng chÊp nhËn viÖc xem tivi qua m¹ng IP nÕu chÊt l−îng cña nã thÊp h¬n tivi truyÒn qua m¹ng c¸p vµ vÖ tinh. V× nh÷ng lý do nµy, m¹ng IPTV ph¶i cã ®é kh¶ dông hoµn h¶o, tuyÖt ®èi kh«ng cã trë ng¹i nµo trong ho¹t ®éng cña c¸c dßng sè liÖu. Thªm vµo ®ã, m¹ng IPTV cÇn ph¶i bao gåm viÖc ®¶m b¶o QoS nh− mét phÇn trong toµn bé dÞch vô. Cuèi cïng, c¸c thiÕt bÞ truy nhËp IP b¨ng réng ph¶i hç trî QoS, ®a h−íng vµ n©ng cÊp lªn VDSL vµ c¸c c«ng nghÖ cã tèc ®é bit cao kh¸c. C¸c chuÈn ngµnh HÖ thèng IPTV dùa trªn c¸c chuÈn c«ng nghiÖp cã thÓ l¾p ®Æt vµo c¸c m¹ng hiÖn cã mét c¸ch dÔ dµng vµ nhanh chãng h¬n còng nh− qu¶n lý hiÖu qu¶ h¬n trong thêi gian dµi. Ngoµi ra, bëi v× c¸c chuÈn cã xu h−íng thay ®æi theo thêi gian, lý t−ëng lµ mét gi¶i ph¸p IPTV cã thiÕt kÕ theo mb trung gian (codec-neutral) ®Ó ho¹t ®éng víi bÊt kú chuÈn nµo lµ chuÈn chÝnh cña ngµnh vµo mét thêi ®iÓm bÊt kú. Chi phÝ triÓn khai l¾p ®Æt thÊp §Çu t− lín vµo c¬ së h¹ tÇng hÖ thèng cã thÓ lµ mét rµo c¶n cho viÖc ®−a dÞch vô vµo khai th¸c vµ phô thuéc vµo c«ng nghÖ míi. §Ó c¹nh tranh víi c¸c dÞch vô truyÒn h×nh c¸p hiÖn cã, ®iÒu b¾t buéc lµ c¸c dÞch vô IPTV ph¶i cã chi phÝ triÓn khai l¾p ®Æt vµ qu¶n lý thÊp ®Ó c¸c dÞch vô IPTV cã thÓ ®Õn víi hµng ngh×n, hµng triÖu thuª bao mµ vÉn mang l¹i møc thu nhËp tháa ®¸ng cho c¸c nhµ cung cÊp. Sù lùa chän c¸c c«ng nghÖ b¨ng réng còng ¶nh h−ëng ®Õn LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 79 chi phÝ l¾p ®Æt triÓn khai. VÝ dô nh− gi¶i ph¸p IP DSLAM míi cã gi¸ thÊp ®b lo¹i bá líp gi÷a ATM cã chi phÝ cao, tõ ®ã gi¶m chi phÝ cung cÊp dÞch vô ®Õn tõng thuª bao vµ gi¶m thêi gian hoµn vèn nãi chung. TriÓn khai qua m¹ng IP S¸u bé phËn cña mét hÖ thèng IPTV t−¬ng t¸c víi nhau ®Ó truyÒn ph¸t c¸c ch−¬ng tr×nh trùc tiÕp hoÆc thu tr−íc, c¸c ch−¬ng tr×nh theo yªu cÇu hoÆc kÕt hîp c¶ hai lo¹i. - TÝn hiÖu truyÒn h×nh trùc tiÕp ®−îc ®−a vµo Content Creator n¬i chóng ®−îc mb ho¸/chuyÓn mb thµnh d¹ng MPEG vµ göi ®Õn Streaming Server. - Streaming Server chuyÓn tiÕp c¸c dßng tÝn hiÖu ®Õn m¹ng IP b¨ng réng vµ l−u l¹i trong æ cøng. - M¹ng IP b¨ng réng ph¸t c¸c luång tÝn hiÖu nµy ®Õn thiÕt bÞ c¬ së cña kh¸ch hµng, c¸c thiÕt bÞ nµy nhËn c¸c tÝn hiÖu vµ göi chóng ®Õn STB. - STB gi¶i mb c¸c tÝn hiÖu vµ ph¸t l¹i trªn tivi NÕu bÊt cø khi nµo kh¸ch hµng ®¸p øng l¹i c¸c ®iÒu khiÓn nh− PVR cña IPTV, vÝ dô nh− PAUSE, dßng t−¬ng t¸c nh− sau: - Kh¸ch hµng göi mét yªu cÇu qua ®iÒu khiÓn tõ xa ®Õn STB - Set-top box nhËn yªu cÇu tr−íc vµ chuyÓn l¹i nã ®Õn Media Switch - Media Switch x¸c ®Þnh Streaming Server víi Media ®−îc yªu cÇu, h−íng yªu cÇu ®Õn c¸c Streaming Server ®ã vµ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¸c thiÕt bÞ nµy. Streaming Server ®¸p øng l¹i yªu cÇu b»ng c¸ch ngõng cung cÊp dßng Stream. - C¸c yªu cÇu tiÕp theo cña kh¸ch hµng ®−îc göi trùc tiÕp ®Õn Streaming Server vµ ®−îc xö lý t¹i ®ã cho ®Õn khi mét thao t¸c chuyÓn tiÕp ®Õn mét ®iÓm truyÒn h×nh trùc tiÕp ®−îc thùc hiÖn hoÆc kh¸ch hµng chuyÓn sang kªnh kh¸c. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 80 Mét dßng t−¬ng t¸c ®iÓn h×nh cña Streaming - video theo yªu cÇu (Xem h×nh 3.22). - Kh¸ch hµng lùa chän xem mét néi dung ®b ®−îc l−u. - Set-top box nhËn yªu cÇu tr−íc vµ göi nã trë l¹i Media Switch. - Media Switch x¸c ®Þnh Streaming Server víi néi dung ®−îc yªu cÇu vµ göi yªu cÇu ®Õn c¸c Streaming server ®ã ®ång thêi phèi hîp c¸c thao t¸c. - Streaming Server ®¸p øng l¹i yªu cÇu, gäi ra néi dung ®−îc l−u vµ göi ®Õn m¹ng b¨ng réng n¬i néi dung ®−îc truyÒn ®Õn kh¸ch hµng. - C¸c yªu cÇu tiÕp theo cña kh¸ch hµng ®−îc göi trùc tiÕp ®Õn Streaming Server vµ ®−îc ®¸p øng t¹i ®ã cho ®Õn khi kh¸ch hµng chuyÓn sang ch−¬ng tr×nh kh¸c [11] H×nh 3.22 Dßng t−¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn khi ph¸t ch−¬ng tr×nh video theo yªu cÇu [11] LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 81 3.3 C¸c gi¶i ph¸p phÇn mÒm Trong phÇn nµy chóng ta nªu c¸c gi¶i ph¸p phÇn mÒm mµ chñ yÕu lµ c¸c phÇn mÒm øng dông phôc vô cho viÖc xem c¸c ch−¬ng tr×nh nh−: phim, ca nh¹c vµ c¸c lo¹i ®a ph−¬ng tiÖn. §ã chÝnh lµ viÖc t×m hiÓu c¸c Media Players. Ta minh ho¹ viÖc sö dông IPTV nh− Media players cã thÓ cho phÐp ng−êi sö dông xem hoÆc nghe c¸c ch−¬ng tr×nh bao gåm phim vµ c¸c kiÓu kh¸c cña Video media trùc tiÕp tõ Internet hoÆc l−u l¹i nh− mét file trªn m¸y tÝnh. Cã bèn lo¹i Media players th−êng ®−îc sö dông: Microsofts Windows Media Player, Apple Computers QuickTime, Real Networks RealPlayer vµ Macromedias Flash Player. Nãi chung bèn lo¹i ®ã cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång, tuy vËy vÉn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c. Chóng ta sÏ nghiªn cøu chñ yÕu vÒ Windows Media Player víi c¸c phiªn b¶n míi hiÖn nay. §ã lµ Windows Media Player 9 vµ Windows Media Player 10. 3.3.1 Microsofts Windows Media Player Microsofts Windows Media Player ®−îc cËp nhËt liªn tôc tõ khi ph¸t hµnh c¸ch ®©y h¬n m−êi n¨m, b©y giê ®b cã phiªn b¶n thø 10, phÇn mÒm nµy cho phÐp ng−êi sö dông thiÕt lËp vµ ch¹y c¸c Multimedia. Ng−êi sö dông cã thÓ nghe c¸c lo¹i ©m thanh: Internet radio, sao chÐp nh¹c ®Õn c¸c thiÕt bÞ cÇm tay vµ xem nh÷ng kiÓu kh¸c cña Media, ngoµi ra cßn cã thÓ copy vµ xem qua DVD, CD, vµ cuèi cïng lµ HD-DVD [1]. Windows Media Player cã thÓ ®−îc xem nh− miªu t¶ mét tæ hîp cña radio, truyÒn h×nh vµ h×nh ¶nh ®−îc kÕt hîp vµo mét øng dông ®¬n. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 82 Trong phÇn nµy, tr−íc tiªn chóng ta sÏ quan t©m vÓ Windows Media Player 9. §Çu tiªn sÏ t×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng cña chóng vµ sau ®ã sÏ ®Õn phiªn b¶n cuèi cïng- Windows Media Player 10. C¶ hai phiªn b¶n ®Òu ®−îc n©ng cÊp trùc tiÕp tõ phiªn b¶n ®Çu tiªn cña Windows Media Player vµ cung cÊp c¶ ph−¬ng thøc truyÒn phim ®Õn c¸c thiÕt bÞ cÇm tay vµ ®−îc xem nh− Video Streaming. Windows Media Player 9 H×nh 3.23 minh ho¹ Windows Media Player 9 víi nót chän Media Guide. NhÊp trªn nót ®ã sÏ hiÓn thÞ danh s¸ch phim vµ Music Videos. Xem trong h×nh 3.23, nót Media Guide cho phÐp ng−êi sö dông chän bµi h¸t, phim, c¸c ch−¬ng tr×nh gi¶i trÝ, Radio, Site Index vµ Windowsmedia.com. Chän Site Index sÏ hiÓn thÞ website Windowsmedia.com C¸c nót chän (Buttons) Bªn tr¸i cöa sæ lµ mét lo¹t c¸c nót chän ®−îc ®−a ra trong h×nh 3.23, víi nót chän Media Guide. Nót trªn cïng víi tiªu ®Ò lµ Now Playing, cho phÐp ng−êi sö dông cã thÓ sö dông phÝm nãng Tab + Enter hoÆc cã thÓ chän nót Radio Tuner ®Ó nghe nh¹c. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 83 H×nh 3.23 Windows Media Player 9, víi nót chän Media Guide , hiÓn thÞ bé s−u tËp vÓ c¸c lo¹i phim vµ c¸c tuú chän nghe radio. Ba nót trong khung bªn tr¸i cña Windows Media Player 9, nót víi tiªu ®Ò Copy from CD, cung cÊp cho ng−êi sö dông víi kh¶ n¨ng nghe nh¹c CD. Ng−êi sö dông còng cã thÓ copy bµi h¸t vÓ ca sü còng nh− th«ng tin vÒ album. Playlists Nót chän thø t− víi tiªu ®Ò lµ Media Library, cho phÐp ng−êi sö dông t¹o vµ thªm c¸c môc Playlists, gåm c¸c file Audio vµ Video. Ng−êi sö dông cã thÓ thªm hoÆc xo¸ c¸c môc tõ Playlists hoÆc cßn cã thÓ xo¸ Playlists tõ th− viÖn cã s½n. Ngoµi ra ng−êi dïng cßn cã thÓ t¹o ®Üa CD tõ mét vµi Playlists. Tuy nhiªn, Playlist kh«ng ®−îc dµi qu¸ 74 phót vµ chØ víi nh÷ng ®Þnh d¹ng file .mp3, .wav, .asf, .wma, and .wmv ®−îc sö dông. Radio Tuner H×nh 3.24 Minh ho¹ mµn h×nh chÝnh khi ta chän Radio Tuner LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 84 H×nh 3.24 Nót chän Radio tuner cho phÐp ng−êi sö dông nghe vµ ghi ©m c¸c Audio Copy to CD or Device Nót thø s¸u, víi tªn nhbn lµ Copy to CD or Device, cung cÊp cho ng−êi sö dông kh¶ n¨ng copy c¸c file Audio vµ Video ®Õn c¸c thiÕt bÞ kh¸c nh− thÎ nhí, CD hoÆc DVD Windows Media Player 10 C¸c tuú chän cµi ®Æt H×nh 3.25 minh ho¹ c¸c tuú chän trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt Windows Media Player 10. Chó ý r»ng, ng−êi sö dông cã thÓ xem thªm th«ng tin chi tiÕt b»ng c¸ch nhÊp vµo ®−êng link More Information. MÆc ®Þnh, th«ng tin vÒ nã lu«n ®−îc xem tõ Internet, c¸c file nh¹c ®−îc cËp nhËt, file vµ URL history lu«n ®−îc l−u l¹i. Windows Media Player 10 mÆc ®Þnh ch¹y ®−îc 13 kiÓu file Audio vµ Video, c¸c file ®−îc liÖt kª trong b¶ng 3.4. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 85 B¶ng 3.4 Windows Media Player 10 mÆc ®Þnh víi c¸c kiÓu file [1] Windows Media Audio file (wma) Windows Media Video file (wmv) Windows Media file (asf) Microsoft Recorded TV Show (dvr-ms) DVD video Music CD Playback MP3 audio file (mp3) Windows Video file (avi) Windows Audio file (wav) Movie file (mpeg) MIDI file (midi) AIFF file (aiff) AU audio file (au) LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 86 H×nh 3.25 C¸c tuú chän trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt Windows media player 10 Screen Display Nh− ®Ò cËp ë trªn, Windows Media Player 10 víi giao diÖn ®Ñp m¾t. H×nh 3.26 minh ho¹ mµn h×nh khi më Windows Media Player 10, tuy nhiªn c¸c nót trong khung bªn tr¸i ë Windows Media Player 9 ®−îc thay bëi c¸c Tab ë trªn cïng. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 87 H×nh 3.26 Windows Media Player 10 ®Æt l¹i c¸c nót cña Windows Media Player 9 víi c¸c tab ë phÝa trªn mµn h×nh Now Playing Tab Ngay tªn cña Tab nµy ®b nãi lªn ý nghÜa cña nã, click lªn Tab ®ã sÏ hiÓn thÞ mµn h×nh cña video ®−îc chän. Library Tab Tab nµy cã thÓ ®−îc sö dông dÔ dµng ®Ó truy cËp music, show truyÒn h×nh, Video vµ Playlist. VÝ dô vÒ nã ®−îc minh ho¹ trong h×nh 3.27. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 88 H×nh3.27 Tab Library cung cÊp kh¶ n¨ng chän music vµ video tõ c©y th− môc (tree-type menu) 3.3.2 Mét sè Media Player kh¸c Realplayer Tr×nh duyÖt tÖp tin ®a ph−¬ng tiÖn cña RealNetwork cho thÊy møc ®é tøc thêi cña c«ng ty. Tr×nh nghe nh¹c ®b m¹nh mÏ h¬n rÊt nhiÒu trong khi c¸c thuéc tÝnh ®iÒu khiÓn ngµy cµng gän nhÑ vµ dÔ hiÓu. RealNetwork hç trî hÇu hÕt c¸c ®Þnh d¹ng tÖp tin ©m nh¹c vµ Media, bao gåm c¶ nh÷ng tÖp tin ®−îc t¶i xuèng th«ng qua phÇn mÒm cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nh− Microsoft vµ Apple. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 89 RealPlayer phï hîp víi c¶ d©n nghiÖp d− (newbie). HÇu hÕt c¸c nót ®iÒu khiÓn vµ menu dµnh cho ch¹y nh¹c, sao chÐp vµ truyÒn t¶i ®Òu n»m ë nh÷ng vÞ trÝ dÔ t×m ngay sau khi phÇn mÒm ®−îc khëi ®éng. Bè côc tËp trung, kh«ng ph©n t¸n vµ t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a cho ng−êi sö dông. Thªm mét lîi thÕ kh¸c, RealPlayer hç trî viÖc kÕt nèi vµ truyÒn t¶i c¸c bµi h¸t sang c¸c thiÕt bÞ cÇm tay. PhÇn mÒm t−¬ng thÝch víi h¬n 100 tr×nh nghe nh¹c MP3 th«ng dông- bao gåm c¶ iPod. Kh«ng chØ dõng l¹i ë tÝnh ®¬n gi¶n trong sö dông, RealPlayer cßn tÝch hîp kh¸ nhiÒu tÝnh n¨ng h÷u dông. Môc h−íng dÉn ©m nh¹c (music guide) cung cÊp th«ng tin bªn lÒ vÒ hµng ngh×n ban nh¹c vµ nghÖ sÜ. B¹n th¾c m¾c vÒ bµi h¸t Can Your Bird Can Sing thuéc album Revolver cña Beatles hay album Rubber Soul? Music Guide sÏ cung cÊp cho b¹n danh s¸ch toµn bé c¸c bµi h¸t cña CD mµ b¹n ®ang nghÜ ®Õn (chÝnh x¸c bµi h¸t thuéc album Revolver). RealPlayer còng g¾n kÕt chÆt chÏ víi th− viÖn ©m nh¹c trùc tuyÕn Rhapsody. Trªn thùc tÕ, Real kh«ng kÕt nèi víi nhiÒu ®èi t¸c nh− Windows Media cña Microsoft. Tuy nhiªn, chØ tÝnh riªng Rhapsody ®b l−u tr÷ h¬n 1 triÖu bµi h¸t vµ c¸c tÖp tin ©m nh¹c ®Ó cã thÓ ®éc lËp t¸c chiÕn. §Æc biÖt, RealPlayer còng cã mèi quan hÖ kh¸ mËt thiÕt víi t¹p chÝ ©m nh¹c næi tiÕng Rolling Stone, tr¹m Radio Trùc tuyÕn cña Real [11]. XÐt vÒ tÝnh n¨ng ghi ©m, c¸c tÖp tin ghi bëi RealPlayer th−êng cho chÊt l−îng cao. Ng−êi sö dông còng cã thÓ mb ho¸ ©m nh¹c ë ®Þnh d¹ng mp3, Windows Media hoÆc ®Þnh d¹ng AAC cña Apple. Ngoµi ra, ng−êi sö dông còng cã thÓ tù ®iÒu chØnh chÊt l−îng thu ©m tõ 32 Kb/s tíi 320 Kb/s. §−¬ng nhiªn, phÇn ghi ©m chÊt l−îng cµng cao th× cµng tèn dung l−îng æ cøng l−u tr÷, chØ ng−êi sö dông míi quyÕt ®Þnh ®−îc chÊt l−îng nh− thÕ nµo th× phï hîp nhÊt víi m×nh. Th«ng th−êng, chÊt l−îng ®−îc nhiÒu ng−êi chän lµ 192 Kbps- LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 90 ®©y còng lµ chuÈn c¸c tÖp tin nh¹c cña Real ®−îc Stream qua m¹ng ©m nh¹c trùc tuyÕn cña Real. RealPlayer ch¾c ch¾n sÏ ®−îc ®«ng ®¶o ng−êi dïng ®ãn nhËn bëi ch−¬ng tr×nh ®b ®¸p øng ®−îc sù mong ®îi tõ phÝa ng−êi dïng vÒ mét tr×nh nghe nh¹c th«ng minh vµ æn ®Þnh. Flash Player Kh¶ n¨ng hç trî Video ®é ph©n gi¶i cao còng sÏ ®−îc tÝch hîp vµo trong phiªn b¶n Flash Player 9. Flash lµ mét chuÈn ®Þnh Video luång (streaming video) ®−îc sö dông rÊt réng rbi trªn web. Hµng lo¹t c¸c website nh− YouTube, Google Video ®Òu sö dông chuÈn ®Þnh d¹ng nµy ®Ó ®−a Video lªn Internet. Tæng kÕt Trong phÇn nµy chóng ta ®b t×m hiÓu kh¸ chi tiÕt hai phiªn b¶n míi nhÊt cña Windows Media Player vµ th¶o luËn tãm t¾t thªm hai Media Player kh¸c (®ã lµ Realplayer vµ Flashplayer). Trong m«i tr−êng IPTV, th−êng c¸c Media Player ®−îc yªu cÇu khi xem phim trªn m¸y tÝnh. Khi IPTV ®−îc thuª bao ®Õn c¸c hé gia ®×nh qua kÕt nèi c¸p quang hoÆc DSL th× nã l¹i chÝnh lµ luång d÷ liÖu ®−îc truyÒn ®Õn set-top box vµ sau ®ã sÏ ph¸t c¸c kªnh lùa chän qua thuª bao n¬i mµ cã kÕt nèi ®Õn thuª bao hoÆc kÕt nèi trùc tiÕp ®Õn TV. 3.4 C¸c dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng Mét trong nh÷ng mÆt hÊp dÉn nhÊt cña IPTV xem xÐt tõ khÝa c¹nh c«ng ty viÔn th«ng lµ nã cho phÐp cung cÊp c¸c dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng tíi kh¸ch hµng nh− VoD, néi dung truyÒn h×nh ®−îc c¸ nh©n hãa, truyÒn h×nh t−¬ng t¸c, c¸c LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 91 øng dông sè liÖu kh«ng giíi h¹n vµ ngoµi truyÒn h×nh cßn cã gi¸m s¸t qua Video, trß ch¬i Video qua m¹ng, gi¸o dôc tõ xa v.v… Video theo yªu cÇu Víi truyÒn h×nh truyÒn thèng, ng−êi xem kh«ng cã c¸c ph−¬ng tiÖn ®Ó cã thÓ lùa chän xem nh÷ng ch−¬ng tr×nh yªu thÝch cña hä. Trõ khi hä thu l¹i ch−¬ng tr×nh sö dông b¨ng video VCR (Video Cassette Recorder) hoÆc PVR (Personal Video Recorder), ng−êi xem ph¶i g¾n chÆt víi lÞch ph¸t sãng cña ®µi truyÒn h×nh vµ kh«ng thÓ ®ång thêi xem c¸c ch−¬ng tr×nh trªn c¸c ®µi kh¸c. Víi IPTV, mét l−îng lín néi dung ch−¬ng tr×nh cã thÓ ®−îc l−u l¹i trong c¸c Video Server, bao gåm phim, thÓ thao, ca nh¹c, gi¸o dôc vµ c¸c néi dung kh¸c. Ng−êi xem cã thÓ t×m kiÕm vµ xem ch−¬ng tr×nh yªu thÝch cña hä bÊt cø lóc nµo. Thªm vµo ®ã, ch−¬ng tr×nh ph¸t sãng trªn tÊt c¶ c¸c kªnh cã thÓ ®−îc l−u l¹i trªn Video Server trong mét thêi gian (vÝ dô nh− mét tuÇn). Ng−êi xem ®−îc cung cÊp mét giao diÖn ®Ó xem nh÷ng ch−¬ng tr×nh nµy khi thuËn tiÖn víi sù kiÓm so¸t nh− víi PVR [11]. Ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh ®−îc c¸ nh©n hãa Dùa trªn c¸c môc, c¸c ch−¬ng tr×nh kh¸ch hµng ®b xem hoÆc ch−¬ng tr×nh yªu thÝch cña kh¸ch hµng, hÖ thèng IPTV cã thÓ t¹o ra mét danh s¸ch c¸c ch−¬ng tr×nh ®−îc c¸ nh©n hãa cho tõng thuª bao. Thuª bao cã thÓ dÔ dµng xem vµ chän trong c¸c néi dung phï hîp víi së thÝch vµ phong c¸ch cña m×nh. V× vËy, IPTV cã thÓ gióp thêi gian ngåi tr−íc tivi cña kh¸ch hµng trë thµnh kho¶ng thêi gian cã gi¸ trÞ [11]. TruyÒn h×nh t−¬ng t¸c TruyÒn h×nh t−¬ng t¸c lµ øng dông trùc tiÕp nhÊt cña IPTV. Kh¸ch hµng cã thÓ xem c¸c ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh nh− víi truyÒn h×nh c¸p truyÒn thèng nh−ng víi mét sè chøc n¨ng thªm nh− t−¬ng t¸c vµ ph¶n håi ý kiÕn trùc tuyÕn. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 92 Víi truyÒn h×nh truyÒn thèng, kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng−êi xem bÞ ®éng vµ kh«ng cã sù lùa chän vÒ néi dung ch−¬ng tr×nh ph¸t sãng, vÝ dô nh− hä ®ang xem trËn ®Êu bãng ræ vµ muèn xem l¹i mét c¶nh hÊp dÉn ®b ®−îc ph¸t tr−íc ®ã vµi gi©y, nh÷ng ng−êi xem truyÒn h×nh truyÒn thèng kh«ng thÓ lµm ®−îc ®iÒu nµy. Víi IPTV, thuª bao cã thÓ cã sù kiÓm so¸t ®Çy ®ñ nh− víi PVR ®èi víi ch−¬ng tr×nh. Ng−êi xem cã thÓ kiÓm so¸t néi dung ph¸t sãng sö dông nh÷ng phÝm ®iÒu khiÓn tõ xa ®¬n gi¶n nh− Play, Stop, Tua, t¹m dõng vµ tua nhanh. Trë l¹i vÝ dô ë trªn, víi IPTV nh÷ng fan bãng ræ cã thÓ xem l¹i nh÷ng c¶nh hÊp dÉn bao nhiªu lÇn tuú thÝch vµ sau ®ã tua nhanh ®Ó b¾t kÞp mét trËn ®Êu trùc tiÕp. Qu¶ng c¸o t−¬ng t¸c Kh¶ n¨ng t−¬ng t¸c cña hÖ thèng IPTV cho phÐp qu¶ng c¸o t−¬ng t¸c (IAD –Interactive Advertise). IAD cho phÐp ng−êi xem truyÒn h×nh mua mét s¶n phÈm khi ®ang xem qu¶ng c¸o, yªu cÇu mét catalog hoÆc yªu cÇu t− vÊn vµ cã thÓ bµy tá ý kiÕn cña hä vÒ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô ®ang ®−îc qu¶ng c¸o. Ng−êi qu¶ng c¸o cã thÓ thu hót kh¸ch hµng sö dông c¸c h×nh thøc khuyÕn m¹i, tÆng phÈm vµ c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o kh¸c. Hä còng cã thÓ thu thËp c¸c ph¶n håi tõ ng−êi xem ®Ó hoµn thiÖn ch−¬ng tr×nh qu¶ng c¸o. Theo dâi qua video Mét sè kh¸ch hµng cÇn gi¸m s¸t mét sè site cô thÓ, thu l¹i Video ®Ó sö dông sau. VÝ dô, së c¶nh s¸t l¾p ®Æt mét sè Camera ®Ó gi¸m s¸t giao th«ng vµ c¸c xe vi ph¹m luËt. Trong tr−êng hîp nµy, ®¬n gi¶n hä cã thÓ kÕt nèi c¸c Camera vµo m¹ng IPTV vµ gi¸m s¸t hµng tr¨m ®Þa ®iÓm trong phßng ®iÒu khiÓn. NÕu cÇn thiÕt, ng−êi sö dông cã thÓ sö dông vµ ®iÒu khiÓn Camera ®Ó theo dâi nh÷ng ®èi t−îng tuú theo yªu cÇu. øng dông nµy dùa trªn Video LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 93 Server ®Ó l−u h×nh ¶nh Video. Nã tiÕt kiÖm cho ng−êi sö dông tiÒn mua c¸c thiÕt bÞ thu h×nh ®¾t tiÒn. Tin tøc thêi sù vµ thêi tiÕt theo yªu cÇu HÖ thèng IPTV còng cho phÐp cung cÊp c¸c ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt nh− tin tøc vµ thêi tiÕt theo yªu cÇu. Víi dÞch vô nµy, thuª bao cã thÓ xem c¸c tin tøc ®b ph¸t tr−íc tuú theo yªu cÇu vµ theo ý thÝch cña hä. VÝ dô nh−, tin tøc thêi tiÕt theo yªu cÇu, mét thuª bao cã thÓ t×m tin tøc thêi tiÕt vµ nhËn c¸c ch−¬ng tr×nh gÇn nhÊt hoÆc võa ®−îc update chØ b»ng c¸ch nhÊn phÝm trªn ®iÒu khiÓn tõ xa. Th−¬ng m¹i ®iÖn tö vµ c¸c øng dông Internet Nh÷ng øng dông nµy phæ biÕn ë d¹ng kh«ng ph¶i lµ h×nh ¶nh Video nh−ng chóng cã thÓ ®−îc n©ng cao sö dông c¸c c«ng nghÖ truyÒn dÉn t−¬ng tù nh− IPTV. Khi cã nh÷ng øng dông vÝ dô nh− Internet trªn tivi, sÏ kh¸ dÔ dµng sö dông nh÷ng øng dông nh− HTML hoÆc XML. Kh¶ n¨ng nµy dÉn ®Õn nh÷ng c¬ héi mang l¹i nguån doanh thu míi cho c¸c c«ng ty ®iÖn tho¹i. VÝ dô, mét ng−êi ®ang xem tivi cã thÓ bÊm ®iÒu khiÓn tõ xa tivi ®Ó yªu cÇu mét mÆt hµng tõ c©u l¹c bé shopping gia ®×nh vµ nhµ cung cÊp dÞch vô cã thÓ nhËn hoa hång tõ c©u l¹c bé shopping gia ®×nh ®Ó cung cÊp dÞch vô nµy. B»ng viÖc sö dông m¸y quay MPEG, ng−êi sö dông cßn cã thÓ xem c¸c ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh truyÒn thèng trªn m¸y tÝnh. Kh¶ n¨ng nµy cã thÓ cã lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm hoÆc ®µo t¹o nh©n lùc hoÆc cho c¸c tr−êng häc thùc hiÖn viÖc gi¸o dôc tõ xa, c¶ hai chøc n¨ng nµy ®−îc x©y dùng trªn c¸c module Video vµ m¸y tÝnh tÝch hîp. Thªm vµo ®ã, LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 94 c¸c dÞch vô IPTV cho phÐp c¸c kh¸ch hµng cung cÊp c¸c øng dông nµy trªn m¸y tÝnh ®¸p øng l¹i víi mét ch−¬ng tr×nh qu¶ng c¸o trªn tivi. Thªm n÷a, qu¸ tr×nh nµy cã thÓ mang l¹i c¸c nguån thu nhËp míi cho c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô ®iÖn tho¹i. TruyÒn h×nh ®é ph©n gi¶i cao ( HDTV - High Definition Television ) IPTV hoµn toµn lµ mét gi¶i ph¸p kü thuËt sè TruyÒn h×nh Video. Nã sö dông mét lo¹t c¸c c«ng nghÖ mb hãa, gi¶i mb vµ Streaming Video ®Ó ph¸t c¸c ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh qua m¹ng IP. Víi c¬ cÊu qu¶n lý lçi vµ QoS, IPTV cung cÊp h×nh ¶nh s¾c nÐt h¬n truyÒn h×nh truyÒn thèng tíi c¸c kh¸ch hµng. Thªm vµo ®ã, c¸c c«ng nghÖ mb hãa Video ®−îc sö dông trong IPTV cã thÓ nÐn c¸c tÝn hiÖu Video ë møc bit thÊp mét c¸ch hiÖu qu¶ cho phÐp ng−êi xem xem c¸c h×nh ¶nh Video vµ Audio chÊt l−îng cao qua c¸c m¹ng hiÖn cã. 3.5 IPTV trªn nÒn NGN 3.5.1 Tæng quan vÒ NGN M¹ng thÕ hÖ tiÕp theo (viÕt t¾t lµ NGN - Next Generation Networking) lµ b−íc tiÕp theo trong lÜnh vùc truyÒn th«ng thÕ giíi, truyÒn th«ng ®−îc hç trî bëi 3 m¹ng l−íi: m¹ng tho¹i PSTN, m¹ng kh«ng d©y vµ m¹ng sè liÖu (Internet). NGN héi tô c¶ 3 m¹ng trªn vµo mét kÕt cÊu thèng nhÊt ®Ó h×nh thµnh mét m¹ng chung, th«ng minh, hiÖu qu¶ cho phÐp truy xuÊt toµn cÇu, tÝch hîp nhiÒu c«ng nghÖ míi, øng dông míi vµ më ®−êng cho c¸c c¬ héi kinh doanh ph¸t triÓn. Cã thÓ ®Ò cËp tíi ba lo¹i h×nh dÞch vô thóc ®Èy sù ra ®êi cña NGN: DÞch vô truyÒn th«ng thêi gian thùc (real-time services) vµ phi thêi gian thùc (non real-time services), dÞch vô néi dung (content services) vµ c¸c ho¹t ®éng giao dÞch (transaction services) [11]. NGN t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ cung cÊp dÞch LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 95 vô t¨ng c−êng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t, tÝnh b¶o mËt vµ ®é tin cËy trong khi gi¶m thiÓu ®−îc chi phÝ vËn hµnh. §−îc x©y dùng trªn tiªu chÝ më, c¸c giao thøc chuÈn vµ giao diÖn th©n thiÖn, NGN ®¸p øng ®−îc hÇu hÕt c¸c nhu cÇu cña nhiÒu ®èi t−îng sö dông: doanh nghiÖp, v¨n phßng, liªn l¹c gi÷a c¸c m¹ng m¸y tÝnh v.v... NGN thèng nhÊt m¹ng h÷u tuyÕn truyÒn thèng vµ chuÈn truyÒn t¶i ©m thanh, h×nh ¶nh, d÷ liÖu kh«ng d©y. C«ng nghÖ m¹ng NGN chÝnh lµ ch×a kho¸ gi¶i mb cho c«ng nghÖ t−¬ng lai (®Æc biÖt trong viÖc triÓn khai c«ng nghÖ IPTV), ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu kinh doanh trªn víi ®Æc ®iÓm quan träng lµ cÊu tróc ph©n líp theo chøc n¨ng vµ ph©n t¸n c¸c tiÒm n¨ng trªn m¹ng, lµm cho m¹ng mÒm ho¸ vµ sö dông réng rbi c¸c giao diÖn më ®a truy nhËp, ®a giao thøc ®Ó kiÕn t¹o c¸c dÞch vô mµ kh«ng phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c nhµ cung cÊp thiÕt bÞ vµ khai th¸c m¹ng. NGN ®b cã nhiÒu thay ®æi trong nh÷ng n¨m qua xÐt tõ 3 gãc ®é chÝnh: cÊu tróc ngµnh c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ vµ mong ®îi tõ phÝa ng−êi dïng. Thø nhÊt, sù bïng næ cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng, mét líp c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô míi dÇn xuÊt hiÖn: c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô mang tÝnh c¹nh tranh muèn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr−êng. Thø hai, c«ng nghÖ ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é chãng mÆt. §¬n cö, c«ng nghÖ nhËn d¹ng giäng nãi, c«ng nghÖ chuyÓn ®æi tõ ch÷ sang ©m (TTS) v.v.. còng khiÕn m¹ng truyÒn thèng buéc ph¶i nh−êng ®−êng cho NGN trong viÖc tÝch hîp c¸c øng dông cao cÊp h¬n, v× môc tiªu phôc vô tèt nhÊt ng−êi sö dông [11]. Thø ba, xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu nµy ®b n¶y sinh xu thÕ "héi tô" cña c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi cho hç trî ®−îc ®Çy ®ñ c¸c tÝnh n¨ng nh− liªn l¹c, truy xuÊt LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 96 th«ng tin, gi¶i trÝ v.v... trong khi vÉn ®¶m b¶o ®−îc tÝnh di ®éng. M¹ng Internet ch¾c ch¾n sÏ vÉn ®ãng vai trß lµ nguån cung cÊp th«ng tin chÝnh. Tuy nhiªn, m¹ng truyÒn t¶i ®ãng vai trß trung gian ch¾c ch¾n sÏ ph¶i lµ NGN. 3.5.2 ThuËn lîi vµ khã kh¨n khi triÓn khai IPTV trªn nÒn NGN ThuËn lîi M¹ng NGN cã 4 ®Æc ®iÓm chÝnh (®ã còng chÝnh lµ nh÷ng −u ®iÓm cña m¹ng nµy): 1. NÒn t¶ng lµ hÖ thèng m¹ng më. 2. M¹ng NGN lµ do m¹ng dÞch vô thóc ®Èy, nh−ng dÞch vô ph¶i thùc hiÖn ®éc lËp víi m¹ng l−íi. 3. M¹ng NGN lµ m¹ng chuyÓn m¹ch gãi, dùa trªn mét giao thøc thèng nhÊt. 4. Lµ m¹ng cã dung l−îng ngµy cµng t¨ng vµ tÝnh thÝch øng còng ngµy cµng t¨ng, cã ®ñ dung l−îng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu. Do ¸p dông c¬ cÊu më mµ: - C¸c khèi chøc n¨ng cña tæng ®µi truyÒn thèng chia thµnh c¸c phÇn tö m¹ng ®éc lËp, c¸c phÇn tö ®−îc ph©n theo chøc n¨ng t−¬ng øng vµ ph¸t triÓn mét c¸ch ®éc lËp. - Giao diÖn vµ giao thøc gi÷a c¸c bé phËn ph¶i dùa trªn c¸c tiªu chuÈn t−¬ng øng. ViÖc ph©n t¸ch lµm cho m¹ng viÔn th«ng vèn cã dÇn dÇn ®i theo h−íng míi, nhµ kinh doanh cã thÓ c¨n cø vµo nhu cÇu dÞch vô ®Ó tù tæ hîp c¸c phÇn tö khi tæ chøc m¹ng l−íi. ViÖc tiªu chuÈn hãa giao thøc gi÷a c¸c phÇn tö cã thÓ thùc hiÖn nèi th«ng gi÷a c¸c m¹ng cã cÊu h×nh kh¸c nhau. TiÕp ®Õn, m¹ng NGN lµ m¹ng dÞch vô thóc ®Èy, víi ®Æc ®iÓm cña: LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 97 • Chia t¸ch dÞch vô víi ®iÒu khiÓn cuéc gäi. • Chia t¸ch cuéc gäi víi truyÒn t¶i. Môc tiªu chÝnh cña chia t¸ch lµ lµm cho dÞch vô thùc sù ®éc lËp víi m¹ng, thùc hiÖn mét c¸ch linh ho¹t vµ cã hiÖu qu¶ viÖc cung cÊp dÞch vô. Thuª bao cã thÓ tù bè trÝ vµ x¸c ®Þnh ®Æc tr−ng dÞch vô cña m×nh, kh«ng quan t©m ®Õn m¹ng truyÒn t¶i dÞch vô vµ lo¹i h×nh ®Çu cuèi. §iÒu ®ã lµm cho viÖc cung cÊp dÞch vô vµ øng dông cã tÝnh linh ho¹t cao. Thø ba, NGN lµ m¹ng chuyÓn m¹ch gãi, giao thøc thèng nhÊt. M¹ng th«ng tin hiÖn nay, dï lµ m¹ng viÔn th«ng, m¹ng m¸y tÝnh hay m¹ng truyÒn h×nh c¸p, ®Òu kh«ng thÓ lÊy mét trong c¸c m¹ng ®ã lµm nÒn t¶ng ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng th«ng tin. Nh−ng mÊy n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ IP, ng−êi ta míi nhËn thÊy râ rµng lµ m¹ng viÔn th«ng, m¹ng m¸y tÝnh vµ m¹ng truyÒn h×nh c¸p cuèi cïng råi còng tÝch hîp trong mét m¹ng IP thèng nhÊt, ®ã lµ xu thÕ lín mµ ng−êi ta th−êng gäi lµ “dung hîp ba m¹ng”. Giao thøc IP lµm cho c¸c dÞch vô lÊy IP lµm c¬ së ®Òu cã thÓ thùc hiÖn nèi th«ng c¸c m¹ng kh¸c nhau Khã kh¨n Khi triÓn khai c«ng nghÖ IPTV trªn nÒn NGN sÏ gÆp ph¶i mét sè nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc (mµ ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt víi m¹ng NGN): VÒ chÊt l−îng dÞch vô TÝch hîp ©m thanh, d÷ liÖu trong mét m¹ng l−íi yªu cÇu ®¶m b¶o chÊt l−îng ©m thanh ®−îc truyÒn t¶i còng nh− yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi viÖc truyÒn t¶i d÷ liÖu. §©y thùc sù lµ mét th¸ch thøc khã kh¨n vÒ mÆt c«ng nghÖ v× ®¬n cö, m¹ng d÷ liÖu kh«ng ®−îc thiÕt kÕ dµnh riªng phôc vô truyÒn t¶i ©m thanh. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 98 Bé ®Þnh tuyÕn Internet kh«ng cã nç lùc ®Æc biÖt nµo ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c cuéc gäi sÏ ®¶m b¶o tÝnh ®ång ®Òu vÒ mÆt chÊt l−îng truyÒn t¶i. Bé ®Þnh tuyÕn chØ gióp ph©n luång c¸c gãi tin cµng nhanh cµng tèt. ChÝnh v× vËy, tõng gãi tin ph¶i chÞu ®é trÔ kh¸c nhau, ®«i khi thÊt l¹c - ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi chÊt l−îng ©m thanh. VÒ qu¶n lý HiÖn t¹i xb héi con ng−êi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo m¹ng ®iÖn tho¹i. Chóng ta lu«n cã c¶m gi¸c yªn t©m r»ng bÊt cø lóc nµo chóng ta còng cã thÓ nhÊc m¸y vµ gäi nh÷ng sè khÈn cÊp nh− ch÷a ch¸y hoÆc c¶nh s¸t. Tuy nhiªn, rÊt Ýt ng−êi cã ®ñ gan ®Ó giao phã tÝnh m¹ng m×nh cho m¹ng Internet. Nh÷ng trôc trÆc sÏ kh«ng lµ g× khi x¶y ra trong mét ph¹m vi hÑp nh−ng sÏ trë thµnh vÊn ®Ò khi ®−îc triÓn khai ¸p dông ë quy m« lín. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn tiÕp Th¸ch thøc thùc sù n»m ë nhu cÇu ®¶m b¶o sù chuyÓn tiÕp tõ m¹ng truyÒn thèng sang NGN. Mét trong nh÷ng trë ng¹i ®iÓn h×nh lµ tÝnh t−¬ng thÝch gi÷a m¹ng míi ra ®êi vµ m¹ng ®b triÓn khai. VÒ b¶o mËt Th¸ch thøc vÒ b¶o mËt xuÊt ph¸t mét phÇn ngay ë c¬ chÕ ph©n tÇng øng dông (layering of applications): bao gåm tho¹i vµ d÷ liÖu. Trong m¹ng PSTN, c¸c c©u lÖnh ®−îc truyÒn t¶i trong c¸c m¹ng tÝn hiÖu riªng biÖt nªn dÔ kiÓm so¸t. Trong khi ®ã ®èi víi NGN v× hÇu hÕt c¸c cæng (gateway) ®Òu cã kh¶ n¨ng truyÒn t¶i ©m thanh vµ d÷ liÖu. Bªn c¹nh ®ã, vÒ nguyªn t¾c néi dung ®−îc truyÒn t¶i trong m¹ng cßn ®−îc chia sÎ trªn toµn cÇu. ChÝnh sù hoµ trén nµy khiÕn c«ng t¸c b¶o mËt khã kh¨n h¬n nhiÒu. VÒ kinh tÕ LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 99 TriÓn khai m¹ng NGN ph¸t sinh th¸ch thøc vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô mµ gèc rÔ cña vÊn ®Ò lµ sù tôt gi¸ liªn tôc cña b¨ng th«ng. HiÖn t¹i, hÇu hÕt c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô ®Òu khai th¸c trªn m¹ng ®b tån t¹i s½n, mét thêi gian sau khi m¹ng míi triÓn khai, viÖc giao tiÕp tèc ®é cao - thêi gian thùc trë nªn phæ biÕn th× ng−êi dïng sÏ ®Æt ra yªu cÇu ®−îc sö dông miÔn phÝ. §a phÇn c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô nh×n thÊy xu thÕ vµ triÓn väng cña NGN. §Ó cã ®Çu t−, hä ph¶i ®¶m b¶o 2 yÕu tè ®ã lµ vèn ®Çu t− vµ sù kiªn tr× (chê c¬ héi). Nhµ cung cÊp còng cßn e ng¹i vÒ ®é "chÝn" cña c«ng nghÖ sÏ trî gióp hä trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang NGN. Trong qu¸ tr×nh chê ®îi, nhµ cung cÊp buéc ph¶i liªn tôc n©ng cÊp c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh. ChÝnh v× vËy, khã mµ "dèc toµn lùc" ®Ó chuyÓn sang NGN [11]. 3.5.3. T×nh h×nh triÓn khai NGN ë ViÖt nam Th¸ng 12/2003, Tæng C«ng ty B−u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam (VNPT) ®b l¾p ®Æt xong giai ®o¹n 1 m¹ng viÔn th«ng thÕ hÖ míi - New Generation Network (NGN) vµ ®b ®i vµo vËn hµnh thµnh c«ng. §©y lµ m¹ng cã h¹ tÇng th«ng tin duy nhÊt dùa trªn c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi (packet- switch), ®−îc VNPT chän lùa ®Ó thay thÕ c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch kªnh (circuit -switch). §©y lµ m¹ng sö dông c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi víi ®Æc tÝnh linh ho¹t, øng dông nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ truyÒn dÉn quang b¨ng réng nªn tÝch hîp ®−îc dÞch vô tho¹i vµ dÞch vô truyÒn sè liÖu. Song song víi viÖc thiÕt lËp líp chuyÓn t¶i trôc vµ vïng, VNPT ®b vµ ®ang gÊp rót triÓn khai líp truy nhËp cña m¹ng NGN víi c¸c Media Gateway vµ hÖ thèng b¨ng réng c«ng nghÖ xDSL hç trî c¸c kÕt nèi ADSL vµ SHDSL. Víi h¹ tÇng m¹ng xDSL nµy, VNPT ®b cung cÊp dÞch vô truy nhËp Internet b¨ng LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 100 réng MegaVNN t¹i nhiÒu tØnh, thµnh phè trªn c¶ n−íc. ChØ tÝnh ®Õn n¨m 2005, c¶ n−íc ®b cã khoảng 180.000 cổng xDSL [11]. Ch−¬ng 4 IPTV ë viÖt nam 4.1 T×nh h×nh ph¸t triÓn dÞch vô IPTV 4.1.1 T×nh h×nh ph¸t triÓn dÞch vô IPTV trong khu vùc Cuèi thËp kû tr−íc, cïng sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô truyÒn h×nh vÖ tinh, sù t¨ng tr−ëng cña dÞch vô truyÒn h×nh c¸p sè, vµ ®Æc biÖt lµ sù ra ®êi cña HDTV ®b ®Ó l¹i dÊu Ên ®èi víi lÜnh vùc truyÒn h×nh. Tuy nhiªn, hiÖn nay trªn thÕ giíi ®b xuÊt hiÖn mét ph−¬ng thøc cung cÊp dÞch vô míi cßn m¹nh h¬n víi ®e däa sÏ lµm lung lay mäi thø ®b cã. Internet Protocol Television (IPTV) ®b ra ®êi, dùa trªn sù hËu thuÉn cña ngµnh viÔn th«ng, ®Æc biÖt lµ m¹ng b¨ng réng, IPTV dÔ dµng cung cÊp nhiÒu ho¹t ®éng t−¬ng t¸c h¬n, t¹o nªn sù c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô truyÒn h×nh. Hbng In-Stat, mét hbng nghiªn cøu thÞ tr−êng c«ng nghÖ cao cã uy tÝn, gÇn ®©y ®b dù b¸o r»ng thÞ tr−êng c¸c dÞch vô IP Video t¹i khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng sÏ t¨ng tr−ëng tíi gÇn 80% mçi n¨m tõ nay ®Õn n¨m 2010 vµ sÏ t¹o ra mét thÞ tr−êng 4,2 tû USD. Hbng nµy còng dù ®o¸n ch©u ¸ sÏ chiÕm tíi mét nöa trong tæng sè thuª bao TV cña c¸c c«ng ty ®iÖn tho¹i trªn toµn thÕ giíi vµo n¨m 2009 víi tæng sè thuª bao tèi thiÓu 32 triÖu [11]. C¸c sè liÖu nµy cho thÊy trong nh÷ng n¨m cßn l¹i cña thËp kû nµy, IPTV sÏ trë thµnh mét dÞch vô cã thÞ tr−êng réng lín trªn toµn cÇu víi ch©u ¸ tiÕp tôc dÉn ®Çu trong LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 101 viÖc thu hót kh¸ch hµng. C¸c con sè nµy còng cho thÊy ®©y lµ mét thÞ tr−êng n¨ng ®éng víi rÊt nhiÒu c¬ héi cho c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô truyÒn h×nh cã m« h×nh kinh doanh, h×nh thøc cung cÊp dÞch vô vµ c«ng nghÖ hîp lý. Informa Telecoms & Media dù b¸o IPTV sÏ ®−îc sö dông bëi trªn 35% c¸c hé gia ®×nh sö dông dÞch vô truyÒn h×nh sè ë Hång K«ng vµo n¨m 2010, con sè nµy sÏ gÇn t−¬ng ®−¬ng víi sè hé gia ®×nh dïng dÞch vô truyÒn h×nh c¸p (kho¶ng 37%). C«ng ty nµy còng dù b¸o sÏ cã ®Õn 13% c¸c hé sö dông dÞch vô truyÒn h×nh sè ë Singapore sÏ nhËn tÝn hiÖu truyÒn h×nh sè th«ng qua ®−êng d©y DSL cña hä, ®iÒu nµy lµm cho IPTV trë thµnh mét nÒn t¶ng truy nhËp sè phæ biÕn h¬n rÊt nhiÒu so víi truyÒn h×nh sè mÆt ®Êt (DDT). Informa còng dù b¸o r»ng DSL sÏ chiÕm tíi 9,2% c¸c hé gia ®×nh sö dông truyÒn h×nh sè ë óc, 6,2% ë New Zealand, 5,8% ë §µi Loan, 5,7% ë NhËt B¶n vµ 4,2% ë Hµn Quèc [11]. TruyÒn h×nh c¸p vÉn sÏ thèng trÞ ®Õn n¨m 2010, nh−ng sau ®ã IPTV sÏ thùc sù lµ ®èi thñ c¹nh tranh víi truyÒn h×nh sè mÆt ®Êt vµ vÖ tinh ®èi víi ng−êi xem truyÒn h×nh ch©u ¸. Sù ph¸t triÓn cña IPTV ch¾c ch¾n sÏ nhanh h¬n, nh−ng víi sù sè hãa cña truyÒn h×nh c¸p vµ vÖ tinh, c¸c nhµ cung cÊp sÏ ph¶i c¹nh tranh ®Ó giµnh ®−îc kh¸ch hµng míi. Tïy thuéc vµo thÞ tr−êng cô thÓ, c¸c nhµ khai th¸c dÞch vô IPTV sÏ ph¶i bæ sung vµo dÞch vô truyÒn h×nh qu¶ng b¸ nhiÒu kªnh víi viÖc më réng cung cÊp c¸c dÞch vô nh− VoD, Replay-TV (network DVR), In-home DVR, Multi-room Service, v.v... PCCW ë Hång K«ng, nhµ cung cÊp dÞch vô IPTV lín nhÊt thÕ giíi víi trªn 500.000 thuª bao, ®b ®−a HDTV vµ VoD vµo cung cÊp trªn m¹ng DSL cña m×nh. SOFTBANK cña NhËt B¶n còng ®b nh¾m ®Õn x©y dùng néi dung lªn ®Õn 5.000 giê cho c¸c phim truyÖn NhËt B¶n vµ Holywood trªn dÞch vô DSL/FTTH Video-On-Demand [11]. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 102 4.1.2 T×nh h×nh ph¸t triÓn dÞch vô IPTV t¹i ViÖt Nam T¹i ViÖt Nam, hiÖn cã nhiÒu nhµ khai th¸c dÞch vô viÔn th«ng lín ®ang c¹nh tranh nhau nh»m cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸c dÞch vô b¨ng réng víi chÊt l−îng cao vµ gi¸ rÎ. Hä còng ®b nhËn ra xu h−íng ph¸t triÓn cña truyÒn h×nh trùc tuyÕn vµ VoD ®ang cã nh÷ng b−íc ®i m¹nh mÏ. Mét sè Website cung cÊp thö nghiÖm c¸c chu¬ng tr×nh truyÒn h×nh trùc tuyÕn cña VietNamNet, C«ng ty VTC, §µi truyÒn h×nh thµnh phè Hå ChÝ Minh ®b ghi nhËn sè l−îng truy cËp rÊt lín, cho thÊy søc hÊp dÉn cña dÞch vô nµy ®èi víi c«ng chóng. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay t¹i ViÖt Nam míi chØ cã FPT Telecom lµ doanh nghiÖp viÔn th«ng ®Çu tiªn chÝnh thøc khai th¸c vµ cung cÊp dÞch vô IPTV trªn hÖ thèng m¹ng b¨ng réng ADSL/ADSL2+ tõ ngµy 03/03/2006 sau mét n¨m thö nghiÖm vµ hiÖn t¹i ®b cã 500 kh¸ch hµng thö nghiÖm ®Çu tiªn. FPT Telecom ®b mua c¸c thiÕt bÞ nhËn sãng tõ vÖ tinh ®Ó truyÒn trªn m¹ng vµ còng ®b ký kÕt b¶n quyÒn tõ VTV vµ HTV ®Ó ph¸t sãng 32 kªnh truyÒn h×nh trªn Internet ®Ó phôc vô cho c¸c kh¸ch hµng cña FPT. HiÖn FPT ®ang t×m kiÕm c¸c ph−¬ng thøc hîp t¸c t−¬ng tù nh− víi VTC ®Ó cã thªm mét sè kªnh phim truyÖn cña ®µi nµy. Víi mét thuª bao ADSL 2+ cña FPT, kh¸ch hµng cã thÓ xem mét lóc 3 kªnh truyÒn h×nh ®ång thêi. HiÖn FPT ®ang cã gÇn 100.000 thuª bao ADSL, FPT sÏ cung cÊp dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng IPTV cho c¸c kh¸ch hµng nµy. Ngoµi FPT, c¸c doanh nghiÖp kh¸c nh− VNPT, Viettel còng ®ang chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh triÓn khai dÞch vô IPTV trªn m¹ng b¨ng réng [11]. 4.2 Kh¶ n¨ng triÓn khai c«ng nghÖ IPTV t¹i ViÖt Nam 4.2.1 Nhu cÇu thÞ tr−êng §Ó ®¸nh gi¸ nhu cÇu cña thÞ tr−êng (kh¸ch hµng) ®èi víi dÞch vô IPTV, nhµ cung cÊp néi dung VASC ®b tæ chøc mét cuéc th¨m dß nhu cÇu t¹i 04 LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 103 thµnh phè Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ N½ng, H¶i Phßng. Môc tiªu cña cuéc th¨m dß nh»m nghiªn cøu thÞ tr−êng trªn c¸c mÆt: t×m hiÓu thãi quen gi¶i trÝ c¸c lo¹i cña c«ng chóng, t×m hiÓu møc ®é chÊp nhËn cña c«ng chóng ®èi víi dÞch vô truyÒn h×nh trùc tuyÕn, video theo yªu cÇu vµ c¸c c¸c dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng cña IPTV: ý t−ëng, gi¸ c¶, dù b¸o nhu cÇu sö dông dÞch vô IPTV, ph©n tÝch d÷ liÖu thu ®−îc nh»m ®Ò xuÊt c¸c ®Þnh h−íng kinh doanh cho dÞch vô [11]. §èi t−îng nghiªn cøu: TËp trung kh¶o s¸t c¸c ®èi t−îng lµ c¸c c¸ nh©n trong ®é tuæi 18 - 50 cã quan t©m ®Õn dÞch vô gi¶i trÝ truyÒn h×nh vµ biÕt sö dông internet trªn c¶ n−íc, riªng ®èi t−îng ®−îc pháng vÊn trùc tiÕp chØ giíi h¹n ë 4 ®Þa bµn tiªu biÓu lµ Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng vµ §µ N½ng. Sè l−îng kh¶o s¸t trùc tiÕp ®−îc ph©n bæ ë tõng ®Þa bµn nh− sau: thµnh phè Hµ Néi 301 mÉu, thµnh phè Hå ChÝ Minh 301 mÉu, thµnh phè §µ N½ng 209 mÉu, thµnh phè H¶i Phßng 200 mÉu [11]. KÕt qu¶ th¨m dß nhu cÇu thÞ tr−êng: Xb héi cµng ph¸t triÓn, nhu cÇu gi¶i trÝ cña ng−êi d©n cµng cao. HÇu hÕt c¸c gia ®×nh ®Òu ®b cã TV vµ ®Çu ®Üa DVD, VCD, CD. Thãi quen xem TV/phim, nghe nh¹c t¹i nhµ chiÕm phÇn lín thêi gian gi¶i trÝ. T¹i 4 thµnh phè ®−îc kh¶o s¸t, gÇn 1/3 ng−êi d©n cã nhu cÇu truy cËp Internet vµ kho¶ng 1/8 d©n chóng cã thãi quen xem phim t¹i r¹p vµ ch¬i Video game. Mét nöa ®èi t−îng kh¶o s¸t cã ®¨ng ký sö dông truyÒn h×nh c¸p/kü thuËt sè cho thÊy ng−êi d©n rÊt høng thó víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô gi¶i trÝ truyÒn h×nh, ®Æc biÖt lµ h×nh thøc dÞch vô Tivi cã tr¶ tiÒn. ThÞ phÇn cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô lµ kh¸c nhau, nh−ng xÐt mét c¸ch tæng thÓ th× c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô truyÒn h×nh c¸p/kü thuËt sè ®b ®¸p øng ®−îc h¬n 70% nhu cÇu gi¶i trÝ truyÒn h×nh cña kh¸ch hµng. GÇn mét nöa kh¸ch hµng hµi lßng víi LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 104 nhµ cung cÊp dÞch vô nhê sù ®a d¹ng vÒ c¸c kªnh vµ ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh, 1/4 cßn l¹i hµi lßng vÒ chÊt l−îng néi dung ch−¬ng tr×nh. Trong khi ®ã cã kho¶ng 1/3 kh¸ch hµng mong ®îi cã thªm nhiÒu kªnh truyÒn h×nh, thuyÕt minh vµ phô ®Ò tiÕng ViÖt. Chi phÝ cho dÞch vô gi¶i trÝ truyÒn h×nh hiÖn t¹i vµo kho¶ng 46.000 ®ång. Møc chi thÊp nhÊt lµ TP. §µ N½ng gÇn 26.500®, cao nhÊt lµ H¶i Phßng, kho¶ng 69.000®. C¶m nhËn vÒ dÞch vô IPTV: ý t−ëng cung cÊp dÞch vô truyÒn h×nh qua Internet (IPTV), video theo yªu cÇu (VoD) vµ c¸c dÞch vô céng thªm cña IPTV (nh−: truy cËp Internet vµ email trªn Tivi, ®iÖn tho¹i hiÓn thÞ h×nh ¶nh vµ ®iÖn tho¹i VoIP, chøc n¨ng ghi ch−¬ng tr×nh, ch¬i game) ®−îc ®«ng ®¶o kh¸ch hµng quan t©m. T¹i §µ N½ng, 90% ng−êi ®−îc hái ®Òu thó vÞ víi dÞch vô nµy. KÕ ®Õn lµ TP.HCM vµ H¶i Phßng víi 81% vµ 80%, cuèi cïng lµ Hµ Néi víi chØ h¬n 54% [11]. Dù b¸o nhu cÇu sö dông dÞch vô IPTV: Kh¶ n¨ng ®¨ng ký sö dông dÞch vô IPTV t¹i H¶i Phßng kh«ng cao, ch−a tíi 1/4 kh¸ch hµng nghÜ sÏ ®¨ng ký sö dông dÞch vô nµy trong vßng 1 n¨m tíi. Hµ Néi cã kho¶ng 43%, §µ N½ng gÇn 50% vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh cao nhÊt víi 55% (trong ®ã 34% mong muèn ®¨ng ký trong vßng 6 th¸ng tíi). NÕu c¨n cø trªn thãi quen gi¶i trÝ t¹i gia ®×nh cña ®¹i ®a sè ng−êi d©n th× nhu cÇu sö dông dÞch vô IPTV lµ rÊt cao vµ viÖc ph¸t triÓn néi dung cho c¸c dÞch vô IPTV cã thÓ b¾t ®Çu triÓn khai ngay tõ thêi ®iÓm nµy, cµng sím cµng tèt. Nh− vËy, xÐt trªn gãc ®é nhu cÇu thÞ tr−êng, ®a sè kh¸ch hµng cã nhu cÇu sö dông lo¹i h×nh dÞch vô IPTV vµ s½n sµng tr¶ thªm møc phÝ dÞch vô ®Ó cã ®−îc kh¶ n¨ng gi¶i trÝ thuËn tiÖn, chÊt l−îng [11]. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 105 4.2.2 Kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu dÞch vô IPTV cña m¹ng viÔn th«ng ViÖt Nam Víi m¹ng b¨ng hÑp truyÒn thèng, chØ mét sè dÞch vô ®¬n gi¶n cña IPTV lµ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc. Cßn ®Ó cã thÓ triÓn khai thµnh c«ng dÞch vô IPTV th× m¹ng b¨ng réng ®ãng vai trß tiªn quyÕt, bëi v× chØ víi m¹ng b¨ng réng míi cã thÓ b¶o ®¶m cung cÊp ®Çy ®ñ b¨ng th«ng theo yªu cÇu cho c¸c dÞch vô IPTV (nh− truyÒn h×nh, Video, Games, v.v...). Cho ®Õn nay, thÞ tr−êng b¨ng réng t¹i ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn bïng næ nhu cÇu vµ cßn rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng. Sè l−îng thuª bao b¨ng réng cña ViÖt Nam ®b ®¹t xÊp xØ 200.000 víi sù tham gia cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô VNPT, FPT Telecom, Viettel, SPT, ... Dù kiÕn ®Õn cuèi n¨m 2006, sè l−îng thuª bao b¨ng réng cña ViÖt Nam sÏ ®¹t kho¶ng 300.000 vµ ®Õn 2008 sè l−îng nµy sÏ ph¸t triÓn lªn tíi 800.000 ®Õn 1.000.000 thuª bao [11]. §ång thêi víi viÖc triÓn khai c¸c c«ng nghÖ h÷u tuyÕn xDSL/PON vµ c«ng nghÖ v« tuyÕn b¨ng réng (WiFi/WiMAX, CDMA, ...) cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô ë ViÖt Nam, th× IPTV l¹i cµng cã c¬ héi ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ b¶o ®¶m cho sù thµnh c«ng cña lo¹i h×nh dÞch vô míi nµy. ViÖc chuyÓn ®æi cÊu tróc m¹ng l−íi tõ chuyÓn m¹ch kªnh truyÒn thèng theo thêi gian sang m¹ng NGN víi c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi lµ mét sù chuyÓn ®æi m¹nh mÏ vÒ c«ng nghÖ, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Do vËy, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cña ViÖt Nam ®b chän NGN lµm b−íc ph¸t triÓn tiÕp theo trong viÖc t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn m¹ng. M¹ng NGN sÏ cho phÐp triÓn khai c¸c dÞch vô ®a d¹ng víi gi¸ thµnh thÊp, gi¶m thiÓu thêi gian ®−a dÞch vô míi ra thÞ tr−êng, gi¶m chi phÝ khai th¸c m¹ng vµ dÞch vô, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t− vµ t¹o nguån doanh thu míi ngoµi doanh thu tõ c¸c dÞch vô truyÒn thèng. NGN cho LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 106 phÐp t¨ng c−êng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t, b¶o mËt th«ng tin vµ tin cËy trong khi gi¶m thiÓu ®−îc chi phÝ vËn hµnh. NGN ®−îc x©y dùng trªn tiªu chÝ më, c¸c giao thøc chuÈn vµ giao diÖn th©n thiÖn. NGN thèng nhÊt m¹ng h÷u tuyÕn truyÒn thèng vµ chuÈn truyÒn t¶i ©m thanh, h×nh ¶nh, d÷ liÖu kh«ng d©y. 4.3 C¸c ý kiÕn vµ ®Ò xuÊt khi triÓn khai c«ng nghÖ IPTV t¹i ViÖt Nam Tõ nh÷ng dÞch vô mµ c«ng nghÖ IPTV sÏ mang l¹i, víi nhu cÇu thÞ tr−êng vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña m¹ng viÔn th«ng ViÖt Nam. T¸c gi¶ xin ®−a ra mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt triÓn khai: - Víi h¹ tÇng m¹ng truy nhËp h÷u tuyÕn vµ v« tuyÕn b¨ng réng trªn c¬ së m¹ng NGN hiÖn ®¹i mµ c¸c nhµ khai th¸c cung cÊp dÞch vô cña ViÖt Nam ®b vµ ®ang h−íng tíi x©y dùng th× viÖc triÓn khai dÞch vô IPTV lµ hîp lý vµ kh¶ n¨ng b¶o ®¶m ®¸p øng yªu cÇu triÓn khai. - VÊn ®Ò b¶o mËt vµ ®¶m b¶o chÊt l−îng cña dÞch vô trªn m«i tr−êng Internet lµ ch×a kho¸ ®Çu tiªn ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ IPTV.Trong ®ã b¨ng th«ng vµ ®−êng truyÒn lµ th¸ch thøc lín, khi gi¶i quyÕt ®−îc c¸c vÊn ®Ò ®ã th× viÖc triÓn khai c«ng nghÖ nµy sÏ thµnh c«ng. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 107 KÕt luËn KÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña luËn v¨n LuËn v¨n ®b nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP, øng dông vµ kh¶ n¨ng ¶nh h−ëng cña c«ng nghÖ nµy còng nh− c¸c kh¸i niÖm quan träng vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh. LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 108 T¸c gi¶ ®b tËp trung tr×nh bµy nh÷ng ®Æc tÝnh cña bé giao thøc TCP/IP vµ ®ã chÝnh lµ cèt lâi ®Ó ®em l¹i sù hiÓu biÕt vÒ lo¹i truyÒn h×nh cã thÓ ®−îc truyÒn t¶i trong m«i tr−êng TCP/IP. Víi môc ®Ých cña luËn v¨n lµ nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ IPTV cã ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng triÓn khai, nªn t¸c gi¶ ®b ®i s©u nghiªn cøu ®Ó ®¸nh gi¸ nhu cÇu thÞ tr−êng (kh¸ch hµng) ®èi víi dÞch vô mµ c«ng nghÖ IPTV sÏ mang l¹i, dù b¸o nhu cÇu sö dông dÞch vô, ph©n tÝch d÷ liÖu thu ®−îc nh»m ®Ò xuÊt c¸c ®Þnh h−íng thÞ tr−êng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng IPTV trong t−¬ng lai. LuËn v¨n còng ®b giíi thiÖu c¸c gi¶i ph¸p ®Ó triÓn khai thµnh c«ng c«ng nghÖ IPTV nh−: c¬ së h¹ tÇng truyÒn th«ng, thiÕt bÞ phÇn cøng vµ gi¶i ph¸p phÇn mÒm. H−íng ph¸t triÓn cña ®Ò tµi T¸c gi¶ xin ®Ò cËp mét sè h−íng nghiªn cøu trong t−¬ng lai: • Nghiªn cøu c¸c øng dông trªn m¹ng b¨ng réng t¹i thÞ tr−êng ViÖt Nam vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b¨ng réng trong thêi gian tíi. • Nghiªn cøu kh¶ n¨ng triÓn khai c«ng nghÖ IPTV t¹i ViÖt Nam víi −u ®iÓm d©n sè trÎ vµ thÝch sö dông c«ng nghÖ míi, hi väng ®©y sÏ lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó triÓn khai c«ng nghÖ nµy. • Nghiªn cøu thªm mét sè c«ng nghÖ nÐn míi nhÊt gióp cho viÖc truyÒn t¶i Video theo ®Þnh d¹ng MPEG-4 chÊt l−îng cao. Tµi liÖu tham kh¶o C¸c tµi liÖu 1. Gilbert Held (2006), Understanding IPTV, CRC Press 2. Lawrence Harte (2007), IPTV Basics, ISBN: 193281356X 3. William Cooper, Graham Lovelace (2006), IPTV Guide, Informitv LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 109 4. Cisco system (version 3), Gi¸o tr×nh hÖ thèng m¹ng m¸y tÝnh CCNA, t(1), tr.261-289. 5. §ç Hoµng TiÕn, Vò §øc Lý (2000), TruyÒn h×nh sè, NXB KHKT. 6. Ths. §Æng Quang Dòng, ”CÊu tróc d÷ liÖu trong hÖ thèng TruyÒn h×nh c¸p Kü thuËt sè”, T¹p chÝ B−u chÝnh ViÔn th«ng. 7. K.S NguyÔn VÜnh Nam, “Gi¶i ph¸p triÓn khai m¹ng truy nhËp quang kÕt hîp víi c«ng nghÖ xDSL”, Häc viÖn C«ng nghÖ BCVT-Héi nghÞ Khoa häc lÇn thø VI. C¸c website: 8. 9. 10. 11. 12. Tãm t¾t luËn v¨n LuËn v¨n ®−îc tr×nh bµy thµnh 4 ch−¬ng: LuËn v¨n tèt nghiÖp Cao häc XLTT&TT 2005 – 2007 Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn h×nh qua m¹ng IP 110 Ch−¬ng 1 tr×nh bµy tãm t¾t c¬ cë nghiªn cøu vµ môc ®Ých còng nh− tæ chøc cña luËn v¨n Ch−¬ng 2 tr×nh bµy kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¸c c«ng nghÖ truyÒn h×nh vµ truyÒn h×nh qua m¹ng IP Ch−¬ng 3 tr×nh bµy c«ng nghÖ IPTV bao gåm c¸c c«ng nghÖ vµ gi¶i ph¸p nh−: c¬ së h¹ tÇng truyÒn th«ng cho IPTV, c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng, c¸c gi¶i ph¸p phÇn mÒm, c¸c dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng vµ m« h×nh IPTV trªn nÒn NGN. Ch−¬ng 4 t×m hiÓu t×nh h×nh ph¸t triÓn dÞch vô IPTV, kh¶ n¨ng triÓn khai vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt khi triÓn khai c«ng nghÖ IPTV ë ViÖt Nam. Trong phÇn kÕt luËn ®−a ra nh÷ng kÕt qu¶ mµ luËn v¨n ®¹t ®−îc vµ kiÕn nghÞ vÒ nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo. Tõ kho¸ C«ng nghÖ IPTV, C«ng nghÖ xDSL, M¹ng b¨ng réng, Phim theo yªu cÇu, TruyÒn h×nh t−¬ng t¸c.