Nguồn nhân lực chất lượng cao, lợi thế, thách thức và xu hướng phát triển

ªn, kinh tÕ- x· héi vµ ®­îc ph¶n ¸nh b»ng mét chØ tiªu bao gåm c¸c chØ tiªu vÒ søc khoÎ, bÖnh tËt, vÒ c¬ së vËt chÊt, vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o ch¨m sãc søc khoÎ. CNH- H§H g¾n liÒn víi viÖc ¸p dông phæ biÕn c¸c ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, do ®ã ®ßi hái søc kháe vµ thÓ lùc c­êng tr¸ng trªn c¸c mÆt sau: - Cã søc chÞu ®ùng dÎo dai, ®¸p øng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt liªn tôc kÐo dµi. - Cã c¸c th«ng sè nh©n chñng häc ®¸p øng ®­îc c¸c hÖ thèng thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®­îc s¶n xuÊt phæ biÕn vµ trao ®æi trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. - Lu«n tØnh t¸o, s¶ng kho¸i tinh thÇn. Kü thuËt tinh vi ®ßi hái sù chÝnh x¸c vµ an toµn cao ®é. 4.2. TrÝ lùc cña nguån nh©n lùc. TrÝ tuÖ lµ yÕu tè thiÕt yÕu cña con ng­êi, bëi v× tÊt c¶ nh÷ng g× thóc ®Èy con ng­êi hµnh ®éng ®Òu ph¶i th«ng qua ®Çu ãc cña hä- tøc lµ ph¶i th«ng qua trÝ tuÖ. Sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña KHCN yªu cÇu ng­êi lao ®éng cã häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt, lµm viÖc chñ ®éng, sö dông ®­îc c¸c c«ng cô hiÖn ®¹i. Sù yÕu kÐm vÒ trÝ tuÖ lµ lùc c¶n nguy h¹i nhÊt dÉn ®Õn sù thÊt b¹i trong ho¹t ®éng cña con ng­êi. N¨ng lùc trÝ tuÖ biÓu hiÖn ë kh¶ n¨ng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc ®Ó s¸ng chÕ ra nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, sù nh¹y bÐn, thÝch nghi nhanh vµ lµm chñ ®­îc kü thuËt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i; kh¶ n¨ng biÕn tri thøc thµnh kü n¨ng lao ®éng nghÒ nghiÖp, nghÜa lµ kü n¨ng lao ®éng giái thÓ hiÖn qua tr×nh ®é tay nghÒ, møc ®é thµnh th¹o chuyªn m«n nghÒ nghiÖp. Qu¸ tr×nh CNH- H§H cµng ®i vµo chiÒu s©u cµng ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cao cu¶ nh©n lùc ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lín h¬n nhiÒu lÇn. Lùc l­îng nßng cèt cña ®éi ngò lao ®éng lµ nh÷ng c«ng nh©n lµnh nghÒ trùc tiÕp s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cung øng dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Do ®ã ph¶i cã tr×nh ®é trÝ tuÖ nhÊt ®Þnh tiÕp thu lµm chñ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. H¬n n÷a nh÷ng tri thøc khoa häc vµ nh÷ng kinh nghiÖm ®­îc tÝch luü yªu cÇu hä s¸ng chÕ ra nh÷ng liÖu lao ®éng míi, hoµn thiÖn kü thuËt vµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt. Lùc l­îng lao ®éng dÉn ®Çu lµ ®éi ngò tri thøc: cã n¨ng lùc s¸ng t¹o, xö lý c¸c mèi quan hÖ, øng dông thµnh tùu KH-CN, tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸, v¨n minh thÕ giíi. §éi ngò tri thøc ph¶i thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c chøc n¨ng: nghiªn cøu, thiÕt kÕ, tham m­u, thi hµnh, øng dông, ph¸t triÓn, ®µo t¹o, chØ huy, l·nh ®¹o...Bé phËn nh©n tµi cã vai trß thùc sù trong ®éi ngò lao ®éng- lµ h¹t nh©n cã chÊt l­îng cao, lµ ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc ®Çu ®µn, tiªu biÓu cho tinh thÇn trÝ tuÖ cña d©n téc. Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n ®¸nh gi¸ yÕu tè trªn lµ: - VÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt: (Lao ®éng kü thuËt bao gåm nh÷ng c«ng nh©n kü thuËt bËc 3 trë lªn(cã b»ng hoÆc kh«ng cã b»ng - nhê kinh nghiÖm thùc tÕ trong s¶n xuÊt mµ tr×nh ®é t­¬ng ®­¬ng tõ bËc 3 trë lªn) cho tíi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn. - VÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ 4.3 VÒ phÈm chÊt t©m lý- x· héi cña nguån nh©n lùc. - Nền sản xuất công nghiệp còn đòi hỏi ở người lao động hàng loạt năng lực cần thiết như: có kỷ luật tự giác, biết tiết kiệm nguyên vật liệu và thời gian, có tinh thần trách nhiệm trong việc bảo dưỡng thiết bị máy móc, phương tiện sản xuất, có tinh thần hợp tác và tác phong lao động công nghiệp, lương tâm nghề nghiệp, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao... nghĩa là phải có lao động văn hoá công nghiệp. Một trong những phẩm chất quan trọng nhất của văn hoá lao động công nghiệp là tinh thần trách nhiệm cao đối với chất lượng sản phẩm. Vì chỉ có như vậy mới đáp ứng được lợi ích lâu dài của họ cả với tư cách là người sản xuất và người tiêu dùng, nhất là trong điều kiện hội nhập quốc tế. - Mét yªu cÇu quan träng kh«ng kÐm quan träng cña sù ph¸t triÓn NNL lµ n¨ng cao ý thøc c«ng d©n, lßng yªu n­íc, x· héi chñ nghÜa, phong c¸ch lµm viÖc c«ng nghiÖp. Nh÷ng phÈm chÊt ®ã gióp con ng­êi kh«ng bÞ c¸m dç bëi nh÷ng mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, n¬i ®ång tiÒn vµ lîi Ých cã thÓ lµm ®¶o lén lu©n th­êng ®¹o lý vµ chµ ®¹p lªn l­¬ng t©m vµ phÈm h¹nh cña con ng­êi. - Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ng­êi lao ®éng cßn ph¶i biÕt chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ. Kh¸c víi toµn cÇu ho¸, héi nhËp lµ hµnh ®éng chñ quan, cã chñ ®Ých cña con ng­êi nh»m khai th¸c nguån lùc bªn ngoµi nh»m t¨ng c­êng søc m¹nh cña ®Êt n­íc m×nh. Héi nhËp KTQT còng cã nghÜa lµ chÊp nhËn c¹nh tranh víi thÕ giíi bªn ngoµi; héi nhËp nh­ng kh«ng hoµ tan, vÉn b¶o tån b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc m×nh vµ nhÊt lµ b¶o vÖ ®­îc nÒn ®éc lËp d©n téc. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy, ng­êi lao ®éng ngoµi b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, ý thøc d©n téc cao cßn ph¶i cã tr×nh ®é trÝ tuÖ ngang tÇm ®ßi hái Ýt ra lµ cña khu vùc. Nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cña thêi kú CNH-H§H ph¶i lµ “nh÷ng con ng­êi ph¸t triÓn c¶ vÒ trÝ lùc vµ thÓ lùc, c¶ vÒ kh¶ n¨ng lao ®éng, vÒ tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ- x· héi, vÒ ®¹o ®øc, t×nh c¶m trong s¸ng”. ViÖc x¸c lËp c¸c chuÈn mùc, ®Þnh h­íng c¸c gi¸ trÞ x· héi ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cho ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp KTQT lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Ch×a khãa v¹n n¨ng ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ n¨ng cao gi¸o dôc toµn diÖn, ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc, c¬ chÕ qu¶n lý, néi dung, ph­¬ng ph¸p d¹y vµ häc, thùc hiÖn “chuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x· héi ho¸”, chÊn h­ng nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam. 5. Vai trß, vÞ trÝ cña NNL CLC trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH-H§H g¾n víi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc. Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra nhanh chãng vµ xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, lÊy tri thøc lµm ®éng lùc ph¸t triÓn hiÖn nay, vai trß cña NNLCLC víi t­ c¸ch lµ bé phËn h¹t nh©n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh chÊt l­îng cña tæng thÓ NNL, cµng trë nªn quan träng h¬n bao giê hÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn. Thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng, nguån gèc giµu cã cña mét quèc gia chÝnh lµ tri thøc vµ chØ cã con ng­êi míi cã kh¶ n¨ng n¾m gi÷ vµ s¶n sinh tri thøc. C¸c chuyªn gia kinh tế khi phân tích tác động của nguồn nhân lực đến nền kinh tế cũng cho r»ng, phải coi nguồn nhân lực là một yếu tố cạnh tranh dài hạn. Trong quá trình quốc tế hóa sản xuất đang hình thành một chuỗi gi¸ trị toàn cầu, vốn và công nghệ có thể sẽ không phải là vấn đề quan trọng nhất. Vì các nước phát triển đang có xu hướng chuyển các nhà máy sản xuất sang các nước đang phát triển, trong đó có vốn, công nghệ và kỹ năng quản lý. Riêng yếu tố lao động thì các nhà đầu tư không thÓ di chuyển sang. Do đó, để tiếp nhận công nghệ cao bắt buộc lao động phải đủ trình độ và kỹ năng làm chủ công nghệ.  Quèc gia nµo cã chiÕn l­îc ®óng ®¾n trong viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi chuÈn bÞ ®ù¬c NNLCLC dùa trªn nÒn t¶ng tri thøc hiÖn ®¹i th× nÒn kinh tÕ cña quèc qia ®ã sÏ gia t¨ng m¹nh mÏ n¨ng lùc c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. X· héi nµo cã nhiÒu lao ®éng cã tr×nh ®é cao th× x· héi ®ã cµng thªm v¨n minh. §ång thêi trong thêi ®¹i tri thøc toµn cÇu ho¸, lùc l­îng s¶n xuÊt sÏ kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ ngµy cµng mang tÝnh quèc tÕ ho¸ cao. §iÒn nµy thÓ hiÓn ë chç cïng víi nh÷ng thu«c tÝnh vµ ®Æc tr­ng cña tri thøc NNLCLC vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng theo h­íng trao ®æi, hîp t¸c song ph­¬ng hay ®a ph­¬ng gi÷a c¸c quèc gia vÒ nghiªn cøu, øng dông, chuyÓn giao c¸c thµnh tùu KHCN hiÖn ®¹i ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng tri thøc cao. §©y chÝnh lµ c¬ héi, lµ tiÒn ®Ò cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn, ®ang ph¸t triÓn cã thÓ bá qua nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö qu¸ ®é nhÊt ®Þnh, më cöa ra thÕ giíi, t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ, nhanh chãng tiÕp cËn víi kinh tÕ tri thøc, n¾m b¾t c¸c tri thøc míi cña thêi ®¹i ®Ó ®i nhanh, ®i t¾t, ®ãn ®Çu rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc theo nh÷ng c¸ch riªng, mang tÝnh ®Æc thï, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ - x· héi trong n­íc vµ xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®­êng lèi nãi trªn cña §¶ng th× ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®iÒu kiÖn ®ñ lµ ViÖt Nam ph¶i gÊp rót “TËp trung ph¸t triÓn nhanh NNLCLC” nh­ NghÞ QuyÕt §H X cña §¶ng ®· chØ râ. YÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt vµ còng lµ to lín thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chÝnh lµ con ng­êi, ®Æc biÖt lµ NNLCLC. §µo t¹o NNLCLC ®Ó t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh vÒ nguån nh©n lùc sÏ lµ nguån néi lùc lµ yÕu tè néi sinh vµ ®éng lùc to lín ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. T¹i V¨n MiÕu cã tÊm bia ®· kh¾c: “C¸c bËc hiÒn nh©n tµi giái lµ yÕu tè cèt tö ®èi víi mét chÝnh thÓ. Khi yÕu tè nµy dåi dµo th× ®Êt n­íc t¨ng tiÕn m¹nh mÏ vµ phån vinh. Khi yÕu tè nµy kÐm th× quyÒn lùc cña ®Êt n­íc bÞ suy gi¶m…Nh÷ng ng­êi tµi giái lµ mét søc m¹nh quan träng ®èi víi ®Êt n­íc”. Cã thÓ thÊy r»ng, nh©n lùc tr×nh ®é cao kh«ng chØ lµ vèn quý cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é cao mµ cßn lµ vèn quý cña c¸c c¬ së, quèc gia. Lao ®éng cã tr×nh ®é cao lµ lùc l­îng s¶n xuÊt, lµ ®éng lùc quan träng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, lµ qu©n chñ lùc thùc hiÖn c¸c quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ giíi xóc t¸c n©ng cao tiÒm lùc vµ mÆt b»ng trÝ tuÖ cña c¸c tÇng líp nh©n d©n. Râ rµng khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, NNLCLC lµ bé phËn quan träng trùc tiÕp lÜnh héi vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc, c«ng nghÖ míi, sö dông c¸c nguån lùc kh¸c trong x· héi, trë thµnh lùc l­îng xung kÝch, ®i ®Çu trong sù nghiÖp CNH- H§H vµ héi nhËp. VÞ trÝ, vai trß ®Æc biÖt cña lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn nhiÒu mÆt vµ trong nhiÒu mèi quan hÖ, nhÊt lµ trong mèi quan hÖ víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ… V× hiÖn nay thùc tr¹ng NNLCLC cña ViÖt Nam rÊt yÕu kÐm vÒ chÊt l­îng, thiÕu vÒ sè l­îng, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái cña thùc tiÔn ph¸t triÓn, lµ rµo c¶n, lµ th¸ch thøc lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp KTQT. Thñ T­íng CP NguyÔn TÊn Dòng trong bµi viÕt “Gia nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi c¬ héi, th¸ch thøc vµ hµnh ®éng cña chóng ta” ®· th¼ng th¾n ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng nµy khi chØ ra r»ng, NNL cña ViÖt nam chØ cã c¹nh tranh lîi thÕ trong nh÷ng ngµnh nghÒ ®ßi hái sù dông nhiÒu lao ®éng víi kü n¨ng trung b×nh vµ thÊp, cßn ë nh÷ng lÜnh vùc ngµnh nghÒ cã gi¸ trÞ gia t¨ng lín ®ßi hái tr×nh ®é cao, l¹i ®ang rÊt thiÕu nh­ c¬ khÝ chÕ t¹o, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao, t­ vÊn thiÕt kÕ t¹o mÉu vµ trong c¸c ngµnh dÞch vô cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao… Tõ ®ã cho thÊy NNLCLC lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH-H§H g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam. 6. Lîi thÕ cña NNLCLC n­íc ta NNL cã thÓ ®­îc tiÕp cËn tõ nhiÒu gãc ®é, nh­ng nh×n chung ®­îc hiÓu lµ nguån cung cÊp søc lao ®éng cho x· héi- ®Çu vµo cña s¶n xuÊt- lµ mét yÕu tè cña sù ph¸t triÓn KT- XH. Do vËy muèn kinh tÕ ph¸t triÓn th× ph¶i ph¸t triÓn NNL, nhÊt lµ NNLCLC trong qu¸ tr×nh héi nhËp KTQT - ®©y lµ nh©n tè trung t©m trong c¹nh tranh. Lîi thÕ cña NNLCLC thÓ hiÖn qua mét sè mÆt sau: 6.1. Lao ®éng trÎ tuæi chiÕm tû lÖ lín trong NNL: §©y lµ bé phËn quan träng cña nguån nh©n lùc quèc gia, cã vai trß g¸nh v¸c nhiÖm vô xung kÝch trong c«ng cuéc x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. N¨m 2004, trong LLL§ trong c¶ n­íc, lao ®éng 15- 34 tuæi chiÕm 47,6%, lµ thÕ m¹nh cña NNl n­íc ta. 6.2. Sè l­îng: §éi ngò lao ®éng cã chuyªn m«n - kü thuËt kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 10,4% n¨m 1996 lªn 24,8% n¨m 2005; tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ t¨ng tõ 7,5% n¨m 1996 lªn 15,2% n¨m 2005. HiÖn nay hµng n¨m tuyÓn míi ®µo t¹o nghÒ t¨ng b×nh qu©n 9%, trong ®ã ®µo t¹o nghÒ dµi h¹n t¨ng b×nh qu©n 16%/n¨m, ®µo t¹o cao ®¼ng, ®¹i häc t¨ng 4,8%/n¨m. 6.3.VÒ chÊt l­îng lao ®éng: Tr×nh ®é häc vÊn cña lùc l­îng lao ®éng còng kh¸ cao. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng- viÖc lµm 2005, sè ng­êi ®· tèt nghiÖp PTCS lµ 32,6%, tèt nghiÖp PTTH lµ 21,2%(t¨ng 2004); ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm cã tr×nh ®é v¨n hãa cao nhÊt; N¨m 2006 tû lÖ lao ®éng 15 tuæi trë lªn ®· qua ®µo t¹o lµ 31,9% t¨ng 6,6% so 2005; chñ yÕu t¨ng sè c«ng nh©n kü thuËt. 6.4. C¸c phÈm chÊt trong lao ®éng: + Cã truyÒn thèng ch¨m chØ lao ®éng, cÇn cï, chÞu khã häc hái. + Cã truyÒn thèng v¨n hãa b¶n s¾c d©n téc t¸c ®éng ®Õn v¨n ho¸ lao ®éng- s¶n xuÊt cña ng­êi lao ®éng. + Cã tÝnh khÐo lÐo trong c«ng viÖc, b¾t ch­íc nhanh, lµ nguån nh©n lùc th«ng minh, nÕu ®­îc ®µo t¹o, huÊn luyÖn bµi b¶n, c«ng phu sÏ ®­îc ph¸t huy tèt cho sù nghiÖp CNH- H§H vµ héi nhËp hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 7. Khã kh¨n, th¸ch thøc cña nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cña ViÖt Nam hiÖn nay Trong vÊn ®Ò ®¸p øng nhu cÇu vÒ NNLCLC, chóng ta gÆp ph¶i th¸ch thøc lín: 7.1. Gi¶i quyÕt viÖc lµm: Lực lượng lao động nước ta đông đảo (khoảng 40 triệu lao động vào năm 2005), nhưng tỷ lệ lao động qua đào tạo còn thấp (khoảng 23% năm 2003). Một bộ phận lớn thanh niên trong độ tuổi 18 – 23 (khoảng 80%) bước vào thị trường lao động, nhưng chưa qua đào tạo nghề. Lao động phổ thông dư thừa lớn, song thiếu lao động kỹ thuật lành nghề, thiếu chuyên gia, doanh nhân, nhà quản lý, cán bộ khoa học và công nghệ có trình độ cao 7.2. Tû lÖ thÊt nghiÖp chung cña LLL§ thµnh thÞ lµ 5,13%.Tû lÖ nµy ë n÷ cao h¬n lao ®éng nam( 6,14% so víi 5,31%). Khu vùc n«ng th«n tÝnh b×nh qu©n chung c¶ n­íc trªn d­íi 20% trong khi mçi n¨m n­íc ta cã kho¶ng 1,2 triÖu ng­êi ®Õn tuæi lao ®éng. 7.3. Sù chuyÓn dÞch lao ®éng diÔn ra chËm: lµ ®iÒu rÊt ®¸ng lo ngai. B¶ng 1 §¬n vÞ:% N¨m Tæng sè lao ®éng N«ng, l©m, ng­ nghiÖp C«ng nghiÖp-X©y dùng DÞch vô 1991 30.794 72.6 13.9 13.5 1996 35.792 69.2 12.5 18.3 2005 44.385 56.8 17.9 25.3 7.4. ChÊt l­îng lao ®éng: HiÖn nay ë n­íc ta chØ cã 20% lao ®éng ®ang lµm viÖc ®· qua ®µo t¹o. do vËy n¨ng suÊt lao ®éng thÊp; t×nh tr¹ng “Thõa thÇy, thiÕu thî” ngµy cµng phæ biÕn. N¨m 2003, Thµnh phè Hå ChÝ Minh thõa 10.000 lao ®éng tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng, trong ®ã thiÕu 50.000 c«ng nh©n cã kü thuËt tay nghÒ. Thø bËc xÕp h¹ng vÒ chÊt l­îng nguån nh©n lùc cßn thÊp (ViÖt Nam chØ ®¹t 3,79/10 so víi Trung Quèc lµ 5,73/10 ). TÝnh c¹nh tranh thÊp trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ ®øng thø 48/59 n­íc vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lao ®éng. 7.5. Tham gia vào quá trình toàn cầu hoá đang đặt ra cho lao động nước ta không những nâng cao khả năng cạnh tranh về trình độ CMKT, tay nghề mà còn các phẩm chất khác như: ngoại ngữ, tác phong và văn hoá ứng xử công nghiệp hiện đại, tinh thần chấp hành kỷ luật lao động và kỷ luật công nghệ, hiểu biết pháp luật... Ngoài ra, đặc điểm của nền sản xuất - kinh doanh hiện đại, kinh tế thị trường với cạnh tranh cao đßi hỏi người lao động nước ta phải có phẩm chất mới như: thích ứng, linh hoạt, các khả năng hợp tác trong quá trình hoạt động, sức khoẻ dẻo dai... Nhìn chung, các phẩm chất mới này của nguồn nhân lực nước ta còn có bất cập, đặc biệt là với lao động nông thôn, lao động chưa một lần làm việc trong môi trường sản xuất - kinh doanh công nghiệp. T¸c phong chËm ch¹p, lÒ mÒ, ý thøc kû luËt kÐm, tù do v« tæ chøc..s¶n phÈm cña tiÓu thñ c«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n cÇn ®­îc kh¾c phôc khi ®i vµo CNH- H§H. Khi gia nhËp WTO, chóng ta sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc trong mäi lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò lao ®éng. Thêi c¬ doanh nghiÖp ®ßi hái DN vµ chÝnh mçi ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ph¶i cã sù bøt ph¸ vÒ chÊt l­îng. Bªn c¹nh ®ã c¬ héi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ rÊt lín. Tuy nhiªn ®©y lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi kh¶ n¨ng cung øng lao ®éng ë n­íc ta, bëi sù khan hiÕm NNLCLC. GÇn ®©y nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ lo ng¹i vÒ chÊt l­îng NNL ch­a theo yªu cÇu héi nhËp. Thùc tÕ lµ sè lao ®éng cã chuyªn m«n kh«ng nhiÒu, ch­a ®¸p øng yªu cÇu doanh nghiÖp trong n­íc. §iÒu nµy lý gi¶i v× sao 20% lao ®éng n«ng th«n ®ang thiÕu viÖc lµm, nh­ng nhiÒu khu c«ng nghiÖp l¹i thiÕu c«ng nh©n. Nh×n chung lao ®éng cña chóng ta ®­îc ®èi t¸c ®¸nh gi¸ lµ cã ý thøc tiÕp thu vµ lµm quen víi c«ng viÖc nhanh, tuy nhiªn ý thøc kû luËt, t¸c phong c«ng nghiÖp kÐm, nhËn thøc vÒ quan hÖ chñ thî ch­a ®óng møc, cßn yÕu vÒ ngo¹i ng÷. Tuy vËy kh«ng ph¶i kh«ng hÕt lo l¾ng khi ngµy cµng nhiÒu du häc sinh kh«ng tha thiÕt trë vÒ n­íc sau khi hoµn tÊt viÖc häc. ë l¹i n­íc chØ trong m¬ míi thÊy ®· trë thµnh sù lùa chän sè mét cho häc sinh du häc. NÕu nhµ n­íc kh«ng cã c¬ chÕ thiÕt thùc h¬n n÷a víi du häc sinh th× c¸c DN còng e ng¹i r»ng t×nh tr¹ng mÊt NNLCLC tõ con ®­êng nµy cµng trë nªn khã cøu v·n h¬n. 8. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ mét sè n­íc ph¸t triÓn * Bµi häc vÒ thu hót nh©n lùc cña §an M¹ch. Liªn minh C«ng nghiÖp §an M¹ch (DI) lµ mét hiÖp héi doanh nghiÖp hµng ®Çu t¹i §an M¹ch. DI sö dông hai c¸ch tiÕp cËn ®Ó thu hót nh©n tµi. Tr­íc hÕt lµ c¬ chÕ l­¬ng bæng vµ ®·i ngé. Hä ®­a ra mét møc l­¬ng phï hîp ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së thÞ tr­êng lµm sao ®ñ søc thu hót lao ®éng cã tr×nh ®é cao vµo lµm viÖc. KÕ ®Õn lµ m«i tr­êng lµm viÖc. Hä cã nç lùc ®Ó t¹o ra m«i tr­êng lµm viÖc hÕt søc n¨ng ®éng víi tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi tõng c¸ nh©n. §iÒu nµy kÕt hîp víi mét th­¬ng hiÖu, mét danh tiÕng ®· ®­îc thiÕt lËp, mét tæ chøc cã søc m¹nh vÒ tµi chÝnh còng nh­ kh¶ n¨ng tham gia vµo chÝnh s¸ch m¹nh mÏ ®· gióp (DI) thu hót ®­îc nhiÒu nh©n tµi ®Õn lµm viÖc vµ g¾n bã víi tæ chøc. DI cam kÕt t¹o cho ng­êi lao ®éng mét sù gia t¨ng m¹nh mÏ vÒ tri thøc ®­îc tÝch luü trong qu¸ tr×nh lµm viÖc t¹i DI. TiÕp ®Õn ng­êi lao ®éng ®­îc tham gia hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng x· héi khiÕn cho DI trë thµnh m«i tr­êng lµm viÖc hÕt søc ®a d¹ng vµ ®Çy thó vÞ ®èi víi ng­êi lao ®éng. Nh»m ph¸t triÓn vµ cñng cè kü n¨ng ng­êi lao ®éng, DI cïng víi ng­êi lao ®éng ph¸t triÓn c¸c kÕ ho¹ch c«ng viÖc nh»m ®¶m b¶o ng­êi lao ®éng thÊy ®­îc môc tiªu sù nghiÖp vµ c¬ héi th¨ng tiÕn cña m×nh trong tæ chøc. DI th­êng xuyªn ®­a ra nh÷ng kho¸ ®µo t¹o ng¾n vµ dµi h¹n cho nh©n viªn do DI tµi trî vÒ ta× chÝnh. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng x· héi nh­ thÓ thao, v¨n hãa, tham gia c¸c c©u l¹c bé…ng­êi lao ®éng cã c¬ héi gÆp gì ®éng nghiÖp nh»m trao ®æi vµ chia sÎ tri thøc, ®ång th¬× gia t¨ng gi¸ trÞ x· héi cña b¶n th©n. *Nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao –Trung Quèc Sè lượng lớn nhân lực có kỹ năng là một trong những tác nhân kích thích theo định hướng đầu vào quan trọng nhất đối với việc thành lập R&D của các công ty đa quốc gia ở Trung Quốc. Năm 2002, có 2,5 triệu sinh viên tốt nghiệp từ 3000 trường đại học và cao đẳng, trong đó gồm 14.000 tiến sỹ, góp phần đưa Trung Quốc xếp hàng thứ ba sau Mỹ (40.000) và Đức (30.000). Năm 2002, Trung Quốc cũng đã đào tạo hơn 66.000 sinh viên cao học. Rất nhiều trường đại học hàng đầu như Thanh Hoa, Bắc Kinh, Zhejiang và Fudan đào tạo những sinh viên tốt nghiệp có chất lượng cao trong các ngành như toán học và khoa học tự nhiên. Ngoài số sinh viên tốt nghiệp trong nước, từ năm 1978 đến 2002, có hơn 150.000 sinh viên (trên tổng số 580.000 sinh viên) trở về từ các chương trình du học tại hơn 100 nước và khu vùc trªn toµn thÕ giíi. Trong những năm gần đây, Chính phủ Trung Quốc, ở cả cấp địa phương và trung ương đã tiến hành những chính sách thu hút những công dân Trung Quốc có kiến thức cao ở nước ngoài quay trở lại đất nước. Số lượng các nhà khoa học và sinh viên tốt nghiệp từ nước ngoài quay trở lại Trung Quốc ngày càng tăng là nhờ có mức tăng trưởng kinh tế vững chắc và các cơ hội tốt ở Trung Quốc. Năm 2002, có hơn 18.000 người hồi hương quay trở lại Trung Quốc, tăng hơn 47% so với năm 2001. Những người lao động chủ chốt này là một nguồn bổ sung cho lực lượng nhân lực chất lượng cao vì họ mang lại kinh nghiệm và tri thức trên toàn cầu.  * Mü - ChÝnh s¸ch thu hót vµ gi÷ nh©n tµi..rÊt “Kinh dÞ” Trước hết, họ có lợi thế rất nhiều từ nguồn nhân lực dồi dào và được đào tạo để làm việc được ngay. Bất chấp việc đã có một đội ngũ chuyên nghiệp và vững mạnh, họ vẫn thuê các đơn vị và chuyên gia tư vấn bên ngoài để tư vấn chiến lược phát triển kinh doanh, phát triển nhân lực và đương nhiên là cả c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ph¸p lý trong giao dÞch. Đồng thời, chính sách thu hút nhân lực và giữ nhân tài của họ cũng rất “kinh dị”: họ có chiến lược tuyển dụng hàng trăm hàng ngàn người từ nhiều nguồn khác nhau, kể cả từ các trường đại học và cho thực tập từ sáu tháng đến một năm tại công ty, sau đó chọn lọc ra những ứng viên phù hợp nhất. Họ mua ngay một công ty “over weekends” (trong mấy ngày cuối tuần) để bổ sung thêm nguồn lực thực hiện các chiến lược kinh doanh của mình. Lương bổng và chế độ đãi ngộ thỏa đáng đảm bảo nhân viên không phải lo nghĩ nhiều đến công việc gia đình, chØ sèng cho vµ v× c«ng ty. Tất cả các lãnh đạo công ty hay những nhân sự chủ chốt đều rất sẵn sàng làm “cố vấn” cho những nhân viên trẻ và ít kinh nghiệm có điều kiện phát triển trong công việc và sự nghiệp. Họ không dừng lại ở chỗ khai thác triệt để nguồn nhân lực sẵn có mà dành nhiều công sức và tiền bạc để đào tạo phát triển đội ngũ. Ví dụ: kinh phí đào tạo nhân viên của một tập đoàn lớn mà tôi đã gặp dự chi không ít hơn 20 triệu USD cho năm 2007. II- Liªn hÖ thùc tiÔn ®èi víi nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao ë ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng Nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cña ViÖt Nam hiÖn nay 1.1. Lîi thÕ cña nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao. Chúng ta có một lượng lớn lao động đã qua đào tao từ CNKT trở lên, thống kê một số năm như sau:   Chỉ tiêu Năm1995 Năm2000 Năm2002 Năm2004 Năm2005 Tổng LĐKT 4769607 7500000 8200000 9761865 11000049 CĐ-ĐH trở lên 759577 1300000 1700000 2084257 2339091 THCN 1240730 1470000 1600000 1890753 1908551 CNKT 2769300 4900000 4800000 5386845 6755402 (Nguồn số liệu các năm 1995, 2000, 2002 từ trangWeb của tổng cục thống kê, các năm2004,2005 lấy từ kết quả điều tra lao động, việc làm 1\7\2004 và 1\7\2005) N¨m 2006 tû lÖ lao ®éng 15 tuæi trë lªn ®· qua ®µo t¹o lµ 31,9% t¨ng 6,6% so 2005; chñ yÕu t¨ng sè c«ng nh©n kü thuËt. TÝnh ®Õn 2005 c¶ n­íc cã h¬n 14 v¹n tiÕn sÜ khoa häc, 1.131 gi¸o s­, 5.253 phã gi¸o s­ vµ 16 ngµn th¹c sÜ, ®©y lµ sè l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é, b»ng cÊp cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam A, nh©n lùc KHCN cã h¬n 30.000 ng×n ng­êi, h¬n 43.000 gi¶ng viªn c¸c tr­êng §H,C§, trong ®ã tû lÖ cã b»ng th¹c sÜ trë lªn chiÕm h¬n 55%. Lùc l­îng doanh nh©n vµ chuyªn gia qu¶n trÞ kinh doanh t¨ng nhanh vµ gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao; nh©n lùc c¸n bé c«ng chøc qu¶n lý Nhµ n­íc tõ TW ®Õn cÊp x· cã tr×nh ®é kh¸ cao víi 70% tèt nghiÖp ®¹i häc trë lªn. §©y lµ nguån cung øng nh©n lùc chÊt l­îng cao kh¸ dåi dµo cho ®Êt n­íc ta hiÖn nay. - VÒ lý thuyÕt, sinh viªn VN kh«ng thua kÐm sinh viªn cña c¸c n­íc trong khu vùc. Trong b¸o c¸o Top 200 doanh nghiÖp do UNDPI c«ng bè th¸ng 9/ 2007 ®¸nh gi¸: “ lao ®éng ViÖt Nam ch¨m lµm vµ cã häc vÊn t­¬ng ®èi tèt. Toyota ViÖt Nam xÕp h¹ng lao ®éng ViÖt Nam vµo lo¹i dÔ ®µo t¹o thÕ giíi, chØ xÕp sau Thæ NhÜ Kú. §µo t¹o c«ng nh©n Th¸i Lan ph¶i mÊt gÊp ®«i thêi gian. T¹i c¸c liªn doanh, doanh nh©n ViÖt Nam ®ang nhanh chãng chiÕm lÜnh c¸c vÞ trÝ cao cÊp nhÊt. T¹i Huyndai Vinashin n¨m 1991 cã 2000 c«ng nh©n Hµn Quèc, nay chØ cßn 70 vµ tíi 2010 sÏ cßn l¹i 10 ng­êi. -HiÖn nay t¹i Ph¸p vµ c¸c n­íc nh­ Anh, Mü, T©y Ban Nha, NhËt B¶n, cã nhiÒu ng­êi VN ®· tõng häc vµ tèt nghiÖp tõ c¸c tr­êng ®¹i häc lín t¹i Ph¸p. Tõ kho¸ 1995 cã h¬n 100 sinh viªn ViÖt Namtèt nghiÖp t¹i Tr­êng Polytechnique. Trong ®ã, 32 SV tõng ®o¹t gi¶i c¸c kú thi Olympic quèc tÕ, cïng nhiÒu thñ khoa §H. Hä lµm viÖc trong c¸c khu c«ng nghiÖp vµ dÞch vô mòi nhän nh­ viÔn th«ng, CNTT, ng©n hµng….vµ trong c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc. Bªn c¹nh ®ã cßn cã ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc trong n­íc vµ ViÖt kiÒu. Ngoµi kh¶ n¨ng lµm viÖc chuyªn m«n, ®ã lµ nh÷ng ng­êi ®ñ kh¶ n¨ng lµm viÖc tèt trong c¸c m«i tr­êng quèc tÕ, ®a v¨n hãa. §ã lµ mét lîi thÕ rÊt lín. 1.2 Th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao trong giai ®o¹n hiÖn nay Víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, cïng víi viÖc trë thµnh thµnh viªn cña Tæ Chøc Th­¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO), ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ “Ng«i sao kinh tÕ ®ang lªn” cña §«ng Nam A. Tuy nhiªn, trong xu thÕ héi nhËp còng ®Æt ra cho ViÖt Nam nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc. Næi cém lªn lµ vÊn ®Ò NNLCLC ®ang gÆp rÊt nhiÒu th¸ch thøc: 1.2.1. ChiÕm tû träng thÊp trong nguån nh©n lùc, c¬ cÊu tr×nh ®é LLL§ theo tr×nh ®é chuyªn m«n- kü thuËt cã bÊt hîp lý, chÊt l­îng thÊp vµ chÊt l­îng kh«ng ®Òu. - MÆc dï tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o t¨ng liªn tôc tõ 10% n¨m 1996 lªn kho¶ng 23% n¨m 2003( trong ®ã ®· qua ®µo t¹o nghÒ kho¶ng 16%), vµ 25% n¨m 2005 nh­ng vÉn cßn thÊp trong LLL§. Lao ®éng phæ thõa lín, song thiÕu lao ®éng kü thuËt lµnh nghÒ, thiÕu chuyªn gia, doanh nh©n, nhµ qu¶n lý, c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao..HiÖn t¹i c¶ n­íc cã kho¶ng 1,5 triÖu ng­êi cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i hoc trë lªn; riªng phã gi¸o s­ vµ gi¸o s­ lµ 5.784 ng­êi(tÝnh ®Õn 12-2005). Trong sè c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc, 94% tËp trung lµm viÖc t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc, c¬ quan TW vµ tËp trung chñ yÕu ë hai thµnh phè lín lµ Hµ Néi vµ TP.Hå ChÝ Minh. - N¨m 2005, LLL§ theo cÊp tr×nh ®é nh­ sau: lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ 15,2%; trung häc, chuyªn nghiÖp 4,3%; cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc lµ 5,3%. Nh­ vËy theo tû lÖ: C§ - §H : TH - CN : CNKT lµ 1: 0,8 : 2,8. C¬ cÊu trªn thÓ hiÖn t×nh tr¹ng thiÕu cung CNKT trªn thÞ tr­êng lao ®éng. - Nguồn nhân lực nước ta hiện nay phần lớn vẫn là lao động có trình độ CMKT thấp, chưa qua đào tạo (thể hiện ở bảng 1). B¶ng 2 Tỷ lệ lực lượng lao động có CMKT (tính đến 1/7/2002) Đơn vị: % so LLLĐ Lao động có chứng chỉ nghề trở lên CNKT có bằng trở lên - Cả nước 19,49 12,47 - Đồng bằng sông Hồng 25,59 15,32 - Đông Bắc 16,13 12,11 - Tây Bắc 10,8 8,69 - Bắc Trung Bộ 18,56 10,99 - DH Nam Trung Bộ 18,72 10,65 - Tây Nguyên 13,69 9,29 - Đông Nam Bộ 27,60 20,03 - DB sông Cửu Long 12,65 7,18 (Nguồn: KinhtÕ & Ph¸t triÓn) 1.2.2 Ph©n bè lao ®éng kü thuËt ch­a hîp lý - cã sù ph©n m¶ng. Tuú theo tõng vïng còng cã sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é, chuyªn m«n cña LLL§. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn biÓu hiÖn râ khi xÐt tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o theo biÓu ®å sau: BiÓu ®å 1: (Nguån: Thèng kª Lao ®éng -ViÖc lµm 2005, Bé L§TBXH) Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o cña c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm kh¸c h¼n so víi c¸c vïng kh¸c, n¨m 2005 Vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé lµ 36,3%, miÒn Trung 31%, phÝa Nam 36,1%. Trong khi ®ã vïng T©y B¾c chØ lµ 13,5 %. C¸c ®Æc tr­ng nµy t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn cung lao ®éng cña thÞ tr­êng lao ®éng kü n¨ng. - NNLCLC phÇn lín tËp trung ë c¸c viÖn, c¬ quan hµnh chÝnh ®ãng ë c¸c ®« thÞ t¹o nªn t×nh tr¹ng thõa, thiÕu c¸n bé CMKT gi¶ t¹o ë hÇu hÕt c¸c nghµnh. Theo thèng kª cña Bé L§-TBXH n¨m 1999 nguån nh©n lùc KH- CN ë c¸c cao ®¼ng chØ chiÕm 5%, ®¹i häc 62,8%, c¸c viÖn 32,2%.... 1.2.3. MÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nghÒ ®µo t¹o. HiÖn nay, n­íc ta ®ang rÊt khan hiÕm nh©n lùc cã chuyªn m«n cao trong c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh, b¶o hiÓm, ng©n hµng, th­¬ng m¹i, c«ng nghÖ th«ng tin, qu¶n lý, luËt ph¸p… Theo «ng Jonah Levvery,Tæng gi¸m ®èc Navigos Group-Vietnam Work.com, ViÖt nam míi chØ cã thÓ ®¸p øng ®­îc 35%-40% nhu cÇu nh©n sù bËc cao cña c¸c doanh nghiÖp. Trong lóc ®ã, c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®i t×m ng­êi lao ®éng chung chung mµ t×m nh÷ng ng­êi cã kü n¨ng lµm viÖc s¸ng t¹o, hiÖu qu¶. NhiÒu c«ng ty víi nh÷ng vÞ trÝ nh­ tr­ëng phßng kÕ ho¹ch, thÝ nghiÖm, kinh doanh, kü thuËt…míi chØ nghe tªn cã rÊt nhiÒu øng viªn ®Õn dù tuyÓn nh­ng ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay vÉn ch­a t×m ®­îc øng viªn thÝch hîp, thËm chÝ nhiÒu DN ®­a ra møc l­¬ng sau thuÕ tõ 1.500USD/th¸ng, cïng hµnh lo¹t ­u ®·i, phóc lîi chiªu dô nh©n tµi song còng ch­a h¼n t×m ®­îc ng­êi. ThÞ tr­êng lao ®éng ®ang khan hiÕm chuyªn gia trªn mäi lÜnh vùc. ThËm chÝ, nh÷ng chuyªn gia giái nhÊt vÒ Marketing trªn thÞ tr­êng chØ “®Õm ®­îc trªn ®Çu ngãn tay”. Víi nh÷ng vÞ trÝ cao cÊp nh­ vËy, nhiÒu c«ng ty ®· ph¶i giµnh giËt ®Ó cã ng­êi tèt nhÊt. Một điểm yếu dễ nhận thấy ở các doanh nghiệp Việt Nam là, thiếu vắng những nhà lãnh đạo doanh nghiệp có tầm nhìn toàn cầu, có khả năng quản trị kinh doanh một cách khoa học và bài bản. Ông Đoàn Văn Kiển, Tổng Giám đốc Tập Đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam, cho biết: "Cái chúng ta thiếu nhất hiện nay là thiếu nguồn nhân lực quản trị kinh doanh giỏi". Th«ng qua nhiÒu h×nh thøc th«ng tin tuyªn truyÒn ®Ó “s¨n” nh©n sù ng­êi ViÖt vµo nh÷ng vÞ trÝ quan träng. Môc ®Ých ban ®Çu lµ gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, nh­ng ®©y vÉn lµ kh©u nan gi¶i ®èi víi nhiÒu doanh nghiªp. 1.2.4. ThÞ tr­êng trong n­íc buéc ph¶i chÊp nhËn lµn sang di chuyÓn cña nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao lµ ng­êi nø¬c ngoµi vµo lµm viÖc cho c¸c khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao. ChØ tÝnh riªng Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam ®· cã hµng chôc ngh×n lao ®éng n­íc ngoµi ®ang cã lµm viÖc th­êng xuyªn vµ æn ®Þnh. Chñ yÕu hä ®¶m nh©n nh÷ng c«ng viÖc, vÞ trÝ mµ lao ®éng ng­êi ViÖt kh«ng ®ñ n¨ng lùc thùc hiÖn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, viÖc buéc ph¶i tiÕp nhËn lao ®éng n­íc ngoµi lµ bÊt kh¶ kh¸ng. §¬n cö nh­ mét nhµ gia c«ng giµy da ë §ång Nai ®ang sö dông 20 ngh×n lao ®éng ViÖt Nam, nh­ng quü l­¬ng cña c¶ tËp thÓ lao ®éng nµy chØ b»ng tæng sè tiÒn l­¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho chuyªn gia n­íc ngoµi. Nhµ m¸y Xi m¨ng Nghi S¬n ë Thanh Ho¸, do kh«ng t×m ®­îc ng­êi ViÖt cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu nªn nh÷ng vÞ trÝ chñ chèt ®Òu do ng­êi NhËt n¾m gi÷, tæng quü l­¬ng cña h¬n 2000 ng­êi c«ng nh©n ng­êi ViÖt. Mét sè dÞch vô kh¸c nh­ Ng©n hµng, y tÕ...cã tíi 40% tæng sè lao ®éng cã thu nhËp cao tõ 14.000USD/n¨m trë lªn thuéc ng­êi n­íc ngoµi.Trªn m¹ng Vietnam work.com cã hµng ngh×n hå s¬ ®¨ng lý tuyÓn dông c¸c øng viªn ®Õn tõ Mü, Australia, Hµ Lan…sè l­îng c¸c øng viªn n­íc ngoµi cã xu h­íng gia t¨ng nhanh vµ cã sù rèi lo¹n cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty võa vµ nhá trong n­íc v× mÊt nh©n lùc chÊt l­îng cao ë nh÷ng vÞ trÝ quan träng. Bëi theo quy luËt thÞ tr­êng, nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cã xu h­íng di chuyÓn tõ c¸c khu vùc lao ®éng cã thu nhËp thÊp sang c¸c khu vùc lao ®éng cã thu nhËp cao th­êng lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (doanh nghiÖp FDI) víi nhiÒu ­u ®·i hÊp dÉn. §· ®Õn lóc chóng ta ph¶i nh×n th¼ng vµo thùc tr¹ng nguån nh©n lùc, träng t©m lµ NNLCLC - ®éng l­c ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ ®Ó h­íng ra thÕ giíi thùc t©m cÇu thÞ. Theo GS.TS Hå §øc Hïng ph¸t biÓu t¹i t¹i buæi to¹ ®µm NNL chÊt x¸m VN tr­íc th¸ch thøc WTO võa ®­îc tæ chøc, th× “®õng véi xem lao ®éng gi¸ rÎ lµ mét lîi thÕ”, mµ ph¶i coi ®©y lµ nçi lo lín cho nÒn kinh tÕ, v× so víi mét sè n­íc, n¨ng suÊt lao ®éng ë ViÖt Nam lµ qu¸ thÊp, n¨ng suÊt lao ®éng cña ng­êi d©n NhËt B¶n cao h¬n VN gÊp 135 lÇn, Malaysia gÊp 20 lÇn… Do ®ã, nÕu coi lao ®éng gi¸ rÎ (®ång nghÜa víi chÊt l­îng thÊp) nh­ mét lîi thÕ lµ mét sai lÇm bëi yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chÝnh lµ n¨ng suÊt lao ®éng. Khi doanh nghiÖp sö dông lao ®éng qu¸ rÎ, b¶n th©n doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m quü tiÒn l­¬ng, nh­ng thùc tÕ chi ph¸ mµ hä ph¶i bá ra ®µo t¹o, ®Çu t­ cho nh©n viªn míi sÏ cao h¬n rÊt nhiÒu. §ång quan ®iÓm trªn ¤ng Lª Ch©u TuÊn –Tæng Gi¸m §èc viÖn ®¹o t¹o qu¶n trÞ quèc tÕ Elink kh¸i qu¸t: “lao ®éng gi¸ rΔ, chÊt l­îng thÊp, kÐo theo møc lu¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng thÊp, ®ång thêi kh«ng ®¸p øng ®­îc xu thÕ ®æi míi, sö dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt, qu¶n lý cµng cao cña doanh nghiÖp. Dï ®· chuyÓn qua kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸ l©u nh­ng chóng ta vÉn thiÕu chiÕn l­îc ®Çu t­ ®µo t¹o tõ gÇn ®Õn xa cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn NNLCLC ®¹t chuÈn quèc tÕ. V× thÕ, héi nhËp vµo “thÕ giíi ph¼ng”- m«i tr­ßng toµn cÇu ho¸, ®oµn thuyÒn kinh tÕ VN ®ang bÞ hôt hÉng v× thiÕu “t­íng giái, qu©n tinh luyÖn”. Nh×n tæng thÓ bøc tranh chung vÒ lao NNLCLC võa thiÕu sè l­îng vµ yÕu vÒ chÊt l­îng. 2. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm NNLCLC ViÖt Nam Hiện vietnamworks.com đang lưu giữ hồ sơ của 500.000 ứng viên. Số doanh nghiệp đặt hàng "săn" nhân sự hiện nay khoảng 6.000 nh­ng kh«ng chän næi. Thế nhưng, giữa nhà tuyển dụng với các ứng viên vẫn còn một khoảng cách đáng kể. Một câu hỏi đặt ra là, vì sao hàng năm đều có một lượng sinh viên không nhỏ tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng dạy nghề nhưng tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ cao vẫn không giảm? Có nhiều lý do, nhưng theo các chuyên viên tuyển dụng, lý do quan trọng nhất là phần lớn ứng viên tỏ ra hạn chế về khả năng làm việc độc lập và làm việc theo nhóm, nặng về lý thuyết mà hạn chế về kỹ năng thực hành, thiếu tư duy độc lập có phản biện. C¸c øng viªn chuyªn ngµnh qu¶n lý thÞ bÞ h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm, kÜ n¨ng l·nh ®¹o vµ tÇm nh×n chiÕn l­îc. §©y chÝnh lµ ®iÓm yÕu nhÊt cña lùc l­îng lao ®éng ViÖt Nam. Chúng ta hiểu rất rõ trình độ công nghệ và chất lượng nguồn nhân lực đang và sẽ là thách thức căn bản dài hạn và gay gắt nhất đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong việc nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh. Qua nghiªn cøu vµ tæng kÕt thùc tiÔn cho thÊy, hiÖn chóng ta ch­a kh¾c phôc ®­îc bµi to¸n thiÕu hôt NNLCLC xuÊt ph¸t tõ mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n sau ®©y: - Gi¸o dôc ®µo t¹o kh«ng theo kÞp sù chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, hiÖn nay chØ ®¶m nhËn cung cÊp nguån nh©n lùc ®µo t¹o ®­îc chø ch­a cung cÊp nguån nh©n lùc kh¸c mµ x· héi ®ang cÇn. Thùc tr¹ng lµ ®ang rÊt yÕu vÒ mÆt kü n¨ng, thiÕu sù g¾n phèi hîp thùc tiÔn ( doanh nghiÖp, c¬ quan..) nãi c¸ch kh¸c lµ ch­a thùc sù g¾n häc víi hµnh, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë c¸c tr­êng §H,C§ nÆng vÒ lý thuyÕt, nhÑ vÒ thùc hµnh, tiÕp cËn c«ng viÖc chËm, kh¶ n¨ng lµm viÖc s¸ng t¹o, lµm viÖc ®éc lËp mê nh¹t. Giáo trình đại học tuy in mới nhưng nội dung cũ mấy chục năm, lạc hậu rất nhiều so với thực tế, không cập nhật được thông tin, công nghệ mới. Ngoµi ra chÊt l­îng cßn thÊp lµ do c«ng t¸c t­ vÊn chän ngµnh nghÒ ch­a ®­îc tèt. Ng­êi lao ®éng sau khi häc xong, kh«ng biÕt vËn dông kiÕn thøc häc nh­ thÕ nµo, kh«ng x¸c ®Þnh râ c«ng viÖc xin nh­ thÕ nµo. Trong khi ®ã, viÖc tuyÓn dông ®ßi hái rÊt cao nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ h¬n nh÷ng b»ng cÊp mµ ng­êi lao ®éng cã ®­îc. Tuy nhiªn còng cã nhiÒu c¬ quan hµnh chÝnh cña ViÖt Nam tuyÓn dông theo tiªu chÝ quen th©n, b»ng cÊp… - Doanh nghiÖp chóng ta ®a phÇn lµ nhá vµ võa víi kiÓu qu¶n lý qui m« nhá(gia ®×nh, doanh nghiÖp t­ nh©n, «ng chñ) ch­a cã nhu cÇu cÊp b¸ch nªn ch­a chó träng ®Õn ®µo t¹o nh©n thùc sù cã tµi n¨ng…ThÕ nh­ng, nÕu doanh nghiÖp chñ ®éng cö ng­êi ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi víi chi phÝ cao th× gÆp khã kh¨n tõ c¬ quan qu¶n lý Nhµ N­íc. Doanh nghiÖp chi qu¸ Ýt cho ®¹o t¹o NNL l©u dµi, nªn chÊt l­îng lao ®éng ch­a ®­îc chuÈn ho¸… - Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng ph©n bè NNLCLC kh«ng ®ång ®Òu gi÷a thµnh phè vµ n«ng th«n, c¸c vïng miÒn trong c¶ n­íc cho thÊy, tuy thu nhËp cña c¸c vïng n«ng th«n thÊp, kÕt cÊu h¹ tÇng, vËt chÊt kÐm, nh­ng c¸i chÝnh kh«ng h¼n ®· lµ thu nhËp, v× thùc tÕ ®· cã nhiÒu ®Þa ph­¬ng “tr¶i th¶m ®á”, “chiªu hiÒn ®·i sÜ” kÕt qu¶ vÉn kh«ng thu ®­îc nh©n tµi. Bëi v× c¸c ®Þa ph­¬ng ®ang thiÕu m«i tr­êng lµm viÖc ®Ó LLL§ cã tr×nh ®é cao cã c¬ héi th¨ng tiÕn vµ ph¸t triÓn. Trong khi ®ã, t¹i c¸c c¬ quan TW ë c¸c thµnh phè lín, hµng ngµn sinh viªn ra tr­êng xÕp hµng xin viÖc. Trong khi ®ã, Nhµ N­íc ch­a tho¸t khái t­ duy bao cÊp vµ chØ nh×n trø¬c m¾t, ch­a nh×n xa vµ l©u dµi nªn thiÕu chÝnh s¸ch vµ lín h¬n lµ thiÕu mét chiÕn l­îc ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Nh×n tæng thÓ, NNLCLC cña chóng ta ®ang thiÕu ®¸ng kÓ, nh×n côc bé cµng thiÕu trÇm träng do kh«ng cã chÝnh s¸ch thu hót, nÝu gi÷ nh©n lùc kü thuËt ®Ó hä ph¶i th­êng xuyªn “ nh¶y viÖc”, tõ ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng æn ®Þnh cho b¶n th©n NNL còng nh­ ®èi víi doanh nghiÖp vµ x· héi. 3. Xu h­íng ph¸t triÓn cña nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao trong thêi kú héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 3.1.T¨ng tû lÖ thu hót nguån nh©n lùc ®· qua ®µo tao hoÆc ë tr×nh ®é cao ngµy cµng t¨ng, t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh mÏ trong nguån nh©n lùc. ThÓ hiÖn râ nhÊt lµ lao ®éng ®­îc thu hót vµo c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, lÜnh vùc dÞch vô, n«ng nghiÖp( n¨m 2010 tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o tèi thiÓu ®¹t 20%, trong ®ã cao ®¼ng, ®¹i häc trë lªn lµ 3%, THCN 6% vµ CNKT 11%. - VÊn ®Ò nguån nh©n lùc cung øng cho c¸c nghµnh c«ng nghiÖp ®ßi hái lao ®éng kü thuËt cao, ®Æc biÖt lµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp tri thøc hay cßn gäi lµ nghµnh c«ng nghiÖp s¸ng t¹o, gåm mü thuËt, thiÕt kÕ, vµ truyÒn th«ng. Nh÷ng nghµnh c«ng nghiÖp nµy ®­îc xÕp vµo hµng nh÷ng lÜnh vùc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh nhÊt ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang chiÕm h¬n 7% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña thÕ giíi, dù kiÕn sÏ t¨ng víi tû lÖ trung b×nh 10%/n¨m. - Xu h­íng vËn ®éng chung cña NNL n­íc ta trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë ph¹m vi c¶ n­íc còng nh­ ë khu vùc thµnh thÞ, n«ng th«n lµ gi¶m dÇn quy m« lao ®«ng kh«ng cã kü n¨ng(lao ®éng phæ th«ng). §ång thêi lao ®éng cã kü n¨ng t¨ng lªn trong c¸c ngµnh, khu vùc kinh tÕ. Thùc tÕ, trªn ph¹m vi c¶ n­íc, lao ®éng kh«ng cã CMKT ®· gi¶m xuèng tõ 87,7% n¨m 1996 xuèng 77,5 % n¨m 2004, ë khu vùc thµnh thÞ, n«ng th«n còng cã biÓu hiÖn t­¬ng tù. 3.2. §èi víi c¬ cÊu lao ®éng c¶ n­íc theo cÊp tr×nh ®é chuyªn m«n: theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn( Hµn Quèc, Malaixia..) c¬ cÊu trªn cÇn ®­îc kh¾c phôc theo h­íng tiÕn tíi lµ 1: 4: 10. §Ó kh¾c phôc sù bÊt hîp lý nµy, Nhµ n­íc ta ®ang nç lùc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p tÝch cùc t¨ng tèc ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt, ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu ®µo t¹o phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng, nh­ng kh«ng v× thÕ mµ coi nhÑ chÊt l­îng ®µo t¹o. 3.3. ThÞ tr­êng lao ®éng “cao cÊp” VN ®ang cã sù gia t¨ng nhanh chãng lao ®éng cã tr×nh ®é CM- KT cao, c¸c lo¹i gi¸m ®èc, chuyªn gia trªn mäi lÜnh vùc: tµi chÝnh, ng©n hµng, nh©n sù… Trong quý 3-2006 nhu cÇu lao ®éng ®¨ng ký t¹i Vietnam work.com lµ 6.163 ng­êi, sè øng viªn ®¨ng ký tuyÓn dông t¨ng 110%. TÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ cã nhu cÇu cao th× còng t¨ng vät, nhiÒu nhÊt lµ hµnh chÝnh - th­ ký- kÕ to¸n - tµi chÝnh… Theo dù ®o¸n cña c¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ n­íc ngoµi, sè l­îng c¸c øng viªn ng­êi n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam ®ang cã xu h­íng t¨ng nhanh trong thêi gian tíi vµ cã thÓ cã sù rèi lo¹n cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty võa vµ nhá trong n­íc v× “mÊt” nh©n lùc chÊt l­îng cao ë nh÷ng vÞ trÝ träng yÕu. Tham gia vµo WTO t¹o ra kh¶ n¨ng di chuyÓn dÔ dµng h¬n cña lao ®éng VN trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ, do ®ã cã t¸c ®éng thóc ®Èy ph¸t triÓn xuÊt khÈu lao ®éng, nhÊt lµ sang c¸c n­íc thµnh viªn WTO nh­: Mü, Canada, c¸c n­íc Ch©u ©u.. 4. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n¨ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao trong thêi kú CNH-H§H ®Êt n­íc 4.1. Gi¶i ph¸p vÜ m« - Nhµ n­íc Đối với nước ta, phát triển nguồn nhân lực để thực hiện CNH- H§H và tham gia tích cực vào phân công lao động quốc tế, gia nhập các tổ chức kinh tế khu vực và thế giới (APEC, AFTA, WTO...), thực hiện các Hiệp định hợp tác kinh tế song phương (Việt - Mỹ...) đang là nhu cầu hết sức cấp bách, võa mang tÝnh c¬ b¶n, l©u dµi vêi môc ®Ých n¨ng cao kh¨ n¨ng c¹nh tranh cña lao ®éng VN trªn “®Êu tr­êng” khu vùc vµ thÕ giíi. Mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: 4.1.1. X©y dùng thèng nhÊt tiÓu chuÈn ®¸nh gi¸ nh©n lùc tr×nh ®é cao. TÝch cực đổi mới nhận thức xã hội về lao động kỹ thuật - Nhµ n­íc x©y dùng tiªu chuÈn chung vÒ ph¹m vi vµ néi hµm nh©n lùc tr×nh ®é cao. Trªn c¬ së nµy, c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã thÓ dïng lµm c¨n cø ®Ó tiÕp tôc cô thÓ ho¸ tiªu chuÈn. - TÝch cực đổi mới nhận thức xã hội về lao động kỹ thuật, nhất là nhận thức của thanh niên trong xác định xu hướng nghề nghiệp, khắc phục tâm lý xem nhẹ, hạ thấp vai trò của lao động kỹ thuật. Trước hết, cần khắc phục triệt để tâm lý coi trọng khoa cử, chạy theo bằng cấp và coi thường lao động chân tay. Tập trung vào giáo dục cho thanh niên nhận thức đúng về vai trò, trách nhiệm và cơ hội để họ cống hiến cho đất nước trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Cần nhận thức đúng rằng, hiện nay việc lập nghiệp của thanh niên không chỉ là học ở các trường đại học, mà học nghề, đào tạo nghề đang và sẽ là hướng đi đúng đắn. Khi nước ta đã gia nhập WTO sẽ có thêm nhiều công ty nước ngoài vào đầu tư và có nhiều doanh nghiệp trong nước thuộc các thành phần kinh tế được thành lập. Ðiều đó cho thấy, nhu cầu tuyển dụng lao động sẽ rất lớn, người lao động, dù ở bất cứ ngành nghề lĩnh vực nào nếu có trình độ, kỹ năng nghề nghiệp đều có cơ hội tìm việc làm và có thu nhập thỏa đáng. 4.1.2. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®µo t¹o, båi d­ìng CM- KT ®èi víi nh©n lùc tr×nh ®é cao - ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp ..®Çu t­ ®µo t¹o NNLCLC. - Tăng cường đào tạo và nâng cao chất lượng đào tạo lao động các ngành nghề công nghệ cao, ngành dịch vụ chất lượng và trình độ cao để thúc đẩy phát triển hướng vào nền kinh tế tri thức; thúc đẩy hợp tác hiệu quả với các hãng, tập đoàn sản xuất - kinh doanh có khoa học và công nghệ hiện nghiệp, kỷ luật lao động, kỷ luật công nghệ, khả năng thích ứng và các phẩm chất khác của lao động quốc tế thông qua môi trường giáo dục huấn luyện, đào tạo và tạo ra các quy trình, tiêu chuẩn hoạt động tại các cơ sở. - Cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó ph©n bæ NNLCLC mét c¸ch hîp lý c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng, vïng. - ChÝnh s¸ch sö dông nh©n lùc tr×nh ®é cao khi vÒ h­u cßn ®ñ søc khoÎ tham gia ®µo t¹o NNLCLC cho ®Êt n­íc. 4.1.3. Giải quyết tốt quan hệ giữa yêu cầu tăng nhanh quy mô giáo dục, lao động qua đào tạo CMKT và nâng cao chất lượng của giáo dục, đào tạo để đáp ứng nhu cầu CNH- H§H đất nước hướng vào nền kinh tế tri thức và tham gia mạnh mẽ vào quá trình toàn cầu hoá Các giải pháp cụ thể là: tăng cường xã hội hoá, đa dạng hoá các hình thức sở hữu và thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho giáo dục, đào tạo và dạy nghề; đổi mới nội dung và công nghệ giáo dục, đào tạo phù hợp với xu thế hiện đại của thế giới; tăng đầu tư của Chính phủ theo hướng đầu tư có trọng điểm nhằm xây dựng các trường, cơ sở gi¸o dục và đào tạo cã uy tÝn trong nước, khu vực và thế giới; tạo được mối liªn hệ mật thiết giữa đào tạo lý thuyết và thực hành nghề nghiệp, giữa đào tạo lý thuyết và các tổ chức phát triển khoa học và công nghệ trên thế giới. Chú trọng đào tạo và dạy nghề đáp ứng cho các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài, đào tạo nhân lực cho xuất khẩu lao động, đào tạo nhân lực cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động nông thôn. - Nâng cao khả năng cạnh tranh của lao động nước ta trên phương diện thế lực, tác phong công và thực hành nghề nghiệp, giữa đào tạo CMKT với nghiên cứu khoa học và hoạt động sản xuất - kinh doanh của nền kinh tế. 4.1.4. Hoàn thiện các chính sách liên quan đến thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực đảm bảo tham gia hiệu quả vào quá trình toàn cầu hoá Trong đó đặc biệt là các chính sách như: TiÒn l­¬ng, th­ëng, ®iÒu kiÖn sèng, ph­¬ng tiÖn liªn l¹c, khuyến khích người lao động tham gia vào đào tạo CMKT, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy tµi n¨ng t©m huyÕt, ®æi míi c¬ chÕ tuyÓn dông, ph¸t triển và điều chỉnh thị trường lao động (phát triển hệ thống cung ứng, tư vấn việc làm; chính sách tác động lên cung - cầu và quan hệ cung - cầu lao động, chính sách di chuyển lao động trên thị trường lao động...), tiền lương và tiền công đối với hệ thống những người làm công tác đào tạo, dạy nghề và lao động CMKT nhưng khó thu hút học sinh (nghề kém hấp dẫn, nghề nặng nhọc, độc hại...). cao, ưu tiên đối với học sinh các nghề tuy nền kinh tế có nhu cầu. - §Èy m¹nh ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o, liªn kÕt “3 nhµ”: Nhµ n­íc - Nhµ tr­êng - Nhµ doanh nghiÖp. - §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, lµm viÖc, tõng b­íc n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng. Hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vµ tæ chøc liªn quan vÒ ph¸t triÓn NNL. - T¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn NNL. Tr­íc hÕt lµ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong lÜnh vùc ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ, nhÊt lµ c¸c lÜnh vùc then chèt ®ßi hái c«ng nghÖ cao vµ c¸c lÜnh vùc dÞch vô ®ang ph¸t triÓn. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho lao ®éng ViÖt Nam tiÕp cËn vµ n¨ng cao tr×nh ®é th«ng qua häc tËp vµ lao ®éng n­íc ngoµi víi nhiÒu h×nh thøc. 4.2 Gi¶i ph¸p vi m«- tõ phÝa doanh nghiÖp VÊn ®Ò tuyÓn dông vµ duy tr× nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ nh©n lùc chñ chèt lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi doanh nghiÖp. Vµ thùc sù t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay nã lµ vÊn ®Ò rÊt lín th¸ch thøc ®èi víi DN. Nguån nh©n lùc lµ tµi s¶n nh­ng lµ tµi s¶n rÊt di ®éng. Hä cã thÓ tõ bá doanh nghiÖp bÊt cø lóc nµo, thËm chÝ tµi s¶n nµy cã thÓ bÞ “®¸nh c¾p” bÊt cø lóc nµo, nÕu doanh nghiÖp (DN) kh«ng cã mét chÝnh s¸ch phï hîp. Tõ chÝnh s¸ch trªn xin ®Ò xuÊt biÖn ph¸p ®Ó thu hót vµ duy tr× nguån nh©n lùc: 4.2.1. DN ph¶i t¹o ra th­¬ng hiÖu tèt trªn thÞ tr­êng 4.2.2. Cã quy tr×nh sö dông minh b¹ch. 4.2.3. Doanh nghiÖp cÇn cã chiÕn l­îc dµi h¹n vÒ nh©n lùc. Nã ®­îc thÓ hiÖn trong viÖc ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng, cã chiÕn l­îc ®µo t¹o vÒ kü n¨ng, cÇn ph¶i chñ ®éng t¹o nh©n lùc cao cÊp tõ nguån nh©n lùc cña m×nh. Ban ®Çu viÖc thiÕu ®µo t¹o bµi b¶n, Ýt kinh nghiÖm cä x¸t lµ kh«ng tr¸nh khái nh­ng doanh nghiÖp ph¶i biÕt läc ra nh÷ng c¸ nh©n cã tè chÊt phï hîp víi ho¹t ®éng vµ chÝnh s¸ch DN m×nh. Sau ®ã, tiÕn hµnh ®­a nguån nh©n lùc tiÒm n¨ng nµy ®i tham gia nhiÒu kho¸ häc ®µo t¹o ng¾n h¹n. C¸c nh©n lùc cao cÊp sÏ ph¶i ®­îc ®µo t¹o toµn diÖn theo c¸c m«n häc c¬ b¶n, cÇn cã trong bÊt cø ch­¬ng tr×nh MBA cÊp tiÕn nµo nh­: kh¶ n¨ng l·nh ®¹o, qu¶n trÞ NNL, marketing, qu¶n lý quy tr×nh s¶n xuÊt, dÞch vô..Tõ ®ã, mÆt b»ng chung vÒ tr×nh ®é nh©n lùc cao cÊp cña c¸c DN sÏ ®­îc c¶i thiÓn tõng b­íc vµ quan träng lµ kh«ng g©y ng¾t ®o¹n qu¸ tr×nh kinh doanh cña DN. Khi kh«ng tuyÓn dông ®­îc ng­êi giái, DN nªn sö dông t­ vÊn ®Ó cøu lÊy m×nh. Sö dông “t­ vÊn lµ lÊy tói kh«n” cña thiªn h¹ thµnh nguån lùc nh»m ph¸t triÓn c«ng ty m×nh. Cã thÓ t×m kiÕm nh©n lùc n­íc ngoµi ®Ó n©ng cÊp ®éi ngò nh©n viªn vµ sö dông hä, ®ãn tri thøc thÕ giíi, trong ®ã chÊt x¸m ViÖt kiÒu lµ nguån v« cïng quan träng. 4.2.4. VÒ chÝnh s¸ch l­¬ng bæng DN cè g¾ng lµm sao cã chÝnh s¸ch l­¬ng bæng hîp lý vµ c¹nh tranh(Ýt nhÊt lµ vi trÝ chñ chèt). Cuèi cïng m«i tr­êng lµm viÖc ng­êi lao ®éng c¶m thÊy ®­îc t«n träng, ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña DN vµ cã c¬ héi ph¸t triÓn toµn diÖn. Do nhÊn m¹nh ®Õn mÊu chèt quan träng ®Ó t¹o ra nguån nh©n lùc cao cÊp, chÊt l­îng cao lµ sù hiÖp lùc tõ nhµ ®µo t¹o- ng­êi sö dông lao ®éng- ng­êi lao ®éng. C¶ “ba nhµ” nµy ®Òu ph¶i h­íng tíi môc tiªu t¹o ra nguån nh©n lùc cao cÊp, ®¹t chuÈn “Pro”-( chuyªn nghiÖp), ®¸p øng xu h­íng toµn cÇu ho¸ cña thÞ tr­êng lao ®éng. Theo ®ã nhµ ®µo t¹o ph¶i cung øng cho x· héi s¶n phÈm nh©n lùc ®¹t chuÈn vµ ®­îc doanh nghiÖp. DN còng ph¶i chñ ®éng ®Æt hµng nhµ ®µo t¹o, t¹o ®iÒu kiÖn hç trî ng­êi lao ®éng thùc hµnh, n©ng cao kü n¨ng tay nghÒ. Ng­êi lao ®éng ph¶i thay ®æi t­ duy v­¬n tíi chuÈn “Pro” b»ng c¸ch n¨ng cao kü n¨ng, kiÕn thøc, nghÒ nghiÖp, t¸c phong lµm viÖc ®Ó cïng héi nhËp víi DN. Ngoµi ra ®Ó thu hót nh©n tµi, ngoµi viÖc “tr¶i th¶m ®á”®Ó mêi gäi nh©n viªn giái, ng­êi biÕt lµm viÖc, c¸c DN nªn cã chiÕn thuËt gi÷ ch©n nh©n viªn cña m×nh. C- KÕt luËn §¹i héi IX tËp trung vµo vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng chÊt l­îng nguån nh©n lùc, mµ ®Æc biÖt coi träng ph¸t triÓn nhanh NNLCLC- tøc lµ ®Ò cËp trùc tiÕp ®Õn bé phËn tinh tuý nhÊt cña nguån lùc con ng­êi- ®Ó t¹o ra søc m¹nh ®ét ph¸, sím ®­a n­íc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cña ViÖt Nam trong nh÷ng thËp niªn tíi. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn thuËt ng÷ “nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao” ®­îc sö dông trong v¨n kiÖn §¶ng, nã thÓ hiÖn mét b­íc ph¸t triÓn míi trong nhËn thøc cña toµn §¶ng vµ toµn d©n ta, ®ång thêi còng phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. Trong thêi ®¹i KH- CN vµ kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, mçi quèc gia ®Òu cÇn cã NNLCLC ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng ¸p dông tiÕn bé khoa häc- kü thuËt, c«ng nghÖ vµ tËn dông ®­îc c¸c nguån nh©n lùc vËt chÊt kh¸c trong x· héi. §· ®Õn lóc chóng ta ph¶i nh×n th¼ng vµo thùc tr¹ng nguån nh©n lùc, träng t©m lµ NNLCLC - nh×n tæng thÓ bøc tranh chung vÒ lao NNLCLC võa thiÕu sè l­îng vµ yÕu vÒ chÊt l­îng, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái cña thùc tiÔn ph¸t triÓn, lµ rµo c¶n, lµ th¸ch thøc lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. V× thÕ, ®µo t¹o NNLCLC ®Ó t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh vÒ nguån nh©n lùc sÏ lµ nguån néi lùc lµ yÕu tè néi sinh vµ ®éng lùc to lín ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Tõ thùc tÕ, ®Ó ®¸p øng nhanh chãng c¸c nhu cÇu vÒ nh©n lùc trong tiÕn tr×nh héi nhËp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh m¹nh mÏ cña LLL§ trªn thÞ tr­êng lao ®éng khu vùc vµ quèc tÕ, Nhµ n­íc cÇn ®Ò ra mét chiÕn l­îc quèc gia mang tÝnh cÊp b¸ch, l©u dµi vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn NNL nãi chung, trong ®ã ph¶i chó träng ®Õn ®µo t¹o NNLCLC h­íng tíi x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc. D- Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng. “VÉn “kh¸t” nh©n lùc bËc cao”. Theo Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 28/4/2006. 2. BTV. “NhËn diÖn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao”. B¸o ®iÖn tö Kinh tÕ VN 7/9/2007 3. PGS.TS. §ç Minh C­¬ng- TS. M¹c V¨n TiÕn. “Ph¸t triÓn lao ®éng kü thuËt ë ViÖt Nam. Lý luËn vµ thùc tiÔn”. Nxb Lao ®éng- X· héi. Hµ Néi 2004. 4. TS. NguyÔn L­¬ng Trµo. “ Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ.” T¹p chÝ L§- XH. Sè 320 5. PGS.TS. NguyÔn TiÖp. “Gi¸o tr×nh nguån nh©n lùc”. Nxb, Lao ®éng- X· héi. 6. NguyÔn V¨n Phóc. “VÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn thÞ tr­êng søc lao ®éng cã tr×nh ®é cao”. T¹p chÝ Céng S¶n sè 21(11/2006). 7. Ph¹m Minh H¹c. “§i vµo thÕ kû XXI ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao phôc vô CNH-H§H ®Êt n­íc”. T¹p chÝ L§- XH. Sè 215. 8. Thµnh Trung. “Nguån nh©n lùc cao cÊp ë viÖt Nam: thõa mµ thiÕu”. B¸o ®iÖn tö DDDN 18/10/2005. 9. Trung Thành. “Gi¶i bµi to¸n nguån nh©n lùc cao cÊp cho c¸c DN ViÖt Nam ; liªn kÕt “3 nhµ”. Báo điện tử DDDN, ngày 30/11/2005. 10. Tuấn Minh. “Ph¸t triÓn NNLCLC cho qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc” Báo Hải Phòng online, 27/9/2007. 11. TH.S Vò ThÞ Ph­¬ng Mai. “Nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao. Lý luËn vµ thùc tiÔn”. T¹p chÝ Lao ®éng- X· héi sè 308. 12. THS. Vò ThÞ Ph­¬ng Mai. “Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cña ViÖt Nam hiÖn nay”. T¹p chÝ L§ - XH sè 303. Chó thÝch mét sè tõ ng÷ viÕt t¾t 1. KTXH Kinh tÕ x· héi 2. DN Doanh nghiÖp 3. NNLCLC Nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao 4. LLL§ Lùc l­îng lao ®éng 5. CMKT Chuyªn m«n- kü thuËt 6. PTTH Phæ th«ng trung häc 7 PTCS Phæ th«ng c¬ së 8. NNL Nguån nh©n lùc 9. CN§- H§H C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ 10.L§TBXH Lao ®éng- th­¬ng binh- X· héi. 11. §H §¹i häc 12. C§ Cao ®¼ng 13. THCN Trung häc chuyªn nghiÖp 14. CNTT C«ng nghÖ th«ng tin 15. KH-CN Khoa hoc- C«ng nghÖ 16. KTQT Kinh tÕ quèc tÕ Môc lôc