Nhân một trường hợp điều trị núm vú tụt

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015 Chuyên Đề Ngoại Khoa 382 NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP ĐIỀU TRỊ NÚM VÚ TỤT Đỗ Quang Khải*, Nguyễn Thái Thùy Dương**, Nguyễn Anh Tuấn* TÓM TẮT Mở đầu: Núm vú tụt là bệnh lý có tần suất 17,7/1000 phụ nữ, gây ảnh hưởng đến vấn đề thẩm mỹ, sinh lý, khả năng cho con bú và sự thu hút về giới tính. Nguyên nhân gây ra do có sự xơ hóa tuyến sữa, tuyến sữa ngắn, thiếu hụt mô liên kết bên dưới núm vú. Có rất nhiều phương pháp điều trị núm vú tuy nhiên không có phương pháp đơn lẻ nào là có hiệu quả tuyệt đối. Mục tiêu: Trình bày trường hợp điều trị núm vú tụt bằng phương pháp không gây tổn thương ống tuyến sữa tại Khoa Tạo Hình – Thẩm Mỹ bệnh viện Đại Học Y Dược. Tư liệu và phương pháp: Báo cáo 1 catrình bày cách điều trị núm vú tụt với phương pháp vòng thắt kết hợp với tạo hình vạt V-Y với mục đích không can thiệp trực tiếp vào ống tuyến sữa để bảo toàn khả năng dẫn sữa cho bệnh nhân sau phẫu thuật. Kết quả: Phẫu thuật thành công, không có biến chứng, không tái phát sau theo dõi sau 3 tháng sau phẫu thuật. Kết luận: Phẫu thuật núm vú tụt bằng phương pháp vòng thắt là một kĩ thuật đơn giản để điều trị núm vú tụt mà không ảnh hưởng đến ống tuyến sữa. Tuy nhiên cần phải theo dõi trong thời gian lâu hơn và số lượng bệnh nhân lớn hơn để đánh giá hiệu quả của phương pháp. Từ khóa: Núm vú tụt, ống tuyến sữa, tái phát. ABSTRACT TREATMENT OF INVERTED NIPPLE: THE CASE REPORT Do Quang Khai, Nguyen Thai Thuy Duong, Nguyen Anh Tuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 382 - 385 Background-Objectives: Nipple inversion affects to aesthetic, sexual, physiological and breast-feeding problem; and the ratio is approximately 1.77%. It is caused by short, fibrosis lactiferous ducts and the hypoplasia of tissue below nipple. Numerous techniques for correction inverted nipple have been described and there is not the best method at this time. Material and methods: A case report: We describe the technique using purse-string suture and design the V-Y flaps without damage the lactiferous ducts. Result: Good result without complication. No inversion 3 months post-operation. Conclusion: The purse-string suture in treatment of inverted nipple is a simple procedure and do not affect to lactiferous ducts. We need have long follow up time with bigger number to evaluate the efficient of procedure. Key words: Inverted nipple, lactiferous ducts, inversion. ĐẶT VẤN ĐỀ Tụt núm vú có thể xảy ra do bẩm sinh, hoặc thứ phát sau tình trạng viêm nhiễm, ung thư, đôi khi do hậu quả sau phẫu thuật ở vú(6). Theo Schwager và cộng sự(2), tần suất chiếm 17,7 trên 1000 phụ nữ. Những yếu tố ảnh hưởng tới mức độ trầm trọng của bệnh là mức độ co rút mô bên dưới núm vú và mức độ thiếu hụt mô liên kết bên dưới núm vú. Núm vú thông thường lồi lên được do có sự hiện diện số lượng mô liên kết dày đặc mà không * Khoa PTTH-TM Bệnh viện Đại Học Y Dược TpHCM ** Khoa PTTH-TM Bệnh viện Đại Học Y Dược TpHCM và Bộ môn PTTH-TM ĐHYD TpHCM Tác giả liên lạc: BS Đỗ Quang Khải ĐT: 0902648232 Email: drquangkhaido@yahoo.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015 Nghiên cứu Y học Tạo Hình Thẩm Mỹ 383 có sự co rút nào. Mặt khác, nhiều tác giả cũng đồng ý rằng nguyên nhân bệnh sinh chính của tụt núm vú là do tuyến sữa không phát triển, ngắn lại kèm với sự hiện diện của sự co rút của các sợi collagen(3,5,9,12). Kể từ lúc phẫu thuật để điều trị núm vú tụt lần đầu tiên được Kehrer(7) mô tả vào cuối thế kỉ 19, rất nhiều những kĩ thuật ngày càng được phát triển với mục đích cố gắng bảo tồn chức năng núm vú, giảm sự kích thích của núm vú sau mổ và cải thiện về mặt thẩm mỹ. Phân độ núm vú tụt có nhiều cách(6) Han và Hong phân độ núm vú tụt làm 3 độ. Núm vú tụt độ 1 khi không có sự thiếu hụt mô mềm hoặc có sự co rút hay xơ hóa của ống tuyến sữa, có thể kéo dễ dàng về vị trí bình thường và giữ nguyên hình dạng sau khi thả ra. Núm vú tụt độ 2 khi núm vú cũng có thể kéo được dễ dàng về vị trí bình thường nhưng có khuynh hướng co rút vì có sự xơ hóa của tuyến sữa vừa phải. Độ 3 khi có sự co rút nghiêm trọng và khó có thể kéo núm vú về vị trí bình thường được. Thêm vào đó là sự hiện diện của mô mềm vùng núm vú bị giảm đi rõ rệt và sự xơ hóa nhiều kèm với sự teo những đơn vị thùy sữa(6). Hiện nay có rất nhiều kĩ thuật được mô tả để điều trị núm vú tụt và không kĩ thuật đơn lẻ nào có thể điều trị tất cả các độ của tụt núm vú, với hầu hết các phương pháp đều phải cắt các đường ống dẫn sữa, nhất là các loại tụt núm vú nặng độ 2 hay 3. Trong báo cáot này, chúng tôi mô tả cách điều trị núm vú tụt mà không can thiệp vào ống tuyến sữa. MÔ TẢ Bệnh nhân nữ, 31 tuổi, chưa sanh con. Bệnh nhân nhập viện vì núm vú tụt, than phiền ảnh hưởng đến thẩm mỹ và lo ngại đến khả năng cho con bú. Bệnh nhân không chấp nhận khả năng phẫu thuật nếu ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa. Bệnh nhân không tiền căn phẫu thuật vùng ngực hay tiền căn nội khoa, không ghi nhận bệnh lý về nội tiết. Thăm khám: Không phát hiện khối u vùng ngực. Tụt núm vú bên (T) và (P) tụt độ 3 theo Han và Hong (hình 1). Siêu âm vú bình thường, không phát hiện khối u. Hình 1: Núm vú tụt độ 3 trước phẫu thuật Kỹ thuật mổ: Bệnh nhân nằm ngửa. Thực hiện phẫu thuật lần lượt từng bên. Đầu tiên đánh dấu trước phẫu thuật: dùng nhíp (tissue forcep) không mấu kéo và giữ núm vú nhô cao trên da. Đánh dấu ở 2 vị trí đối diện nhau, hình bán nguyệt với đáy ngay chân núm vú – nơi tiếp giáp quầng và núm vú. Chiều dài của đáy hình bán nguyệt chiếm khoảng 1/4 chu vi núm vú. Chiều cao hình bán nguyệt khoảng 4-6mm. Hình 2: Kéo giữ núm vú về vị trí bình thường và rạch da hình bán nguyệt Gây tê tại chỗ với Lidocain 2% 4ml. Người phụ mổ dùng nhíp không mấu giữ cho núm vú nhô cao trên da (hình 2). Phẫu thuật viên rạch da theo đường đã đánh dấu. Bóc tách, cắt bỏ lớp da, đến tận mô dưới da và mô tuyến vú. Khâu đính 2 điểm của đáy tam giác với nhaunhằm tạo vòng thắt ngay đáy núm vú bằng chỉ PDS 4-0. Sau khi khâu xong 2 điểm thắt của hai hình bán nguyệt, quan sát màu sắc núm vú vẫn bình thường thì ít có khả năng đe dọa tuần hoàn núm vú, ngược lại nếu núm vú tái, nhạt màu (biểu hiện thiếu máu thì có thể phải nới nút thắt). Sau khi kết thúc khâu 2 điểm thắt, núm sẽ tự giữ nguyên vị trí đã kéo ra mà không tụt vào nữa. Khâu lại phần da còn hở. Sau khi khâu xong vết mổ sẽ có hinh chữ Y. BN được băng sạch với núm vú hở để Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015 Chuyên Đề Ngoại Khoa 384 có thể theo dõi tuần hoàn đầu vú. Kết quả tái khám sau 1 tháng: Núm vú không bị tụt trở lại (hình 3). Sẹo mổ lành tốt.Cảm giác vùng núm vú bình thường.Bệnh nhân hài lòng với kết quả phẫu thuật. Hình 3: Núm vú sau phẫu thuật 1 tháng BÀN LUẬN Núm vú là một bộ phận rất quan trọng về mặt hình thể, sự thu hút về giới, có chức năng nuôi dưỡng con của người phụ nữ. Ngoài ra, vấn đề vệ sinh núm vú cũng rất quan trọng, tránh viêm nhiễm. Núm vú tụt thường gây bất lợi không nhỏ đến vấn đề cho con bú, thẩm mỹ hình thể, hoạt động tình dục, bệnh nhân có thể có mặc cảm về cơ thể và khó vệ sinh hàng ngày. Phẫu phuật tạo hình núm vú tụt là một phẫu thuật cần thiết để khắc phục các nhược điểm trên, giúp người bệnhcó cuộc sống bình thường, chức năng bộ phận bình thường, đạt chất lượng sống cao hơn. Hiện nay có rất nhiều phương pháp điều trị, theo Han và Hong(6), những phương pháp phẫu thuật hiện nay có thể chia làm 3 nhóm dựa vào nguyên nhân bệnh sinh. Nhóm thứ 1 là tạo vòng thắt ngay cổ của núm vú tụt. Nhóm thứ 2 là chuyển một phần mô vào bên dưới núm vú sau khi cắt bỏ hệ thống dẫn sữa. Nhóm thứ 3 là giữ lại hệ thống ống dẫn sữa, cắt bỏ một phần quầng vú, cắt bó cơ quầng vú, dùng chỉ vùi giữ cố định núm vú lại. Phương pháp phẫu thuật chúng tôi thực hiện để điều trị núm vú tụt có nhiều ưu điểm. Mục đích của phương pháp này là tạo vòng thắt quanh cổ núm vú để cố định núm vú nằm ở vị trí nhô trên da, không tụt lõm xuống sâu. Vì không can thiệp vào ống dẫn sữa nên không ảnh hưởng đến khả năng dẫn sữa của núm vú khi bệnh nhân muốn cho con bú sau này. Hiện nay có rất nhiều phương pháp điều trị núm vú nhưng chưa có phương pháp nào là hiệu quả tuyệt đối. Theo một số nghiên cứu, tỉ lệ tái phát cao, vào khoảng 3,9% - 10,6%(7,13). Hang và Hong(6) cho rằng phương pháp tạo vòng thắt chỉ dùng cho những trường hợp núm vú tụt độ 1 hoặc độ 2– chiếm phần lớn số trường hợp tụt núm vú. Đối với những trường hợp tụt độ 3 như của chúng tôi, các tác giả cho rằng cần phải kết hợp nhiều phương pháp bao gồm giải phóng hoàn toàn mô xơ, cắt bỏ một phần ống tuyến từ trung tâm ra ngoại vi đến khi núm vú có thể nó nằm ở vị trí bình thường, dùng vạt dưới da tại chỗ để tăng kích thước cho núm vú, và có thể kết hợp thêm khâu thắt vòng ở cổ núm vú đối với những trường hợp da quầng vú mỏng. Bệnh nhân của chúng tôi tụt núm vú độ 3, được thực hiện bằng phương pháp thắt tạo vòng núm vú, không tác động đến các ống dẫn sữa ở thời điểm tái khám 1 tháng không bị tụt trở lại mới chỉ là kết quả ban đầu. Cần tiếp tục theo dõi trong thời gian dài hơn số lượng lớn hơn để đánh giá hiệu quả của phương pháp. KẾT LUẬN Phẫu thuật núm vú tụt bằng phương pháp vòng thắt kết hợp chỉ khâu treo là một kĩ thuật đơn giản để điều trị núm vú tụt mà không ảnh hưởng đến ống tuyến sữa. Tuy nhiên cần phải theo dõi trong thời gian lâu hơn và số lượng bệnh nhân nhiều hơn để đánh giá hiệu quả. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Alexander JM, Grant AM, Campbell MJ (1992). “Randommised controlled trial of breast sheels and Hoffman’s exercised for inverted and non-protractile nipples”. BMJ 304: 1030-1032. 2. Bracaglia R, Tambasco D, Gentileschi S, D'Ettorre M (2012). “Recurrent Inverted Nipple: A Reliable Technique for the Most Difficult Cases”. Ann. Plast. Surg., 69: 23. 3. Chandler PJ Jr, Hill SD (1990). “A direct surgical approach to correct the inverted nipple.” Plast Reconstr Surg.86: 352. 4. Crestinu JM (2000). “The correction of the inverted nipple without scars: 17 years’ experience”. Aesthetic Plast Surg. 24: 52. 5. El Sharkawy AG (1995). “A method for correction of congenitally inverted nipple with preservation of the ducts”. Plast Reconstr Surg. 95: 1111. 6. Han S, Hong YG (1999). “The inverted nipple: its grading and surgical correction”. Plast. Reconstr.Surg. 104: 389. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015 Nghiên cứu Y học Tạo Hình Thẩm Mỹ 385 7. Kami T, Wong AC, Kim IG (1988).” A simple method for the treatment of the inverted nipple”. Ann. Plast. Surg, 21: 316. 8. Kehrer FA (1879). “Uber excision des werzenhofs bei hohlwerzen”. Belth Exp Geburtshife Gynaekol Gizessen 43: 170. 9. Kurihana K, Maezawa N, Yahagawa H, Imai T (1990). “Surgical correction of the inverted nipplewith a tendon graft: Hammock procedure”. Plast. Reconstr. Surg. 86: 999. 10. Lee HB, Roh TS, Chung YK, Kim SW, Kim JB, Shin KS (1998). “Correction of the inverted nipple using reinforcement with deepithelialized triangular flaps”. Plast. Reconstr. Surg. 102: 1253. 11. Lee MJ, Depoli PA, Casas LA (2003). “Casas Aesthetic and Predictable Correction of the Inverted Nipple”. Aesthetic Surgery Journal 23: 353-356. 12. McGeorge DD (1994). “The “Niplette”: an instrument for the non-surgical correction of inverted nipples”. Br J Plast Surg. 47: 46. 13. Megumi Y (1991). “Correction of inverted nipple with periductal fibrous flaps”. Plast. Reconstruct. Surg. 88: 342. 14. Schwager RG, Smith JW, Gray GF, and Goulian D Jr. (1974). “Inversion of the human female nipple, with a simple method of treatment”. Plast. Reconstr. Surg. 54: 564. Ngày nhận bài báo: 31/10/2014 Ngày phản biện nhận bài nhận xét: 28/11/2014 Ngày bài báo được đăng: 15/01/2015