Những biện pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam đến năm 2010

h hiÖn hµnh vÉn cßn nh÷ng bÊt cËp, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may. Trong ®ã cã nhiÒu quy ®Þnh kh«ng hîp lý trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh ®· thay ®æi. - Theo NghÞ ®Þnh 86/CP cña ChÝnh phñ, hµng ho¸ chØ ®­îc th«ng quan khi cã giÊy chøng nhËn ®¹t chÊt l­îng cña c¸c c¬ quan kiÓm tra chÊt l­îng Nhµ n­íc. Tuy nhiªn, l­îng hµng ho¸ lu©n chuyÓn ngµy cµng lín, c¬ quan gi¸m ®Þnh kh«ng ®¶m b¶o ®­îc thêi h¹n gi¸m ®Þnh hµng ho¸ ®Ó c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn hîp ®ång. - Trong t×nh h×nh thÞ tr­êng xuÊt khÈu gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ hiÖn nay th× viÖc gi÷ nguyªn quy ®Þnh vÒ tû lÖ xuÊt khÈu trong giÊy phÐp ®Çu t­ ®ang lµm c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lo ng¹i. - ViÖc xin ®­îc miÔn gi¶m thuÕ theo giÊy chøng nhËn ­u ®·i ®Çu t­ cña doanh nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu phiÒn phøc nh­: ngµnh thuÕ quy ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i lµm “§¬n xin ®­îc h­ëng ­u ®·i” hoÆc yªu cÇu xem l¹i dù ¸n ®Çu t­ hoÆc chØ ®­îc h­ëng miÔn gi¶m thuÕ khi chøng minh ®­îc ®Çu t­ cã hiÖu qu¶, lîi nhuËn n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. Trong khi thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®ang gÆp khã kh¨n, quy ®Þnh nµy trë thµnh mét trë ng¹i lín ®èi víi doanh nghiÖp - Trong n¨m 1999, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho thuÕ doanh thu th× quy ®Þnh doanh nghiÖp ®­îc h­ëng ­u ®·i gi¶m 50% thuÕ doanh thu sÏ ®­îc xö lý ra sao lµ th¾c m¾c cña nhiÒu doanh nghiÖp. - ViÖc xin ­u ®·i vay vèn l·i suÊt thÊp còng gÆp nhiÒu trë ng¹i. Ng©n hµng th­êng ®ßi duyÖt l¹i dù ¸n ®Çu t­ hoÆc xÐt l¹i giÊy chøng nhËn ­u ®·i ®Çu t­. - ViÖc thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ thñ tôc hoµn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt b¸n s¶n phÈm cho doanh nghiÖp kh¸c ®Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn thùc tÕ còng gÆp nhiÒu khã kh¨n. - NghÞ ®Þnh 57/CP yªu cÇu doanh nghiÖp s¶n xuÊt gia c«ng hµng xuÊt khÈu cã sö dông nh·n hiÖu n­íc ngoµi ph¶i xin giÊy chøng nhËn t¹i Côc së h÷u C«ng nghiÖp ViÖt Nam vÒ viÖc nh·n hiÖu ®ã kh«ng trïng lÆp víi nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký ë ViÖt Nam. - Doanh nghiÖp cÇn in tªn s¶n phÈm tªn doanh nghiÖp, n¬i s¶n xuÊt ... lªn s¶n phÈm cña m×nh ph¶i xin hai lo¹i giÊy phÐp: GiÊy phÐp Bé v¨n ho¸ th«ng tin ®Ó ®­îc in vµ giÊy phÐp nhËp khÈu m¸y in, g©y rÊt nhiÒu phiÒn hµ, tèn kÐm cho doanh nghiÖp. -ThuÕ suÊt, thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt trong nhiÒu tr­êng hîp cßn cao h¬n thuÕ xuÊt, thuÕ nhËp khÈu s¶n phÈm hoµn chØnh lµm c¶n trë viÖc thùc hiÖn néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm. 3.2.4 VÒ chÝnh s¸ch ph©n bæ h¹n ng¹ch H¹n ng¹ch xuÊt khÈu do Bé Th­¬ng m¹i ph©n bæ, viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch theo nguyªn t¾c “ b×nh ®¼ng”, b¶o ®¶m mäi doanh nghiÖp ®Òu cã viÖc lµm, tuy nhiªn còng cã nhiÒu bÊt cËp nh­: h¹n ng¹ch ph©n t¸n trong khi kh¸ch hµng th­êng muèn ký hîp ®ång víi sè l­îng lín víi mét doanh nghiÖp, kh«ng ph¶i ký nhiÒu hîp ®ång víi nhiÒu c¬ së nhá, dÉn ®Õn viÖc t¨ng ngoµi dù kiÕn c¸c chi phÝ vÒ giao dÞch, chuyÓn t¶i, kho b·i..., vµ nh÷ng khã kh¨n vÒ kiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ mÊt ®i nh÷ng kh¸ch hµng lín, nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ cao. Tãm l¹i, nh÷ng h¹n chÕ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu ®· lµm gi¶m tèc ®é ph¸t triÓn cña hµng dÖt may ViÖt Nam, nh­ng ®ã còng lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái khi n­íc ta míi chuyÓn ®æi c¬ chÕ tõ kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §iÒu chñ yÕu lµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch sÏ thay ®æi nã nh­ thÕ nµo. Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t, nguyªn nh©n chñ yÕu cña nh÷ng tån t¹i trªn lµ: - Do nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vµ tÝch luü vËt chÊt kh«ng cao nªn ch­a cã ®iÒu kiÖn ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, còng nh­ nhËp khÈu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ n­íc ngoµi. ChÝnh v× vËy, c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ l¹c hËu so víi thÕ giíi vµ kh«ng ®¸p øng ®­îc mét sè tiªu chuÈn kü thuËt cña mét sè thÞ tr­êng nh­ Mü, NhËt, EU. - NÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam cã quan hÖ mËt thiÕt víi nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. V× vËy, khi cuéc khñng ho¶ng Ch©u ¸ x¶y ra, ViÖt Nam chÞu ¶nh h­ëng kh«ng nhá do ®ång tiÒn cña c¸c n­íc nµy bÞ mÊt gi¸. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam gÆp nhiÒu khã kh¨n. §èi víi ngµnh may mÆc cña ViÖt Nam, thÞ tr­êng nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may tõ c¸c n­íc nµy bÞ h¹n chÕ. Do ®ã s¶n l­îng s¶n xuÊt cña hµng may mÆc gi¶m sót râ rÖt. - HÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng chÝnh cña ViÖt Nam nh­ Mü, NhËt, EU ®Òu ®ßi hái s¶n phÈm hµng dÖt may ph¶i cã mÉu m· ®a d¹ng, ®Ñp bÒn ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn kü thuËt cña hä. Mµ ngµnh s¶n xuÊt hµng may mÆc cña ViÖt Nam cßn yÕu kÐm nªn ch­a ®¸p øng ®ñ c¸c yªu cÇu cña hä. V× vËy, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc nµy cßn h¹n chÕ. - HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ch­a cã tªn tuæi hoÆc ch­a ®¨ng ký th­¬ng hiÖu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, cho nªn viÖc t×m ®èi t¸c cho xuÊt khÈu trùc tiÕp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, s¶n phÈm cña ViÖt Nam xuÊt khÈu chñ yÕu d­íi h×nh thøc gia c«ng. - Thñ tôc hµnh chÝnh cña ViÖt Nam cßn r­êm rµ qua nhiÒu kh©u, nhiÒu cöa vµ ch­a ®ång bé. Cã nhiÒu chÝnh s¸ch, ChÝnh phñ lÊy cña c¸c n­íc ®i tr­íc mµ kh«ng cã sù thay ®æi sao cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, mét sè chÝnh s¸ch thay ®æi qu¸ nhanh lµm cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã sù chuÈn bÞ kü cµng, lµm cho c¸c doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n khi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ®Õn n¨m 2010 ---dùd--- I. Ph­¬ng h­íng, triÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may 1.1 Ph­¬ng h­íng, triÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ChÝnh phñ ®ang dµnh ­u tiªn cho sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng dÖt may trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña quèc gia. Môc tiªu cho ngµnh c«ng nghiÖp nµy lµ ®¹t ®­îc kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 tû USD trong n¨m 2005 vµ 7,5 tû n¨m 2010, víi møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu b×nh qu©n hµng n¨m lµ 15%. ChiÕn l­îc cña lÜnh vùc nµy cho c¸c Doanh nghiÖp nhµ n­íc cho cïng mét thêi kú nµy cßn lín h¬n n÷a víi môc tiªu xuÊt khÈu ®¹t 8 - 9 tû USD n¨m 2010. ChÝnh phñ cßn ®Æt hy väng lín vµo thÞ tr­êng Mü sau khi phª chuÈn hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc vµ ViÖt Nam ®­îc h­ëng Quy chÕ tèi huÖ quèc. ChiÕn l­îc cho lÜnh vùc nµy bao gåm c¶ n©ng cao nguån cung cÊp ®Çu vµo cho ngµnh, chñ yÕu lµ nguån cung cÊp ®Çu vµo cho ngµnh, chñ yÕu lµ nguån v¶i cho dù ¸n ®Çu t­ lín trong ngµnh may mÆc, tiÕp ®ã lµ c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo kh¸c nh­ cóc, kho¸ kÐo... hiÖn t¹i, ViÖt nam ph¶i nhËp tíi 90% nguån nguyªn liÖu nµy tõ n­íc ngoµi. Trong t×nh h×nh ®ã, ChÝnh phñ ViÖt nam ®· vµ ®ang khuyÕn khÝch trång b«ng vµ ®Æt kÕ ho¹ch vµo n¨m 2010, diÖn tÝch trång b«ng sÏ t¨ng gÊp s¸u lÇn diÖn tÝch hiÖn nay. B¶ng 10: ChØ tiªu s¶n xuÊt ®Õn n¨m 2010 ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh Môc tiªu 2005 Môc tiªu 2010 1. S¶n phÈm chñ yÕu: B«ng x¬ X¬ sîi tæng hîp Sîi c¸c lo¹i V¶i lôa S¶n phÈm dÖt S¶n phÈm may 1000 tÊn 1000 tÊn 1000 tÊn TriÖu m2 TriÖu m2 TriÖu m2 30 60 150 800 300 780 80 120 300 1400 500 1500 2. Thu dông lao ®éng 1000 ng­êi 2.500 - 3.000 4.000 - 4.500 3.Tû lÖ gi¸ trÞ sö dông nguyªn liÖu néi ®Þa trªn s¶n phÈm dÖt may XK % Trªn 50 Trªn 70 (Nguån: Bé Th­¬ng m¹i) B¶ng 11: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng XuÊt khÈu TÇm quan träng hiÖn t¹i VÞ trÝ trªn thÕ giíi T¨ng tr­ëng xuÊt khÈu T¨ng tr­ëng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Cung vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh Uu tiªn quèc gia cho xuÊt khÈu Gi¸ trÞ gia t¨ng vµ tÝnh liªn kÕt Gi¸ trÞ kinh tÕ x· héi RÊt cao (1,9 triÖu USD) Nhá, Ýt h¬n 0,5%, mét sè mÆt hµng tû lÖ cao h¬n T¨ng tr­ëng kh¸ nhanh tõ gi÷a nh÷ng n¨m 90 (120%) Kh¸ chËm, 3%/ n¨m cho tíi n¨m 2005 Søc hÊp dÉn nhÊt lµ gi¸ nh©n c«ng rÎ, sau ®ã lµ søc thu hót FDI, tuy nhiªn n¨ng suÊt cßn thÊp so víi TQ XuÊt khÈu dù ®o¸n t¨ng 300% tíi n¨m 2010 vµ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ThÊp, víi 80% nguyªn liÖu nhËp khÈu Ngµnh chÝnh thu hót lao ®éng c«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ L§ n÷ 3 3 3 1 2 3 1 3 Møc ®é ­u tiªn: Cao (18 ®iÓm) (Nguån: Bé Th­¬ng m¹i) DÖt may lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu quan träng thø hai cña ViÖt nam víi møc t¨ng tr­ëng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh¸ cao. §©y lµ nguån thu hót lao ®éng c«ng nghiÖp lao ®éng n÷ vµ lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña nÒn kinh tÕ. Cho tíi nay, sù thµnh c«ng cña ViÖt Nam dùa chñ yÕu vµo gi¸ nh©n c«ng rÎ vµ søc hÊp dÉn ®èi víi nhµ s¶n xuÊt Ch©u ¸ muèn t×m ®Þa ®iÓm gia c«ng. Sù thay ®æi lín sÏ diÔn ra trªn toµn cÇu trong thêi gian tíi khi mµ ATC hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng n¨m 2005 vµ sù gia nhËp cña Trung Quèc vµo Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi vµo n¨m 2001 hoÆc 2002. Ph¸t triÓn xuÊt khÈu trong t­¬ng lai gÇn nh­ ph¶i tËp trung vµo viÖc t¨ng tû lÖ néi ®Þa cña s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m·, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ngµnh may mÆc, c¶i tiÕn kü thuËt trong ngµnh dÖt, t¹o dùng mèi quan hÖ víi ng­êi mua cuèi cïng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó t¹o s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao h¬n. Nh÷ng ph©n tÝch vÒ tiÒm n¨ng thÞ tr­êng trong c¸c b¸o c¸o cña ITC cho c¸c s¶n phÈm cña hµng dÖt may ®· ph©n ®Þnh ra c¸c thÞ tr­êng ®Þa lý kh¸c nhau trong ®ã ViÖt Nam vÉn ch­a khai th¸c triÖt ®Ó tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc. 1.2 ­u tiªn trî gióp ph¸t triÓn xuÊt khÈu Møc ­u tiªn cao, ®©y lµ ngµnh quan träng cña xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ ®Æt ra nh÷ng môc tiªu rÊt cao cho sù t¨ng tr­ëng cña ngµnh. Cã ®­îc thÞ tr­êng Mü ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng còng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng thö th¸ch khi HiÖp ®Þnh ATC hÕt hiÖu lùc vµ Trung Quèc gia nhËp WTO. Ph¸t triÓn ngµnh nªn tËp trung vµo kÕ ho¹ch l©u dµi ®Ó chuyÓn tõ gia c«ng CMT bÞ ®éng sang nhµ s¶n xuÊt cã tû lÖ néi ®Þa ho¸ cao h¬n vµ tham gia tÝch cùc h¬n trªn thÞ tr­êng. X©m nhËp thÞ tr­êng Mü còng nªn ®­îc ­u tiªn cao ®é sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü ®­îc phª chuÈn. Ph¸t triÓn xuÊt khÈu trong thêi gian tíi cÇn ph¶i tËp trung vµo viÖc t¨ng c­êng tû lÖ néi ®Þa ho¸ cña ViÖt Nam, c¶i thiÖn mÉu m·, n©ng cao n¨ng suÊt ngµnh may mÆc, c¶i tiÕn c«ng nghÖ m¸y mãc trong ngµnh dÖt, t¹o mèi quan hÖ víi c¸c nhµ nhËp khÈu, n©ng cao chÊt l­îng ®Ó t¹o s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao h¬n. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu trªn, ngµnh dÖt may cÇn 3973,3 triÖu USD, bao gåm 756,9 triÖu USD ®Çu t­ chiÒu s©u, trong ®ã 709 triÖu USD cho n©ng cÊp thiÕt bÞ dÖt vµ 47,9 triÖu USD cho thiÕt bÞ may vµ 2516,4 triÖu USD ®Çu t­ míi, trong ®ã 2306,4 triÖu USD cho lÜnh vùc dÖt vµ 210,2 triÖu USD cho may c«ng nghiÖp. Tõ nay ®Õn n¨m 2005 lµ thêi kú n©ng cao chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, phÊn ®Êu t¹o b­íc chuyÓn vÒ chÊt cña thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ. Tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2010 lµ giai ®o¹n ®Çu t­ tæng thÓ, tËp trung vµo ®Çu t­ phÇn mÒm thiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ, theo tiªu chuÈn ISO 9000, chuÈn bÞ tèt cho héi nhËp vµo AFTA vµ WTO. Trªn c¬ së hiÖn tr¹ng, cñng cè vµ ph¸t triÓn ba trung t©m c«ng nghiÖp dÖt cña c¶ n­íc lµ vïng §«ng Nam Bé vµ §ång b»ng s«ng Cöu Long, §ång b»ng s«ng Hång vµ vïng Duyªn h¶i miÒn Trung. C¸c c¬ së may dù kiÕn ®­îc ph©n bè réng r·i trªn ®Þa bµn c¶ n­íc, ­u tiªn ph¸t triÓn c¬ së may xuÊt khÈu t¹i c¸c vïng gÇn bÕn c¶ng, s©n bay, trôc giao th«ng chÝnh thuËn lîi cho xuÊt khÈu. II. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn triÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may Trªn c¬ së n¨ng lùc s¶n xuÊt, thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua còng nh­ triÓn väng xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, cã thÓ tõ ®ã ta cã thÓ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc thi c¸c chØ tiªu ®Ò ra trong “Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®Õn n¨m 2010” nh­ sau 2.1 VÒ s¶n xuÊt - VÒ c¬ së s¶n xuÊt, trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña ngµnh may hiÖn hoµn toµn cã kh¶ n¨ng ®¸p øng môc tiªu ®Æt ra cho s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm chñ yÕu mµ nhµ n­íc ®· ®Æt ra. HÖ sè sö dông n¨ng lùc thiÕt bÞ cña ngµnh may cßn rÊt thÊp, ch­a ®­îc khai th¸c ®Çy ®ñ. Mét sè s¶n phÈm cã c«ng nghÖ may phøc t¹p lµ ch­a s¶n xuÊt ®­îc, cÇn ®Çu t­ míi. - VÒ kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Víi quan ®iÓm ­u tiªn ®Çu t­ cho ngµnh dÖt, ®Ó h×nh thµnh c¸c c¬ së s¶n xuÊt sîi, dÖt, nhuém, hoµn tÊt tõ nguån vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc kÕt hîp víi vèn ®Çu t­ tÝch luü cña doanh nghiÖp vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt sîi, dÖt, ngµnh dÖt cã nhiÒu kh¶ n¨ng t¹o ®­îc nguån vèn cÇn thiÕt ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn ®Ó ph¸t huy ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc, gi¶m søc Ðp c¹nh tranh tõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng tiªu thô ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. CÇn khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi, c«ng nghÖ cao, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch mµ trong n­íc ch­a cã kh¶ n¨ng. Nguån vèn trong n­íc cña ngµnh may chñ yÕu gi¶i quyÕt b»ng cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp mÆc dï hiÖn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ng cã kh¶ n¨ng sím ®­îc gi¶i quyÕt trong nh÷ng n¨m tíi. 2.2. VÒ thÞ tr­êng ThÞ tr­êng hµng dÖt may cña ViÖt Nam kh¸ réng lín víi c¸c thÞ tr­êng nh­ EU, NhËt B¶n, Mü, Canada... mçi n¨m hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng ngh×n tû USD. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng nh­: ø Trong nh÷ng n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam t¨ng víi tèc ®é cao mét phÇn do ®Çu t­ tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp vµ ®ang cã xu h­íng gi¶m, khã cã thÓ t¨ng cao trong nh÷ng n¨m tíi. ø Bªn c¹nh t¸c ®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ, xuÊt khÈu hµng dÖt may ph¶i ®­¬ng ®Çu víi rÊt nhiÒu th¸ch thøc, ®èi víi tõng thÞ tr­êng l¹i cã nh÷ng th¸ch thøc riªng nh­: T ThÞ tr­êng EU Tõ n¨m 1997, EU b¾t ®Çu thùc hiÖn quy chÕ GSP míi. Theo quy chÕ nµy, EU bá møc thuÕ 0% cho c¸c s¶n phÈm ®­îc ­u ®·i, thay b»ng c¸c møc thuÕ ­u ®·i kh¸c nhau cho c¸c s¶n phÈm dùa trªn møc ®é nh¹y c¶m cña s¶n phÈm vµ ph¶i chÞu møc thuÕ b»ng 85% møc thuÕ h¶i quan chung. GSP míi cßn quy ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n ­u ®·i x· héi vµ m«i tr­êng còng nh­ c¸c th«ng lÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc ®­îc ­u ®·i. Nh­ vËy, thay v× thuÕ suÊt lµ 0% nh­ nh÷ng n¨m qua, th× hµng dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i chÞu mét møc thuÕ kh¸c vµ c¶ c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c trong HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ lao ®éng. Sau n¨m 2005, chÕ ®é h¹n ng¹ch b·i bá, tuy kh«ng cßn c¸c h¹n chÕ ®Þnh l­îng nh­ng ®ång thêi ViÖt Nam còng sÏ kh«ng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ, ®ßi hái s¶n phÈm dÖt may ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó duy tr× vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, EU lµ mét thÞ tr­êng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng, mÉu mèt... ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng EU th× dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ mÉu mèt, n¾m b¾t ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng, dÇn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. T ThÞ tr­êng NhËt XuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng NhËt B¶n cã mét thuËn lîi lµ ®­îc h­ëng thuÕ ­u ®·i theo GSP cña NhËt nh­ng còng cßn nhiÒu khã kh¨n. C¹nh tranh víi hµng ho¸ cña Trung Quèc vµ cña c¸c n­íc trong ASEAN lµ mét khã kh¨n rÊt lín, do c¸c n­íc nµy ®­îc trî cÊp cña ChÝnh phñ vµ cã søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ ®èi víi ViÖt Nam. NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng ®ßi hái rÊt kh¾t khe vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, vÒ nguyªn phô liÖu, quy tr×nh s¶n xuÊt, bao gãi, nh·n m¸c theo tiªu chuÈn JIS mµ kh«ng cã nhiÒu doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®¸p øng ®­îc. Mét khã kh¨n kh¸c lµ trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña NhËt B¶n yªu cÇu ChÝnh phñ NhËt ¸p ®Æt h¹n ng¹ch víi hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. T ThÞ tr­êng Mü Khã kh¨n lín nhÊt cña ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü lµ chÞu thuÕ suÊt cao. ThÞ tr­êng Mü còng ®ßi hái ph¶i ®¸p øng c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ s¶n phÈm theo ISO 9000, tu©n thñ theo luËt th­¬ng m¹i Mü vÒ thñ tôc xuÊt khÈu vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ xuÊt xø s¶n phÈm còng nh­ quy ®Þnh kh¾t khe vÒ thêi gian giao hµng. Mét khã kh¨n n÷a lµ theo tËp qu¸n th­¬ng m¹i, Mü th­êng giao dÞch theo ®iÒu kiÖn FOB trong khi ngµnh may ViÖt Nam chñ yÕu lµ do gia c«ng xuÊt khÈu xu h­íng t¨ng bu«n b¸n néi khu vùc víi c¸c n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i NAFTA cña Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may Ch©u ¸ nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. 2.3. VÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu: Ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh cao trªn thÕ giíi nhê vµo c¸c yÕu tè sau: Nguån lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ Cã thÓ nãi ®©y lµ lîi thÕ næi bËt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ViÖt Nam cã d©n sè trªn 80 triÖu ng­êi, trong ®ã sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng lµ rÊt lín. Ng­êi ViÖt Nam cã truyÒn thèng lµ cÇn cï, khÐo lÐo, ham häc hái, tiÕp thu nhanh c¸c kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi. Møc l­¬ng hiÖn nay cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam cßn kh¸ thÊp so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi còng nh­ trong khu vùc. Lao ®éng dåi dµo vµ tiÒn l­¬ng thÊp lµ thÕ m¹nh c¬ b¶n cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay ®Ó tiÕp nhËn sù chuyÓn dÞch cña ngµnh dÖt may tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc Nics, thu hót vèn ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Nh­ng gi¸ nh©n c«ng rÎ kh«ng ph¶i lµ lîi thÕ æn ®Þnh trong c¹nh tranh. Khi tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ n©ng cao, lîi thÕ vÒ lao ®éng sÏ kh«ng hÊp dÉn ®­îc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Sù chªnh lÖch vÒ gi¸ nh©n c«ng cßn phô thuéc vµo n¨ng suÊt lao ®éng cña ng­êi lao ®éng v× tuy gi¸ nh©n c«ng ë ViÖt Nam rÎ h¬n c¸c n­íc kh¸c nh­ng n¨ng suÊt lao ®éng cña hä l¹i cao h¬n ta rÊt nhiÒu. Cho nªn nÕu tÝnh kü ra th× gi¸ nh©n c«ng cña ta kh«ng rÎ h¬n hä kh«ng qu¸ nhiÒu. VÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn giao l­u hµng ho¸ ViÖt Nam n»m trong khu vùc §«ng Nam ¸, khu vùc hiÖn nay cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nhÊt thÕ giíi, víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 6 - 8%/ n¨m trong nh÷ng n¨m qua vµ còng lµ khu vùc cã d©n sè ®«ng nhÊt thÕ giíi. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh dÉn ®Õn møc tiªu thô hµng tiªu dïng, trong ®ã hµng dÖt, may t¨ng víi tèc ®é v­ît xa tèc ®é t¨ng tiªu thô cña c¸c n­íc Ch©u Mü hay Ch©u ¢u. VÞ trÝ cña ViÖt Nam còng thuËn tiÖn cho viÖc giao l­u hµng h¶i quèc tÕ víi c¸c khu vùc trªn thÕ giíi víi bê biÓn dµi (trªn 300000 km), cã nhiÒu c¶ng cã n­íc s©u vµ khÝ hËu tèt còng nh­ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®­êng bé vµ ®­êng s¾t. Kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu vïng cã khÝ hËu thæ nh­ìng phï hîp cho viÖc ph¸t triÓn c©y b«ng. Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c©y b«ng ®Õn n¨m 2010 cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ®· ®­îc ®­a vµo thùc hiÖn vµ cã nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu. NghÒ trång d©u nu«i t»m, dÖt lôa cña ViÖt Nam ®· ®­îc ph¸t triÓn víi viÖc ¸p dông kü thuËt míi, cho ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi tuy sè l­îng s¶n phÈm cßn thÊp. ViÖt Nam còng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt sîi tæng hîp vµ v¶i kh«ng dÖt víi triÓn väng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c¬ së ho¸ dÇu. Kh¶ n¨ng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ Ngµnh dÖt, may cña ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt l¹c hËu so víi thiÕt bÞ ngµnh dÖt cña thÕ giíi. Do ngµnh dÖt ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, thêi h¹n thu håi vèn kÐo dµi nªn khã cã kh¶ n¨ng ®æi míi nhanh thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ lín, ®æi míi trang thiÕt bÞ vÒ c¬ b¶n. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m qua, trang thiÕt bÞ hµng may ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ víi nh÷ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi cña c¸c n­íc tiªn tiÕn, ViÖt Nam ®· cã thÓ s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng thÕ giíi. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh Tõ nh÷ng lîi thÕ trªn, mÆc dï s¶n phÈm dÖt, may cña ViÖt Nam hÇu hÕt ch­a ®­îc biÕt ®Õn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi (chñ yÕu xuÊt khÈu qua trung gian, lÊy nh·n hiÖu cña trung gian) nh­ng s¶n phÈm may cña ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ cao trªn ph­¬ng diÖn chÊt l­îng s¶n phÈm tèt, æn ®Þnh, thêi gian giao hµng ®­îc tu©n thñ vµo lo¹i tèt nhÊt so víi c¸c n­íc ë Ch©u ¸. HiÖn s¶n phÈm dÖt, may ViÖt Nam vÉn kÐm c¹nh tranh h¬n nhiÒu n­íc kh¸c trong khu vùc vÒ nhiÒu mÆt. VÒ gi¸: Gi¸ hµng dÖt kim cña ViÖt Nam t­¬ng ®èi cã søc c¹nh tranh do ViÖt Nam chñ ®éng ®­îc tõ s¶n xuÊt sîi ®Õn may thµnh phÈm nh­ng gi¸ hµng dÖt thoi cña ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ ®¾t. Mét mÆt do tõ nguyªn phô liÖu ®Õn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ hÇu hÕt ph¶i nhËp khÈu... B¶ng 12: B¶ng so s¸nh gi¸ hµng dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n (§¬n vÞ: Yªn/S¶n phÈm) Tªn n­íc Hµng dÖt kim Hµng dÖt thoi C¸c lo¹i kh¸c ViÖt Nam 390 1185,2 1345 Trung Quèc 436 867 1030 In®«nªsia 534 574 893,4 Th¸i Lan 397 1274,8 1438,6 Hµn Quèc 452 1376,4 1616 (Nguån: Bé th­¬ng m¹i) Tõ b¶ng trªn ta thÊy, gi¸ hµng dÖt kim cña ViÖt Nam lµ rÎ h¬n h¼n so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc (390 yªn/s¶n phÈm), ®©y lµ mét lîi thÕ cña hµng dÖt kim ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ng hµng dÖt kim cña kh«ng ph¶i lµ mÆt hµng chÝnh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. MÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ hµng dÖt thoi, theo b¶ng trªn ta thÊy gi¸ hµng dÖt thoi cña ViÖt Nam vµo lo¹i trung b×nh trong khu vùc Ch©u ¸ víi 1185,2 Yªn/s¶n phÈm rÎ h¬n so víi Th¸i Lan vµ Hµn Quèc nh­ng l¹i ®¾t h¬n ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh cña ta lµ Trung Quèc (867 Yªn/s¶n phÈm) lµm cho søc c¹nh tranh cña hµng dÖt thoi cña ViÖt Nam bÞ h¹n chÕ. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p gi¶m tèi ®a chi phÝ nh­ng chÊt l­îng kh«ng ®æi. VÒ c¬ cÊu s¶n phÈm: S¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cßn ®¬n gi¶n. Kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng kh«ng theo kÞp víi sù thay ®æi cña yªu cÇu thÞ tr­êng, ®Æc biÖt víi trang phôc cao cÊp. VÒ thÞ tr­êng: ViÖt Nam tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi khi thÞ tr­êng ®· kh¸ ®Þnh h×nh, ph¶i c¹nh tranh víi cïng lo¹i s¶n phÈm xuÊt khÈu nh­ng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n, cã tªn tuæi vµ uy tÝn trªn thÞ tr­êng, l¹i ®­îc ­u ®·i h¬n trong c¸c HiÖp ®Þnh song biªn hay ®a biªn vÒ hµng dÖt may víi c¸c n­íc nhËp khÈu. VÒ m«i tr­êng kinh doanh: Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ViÖt Nam kÐm hÊp dÉn h¬n nhiÒu n­íc trong khu vùc do c¸c thñ tôc qu¶n lý hµnh chÝnh trong ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thêi gian chê cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ th­êng bÞ phô thuéc vµo nhiÒu cÊp qu¶n lý. Khã kh¨n trong viÖc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ ®Ó mua nguyªn vËt liÖu tõ n­íc thø ba trong khi nguån cung cÊp trong n­íc h¹n chÕ vµ chÊt l­îng kh«ng b¶o ®¶m. Ngoµi ra, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. So víi nhiÒu n­íc trong khu vùc, c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam kÐm c¹nh tranh h¬n vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn: dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng kÐm ph¸t triÓn, ®iÒu kiÖn giao th«ng vËn t¶i, kho tµng, bÕn b·i võa thiÕu võa yÕu, chi phÝ ®iÖn, n­íc, viÔn th«ng cao (do ®éc quyÒn)... III. Nh÷ng biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt - may 3.1 Nh÷ng biÖn ph¸p tõ phÝa Nhµ n­íc 3.1.1 Mét sè gi¶i ph¸p vÒ më réng thÞ tr­êng. 3.1.1.1 Hç trî c¸c doanh nghiÖp trong t×m hiÓu thÞ tr­êng, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn thÞ tr­êng. Marketing thÞ tr­êng ®Æc biÖt quan träng ®èi víi thÞ tr­êng dÖt may do ®Æc ®iÓm cña nhãm hµng nµy lµ yªu cÇu cao vÒ sù phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn x· héi, truyÒn thèng v¨n ho¸, xu h­íng thêi trang... ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy nh­ng c¸c ho¹t ®éng t×m hiÓu thÞ tr­êng th­êng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp may. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­: tæ chøc c¸c ®oµn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng, tæ chøc giíi thiÖu s¶n phÈm ViÖt Nam ë n­íc ngoµi qua c¸c héi chî, triÓn l·m... cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng còng nh­ c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi, qui ®Þnh, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan,... cho c¸c doanh nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trong c¸c ho¹t ®éng nµy, c¸c ®¹i diÖn th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc nhËp khÈu ®ãng vai trß quan träng. ViÖt Nam ®· cã th­¬ng vô t¹i hÇu hÕt c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng. C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cã thÓ n¾m b¾t nhanh nh¹y c¸c nhu cÇu diÔn biÕn thÞ tr­êng ®Ó th«ng tin kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i chung khã cã thÓ bao qu¸t c¸c vÊn ®Ò cña tõng ngµnh. V× vËy, ®Ó n©ng cao ho¹t ®éng cña th­¬ng vô, cã thÓ cö mét ®¹i diÖn cña ngµnh t¹i th­¬ng vô ë c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng nhÊt nh­: EU, NhËt B¶n, vµ c¸c thÞ tr­êng cã tiÒm n¨ng lín nh­: B¾c Mü, §«ng ¢u, vµ c¸c n­íc Liªn X« cò.... - TiÕp cËn kÞp thêi c¸c biÕn ®éng thÞ tr­êng, c¸c thay ®æi vÒ quy ®Þnh, ph¸p luËt, xu h­íng th­¬ng m¹i, thuÕ quan ..., cña c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu, tõ ®ã ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. - Thóc ®Èy xuÊt khÈu mÉu mèt, c¸c mÉu hµng sÏ phong phó vµ s¸t thùc tÕ thÞ tr­êng. - Giíi thiÖu nguyªn liÖu, phô liÖu: v¶i chÊt l­îng cao do ta s¶n xuÊt ®­îc ch­a nhiÒu nh­ng cÇn th«ng tin, qu¶ng c¸o, tiÕp cËn vµ giíi thiÖu ®­îc víi kh¸ch hµng. C¸c phô liÖu may ViÖt Nam ®· ®ñ s¶n xuÊt gÇn ®ñ víi chÊt l­îng cao: chØ may, tÊm b«ng ho¸ häc lµm lãt ¸o l¹nh, cóc, kho¸... cÇn ®­îc tr­ng bµy t¹i phßng ®¹i diÖn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. - T×m hiÓu vµ tiÕp cËn c¸c hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm dÖt may cña tõng n­íc vµ gióp doanh nghiÖp tiÕp cËn víi c¸c nhµ nhËp khÈu trùc tiÕp. - Víi thÞ tr­êng EU, ViÖt Nam sÏ cã ®iÒu kiÖn sö dông tèt h¬n sè h¹n ng¹ch c«ng nghiÖp (30% tæng kim ng¹ch) b»ng c¸ch tiÕp cËn trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, tr¸nh bÞ “khª” h¹n ng¹ch c«ng nghiÖp vµo cuèi n¨m còng nh­ sö dông tèt h¬n sè h¹n ng¹ch ®­îc tÝnh thªm khi thùc hiÖn gia c«ng thuÇn tuý (TPP) mµ hiÖn ch­a ®­îc sö dông tèt. - C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i, bªn c¹nh viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi, cßn cã nhiÖm vô gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc t×m hiÓu, tiÕp cËn c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, n©ng cao hiÓu qu¶ cña viÖc tham gia triÓn l·m héi trî. Khi ®­a s¶n phÈm sang giíi thiÖu ë c¸c héi chî triÓn l·m, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã s½n danh môc c¸c ®èi t¸c ®· ®­îc nghiªn cøu, chän läc tõ tr­íc ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, ký kÕt hîp ®ång. 3.1.1.2 Mét kinh nghiÖm cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña Trung Quèc hay Th¸i Lan lµ cö nhËn viªn tiÕp thÞ mang s¶n phÈm mÉu ®i chµo hµng trùc tiÕp víi c¸c C«ng ty nhËp khÈu hµng dÖt may mÆc. §Ó cã b­íc ®i nµy cÇn cã sù chuÈn bÞ kü l­ìng, t×m hiÓu kü hÖ thèng ph©n phèi cña c¸c n­íc nhËp khÈu th«ng qua c¸c phßng th­¬ng m¹i, c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i vµ cã mét ®éi ngò nh©n viªn tiÕp thÞ giµu kinh nghiÖm. Ph­¬ng ph¸p tiÕp thÞ thø hai còng ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp sö dông lµ thuª nh©n viªn tiÕp thÞ cña c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu d­íi h×nh thøc tr¶ hoa hång theo hîp ®ång mµ hä ký ®­îc. 3.1.1.3 Thµnh lËp trung t©m th«ng tin ngµnh dÖt may víi c¸c chøc n¨ng: Thu thËp, ph©n tÝch vµ th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vÒ xu thÕ míi, kiÓu d¸ng, chÊt liÖu v¶i, thêi trang, t­ liÖu kü thuËt míi vµ dù b¸o t×nh h×nh thÞ tr­êng thÕ giíi, tæ chøc dù th¶o héi nghÞ ®Þnh kú, xuÊt b¶n c¸c Ên b¶n chuyªn m«n vµ c¸c dÞch vô t­ vÊn kh¸c. 3.1.1.4 KhÈn tr­¬ng tiÕn hµnh c¸c b­íc cÇn thiÕt ®Ó tham gia vµo “HÖ thèng th«ng tin ngµnh dÖt may khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng” theo tho¶ thuËn t¹i héi nghÞ hµng dÖt may cña c¸c n­íc trong khu vùc th¸ng 10/1997 vµ th¸ng 4/1998. Theo tho¶ thuËn nµy, hiÖn ®· cã 7 n­íc vµ khu vùc lµ: Trung Quèc, Ên §é, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Philippin, §µi Loan vµ Mü ®· tham gia vµo hÖ thèng th«ng tin ®Ó hoµ nhËp vµo m¹ng th«ng tin khu vùc. HÖ thèng nµy t¹o kh¶ n¨ng truy cËp nhanh, kÞp thêi, ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt, bu«n b¸n, tiªu thô, ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trong khu vùc, trong ®ã cã c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam lµ Mü, NhËt B¶n, Niuzil©n... vµ c¸c thÞ tr­êng trung chuyÓn nh­ §µi Loan, Hµn Quèc, Hång K«ng... vµ c¸c thÞ tr­êng c¹nh tranh chñ yÕu nh­ Trung Quèc, Philipin, Ên §é... sÏ rÊt h÷u Ých vµ tiÕt kiÖm nhiÒu chi phÝ cho doanh nghiÖp trong c«ng t¸c t×m hiÓu thÞ tr­êng xuÊt khÈu. 3.1.1.5 Sau n¨m 2005, s¶n phÈm dÖt may sÏ ph¶i hoµ nhËp trë l¹i theo c¸c nguyªn t¾c chung cña WTO, mét mÆt t¹o ra nh÷ng thuËn lîi míi cho c¸c n­íc xuÊt khÈu, mÆt kh¸c ®Æt ra nh÷ng thö th¸ch lín ®èi víi c¸c n­íc mµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cßn thÊp. V× vËy, chiÕn l­îc ®Çu t­ ®óng ®¾n, cã hiÖu qu¶, mét lµ theo h­íng ®Çu t­ thªm thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®ñ søc c¹nh tranh, hai lµ t¨ng c­êng ®Çu t­ chiÒu s©u, chØ gi÷ l¹i nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng hoµ nhËp lµ nh÷ng h­íng ®Çu t­ cÇn quan t©m trong ®iÒu kiÖn vèn ®Çu t­ h¹n hÑp. §Ó t¹o nguån vèn vµ t¨ng hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­. 3.1.1.6 Ph¸t huy vai trß cña Tæng c«ng ty vµ C«ng ty Tµi chÝnh dÖt T¨ng c­êng vai trß cña Tæng C«ng ty dÖt may vµ HiÖp héi dÖt may trong c¸c ho¹t ®éng hç trî tµi chÝnh, lµm ®Çu mèi xuÊt nhËp khÈu cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mµ tõng doanh nghiÖp riªng lÎ kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc: t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng, tæ chøc triÓn l·m, héi trî, giíi thiÖu s¶n phÈm trong vµ ngoµi n­íc, giao dÞch bu«n b¸n chuyÓn giao c«ng nghÖ, mÉu mèt s¶n phÈm, nh·n hiÖu hµng ho¸, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng... C«ng ty tµi chÝnh dÖt may cÇn trë thµnh ®Çu mèi thu hót vèn vµ c©n ®èi nhu cÇu vèn cña c¸c ®¬n vÞ dÖt may. 3.1.1.7 T¹o nguån vèn trong n­íc - Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, tr­íc hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp may, lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thu hót nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc. Mét gi¶i ph¸p ®Ó th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c hiÖn ®ang c¶n trë qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ngµnh dÖt may lµ tiÕn hµnh ngay tõ ®Çu c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp míi ë c¸c ®Þa ph­¬ng theo h×nh thøc hîp t¸c gi÷a Tæng c«ng ty dÖt may vµ ®Þa ph­¬ng. - Trong hoµn c¶nh thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may ®ang gÆp khã kh¨n, ®Ò nghÞ t¹m thêi ®­a hµng dÖt may vµo danh môc c¸c mÆt hµng ®­îc hç trî l·i suÊt vay vèn ng©n hµng theo quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ sè 178/1998/TTg ngµy 19/9/1998 vÒ hç trî l·i xuÊt vay vèn ng©n hµng ®èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®Çu t­ thiÕt bÞ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng kh«ng h¹n ng¹ch hoÆc c¸c “cat l¹nh” sang c¸c thÞ tr­êng h¹n ng¹ch, tr­íc hÕt lµ c¸c mÆt hµng mµ ViÖt Nam ch­a tËn dông ®­îc nh­ cat 75, cat 48, cat 50 hoÆc nh÷ng mÆt hµng ®· ®­îc bá h¹n ng¹ch mµ ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao nh­ cat 40, cat 72, cat 77, cat 91, cat 96, cat 130, cat 136... 3.1.1.8 ChÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi §èi víi ngµnh dÖt ®ßi hái cã nguån vèn ®Çu t­ lín, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi mäi h×nh thøc - c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh, cæ phÇn hay 100% vèn n­íc ngoµi. Víi ngµnh may, hiÖn ®ang cã hai quan ®iÓm tr¸i ng­îc. Thø nhÊt, cho r»ng hiÖn n¨ng lùc ngµnh may ®· d­ thõa trong khi thÞ tr­êng tiªu thô ®ang gÆp khã kh¨n, bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp may kh«ng cÇn vèn lín, cã thÓ thu hót tõ vèn cæ phÇn trong n­íc. V× vËy, nªn h¹n chÕ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc nµy, gi¶m søc Ðp c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp may cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã vèn vµ c«ng nghÖ còng nh­ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng lín m¹nh h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa. Thø hai, cho r»ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc may vÉn cÇn thiÕt nÕu nh­ chóng ta muèn cã mét ngµnh c«ng nghiÖp may thùc sù h­íng tíi xuÊt khÈu. C¸c s¶n phÈm may cña c¸c doanh nghiÖp nµy, víi c¸c ­u thÕ c«ng nghÖ, nguyªn liÖu, mÉu m· sÏ “më ®­êng” cho s¶n phÈm may víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn, nªn tËp trung vµo c¸c mÆt hµng míi, phøc t¹p, mµ c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã ch­a s¶n xuÊt ®­îc còng nh­ ­u tiªn ph©n bæ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu sang EU cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t×m thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch. Thu hót sù trî gióp cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc m«i tr­êng trªn thÕ giíi cho “s¶n phÈm c«ng nghiÖp xanh vµ s¹ch”. HiÖn c¸c doanh nghiÖp dÖt ®ang rÊt khã kh¨n trong t×m nguån vèn ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ dÖt - nhuém theo c¸c quy ®Þnh ISO 9000 vµ ISO 14000. Kinh nghiÖm tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc m«i tr­êng cña c¸c n­íc quan t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò nµy nh­ Hµ Lan, §øc, Canada, Niuzilan... mµ c¸c n­íc xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt trong khu vùc nh­ Ên §é, Nªpan... ®· ¸p dông cã thÓ lµ mét kinh nghiÖm cho ViÖt Nam trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. 3.1.1.9 VÒ quy m« ®Çu t­ Ph¸t triÓn ngµnh may d­íi h×nh thøc c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ hiÖn nay lµ mét xu h­íng hîp lý. ChØ c¸c doanh nghiÖp kÐo sîi, dÖt, nhuém hoµn tÊt lµ nªn tæ chøc s¶n xuÊt theo quy m« lín. C¸c nhµ m¸y dÖt cã quy m« lín, trang bÞ ®ång bé míi ®ñ kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu cho nh÷ng l« hµng lín (nhu cÇu th­êng t¨ng lªn rÊt cao trong “vô” s¶n xuÊt) ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt l­îng cho may xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp may xuÊt khÈu víi quy m« 350 - 500 ®¬n vÞ thiÕt bÞ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao. C¸c doanh nghiÖp cã quy m« d­íi 350 ®¬n vÞ thiÕt bÞ th× khã ®¸p øng yªu cÇu cña ®¬n ®Æt hµng lín còng nh­ khã cã kh¶ n¨ng chÞu nh÷ng chi phÝ vÒ giao nhËn, vËn t¶i còng nh­ tiÕp cËn thÞ tr­êng, cÇn cã sù “ ®ì ®Çu” vÒ kü thuËt, thÞ tr­êng hoÆc bao tiªu s¶n phÈm. Trong khi c¸c doanh nghiÖp may cã quy m« qu¸ lín th­êng kh«ng ¸p dông ®­îc hÕt n¨ng lùc thiÕt bÞ. §ång thêi khã chuyÓn ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi. 3.1.2 Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu 3.1.2.1. C¶i tiÕn thñ tôc xuÊt khÈu - CÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp khÈu nguyªn phô liÖu, nhËp hµng mÉu, nhËp b¶n vÏ ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu hiÖn vÉn cßn r­êm rµ, mÊt nhiÒu thêi gian, g©y nhiÒu khã kh¨n cho doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ víi c¸c hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu cã thêi h¹n ng¾n. - §¬n gi¶n thñ tôc hoµn thuÕ nhËp khÈu vµ x©y dùng møc thuÕ chi tiÕt cho c¸c lo¹i nguyªn liÖu nhËp khÈu. T×nh tr¹ng mét lo¹i nguyªn liÖu nh­ng cã c¸c th«ng sè kü thuËt kh¸c nhau víi ®Þnh møc tiªu hao vµ chøc n¨ng kh¸c nhau vÉn ®­îc ¸p dông cïng mét møc thuÕ ®em l¹i nhiÒu thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp. - C¶i tiÕn thñ tôc hoµn thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng nguyªn phô liÖu cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c may xuÊt khÈu. §ång thêi tÝnh phÇn “ xuÊt khÈu t¹i chç” nµy vµo tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu qui ®Þnh t¹i giÊy phÐp ®Çu t­, gi¶m khã kh¨n cña doang nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong viÖc thùc hiÖn quy ®Þnh nµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m ®Çu tiªn s¶n xuÊt ch­a æn ®Þnh. - Cho phÐp doanh nghiÖp xuÊt khÈu nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®«Ý víi nguyªn liÖu ®Çu t­ vµo sau khi xuÊt khÈu, thay v× ph¶i nép ngay sau khi hµng vÒ. 3.1.2.2. C¸c c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu kh¸c - C¶i tiÕn c¬ chÕ ph©n bæ h¹n ng¹ch theo h­íng khuyÕn khÝch doanh nghiÖp t×m thÞ tr­êng kh«ng h¹n ng¹ch vµ khuyÕn khÝch sö dông nguyªn liÖu trong n­íc: n©ng tû lÖ h¹n ng¹ch ph©n bæ theo h×nh thøc th­ëng lªn 30%, ­u tiªn cÊp ®ñ h¹n ng¹ch cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sö dông nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong n­íc (t­¬ng øng víi phÇn nguyªn liÖu ®­îc sö dông). - Sö dông quü th­ëng xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ t×m thÞ tr­êng xuÊt khÈu míi. 3.1.3 C¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh, tÝn dông ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu Vèn lµ mét yÕu tè quan träng vµ ®ang lµ vÊn ®Ò ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh hÕt søc quan t©m. §ã còng lµ nguyªn nh©n khiÕn c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu dÖt may vÉn chñ yªó ®i theo ph­¬ng thøc gia c«ng, xuÊt khÈu trùc tiÕp chiÕm tû träng ch­a lín, ch­a t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ngµnh. Bªn c¹nh sù nç lùc, chñ ®éng cña ngµnh, Nhµ n­íc còng cã c¸c ®Þnh h­íng trong c«ng t¸c tµi chÝnh, tÝn dông nh»m hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. 3.1.3.1 ChÝnh s¸ch tÝn dông PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®Òu cã quy m« võa vµ nhá, nªn kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu ch­a cao. §Ó ®Èy m¹nh, më réng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n­íc víi c¸c doanh nghiÖp th«ng qua mét sè biÖn ph¸p sau: - Sö dông hiÖu qu¶ quü hç trî xuÊt khÈu ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®­îc vay vèn víi l·i suÊt thÊp, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn l­u ®éng vµ vèn ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ. - §¶m b¶o quan hÖ tÝn dông thùc sù b×nh ®¼ng trªn c¬ së ph¸p luËt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vay vèn vµ yªu cÇu thÕ chÊp tµi s¶n cña ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. - Më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Thµnh lËp quü b¶o l·nh tÝn dông. Môc ®Ých cña quü nµy lµ gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, cÇn vay vèn nh­ng kh«ng cã ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp. Quü b¶o l·nh tÝn dông ®­îc h×nh thµnh d­íi h×nh thøc mét tæ chøc tµi chÝnh cña Nhµ n­íc, ho¹t ®éng kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶. - Thùc hiÖn l·i suÊt ­u ®·i víi c¸c doang nghiÖp võa vµ nhá cã tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu. - Më réng h×nh thøc tÝn dông thuª mua nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ vèn trung vµ dµi h¹n, ph¸t triÓn m¹nh h×nh thøc thuª mua tµi chÝnh víi c¸c thiÕt bÞ d©y chuyÒn s¶n xuÊt. - Th«ng qua ng©n hµng, linh ho¹t h¹ møc l·i suÊt chiÕt khÊu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Ng©n hµng thùc hiÖn chiÕt khÊu c¸c kú phiÕu, hèi phiÕu ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n trong tr­êng hîp doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu mµ thiÕu vèn. H¹ l·i suÊt triÕt khÊu sÏ kÐo theo gi¸ hµng ho¸ h¹, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu do ®ã t¨ng lªn. - ChÝnh phñ nªn b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc mua tr¶ chËm, vay th­¬ng m¹i cña c¸c nhµ cung cÊp hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh n­íc ngoµi. Nh­ vËy, môc tiªu c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch tÝn dông lµ gióp ®ì cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cã vèn cÇn thiÕt ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tõ ®ã ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. 3.2 Nh÷ng biÖn ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp: 3.2.1 N©ng cao hiÖu qu¶ gia c«ng xuÊt khÈu, tõng b­íc t¹o tiÒn ®Ò ®Ó chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, trong vµi n¨m tíi, ViÖt Nam vÉn gia c«ng hµng may xuÊt khÈu lµ chñ yÕu, mét mÆt xuÊt ph¸t tõ xu h­íng chuyÓn dÞch s¶n xuÊt tÊt yÕu cña ngµnh dÖt may thÕ giíi, mÆt kh¸c do ngµnh dÖt may ViÖt Nam ch­a ®ñ “Néi lùc” ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi mµ kh©u tiÕp thÞ, cung cÊp nguyªn liÖu, thiÕt kÕ... vµ ®Æc biÖt lµ phèi hîp c¸c “c«ng ®o¹n” nµy ®Ó cho ra ®êi mét s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn yÕu kÐm th× gia c«ng vÉn lµ h×nh thøc cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶. Gia c«ng lµ b­íc ®i quan träng ®Ó t¹o lËp uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh÷ng ­u thÕ riªng biÖt nh­: gi¸ rÎ, chÊt l­îng tèt, giao hµng ®óng h¹n... §ång thêi, th«ng qua gia c«ng xuÊt khÈu ®Ó häc hái kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ cña c¸c n­íc kh¸c vµ tÝch luü ®æi míi trang thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp. Tuy nhiªn, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc n¨m 1997 ®· lµm gi¶m lîi thÕ t­¬ng ®èi cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam vÒ gi¸ gia c«ng rÎ vµ theo dù to¸n, lîi thÕ nµy chØ ®­îc kh«i phôc sau n¨m 2000 - 2001. V× vËy, ®Ó gi÷ ®­îc b¹n hµng, thÞ tr­êng... c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng, gi¶m gi¸ thµnh, tiÕt kiÖm chi phÝ nh»m duy tr× søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. 3.2.2 N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm 3.2.2.1 C¶i thiÖn chÊt l­îng s¶n phÈm ¦u ®iÓm cña s¶n phÈm may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ chÊt l­îng cao vµ thêi h¹n giao hµng ®óng. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ sau n¨m 2005, khi ®ã h¹n ng¹ch vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c ®­îc b·i bá, thÞ phÇn cña mçi n­íc xuÊt khÈu phô thuéc phÇn lín vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi hµng may mÆc, c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh “Phi gi¸ c¶ ”, tr­íc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng hµng ho¸, trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp, trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam - EU, NhËt B¶n ...vµ triÓn väng lµ thÞ tr­êng Mü ®Òu lµ nh÷ng thÞ tr­êng rÊt “khã tÝnh”, ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. Ng­êi tiªu dïng ë c¸c thÞ tr­êng nµy cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao, nªn yÕu tè chÊt l­îng vµ nh·n m¸c s¶n phÈm ®uîc chó ý h¬n lµ gi¸ c¶. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm bao gåm: - KiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng nguyªn phô liÖu, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng thêi h¹n, b¶o qu¶n tèt nguyªn phô liÖu, tr¸nh xuèng phÈm cÊp. Khi b¶o qu¶n chó ý r»ng nguyªn liÖu sîi v¶i lµ nh÷ng hµng hót Èm m¹nh, dÔ h­ háng. - Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒ nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt theo ®óng mÉu hµng vµ tµi liÖu kü thuËt bªn ®Æt hµng, quy c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×... - Tu©n thñ ®óng quy ®Þnh kiÓm tra chÊt l­îng tr­íc khi xuÊt khÈu. - §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt. HÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cña §µi Loan lµ: ph©n c¸c doanh nghiÖp theo c¸c nhãm ph¶i kiÓm tra ®ét xuÊt (nhãm A), kiÓm tra ®Þnh ký (Nhãm B) vµ kiÓm tra b¾t buéc (nhãm C), cã sù ®iÒu chØnh gi÷a c¸c nhãm theo kÕt qu¶ kiÓm tra thùc tÕ tõng giai ®o¹n - cã thÓ lµ mét kinh nghiÖm tèt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. - Trong t­¬ng lai, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam cÇn phÊn ®Êu xuÊt CIF, chñ ®éng trong thuª tµu vËn chuyÓn vµ b¶o hiÓm, tr¸nh rñi ro, tæn thÊt vµ suy gi¶m chÊt l­îng thµng phÈm. §©y lµ biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o thêi h¹n giao hµng. 3.2.2.2 §¶m b¶o yªu cÇu vÒ giao hµng: Giao hµng ®óng h¹n lµ yªu c©ï rÊt quan träng víi s¶n phÈm dÖt may do yÕu tè thêi vô vµ phï hîp thêi trang lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh vÒ tÝnh c¹nh tranh cña nhãm hµng nµy. V× vËy cÇn: - Chñ ®éng trong vËn chuyÓn, bèc dì hµng ho¸. - ¦u tiªn cho c«ng nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu ë c¸c khu vùc thuËn tiÖn cho giao hµng xuÊt khÈu. - §¬n gi¶n ho¸ kh©u lµm thñ tôc xuÊt nhËp khÈu. Mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n lµm hµng dÖt may ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ cao trªn thÞ tr­êng Mü lµ uy tÝn vÒ giao hµng ®óng h¹n. ThÞ tr­êng Mü ®ßi hái rÊt kh¾t khe vÒ ®iÒu kho¶n NAFTA, nh÷ng n­íc cã ­u thÕ vÒ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn vËn t¶i,giao hµng còng nh­ c¸c ­u ®·i vÒ thñ tôc nhËp c¶nh, gi÷ ®­îc ­u thÕ vÒ giao hµng lµ nhiÖm vô khã kh¨n nh­ng rÊt cÇn thiÕt. 3.2.3 Gi¶i ph¸t nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm Trong ®iÒu kiÖn hµng dÖt may ViÖt Nam ®ang gi¶m ­u thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng, cÇn cã c¸c biÖn ph¸p hç trî ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh vÒ gi¸ s¶n phÈm. Nh­ kÐo dµi thêi gian hoµn vèn ®Çu t­, khÊu hao trang thiÕt bÞ lªn 5-7 n¨m nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®Æc thï cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, tæ chøc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao nh­ng cã thÓ gÆp khã kh¨n trong t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ giao dÞch xuÊt khÈu. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy cã thÓ lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt liªn kÕt däc theo kiÓu vÖ tinh: mét c«ng ty mÑ cã nhiÒu c«ng ty vÖ tinh cïng s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm. C«ng ty mÑ sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm ®Æt hµng vµ cung øng nguyªn phô liÖu cho c¸c c«ng ty con, sau ®ã thu gom vµ xuÊt khÈu d­íi nh·n hiÖu cña mét c«ng ty lín, b¶m b¶o vÒ thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh. H×nh thøc tæ chøc nµy còng cã thÓ lµ gi¶i ph¸p cho v­íng m¾c hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp nhá khi chÕ ®é ®Êu thÇu h¹n ng¹ch ®­îc ¸p dông. C«ng ty mÑ sÏ ®øng ra ®Êu thÇu vµ ph©n bæ h¹n ng¹ch cho c¸c vÖ tinh cña m×nh. Quan hÖ mËt thiÕt h¬n gi÷a C«ng ty mÑ vµ c¸c vÖ tinh cã thÓ lµ h×nh thøc thay thÕ tèt h¬n cho h×nh thøc xuÊt khÈu uû th¸c hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông ë mét sè doanh nghiÖp may xuÊt khÈu. Nã còng cho phÐp gom nh÷ng l« hµng lín, thuËn tiÖn h¬n cho ng­êi nhËp khÈu nh­ hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ nhËp khÈu §øc th­êng xuyªn yªu cÇu, ®ång thêi gi¶m ®­îc chi phÝ vÒ thñ tôc xuÊt khÈu. 3.2.4 T¨ng dÇn tû träng xuÊt FOB, tiÕn tíi xuÊt CIF, gi¶m tû träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu qua n­íc thø ba: XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp cÇn ph¶i: 3.2.4.1 §¶m b¶o cung cÊp nguyªn phô liÖu: - S¶n phÈm ngµnh dÖt may ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ngµnh may. T¹o lËp mèi quan hÖ qua l¹i mËt thiÕt gi÷a dÖt vµ may. Thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch n¾m nhu cÇu cña ngµnh may ®Ó ®Æt hµng cho ngµnh dÖt ®Ó ngµnh dÖt cã h­íng ®Çu t­ vµ tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý. - Ph¸t triÓn hÖ thèng c«ng ty s¶n xuÊt phô liÖu may trong n­íc. Ngay tõ ®Çu ph¶i ®Çu t­ cho c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu may xuÊt khÈu. - Cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyªn khÝch sö dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc. Quü th­ëng xuÊt khÈu cã 5% dµnh cho c¸c doanh nghiÖp sö dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc lµ mét biÖn ph¸p tèt cho vÊn ®Ò nµy. - Cã chiÕn l­îc ®ång bé vÒ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp dÖt, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c©y b«ng, d©u, t»m t¬, tËn dông phÕ liÖu dÖt ®Ó s¶n xuÊt sîi kh«ng dÖt, gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, t¹o søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cho s¶n phÈm dÖt. - Ngay tõ b©y giê, ph¶i chó ý ®Õn vÊn ®Ò nh·n m«i tr­êng cho s¶n phÈm dÖt. ThÞ tr­êng EU hiÖn ®· cã quy ®Þnh vÒ cÊm nhËp s¶n phÈm dÖt cã thuèc nhuém Ajo vµ s¾p tíi thÞ tr­êng NhËt, Mü, Australia, Niuzilan... còng sÏ ¸p dông qui ®Þnh nµy. ChØ cã c¸c s¶n phÈm dÖt theo tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO14000 míi cã thÓ xuÊt khÈu vµ lµm nguyªn phô liÖu cho may xuÊt khÈu. - KÕt hîp ph¸t triÓn xuÊt phô liÖu trong n­íc víi viÖc tranh thñ ®µm ph¸n ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng chän nhµ cung cÊp phô liÖu cho s¶n phÈm may. ¦íc tÝnh, phô liÖu chiÕm 10 - 15%, cã khi ®Õn 25 - 35% gi¸ thµnh s¶n phÈm may nªn chñ ®éng vµ h¹ chi phÝ vÒ phô liÖu cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÎe trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm may. 3.2.4.2 T¹o lËp tªn tuæi vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm ViÖt Nam ph¶i ®­îc kinh doanh b»ng nh·n m¸c cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó lµm ®­îc nh÷ng viÖc trªn ta cÇn: - CÇn tËp trung ®Çu t­ cho c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m· v¶i còng nh­ s¶n phÈm may. - Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸. - Tr­íc m¾t, cã kÕ ho¹ch hîp t¸c víi c¸c ViÖn mèt, hoÆc thuª chuyªn gia thiÕt kÕ mèt cña n­íc ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. - Kh¾c phôc khã kh¨n vÒ thiÕu nguån tµi chÝnh vµ nh©n lùc trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m·, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi th«ng qua viÖc trao ®æi b¶n quyÒn gi÷a c¸c C«ng ty vµ tranh thñ sù hç trî cña c¸c nhµ nhËp khÈu còng nh­ ®¹i diÖn cña c¸c m¹ng l­íi ph©n phèi t¹i n­íc nhËp khÈu. - Khi ch­a cã tªn tuæi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi th× c¸ch tèt nhÊt ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng trong giai ®o¹n ®Çu lµ mua b»ng s¸ng chÕ, nh·n hiÖu cña c¸c C«ng ty n­íc ngoµi ®ª lµm ra c¸c s¶n phÈm cña hä víi gi¸ rÎ h¬n, qua ®ã th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng s¶n phÈm “ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam “, ®ång thêi häc tËp kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ ®Ó tiÕn tíi tù thiÕt kÕ mÉu m·. - Khai th¸c lîi thÕ cña viÖc tham gia Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN (AICO) nh»m thu hót c«ng nghÖ cao cña c¸c n­íc ASEAN, hîp t¸c trong ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ khai th¸c lîi thÕ vÒ thuÕ suÊt thuÕ quan ­u ®·i b»ng møc thuÕ suÊt CEPT cña s¶n phÈm t¹i thêi ®iÓm n¨m 2006 theo quy ®Þnh cña AICO còng nh­ c¸c ­u ®·i phi thuÕ quan kh¸c. §Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh triÓn khai AICO, c¸c tæ chøc, c¬ quan chøc n¨ng - Bé Th­¬ng m¹i, Bé C«ng nghiÖp, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam... cÇn tæ chøc tuyªn truyÒn réng r·i cho c¸c doanh nghiÖp vÒ AICO còng nh­ c¸c ho¹t ®éng hç trî c¸c doanh nghiÖp dÖt may nh­ t×m ®èi t¸c ë c¸c n­íc ASEAN kh¸c hoÆc khuyÕn khÝch t¨ng hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm, t¨ng tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu... ®Ó ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn tham gia AICO... 3.2.4.3 T¨ng c­êng c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸: ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c n­íc kh¸c. §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh·n hiÖu cña m×nh. Tuy nhiªn ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i chÞu chi phÝ bëi cã khi lªn tíi vµi ngh×n USD. V× vËy, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó ®¨ng ký mét nh·n hiÖu xuÊt khÈu chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm. KÕt luËn t heo xu h­íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh dÖt may toµn cÇu, ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt hµng dÖt may ®· vµ vÉn tiÕp tôc chuyÓn dÞch sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸ cã lîi thÕ trong s¶n xuÊt hµng dÖt may do gi¸ thµnh nh©n c«ng rÊt rÎ. Trong t­¬ng lai, nÕu biÕt khai th¸c hiÖu qu¶ lîi thÕ nµy, kÕt hîp víi viÖc kh«ng ngõng ®Èy m¹nh c¶i tiÕn c«ng nghÖ, vÒ mÉu m· s¶n phÈm ViÖt Nam sÏ trë thµnh mét trong nh÷ng trung t©m xuÊt khÈu hµng dÖt may cña thÕ giíi. Tuy nhiªn, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn tõ nay ®Õn n¨m 2010, ngµnh dÖt may cßn ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n th¸ch thøc, tõ nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong s¶n xuÊt, trong viÖc thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­, nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Õn nh÷ng biÕn ®éng, nh÷ng h¹n chÕ cña méi tr­êng ph¸p lý, m«i tr­êng kinh doanh còng nh­ cña thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp dÖt may tuy ®øng tr­íc nhiÒu c¬ héi thuËn lîi nh­ng còng gÆp kh«ng Ýt trë ng¹i. Ngoµi nh÷ng khã kh¨n chung cña ngµnh cßn cã nh÷ng h¹n chÕ riªng cña tõng doanh nghiÖp. §ã lµ khã kh¨n trong tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, trong c¸c ho¹t ®éng marketing hçn hîp vµ kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng tån t¹i trong thùc hiÖn quy tr×nh xuÊt khÈu. §Ó v­ît qua tÊt c¶ khã kh¨n th¸ch thøc ®ã ®ßi hái rÊt nhiÒu nç lùc nghiªn cøu, ph©n tÝch ®Ó ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p còng nh­ triÓn khai thùc hiÖn mét c¸ch thËt hiÖu qu¶ vµ kÞp thêi. §©y lµ nhiÖm vô chung cña ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan h÷u quan nh­ c¸c c¬ quan h¶i quan, c¬ quan thuÕ, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé Th­¬ng m¹i, Bé C«ng nghiÖp, c¸c c¬ quan nghiªn cøu còng nh­ tõng doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Tµi liÖu tham kh¶o ---dùd--- B B¸o c¸o kim ng¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam tõ 1991 - 2002 - Bé Th­¬ng m¹i. D PGS.TS. T« Xu©n D©n - §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng - Nhµ xu©t b¶n thèng kª - Hµ Néi - 1998. D DÖt may sÏ t¨ng tèc - (VnExpress.vn /VnExpress.vn - Det, may se tang toc.htm) H PGS.TS. NguyÔn ThÞ H­êng (chñ biªn) - Gi¸o tr×nh kinh doanh quèc tÕ - Nhµ xuÊt b¶n thèng kª - Hµ Néi - 2001. J GS. Jan Ramberg - H­íng dÉn sö dông Incoterms 2000 cña ICC - Nhµ xuÊt b¶n VCCI & FTU - Hµ Néi - 2000. K Kinh tÕ vµ dù b¸o sè /2002 - C¹nh tranh quèc tÕ vµ bµi to¸n ph¸t triÓn. K Kinh nghiÖm lµm hµng dÖt may xuÊt sang Mü - (Vnexpress.vn/VnExpress - Kinh nghiem lam hang det may xuat sang My.htm S SA 8000 lµ g×? - WWW.vpc.org.vn T PGS. Vò H÷u Töu - Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - Hµ Néi - 1998. T Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam(sè ®Æc biÖt n¨m 2001) – Kinh tÕ 2000, 2001 ViÖt Nam vµ thÕ giíi. T Th«ng tin kinh tÕ x· héi sè 4 - T×nh h×nh gi¸ c¶ thÞ tr­êng trong th¸ng 1/2003. T T¹p chÝ CLCSCN sè 2/2003 – ChiÕn l­îc ph¸t triÓn t¨ng tèc ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong xu thÕ míi. T T¹p chÝ CLCSCN sè 1/2003 – ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña Trung Quèc. T 80% hµng dÖt may xuÊt sang EU lµ hµng gia c«ng - VnExpress.vn - 80% hang det may xuat sang EU la hang gia cong.htm V TS. NguyÔn Cao V¨n - Gi¸o tr×nh marketing quèc tÕ - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - Hµ Néi - 1999.