Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh tiến trình cổ phần hoá của Tổng công ty Dầu khí Việt Nam

nghiÖp 100% quèc doanh mµ bÞ kÐm vinh dù vµ kÐm t«n vinh. Ph¶i h×nh thµnh dÇn “v¨n ho¸ lao ®éng” cho ng­êi lao ®éng ®ã lµ lao ®éng: thu nhËp ®i ®«i víi n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶. Vµ ph¶i lµm cho mäi ng­êi hiÓu cô thÓ vÒ mäi khÝa c¹nh lý luËn vµ thùc tÕ cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp nh­ quan niÖm së h÷u, quan niÖm vµ thÓ hiÖn vÒ hiÖu qu¶, thãi quen cña c¸ nh©n trong c¸c mèi liªn hÖ víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Qua kÕt qu¶ th¨m dß d­ luËn chung vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ DNNN trong thêi gian võa qua cã thÓ thÊy r»ng: trong sè c¸c nguyªn nh©n lµm chËm tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN phÇn lín lµ c¸c nguyªn nh©n liªn quan tíi chÝnh trÞ v¨n ho¸ x· héi. §©y còng chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm chËm tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë TCTDKVN, ®iÒu nµy ®Æt ra cho TCT muèn ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn mµ TCT kh«ng cÇn n¾m gi÷ 100% vèn, cïng víi viÖc tiÕn hµnh c¸c gi¶i ph¸p kh¸c mét c¸ch ®ång bé, tr­íc hÕt ph¶i ®Ò ra vµ thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi. 1. NhËn thøc râ rµng vµ ®Çy ®ñ môc tiªu cæ phÇn ho¸ DNNN hiÖn cã vµ DNNN ®Çu t­ vèn thµnh lËp míi c«ng ty Môc tiªu cña viÖc cæ phÇn ho¸ ë n­íc ta ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ: Huy ®éng vèn cña CNVC trong doanh nghiÖp, c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, ph¸t triÓn doanh nghiÖp. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng­êi gãp vèn vµ CNVC trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn n©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù t¹o thªm ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶. KÕt qu¶ th¨m dß d­ luËn c¸c chuyªn gia kinh tÕ, c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN cña Trung t©m nghiªn cøu d­ luËn x· héi thuéc Ban T­ t­ëng v¨n ho¸ Trung ­¬ng cho thÊy: Trong sè c¸c môc ®Ých vÒ cæ phÇn ho¸, c¸c môc ®Ých “nhÊt thiÕt ph¶i cã” khi cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN cã tû lÖ cao nhÊt ®ã lµ: Môc ®Ých ph¶i cã khi cæ phÇn ho¸ Tû lÖ % ng­êi ®­îc hái G¾n liÒn ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó t¹o ®éng lùc, ph¸t huy m¹nh h¬n vai trß lµm chñ vµ tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng 80% sè phiÕu th¨m dß Huy ®éng vèn cña c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt 77% sè phiÕu th¨m dß T¨ng thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tÝch luü cho doanh nghiÖp, ®ãng gãp cho ng©n s¸ch, thu nhËp cho ng­êi lao ®éng 76% sè phiÕu th¨m dß Kh¾c phôc t×nh tr¹ng yÕu kÐm cña mét bé phËn DNNN, lµm cho tiÒm lùc kinh tÕ cña Nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng lªn 76% sè phiÕu th¨m dß Nguån: Sè liÖu th¨m dß ý kiÕn d­ luËn x· héi trÝch tõ sè liÖu cña Ban Th¨m dß d­ luËn x· héi thuéc Ban T­ t­ëng v¨n ho¸ Trung ­¬ng n¨m 2001 NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø t­ (kho¸ VIII) còng kh¼ng ®Þnh: “§èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ Nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn, cÇn lËp kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn, thóc ®Èy lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh, kiÖn toµn tæ chøc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ c¸c cÊp. ThÝ ®iÓm viÖc b¸n cæ phÇn cho ng­êi n­íc ngoµi…” Qua thùc tiÔn cæ phÇn ho¸, mÆc dï m«i tr­êng kinh doanh ®ang cã nhiÒu khã kh¨n nh­ng hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ ®Òu trô v÷ng vµ tiÕp tôc v­¬n lªn kh¸ ®Çu. §ã lµ nhê h×nh thøc cæ phÇn ho¸ phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp vµ cã thÓ huy ®éng réng r·i c¸c nguån vèn cho yªu cÇu ph¸t triÓn doanh nghiÖp, kh¾c phôc nh­îc ®iÓm cè h÷u vÒ t×nh tr¹ng kh«ng cã chñ së h÷u cô thÓ vµ dùa dÉm, û l¹i vµo Nhµ n­íc cña DNNN. Tõ kÕt qu¶ thùc tÕ, cã thÓ kÕt luËn r»ng: Cæ phÇn ho¸ nÕu ®­îc thùc hiÖn theo ®óng ®­êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc th× sÏ lµ c«ng cô ph¸t huy néi lùc rÊt quan träng, ®em l¹i lîi Ých tÝch cùc cho ng­êi lao ®éng, cho Nhµ n­íc, cho x· héi vµ gãp phÇn thiÕt thùc phôc vô thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng x· héi chñ nghÜa, d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. Nh­ vËy, ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung cÇn x¸c ®Þnh nhÊt qu¸n, tuyªn truyÒn gi¸o dôc ®Ó toµn x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý, l·nh ®¹o DNNN, tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong DNNN nãi chung vµ DNNN thuéc diÖn cæ phÇn ho¸ nãi riªng nhËn thøc râ rµng, s©u s¾c môc tiªu cæ phÇn ho¸ nh÷ng DNNN kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn vµ DNNN ®Çu t­ vèn thµnh lËp míi c«ng ty cæ phÇn ë nh÷ng n¬i cÇn thiÕt lµ n»hm t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u, ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ tµi s¶n cña Nhµ n­íc vµ huy ®éng thªm vèn ngoµi x· héi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh; t¹o ra ®éng lùc thùc sù trong doanh nghiÖp vµ tÝnh n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, g¾n lîi Ých víi tr¸ch nhiÖm cña mäi ng­êi trong doanh nghiÖp; ph¸t huy vai trß lµm chñ thùc sù cña ng­êi lao ®éng vµ cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp, t¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ cña x· héi ®èi víi doanh nghiÖp; tiÕt kiÖm chi tiªu, kh¾c phôc tiªu cùc, tham nhòng, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh b¶o ®¶m hµi hoµ lîi Ých cña Nhµ n­íc, cña doanh nghiÖp vµ cña ng­êi lao ®éng. §èi víi sè DNNN hiÖn cã mµ Nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn, c¬ quan ®¹i diÖn chñ së h÷u c¨n cø vµo lÜnh vùc, mÆt hµng ®ang s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp mµ x¸c ®Þnh møc ®é cæ phÇn ho¸ cô thÓ theo c¸c lo¹i h×nh: DNNN cã cæ phÇn chi phèi, DNNN cã cæ phÇn ®Æc biÖt, DNNN chØ gi÷ tû lÖ cæ phÇn ë møc ®é thÊp vµ DNNN khi cæ phÇn ho¸ Nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn. ViÖc nµy ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh râ vµ cã kÕ ho¹ch tõng b­íc triÓn khai thùc hiÖn. NhiÖm vô chung trong viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c c«ng ty cæ phÇn cña TCTDKVN lµ huy ®éng tèi ®a nguån néi lùc trong x· héi mµ ®Æc biÖt vµ tr­íc hÕt lµ trong tËp thÓ c¸n bé CNV ngµnh DÇu khÝ ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ do ®ã ®Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®óng ®¾n vÒ cæ phÇn ho¸ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, TCT cÇn ph¶i: ChuyÓn nhanh c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô dÇu khÝ vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÇu khÝ sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty cæ phÇn mµ trong ®ã TCTDKVN gi÷ cæ phÇn chi phèi, c¸c ®¬n vÞ thµnh lËp míi trong lÜnh vùc nµy th× cÇn thµnh lËp ngay tõ ®Çu lµ c«ng ty cæ phÇn. Cã chiÕn l­îc vµ ph­¬ng thøc riªng cña TCTDKVN trong viÖc sö dông vÞ thÕ tµi chÝnh vµ kinh doanh cña m×nh ®Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng, Nhµ n­íc vÒ cæ phÇn ho¸, ®æi míi DNNN vµ x©y dùng TCT thµnh TËp ®oµn DÇu khÝ. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu trªn, tr­íc hÕt: §èi víi Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (TCTDKVN): Môc tiªu cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn cña Nhµ n­íc còng nh­ cña TCT ph¶i ®­îc qu¸n triÖt ®Çy ®ñ, tr­íc hÕt ph¶i b¾t ®Çu tõ c¸c cÊp uû §¶ng, tõ l·nh ®¹o c¸c cÊp tíi c¸c tæ chøc quÇn chóng tõ ®ã qu¸n triÖt tíi tõng CBCNV. §Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ cæ phÇn ho¸ ®Ó cho mäi ng­êi hiÓu vµ thùc sù tin t­ëng vµo cæ phÇn ho¸ vÉn ®¶m b¶o viÖc lµm, thu nhËp, ®êi sèng, v.v… QuyÒn lîi cña l·nh ®¹o c¸c ®¬n vÞ ®­îc cæ phÇn ho¸ vÉn ®­îc b¶o ®¶m. ChØ khi nµo nhËn thøc ®ã thùc sù ®­îc th«ng suèt th× tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ cña TCT míi cã thÓ ®Èy nhanh ®­îc. §èi víi c¸c ®¬n vÞ cæ phÇn ho¸: CÇn tiÕp tôc tuyªn truyÒn, phæ biÕn réng r·i chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc b»ng nhiÒu h×nh thøc, tiÕp tôc cö c¸n bé chñ chèt còng nh­ ®¹i diÖn ng­êi lao ®éng cña ®¬n vÞ tham gia c¸c héi th¶o, tham quan trong vµ ngoµi n­íc vÒ cæ phÇn ho¸ ®Ó c¸c CBCNV trong doanh nghiÖp nhËn thøc ®óng vÒ chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ còng nh­ nh÷ng ­u ®iÓm vÒ vèn, c¬ chÕ, tÝnh n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o cña nh÷ng DNNN cæ phÇn ho¸. Qu¸n triÖt chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ tr­íc hÕt tõ cÊp uû §¶ng, tõ l·nh ®¹o doanh nghiÖp. Bëi v×, chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ hiÖn nay chñ yÕu ®­îc phæ biÕn th«ng qua c¸c h×nh thøc nh­ nghiªn cøu, häc tËp, héi nghÞ, häp, héi th¶o. Do ®ã nÕu chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ mµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp, cÊp uû §¶ng ch­a th«ng th× ch¾c ch¾n r»ng viÖc triÓn khai cæ phÇn ho¸ t¹i doanh nghiÖp sÏ kh«ng thÓ ®óng tiÕn tr×nh ®­îc. 2. KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc c¶i tiÕn c¬ chÕ chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi - v¨n ho¸ KÕt qu¶ th¨m dß d­ luËn cho thÊy r»ng: C©u hái th¨m dß d­ luËn Tû lÖ % ng­êi ®­îc hái CNV c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu b¨n kho¨n. lo l¾ng vÒ viÖc lµm, thu nhËp, ®êi sèng khi cæ phÇn ho¸ 69% Mét sè quy ®Þnh c¶u Trung ­¬ng vÒ cæ phÇn ho¸ ch­a ®ñ cô thÓ, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ban hµnh cßn chËm, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng ph¸p lý, m«i tr­êng kinh tÕ thuËn lîi cho cæ phÇn ho¸ 52% Tuyªn truyÒn vÒ cæ phÇn ho¸ cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn nhiÒu ng­êi ch­a hiÓu, ch­a tin vµo cæ phÇn ho¸ 52% Nguån: Sè liÖu th¨m dß ý kiÕn d­ luËn x· héi trÝch tõ sè liÖu cña Ban Th¨m dß d­ luËn x· héi thuéc Ban T­ t­ëng v¨n ho¸ Trung ­¬ng n¨m 2001 Vµ ®a sè chuyªn gia kinh tÕ, c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp coi nçi lo lín nhÊt cña nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn lµ: - MÊt viÖc lµm nÕu doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n: 54% - BÞ sa th¶i do kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c«ng viÖc: 52% Nh­ vËy, ®Ó c¶i tiÕn c¬ chÕ chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ cÇn tiÕn hµnh c¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ, v¨n ho¸ x· héi sau: 2.1. §èi víi Nhµ n­íc: CÇn söa ®æi, bæ sung c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt sao cho chóng mang tÝnh chÊt hÖ thèng vµ kÞp thêi, gi¶m bít c¸c thñ tôc phiÒn hµ, mÊt thêi gian vµ tèn chi phÝ, trong tr­êng hîp cÇn thiÕt Nhµ n­íc cã nh÷ng hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÝch hîp ®Ó t¹o ra ®­îc mét m«i tr­êng kinh tÕ thùc sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c DNNN vµ doanh nghiÖp cæ phÇn ®Ó t¹o ra nh÷ng ®éng c¬ tèt vµ nh÷ng c¬ chÕ c¹nh tranh mét c¸ch lµnh m¹nh cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh phñ nªn giao quyÒn chñ ®éng cho c¸c Tæng c«ng ty 91 trong viÖc lùa chän c¸c bé phËn (doanh nghiÖp) cña m×nh ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ tõng phÇn vµ lùa chän c¸c tû lÖ b¸n cæ phÇn cho mçi ®èi t­îng kh¸c nhau, kÓ c¶ ®èi víi sè l­îng cæ phÇn cña Nhµ n­íc trong doanh nghiÖp cæ phÇn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÊt còng nh­ chiÕn l­îc kinh doanh cña Tæng c«ng ty trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. 2.2. §èi víi doanh nghiÖp (DN): C¸c DN cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh vÒ c«ng khai tµi chÝnh, t¹o c¬ së cho mäi ng­êi lao ®éng ®Òu cã thÓ cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña DN vµ còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ DN. CÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng vÒ nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®Ó võa n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý võa ph¸t huy ®­îc tinh thÇn lµm chñ cña tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong DN. DN ®­îc chän cæ phÇn ho¸ ph¶i cã ph­¬ng ¸n cæ phÇn râ rµng, mçi lo¹i h×nh ph¶i cã ph­¬ng ¸n kh¸c nhau nh»m gi¶i quyÕt v­íng m¾c lín nhÊt cña DN khi cæ phÇn ho¸, c«ng khai ®Ó ®¶m b¶o tû lÖ thµnh c«ng cao, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c DN tiÕn hµnh cæ phÇn lÇn ®Çu ®Ó t¹o ®µ vµ khuÊy ®éng phong trµo cæ phÇn ho¸ trong Tæng c«ng ty. Tæng c«ng ty cã thÓ nghiªn cøu ph­¬ng ¸n thµnh lËp quü hç trî tµi chÝnh cho c¸c DN tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó cã thÓ chñ ®éng hç trî c¸c DN kÞp thêi. Liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò v¨n ho¸ - x· héi: Tæ chøc tuyªn truyÒn, vËn ®éng chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ cña Nhµ n­íc ë t¹i c¸c DN cho tÊt c¶ mäi ®èi t­îng tõ l·nh ®¹o ®Õn mäi ng­êi lao ®éng. §Æc biÖt lµ lµm thay ®æi t­ duy cña c¸n bé l·nh ®¹o còng nh­ CBCNV nh÷ng DN ®ang s¶n xuÊt kinh doanh b×nh th­êng, thu nhËp æn ®Þnh víi viÖc cæ phÇn ho¸. ViÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc nµy ph¶i ®­îc tiÕn hµnh b»ng nhiÒu h×nh thøc, b»ng nhiÒu con ®­êng trong ®ã ®Æc biÖt coi träng hÖ thèng b¸o, ®µi, truyÒn h×nh, v.v… TiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DN lµ mét chñ tr­¬ng lín, ®óng ®¾n mµ bÊt kú mét n­íc nµo trªn thÕ giíi còng cÇn ph¶i lµm nh­ng bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm th× qu¸ tr×nh nµy còng cã nh÷ng hËu qu¶ mang l¹i cÇn ph¶i cã sù dù tÝnh tr­íc ®Ó kh«ng lµm t¨ng thªm nh÷ng ¸p lùc mang tÝnh chÊt x· héi: mét trong nh÷ng hËu qu¶ dÔ nhËn thÊy lµ t×nh tr¹n thÊt nghiÖp sÏ t¨ng nªn Nhµ n­íc vµ DN còng ph¶i tÝnh to¸n vµ cã ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt ®èi víi sè l­îng lao ®éng d«i di sÏ bÞ thanh läc khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ( quü hç trî thÊt nghiÖp, tæ chøc nh÷ng ngµnh nghÒ thñ c«ng ®Ó ng­êi lao ®éng ®¶m b¶o ®­îc cuéc sèng tèi thiÓu…). Tõ ®ã gi¶m bít ®­îc sù hoang mang cho ng­êi lao ®éng trong c¸c DN cæ phÇn ho¸ vµ còng gi¶m bít søc Ðp ®èi víi ng­êi qu¶n lý DN. Qu¸n triÖt tinh thÇn lµm chñ vµ c«ng khai trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn tù gi¸m s¸t qu¸ tr×nh nµy ®­îc dÔ dµng vµ t¹o ra lßng tin trong quÇn chóng. Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi m«i tr­êng, t©m lý, tËp qu¸n cña ng­êi VN nh­: PhÇn lín c¸c c¸n bé cña chóng ta ®­îc ®µo t¹o tõ chÕ ®é XHCN, t­ t­ëng bao cÊp, û l¹i tr«ng chê vµo sù gióp ®ì, ph©n phèi cña c¸c c¬ quan cÊp trÓn ®· trë thµnh nÕp sèng cña mçi ng­êi d©n, mçi CBCNV. §iÒu nµy ®Æt ra vÊn ®Ò ®µo t¹o l¹i c¸n bé lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®ång thêi còng ph¶i nhËn thøc r»ng: viÖc chuyÓn biÕn t­ t­ëng kh«ng ph¶i lµ mét sím mét chiÒu, ph¶i cã thêi gian. Mäi sù ¸p ®Æt ®Òu ®­a ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ kh«ng tèt do vËy c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ, t­ t­ëng vÒ cæ phÇn ho¸ ph¶i lµm tèt h¬n n÷a. 3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ®Èy m¹nh viÖc triÓn khai thùc hiÖn chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (TCTDKVN) trong thêi gian tíi: §Èy m¹nh viÖc tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch lµm cho ng­êi lao ®éng thÊy râ lîi Ých cña hä vµ kh¶ n¨ng triÓn väng cña DN khi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c«ng ty cæ phÇn. Lµm cho mäi ng­êi hiÓu râ h¬n vÒ b¶n chÊt, cÊu tróc cña c«ng ty cæ phÇn vµ kh¶ n¨ng thÝch øng cña nã trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th× ®©y cã lÏ còng lµ c¸ch tuyªn truyÒn cã søc thuyÕt phôc nhÊt cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN. Lµm cho ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc r»ng viÖc chuyÓn tõ DNNN sang ho¹t ®éng theo c«ng ty cæ phÇn hä ®­îc vµ mÊt c¸i g×. Cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi tho¶ ®¸ng vÒ b¶o hiÓm x· häi, trî cÊp, ®µo t¹o l¹i, v.v… cho ng­êi lao ®éng mÊt viÖc lµm theo h­íng Nhµ n­íc, DN, ng­êi lao ®éng ®Òu cã tr¸ch nhiÖm tham gia gi¶i quyÕt. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ phï hîp víi tõng ®èi t­îng. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, c¸c tæ chøc vµ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ trªn thÕ giíi ®i t×m cho m×nh søc s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh míi ®· t¹o ra lµn sang s¸t nhËp ®Ó t¹o ra c¸c tËp ®oµn kinh tÕ khæng lå cã søc c¹nh tranh ®­îc t¨ng lªn mét c¸ch râ rÖt, TCTDKVN muèn trë thµnh tËp ®oµn DÇu khÝ m¹nh trong khu vùc, chóng ta còng kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c: nhanh chãng x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng c¸c c«ng ty cæ phÇn ®a ngµnh vµ chiÕm gi÷ vÞ thÕ xøng ®¸ng trong thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Cæ phÇn ho¸ lµ mét ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ®óng ®¾n trªn con ®­êng ®æi míi vµ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. C¸c c«ng ty cæ phÇn ®· huy ®éng ®­îc vèn ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, n¨ng lùc s¶n xuÊt nªn n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh víi lîi Ých cña b¶n th©n, cña DN, ®ång thêi hä ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lµm chñ DN. Cæ phÇn ho¸ ®· tõng b­íc h¹n chÕ ®­îc c¸c yÕu kÐm cña c¬ chÕ qu¶n lý DNNN. Cã thÓ nãi r»ng: ChØ cã mét ý thøc quyÕt t©m trªn c¬ së nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ ý nghÜa, môc tiªu chung vµ môc tiªu cô thÓ vÒ cæ phÇn ho¸ th× vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ cña VN nãi chung vµ ngµnh DÇu khÝ nãi riªng míi ®­îc triÓn khai ®óng tiÕn tr×nh vµ cã hiÖu qu¶. II. Gi¶i ph¸p kinh tÕ thÞ tr­êng Víi nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i khiÕn cho tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ t¹i Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ch÷ng l¹i nh­ ®· nãi ë trªn, ng­êi viÕt m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn víi mong muèn gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam nãi riªng vµ trong toµn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. 1. Hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch chung cña Nhµ n­íc nh»m t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho c¸c c«ng ty cæ phÇn: 1.1. ChÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi c«ng ty cæ phÇn vµ ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c«ng ty cæ phÇn: Theo ®iÒu 14, NghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§-CP quy ®Þnh vÒ chÕ ®é ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp CPH th× ch­a thùc sù khuyÕn khÝch c«ng nh©n viªn c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®Õn cæ phÇn ho¸. §èi víi mét DNNN cã phÇn vèn nhµ n­íc h¬n 50 tû ®ång, tæng sè CNV còng chØ h¬n 100 ng­êi vµ l¹i lµ mét doanh nghiÖp míi thµnh lËp (CNV phÇn lín lµ c¸n bé trÎ cã n¨m c«ng t¸c cho Nhµ n­íc rÊt thÊp) th× chÝnh s¸ch ­u ®·i nãi trªn kh«ng ®ñ søc m¹nh ®Ó ng­êi lao ®éng chñ ®éng tham gia vµo tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ mµ chØ lµm cÇm chõng ®Ó xem xÐt. MÆt kh¸c viÖc khèng chÕ quyÒn mua cæ phÇn lÇn ®Çu cña c¸n bé l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp còng lµ mét vÊn ®Ò g©y t©m lý e ng¹i, lo l¾ng vÒ vÞ trÝ c«ng t¸c, viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng. HiÖn t¹i nh÷ng c¸n bé nµy lµ nh÷ng ng­êi chñ chèt trong guång m¸y ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, sù ph¸t triÓn h­ng thÞnh cña doanh nghiÖp phô thuéc nhiÒu vµo hµng ngò c¸n bé nµy, song viÖc khèng chÕ nh­ trªn còng dÉn ®Õn t©m lý chung lµ khi doanh nghiÖp CPH quyÒn vµ lîi Ých cña hä kh«ng nhiÒu (cæ phiÕu hä ®­îc mua kh«ng ®¸ng kÓ so víi cæ phiÕu ph¸t hµnh) nh­ng vÞ trÝ c«ng t¸c th× l¹i bÊp bªnh, thu nhËp vµ ®êi sèng ch­a cã ®iÒu g× ch¾c ch¾n. ChÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp còng cÇn thiÕt ph¶i chia ra c¸c tr­êng hîp tuú thuéc vµo phÇn vèn nhµ n­íc cã t¹i doanh nghiÖp ®ã. Khi ng­êi lao ®éng thÊy râ quyÒn vµ lîi Ých cña m×nh ®· g¾n víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp th× môc tiªu thay ®æi c¬ cÊu së h÷u tõ ®ã thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®¹t hiÖu qu¶ cao. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch CNV trong doanh nghiÖp mua cæ phÇn cã chÝnh s¸ch hç trî cho CNV nghÌo mua ®­îc mét sè cæ phÇn cÇn thiÕt nh»m t¹o ®éng lùc, gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Khi c¸c cæ ®«ng giµnh lîi nhuËn t¨ng tÝch luü ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cô thÓ râ rµng. Cæ phÇn ho¸ lµ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn cña b¶n th©n doanh nghiÖp ®Çu t­ më réng thÞ tr­êng, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, t¨ng thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tÝch luü cho doanh nghiÖp, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Cæ phÇn ho¸ DNNN ph¶i g¾n liÒn víi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ®Ó t¹o ®éng lùc, ph¸t huy m¹nh h¬n vai trß lµm chñ vµ tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng trong qu¶n lý doanh nghiÖp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ®èi víi c¸c DNNN kh«ng n¾m gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n th× kh«ng nhÊt thiÕt nhµ n­íc ph¶i n¾m cæ phÇn chi phèi hoÆc cæ phÇn ®Æc biÖt khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Mét thùc tÕ hiÖn nay ®ang tån t¹i lµ c¸c doanh nghiÖp trong danh môc ®­îc lùa chän cæ phÇn ho¸ hÇu hÕt ®Òu x©y dùng vµ thùc hiÖn ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ trong ®ã phÇn vèn nhµ n­íc n¾m cæ phÇn chi phèi (chiÕm h¬n 51% cæ phiÕu) víi môc ®Ých lµ doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã x¸o trén sau khi cæ phÇn vµ viÖc cæ phÇn ho¸ chØ mang tÝnh ®èi phã. Nh­ vËy th× môc tiªu cæ phÇn ho¸ do §¶ng vµ Nhµ n­íc ®­a ra kh«ng nh÷ng kh«ng thùc hiÖn ®­îc mµ cßn bÞ lµm cho sai lÖch ®i vµ hËu qu¶ khã cã thÓ l­êng hÕt ®­îc. ViÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN mang tÝnh h×nh thøc nh­ vËy còng lµ do trong v¨n b¶n cña Nhµ n­íc cã nh÷ng quy ®Þnh ch­a râ rµng, cô thÓ khiÕn cho c¸c Bé ngµnh, c¸c c¬ quan chñ qu¶n khi h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ ë d­íi thùc hiÖn kh«ng thèng nhÊt víi chñ tr­¬ng chung. Trong phô lôc “Danh môc c¸c lo¹i DNNN ®Ó lùa chän cæ phÇn ho¸” (Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§- CP ngµy 29/6/1998) môc II. “Lo¹i DNNN hiÖn cã, Nhµ n­íc cÇn n¾m cæ phÇn chi phèi, cæ phÇn ®Æc biÖt khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸” cÇn quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt lo¹i doanh nghiÖp, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña doanh nghiÖp ®ã tr¸nh t×nh tr¹ng nh­ hiÖn nay hiÓu theo c¸ch nµo còng ®óng. NÕu c¸c DNNN tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, doanh nghiÖp nµo nhµ n­íc còng gi÷ cæ phÇn chi phèi th× viÖc cæ phÇn ho¸ kh«ng thÓ tiÕn hµnh theo nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra ®­îc, ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c kh«ng khi nµo l¹i quyÕt ®Þnh bá vèn vµo mét n¬i mµ hä kh«ng ®­îc tham gia qu¶n lý, ®iÒu hµnh viÖc kinh doanh; mÆt kh¸c nÕu ph­¬ng thøc qu¶n lý kh«ng ®­îc c¶i thiÖn mµ vèn ø ®äng nhiÒu th× hËu qu¶ thËm chÝ cßn thÊp h¬n tr­íc. 1.2. Ph¸t triÓn nhanh thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng vèn, thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai ho¸ tµi chÝnh doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ®Çu t­ tÝnh to¸n vµ lùa chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­: §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN, nhµ n­íc cÇn ph¶i thµnh lËp vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®Ó gióp c¸c cæ ®«ng mua b¸n cæ phiÕu thuËn tiÖn. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét thÞ tr­êng phøc t¹p, cao cÊp mµ hµng ho¸ ®­îc giao dÞch mua b¸n lµ nh÷ng cæ phiÕu vµ cæ phÇn. Víi hai vai trß quan träng, chñ yÕu vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ: Nã gióp cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn mét c¸ch dÔ dµng. Nã cung cÊp mét thÞ tr­êng cÊp II, n¬i mµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ lùa chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­ tèt nhÊt cho m×nh th× viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhanh thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc vµo tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ nãi chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. S¶n phÈm, hµng ho¸ ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c¸c cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn, nÕu c¸c hµng ho¸ nµy cã thÓ mua hoÆc b¸n dÔ dµng vµ ®­îc ®¶m b¶o b»ng luËt ph¸p th× c¸c nhµ ®Çu t­ h¼n sÏ ®Çu t­ ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i hµng ho¸ nh­ vËy h¬n. 1.3. Hoµn thiÖn c¬ chÕ sö dông tiÒn b¸n cæ phÇn cña DNNN ®Ó viÖc sö dông dÔ dµng linh ho¹t: Theo Th«ng t­ sè 104/ 1998/ TT- BTC ngµy 18 th¸ng 7 n¨m 1998 vÒ “H­íng dÉn nh÷ng vÊn ®Ò tµi chÝnh khi chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn (theo N§ 44/1998/ N§-CP ngµy 29/6/1998)” t¹i môc V ®iÓm 2.2 cã quy ®Þnh viÖc sö dông tiÒn b¸n cæ phÇn thuéc vèn nhµ n­íc. Tuy nhiªn c¸c quy ®Þnh nµy chØ mang tÝnh chÊt chung chung, kh«ng cã h­íng dÉn cô thÓ. C¸c tr­êng hîp cÇn ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng hoÆc trî cÊp cho ng­êi lao ®éng d«i d­ ph¶i cã quy ®Þnh cô thÓ ®Ó c¸c DNNN tiÕn hµnh cæ phÇn chñ ®éng x©y dùng ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ vµ kÕ ho¹ch kinh doanh sau khi cæ phÇn, mÆt kh¸c lµm cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Þnh tr­íc t­¬ng lai cña m×nh vµ yªn t©m lµm viÖc kh«ng cßn t©m lý e ng¹i, chê ®îi thô ®éng. 2. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ ®¬n vÞ thµnh viªn nh»m t¹o ra sù hÊp dÉn vÒ kinh tÕ cho qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa: §Ó gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ mét sè ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ th× ngoµi c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng, TCTDKVN còng ph¶i cô thÓ ho¸ c¸c néi dung quy ®Þnh ®ã kh«ng tr¸i víi luËt ®Þnh nh­ng phï hîp víi môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®ång thêi gîi më h­íng ph¸t triÓn míi cho c¸c doanh nghiÖp muèn t¨ng nhanh hiÖu qu¶ kinh doanh theo h­íng ®æi míi c¬ cÊu së h÷u vèn vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý. Tr­íc hÕt, Tæng c«ng ty cÇn x¸c ®Þnh môc tiªu cæ phÇn ho¸ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong Tæng c«ng ty lµ g×? Huy ®éng thªm vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ hay lµ thay ®æi c¬ cÊu së h÷u vèn tõ ®ã thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c b­íc trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ mµ Ban ®æi míi doanh nghiÖp cña Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh th× môc tiªu cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam ®­îc x¸c ®Þnh lµ nh»m ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vèn, t¹o ra ®éng lùc bªn trong thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. Sau khi x¸c ®Þnh râ môc tiªu cæ phÇn ho¸ nh­ vËy Ban ®æi míi doanh nghiÖp t¹i Tæng c«ng ty sÏ lùa chän trong sè c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¬n vÞ nµo thuéc danh môc c¸c DNNN ®­îc lùa chän ®Ó cæ phÇn ho¸ vµ phï hîp víi môc tiªu mµ Tæng c«ng ty ®· ®Ò ra ®Ó xem xÐt mµ ®­a vµo danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cña Tæng c«ng ty. ViÖc lùa chän ®óng ®¾n c¸c doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ còng lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc hoµn thµnh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸. Nªn lùa chän c¸c doanh nghiÖp mµ nÕu víi h×nh thøc së h÷u 100% vèn nhµ n­íc vµ c¸ch thøc qu¶n lý nh­ hiÖn t¹i th× hiÖu qu¶ ch­a cao. NÕu lùa chän doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ hiÖn t¹i lµ doanh nghiÖp lµm ¨n bi bÐt, kÐm hiÖu qu¶, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng thÊp th× ch¾c ch¾n viÖc gäi vèn lµ v« cïng khã kh¨n vµ nh­ vËy th× kh«ng thÓ cæ phÇn ho¸ ®­îc. Thø hai lµ, Ban ®æi míi DN cña Tæng c«ng ty sÏ cïng víi c¸c doanh nghiÖp ®­îc lùa chän ®Ó cæ phÇn ho¸ xem xÐt t×nh h×nh kinh doanh thùc tÕ qua c¸c n¨m cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ thÝch hîp (cã 4 h×nh thøc) sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt, ®ång thêi còng x¸c ®Þnh lu«n cæ phÇn do vèn Tæng c«ng ty cÇn n¾m gi÷ lµ bao nhiªu. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn vèn Tæng c«ng ty cÇn n¾m gi÷ t¹i doanh nghiÖp cæ phÇn kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¨n cø vµo ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ do ®¬n vÞ x©y dùng lªn mµ phô thuéc phÇn lín vµo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung cña ngµnh trong t­¬ng lai. VËy nªn mét thùc tÕ hiÖn nay t¹i mét sè ®¬n vÞ ®ang tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ cæ phÇn vèn Tæng c«ng ty cÇn n¾m gi÷ chØ ®¹o vµo ý chÝ chñ quan cña nh÷ng ng­êi thùc hiÖn mµ ch­a xuÊt ph¸t tõ viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè t¸c ®éng kh¸ch quan vµ khoa häc tíi hiÖu qu¶ kinh doanh. Cô thÓ nh­ ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ ®­îc x©y dùng vµ tr×nh Ban ®æi míi doanh nghiÖp. Qua thùc hiÖn cæ phÇn hãa cÇn söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh kiÖn toµn tæ chøc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ c¸c cÊp mét c¸ch nhÊt qu¸n. Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®Ó toµn x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý, l·nh ®¹o doanh ngiÖp nhµ n­íc, tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong DNNN nãi chung vµ DNNN thuéc diÖn cæ phÇn ho¸ nãi riªng nhËn thøc râ rµng, s©u s¾c môc tiªu cæ phÇn ho¸ nh÷ng DNNN kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn. Cæ phÇn ho¸ lµ nh»m t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ tµi s¶n cña nhµ n­íc vµ huy ®éng thªm vèn ngoµi x· héi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vèn trong doanh nghiÖp ®· t¹o ra ®éng lùc thùc sù, kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña doanh ngiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng; g¾n lîi Ých víi tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp; ph¸t huy vai trß lµm chñ thùc sù cña ng­êi lao ®éng vµ cæ ®«ng ngoµi doanh ngiÖp, t¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ cña x· héi ®èi víi doanh nghiÖp, tiÕt kiÖm chi phÝ, kh¾c phôc tiªu cùc, tham nhòng. §èi víi sè DDNNN hiÖn cã mµ nhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn, c¬ quan ®¹i diÖn chñ së h÷u c¨n cø vµo lÜnh vùc kinh doanh, mÆt hµng s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp mµ x¸c ®Þnh tû lÖ cæ phÇn mµ nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ cho thÝch hîp. Xö lý nî ®äng kh«ng thanh to¸n ®­îc cña c¸c DNNN t¹o ®éng lùc ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ DNNN. MÆc dï ®· cã c¸c v¨n b¶n cña ChÝnh phñ h­íng dÉn xö lý thanh to¸n nî giai ®o¹n II (QuyÕt ®Þnh sè 95/1998/Q§-TTG ngµy 18/5/1998 vµ QuyÕt ®Þnh sè 05/2000/QD-TTG cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ) nh­ng c¸c kho¶n nî d©y d­a cña c¸c DNNN vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt døt ®iÓm, sè nî khã ®ßi cña c¸c DNNN tõ 1993 ®Õn 1999 lµ 16.823 tû ®ång. ViÖc xö lý thanh to¸n nî khã ®ßi cña c¸c DNNN nh»m lµm lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc t¸c ®éng trùc tiÕp vµo tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN. Trong thùc tÕ cã nhiÒu DNNN lµm ¨n tr× trÖ, kÐm ph¸t triÓn nÕu cæ phÇn ho¸, thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý ch¾c ch¾n doanh nghiÖp sÏ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n tuy nhiªn do c«ng nî cßn d©y d­a ch­a xö lý ®­îc khiÕn cho tèc ®é cæ phÇn ho¸ bÞ ch÷ng l¹i. CÇn n¾m ch¾c vµ ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî ®Ó xö lý theo tõng ®èi t­îng kh¸c nhau. §èi víi c¸c kho¶n nî khã ®ßi do nguyªn nh©n kh¸ch quan (®· cã ®ñ chøng cø lµ kh«ng ®ßi ®­îc hoÆc qu¸ h¹n trªn 5 n¨m) th× ®­îc h¹ch to¸n vµo kÕt qu¶ kinh doanh (nÕu doanh ngiÖp cã l·i) hoÆc gi¶m gi¸ trÞ doanh nghiÖp ( nÕu doanh nghiÖp kh«ng cã l·i). §èi víi c¸c kho¶n nî khã ®ßi do nguyªn nh©n chñ quan ®· x¸c ®Þnh ®­îc tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n hoÆc tËp thÓ th× ph¶i xö lý nghiªm minh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, phÇn tæn thÊt cßn l¹i (kh«ng thu håi ®­îc do nguyªn nh©n kh¸ch quan) ®­îc xö lý nh­ c¸c kho¶n nî v× nguyªn nh©n kh¸ch quan ë trªn. §èi víi c¸c kho¶n nî ng©n s¸ch, doanh nghiÖp ph¶i lËp ph­¬ng ¸n xö lý nî, huy ®éng hÕt c¸c nguån hiÖn cã ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n nî chiÕm dông cña ng©n s¸ch. Tr­êng hîp kh«ng cã ®ñ nguån bï ®¾p th× doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ®Ó xö lý. §èi víi c¸c kho¶n nî ng©n hµng (kÓ c¶ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, ng©n hµng cæ phÇn vµ quü tÝn dông), c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp ph­¬ng ¸n tr¶ nî, huy ®éng c¸c nguån vèn hiÖn cã ®Ó tr¶ nî vay ng©n hµng. Tr­êng hîp t×nh h×nh tµi chÝnh qu¸ khã kh¨n th× bµn b¹c, tho¶ thuËn víi ng©n hµng ®Ó xin gia h¹n nî hoÆc ®Ò nghÞ ng©n hµng xem xÐt gi¶m l·i, xo¸ l·i hoÆc khoanh nî theo chÕ ®é quy ®Þnh. C¸c kho¶n tæn thÊt cña ng©n hµng do khoanh nî hoÆc xo¸ nî cho DDNNN ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh, quü bï ®¾p rñi ro cña ng©n hµng, gi¶m trõ vµo nî vay t¸i cÊp vèn cña ng©n hµng nhµ n­íc hoÆc ®­îc ng©n s¸ch nhµ n­íc hç trî khi c¸c ng©n hµng kh«ng ®ñ nguån ®Ó bï ®¾p. §èi víi c¸c kho¶n nî n­íc ngoµi mµ cã b¶o l·nh cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng th× c¬ quan b¶o l·nh chñ tr× ®µm ph¸n víi c¸c chñ nî ®Ó gi¶m sè nî ®Õn møc thÊp nhÊt vµ bè trÝ ng©n s¸ch ®Ó tr¶ nî, doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ ng©n s¸ch. Xóc tiÕn thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n vµ C«ng ty tµi chÝnh ®Ó cã thÓ chuyÓn quyÒn së h÷u c¸c kho¶n nî vµ tµi s¶n doanh nghiÖp tõ ®ã mµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp lµnh m¹nh vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. CÇn ®iÒu chØnh tû lÖ khèng chÕ quyÒn ®­îc mua cæ phiÕu lÇn ®Çu, quy ®Þnh sè cæ phÇn ­u ®·i nãi chung vµ ®èi víi c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp nãi riªng. ViÖc khèng chÕ quyÒn mua cæ phiÕu lÇn ®Çu cña c¸n bé l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò g©y t©m lý e ng¹i, lo l¾ng vÒ vÞ trÝ c«ng t¸c, viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng. HiÖn t¹i nh÷ng c¸n bé nµy lµ nh÷ng chñ chèt trong guång m¸y ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, sù ph¸t triÓn h­ng thÞnh cña doanh nghiÖp phô thuéc nhiÒu vµo hµng ngò c¸n bé nµy, song viÖc khèng chÕ nh­ trªn dÉn ®Õn t©m lý chung lµ khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ quyÒn vµ lîi Ých cña hä kh«ng nhiÒu (phÇn vèn cña doanh nghiÖp mµ hä n¾m gi÷ do bÞ khèng chÕ lµ qu¸ nhá so víi tæng vèn cña doanh nghiÖp) nh­ng vÞ trÝ c«ng t¸c th× bÊp bªnh, ®êi sèng vËt chÊt vµ thu nhËp th× kh«ng cã g× ®¶m b¶o ch¾c ch¾n. ChÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng trong doanh ngiÖp cÇn ph¶i chia ra c¸c tr­êng hîp tuú thuéc vµo tû lÖ phÇn vèn nhµ n­íc n¾m gi÷ t¹i doanh nghiÖp ®ã. Khi ng­êi lao ®éng thÊy râ quyÒn vµ lîi Ých cña m×nh ®· g¾n chÆt víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp th× môc tiªu thay ®æi c¬ cÊu së h÷u tõ ®ã thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn míi ®¹t hiÖu qu¶ cao. Cã thÓ chia ra bèn tr­êng hîp sau: §èi víi lo¹i DNNN gi÷ cæ phÇn chi phèi: Mçi ph¸p nh©n mua kh«ng qu¸ 50% tæng sè cæ phÇn nhµ n­íc n¾m gi÷. Mçi c¸ nh©n mua kh«ng qu¸ 25% tæng sè cæ phÇn nhµ n­íc n¾m gi÷. §èi víi lo¹i DNNN kh«ng cÇn n¾m cæ phÇn chi phèi: Kh«ng h¹n chÕ sè l­îng cæ phÇn mçi ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n ®­îc mua nh­ng ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ sè cæ ®«ng tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ cÇn cã tû lÖ cæ phÇn hîp lý ®Ó b¸n cho c¸c ®èi t­îng bªn ngoµi doanh nghiÖp. Tr­êng hîp doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cã nhiÒu nhµ ®Çu t­ ®¨ng ký mua cæ phÇn mµ v­ît c¶ sè cæ phiÕu ph¸t hµnh th× cã thÓ tæ chøc b¸n ®Êu gi¸ cæ phÇn. NÕu doanh nghiÖp ®· vay vèn cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n bªn ngoµi doanh nghiÖp tr­íc khi cæ phÇn ho¸ mµ nay doanh nghiÖp vÉn cã nhu cÇu huy ®éng vèn, nî l¹i vµ ®­îc bªn cho vay chÊp thuËn th× cã thÓ chuyÓn thµnh cæ phÇn cña C«ng ty nh­ng kh«ng m©u thuÉn víi c¸c ®iÓm trªn. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp mua cæ phÈn, cã chÝnh s¸ch hç trî ch¬ ng­êi lao ®éng nghÌo mua ®­îc mét sè cæ phÇn cÇn thiÕt nh»m t¹o ®éng lùc, gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. §Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CPH t¹i Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam th× ngoµi c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ CPH do nhµ n­íc vµ c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng quy ®Þnh, TCT cÇn ph¶i cô thÓ ho¸ c¸c néi dung quy ®Þnh ®ã sao cho kh«ng tr¸i víi luËt ®Þnh nh­ng phï hîp víi môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®ång thêi gîi më h­íng ®i míi cho c¸c doanh nghiÖp muèn t¨ng nhanh hiÖu qu¶ kinh doanh theo h­íng ®æi míi c¬ cÊu së h÷u vèn vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý. Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam cÇn x¸c ®Þnh cô thÓ môc tiªu cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong TCT lµ g× ? Huy ®éng thªm vèn ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ hay lµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vèn nh»m t¹o ra ®éng lùc bªn trong cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn. Sau khi x¸c ®Þnh râ môc tiªu CPH, Ban ®æi míi doanh nghiÖp t¹i TCT sÏ lùa chän trong sè c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¬n vÞ nµo thuéc doanh môc DNNN ®­îc lùa chän ®Ó CPH vµ phï hîp víi môc tiªu CPH ®· ®Ò ra ®Ó xem xÐt vµ ®­a ra danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ sÏ tiÕn hµnh CPH cña TCT. ViÖc lùa chän ®óng ®¾n c¸c doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ còng lµ mét yÕu tè cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc hoµn thµnh tiÕn hµnh cæ phÇn hãa. Ban ®æi míi doanh nghiÖp t¹i TCT phèi hîp víi c¸c DN ®­îc lùa chän ®Ó CPH ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh doanh thùc tÕ qua c¸c n¨m cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ thÝch hîp (4 h×nh thøc) sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Song song víi viÖc lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ lµ x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn vèn Tæng C«ng ty cÇn n¾m gi÷ trong C«ng ty cæ phÇn lµ bao nhiªu. ViÖc x¸c ®Þnh phÇn vèn TCT cÇn n¾m gi÷ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¨n cø vµo ph­¬ng ¸n CPH do ®¬n vÞ x©y dùng lªn mµ nã ®­îc tÝnh to¸n mét c¸ch khoa häc tõ viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè kh¸ch quan t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh vµ phô thuéc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chung cña toµn ngµnh. HiÖn t¹i ë mét sè ®¬n vÞ ®ang tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, viÖc lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸ vµ x¸c ®Þnh phÇn vèn TCT cÇn n¾m gi÷ chØ dùa vµo ý muèn chñ quan cña nh÷ng ng­êi thùc hiÖn. Cô thÓ nh­ ph­¬ng ¸n CPH ®­îc x©y dùng vµ tr×nh lªn Ban ®æi míi Doanh nghiÖp t¹i TCT cña C«ng ty B¶o hiÓm DÇu khÝ th× h×nh thøc CPH lµ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ thuéc phÇn vèn TCT hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu trong ®ã vèn TCT chiÕm 70%. Së dÜ ph­¬ng ¸n nµy ®­îc Ban ®æi míi doanh nghiÖp TCT chÊp thuËn vÒ mÆt nguyªn t¾c lµ xuÊt ph¸t tõ hai quan ®iÓm: Mét lµ, TCT DK kh«ng thiÕu vèn kinh doanh nªn kh«ng cÇn b¸n mét phÇn vèn cña m×nh ®i ®Ó thu håi tiÒn vÒ (nÕu vÉn gi÷ nguyªn c¬ cÊu 70/30 th× phÇn vèn thu håi vµo kho¶ng 18 tû ®ång). Hai lµ, ®©y lµ DNNN ®Çu tiªn cña TCT DK tiÕn hµnh CPH nªn nhµ n­íc cÇn gi÷ 70% cæ phÇn ®Ó ®¶m b¶o vai trß chi phèi cña m×nh. Thùc chÊt th× viÖc x¸c ®Þnh h×nh thøc CPH vµ tû lÖ phÇn vèn nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ t¹i C«ng ty cæ phÇn lµ ch­a khoa häc vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua mét sè ý kiÕn sau ®©y: Qua ph­¬ng ¸n CPH do ®¬n vÞ x©y dùng th× t­¬ng øng víi viÖc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu, doanh thu cña ®¬n vÞ cã t¨ng lªn (thÞ phÇn do c¸c cæ ®«ng míi ®em l¹i) nh­ng kÕt qu¶ kinh doanh t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ (tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn hÇu nh­ kh«ng t¨ng). Do ®Æc thï cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm phô thuéc nhiÒu vµo tr×nh ®é ®¸nh gi¸ rñi ro vµ x¸c ®Þnh møc phÝ gi÷ l¹i hîp lý. Tuy nhiªn møc phÝ b¶o hiÓm gi÷ l¹i cña C«ng ty b¶o hiÓm l¹i phô thuéc vµo vèn kinh doanh hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Theo ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ ®· x©y dùng th× víi møc vèn huy ®éng thªm sau cæ phÇn ho¸ lµ 24 tû ®ång th× møc phÝ gi÷ l¹i t¨ng thªm lµ kh«ng ®¸ng kÓ (cã ý nghÜa lµ kÕt qu¶ kinh doanh t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ) trong khi vèn ®· t¨ng thªm 30% vµ kÕt qu¶ lµ tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn gi¶m. Nh­ vËy lµ lîi Ých kinh tÕ cho c¸c cæ ®«ng kh«ng ®­îc ®¸p øng vµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ph¸t triÓn lµ kh«ng cã. MÆt kh¸c, ®Ó n¾m gi÷ cæ phÇn th× kh«ng nhÊt thiÕt lµ TCT ph¶i gi÷ phÇn vèn cña m×nh trong C«ng ty cæ phÇn lµ 70%, cã thÓ chØ lµ 60% hoÆc 51% theo luËt ®Þnh. NÕu phÇn vèn nhµ n­íc gi÷ chiÕm ®¹i bé phËn trong tæng sè vèn gãp cña cæ ®«ng th× viÖc thay ®æi c¬ cÊu së h÷u vèn vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý trong doanh nghiÖp chØ lµ h×nh thøc mµ th«i. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn vèn nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ t¹i C«ng ty cæ phÇn cÇn thiÕt ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶ cña c¸c ph­¬ng ¸n CPH ®· x©y dùng vµ kÕt qu¶ th¨m dß, ®iÒu tra thÞ tr­êng ®Ó ®¶m b¶o cã thÓ b¸n hÕt ®­îc sè cæ phiÕu dù ®Þnh sÏ ph¸t hµnh. Sau khi cæ phÇn ho¸ sÏ cã sù thay ®æi c¬ cÊu DNNN, thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý do ®ã c¬ cÊu kh¸ch hµng còng nh­ sè l­îng kh¸ch hµng cña C«ng ty cæ phÇn sÏ cã nh÷ng x¸o trén nhÊt ®Þnh, v× vËy Tæng C«ng ty cÇn ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n phÈm trong ngµnh nh»m gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn trong thêi gian ®Çu sau khi hoµn thµnh tiÕn tr×nh CPH. III. Gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ 1. Thùc tr¹ng triÓn khai c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (PV) Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (PV) ®· cã chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ (CPH) tõ 7/8/1998 song ®Õn nay kÕt qu¶ cô thÓ ch­a cã, nguyªn nh©n lµ do: Trong L·nh ®¹o PV vµ L·nh ®¹o mét sè c«ng ty trùc thuéc ch­a n¶y sinh nhu cÇu bøc xóc vÒ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Mét bé phËn L·nh ®¹o ch­a nhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt vµ cÊp thiÕt cña CPH. C¸c kÕ ho¹ch CPH ®· cã trªn v¨n b¶n, ®· ®­îc th¶o luËn t¹i nhiÒu cuéc häp, nh­ng ch­a ®i tíi thèng nhÊt vµ ch­a cã h­íng hµnh ®éng cô thÓ. Ban §æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp cña PV ®· ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1998, nh­ng ch­a cã ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô, chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cô thÓ, do vËy ch­a cã ho¹t ®éng cô thÓ. Thµnh viªn cña Ban lµ thµnh viªn kiªm nhiÖm, nhËn thøc vÒ CPH cã kh¸c nhau vÒ møc ®é cÊp thiÕt, vÒ tÝnh chÊt, b¶n chÊt, m«i tr­êng, kü thuËt vµ triÓn khai CPH. Mét sè l·nh ®¹o cho r»ng hiÖn nay ch­a cÇn CPH, v× hiÖu qu¶ DNNN vÉn cao, hiÖu qu¶ cô thÓ cña doanh nghiÖp do m×nh qu¶n lý vÉn cao theo c¸c c¸ch ®¸nh gi¸, xÕp h¹ng nµo ®ã. C«ng t¸c tuyªn truyÒn c¸c chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Õn tõng c¸n bé nh©n viªn trong ngµnh nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn dù kiÕn CPH ch­a hiÖu qu¶, nªn ®¹i ®a sè ch­a n¾m b¾t ®­îc b¶n chÊt vµ ý nghÜa cña CPH, do ®ã ®· cã lóc n¶y sinh nghi ng¹i vÒ qu¸ tr×nh CPH. Trong n¨m 2000, ®Æc biÖt lµ quý cuèi cña n¨m 2000, ChÝnh phñ ®· thóc ®Èy c¶i c¸ch DNNN, giao cho c¸c Tæng C«ng ty 90, 91 ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh nµy, ®Æc biÖt lµ trong c¸c qu¸ tr×nh CPH. 2. Ph­¬ng h­íng tæ chøc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸: B¸m s¸t tÇm nh×n, môc tiªu vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh dÇu khÝ nh÷ng n¨m 2020, b»ng c¸ch t¨ng vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, cã chiÕn l­îc vÒ ph¸t triÓn con ng­êi ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh cña ngµnh, trë thµnh mét tËp ®oµn m¹nh, xøng ®¸ng lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc, ®i ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. §©y lµ m« h×nh mang tÝnh ®Æc thï trong viÖc qu¶n lý sö dông tµi chÝnh vµ kinh doanh cña m×nh thùc hiÖn theo ®óng ®­êng lèi chñ tr­¬ng cña §¶ng, Nhµ n­íc vÒ cæ phÇn hãa, ®æi míi doanh nghiÖp x©y dùng thµnh c«ng PV thµnh tËp ®oµn dÇu khÝ cã ®Çy ®ñ c¸c tiÒm n¨ng ho¹t ®éng trong khu vùc vµ trªn ph¹m vi thÕ giíi. Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban Tæng Gi¸m ®èc ra c¸c QuyÕt ®Þnh vÒ c¶i tæ (Ban §æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp hiÖn cã) hoÆc thµnh lËp mét Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp míi cã Bé phËn chuyªn tr¸ch víi ®Çy ®ñ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n. Ban nµy tr­íc hÕt tiÕn hµnh ph©n lo¹i c«ng khai c¸c c«ng ty vµ ®¬n vÞ thµnh viªn cña PV vµ b¸o c¸o Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng Gi¸m ®èc ®Ó cã c¸c quyÕt ®Þnh cô thÓ vÒ c¶i c¸ch vµ CPH. Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp tiÕp theo sÏ tham m­u cho PV chän ra c¸c c«ng ty hoÆc ®¬n vÞ thuéc PV nµo sÏ tr¶i qua CPH trong thêi gian gÇn nhÊt víi c¸c néi dung sau: V× sao l¹i chän c¸c c«ng ty, lý do cho tõng c«ng ty. Gi¶i thÝch t¹i sao liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò chiÕn l­îc do Tæng C«ng ty ®Æt ra vµ hiÖu chØnh; C«ng ty nµo lµm tr­íc (sè 1, sè 2 v.v...) víi lÞch tr×nh ph¸c th¶o theo c¸c quy ®Þnh b­íc ®Çu cña kü thuËt qu¶n lý dù ¸n hiÖn ®¹i; C¸ch thøc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ (VÝ dô: (a) gi÷ nguyªn gi¸ trÞ vèn nh­ b©y giê, ph¸t hµnh cæ phiÕu huy ®éng thªm vèn ®Ó ph¸t triÓn; (b) b¸n mét phÇn vèn hiÖn cã cho cæ ®«ng, chñ yÕu lµ ng­êi lao ®éng trong tæ chøc; (c) t¸ch mét bé phËn cña doanh nghiÖp ra vµ cæ phÇn ho¸ bé phËn nµy; (d) b¸n toµn bé gi¸ trÞ vèn ®Ó trë thµnh c«ng ty cæ phÇn thuÇn tóy). X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cho tõng doanh nghiÖp mang ra CPH, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ lµ mét kü thuËt rÊt phøc t¹p, ®ßi hái c¸c kiÕn thøc x· héi réng ngoµi sù hiÓu biÕt s©u s¾c c¸c kü thuËt Tµi chÝnh th«ng th­êng. VÒ kü thuËt, tr­íc tiªn cÇn ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp theo c¸c quy ®Þnh kÕ to¸n hiÖn hµnh, sau ®ã x¸c ®Þnh c¸c s¬ ®å gi¸ trÞ thùc tÕ cã thÓ x¶y ra (tøc lµ c¸c kh¶ n¨ng mµ ng­êi mua cæ phiÕu cã thÓ chÊp nhËn c¸c s¬ ®å gi¸ trÞ mµ c«ng ty b¸n d­íi h×nh thøc cæ phÇn, cæ phiÕu, chøng kho¸n, v.v... t¹i thêi ®iÓm tiÕn hµnh thñ tôc chµo gi¸ vµ mua b¸n). Tr×nh Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ PV ra quyÕt ®Þnh (theo c¸c QuyÕt ®Þnh 90, 91 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ thµnh lËp Tæng C«ng ty Nhµ n­íc). C¨n cø c¸c NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP (ngµy 29/06/1998) vµ 48/1998/N§-CP (ngµy 11/07/1998) vÒ chñ tr­¬ng b¸n cæ phÇn cho c¸c tæ chøc kh¸c nhau, nhÊt lµ c¸c ph¸p nh©n n­íc ngoµi, v.v... ®Ó x¸c ®Þnh chi tiÕt c¸c kÕ ho¹ch ph¸t hµnh cæ phiÕu. C¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh vÒ ­u ®·i theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ®Ó tËn dông c¸c ­u ®·i, v× c«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc ®Çu t­ míi nªn cã thÓ ®­îc h­ëng ­u ®·i theo luËt nµy. PV nªn cã kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ c¸c c«ng ty thuéc khu vùc dÞch vô vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÇu khÝ, chuyÓn nhanh sang ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn. Chó träng viÖc x©y dùng tËp ®oµn trªn c¬ së thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn ngay tõ ®Çu. 3. C¶i tæ bé phËn cæ phÇn ho¸ cña Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng c«ng ty Tªn: Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam (Ban §M&PTDN). 3.1. C¬ cÊu tæ chøc: (xem S¬ ®å 3) Tr­ëng Ban lµ: Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ TCT C¸c Phã ban (trong ®ã Phã Ban Th­êng trùc lµ uû viªn H§QT) C¸c ñy viªn; Thµnh lËp mét TiÓu ban chuyªn tr¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ cã 4 ng­êi: Tr­ëng TiÓu ban lµ Phã Ban th­êng trùc - uû viªn H§QT (Xem S¬ ®å 3) Ban cæ phÇn ho¸ t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tuú quy m« doanh nghiÖp cã thÓ cã tõ 4 ®Õn 6 ng­êi 3.2. Mét sè nhiÖm vô c¬ b¶n cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch CPH: X©y dùng chiÕn l­îc, ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vÒ ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp cho Tæng c«ng ty. Dù th¶o v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ c¬ chÕ ho¹t ®éng, qu¶n lý, ®iÒu hµnh, v.v… c«ng ty cæ phÇn trùc thuéc Tæng c«ng ty. Trùc tiÕp phèi hîp x©y dùng ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ cho c¸c ®¬n vÞ. Cïng ®¬n vÞ x©y dùng ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn. Chñ tr×, phèi hîp víi c¸c ngµnh liªn quan gi¶i quyÕt nh÷ng kiÕn nghÞ, v­íng m¾c cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn trong ph­¬ng ¸n cæ phÇn ho¸. 3.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸: TiÓu ban ho¹t ®éng theo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña qu¶n lý chiÕn l­îc, víi Gi¸m ®èc dù ¸n chiÕn l­îc tæng thÓ, ®iÒu hµnh dù ¸n tæng thÓ, hÖ thèng t­ vÊn dù ¸n. TiÓu ban cã kinh phÝ riªng do Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt. 3.4. Mét sè ho¹t ®éng cô thÓ cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch CPH thuéc Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng c«ng ty: Ph©n lo¹i DN vµ lùa chän h×nh thøc ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸: Ph©n lo¹i DN: DN thuéc PV kh«ng cæ phÇn ho¸: + Nh÷ng DN theo QuyÕt ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 44/CP + Nh÷ng DN PV cÇn duy tr× 100% vèn Nh÷ng DN tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ trong giai ®o¹n ®Çu lµ nhøng DN: + CÇn huy ®éng vèn, ®a d¹ng ho¸ së h÷u, v.v.. nh»m t¨ng nhanh sù ph¸t triÓn vµ hiÖu qu¶ h¬n; + S¶n xuÊt vµ cung øng nh÷ng s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ chñ yÕu cña Ngµnh DÇu khÝ. Lùa chän h×nh thøc ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸: Chia lµm hai lo¹i: Cæ phÇn ho¸ toµn bé DN (PV gi÷ cæ phÇn chi phèi >51%) + Vèn PV hiÖn cã t¹i DN < 100 tû VN§ + C¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng ty kh«ng cång kÒnh, phøc t¹p Hai c«ng ty trong Tæng c«ng ty ®ang tiÕn hµnh theo h×nh thøc 1, ®ã lµ: C«ng ty B¶o hiÓm DÇu khÝ (PVIC) C«ng ty Dung dÞch khoan vµ Ho¸ phÈm DÇu khÝ (DMC) Cæ phÇn ho¸ tõng phÇn trong DN: + Vèn PV hiÖn cã trong DN > 100 tû VN§ + C¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng cña DN cång kÒnh, phøc t¹p: cã nhiÒu ®¬n vÞ thµnh viªn trùc thuéc, cã nhiÒu s¶n phÈm, dÞch vô kh¸c nhau, v.v… Cã 4 c«ng ty tiÕn hµnh theo h×nh thøc nµy: C«ng ty ThiÕt kÕ vµ X©y dùng DÇu khÝ (PVECC) C«ng ty DÞch vô vµ Kü thuËt DÇu khÝ (PTSC) C«ng ty ChÕ biÕn vµ Kinh doanh c¸c s¶n phÈm DÇu (PVPDC) C«ng ty DÞch vô vµ Du lÞch DÇu khÝ (PVTSC) Ho¹t ®éng cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸: §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ toµn bé: Lµ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ; Trùc tiÕp cïng Ban cæ phÇn ho¸ t¹i ®¬n vÞ triÓn khai c¸c b­íc cña quy tr×nh cæ phÇn ho¸ (Xem Phô lôc sè 1: Quy tr×nh cæ phÇn ho¸ toµn bé) §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ tõng phÇn (cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ 1,2 xÝ nghiÖp, x­ëng, nhµ m¸y, v.v… trùc thuéc c«ng ty cïng hoÆc kh¸c thêi ®iÓm). Trùc tiÕp chØ ®¹o h­íng dÉn Ban Cæ phÇn ho¸ vµ phèi hîp víi Ban Cæ phÇn ho¸ c«ng ty(*) Ban CPH C«ng ty cÇn cã 02 thµnh viªn cña ®¬n vÞ trùc thuéc dù kiÕn CPH tham gia ph©n lo¹i ®¬n vÞ trùc thuéc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó lùa chän h×nh thøc cæ phÇn ho¸, thêi gian cæ phÇn ho¸. §Æc biÖt lµ C«ng ty cÇn n¾m gi÷ bao nhiªu phÇn tr¨m (%) cæ phÇn ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cña m×nh? b¸n ra ngoµi bao nhiªu %? ®èi t­îng tham gia cæ phÇn? Trùc tiÕp chØ ®¹o Ban cæ phÇn ho¸ c«ng ty triÓn khai c¸c b­íc cña quy tr×nh cæ phÇn ho¸. §èi víi c¸c ®¬n vÞ cã vèn C«ng ty (®¹i diÖn vèn Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp) nhá h¬n 20 tû ®ång: TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸ Tæng c«ng ty trùc tiÕp tr×nh hå s¬ ph­¬ng ¸n lªn Héi ®ång Qu¶n trÞ phª duyÖt. §èi víi c¸c ®¬n vÞ cã vèn C«ng ty (®¹i diÖn vèn Nhµ n­íc t¹i DN) lín h¬n 20 tû ®ång: TiÓu ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸ TCT trùc tiÕp tr×nh hå s¬ ph­¬ng ¸n lªn H§QT Tæng c«ng ty ®Ó H§QT Tæng c«ng ty tr×nh lªn Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. C¸c b­íc tiÕp theo xem Phô lôc sè 2: Quy tr×nh cæ phÇn ho¸ tõng phÇn. Tãm l¹i: ViÖc thµnh lËp TiÓu Ban chuyªn tr¸ch cæ phÇn ho¸ trùc thuéc Ban §æi míi vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã t¸c dông tÝch cùc: ThÓ hiÖn sù quan t©m thùc hiÖn chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §­a c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ trë thµnh quy tr×nh khoa häc, tiÕt kiÖm thêi gian cho chuyÓn ®æi Doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh C«ng ty cæ phÇn (dù kiÕn trong vßng 06 th¸ng). Trùc tiÕp triÓn khai trùc tiÕp tíi doanh nghiÖp thµnh viªn sÏ gi¶m bít ®­îc c¸c cuéc tæ chøc thuyÕt tr×nh ph­¬ng ¸n (chØ cÇn 2 lÇn), ®­a ra “§Ò ¸n chuÈn”. VÒ nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ tr­íc m¾t vÒ tæ chøc thùc hiÖn nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam xem Phô lôc sè 3. kÕt luËn Chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng cæ phÇn ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong thêi kú chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN vµ xu thÕ héi nhËp kinh tÕ víi c¸c n­íc khu vùc vµ thÕ giíi. Tõ gi¸c ®é Tæng C«ng ty 91 - Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam trong xu thÕ ph¸t triÓn thµnh tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, viÖc h­ëng øng thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ cña nhµ n­íc lµ mét viÖc lµm hÕt søc nghiªm tóc vµ cã ý nghÜa chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi rÊt to lín. ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ c¸c n­íc ph­¬ng T©y, n¬i s¶n sinh ra chÕ ®é cæ phÇn, trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau ChÝnh phñ c¸c n­íc nµy ®· ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch rÊt cô thÓ vÒ cæ phÇn ho¸, t­ h÷u ho¸ hay t¸i quèc h÷u ho¸. ViÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn chÕ ®é cæ phÇn ë c¸c n­íc nµy kh«ng ngoµi môc ®Ých lµm cho nÒn kinh tÕ cña hä lu«n ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. Cã thÓ nãi “cæ phÇn ho¸ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt d­íi chñ nghÜa t­ b¶n”. ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, nãi c¸ch kh¸c lµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ch­a vµ ®ang ph¸t triÓn khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸, t­ nh©n ho¸ diÔn ra rÊt phøc t¹p. ë mét sè n­íc cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra rÊt gay go vµ quyÕt liÖt. ChÝnh v× vËy ®a sè c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cã nghÜa ®ång thêi lµ c¶i c¸ch doanh nghiÖp. Cã thÓ nhËn thøc ®­îc r»ng c«ng cuéc c¶i c¸ch doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸ ë Trung Quèc cã nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång víi c«ng cuéc ®æi míi doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam - ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña ViÖt Nam cã phÇn nµo cßn khiªm nh­êng vµ cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc, ®Æc biÖt kÕt qu¶ cæ phÇn ho¸ ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam cßn dõng l¹i ë kh©u kÕ ho¹ch vµ x©y dùng ph­¬ng ¸n. V× vËy, nh÷ng gi¶i ph¸p ®­îc chän lµ: Gi¶i ph¸p kinh tÕ thÞ tr­êng: Lµ sù ra dêi vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c«ng ty cæ phÇn víi c¸c thµnh tè kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng; víi c¸c thÓ chÕ kinh tÕ, v.v... Gi¶i ph¸p chÝnh trÞ - v¨n ho¸ - x· héi l¹i ®Ò cËp ®Õn yÕu tè con ng­êi, t­ duy - nhËn thøc vµ sù ®iÒu chØnh bëi c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Hai gi¶i ph¸p trªn cã quan hÖ biÖn chøng g¾n quyÖn víi nhau t¹o ra m«i tr­êng toµn diÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn lµ biÕn chñ tr­¬ng thµnh hiÖn thùc, lµ nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng biÖn ph¸p rÊt cô thÓ mµ ë ®ã con ng­êi ph¶i biÕt sö dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cho môc tiªu cæ phÇn ho¸. NÕu nãi r»ng gi¶i ph¸p kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ®iÒu kiÖn cÇn th× gi¶i ph¸p chÝnh trÞ v¨n ho¸ - x· héi vµ gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn lµ ®iÒu kiÖn ®ñ cho viÖc ®¶m b¶o thµnh c«ng tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam. tµi liÖu tham kh¶o PTS §oµn V¨n H¹nh. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 1998. C«ng ty cæ phÇn vµ chuyÓn Doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. Trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ båi d­ìng nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Hµ Néi, 9/1998. Tµi liÖu ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ph©n tÝch vµ ®Çu t­ chøng kho¸n. Trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ båi d­ìng nghiÖp vô vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Hµ Néi, 6/1998. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Dù ¸n “§µo t¹o qu¶n lý kinh tÕ” DFID/UK vµ ViÖn Adam Smitt. Hå ChÝ Minh, 1998. Kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ ®æi míi doanh nghiÖp vµ cæ phÇn ho¸. Hary G. Broadman. The Chinese State as Corporate Shareholder. State Enterprise Reform in China. C«ng ty Cæ phÇn chÕ biÕn xuÊt nhËp khÈu Long An (LAFOCO), 10/1998. §Ò ¸n ph¸t hµnh cæ phiÕu míi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. Vò ChÝ Léc. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997. Gi¸o tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi. NguyÔn ThÞ M¬, Hoµng Ngäc ThiÕt. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997. Gi¸o tr×nh Ph¸p luËt trong ho¹t ®éng Kinh tÕ ®èi ngo¹i. Nhµ XuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi, 1999. LuËt Doanh nghiÖp. Mai Ngäc C­êng. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª. Hµ Néi, 1996. LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ.