Những giải pháp kinh tế chủ yếu phát triển chăn nuôi bò ở tỉnh Lạng Sơn trong thời kỳ 2001-2010

nãi ®Çu Ch¨n nu«i lµ mét ngµnh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cung cÊp cho con ng­êi vµ x· héi vÒ thùc phÈm vµ môc ®Ých kh¸c. Lµ mét ngµnh lu«n chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nã, ch¨n nu«i sÏ ngµy ph¶i ph¸t triÓn cho ®Õn nay vÉn ch­a cã ngµnh nµo thay thÕ ®­îc nã trong viÖc s¶n xuÊt vµ cung cÊp thùc phÈm. Trong xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp, ngµnh trång trãt sÏ gi¶m dÇn vµ ngµnh ch¨n nu«i sÏ t¨ng lªn c¶ vÒ quy m« lÉn tû träng bëi v×. - Xu h­íng ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi so víi s¶n phÈm cña ngµnh trång trät, c¸c s¶n phÈm cña ngµnh ch¨n nu«i sÏ ®­îc tiªu thô nhiÒu h¬n. - Lµ ngµnh cãgi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n ngµnh trång trät, nã sÏ cã kh¶ n¨ng tÝch luü vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n. Trªn tinh thÇn ®ã, viÖc xem xÐt vµ tim ra nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i ë L¹ng S¬n trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ cÇn thiÕt. V× lÏ ®ã ®Ò tµi “Nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ë tØnh L¹ng S¬n trong thêi kú 2001-2010” ®­îc x¸c lËp. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi lµ: HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. Ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ë L¹ng S¬n, chØ ra nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ë L¹ng S¬n ph¸t triÓn lªn. KÕt cÊu cña ®Ò tµi bao gåm 3 ch­¬ng chÝnh. Ch­¬ng I: C¬ së khoa häc cña viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ë L¹ng S¬n Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu ph¸t triÓn ch¨n nu«i ë tØnh L¹ng S¬n trong thêi kú 2001-2010. Ch­¬ng I: C¬ së khoa häc cña viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp I. Vai trß, vÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm cña ngµnh ch¨n nu«i Vai trß, vÞ trÝ Ch¨n nu«i lµ mét trong hai ngµnh s¶n xuÊt chÝnh cña n«ng nghiÖp, nã cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi. Ngµnh ch¨n nu«i nãi chung ch¨n nu«i ®¹i gia sóc nãi riªng cã vai trß nh­ sau: - Lµ ngµnh cung cÊp nhiÒu thùc phÈm quý, cã thµnh phÇn dinh d­ìng cao cho nhu cÇu cña con ng­êi. GÇn 60% l­îng ®¹m vµ 30% n¨ng l­îng con ng­êi thu ®­îc lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt tõ ngµnh ch¨n nu«i, bao gåm: ThÞt s÷a. - Nã lµ mét ngµnh chÝnh cña n«ng nghiÖp, cho nªn ngµnh ch¨n nu«i cã quan hÖ mËt thiÕt víi ngµnh trång trät. Ngµnh ch¨n nu«i cung cÊp ph©n bãn vµ søc kÐo ®¹i gia sóc cho ngµnh trång trät, ng­îc l¹i ngµnh trång trät cung cÊp thøc ¨n cho ngµnh ch¨n nu«i. - Ch¨n nu«i lµ ngµnh cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm. Do ®ã ph¸t triÓn ch¨n nu«i kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o c©n ®èi trong néi bé ngµnh n«ng nghiÖp mµ cßn thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ngoµi ra, ch¨n nu«i cßn lµ ngµnh cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm v« h×nh nh­ng mang tÝnh nh©n v¨n nh­: Chäi Ch©u, chäi gµ, chim c¶nh.... hay nh÷ng ®éng vËt gãp phÇn quan träng trong viÖc b¶o vÖ mïa mµng nh­ chã, mÌo...... Víi vai trß nh­ vËy, ngµnh ch¨n nu«i nãi chung, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc nãi riªng cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp vµ trong ®êi sèg x· héi. Ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i vµ phèi hîp ®óng ®¾n víi ngµnh trång trät lµ c¬ së ph¸t triÓn n«ng th«n toµn diÖn vµ bÒn v÷ng trªn c¬ së sö dông hîp lý, ®Çy ®ñ ruéng ®Êt: Søc lao ®éng vµ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt kh¸c. 2. §Æc ®iÓm cña ngµnh ch¨n nu«i - §èi t­îng cña ngµnh ch¨n nu«i lµ ®éng vËt, nã lµ nh÷ng c¬ thÓ sèng cã hÖ thÇn kinh rÊt mÉn c¶m víi m«i tr­êng. - Gia sóc võa lµ t­ liÖu lao ®éng võa lµ ®èi t­îng lao ®éng. Lµ t­ liÖu lao ®éng nÕu sö dông ®Ó cÇy kÐo hoÆc thu s¶n phÈm khi gia sóc cßn sèng nh­ lÊy con, lÊy s÷a. Lµ ®èi t­îng lao ®éng khi ch¨n nu«i ®Ó thu s¶n phÈm g¾n víi viÖc giÕt mæ. Hay nãi mét c¸ch tæng qu¸t khi x¸c ®Þnh gia sóc lµ t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng thi c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông chóng. - Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ngµnh ch¨n nu«i t­¬ng ®èi tÝnh t¹i, c¸c ho¹t ®éng th­êng lÆp ®i lÆp l¹i. V× vËy, sù t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn Ýt h¬n so víi ngµnh trång trät, nhiÒu c«ng viÖc hoÆc kh©u c«ng viÖc t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n, cã thÓ tiÕn hµnh ®éc lËp: viÖc tiÕn hµnh c¬ giíi ho¸ s¶n xuÊt cã thÓ tiªn hµnh nhanh h¬n so víi ngµnh trång trät vµ chÕ biÕn n«ng s¶n cã gi¸ trÞ dinh d­ìng thÊp ®Ó tæng hîp thµnh nh÷ng lo¹i thøc ¨n cho ch¨n nu«i. Do ®ã gi¶m ®­îc mét phÇn chi phÝ thøc ¨n trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ch¨n nu«i. II. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ngµnh ch¨n nu«i 1. C¸c nh©n tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn a. §Êt ®ai §èi víi ch¨n nu«i, ®Êt ®ai ®Ó x©y dùng chuång tr¹i, trång cá, lµm b·i ch¨n th¶... Nh­ vËy ë n¬i nµo cã ®Êt ®ai ruéng lín sÏ cã ­u thÕ ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc theo h×nh thøc qu¶ng canh, cßn n¬i nµo cã ®Êt ®ai hÑp chØ phï hîp víi ch¨n nu«i gia cÇm, lîn theo h×nh thøc th©m canh cao. b. Thêi tiÕt khÝ hËu Nh­ ta ®· biÕt, ®èi t­îng cña ch¨n nu«i lµ ®éng vËt cã c¬ thÓ sèng, ®ång thêi cã th©n thÓ lµ biÕn nhiÖt, cho nªn khi thêi tiÕt khÝ hËu thay ®æi cònglµm cho nã thay ®æi theo. c. Nguån n­íc Nguån n­íc rÊt quan träng víi ngµnh ch¨n nu«i. Møc dïng cho t¾m röa vËt nu«i, vÖ sinh chuång tr¹i vµ cung cÊp n­íc uèng ®Ó ®iÒu hoµ th©n nhiÖt, lµm dung m«i cho sù trao ®æi chÊt diÔn ra trong c¬ thÓ vËt nu«i. 2. Nh©n tè vÒ d©n sè vµ lao ®éng Lao ®éng lµ yÕu tè ®Çu vµo rÊt quan träng ®èi víi bÊt kú ngµnh kinh tÕ nµo nh­ng víi møc ®é kh¸c nhau. §èi víi ngµnh ch¨n nu«i kh«ng ®ßi hái ph¶i cã mét tr×nh ®é lao ®éng cao, chØ víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh còng cã thÓ ho¹t ®éng ®­îc trong lÜnh vùc nµy. Nh­ng hiÖn nay d©n sè t¨ng qu¸ nhanh, ®· n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc nh­ søc Ðp vÒ nhµ ë, nhu cÇu vÒ l­¬ng thùc t¨ng lªn... cho nªn diÖn tÝch ®Êt dµnh cho ch¨n nu«i sÏ bÞ gi¶m ®i sÏ g©y ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i. 3. Nh©n tè vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña Nhµ n­íc ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña Nhµ n­íc sÏ ®Þnh h­íng cho ngµnh ®ång thêi nã lµ ®éng lùc ®Ó ngµnh ph¸t triÓn m¹nh mÏ, khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña mçi vïng. 4. Nh©n tè vÒ vèn TÝnh chÊt s¶n xuÊt cña ngµnh th­êng cã rñi ro cao. Do vËy, nÕu cã mét nguån vèn dåi dµo vµ sö dông hîp lý sÏ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i tèt h¬n, nÕu víi mét nguån vèn eo hÑp th× khã mµ ph¸t triÓn ®­îc. Vèn ®­îc sö dông trong suèt chu kú ch¨n nu«i víi møc ®é trong mçi giai ®o¹n kh¸c nhau. 5. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Mét ®Êt n­íc hay mét vïng nµo ®ã nÕu mµ cã nÒn kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn sÏ theo ngµnh ch¨n nu«i ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i. III. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ch¨n nu«i HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong mét ho¹t ®éng kinh tÕ nhÊt ®Þnh, hiÖu qu¶ quyÕt ®Þnh cã nªn s¶n xuÊt hay kh«ng. Trong ch¨n nu«i th­êng sö dông mét sè chØ tiªu ®¬n gi¸ sau: 1. ChØ tiªu vÒ kü thuËt Khèi l­îng xuÊt chuång Tæng ®µn S¶n l­îng thÞt h«i Tèc ®é t¨ng ®µn 2. ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ Lo¹i chØ tiªu nµy cßn xem xÐt cã nªn tiÕp tôc ch¨n nu«i hay kh«ng N¨ng suÊt vËt nu«i, gi¸ thµnh s¶n phÈm ch¨n nu«i Lîi nhuËn thu ®­îc trong 4 n¨m hoÆc mét chu kú ch¨n nu«i Lîi nhuËn tÝnh cho mét lao ®éng, mét ngµy c«ng, mét ®ång chi phÝ Gi¸ trÞ s¶n phÈm tÝnh cho mét lao ®éng, mét ngµy c«ng, mét ®ång chi phÝ Gi¸ trÞ s¶n phÈm tÝnh cho mét ®¬n vÞ diÖn tÝch dµnh cho ch¨n nu«i. 3. HiÖu qu¶ x· héi - Gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng n«ng d©n vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n - Tham gia ®ãng gãp vµo gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng IV. Chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ta vÒ ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i 1. Nh÷ng chÝnh s¸ch chung ChØ thÞ 100 CT cña ban bÝ th­ trung ­¬ng §¶ng (1981) NQ 10 cña bé tµi chÝnh (1988) NQ héi nghÞ TW lÇn thø 5 khãa VII (1993) LuËt ®Êt ®ai söa ®æi (1993) 2. C¸c chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi ngµnh ch¨n nu«i (1986-1998) + ChÝnh s¸ch trî gi¸ gièng gia sóc gia cÇm + ChÝnh s¸ch kiÓm ®Þnh ®éng vËt, s¸t sinh gia sóc + ChÝnh s¸ch tæ chøc hÖ thèng thó y + Ban hµnh quyÕt ®Þnh bá thuÕ s¸t sinh + Ban hµnh ph¸p lÖnh thó y + Ban hµnh chÝnh s¸ch vÒ ch¨n nu«i nh­: NghÞ ®Þnh 15CP Th«ng t­ 58 NghÞ ®Þnh 56CP cña thñ t­íng ChÝnh phñ 3. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®µn bß tØnh L¹ng S¬n Ngµy 1/4/1999 UBND tØnh L¹ng S¬n ®· ra quyÕt ®Þnh sè 420 UB – Q§ vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®µn bß tØnh L¹ng S¬n 1999-2005 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nuoi bß ë tØnh l¹ng s¬n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y I. Kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ – x· héi tØnh l¹ng s¬n 1. VÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn L¹ng S¬n lµ tØnh miÒn nói phÝa ®«ng B¾c ë vµo 106006 ®Õn 107021/ kinh ®é ®«ng ®Õn 22027/ vÜ ®é b¾c. Cã ®é cao trung b×nh so víi mÆt n­íc biÓn lµ 252m. Cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn 8.187,23km2, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c cã 51.207 ha, diÖn tÝch ®åi cá dïng cho ch¨n nu«i 26.987 ha vµ diÖn tÝch th¶m cá d­íi t¸n l¸ rõng cã kh¶ n¨ng ch¨n nu«i lµ 633.727 ha. VÒ vÞ trÝ: PhÝa b¾c gi¸p tØnh Cao B»ng PhÝa ®«ng b¾c gi¸p tØnh Qu¶ng T©y (Trung Quèc) PhÝa t©y nam gi¸p tØnh b¾c c¹n PhÝa ®«ng nam gi¸p tØnh Qu¶ng Ninh §Þa giíi hµnh chÝnh bao gåm cã 11 huyÖn thÞ: ®ã lµ thÞ x· L¹ng S¬n, B×nh gia, V¨n Quan, B¾c S¬n, Cao Léc, Léc B×nh, Chi L¨ng, H÷u Lòng, V¨n L·ng, Trµng §Þnh vµ §×nh LËp. VÒ khÝ hËu: L¹ng S¬n cã khÝ hËu giã mïa, cã 2 mµu râ rÕt lµ mïa hÌ vµ ®éng. NhiÖt ®é trung b×nh trong n¨m lµ 2102 vµ cã l­îng m­a trung b×nh 1400mm. VÒ s«ng ngßi: Cã c¸c sèng lín nh­: KÐp Cïng, S«ng Th­¬ng, Lôc N¹m, ngoµi ra cßn c¸c hÖ th«ng s«ng nhá ë hÇu hÕt c¸c vïng c¸c ®Þa ph­¬ng. 2. VÒ d©n sè vµ lao ®éng: N¨m 2000 L¹ng S¬n cã kho¶ng 732.700 ng­êi bao gåm 7 d©n téc cïng sinh sèng, trong ®ã cã 3 d©n téc chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ vïng: 43,9%, t¨ng 35,9%, kinh 15,3%. Tû lÖ t¨ng d©n sè hiÖn nay lµ 1,97%, tû lÖ nµy gi¶m dÇn theo tõng n¨m. Tæng sè lao ®éng hiÖn cã kho¶ng 388.200 ng­êi, chiÕm 10% d©n sè. 3. VÒ c¬ së h¹ tÇng Lµ tØnh cã c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ®ang ph¸t triÓn ¬ hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng trong tØnh, ®Æc biÖt lµ khu vùc n«ng th«n. L¹ng S¬n cã quèc lé 1A, 1B, 4A vµ 4B ®i qua vµ c¸c ®­êng liªn huyÖn liªn x· t¹o thµnh m¹ng l­íi giao th«ng thuËn tiÖn cho giao l­u trao ®æi hµng ho¸, ®Æc biÖt cã biªn giíi tiÕp gi¸p víi Trung Quèc dµi 253Km víi c¸c cöa khÈu §ång §¨ng, H÷u NghÞ, T©n Thanh... ®ã lµ thuËn lîi lín vÒ thÞ tr­êng bu«n b¸n trao ®æi hµng ho¸ vµ hîp t¸c trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi víi bªn ngoµi. Khi quèc lé 4B ®­îc n©ng cÊp më réng vµ c¶ng Mïi Chïa ®­îc x©y dùng sÏ t¹o cho L¹ng S¬n hai hµnh lang kinh tÕ quan träng. + TuyÕn: L¹ng S¬n – Mãng C¸i – C¶ng Mïi chïa – thµnh phè H¹ Long. + TuyÕn: L¹ng S¬n – BÆc Giang – B¾c Ninh – Hµ Néi vµ c¸c tØnh. Do ®ã hai tuyÕn giao th«ng rÊt quan trong trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi L¹ng S¬n trong t­¬ng lai. 4. T×nh h×nh kinh tÕ cña tØnh Tuy cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸ cao: 9,36% giai ®o¹n 1996-2000 nh­ng gi¸ trÞ GDP ®¹t 2.379.984 triÖu ®ång. Lµ mét tØnh cã nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®iÒu ®ã ®­îc biÓu hiÖn qua tû träng c¬ cÊu GDP cña c¸c ngµnh: CN: 5,77% XD: 6,11% NN: 52,68% TM-DV: 35,44% II. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ®µn bß trong nh÷ng n¨m qua Mét sè kÕt qu¶ chñ yÕu Ch¨n nu«i bß ë L¹ng S¬n ®· cã tõ l©u ®­îc ph¸t triÓn ë c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ®· cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh. a. VÒ tæng ®µn Nh×n chung trong giai ®o¹n 1996-1999 ®µn bß t¨ng liªn tôc, cô thÓ n¨m thÊp nhÊt còng ®¹t 5,23% vµ n¨m cao nhÊt lµ 9,05%. Së dÜ n¨m 1999 t¨ng cao nhÊt lµ cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®µn bß cña UBND tØnh ra ®êi vµ ®­îc triÓn khai thùc hiÖn ngay, nh­ng ngµy sau ®ã n¨m 2000 ®µn bß l¹i gi¶m xuèng 1,02%. Nguyªn nh©n chÝnh lµ xuÊt hiÖn dÞch bÖnh long mãng lç måm ë ®µn gai sóc vµ nguyªn nh©n vµ nguyªn nh©n thø 2 lµ do thu nhËp cña d©n c­ t¨ng lªn do ®ã kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm thÞt bß ngµy cµng t¨ng. MÆc dï cã sù biÕn ®éng, nh­ng vÉn ®¶m b¶o ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, b×nh qu©n giai ®o¹n 1996-2000 t¨ng 5,71%. b. VÒ s¶n l­¬ng s¶n phÈm (BiÓu 3) Víi tû lÖ bß giÕt mæ trªn d­íi 10% so víi tæng ®µn bß, hµng n¨m cung cÊp cho nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc tØnh trªn 500 tÊn thÞt b×nh qu©n giai ®o¹n 1996-2000 cã tèc ®é t¨ng 3,11%. Ngoµi s¶n phÈm thÞt ra, hµng n¨m cßn cung cÊp cho thÞ tr­êng néi tØnh mét l­îng lín s÷a t­¬i chñ yÕu th«ng qua s¬ chÕ thñ c«ng. c. VÒ thu nhËp (BiÓu 5) Thu nhËp ch¨n nu«i phô thuéc vµo khèi l­îng s¶n phÈm ®­a ra thÞ tr­êng (nÕu tÝnh c¶ sè ®Çu con bß cßn cao h¬n n÷a) vµ gi¸ c¶. Tõ biÓu cho ta thÊy thu nhËp t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m vµ æn ®Þnh, b×nh qu©n tèc ®é t¨ng thu nhËp lµ 5,34%/n¨m víi tèc ®é t¨ng nµy ®·. 2. Quy m« ®µn vµ c¬ cÊu ®µn a. Quy m« ®µn Quy m« ®µn bß ®­îc hiÓu lµ tæng sè quy m« ®µn bß ë c¸c vïng trong mét kho¶ng thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh. Víi ®Þa h×nh lµ tØnh miÒn nói. Ch¨n nu«i bß ®­îc ph¸t triÓn ë hÇu hÕt c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng trong tØnh nh­ng víi møc ®é kh¸c nhau. ë ®©u cã kinh doanh thuËn lîi sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn quy m« ®µn. Cô thÓ (ChØ vµo biÓu ®Ò ph©n tÝch ). BiÓu 6 b. C¬ cÊu ®µn: C¬ cÊu ®µn ®­îc biÓu hiÖn lµ quan hÖ tû lÖ % gi÷a tæng trong mét kho¶ng thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh. C¬ cÊu ®µn rÊt ®a d¹ng, nã phô thuéc vµo tæng ®µn, nghÜa lµ khi tæng ®µn biÕn ®éng (t¨ng, gi¶m) th× c¬ cÊu còng cã sù biÕn ®éng, cô thÓ: Xem biÓu 7 vµ ph©n tÝch Ngoµi c¸c lo¹i bß trªn, cßn cã mét sè Ýt bß s÷a ®­îc nu«i ë c¸c hé gia ®×nh gÇn c¸c trung t©m thÞ trÊn, thÞ x· víi sè l­îng kho¶ng 30-40 con. 3. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ch¨n nu«i bß chñ yÕu. a. VÒ gièng: - Gièng bß ë L¹ng S¬n hiÖn nay chñ yÕu lµ bß “Vµng” cã th©n h×nh nhá bÐ, khèi l­îng chØ ®¹t 160-180kg/con..... - §Ó t¨ng sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng bß gièng, trong nh÷ng n¨m qua ®· nhËp trªn 6000 c¸i sinh s¶n tõ ngoµi tØnh vµ 150 gièng bß ®ùc lµ bß sinh, cïng víi gÇn 10.000 bß c¸i ®Þa ph­¬ng trong t­¬ng lai sÏ lµ nguån sinh s¶n lín. - §· ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ thÝ ®iÓm ë mét sè ®Þa ph­¬ng lai t¹o gièng bß. Sinh ho¸ ®µn bß b»ng ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o, b­íc ®Çu ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng mõng. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy ®åi hái ph¶i lo ®Çu t­ lín th× míi thµnh c«ng. b. VÒ thøc ¨n Ch¨n nu«i bß hiÖn nay chñ yÕu lµ ch¨n nu«i th¶ tËn dông ®ång cá tù nhiªn (TA thá xanh). Cßn viÖc sö dông TA cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn cho ch¨n nu«i hÇu nh­ kh«ng cã, ®ång thêi viÖc l­u th«ng TA chÕ biÕn tõ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c tíØ rÊt h¹n chÕ. Vµo mïa ®«ng ph¶i tËn dông r¬m d¹ vµ trång thªm cá ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp cho bß. c. Phßng trõ dÞch bÖnh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, th­êng xuÊt hiÖn mét sè bÖnh dÞch ë ®¹i gia sóc nh­ long mãng lë måm giai ®o¹n kh¸c nhau vµ t­¬ng øng víi nã ph¶i cã h×nh thøc ch¨n nu«i thÝch hîp. Trªn thÕ giíi hiÖn nay, chñ yÕu cã 3 h×nh thøc ch¨n nu«i ®ã lµ: Ch¨n nu«i qu¶ng c¹nh (tËn dông thiªn nhiªn) Ch¨n nu«i kiªm dïng (gia ®×nh n«ng d©n) - Ch¨n nu«i th©m canh (sö dông TA c«ng nghiÖp) Cßn L¹ng s¬n hiÖn nay, trong ch¨n nu«i bß chñ yÕu lµ theo h×nh thøc ch¨n nu«i qu¶ng canh, tøc ch¨n nu«i dùa vµo ®ång cá tù nhiªn. 5. Tr­êng hîp thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn ®µ bß 5.1. Vèn ®Çu t­ Vèn ®Çu t­ cho ch¨n nu«i bß rÊt ®a d¹ng ®èi víi ch¨n nu«i bß theo dù ¸n (1998-2000) vèn ®­îc huy ®éng tõ nhiÒu nguån: Gåm cã vèn vay, vèn tù cã vµ vèn ng©n s¸ch. Trong ®ã vèn vay chiÕm tû lÖ cao nhÊt: 87,8% tiÕp ®ã lµ vèn tù cã: 6,54% vµ vèn ng©n s¸ch: 5,66% (Xem biÓu 10.1) 5.2. DÞch vô kü thuËt - Ho¹t ®éng cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®èi víi yªu cÇu ph¸t triÓn ch¨n nu«i nãi chung ch¨n nu«i bß ®­îc t¨ng c­êng trong tæ chøc vµ ®Çu t­. HiÖn nay ®· cã 95,6% sè x· cã khuyÕn n«ng viªn ho¹t ®éng - C¸c dÞch vô vÒ thuèc thó y lu«n ®­îc t¨ng c­êng, ®¶m b¶o ®¸p øng kÞp thêi cho n«ng s¶n phßng trõ dÞch bÖnh. - C«ng t¸c kiÓm dÞch vÖ sinh thùc phÈm ®­îc tæ chøc thùc hiÖn. Cßn cã nh÷ng h¹n chÕ ----- 5.3. ChÕ biÕn bao gåm 5.3.1. ChÕ biÕn thøc ¨n VÊn ®Ò chÕ biÕn thøc ¨n cho ®¹i gia sóc cßn kÐm ph¸t triÓn, chØ cã mét sè xn, x­ëng chÕ biÕn víi quy m« nhá n¾hm cung cÊp thøc ¨n cho ®¹i gia sóc vµo mïa ®«ng. 5.3.2. ChÕ biÕn s¶n phÈm ë ViÖt Nam nãi chung, ë L¹ng S¬n nãi riªng, chÕ biÕn s¶n phÈm ch¨n nu«i hÇu nh­ kh«ng cã, chØ tËp trung ë mét sè lo¹i s¶n phÈm phôc vô cho xuÊt khÈu. §èi víi s¶n phÈm thÞt bß hiÖn nay ®­îc tiªu thô lµ thÞt t­¬i sèng. Nh­îc ®iÓm: ------ 5.4. Tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®µn bß. ChÝnh s¸ch ®µn bß cña UBND tØnh L¹ng S¬n (1999-2000), tõ khi ra ®ßi ®· ®­îc c¸c cÊp c¸c ngµnh liªn quan tiÕn hµnh triÓn khai thùc hiÖn. MÆc dï ®ang thùc hiÖn, nh­ng b­íc ®Çu ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ x· héi. ChÝnh s¸ch ®· ®­îc më réng r·i nhan d©n h­ëng øng, gãp phÇn khai th¸c hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng s½n cã cña ®Þa ph­¬ng; ®µn bß t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m. 6. Thùc tr¹ng tiªu thô s¶n phÈm ch¨n nu«i bß S¶n phÈm ch¨n nu«i bß chñ yÕu ®­îc tiªu thô gåm hai lo¹i s¶n phÈm chÝnh lµ thÞt vµ s÷a. 6.1. §èi víi thÞ tr­êng trong tØnh ThÞt bß ®­îc tiªu thô ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng nh­ng víi møc ®é kh¸c nhau. §èi víi khu vùc n«ng th«n: Chñ yÕu lµ ë c¸c ngµy chî phiªn, khèi l­îng tiªu thô rÊt Ýt kh«ng ®¸ng kÓ. §èi víi khu vùc thÞ x·, thÞ trÊn: ThÞt ®­îc tiªu thô liªn tôc vµ khèi l­îng lín. 6.2. §èi víi thÞ tr­êng ngoµi tØnh, ®­îc tiªu thô chñ yÕu lµ: GiÕt mæ råi míi vËn chuyÓn ®i tiªu thô XuÊt khÈu cßn trùc tiÕp §èi víi thÞ tr­êng nµy, nhu cÇu vÒ s¶n phÈm thÞt bß rÊt lín nh­ng do søc s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ cho nªn l­îng thÞt cung cÊp cho thÞ tr­êng nµy cßn Ýt. III. KÕt qu¶ thµnh c«ng, kh«ng thµnh c«ng vµ nguyªn nh©n Tuy lµ mét nghÒ truyÒn thèng, nh­ng ch¨n nu«i bß míi chØ m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nh÷ng thµnh c«ng ®· ®¹t ®­îc ®ã lµ: - Gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, ®· h×nh thµnh m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i bß tõ 40-50 con. - T¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng - HiÖu qu¶ kinh tÕ ngµy cµng t¨ng (trªn 16 tû) -Kh¶ n¨ng t¹o ra nhiÒu ngµnh nghÒ míi trong n«ng th«n Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, cßn cã nh÷ng yÕu kÐm vµ nguyªn nh©n. + N¨ng suÊt chÊt l­îng vËt nu«i ch­a cao, s¶n phÈm cung cÊp cho thÞ tr­êng cßn h¹n chÕ vµ chñ yÕu lµ tõ c¸c lo¹i bß giµ, cµy kÐo... + C«ng t¸c thó y ®· cã b­íc ph¸t triÓn nh­ng vÉn ch­a ®ñ søc ®¸p øng yªu cÇu phßng trõ dÞch bÖnh. + Gièng tèt ®­a vµo ch¨n nu«i cßn h¹n chÕ, ph­¬ng thøc ch¨n nu«i l¹c hËu. + ThiÕu vèn s¶n xuÊt lµ mèi quan t©m lín cña ng­êi ch¨n nu«i, chøc n¨ng cho vay vèn cña Ng©n hµng cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i hoµn thiÖn. + Tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn ch¨n nu«i bß cßn chËm, ®«i khi chång chÐo m©u thuÈn lÉn nhau. Nh÷ng mÆt yÕu kÐm vµ nguyªn nh©n trªn ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß trong nh÷ng n¨m qua. ViÖc t×m ra nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy lµ cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®Ó ph¸t triÓn ®µn bß trong thêi gian tíi hiÖu qu¶ h¬n. Ch­¬ng III. Ph­¬ng h­íng gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ë tØnh L¹ng S¬n trong thêi kú 2001-2010 I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn 1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn a. Quan ®iÓm chung Víi kinh nghiÖm vµ thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, L¹ng S¬n chñ tr­¬ng ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ g¾n víi thÞ tr­êng vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn ch¨n nu«i d­íi nhiÒu thµnh ph©n kinh tÕ. b. Quan ®iÓm ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß - ChuyÓn tõ ch¨n nu«i ph©n t¸n, quy m« nhá sang ch¨n nu«i hµng ho¸ víi quy m« phï hîp g¾n víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt, thÞ tr­êng vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn. - Môc ®Ých ch¨n nu«i chñ yÕu ®Î lÊy thÞt vµ s÷a. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« ¸p dông 2. Ph­¬ng ph¸p ph¸t triÓn - Nhanh chãng ®­a ngµnh ch¨n nu«i (trong ®ã cã ch¨n nu«i bß) trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt chÝnh trong Nhµ n­íc. - §èi víi mçi vïng cô thÓ, ph¶i cã ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña vïng. - §èi víi c¸c vïng miÒn nói, vïng cao nªn theo h­íng lÊy thÞt - §èi víi c¸c vïng thÊp gÇn c¸c trung t©m, ngoµi ph¸t triÓn ch¨n nu«i lÊy thÞt, cÊn ph¸t triÓn m¹nh bß s÷a. II. C¸c môc tiªu chñ yÕu §Ó x¸c ®Þnh môc tiªu, cÇn c¨n cø vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®µn bß trong nh÷ng n¨m võa qua, c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ – x· héi cña tØnh, c¨n cø vµo nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi tØnh. Môc tiªu ®Æt ra cho 10 n¨m tíi lµ: (xem biÓu) Tæng ®µn Sè l­îng III. Nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu 1. Gi¶i ph¸p vÒ vèn Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc ®Çu t­ vèn ns, ®Æc biÖt trong kh©u lai t¹o gièng. - Cã c¬ chÕ cho vay Ng©n hµng cÇn th«ng tho¸ng h¬n vÒ l·i suÊt, thñ tôc thêi h¹n vµ l­îng vèn. C¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó huy ®éng nguån cña nh©n d©n t¹i chç Ng­êi ch¨n nu«i cÇn ph¶i thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “LÊy ng¾n nu«i dµi”, tõ tÝch luü vµ t¸i ®Çu t­. 2. Gi¶i ph¸p vÒ gièng - TiÕp tôc nhËp thªm gièng bß (®ùc vµ c¸i bß s÷a) cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao vµ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cña ®Þa ph­¬ng - TiÕn tíi c¶i t¹o gièng bß ®Þa ph­¬ng vµ lai t¹o gièng bß b»ng ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o ®Ó t¹o ra gièng cã nhiÒu ­u viÖt h¬n. 3. Gi¶i ph¸p vÒ thøc ¨n 3.1. Thøc ¨n th« xanh - TiÕn hµnh quy ho¹ch diÖn tÝch ®åi cá, khai ph¸ thªm ®Ó t¹o ra nhiÒu ®åi cá. - Cã biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng ®åi cá nh­ bãn ph©n, trång thªm cá míi.....(Hå ChÝ Minh lµm rÊt hiÖu qu¶) TËn dông triÖt ®Ó c¸c nguån thøc ¨n cã kh¶ n¨ng cho bß. 3.2. Thøc ¨n c«ng nghiÖp chÕ biÕn Tæ chøc l¹i c¸c c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n ®¹i gia sóc hiÖn cã. - Ph¸t triÓn m¹nh c¸c c¬ së chÕ biÕn thøc ¨n ®¹i gia sóc víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. 4. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c thó y - TiÕp tôc ph¸t triÓn m¹ng l­íi thó y tõ trung ­¬ng ®Õn c¬ së trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i. Chó ý ph¸t triÓn m¹nh m¹ng l­íi thó y c¬ së. - §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c thó y cã ®ñ n¨ng lùc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn cña ngµnh §Çu t­ nghiªn cøu s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i thuèc thó y, Vacxin ®¸p øng nhu cÇu phßng vµ trõ bÖnh hiÖn nay. 5. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm Tr­íc m¾t tiªu thô ë c¸c thÞ trÊn, thÞ x·, c¸c khu d©n c­ TiÕn tíi më réng tiªu thô ë khu vùc n«ng th«n. 5.2. ThÞ tr­êng ngoµi tØnh Chñ yÕu tiªu thô ë c¸c tØnh miÒn xu«i trong n­íc vµ tØnh Qu¶ng T©y (Trung Quèc) coi ®©y lµ thÞ tr­êng chiÕn l­îc. 6. Gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch. 6.1. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ 6.2. ChÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ 6.3 ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi 7. Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt