Những phương hướng và biện pháp quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp ở Công ty cơ khí, xây dựng và lắp máy điện nước

phÝ s¶n xuÊt, thÓ hiÖn n¬i ph¸t sinh chi phÝ, ®èi t­îng g¸nh chÞu chi phÝ. §ång thêi c¸ch ph©n lo¹i nµy t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè kh¸c nhau vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm phôc vô cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ngoµi ra, trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cßn ph¸t sinh c¸c kho¶n môc chi phÝ kinh doanh phô, c¸c chi phÝ thuéc quü C«ng ty vµ c¸c nguån chi phÝ kh¸c. C¸c chi phÝ s¶n xuÊt phô trî s¶n xuÊt x©y l¾p chÝnh sÏ ®­îc tËp hîp, sau ®ã ph©n bæ cho c¸c dèi t­îng s¶n xuÊt chÝnh theo tiªu thøc phï hîp. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p vµ ph­¬ng ph¸p lËp dù to¸n trong XDCB lµ dù to¸n ®­îc lËp cho tõng ®èi t­îng x©y dùng theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh nªn ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông phæ biÕn cho c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. 2.4-/ Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: 2.4.1 Néi dung kinh tÕ: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp, mét mÆt doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt doanh nghiÖp thu ®­îc nh÷ng s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh cÇn ph¶i tÝnh ®­îc gi¸ thµnh tøc nh÷ng chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra chóng. Nh­ vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tæng sè c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ chi ra dÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô vµ lao ®éng nhÊt ®Þnh hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ chi ra nh­ chi phÝ vËt t­, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ m¸y thi c«ng vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c...tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh mét s¶n phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ kÕt cÊu c«ng viÖc hoÆc giai ®o¹n c«ng viÖc cã thiÕt kÕ vµ dù to¸n riªng, cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé. Gi¸ thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoang thµnh toµn bé lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi cïng cña s¶n phÈm x©y l¾p. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông ®óng c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m ®¹t môc ®Ých s¶n xuÊt ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 2.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p a. C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gÝa thµnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc chia ra thµnh: gi¸ thµnh dù to¸n, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh thùc tÕ. 1. Gi¸ thµnh dù to¸n(Zdt): lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng x©y l¾p. Gi¸ thµnh dù to¸n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc theo thiÕt kÕ ®­îc duyÖt vµ khung gi¸ theo quy ®Þnh ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ¸p dông vµo tõng vïng l·nh thæ, tõng ®Þa ph­¬ng do cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh. 2. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch(Zkh): lµ gi¸ thµnh ®­îc x©y dùng tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh so víi dù to¸n b»ng c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý kü thuËt, vËt t­, thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong doanh nghiÖp x©y l¾p Zkh = Zdt - Møc h¹ gi¸ dù to¸n Víi doanh nghiÖp kh«ng cã gi¸ thµnh dù to¸n th× gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh khi b­íc vµo kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ n¨m tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt cña doanh nghiÖp. Nã bao gåm c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi chi phÝ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm theo mét danh môc thèng nhÊt theo tõng ngµnh s¶n xuÊt lËp ra trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng, hao phÝ vËt chÊt vµ gi¸ c¶ kÕ ho¹ch. Do vËy, bªn c¹nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cßn cã gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc x©y dùng trªn c¬ së møc hiÖn hµnh cho tõng giai ®o¹n cña tõng thêi kú(th¸ng, quý, n¨m ...) . 3. Gi¸ thµnh thùc tÕ (Ztt): Ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh, bµn giao khèi l­îng x©y l¾p mµ doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu. Gi¸ thµnh nµy bao gåm: c¸c chi phÝ theo ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc, kh«ng ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc, kh«ng ®Þnh møc( thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt nh­ thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt vµ thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i, l·ng phÝ lao ®éng vËt t­ trong qu¸ tr×nh thi c«ng... ). Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ c¸c kho¶n chi thùc tÕ theo kho¶n môc quy ®Þnh thèng nhÊt cho phÐp tÝnh vµo gÝa thµnh. Nã ®­îc vµo cuèi thêi kú kinh doanh. Trong lÜnh vùc XDCB ®Ó x¸c ®Þnh møc h¹ gi¸ thµnh(Mz) vµ tØ lÖ h¹ gi¸ thµnh(Tz) ng­êi ta chØ so s¸nh gi¸ thµnh tùc tÕ víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch to¸n hoÆc gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n trong cïng mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p chø kh«ng so s¸nh gi÷a n¨m nµy víi n¨m kh¸c VÝ dô: Mz = Ztt - Zdt Mz Tz(%) = Zdt ViÖc so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n cho phÐp ta ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp x©y l¾p ®ã trong mèi quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p kh¸c. ViÖc so s¸nh Ztt víi Zkh cho phÐp ta ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp. b. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi tÝnh gi¸ thµnh: V× ®Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y dùng cã thêi gian thi c«ng kÐo dµi nªn ®Ó tiÖn cho viÖc theo dâi chÆt chÏ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ng­êi ta th­êng ph©n chia gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh: gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ vµ gi¸ thµnh c«ng tr×nh vµ h¹ng c«ng tr×nh hoµn thµnh. - Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p ®Õn mét ®iÓm dõng nhÊt ®Þnh, nã cho phÐp x¸c ®Þnh, kiÓm kª kÞp thêi nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ®Ó ®iÒu chØnh cho thÝch hîp nh÷ng giai ®o¹n sau, ph¸t hiÖn nh÷ng nguyªn nh©n g©y t¨ng, gi¶m chi phÝ. Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ chi ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh kÓ tõ khi khëi c«ng ®Õn khi kªt thóc hoµn thµnh bµn giao cho bªn A. Ngoµi ra, trong XDCB cßn sö dông hai chØ tiªu ®¸nh gi¸ sau: - Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p : lµ mét lo¹i gi¸ dù to¸n do chñ ®Çu t­ ®­a ra ®Ó c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p c¨n cø vµo ®ã ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh cña m×nh thÊp h¬n gi¸ ®Êu thÇu th× sÏ t¨ng gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p. Gi¸ hîp ®ång c«ng t¸c x©y l¾p lµ lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n ghi trong hîp ®ång kÝ kÕt gi÷a chñ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp x©y l¾p sau khi tho¶ thuËn giao thÇu. §ã còng chÝnh lµ gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ x©y l¾p th¾ng thÇu vµ ®­îc chñ ®Çu t­ tho¶ thuËn ký hîp ®ång giao thÇu. VÒ nguyªn t¾c gi¸ thµnh hîp ®ång chØ ®­îc nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ thµnh ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p. ViÖc ¸p dông hai lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trªn lµ yÕu tè quan träng cña viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã sö dông quan hÖ tiÒn - hµng t¹o ra sù mÒm dÎo nhÊt ®Þnh trong quan hÖ gi÷a chñ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp x©y l¾p trong viÖc chñ ®éng ®Þnh gi¸ s¶n phÈm cña m×nh còng nh­ chñ ®éng trong kinh doanh, thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh. 2.5-/ Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Chi phÝ biÒu hiÖn mÆt hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng nhÊt cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ®Òu bao gåm chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm. Tuy nhiªn do bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú kh«ng ®Òu nhau nªn gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau vÒ l­îng. C¸ch x¸c ®Þnh: Tæng Chi phÝ Chi phÝ SX Chi phÝ gi¸ thµnh = SXDD + ph¸t sinh - SXDD s¶n phÈm ®Çu kú trong kú cuèi kú Nh­ vËy, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong thêi kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh ®­îc nghiÖm thu, bµn giao, thanh to¸n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao gåm chi phÝ cho khèi l­îng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ chi ra nh­ng chê ph©n bæ cho kú sau. Nh­ng nã l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cuèi kú tr­íc chuyÓn sang, nh÷ng chi phÝ trÝch tr­íc vµo gi¸ thµnh nh­ng thùc tÕ ch­a ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ cña kú tr­íc chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy. ch­¬ng II thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc I-/ Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: 1.1-/ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp: Sau hoµ b×nh lËp l¹i (1954) chÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp nhµ m¸y c¬ khÝ x©y dùng vµo th¸ng 10/1955. Tr¶i qua nhiÒu n¨m, nhµ m¸y c¬ khÝ x©y dùng ®· s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm phôc vô ngµnh x©y dùng. Tõ nh÷ng n¨m 1960-1970 nhµ m¸y c¬ khÝ x©y dùng lµ mét trong nh÷ng nhµ m¸y ®Çu ®µn cña ngµnh c¬ khÝ. Theo quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ n­íc sè 167/Q§/BXD ngµy 17/3/1998 ®æi tªn doanh nghiÖp thµnh C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc. Ngµnh nghÒ kinh doanh bao gåm: s¶n xuÊt thiÕt bÞ, phô tïng m¸y mãc cho ngµnh x©y dùng, vËt liÖu x©y dùng vµ c«ng tr×nh ®« thÞ; söa ch÷a ®ãng míi ca-n«, xµ lan; s¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu x©y dùng, cÊu kiÖn bª t«ng vµ c¬ khÝ; x©y dùng, hoµn thiÖn vµ trang trÝ néi thÊt c«ng tr×nh; l¾p ®Æt c¬ ®iÖn n­íc; kÕt cÊu x©y dùng vµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®­êng d©y vµ tr¹m biÕn ¸p; thi c«ng x©y l¾p hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc; kinh doanh vµ ph¸t triÓn nhµ. Ngµnh nghÒ kinh doanh bæ sung: s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ phôc vô ngµnh ®iÖn; kinh doanh xuÊt nhËp vËt t­, thiÕt bÞ ( Theo quyÕt ®Þnh sè: 331/Q§/BXD-TCL§- ngµy 1/6/1998 cña Bé X©y Dùng ). Qua c¸c n¨m C«ng ty ®· kh«ng ngõng cè g¾ng vµ tù ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu nh­ doanh thu, lîi tøc sau thuÕ t¨ng nhanh ®¸ng kÓ, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi còng t¨ng, ®iÒu ®ã chøng tá ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn. Nh×n chung, t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty ®ang cã triÓn väng tèt víi sù ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, C«ng ty ®· tËn dông ®­îc nguån lùc s½n cã cña m×nh ®Ó mang l¹i hiÖu qña cao, thÝch nghi víi sù n¨ng ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Uy tÝn cña C«ng ty d· ®­îc thiÕt lËp t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thu hót kh¸ch hµng lµ chñ ®Çu t­ ký kÕt hîp ®ång x©y dùng vµ l¾p ®Æt, t¹o ®Çy ®ñ c«ng ¨n viÖc lµm cho c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty. B¶ng kÕt qu¶ kinh doanh cña nh÷ng n¨m gÇn ®©y: §VT:VN§ ChØ tiªu N¨m 1998 N¨m 1999 Chªnh lÖch 1. Tæng doanh thu 2. C¸c kho¶n gi¶m trõ 3. Doanh thu thuÇn 4. Gi¸ vèn hµng b¸n 5. L·i gép 6. Chi phÝ b¸n hµng 7. Chi phÝ b¸n hµng 8.L·i thuÇn tõ H§KD 9. L·i thuÇn tõ H§TC 10. L·i thuÇn tõ H§BT 11.Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ 12.ThuÕ lîi tøc ph¶i nép 13. Lîi tøc sau thuÕ 35.471.981.343 709.302.112. 34.762.697.231 32.461.524.419 2.301.154.419 19.275.000 2.181.841.314 100.038.498 -50.270.000 287.510.031 337.278.529 63.675.959 273.602.570 41.446.098.839 378.119.818 41.067.979.021 39.303.573.280 1.764.405.741 12.504.269 1.023.812.855 728.088.617 -450.290.117 31.583.430 309.381.930 77.345.482 232.036.448 +5.974.117.496 -331.182.294 +6.305.281.790 +6.842.048.861 -536.748.678 -6.770.731 -1.158.028.459 +628.050.119 -400.020.117 -255.926.601 -27.896.599 +13.669.523 -41.566.122 1.2-/ §Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty: C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o ra c¶ s¶n phÈm thuéc ngµnh c¬ khÝ vµ c¶ s¶n phÈm thuéc ngµnh x©y dùng. Víi ®Æc thï ®ã, C«ng ty ®· tæ chøc ho¹t ®éng d­íi mét m« h×nh kh¸ phï hîp: D­íi C«ng ty lµ c¸c XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi. Mçi XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi chuyªn tr¸ch vÒ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ cã mèi liªn hÖ víi nhau trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi gièng nhau vÒ nh÷ng ®iÓm sau: §Òu chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña C«ng ty, bé phËn kÕ to¸n quan hÖ trùc tiÕp víi bé phËn kÕ to¸n cña C«ng ty trong viÖc thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n . KÕ to¸n XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi ®Òu tiÕn hµnh h¹ch to¸n ban ®Çu, tËp hîp c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn nghiÖp vô kÕ to¸n ph¸t sinh cña ®¬n vÞ m×nh sau ®ã chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n cña C«ng ty. Tuy nhiªn gi÷a ba lo¹i h×nh c¬ së nµy cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau c¬ b¶n lµ: VÒ qu¶n lý XÝ nghiÖp cã Gi¸m ®èc XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng cã Qu¶n ®èc ph©n x­ëng, §éi cã §éi tr­ëng. XÝ nghiÖp cã thÓ tù kÝ kÕt hîp ®ång, cã thÓ tù t×m kiÕm nguån hµng kh«ng th«ng qua sù chØ ®¹o cña C«ng ty. Tuy nhiªn XÝ nghiÖp ch­a ph¶i lµ mét ph¸p nh©n kinh tÕ nªn vÉn ph¶i th«ng qua C«ng ty trong viÖc thanh to¸n vµ më tµi kho¶n. §èi víi ph©n x­ëng th× ho¹t ®éng phô thuéc vµo sù chØ ®¹o chung cña C«ng ty vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ, s¶n phÈm phôc vô ngµnh x©y dùng. §èi víi §éi th× ho¹t ®éng linh ho¹t h¬n khi C«ng ty cã c¸c hîp ®ång C«ng ty cã thÓ ®iÒu ®éng c¸c §éi thùc hiÖn. 1.3-/ §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ cña viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm: XuÊt ph¸t tõ ngµnh nghÒ ®¨ng ký kinh doanh, s¶n phÈm cña C«ng ty rÊt ®a d¹ng. Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t nhÊt, cã thÓ chia s¶n phÈm cña C«ng ty thµnh ba lo¹i chÝnh: ®ã lµ s¶n phÈm c¬ khÝ, s¶n phÈm x©y dùng vµ s¶n phÈm cña viÖc l¾p m¸y. Ba lo¹i s¶n phÈm trªn mang ba ®Æc thï riªng chÝnh v× vËy, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ra nãi chung còng hoµn toµn kh¸c nhau, do ®ã viÖc gi¸m s¸t c¸c chi phÝ tiªu hao vµo s¶n phÈm qua c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ còng ®ßi hái cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, em chØ quan t©m xem xÐt ®Õn quy tr×nh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y dùng vµ s¶n phÈm cña viÖc l¾p m¸y ë C«ng ty. - Víi s¶n phÈm x©y dùng: khi cã c¸c hå s¬ vÒ kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, lªn dù to¸n vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng sau ®ã tiÕn hµnh mua vËt t­, c«ng nh©n tiÕn hµnh x©y dùng, thµnh phÈm x©y dùng ph¶i qua nghiÖm thu, kiÓm tra chÆt chÏ. S¬ ®å 2: Kh¶o s¸t thiÕt kÕ Dù to¸n vËt t­, nh©n c«ng Thµnh phÈm TiÕn hµnh x©y dùng Víi s¶n phÈm cña viÖc l¾p m¸y: Tõ nh÷ng chi tiÕt ®· chÕ t¹o (mua ngoµi), b¶n vÏ l¾p, c«ng nh©n tiÕn hµnh ®äc b¶n vÏ vµ l¾p m¸y theo nh÷ng quy ®Þnh kü thuËt. S¶n phÈm l¾p m¸y ph¶i qua kiÓm tra, ch¹y thö. Chi tiÕt m¸y B¶n vÏ l¾p S¶n phÈm l¾p m¸y 1.4-/ §Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý : C«ng ty lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng, bé m¸y qu¶n lý chung cña C«ng ty gåm cã: Gi¸m ®èc C«ng ty, hai phã gi¸m ®èc vµ n¨m phßng ban. Theo quan hÖ ph©n cÊp qu¶n lý, bé m¸y qu¶n lý chung thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: -ChØ ®¹o phèi hîp ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. -ThiÕt lËp c¸c quan hÖ kinh tÕ víi c¸c c¬ quan, tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc. -X¸c ®Þnh kÕt qu¶ cuèi cïng cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. II-/ T×nh h×nh qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: 2.1-/ Mét vµi nÐt vÒ c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: KÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ mét bé phËn quan träng cña kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. Do ®Æc thï ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty lµ võa s¶n suÊt s¶n phÈm c¬ khÝ võa s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p. Mçi lo¹I s¶n phÈm mang ®Æc tr­ng riªng nªn viÖc lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña C«ng ty ®­îc lËp cho lo¹i h×nh sÈm c¬ khÝ riªng vµ lo¹i h×nh s¶n phÈm x©y l¾p riªng. §èi víi s¶n phÈm c¬ khÝ th× viÖc lËp kÕ ho¹ch c¨n cø vµo dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së s¶n xuÊt s¶n phÈm c¬ khÝ nh­ xÝ nghiÖp, ph©n x­ëng, c¸c bé phËn ®Ó lËp. §èi víi s¶n phÈm x©y dùng, kÕ ho¹ch gi¸ thµnh th­êng ®­îc lËp cho tõng c«ng tr×nh cô thÓ vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m: A.KÕ ho¹ch gi¸ thµnh theo tõng c«ng tr×nh cô thÓ: §­îc lËp c¨n cø vµo gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh, gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh do chñ ®Çu t­ ®­a ra, cè ®Þnh kh«ng ®æi, do ®ã kÕ ho¹ch gi¸ thµnh thùc chÊt lµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c b­íc lËp kÕ ho¹ch nh­ sau: Thø nhÊt: ë giai ®o¹n lËp gi¸ trÞ dù thÇu: C«ng ty c¨n cø vµo yªu cÇu cña bªn chñ ®Çu t­ kÌm theo c¸c tµi liÖu thiÕt kÕ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ dù thÇu. Gi¸ dù thÇu ®­îc dùa vµo sè liÖu ­íc tÝnh cña nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt vµ møc lîi nhuËn kh¶ n¨ng thu ®ù¬c. Møc lîi nhuËn x¸c ®Þnh c¨n cø vµo t×nh h×nh c¹nh tranh vµ thÕ m¹nh cña C«ng ty trªn thÞ tr­êng, ë giai ®o¹n nµy gi¸ dù thÇu xuèng thÊp h¬n so víi gi¸ trÞ dù to¸n cña chñ ®Çu t­ ®­a ra. Do ®ã C«ng ty ph¶i lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lÇn thø nhÊt. Thø hai: ë giai ®o¹n x¸c ®Þnh gi¸ hîp ®ång: ë giai ®o¹n nµy chñ ®Çu t­ vµ C«ng ty tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång chÝnh thøc, trong ®ã cã thÓ thay ®æi bæ xung do ®ã møc gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp. ë giai ®o¹n nµy tiÕn hµnh ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ë giai ®o¹n trªn. Thø ba: ë giai ®o¹n h¹ch to¸n chi phÝ chuÈn bÞ thi c«ng: ë giai ®o¹n nµy C«ng ty cã nhiÖm vô kiÓm tra mét lÇn n÷a chi phÝ vµ lîi nhuËn dù kiÕn khi lËp gi¸ hîp ®ång vµ tiÕp tôc lËp biÖn ph¸p thi c«ng ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm h¬n n÷a nÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp. ë giai ®o¹n nµy kÕ ho¹ch gi¸ thµnh dïng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng tr×nh. -Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n trong khi lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh: C¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ khèi l­îng c«ng viÖc do bªn giao thÇu tÝnh s½n, ®¬n gi¸ dù to¸n theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc. Sau ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p thi c«ng vµ qu¶n lý tµi chÝnh ®Ó gi¶m chi phÝ ®èi víi tõng kho¶n môc: +§èi víi kho¶n môc chi phÝ vËt liÖu: C¸c biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ ë ®©y lµ h­íng vµo t×m nguån mua hîp lý, gi¶m chi phÝ vËt liÖu, gi¶m hao hôt, gi¶m chi phÝ b¶o qu¶n, l­u kho. +§èi víi kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng: C¸c biÖn ph¸p gi¶m chi ë ®©y dùa vµo biÖn ph¸p tæ chøc lao ®éng khoa häc, lùa chän c«ng nghÖ, sö dông hîp lý nguån lao ®éng t¹m thêi, sö dông ®Þnh møc néi bé ®Ó tÝnh chi phÝ. +§èi víi kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng: C¸c biÖn ph¸p gi¶m chi ë ®©y h­íng vµo biÖn ph¸p qu¶n lý theo c«ng suÊt vµ theo thêi gian lùa chän h×nh thøc sö dông m¸y hîp lý (tù mua s¾m hoÆc ®i thuª). Sau khi x¸c ®Þnh chi phÝ x©y l¾p trùc tiÕp, C«ng ty sÏ c¨n cø vµo chi phÝ nh©n c«ng thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt chung. Sau khi tÝnh to¸n nh­ trªn tæng hîp l¹i ®Ó x¸c ®Þnh møc h¹ gi¸ thµnh vµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh ®èi víi tõng c«ng tr×nh cô thÓ. B. KÕ ho¹ch gi¸ thµnh quý, n¨m: KÕ ho¹ch gi¸ thµnh quý, n¨m ®­îc lËp trªn c¬ së tæng hîp gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tõng c«ng tr×nh ®ang xÐt trong quý, n¨m vµ kÕ ho¹ch chi phÝ qu¶n lý doanh ngiÖp.KÕ ho¹ch chi phÝ qu¶n lý doanh ngiÖp ®­îc lËp dùa trªn mèi quan hÖ gi÷a tõng kh©u qu¶n lý chi phÝ trong néi dung chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng x©y l¾p dù kiÕn trong n¨m. . 2.2-/ T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p. 2.2.1.T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh theo ph­¬ng ph¸p kho¸n +Néi dung ph­¬ng ph¸p kho¸n: §èi t­îng giao kho¸n: Lµ chi phÝ nh©n c«ng hoÆc lµ toµn bé chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ chung trong dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh x©y l¾p riªng biÖt. C¸c bªn tham gia hîp ®ång: §¹i diÖn bªn giao kho¸n lµ gi¸m ®èc C«ng ty, ®¹i diÖn bªn nhËn kho¸n lµ c¸c ®éi tr­ëng s¶n xuÊt. §Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ giao kho¸n, C«ng ty lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña tõng c«ng tr×nh (c¸c b­íc lËp kÕ ho¹ch vµ ph­¬ng ph¸p lËp ®· nªu trªn), mét trong nh÷ng néi dung cña kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh tû lÖ h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ tû lÖ h¹ cña tõng kho¶n môc chi phÝ. Tû lÖ kÕ ho¹ch ®èi víi tõng kho¶n môc ®­îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh giao kho¸n ®èi víi kho¶n môc ®ã. Gi¸ trÞ giao kho¸n Tû lÖ Gi¸ trÞ ®èi víi tõng = giao kho¸n X dù to¸n kho¶n môc dù to¸n kho¶n môc ®ã cña kho¶n môc Sau ®ã tæng hîp l¹i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ giao kho¸n ®èi víi tæng c«ng tr×nh. -Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thi c«ng c«ng tr×nh, tr¸ch nhiÖm cña hai bªn nh­ sau: +Bªn nhËn kho¸n: Ph¶i thùc hiÖn mäi cam kÕt trong hîp ®ång nhËn kho¸n vµ ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh theo nh­ thiÕt kÕ, ®­îc quyÒn tæ chøc thi c«ng vµ qu¶n lý mäi ho¹t ®éng liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thi c«ng cña c«ng tr×nh, tæ chøc cung cÊp vËt t­ cho c«ng tr×nh, tù tuyÓn mé vµ sö dông lao ®éng, ph¶i sö dông m¸y thi c«ng cña C«ng ty nÕu thiÕu th× ®­îc thuª ngoµi. +Bªn giao kho¸n (C«ng ty ): Cã quyÒn gi¸m s¸t vÒ mÆt kü thuËt trong qu¸ tr×nh thi c«ng, kiÓm tra chÊt l­îng c«ng tr×nh, cã tr¸ch nhiÖm cè vÊn vÒ mÆt kü thuËt cho c¸c ®éi s¶n xuÊt. C«ng ty cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp vèn cho c¸c ®éi s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh thi c«ng vµ c¨n cø vµo khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh ë c¸c ®éi ®Ó kiÓm tra xem t×nh h×nh sö dông vèn cÊp cã ®óng môc ®Ých hay kh«ng. -Trong qu¸ tr×nh thi c«ng, khi cã khèi l­îng c«ng viÖc ph¸t sinh thay ®æi so v¬Ý khèi l­îng trong dù to¸n dÉn ®Õn thay ®æi gi¸ trÞ giao kho¸n th× chØ nh÷ng khèi l­îng c«ng viÖc ph¸t sinh ®­îc bªn A chÊp nhËn th× míi ®­îc phÐp ®iÒu chØnh chi phÝ Êy trong gi¸ trÞ giao kho¸n. Sau khi c«ng tr×nh hoµn thµnh ®­îc bªn A nghiÖm thu vµ thanh to¸n, hai bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång, gi¸ trÞ thanh to¸n lµ gi¸ trÞ theo hîp ®ång cña khèi l­îng c«ng viÖc ph¸t sinh. Do ®ã gi¸ trÞ thanh to¸n ®èi víi tõng kho¶n môc chÝnh b»ng gi¸ trÞ quyÕt to¸n kho¶n môc ®ã tÝnh theo tû lÖ giao kho¸n. Sau khi tæng hîp gi¸ trÞ thanh to¸n ®èi víi tõng kho¶n môc chÝnh lµ gi¸ trÞ thanh to¸n cña hîp ®ång. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña tõng c«ng tr×nh lµ gi¸ trÞ thanh to¸n cña hîp ®ång. Do ®Æc ®IÓm cña ph­¬ng ph¸p qu¶n lý nµy lµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh ®èi víi tõng c«ng tr×nh ®­îc x¸c ®Þnh tõ tr­íc khi thi c«ng c«ng tr×nh. Do ®ã trong qu¸ tr×nh ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy C«ng ty rÊt chó träng ®Õn kh©u lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh tû lÖ h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh tûlÖ giao kho¸n ë c«ng tr×nh ®ã. Bªn c¹nh ®ã C«ng ty yªu cÇu c¸c ®éi chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c yªu cÇu trong hîp ®ång giao kho¸n vµ th­êng xuyªn ®«n ®èc kiÓm tra kü thuËt trong ®ã ®i s©u vµo kiÓm tra quy c¸ch vËt liÖu xuÊt dïng. Nh×n chung c¸c c«ng tr×nh ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy cã tû lÖ h¹ gi¸ thµnh kh¸ cao tuy nhiªn trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh C«ng ty míi chØ tËp trung x¸c ®Þnh tû lÖ giao kho¸n tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång giao kho¸n, cßn thiÕu kh©u ph©n tÝch kinh tÕ sau khi c«ng tr×nh hoµn thµnh vµ thanh lý hîp ®ång ®Ó kÞp thêi kh¾c phôc sai sãt nh»m rót kinh nghiÖm x¸c ®Þnh mét tû lÖ giao kho¸n hîp lý võa ®¶m b¶o yÕu tè vËt chÊt, khuyÕn khÝch c¸c ®éi tiÕt kiÖm chi phÝ. 2.3-/ T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc: + Qu¶n lý chi phÝ nguyªn vËt liÖu : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn chi phÝ chiÕm tû träng chñ yÕu trong gi¸ thµnh x©y l¾p. VËt liÖu sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p ë C«ng ty bao gåm rÊt nhiÒu chñng lo¹i. Khi cã c«ng tr×nh th× dùa vµo c¸c tµi liÖu dù to¸n cña c«ng tr×nh, c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt mµ x¸c ®Þnh nhu cÇu cÇn thiÕt. Bëi vËy vËt liÖu ë C«ng ty th­êng ®­îc mua ngoµi vµ xuÊt th¼ng ®Õn c«ng tr×nh, ®iÒu nµy rÊt phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña C«ng ty, bëi v× c«ng tr×nh thi c«ng th­êng xa so víi hÖ thèng kho b·i, nhu cÇu nguyªn vËt liÖu cho tõng c«ng tr×nh kh¸c nhau th× l¹i rÊt kh¸c nhau. §ång thêi víi sù ph¸t triÓn nhanh vÒ vËt liÖu míi trong x©y dùng viÖc dù tr÷ vËt liÖu sÏ lµ kh«ng hiÖu qu¶ cã khi l¹i g©y ra sù kh«ng ®ång bé dÉn ®Õn ø ®äng vèn. Víi ®Æc thï cña cña C«ng ty lµ võa ho¹t ®éng x©y l¾p võa ho¹t ®éng c¬ khÝ, ®iÒu nµy t¹o ra mét sù thuËn lîi cho C«ng ty lµ mét bé phËn s¶n phÈm c¬ khÝ ®­îc sö dông lµm nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt x©y l¾p. Ch¼ng h¹n nh­ s¶n phÈm èc vÝt, èng thÐp, bu l«ng... cña ph©n x­ëng ®óc cã thÓ phôc vô cho ho¹t ®éng x©y l¾p. Tuy nhiªn ë C«ng ty mét sè nguyªn vËt liÖu vÉn ®­îc mua vÒ ®Ó dù tr÷ ë kho ®Ó tr¸nh c¸c biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kÞp thêi cho thi c«ng. Tuú vµo tõng c«ng tr×nh, c¸c ®éi thi c«ng ®­îc giao kho¸n vµ c¨n cø vµo nguyªn vËt liÖu trªn c¬ së phßng kÕ ho¹ch giao. Phßng kÕ ho¹ch c¨n cø vµo khèi l­îng dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, c¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông vËt t­, quy tr×nh, quy ph¹m vÒ thiÕt kÕ kü thuËt, c«ng nghÖ thi c«ng còng nh­ nhiÒu yÕu tè liªn quan kh¸c nhau mµ kÞp thêi ®­a ra c¸c ®Þnh møc thi c«ng vµ sö dông vËt liÖu ®Ó giao kho¸n cho ®¬n vÞ thi c«ng thùc hiÖn. VËt liÖu sö dông cho thi c«ng mua vÒ cã thÓ nhËp kho, cã thÓ xuÊt th¼ng ®Õn c«ng tr×nh. Trong tr­êng hîp vËt liÖu nhËp kho thi khi cã nhu cÇu x©y l¾p , vËt liÖu xuÊt ®­îc tÝnh theo gi¸ thµnh thùc tÕ ®Ých danh, bëi v× theo tõng c«ng tr×nh thi c«ng, ®éi thi c«ng cã tr¸ch nhiÖm mua vËt t­ vµ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p ®¹t ®óng tiÕn ®é vµ theo ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt. Khi vËn chuyÓn vËt liÖu tõ kho ®Õn c«ng tr×nh nÕu cã chi phÝ ph¸t sinh th× ®­îc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ vËt liÖu ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. + Qu¶n lý chi phÝ nh©n c«ng: Chi phÝ nh©n c«ng ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc chiÕm tû träng lín thø hai trong tæng gi¸ thµnh x©y l¾p c«ng tr×nh. Chi phÝ bµy lµ nh÷ng kho¶n tiÒn l­¬ng, tiªn c«ng ®­îc tr¶ theo sè ngµy cña c«ng nh©n trùc tiÕp thùc hiÖn khèi l­îng c«ng tr×nh. Ngoµi ra cßn cã tiÒn c«ng tr¶ cho lao ®éng thuª ngoµi. Trong ho¹t ®éng x©y l¾p cña C«ng ty, viÖc h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng d­îc thùc hiÖn ë c¸c ®¬n vÞ c¬ së nh­: tæ, ®éi, ph©n x­ëng, xÝ ngiÖp... Mçi tæ, ®éi .. cã mét b¶ng chÊm c«ng riªng, trªn ®ã mçi mét ng­êi ®­îc ghi vµo mét dßng trong suèt mét th¸ng ®Ó theo dâi sè ngµy lµm viÖc vµ tÝnh ra c«ng lµm viÖc cña tõng ng­êi. ë c¸c ®éi thi c«ng, ®éi tiÕn hµnh giao kho¸n cho c¸c tæ th«ng qua hîp ®ång giao kho¸n. C¸c ®éi tiÕn hµnh s¶n xuÊt thi c«ng theo c¸c hîp dång giao kho¸n, tæ tr­ëng c¸c tæ s¶n xuÊt theo dâi t×nh h×nh lao ®éng cña c«ng nh©n trong tæ cña m×nh th«ng qua b¶ng chÊm c«ng ë ngay sau hîp ®ång giao kho¸n. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Kho¶n môc chi phÝ chung ®­îc trÝch trong gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt chung cña toµn ®éi qu¶n lý, bao gåm l­¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi, khÊu hao TSC§, chi phÝ thuª m¸y thi c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. Víi tÝnh chÊt lµ chi phÝ ph¸t sinh chung nªn ®èi t­îng chÞu kho¶n môc chi phÝ nµy lµ tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh mµ ®éi tham gia thi c«ng. -§èi víi chi phÝ lµ tiÒn l­¬ng c¸n bé qu¶n lý, c¸c chi phÝ qu¶n lý, c¸c chi phÝ phôc vô cho s¶n xuÊt trong ph¹m vi c«ng tr×nh, chi phÝ b»ng tiÒn phôc vô cho tiÕp kh¸ch, héi häp .. ph¶i cã chøng tõ hîp lÖ. -§èi víi m¸y mãc thi c«ng: ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ nµy vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶I dùa trªn nh÷ng c¨n cø kh¸c nhau ®èi víi m¸y mãc thuª ngoµi vµ m¸y mãc cña doanh nghiÖp. M¸y thi c«ng thuª ngoµi: C¨n cø ®Ó thanh to¸n chi phÝ nµy lµ hîp ®ång thuª m¸y vµ lÞch tr×nh ho¹t ®éng cã x¸c nhËn cña bé phËn gi¸m s¸t thi c«ng ®Ó thanh to¸n. M¸y thi c«ng cña C«ng ty: NÕu lµ c«ng cô, dông cô th× ¸p dông trªn tiªu thøc ph©n bæ riªng. NÕu lµ tµi s¶n cè ®Þnh dùa trªn tû lÖ trÝch khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cña C«ng ty ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn sau ®ã h¹ch to¸n vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh dùa trªn c«ng thøc: Chi phÝ m¸y thi Møc trÝch Sè ca m¸y ch¹y t¹i c«ng tr×nh c«ng ph©n bæ = khÊu hao X cho c«ng tr×nh n¨m Sè ca m¸y ch¹y trong n¨m -§èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c C«ng ty ¸p dông ph­¬ng ph¸p xuÊt theo ®Þnh møc. 2.3-/ §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh ¸p dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ë nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p riªng biÖt Trong n¨m 1999, C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc ®· thi c«ng vµ hoµn thµnh rÊt nhiÒu c«ng tr×nh lín nhá kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong ph¹m vi bµi viÕt cña m×nh em chØ ®­a ra mét sè c«ng tr×nh ®Ó lµm sè liÖu ph©n tÝch: (B¶ng sè 2). * NhËn xÐt chung: Nh×n chung, qua b¶ng so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n cña mét sè c«ng tr×nh cho thÊy r»ng C«ng ty ®· thùc hiÖn ®­îc vÊn ®Ò h¹ gi¸ thµnh, nh­ng ch­a ph¶i lµ cao. Tû lÖ h¹ gi¸ thµnh trung b×nh ë c¸c c«ng tr×nh ®ã lµ 3,4%. ViÖc C«ng ty sö dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kh¸c nhau còng ¶nh h­ëng tíi tû lÖ h¹ gi¸ thµnh. Nh÷ng c«ng tr×nh mµ C«ng ty sö dông ph­¬ng ph¸p kho¸n th­êng cã tû lÖ h¹ lín h¬n nh÷ng c«ng tr×nh sö dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý theo kho¶n môc. VÝ dô nh­: c«ng tr×nh Hoµng Mai, c«ng tr×nh YAMAHA, c«ng tr×nh NhËt Linh, c«ng tr×nh HASECO, c«ng tr×nh Phó Mü, c«ng tr×nh ViÖt X«. Nh÷ng c«ng tr×nh nµy sö dông ph­¬ng ph¸p kho¸n nªn cã tû lÖ h¹ kh¸ cao. Nghiªn cøu viÖc qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh theo ph­¬ng ph¸p kho¸n ta thÊy nã cã nh÷ng ­u ®iÓm sau: - Ph­¬ng ph¸p kho¸n sö dông ®ßn bÈy lîi Ých vËt chÊt thùc sù t¹o ra mét ®éng lùc m¹nh mÏ ë c¸c tæ nhËn kho¸n t×m mäi biÖn ph¸p t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m hao hôt vËt t­, sö dông tèi ®a c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, phèi hîp ®ång bé c¸c bé phËn s¶n xuÊt trªn c«ng tr­êng, ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng. -Ng­êi ®¹i diÖn ®øng ra nhËn kho¸n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ thùc sù ®­îc giao quyÒn chñ ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹i c«ng tr­êng, kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c tæ nhËn kho¸n trong viÖc chon lùa c¸c nguån vËt liÖu, tæ chøc vËn chuyÓn, b¶o qu¶n lùa chän m¸y thi c«ng, tæ chøc vµ sö dông lao ®éng sao cho chi phÝ bá ra thÊp nhÊt vµ ®em l¹I hiÖu qu¶ cao nhÊt. -Do kh«ng ph¶i tham gia qu¶n lý s¶n xuÊt trùc tiÕp t¹i c«ng tr×nh, thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý tµi chÝnh ë mét sè kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho nªn gi¶m tèi thiÓu nh©n viªn qu¶n lý ë doanh nghiÖp còng nh­ c«ng tr­êng, tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn l­¬ng cu¶ c¸n bé qu¶n lý. -ë nh÷ng c«ng tr×nh nµy, ®Ó ®¶m b¶o chi phÝ thùc tÕ bá ra d­íi gi¸ trÞ thanh to¸n, mét trong nh÷ng biÖn ph¸p mµ c¸c ®¬n vÞ ®Ò ra lµ ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng. ChØ cã nh­ thÕ míi tiÕt kiÖm ®­îc nh÷ng chi phÝ bÊt biÕn nh­: chi phÝ tiÒn l­¬ng qu¶n lý, tiÒn ®iÖn n­íc, tiÒn b¶o vÖ... §Èy nhanh tiªn ®é thi c«ng d­íi gãc ®é C«ng ty cã t¸c dông t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cña vèn l­u ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m møc c¨ng th¨ng trong quan hÖ c©n ®èi thu chi tiÒn mÆt, gi¶m l·i vay ph¶i tr¶ ng©n hµng. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm th× ë ph­¬ng ph¸p kho¸n gi¸ thµnh thùc tÕ phô thuéc hoµn toµn vµo c«ng viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ giao kho¸n. NÕu x¸c ®Þnh tû lÖ giao kho¸n cao th× gi¸ thµnh s¶n xuÊt ë nh÷ng c«ng tr×nh sÏ t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. C¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n tù tæ chøc vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ë tõng c«ng tr×nh, C«ng ty chØ gi¸m s¸t vÒ mÆt kü thuËt do ®ã gÆp khã kh¨n trong qu¶n lý chÊt l­îng c«ng tr×nh. Theo yªu cÇu cña tiÕn ®é thi c«ng, C«ng ty cÊp vèn cho c¸c ®éi ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, ë thêi ®iÓm ®ã, gi¸ mét sè vËt t­ t¨ng m¹nh, mét sè ®éi ®· kh«ng mua vËt t­ g©y t×nh tr¹ng ngõng trÖ s¶n xuÊt, ø ®äng vèn ®ång thêi kh«ng ®¶m b¶o tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh theo hîp ®ång. *Mét vµi nÐt vÒ hå s¬ quy tr×nh hoµn tÊt mét c«ng tr×nh vµ c¬ së lËp quyÕt to¸n: Trong bé hå s¬ gåm cã: B¶ng dù to¸n Hîp ®ång kinh tÕ Biªn b¶n nghiÖm thu vµ bµn giao c«ng tr×nh B¶ng quyÕt to¸n c«ng tr×nh C¬ së lËp quyÕt to¸n: + §¬n gi¸ dù to¸n 24/1999/Q§-UBHN + §Þnh møc 1242/1998/Q§-BXD + B¶ng ca m¸y Q§: 1260/1998/Q§-BXD Tæng hîp quyÕt to¸n theo th«ng t­ sè 01/1999/TT-BXD VÝ dô: C«ng tr×nh söa ch÷a nhµ F vµ nhµ x­ëng tæ n­íc thµnh kho vËt t­ vµ phôc vô gi¶i phãng mÆt b»ng nhµ A §Þa ®iÓm: ViÖn vËt lý kü thuËt ph­êng B¸ch Khoa §¬n vÞ chñ qu¶n: ViÖn VËt lý kü thuËt §¬n vÞ thi c«ng: C«ng ty C¬ khÝ x©y dùng & L¾p m¸y ®iÖn n­íc. Gi¸ trÞ dù to¸n: 94.338.230 Gi¸ trÞ quyÕt to¸n: 83.889.72 B¶ng sè 3: B¶ng dù to¸n tæng hîp kinh phÝ §¬n vÞ tÝnh: VN§ STT Tªn môc C«ng thøc tÝnh Gi¸ trÞ Ký hiÖu I II III IV V Chi phÝ theo ®¬n gi¸ VËt liÖu Chªnh lÖch vËt liÖu Nh©n c«ng M¸y x©y dùng Céng trùc tiÕp Chi phÝ chung Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc Gi¸ trÞ quyÕt to¸n x©y l¾p tr­íc thuÕ ThuÕ GTGT ®Çu ra Tæng céng Lµm trßn VL*1.02 NC*1.05 M*1 VL+CVL+NC+M NC*55/100 (T+C)*5.5/100 (T+C+TL) Z*10/100 Z+VAT 58.698.543 10.463.063 6.374.370 75.536.336 5.754.685 4.471.006 85.762.027 8.576.027 94.338.230 94.338.000 VL VCL NC M T C TL Z VAT B¶ng sè 4: B¶ng quyÕt to¸n tæng hîp kinh phÝ: §¬n vÞ tÝnh: VN§ STT Tªn môc C«ng thøc tÝnh Gi¸ trÞ Ký hiÖu Chi phÝ theo ®¬n gi¸ VËt liÖu Chªnh lÖch vËt liÖu Nh©n c«ng M¸y x©y dùng Céng trùc tiÕp Chi phÝ chung Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc Gi¸ trÞ quyÕt to¸n x©y l¾p tr­íc thuÕ ThuÕ GTGT ®Çu ra Tæng céng Lµm trßn VL*1.02 NC*1.05 M*1 VL+CVL+NC+M NC*55/100 (T+C)*5.5/100 (T+C+TL) Z*10/100 Z+VAT 57.291.539 9.244.895 4.108.120 70.644.554 5.084.692 4.165.109 79.894.354 3.994.178 83.889.072 83.889.000 VL VCL NC M T C TL Z VAT * Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh ë c«ng tr×nh Hoµng Mai: ( Sè liÖu ë B¶ng sè 5) Qua b¶ng sè ta thÊy C«ng ty ®· hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch gi¸ thµnh (víi møc h¹ so víi kÕ ho¹ch lµ 114.090.220 ®, tû lÖ h¹ lµ -4,5%). Gi¸ thµnh thùc tÕ thÊp h¬n gi¸ thµnh dù to¸n thÓ hiÖn ë chØ tiªu møc h¹ lµ 149.361.830 ®, tû lÖ h¹ lµ 5,8%. So víi c¸c c«ng tr×nh kh¸c mµ C«ng ty ®· hoµn tÊt n¨m 1999 th× c«ng tr×nh Hoµng Mai cã møc h¹ vµ tû lÖ kh¸ cao. §iÒu ®ã chøng tá ­sù cè g¾ng trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh, tuy nhiªn ®Î ®¸nh gi¸ xem xÐt C«ng ty ®· ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh hay ch­a, c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu trong c«ng t¸c qu¶n lý tõng kho¶n môc chi phÝ cÇn ®i s©u ph©n tÝch c¸c kho¶n môc chi phÝ. Kh¶n môc chi phÝ vËt liÖu Qua b¶ng 5 ta nhËn thÊy chi phÝ vËt liÖu so víi dù to¸n cã møc h¹ lµ: 175.411.900 ® t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ h¹ lµ 8%. Chi phÝ vËt liÖu thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch cã møc h¹ lµ 145.041.820 ® t­¬ng ®­¬ng víi tØ lÖ h¹ lµ 6,7%. Sè liÖu nµy ph¶n ¸nh C«ng ty cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËt liÖu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng c¸ch h¹ vËt liÖu vµ gi¶m ®Þnh møc tiªu hao vËt t­ trong mét ®¬n vÞ khèi l­îng c«ng t¸c. VËt liÖu sö dông cho c«ng tr×nh Hoµng mai ®­îc tæng hîp nh­ sau: VËt t­ do C«ng ty cÊp: 790.231.200 ® VËt t­ ®éi tù mua, xuÊt th¼ng c«ng tr×nh: 1.072.864.900 ® VËt t­ lÊy tõ kho do ®éi tù mua: 152.213.000 ® Tæng céng: 2.015.309.000 ® C«ng ty cã mét ®iÒu thuËn lîi lµ do ho¹t ®éng bao gåm s¶n xuÊt c¶ s¶n phÈm c¬ khÝ vµ c¶ x©y l¾p nªn cã thÓ tËn dông ngay s¶n phÈm C«ng ty m×nh s¶n xuÊt ®Ó sö dông lµm nguyªn vËt liÖu cho ho¹t ®éng x©y l¾p.VÝ dô nh­: C¸c lo¹i èc vÝt; èng thÐp; bu l«ng... Cña ph©n x­ëng ®óc ®­îc xuÊt ®Ó phôc vô cho c¸c c«ng tr×nh. VËt liÖu mµ c¸c ®éi tù mua sÏ ®¸p øng ®­îc theo nhu cÇu s¶n xuÊt tiÕn ®é cña c«ng tr×nh. B¶ng kª chi tiÕt vËt t­ C«ng tr×nh Hoµng mai Th¸ng 11 n¨m 1999 XÝ nghiÖp x©y dùng sè 2 Stt Tªn, quy c¸ch... vËt t­ §VT Sè l­îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn I. 1. 2. Do C«ng ty cÊp èng thÐp ®en 273x635 ThÐp èng f325x8 Céng: m Kg 600 80.000 321.052 7.410 192.631.200 597.600.000 790.231.200 II. 1 2 3 VËt t­ xuÊt th¼ng §¸ héc Xi m¨ng PC30 HT èng n­íc f73mm Liªn X« ................................... Céng: m3 TÊn m ....... 165 150 700 ........... 700.000 850.000 60.000 ............ 11.550.000 127.500.000 42.000.000 ................... 1.072.864.900 III 1 2 VËt t­ do ®éi mua CÇu giao c¸ch ly 24Kw-30A CÇu ch× HK-24Kv-30A ......................................... Céng: Bé Bé ........ 8 8 ............ 2.800.000 2.600.000 .............. 22.400.000 20.800.000 ................... Tæng céng 152.213.000 b.Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng: Qua b¶ng sè 5 ta thÊy chi phÝ nh©n c«ng thùc tÕ so víi dù to¸n t¨ng 16.256.700 ® t­¬ng ®­¬ng víi tØ lÖ t¨ng 14,1%, chi phÝ nh©n c«ng thùc tÕ so víi kÕ ho¹ch t¨ng 7,7%. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn chi phÝ nh©n c«ng t¨ng so víi dù to¸n vµ kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch vÒ chi phÝ nh©n c«ng cña c«ng tr×nh nµy lµ do trong qu¸ tr×nh thi c«ng gÆp mét sè trë ng¹i ph¸t sinh thªm chi phÝ nh©n c«ng thuª ngoµi. Ngoµi ra do mét sè c«ng viÖc trong hîp ®ång nhËn kho¸n nh©n c«ng sö dông m¸y thi c«ng nh­ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn do thiÕu m¸y ph¶i sö dông lao ®éng ch©n tay. c. Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: Kho¶n chi phÝ nµy bao gåm chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ tiÒn l­¬ng cña c¸n bé qu¶n lý, chi phÝ vËt liÖu dông cô dïng cho qu¶n lý, chi phÝ vÒ tiÕp t©n ®èi ngo¹i ë c«ng tr×nh. *Chi phÝ m¸y thi c«ng: Qua sè liÖuh b¶ng sè 5 ta nhËn thÊy chi phÝ m¸y thi c«ng thùc tÕ t¨ng so víi dù to¸n 18.350.000 ®ång, t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ t¨ng 9.4%. Nguyªn nh©n cña sù t¨ng ®ã lµ do ®¬n gi¸ dù to¸n m¸y thi c«ng th­êng thÊp h¬n nhiÒu so víi ®¬n gi¸ m¸y thi c«ng thuª ngoµi. Trong khi ®ã trong thêi gian thi c«ng c«ng tr×nh nµy C«ng ty kh«ng ®¸p øng ®­îc ®ñ nhu cÇu vÒ m¸y. Do ®ã ph¶i ®i thuª nhiÒu lo¹i m¸y nhÊt lµ nh÷ng m¸y cã gi¸ trÞ lín. Ngoµi ra viÖc sö dông m¸y thi c«ng vÉn ch­a linh ho¹t theo tiÕn ®é thi c«ng dÉn ®Õn cã nh÷ng n¬i th× m¸y kh«ng ho¹t ®éng, cã nh÷ng n¬i th× thiÕu m¸y nªn lµm t¨ng chi phÝ thuª ngoµi. *Chi phÝ chung kh¸c: ë c«ng tr×nh Hoµng Mai chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c thùc tÕ lµ 119.614.730 ®ång, so víi dù to¸n th× ®· gi¶m 8.529.630 ®ång t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ gi¶m 6.6%. Nh­ng vÉn kh«ng ®¹t kÕ ho¹ch, ë ®©y cã thÓ lµ do trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch chi phÝ ch­a x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng chi phÝ cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thi c«ng, nhÊt lµ c¸c kho¶n chi tiÒn mÆt phôc vô tiÕp kh¸ch ®èi ngo¹i, nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy cã nh÷ng sù chi tiªu kh«ng hîp lý, hîp lÖ. Ch­¬ng III mét sè biÖn ph¸p nh»m t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc. I-/ VÊn ®Ò cÊp thiÕt ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Tõ khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn §¶ng vµ Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch x©y dùng c¬ së h¹ tõng nh­: Giao th«ng, thuû lîi, y tÕ, gi¸o dôc, th«ng tin b­u ®iÖn... chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi, bªn c¹nh ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng ngõng më réng quy m« n¨ng lùc s¶n xuÊt. Mét l­îng vèn ngµy cµng t¨ng trong nÒn kinh tÕ ®­îc dµnh cho ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. §Ó qu¶n lý chÆt chÏ nguån vèn nµy còng nh­ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông cña vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, Nhµ n­íc ®· ban hµnh nh÷ng ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­. Mét trong nh÷ng sè ®ã lµ quy chÕ ®Êu thÇu mµ néi dung cña nã quy ®Þnh ®èi víi gÇn nh­ hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh tr­íc khi bµn giao cho c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p thi c«ng ph¶i th«ng qua tæ chøc ®Êu thÇu. Do ®ã khi tham gia ®Êu thÇu c¸c doanh nghiÖp muèn ®¹t ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh cña b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i h¹ gi¸ thµnh dù thÇu thÊp h¬n gi¸ trÞ dù to¸n cña c«ng tr×nh tõ ®ã ®Æt ra vÊn ®Ò rÊt cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt lµ doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, chØ cã nh­ vËy míi dµnh th¾ng lîi trong ®Êu thÇu. §©y lµ vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt sèng cßn ®èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Trong ngµnh c«ng nghiÖp x©y dùng ®Ó ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu x©y dùng c¬ b¶n, c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc h­íng vµo viÖc qu¶n lý chÆt chÏ nguån vèn ®Çu t­ nhÊt lµ ®èi víi nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc. §iÒu nµy ®· lµm cho gi¸ trÞ dù to¸n cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng rÊt s¸t víi chi phÝ mµ doanh nghiÖp x©y l¾p bá ra ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh ®ã. Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p lµ t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó kinh doanh cã l·i ngµy cµng trë nªn quan träng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ ®ã lµ sù trang tr¶i chi phÝ vµ kinh doanh cã l·i. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái doanh nghiÖp x©y l¾p t×m mäi biÖn ph¸p kinh doanh cã l·i, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ con ®­êng c¬ b¶n ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. II-/ Nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p nh»m qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc. 2.1-/ Nh÷ng tån t¹i: Víi nh÷ng ®Æc thï riªng cã cña C«ng ty võa míi chuyÓn sang lÜnh vùc ho¹t ®éng x©y l¾p nªn trong vÊn ®Ò qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt, viÖc qu¶n lý chi phÝ ch­a chÆt chÏ, toµn diÖn v× thÕ gi¸ thµnh s¶n phÈm ch­a ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña nã. Trong gi¸ thµnh x©y l¾p cña C«ng ty, nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt lín nªn viÖc tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng h­íng chÝnh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc kho¸n s¶n phÈm ®i ®«i víi viÖc kho¸n nguyªn vËt liÖu, giê c«ng vµ c¸c chi phÝ ph©n bæ theo ®Þnh møc lµ kh¸ hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, vÉn cßn khe hë vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu do ®éi tù mua theo nhu cÇu s¶n xuÊt. PhÇn nguyªn vËt liÖu nµy lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm cã phÇn cao h¬n hoÆc chÊt l­îng ch­a ®­îc ®¶m b¶o. Thø hai, viÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty lµ ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu th«ng tin cho viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ cop s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. BÊt kú mét c«ng tr×nh nµo C«ng ty ®¶m nhiÖm thi c«ng còng cã mét b¶ng dù to¸n chi phÝ, trong ®ã cã 4 kho¶n môc lµ: chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ m¸y vµ chi phÝ chung. Do vËy khã cã thÓ sö dông th«ng tin kÕ to¸n tËp hîp ®­îc ®Ó so s¸nh víi gi¸ dù to¸n. MÆc dï tû träng cña chi phÝ sö dông m¸y trong C«ng ty kh«ng lín trong tæng gi¸ thµnh nh­ng viÖc sö dông m¸y thi c«ng lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng. HiÖn nay khoa häc kü thuËt ®· ph¸t triÓn, nh÷ng m¸y mãc thi c«ng thay thÕ dÇn nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc cña ng­êi c«ng nh©n x©y dùng. Cµng ®Æt ra vÊn ®Ò kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, râ rµng hao phÝ cña viÖc sö dông chóng. Tuy nhiªn hiÖn nay kh«ng nh÷ng t¹i C«ng ty C¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc mµ t¹i c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p nãi chung, kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y vÉn ch­a ®­îc h¹ch to¸n râ rµng. Vai trß cña m¸y thi c«ng trong x©y dùng ngµy cµng quan träng do ®ã ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kho¶n môc chi phÝ nµy mang ý nghÜa to lín trong viÖc cung cÊp cho l·nh ®¹o C«ng ty ®Ò ra nh­ng ph­¬ng ¸n ®Çu t­ thÝch hîp ®Ó h¹ gi¸ thµnh c«ng tr×nh. Thø ba,vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n, viÖc ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh cña c«ng tr×nh thi c«nglµ kh«ng kÞp thêi. Nguyªn nh©n lµ do chøng tõ tõ c¸c ®éi b¸o lªn kh«ng th­êng xuyªn. §iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi viÖc cung cÊp th«ng tin cho l·nh ®¹o C«ng ty trong viÖc kiÓm so¸t chi phÝ mét c¸c chÆt chÏ. §©y còng lµ nguyªn nh©n lµm cho chi phÝ thùc tÕ t¨ng lªn. Ngoµi ra C«ng ty ¸p dông h×nh thøc sæ nhËt ký chung, ®iÒu nµy phï hîp víi lo¹i h×nh ho¹t ®éng x©y l¾p, tiÖn lîi cho viÖc sö dông kÕ to¸n m¸y. Tuy nhiªn, C«ng ty kh«ng sö dông c¸c sæ nhËt ký ®Æc biÖt nªn viÖc ghi chÐp, vµo sæ sè liÖu trªn sæ nhËt ký chung qu¸ nhiÒu. 2.2-/ Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nh÷ng kho¶n môc gi¸ thµnh: a. Qu¶n lý kho¶n môc chi phÝ vËt liÖu: Chi phÝ vËt liÖu chiÕm tû träng lín nhÊt nªn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ nµy ph¶i ®­îc coi träng hµng ®Çu. TiÕt kiÖm chi phÝ vËt liÖu kh«ng cã nghi· lµ c¾t xÐn l­îng vËt t­ ®Þnh møc cho thi c«ng c«ng tr×nh mµ theo quan ®iÓm lµ gi¶m hao hôt trong b¶o qu¶n, trong thi c«ng, gi¶m chi phÝ v©n chuyÓn vµ n¾m ch¾c gi¸ thÞ tr­êng ®Ó ®æi chøng, kiÓm tra ho¸ ®¬n mua vÒ do nh©n viªn cung øng mua vÒ. C«ng ty nªn thiÕt lËp mét hÖ thèng c¸c nhµ cung cÊp æn ®Þnh, gi÷ ch÷ tÝn trong quan hÖ kinh doanh vµ nªn ký hîp ®ång mua vËt t­ víi nhµ cung cÊp víi thêi gian dµi (thêi gian thi c«ng c«ng tr×nh) víi ®Þa ®iÓm vµ thêi gian giao vËt t­ ®­îc x¸c ®Þnh phï hîp víi c«ng viÖc, tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh. §iÒu nµy sÏ cho phÐp C«ng ty gi¶m ®­îc chi phÝ b¶o qu¶n vËt t­ ë kho, gi¶m ø ®äng vèn trong hµng tån kho, ®¶m b¶o cung øng vËt t­ ®Çy ®ñ vÒ sè l­îng, ®óng vÒ chÊt l­îng, ®¶m b¶o tiÕn ®é thi c«ng chÊt l­îng c«ng tr×nh. H¬n n÷a viÖc giao nhËn vËt t­ tho¶ thuËn theo tiÕn ®é thi c«ng sÏ h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng hao hôt vËt t­ khi b¶o qu¶n trong thêi gian dµi nhÊt lµ c¸c lo¹i vËt t­ ®Ó trªn c«ng tr­êng nh­: ®¸, c¸t, xi m¨ng...Gi¶m ®­îc chi phÝ b¶o vÖ c«ng tr­êng ®ång thêi h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng hao hôt, gi¶m chÊt l­îng do dù tr÷ l©u. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn vËt t­ ë c¶ hai qu¸ tr×nh: vËn chuyÓn vËt t­ trong thu mua vµ vËn chuyÓn vËt t­ trong sö dông th× bé phËn kÕ ho¹ch nªn x¸c ®Þnh s¬ ®å vËn chuyÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt ®èi víi mçi c«ng tr×nh. C«ng ty cÇn x©y dùng quy chÕ th­ëng râ rµng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn nµo t×m ®­îc nguån cung cÊp vËt t­ víi chÊt l­îng cao, gi¸ thÊp ®ång thêi C«ng ty còng cÇn lËp møc th­ëng cho c¸c ®éi SX cã ý thøc tiÕt kiÖm, b¶o qu¶n vËt t­ ...(Møc th­ëng cã thÓ lªn ®Õn 70-80% gi¸ trÞ vËt t­ tiÕt kiÖm ®­îc) Quy ®Þnh nh­ vËy sÏ khuyÕn khÝch c¸n bé c«ng nh©n viªn tiÕt kiÖm vËt t­, tõ ®ã h×nh thµnh ý thøc lao ®éng tèt. b.Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng Trong kinh doanh XDCB h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian kh«ng cßn phï hîp n÷a. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c doanh nghiÖp XDCB còng ®· ¸p dông h×nh thøc kho¸n s¶n phÈm. §©y lµ mét h×nh thøc qu¶n lý hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t­, tiÒn vèn vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó qu¶n lý tèt chi phÝ nh©n c«ng C«ng ty quan t©m nh÷ng vÊn ®Ò sau: -Kh«ng ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng”kho¸n tr¾ng” mµ cÇn ph¶i th­êng xuyªn tham m­u cho c¸c ®éi vÒ biÖn ph¸p thi c«ng ®èi víi tõng c«ng viÖc cô thÓ trong qu¸ tr×nh thi c«ng ®Ó c¸c ®éi nhËn kho¸n sö dông lao ®éng mét c¸ch khoa häc hîp lý nh»m tiÕt kiÖm lao ®éng, h¹n chÕ sù biÕn ®éng t¨ng lªn cña chi phÝ nh©n c«ng dÉn ®Õn ph¶i ®iÒu chØnh tû lÖ giao kho¸n. -CÇn thùc hiÖn nghiªm chØnh ®iÒu lÖ an toµn lao ®éng, cñng cè vµ mua s¾m thªm giµn gi¸o, nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng ë ®é cao do ®ã ph¶i cã hÖ thèng giµn gi¸o hiÖn ®¹i, v÷ng ch¾c míi cã thÓ ph¸t huy ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng, tr¸nh nh÷ng rñi ro ®¸ng tiÕc x¶y ra. c.Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: *Chi phÝ m¸y thi c«ng: M¸y thi c«ng dïng cho c¸c c«ng tr×nh ë C«ng ty chñ yÕu lµ thuª ngoµi, tuú theo hîp ®ång thuª m¸y mµ cã thÓ kÌm theo nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y hay kh«ng.§Ó qu¶n lý tiÕt chi phÝ m¸y thi c«ng C«ng ty cã nh÷ng biÖn ph¸p nhÊt ®Þnh nh­: Ph¶i b¸m s¸t víi thùc tÕ tõng c«ng tr×nh ®Ó cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi khi cã sù thay ®æi tiÕn ®é thi c«ng; Tr¸nh kÐo dµi thêi gian sö dông m¸y thuª ngoµi mét c¸ch l·ng phÝ lµm t¨ng chi phÝ thuª m¸y; Sö dông tèi ®a c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ... *Chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c: Chi phÝ s¶n xuÊt thuéc nhãm nµy chñ yÕu lµ chi phÝ kh«ng cÊu thµnh trùc tiÕp gi¸ trÞ c«ng tr×nh cho nªn rÊt khã ®Þnh møc vµ qu¶n lý chi phÝ rÊt khã kh¨n. §Ó t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ nµy nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm C«ng ty cÇn thùc hiÖn mét sè biiÖn ph¸p nh­: KiÖn toµn s¾p xÕp l¹i bé m¸y qu¶n lý ë c¸c c«ng tr×nh theo h­íng tinh gi¶m gän nhÑ hiÖu qu¶, gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸c kho¶n chi phÝ b»ng tiÒn mÆt nh­: Chi phÝ tiÕp kh¸ch, héi häp, tiÒn ®iÖn n­íc, tiÒn ®iÖn tho¹i, chi phÝ ®i l¹i... Mäi chi phÝ ph¸t sinh ph¶i cã chøng tõ hîp lý, hîp lÖ. CÇn ph¶i thiÕt lËp ®Þnh møc ®èi víi nh÷ng chi phÝ nµy. 2.3-/ Mét sè biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: 2.3.1.Tæ chøc bè trÝ lùc l­îng lao ®éng hîp lý: C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm c¬ khÝ ,l¹i võa ho¹t ®éng x©y l¾p. Nªn viÖc ph©n bè lùc l­îng lao ®éng kh¸ phøc t¹p. §ßi hái C«ng ty ph¶i cã sù s¾p xÕp lùc l­îng lao ®éng hîp lý. Bé m¸y qu¶n lý gi¸n tiÕp ë C«ng ty gåm n¨m phßng ban víi 47 ng­êi . Tæng sè c«ng nh©n viªn lµ 340 ng­êi ®­îc bè trÝ cho c¸c xÝ nghiÖp, ph©n x­ëng vµ c¸c ®éi. VÒ ho¹t ®éng x©y l¾p, ë c¸c ®éi s¶n xuÊt trùc tiÕp sö dông lao ®éng trong c¸c hîp ®ång dµi h¹n lµm lùc l­îng chÝnh th­êng xuyªn yªu cÇu ®èi víi lao ®éng trong hîp ®ång ng¾n h¹n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ lao ®éng cã tÝnh chÊt mïa vô cña ngµnh x©y dùng, t¹o ra mét c¬ cÊu lao ®éng hîp lý, cã tÝnh chÊt linh ho¹t ®¸p øng ®ñ lao ®éng ngay c¶ khi nhu cÇu t¨ng m¹nh, ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng. ë c¸c ®éi s¶n xuÊt dÇn dÇn h×nh thµnh tæ chuyªn m«n ho¸ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng chÊt l­îng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc tæ chøc s¾p xÕp lùc l­îng lao ®éng trong C«ng ty cho hîp lý t¹o ra sù kÕt hîp c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cã tÝnh khoa häc vµ phï hîp nh»m lo¹i trõ t×nh tr¹ng l·ng phÝ vËt liÖu l·ng phÝ giê m¸y thi c«ng, ®Èy nhanh tiÕn ®é h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.3.2.KhuyÕn khÝch s¸ng kiÕn, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khoa häc kü thuËt ®· trë thµnh l­îc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp, khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®· t¹o ra nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ c¸c c«ng nghÖ míi . §iÒu nµy lµm thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn sö ngµy tiÕt kiÖm h¬n nguyªn vËt liÖu, sö dông nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu míi, tiÕt kiÖm lùc l­îng lao ®éng vµo s¶n xuÊt... Trong xu h­íng ph¸t triÓn cña khoa häc küthuËt ®ã, C«ng ty ®øng tr­íc mét ®ßi hái bøc thiÕt ph¶i dÇn dÇn hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ ¸p dông c«ng nghÖ x©y dùng míi vµo c¸c c«ng tr×nh. HiÖn nay c¸c m¸y mãc thi c«ng cña C«ng ty chñ yÕu lµ thuª ngoµi tuy nhiªn ®ã chØ lµ t¹m thêi v× C«ng ty võa míi chuyÓn dÇn sang ho¹t ®éng x©y dùng. §Ó ®øng v÷ng trong lÜnh vùc nµy C«ng ty cÇn mua s¾m mét l­îng m¸y mãc nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o chÊt l­îng, vÊn ®Ò khã kh¨n tr­íc m¾t lµ vÒ vèn dµi h¹n ®Ó ®Çu t­ mua s¾m, tr­íc yªu cÇu bøc thiÕt vÒ vèn mµ kh¶ n¨ng tµi trî tõ con ®­êng tÝch luü th× r¸t cã h¹n,C«ng ty nªn xem xÐt vÊn ®Ò vay vèn dµi h¹n ë c¸c ng©n hµng, C«ng ty ®· quan hÖ vay vèn tõ l©u víi c¸c ng©n hµng nh­: Ng©n hµng c«ng th­¬ng Ch­¬ng D­¬ng; Ng©n hµng ®Çu t­ vµ Ng©n hµng Cæ phÇn Kü th­¬ng, nªn C«ng ty cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò vay vèn dµi víi c¸c ng©n hµng ®ã. Ngoµi ra cã thÓ vay vèn tõ c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty, ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng mèi quan hÖ vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé c«ng nh©n viªn víi C«ng ty. KÕt luËn VÊn ®Ò qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh­ thÕ nµo cho thËt tèi ­u lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n.§Æc biÖt ®èi víi s¶n phÈm x©y dùng víi ®Æc tr­ng lµ mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian thi c«ng dµi nªn viÖc qu¶n lý l¹i cµng phøc t¹p h¬n. Nh­ng do tÝnh chÊt v« cïng quan träng cña viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nªn v¹ch ra ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p qu¶n lý chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi c«ng ty. Do tr×nh ®é cã h¹n, thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ kh«ng nhiÒu, trong ph¹m vi chuyªn ®Ò nµy em chØ míi ®Ò cËp tíi mét sè vÊn ®Ò, ch­a thËt sù s©u s¾c . Ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng s¬ suÊt. RÊt mong nhËn ®­îc sù quan t©m gióp ®ì cña thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o: - Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp- Tr­êng §H TC-KT HN Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh- 1999 - Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt - Tr­êng §HTC-KT Nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh- 1997 - Gi¸o tr×nh KÕ to¸n doanh nghiÖp s¶n xuÊt- Tr­êng §HTC-KT HN - Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ Qu¶n lý ®Çu t­ x©y d­ng vµ quy chÕ ®Êu  thÇu. NXB Tµi chÝnh -§Þnh møc dù to¸n trong XDCB - NXB Thèng kª - Mét sè t¹p chÝ tµi chÝnh trong n¨m 1999 vµ n¨m 2000. môc lôc lêi nãi ®Çu 1