ÔN TẬP LỊCH SỬ TRIẾT HỌC
Câu 1 : Trình bày quan điểm nhân sinh quan trong Triết học Phật Giáo Ấn Độ cổ đại.
* Sơ lược tiểu sử :
_ Phật Giáo là trào lưu tôn giáo, xuất hiện khoảng TK6 TCN ở miền Bắc Ấn Độ. Phật Giáo phản ánh sự phản đối đạo Balamon, sự phân chia đẳng cấp khắc nghiệt, đòi tự do tư tưởng, lý giải sự khổ đau của con người, và đi tìm con đường để giải thoát con người khỏi khổ đau.
_ Phật Giáo được xây dựng trên cơ sở đời sống của đức Thích Ca Mâu Ni (Sakyamauni – tức là bậc hiền giả dòng Sakya ) Phật (Bụt) có nghĩa là đấng giác ngộ người khác.
_ Lịch sử của đạo Phật được ghi chép trong kinh Jakata ( được viết sau khi Phật đã mất 100 năm ), thêm nữa, tôn giáo khi xây dựng tôn giáo của mình thường thêm thắt các chi tiết để làm tăng chất linh thiêng. Tuy nhiên, giới nghiên cứu đều thống nhất ở các điểm sau :
+ Phật là người có thật, con của vương hầu sống cạnh dãy núi Malayia, bố là Suilđhoina, và mẹ là Maga. Tương truyền đức Phật khi sinh ra nói được ngay, 1 tay chỉ lên trời, 1 tay chỉ xuống đất, mẹ đức Phật mất, sống với dì ghẻ ( cũng là dì ruột ).
+ Theo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam; Phật sinh 624 TCN, theo tài liệu của Trung Quốc trong tác phẩm Tỳ Bà Sa Luận cho rằng Phật sinh 486-386 TCN.
+ Phật đi tu vì : ngay từ nhỏ là người từ bi yêu thương nhân loại. Năm 19t, vua bắt Phật lấy vợ, vì sợ Phật bỏ nhà nên mỗi lần Phật đi chơi đều cho đi theo và 4 lần Phật đi chơi đều gặp cảnh khổ. Năm 29t, Phật từ bỏ tất cả ( vợ, con, cung điện ) để đi tu. Lúc đầu tu ở dòng Sankhya ( lấy roi quật vào người ) 6 năm nhưng không giác ngộ nên Phật đã bỏ xuống núi đổi cách tu. Phật ngồi gốc cây bồ đề 48 ngày và khi nhận 1 bát sữa từ tay cô gái chăn bò, có 1 luồng sáng từ trời chiếu xuống nên giác ngộ. + Sau đó Phật trở về dòng Sankhya giác ngộ cho các bạn cùng tu, rồi truyền đạo khắp nơi, gặp mùa mưa thì lưu lại, mùa khô thì tiếp tục truyền đạo.
.
.
.
32 trang |
Chia sẻ: thanhnguyen | Lượt xem: 1872 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Ôn tập lịch sử triết học, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
là : luật quân bình và phản phục.
+ Luật quân bình : là luôn luôn giữ cho sự vận động được thăng bằng
không để cho cái gì thái quát thiên lệch hay bất cập. Theo LT “ khuyết
thì đầy, cong thì ngay, trũng lại đầy, cũ lại mới, ít thì được, nhiều thì
mất”.
Chính nhờ luật quân bình vạn vật mới tồn tại theo 1 trình tự nhất định.
Luật quân bình chống lại những gì thái quá trái với qui luật tự nhiên. Để
chống lại những gì thái quá nó lấy nhu thắng cương, lấy nhược thắng
cương.
+Luật phản phục : có 2 nghĩa :
• Vạn vật biến hoá trao đổi cho nhau theo 1 vòng tuần hoàn đều
đặn, kế tiếp theo 1 cách nhịp nhàng bất tận, đây là qui luật bất di
bất dịch của tự nhiên.
• Phản phúc nghĩa là trở về với đạo tự nhiên vô vi nghĩa là với chính
bản tính tự nhiên của con người, không thái quá, không bất cập.
Theo LT, nếu không trở về với đạo tự nhiên vô vi, chống lại qui
luật tự nhiên, cố tình can thiệp vào tính tự nhiên của tạo hoá thì
con người sẽ chuốc lấy bại. Mọi sự vật biến đổi có nguồn gốc từ
trong bản thân sự vật. Mỗi một sự vật là thể thống nhất của 2 mặt
đối lập vừa tương hoà vừa xung khắc, vừa độc lập vừa liên hệ ràng
buộc nhau, bao hàm lẫn nhau và không thể thiếu nhau được.
LT còn xây dựng 1 loạt các mâu thuẫn trong tất cả các lĩnh vực tự nhiên,
XH đạo đức, quan hệ ứng xử…giải quyết các mâu thuẫn được ông nâng
lên như 1 nghệ thuật sống : động – tĩnh, nóng – lạnh, thấp – cao, mềm –
cứng, hữu – vô, còn – mất, tốt – xấu, thiện – ác….
_ Tư tưởng của đạo vô vi : vô vi có nghĩa là phương pháp sống thiên
nhiên mộc mạc, thuần phác không bị ức chế gượng ép. Đạo vô vi xuất
phát từ quan niệm trên điểm cốt lõi là NT sống của con người trong sự
hoà nhập với tự nhiên và tuân theo bản tính tự nhiên của con người.
Khái niệm vô vi có 3 nghĩa :
+ Vạn vật đầu có bản tính tự nhiên, chúng vận động biến hoá theo lẽ tự
nhiên mà không cần biết đến ý nghĩa mục đích của bản thân chúng (vd :
bản tính tự nhiên của cá là bơi lội, của lửa là nóng….). Sống với cái vốn
có TN mộc mạc, thuần phác của mình, không trái với qui luật TN, không
được can thiệp vào quá trình vận hành của sự vật khác, phải chấp nhận
và thích ứng với mọi hoàn cảnh của môi trường.
+Vô vi có nghĩa là tự do tuyệt đối, không bị ràng buộc bởi bất kỳ 1 ý
tưởng, dục vọng, đam mê và mong muốn nào.
+ Vô vi nghĩa là phải luôn luôn bảo vệ, giữ gìn bản tính TN của mình,
phải biết ngăn chặn những gì làm tổn hại đến bản tính tự nhiên của vạn
vật mà trước hết là chống lại mọi hành động của con người trong XH.
Theo đạo vô vi có 3 cái phải nắm giữ bảo vệ : từ ái, cần kiệm, không
dám đứng trước thiên hạ. Con người sống phải biết từ ái, cần kiệm,
khoan dung, tri thức….Lão Tử chủ trương bỏ hết những gì trái với đạo TN
vô vi, vượt quá bản tính tự nhiên của con người, LT kêu gọi đưa con
người về trạng thái tự nhiên nguyên thuỷ chất phác.
=> Tóm lại : tư tưởng về đạo, tư tưởng về phép biện chứng và tư tưởng
về đạo vô vi của LT đã đạt đến 1 trình độ sâu sắc độc đáo, 1 trình độ tư
duy lý luận rất cao, đóng góp vào nét đặc sắc của phương Đông. Tuy còn
nhiều điểm hạn chế nhưng chúng ta phải nghiêng mình trước những gì
mà ông đã đưa ra.
Câu 4 : Trình bày những tư tưởng triết học của L.Phoiơbách về tự
nhiên và con người .
* Sơ lược tiểu sử : ( 1804 – 1872 )
9 Luc-vich Phoiơbách sinh ra trong 1 gia đình luật sư nổi tiếng. Gia
đình ông muốn ông trở thành 1 luật sư nhưng khi học đại học
Phoiơbách lại học triết học. Do ông học giỏi nên được giữ lại
trường, trở thành phó giáo sư rồi giáo sư. Phoiơbách đã phát hiện
ra những bất hợp lý trong triết học của Heghen, ông cùng Mac-
Anghen tham gia sinh hoạt trong nhóm “Heghen trẻ”. Sau 1 thời
gian, ông bất mãn với hệ thống triết học, ông bỏ dạy về quê ở ẩn
trong 28 năm.
9 Tác phẩm nổi tiếng : “ Phê phán triết học của Heghen ” –xb 1839,
“bản chất đạo Thiên Chúa” và “luận cương sơ bộ của cải cách triết
học” – xb 1842, “ cơ sở triết học của tương lai ” –xb 1843, “bản
chất tôn giáo” –xb 1845.
9 Toàn bộ hệ thống triết học của Phoiơbách được gọi là CNDV nhân
bản vì ông xác định lấy con người làm đối tượng trung tâm của
triết học. Ông xác định nghiên cứu khoa học tự nhiên để phục vụ
cho nghiên cứu con người.
9 Về cuối đời, Phoiơbách đọc triết học của Mác, ông đã bỏ triết học
của mình và theo triết học của Mac.
Quan niệm về giới tự nhiên :
¾ Ông tập trung vào phê phán : bác bỏ học thuyết của Heghen
về giới tự nhiên vì theo Heghen , giới tự nhiên là sản phẩm
của ý niệm tuyệt đối.
¾ Ông đã bảo vệ các quan điểm duy vật của thế giới, ông cho
rằng thế giới chúng ta đang sống là thế giới vật chất, tồn tại
khách quan và không phụ thuộc vào ý thức chủ quan của duy
vật, còn ý thức chỉ là sản phẩm của bộ óc (sản phẩm tự
nhiên ) và con người là 1 bộ phận của giới tự nhiên.
¾ Khi đứng ra bảo vệ các quan điểm duy vật thì Phoiơbách đã
phát triển 1 số luận điểm có thể của duy vật và đã khắc phục
được những hạn chế của CNDV trước đó :
+ Cho rằng trong tự nhiên có nhiều chất và lượng khác
nhau và cảm giác của chúng ta hoàn toàn có thể nhận thức được.
+ Phoiơbách chứng minh con người là chủ thể đồng thời
là bộ phận của giới tự nhiên, còn ý thức con người chỉ là 1 thuộc
tính của bộ óc con người.
+ Phoiơbách chứng minh rằng không gian và thời gian
tồn tại khách quan, gắn liền với vật chất và thừa nhận tính khách
quan của quy luật tự nhiên, quy luật tự nhiên tự vận động đến 1
điều kiện nào đó thì sinh ra vật chất hữu cơ của con người.
* Quan niệm về con người :
¾ Phoiơbách đặt con người là trung tâm trong hệ thống triết
học của mình.
¾ Phê phán Heghen chỉ chú ý đến mặt ý thức, mặt tư duy của
con người mà không chú ý đến mặt tự nhiên, mặt thể xác
của con người và theo ông chính mặt thể xác của con người
cùng với toàn bộ thuộc tính của nó tạo thành bản chất của
con người.
¾ Phoiơbách quan niệm nhiệm vụ của triết học là phải đem lại
cho con người quan niệm mới chính bản thân mình đồng thời
tạo cho con người 1 đời sống hạnh phúc. Phoiơbách còn quan
niệm con người là 1 bộ phận của tự nhiên, con người là 1
sinh vật có cảm giác, biết tư duy, có ham muốn, có dục
vọng, có mơ ước. Theo Phoiơbách, bản chất của con người
chính là tình yêu. Trong các loại tình cảm thì tình yêu nam
nữ là đỉnh cao của bản chất con người, từ đó Phoiơbách đưa
khẩu hiệu : “con người hãy ôm hôn nhau đi thì XH sẽ hết
mọi điều đau khổ”. Từ đó Phoiơbách sùng bái tình yêu và
tôn thờ tình yêu như 1 thứ tôn giáo.
+ Tiêu biểu : quan tâm con người ( chủ yếu quan tâm về mặt tự
nhiên, mặt sinh học ).
+ Hạn chế : Phoiơbách đã tuyệt đối hoá tình yêu, coi tình yêu là bản
chất của con người mà không chú ý đến mặt XH và không thấy được điều
kiện chính trị XH mà con người sống. Phoiơbách phê phán con người
trong triết học của Heghen là trừu tượng trong khi quan điểm của ông về
con người cũng trừu tượng.
Câu 5 : Phân Tích Mối Quan Hệ Biện Chứng Giữa Vật Chất Và Yù
Thức , Vai Trò Của Tri Thức Khoa Học Đối Với Sự Nghiệp Đổi Mới
Của Nền Kinh Tế Nước Ta Hiện Nay ?
Phân Tích Mối Quan Hệ Biên Chứng Giữa Vật Chất Và Yù Thức
Xuất phát từ việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học, chủ nghĩa duy
vật biện chứng khẳng định: vật chất là tính thứ nhất quyết định ý thức, ý
thức là tính thứ hai phụ thuộc vào vật chất và con người có khả năng nhận
thức được thế giới khách quan. Nghiên cứu mối quan hệ giữa vật chất và
ý thức trong thực tiển xã hội được thể hiện thông qua mối quan hệ biện
chứng giữa nhân tố vật chất (khách quan) và nhân tố tinh thần (chủ
quan).
Trong mối quan hệ đó thì vật chất bao giờ cũng giữ vai trò quyết định đối
với nhân tố tinh thần, nhưng ngược lại nhân tố tinh thần tác động một
cách tích cực đối với nhân tố vật chất
Nhân tố vật chất là những điều kiện, hoạt động vật chất của xã hội và
các qui luật khách quan vốn có của nó.
Xuất phát từ khái niệm vật chất của triết học là thực tại khách quan
không phụ thuộc vào ý thức của con người và khi tác động vào giác quan
con người thì sinh ra cảm giác. Điều này đòi hỏi con người thừa nhận tồn
tại khách quan của mọi đối tượng vật chất trong hoạt động tinh thần của
mình. Nhưng trong hoạt động thực tiễn, thực tại khách quan không phải là
thế giới vật chất nói chung, mà là hiện thực khách quan thể hiện trong
hoạt động thực tiễn bằng các nhân tố vật chất (nhân tố khách quan).
Nhân tố tinh thần là toàn bộ hoạt động tinh thần của con người như: tình
cảm, ý chí và tư tưởng của con người, là quá trình phản ánh hiện thực
khách quan vào trong bộ não con người.
Vai trò quyết định của nhân tố vật chất đối với nhân tố tinh thần
Xuất phát từ quan điểm cho rằng vật chất có trước quyết định ý thức, cho
nên nhân tố vật chất cũng là cái có trước, cái quyết định còn nhân tố tinh
thần là cái có sau, cái phụ thuộc vào nhân tố vật chất.
Toàn bộ hoạt động tinh thần của con người (dù thể hiện dưới các hình
thức khác nhau ) đều là sự phản ánh hiện thực khách quan và bị qui định
bởi hoạt động vật chất của con người. Có nghĩa là thực tiển là nguồn gốc,
động lực và là tiêu chuẩn của nhận thức.
Trong hoạt động tinh thần của con người nói chung, kể cả ý thức cá nhân
hay ý thức xã hội hoặc đường lối chủ trương chính sách của một nhà
nước.... cũng phải dựa trên cơ sở hiện thực khách quan, thì mới có thể làm
cho khả năng khách quan trở thành hiện thực
Tự thân nó, ý thức tư tưởng của con người không thể thực hiện được sự
biến đổi nào trong hiện thực, nếu nó không thông qua các nhân tố vật
chất, bởi “chỉ có lực lượng vật chất đánh bại bởi một lực lượng vật chất
mà thôi”
Vai trò của nhân tố tinh thần (chủ quan)
Xuất phát từ quan điểm cho rằng ý thức là tính thứ hai phụ thuộc vào vật
chất và con người có khả năng nhận thức được hiện thực khách quan. Cho
nên, vai trò của nhân tố tinh thần có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động
thực tiễn xã hội.
Sự phản ánh của ý thức về hiện thực khách quan, không phải là sự phản
ánh thụ động, đơn giản mà nó có tính tích cực, năng động và sáng tạo.
Cho nên, kết quả của sự phản ánh đúng về hiện thực bao giờ cũng có ý
nghĩa định hướng chung cho hoạt động thực tiễn và ảnh hưởng trực tiếp
đến kết quả của hoạt động thực tiễn.
Ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan trong bộ não con người và
được cải tiến ở trong đó. Cho nên nó có tính độc lập tương đối.
Vai trò của ý thức thể hiện ở tính năng động và sáng tạo của nó được thể
hiện ngay từ khi con người xác định đối tượng mục tiêu, phương hướng
hoạt động cũng như việc lựa chọn cách thức, phương pháp thực hiện mục
tiêu đã đề ra. Có nghĩa là nó định hướng cho con người biết phân tích, lựa
chọn những khả năng thực tế của việc vận dụng những qui luật khách
quan trong hoạt động thực tiễn.
Sức mạnh của ý thức (nhưng nó cũng do hoàn cảnh khách quan qui định)
tùy thuộc vào mức độ xâm nhập của nó vào hoạt động của quần chúng và
một khi lý luận khoa học xâm phạm vào hoạt động của quần chúng thì nó
trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.
Trong những điều kiện khách quan nhất định, ý thức của con người có thể
giữ vai trò quyết định đến kết quả của hoạt động thực tiển. Có nghĩa là,
nhân tố chủ quan với sự nhận thức đúng đắn và ý chí của con người có
thể phát huy được năng lực tối đa của các nhân tố vật chất và nhân tố tinh
thần trong những điều kiện khách quan nhất định. Nhưng xét quá trình
lâu dài thì nhân tố vật chất bao giờ cũng giữ vai trò quyết định đối với
nhân tố tinh thần
* Ý nghĩa phương pháp luận
Vật chất và các qui luật khách quan vốn có của nó đều tồn tại khách quan
độc lập với ý thức của con người nhưng lại quyết định với ý thức của con
người.
Cho nên, trong hoạt động thực tiển xã hội của con người phải xuất phát từ
hiện thực khách quan, chứ không xuất phát từ ý muốn chủ quan của con
người.
Nhưng mặt khác cũng phải thấy tính độc lập tương đối và tính tích cực,
năng động và sáng tạo của ý thức trong hoạt động thực tiễn
Khắc phục tính tiêu cực, thụ động và ỷ lại trông chờ vào điều kiện khách
quan
Chống lại quan điểm duy tâm siêu hình về vấn đề này
Vận dụng vào quá trình học tập và công tác của bản thân
Vai trò của nhận thức có một vị trí đặc biệt trong quá trình thúc đẩy xã
hội phát triển hay kìm hãm sự phát triển của xã hội không được chủ quan
duy ý chí mà phải phản ánh đúng quy luật:
* Vật chất:
-Hoàn cảnh địa lý
-Điều kiện dân số
-Phương thức sản xuất
-Lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất
-Khoa học công nghệ
-Tri thức xã hội
-Nhân tố con người
*Ý thức:
-Tư tưởng
-Triết học
-Chính trị
-Đạo đức
-Tập quán
-Tâm lý
-Truyền thống
Vai Trò Của Tri Thức Khoa Học Đối Với Sự Nghiệp Đổi Mới Của Kinh Tế
Nước Ta Hiện Nay
Từ đầu thế kỷ XX đến nay, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật là một
bước nhảy vọt trong lực lượng sản xuất. Thực chất của cuộc cách mạng
đó là ở chỗ nó mở ra kỷ nguyên mới của sản xuất tự động hóa với việc
phát triển ứng dụng điều khiển học và vô tuyến điện tử. Khoa học là
điểm xuất phát cho những biến đổi to lớn trong kỹ thuật sản xuất, tạo ra
những ngành mới như chế tạo ra vật liệu mới, khai thác nguồn năng
lượng mới….
Đặc điểm chung đòi hỏi thay đổi mối quan hệ giữa khoa học và thực tiễn,
mà trong đó tri thức khoa học được vật chất hóa kết tinh vào mọi yếu tố
của lực lượng sản xuất. Cho nên, ngày nay khoa học trở thành lực lượng
sản xuất trực tiếp.
Trong thời kỳ quá độ đi lên xã hội chủ nghĩ ở nước ta hiện nay, đườnglối
đúng đắn của đảng và nhà nước ta có khả năng bảo đảm sự kết hợp hài
hòa giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể và lợi ích xã hội, giải quyết
kịp thời những mâu thuẫn nội bộ trong nhân dân, tạo những điều kiện
thuận lợi để mỗi cá nhân có điều kiện phát triển toàn diện. Bên cạnh đó,
việc xây dựng nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ
chế thị trường đi đôi với việc tăng cường vai trò quản lý của nhà nước
theo định hướng xã hội chủ nghĩa luôn đảm bảo công bằng về quyền lợi
và nghĩa vụ của mọi công dân, chống đặc quyền đặc lợi: phát huy yếu tố
con người là mục đích cao nhất trong mọi hoạt động kinh tế, văn hóa, xã
hội là một yêu cầu trong việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa cá
nhân và xã hội ở nước ta hiện nay.
Tri thức là phương thức tồn tại của ý thức, sự hình thành và phát triển của
ý thức có liên quan mật thiết đến quá trình con người nhận thức về thế
giới, tích lũy những tri thức, sự hiểu biết nói chung. Tri thức là kết quả
của quá trình phản ánh thế giới khách quan và có tính chất lịch sử xã hội.
Tri thức bao gồm có tri thức cảm tính và tri thức lý tính (hoặc tri thức kinh
nghiệm và tri thức lý luận). Như vậy, xét về nguồn gốc tri thức là một
hiện tượng mang tính xã hội.
Chúng ta biết rằng khoa học là hệ thống các tri thức của con người về thế
giới. Tri thức khoa học khác biệt với tri thức thông thường và tri thức kinh
nghiệm. Tri thức kinh nghiệm được hình thành một cách trực tiếp thông
qua những điều kiện sống thường ngày, mang tính hiện tượng, tính bên
ngoài, tính riêng biệt và cụ thể, còn tri thức khoa học đem lại hiểu biết
cái bản chất, cái qui luật của hiện thực khách quan.
Xét về vai trò và tác dụng, tri thức khoa học bao gồm khoa học cơ bản và
khoa học ứng dụng. Khoa học cơ bản vạch ra những nguyên tắc, qui tắc,
phương pháp cụ thể để ứng dụng trực tiếp vào hoạt động cải tiến tự nhiên
và xã hội.
Vai trò của tri thức khoa học ngày càng quan trọng và đóng vai trò chủ
đạo trong việc định hướng nền kinh tế, một nền kinh tế đang chuyển mình
đi lên:
*Trong sự chuyên môn hóa, tự động hóa ngày càng cao, tri thức khoa học
được kết tinh trong mọi nhân tố của lực lượng sản xuất-trong đối tượng
lao động - kỹ thuật – quá trình công nghệ và cả trong những hình thức tổ
chức tương ứng của sản xuất; người lao động không còn là nhân tố thao
tác trực tiếp trong hệ thống kỹ thuật mà chủ yếu là vận dụng tri thức khoa
học để điều khiển và kiểm tra quá trình sản xuất, hoàn thiện lực việc
quản lý kinh tế…
*Khoa học ngày nay đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, thành đối
tượng lao động, thành máy móc thiết bị và phương pháp công nghệ mới,
thành các hình thức tổ chức sản xuất mới, cho nên tri thức khoa học là
không thể thiếu được trong sự nghiệp đổi mới nền kinh tế nước ta hiện
nay.
Chúng ta bước vào xây dựng XHCN với một xuất phát điểm về kinh tế
nhất là lực lượng sản xuất do đó chúng ta phải tập trung sức lực toàm dân
để phát triển lực lượng sản xuất trước hết là đầu tư cho chiến lược con
người (nhất là người lao động) mặt khác từng bước cải tiến thay đổi công
cụ sản xuất nghèo nàn lạc hậu nếu có điều kiện thì thay thế bằng công
nghệ mới hiện đại. Do đó tri thức khoa học thực sự đóng một vai trò rất
quan trọng trong sự nghiệp đổi mới nền kinh tế nước ta hiện nay.
Câu 6: Tại Sao Khi Xem Xét Đánh Giá 1 Sự Vật Hiện Tượng Hay Con
Người Nào Đó , Chúng Ta Phải Có Quan Điểm Lịch Sử ,Cụ Thể,
Toàn Diện Và Phát Triển ?
Cơ sở lý luận của những quan điểm: toàn diện, lịch sử và cụ thể. Đó là nội
dung nguyên lý mối liên hệ phổ biến.
Như chúng ta đã biết đối lập phép biện chứng, quan điểm siêu hình coi sự
tồn tại của các sự vật và hiện tượng trong thế giới là những cái tách rời
nhau, giữa chúng không có sự liên hệ tác động qua lại, không có sự
chuyển hóa lẫn nhau và nếu có chỉ là sự liên hệ có tính ngẫu nhiên, gián
tiếp....
Phương pháp siêu hình được phổ biến rộng rãi trước hết trong khoa học tự
nhiên và sau đó trong triết học và nổi bật hơn cả là ở thế kỷ 17 – 18 . Đối
với khoa học tự nhiên thời kỳ này do phương pháp sưu tầm tài liệu, cho
nên việc tách rời các bộ phận riêng của sự vật có ý nghĩa đối với nghiên
cứu khoa học. Nhưng sẽ sai lầm khi phương pháp này thể hiện ở trong
triết học, vì nó không có khả năng nhận thức cái chung, cái bản chất và
qui luật của hiện thực khách quan.
Trên cơ sở kế thừa và phát triển những tư tưởng biện chứng trong lịch sử
và đồng thời khái quát những thành tựu của khoa học tự nhiên thế kỷ
XIX. Mác đã nêu lên nguyên lý về mối liên hệ phổ biến.
Nội dung nguyên lý về mối liên hệ phổ biến cho rằng, trong sự tồn tại
của các sự vật và hiện tượng của thế giới không phải là sự tồn tại tách rời
và cô lập lẫn nhau, mà chúng là một thể thống nhất. Trong thể thống nhất
đó nó có những mối liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau, ràng buộc và phụ
thuộc, qui định lẫn nhau, chuyển hóa cho nhau...
Xét về mặt hình thức mối liên hệ phổ biến của các sự vật và hiện tượng
thể hiện mang tính đa dạng và phong phú như:
*Mối liên hệ bên trong bản chất các sự vật và hiện tượng, là mối liên hệ
giữa các thuộc tính, các yếu tố bên trong (mâu thuẫn bên trong) qui định
sự tồn tại, vận động và phát triển của các sự vật.
*Mối liên hệ bên ngoài của các sự vật và hiện tượng.
*Mối liên hệ về không gian, thời gian; mối liên hệ bản chất và hiện
tượng; nguyên nhân và kết quả; nội dung và hình thức...
Dù thể hiện dưới hình thức nào thì mối liên hệ đều mang tính phổ biến,
tính khách quan và tính qui luật.
Nghiên cứu nguyên lý về mối liên hệ phổ biến có ý nghĩa đối với hoạt động
nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người:
*Về nguyên tắc phải thừa nhận tính khách quan, tính qui luật của mối
liên hệ phổ biến ở trong hiện thực.
*Vì phải có quan điểm toàn diện, quan điểm này đòi hỏi chúng ta phải
phân tích về sự vật phải đặt nó trong mối quan hệ với sự vật khác. Đồng
thời phải nghiên cứu tất cả những mặt, những yếu tố, những mối liên hệ
vốn có của nó. Qua đó để xác định được mối liên hệ bên trong, bản
chất...để từ đó có thể nắm bắt được bản chất, qui luật của sự vật và hiện
tượng (nên lấy ví dụ minh họa thêm thì càng tốt).
Ví dụ: khi nhận xét một người nào đó không thể chỉ nhìn bề ngoài của
người đó mà đưa ra nhận xét, phải xét đến những yếu tố khác như bản
chất tính tình, họ đối xử với mình có thật lòng hay không, những mối liên
hệ của người đó với những người xung quanh như với người thân hay với
những người bạn của người đó có tốt hay không.
Vì phải có quan điểm cụ thể, bởi vì trong quá trình tồn tại vận động và
phát triển của bản thân các sự vật và hiện tượng là một quá trình có tính
giai đoạn. Cho nên khi phân tích tính toàn diện về các mối liên hệ của sự
vật phải đặt nó trong mối quan hệ cụ thể, với những điều kiện lịch sử cụ
thể của các mối quan hệ đó (nên lấy ví dụ minh họa thêm thì càng tốt).
*Sự phát triển bao hàm sự vận động, sự xuất hiện cái mới theo chiều
hướng đi lên. Nhưng không phải bất kỳ sự vận động nào cũng bao hàm sự
phát triển. Cho nên, sự phát triển và đổi mới là hiện tượng diễn ra không
ngừng ở trong tự nhiên, xã hội và tư duy mà nguồn gốc của nó là sự đấu
tranh của các mặt đối lập trong bản thân các sự vật và hiện tượng.
Khái niệm phát triển thì không khái quát mọi sự vận động nói chung. Nó
chỉ khái quát những vận động đi lên, sự xuất hiện cái mới theo một chiều
hướng chung là từ thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp, từ cái chưa hoàn
thiện đến cái hoàn thiện.
*Muốn nắm bắt được bản chất của sự vật và hiện tượng, nắm bắt được
khuynh hướng vận động của chúng thì phải có quan điểm phát triển.
*Về mặt nguyên tắc phải thừa nhận tính khách quan, qui luật và phát
triển là khuynh hướng của sự vận động của các sự vật và hiện tượng.
*Quan điểm phát triển với yêu cầu khi phân tích một sự vật, hiện tượng
phải đặt nó trong sự vận động, phải phát hiện được xu hướng biến đổi,
chuyển hóa của chúng.
*Quan điểm phát triển còn đòi hỏi chúng ta phải có quan điểm đúng về
cái mới, cái mới phù hợp với qui luật, cái mới là tiêu chuẩn của sự phát
triển (nên lấy ví dụ minh họa thêm thì càng tốt).
Câu 7 : Dựa Trên Những Cơ Sở Lý Luận Nào Mà Đảng Ta Lại Chủ
Trương Xây Dựng Quan Hệ Sản Xuất Dựa Trên Chế Độ Đa Dạng
Hóa Hình Thức Sở Hữu Với 1 Nền Kinh Tế Hàng Hóa Nhiều Thành
Phần Và 1 Chế Độ Phân Phối Lao Động ?
Nước ta lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa bỏ qua phương thức sản
xuất tư bản chủ nghĩa với ý nghĩa bỏ qua chế độ chính trị của chủ nghĩa tư
bản. Nhưng trong điều kiện chủ trương một kinh tế hàng hóa nhiều thành
phần với cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Nhằm phát huy
mọi tiềm năng các thành phần kinh tế, phát triển mạnh mẽ lực lượng sản
xuất để xây dựng cơ sở kinh tế xã hội chủ nghĩa, từng bước xã hội hóa
chủ nghĩa. Trong đó kinh tế quốc doanh bao giờ cũng giữa vai trò chủ đạo
có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển nền kinh tế ở nước ta hiện
nay....
Nước ta trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, không qua giai đoạn
phát triển tư bản chủ nghĩa, không có nghĩa là xóa bỏ các quan hệ sở hữu
tư nhân về tư liệu sản xuất, mà chỉ phát triển sở hữu công cộng về tư liệu
sản xuất. Hiện nay trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế thị trường
theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Cho nên việc duy trì và phát triển hình
thức sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất là một yêu cầu khách quan mang
tính qui luật. Bởi vì, trong giai đoạn đầu của thời kỳ quá độ đi lên xã hội
chủ nghĩa, thì sở hữu tư nhân như một bộ phận tự nhiên của quá trình kinh
tế nhiều thành phần cũng có ý nghĩa thúc đẩy phát triển sản xuất nâng
cao đời sống của nhân dân. Mặt khác, duy trì và phát triển kinh tế tư nhân
(dưới mọi hình thức), thì đồng thời với nó là thu hút nguồn lực về vốn, về
lao động, về quá trình chuyển giao công nghệ mới....Nhưng nó đều thông
qua sự quản lý của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước xã hội chủ nghĩa
sẽ giữa vai trò quyết định và điều tiết chung đối với các hình thức sở hữu
này phải phục vụ cho lợi ích của nhân dân.
*Trong cơ cấu kinh tế xã hội chủ nghĩa hiện nay ở nước ta, thì hình thức
sở hữu công cộng ngày càng được hoàn thiện và phát triển. Trong đó nền
kinh tế quốc doanh bao giờ cũng giữa vai trò chủ đạo, quyết định đối với
nền kinh tế hiện nay. Cho nên, xét về loại hình quan hệ sản xuất cơ bản
hiện nay ở nước ta bao gồm quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa dựa trên
cơ sở sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất và quan hệ sản xuất cũ dựa
trên hình thức sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Nhưng nó thống nhất và
mang tính mâu thuẫn trong một cơ cấu kinh tế thống nhất – kinh tế thị
trường có định hướng xã hội chủ nghĩa và dưới sự quản lý của nhà nước
xã hội chủ nghĩa.
*Trong thời kỳ quá độ đi lên xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay,
đườnglối đúng đắn của đảng và nhà nước ta có khả năng bảo đảm sự kết
hợp hài hòa giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể và lợi ích xã hội, giải
quyết kịp thời những mâu thuẫn nội bộ trong nhân dân, tạo những điều
kiện thuận lợi để mỗi cá nhân có điều kiện phát triển toàn diện. Bên
cạnh đó, việc xây dựng nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành
theo cơ chế thị trường đi đôi với việc tăng cường vai trò quản lý của nhà
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa luôn đảm bảo công bằng về
quyền lợi và nghĩa vụ của mọi công dân, chống đặc quyền đặc lợi: phát
huy yếu tố con người là mục đích cao nhất trong mọi hoạt động kinh tế,
văn hóa, xã hội là một yêu cầu trong việc giải quyết đúng đắn mối quan
hệ giữa cá nhân và xã hội ở nước ta hiện nay.
*Kết cấu quan hệ sản xuất bao gồm ba mặt quan hệ cơ bản sau:
-Quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất. Xét vềmặt lịch sử quan hệ sở hữu về
tư liệu sản xuất đã được thể hiện dưới hai hình thức cơ bản, đó là sở hữu
tư nhân và sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất. Sở hữu tư nhân về tư liệu
sản xuất là hình thức sở hữu mà các tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội
(không phải tất cả) thuộc về các chủ thể xã hội là cá nhân, hay một lực
lượng xã hội nhất định, Điều đó có nghĩa là tư liệu sản xuất không thuộc
về chung, của toàn xã hội. Xét về mặt bản chất hình thức sở hữu này là
nguồn gốc của những quan hệ bóc lột, bất bình đẳng xã hội, là quan hệ
người bóc lột người. Còn quan hệ sở hữu xã hội là hình thức tất cả các tư
liệu sản xuất (chủ yếu) của xã hội thuộc về của chung, của toàn xã hội.
Xét về mặt bản chất quan hệ sở hữu này là cơ sở cho quá trình xây dựng
quan hệ bình đẳng và nó có khả năng xóa bỏ quan hệ bóc lột người....
-Quan hệ tổ chức quản lý sản xuất. Quan hệ này thể hiện sự giống nhau
và khác nhau của các chủ thể xã hội về vai trò, vị trí, về quyền tổ chức
quản lý sản xuất. Quan hệ này hoàn toàn phụ thuộc vào quan hệ sở hữu
đối với tư liệu sản xuất, Bởi vì, những chủ thể xã hội nào nắm tư liệu sản
xuất chủ yếu của xã hội thì họ sẽ là người nắm vai trò tổ chức và quản lý
sản xuất vật chất của xã hội.
-Quan hệ phân phối sản phẩm lao động. Quan hệ này thể hiện sự khác
nhau và giống nhau của các chủ thể xã hội về mức hưởng thụ đối với sản
phẩm vật chất của xã hội, cũng như quyền phân phối sản phẩm vật chất
của xã hội. Quan hệ này hoàn toàn phụ thuộc vào quan hệ sở hữu đối với
tư liệu sản xuất. Bởi vì, chủ thể xã hội nào nắm giữ tư liệu sản xuất thì
đồng thời họ có mức hưởng thụ nhiều hơn, và là người có quyền quyết
định phân phối sản phẩm vật chất của xã hội.
*Trong ba mặt quan hệ của quan hệ sản xuất đều có sự tác động qua lại
lẫn nhau. Nhưng quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất là quan hệ giữ vai trò
quyết định trong quan hệ sản xuất.
-Quan hệ phân phối sản phẩm lao động thể hiện sự khác nhau và giống
nhau của các chủ thể xã hội về mức hưởng thụ đối với sản phẩm vật chất
của xã hội. Quan hệ này hoàn toàn phụ thuộc vào quan hệ sở hữu đối với
tư liệu sản xuất. Bởi vì, chủ thể xã hội nào nắm tư liệu sản xuất thì đồng
thời họ là người có mức hưởng thụ nhiều hơn, và là người có quyền quyết
định phân phối sản phẩm vật chất của xã hội.
-Qui luật quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ phát triển
của lực lượng sản xuất là một qui luật chung nhất của sự phát triển xã
hội. Sự tác động của qui luật này đã khẳng định tính tất yếu khách quan
của sự phát triển xã hội từ phương thức sản xuất xã hội Nguyên thủy,
Chiếm hữu nô lệ, Phong kiến, Tư bản chủ nghĩa và phương thức Cộng sản
chủ nghĩa tương lai
Câu 8: Phân Tích Vai Trò Của Quần Chúng Nhân Dân Trong Lịch Sử
Và Việc Đảng Ta Chủ Trương Cách Mạng Và Sự Nghiệp Của Quần
Chúng ?
Vai Trò Của Quần Chúng Nhân Dân Trong Lịch Sử
*Khái niệm quần chúng nhân dân thay đổi và phát triển có tính chất lịch
sử. Bởi nó gắn liền với những hình thái kinh tế-xã hội và điều kiện lịch
sử nhất định. Nhưng dù thay đổi và phát triển như thế nào thì nội dung
khái niệm quần chúng nhân dân luôn được xác định bởi những nội dung
sau đây:
-Quần chúng nhân dân trước hết là những người lao động. Đó là những
lực lượng lao động xã hội trực tiếp tạo ra mọi của cải vật chất cho xã hội.
-Quần chúng nhân dân, được thể hiện là những bộ phận dân cư có khuynh
hướng luôn chống lại những giai cấp thống trị áp bức bóc lột mà lợi ích
căn bản của những giai cấp ấy đối kháng với lợi ích đông đảo của nhân
dân lao động.
-Quần chúng nhân dân còn bao gồm các giai cấp và các tầng lớp xã hội
có ý nghĩa thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
Như vậy, nội dung khái niệm quần chúng nhân dân là rất rộng bao gồm
nhiều lực lượng xã hội và hoạt động của họ trong nhiều lĩnh vực khác
nhau. Nhưng hiểu theo nghĩa chung nhất là những lực lượng có ý nghĩa
quyết định đi với sự tồn tại và phát triển của xã hội.
Quần chúng nhân dân là những lực lượng xã hội có ý nghĩa quyết định
đối với sự phát triển của xã hội, được thể hiện trong hoạt động sản xuất
vật chất, trong đấu tranh xã hội và trong lĩnh vực tinh thần của xã hội.
*Mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân và vĩ nhân, lãnh tụ đối với sự
phát triển của lịch sử, là sự khẳng định quần chúng nhân dân bao giờ
cũng là người sáng tạo chân chính ra lịch sử còn vĩ nhân, lãnh tụ chỉ có ý
nghĩa quan trọng. Nhưng ở trong những điều kiện lịch sử nhất định vĩ
nhân, lãnh tụ có thể giữa vai trò “quyết định” đối với sự phát triển của
lịch sử với ý nghĩa là người tạo ra những bước ngoặt vĩ đại của sự phát
triển lịch sử, Nhưng xét cho cùng về lâu dài quần chúng nhân dân vẫn là
người quyết định đối sự phát triển của lịch sử
*Vai trò của quần chúng nhân dân bao giờ cũng là người sáng tạo chân
chính ra lịch sử. *Xuất phát từ nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa duy vật
lịch sử khẳng định rằng quần chúng nhân dân là người sáng tạo chân
chính ra lịch sử, được thể hiện với ba nội dung sau:
-Vai trò của quần chúng nhân dân trong hoạt động sản xuất vật chất của
xã hội. Xuất phát từ nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử cho
rằng sản xuất vật chất là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển của xã hội
trong đó hoạt động của quần chúng nhân dân là lực lượng trực tiếp tạo ra
mọi của cải vật chất cho xã hội. Hoạt động tạo ra của cải vật chất cho xã
hội của quần chúng nhân dân đồng thời cũng có ý nghĩa quyết định cho
việc tạo ra những giá trị tinh thần của xã hội. Đó là quá trình hình thành
phong tục tập quán, truyền thống và nền văn hóa dân tộc....đồng thời
hoạt động của quần chúng nhân dân còn là đối tượng phục vụ của hoạt
động văn hóa và tinh thần nói chung của xã hội.
-Vai trò của quần chúng nhân dân trong hoạt động đấu tranh xã hội với
tính cách họ là chủ thể của hoạt động cải tạo các quá trình kinh tế, chính
trị và xã hội. Trong lĩnh vực này vai trò của quần chúng là lực lượng cơ
bản của cuộc cách mạng xã hội, bởi vì Lênin đã từng khẳng định rằng sự
nghiệp cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Mặt khác, trong hoạt
động đấu tranh xã hội vai trò của quần chúng nhân dân còn được thể hiện
đối với quá trình hình thành và phát triển của các dân tộc và cộng đồng
dân tộc.
-Lợi ích của quần chúng nhân dân vừa là điểm khởi đầu vừa là mục đích
cuối cùng của sự nghiệp cách mạng. Điều này có ý nghĩa là lợi ích chung
của toàn bộ xã hội luôn là lợi ích chung của quần chúng nhân dân. Cho
nên, lịch sử phát triển của xã hội và tiến bộ xã hội là việc nâng cao đời
sống của quần chúng nhân dân, khẳng định vai trò của quần chúng nhân
dân là người sáng tạo chân chính ra lịch sử.
Phân Tích Việc Đảng Chủ Trương Cách Mạng Và Sự Nghiệp Của Quần
Chúng
*Một trong những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử khẵng
định rằng quần chúng nhân dân là người sáng tạo chân chính ra lịch sử,
được thể hiện với ba nội dung sau đây:
-Vai trò của quần chúng nhân dân trong hoạt động sản xuất vật chất của
xã hội. Xuất phát những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử
cho rằng sản xuất vật chất là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển của xã hội
và trong đó hoạt động của quần chúng nhân dân là lực lượng trực tiếp tạo
ra mọi của cải vật chất cho xã hội. Hoạt động tạo ra của cải vật chất cho
xã hội của quần chúng nhân dân đồng thời cũng có ý nghĩa quyết định
cho việc tạo ra nhng giá trị tinh thần của xã hội. Đó là quá trình hình
thành phong tục tập quán, truyền thống và nền văn hóa dân tộc....đồng
thời hoạt động của quần chúng nhân dân còn là đối tượng phục vụ của
hoạt động văn hóa và tinh thần nói chung của xã hội.
-Vai trò của quần chúng nhân dân trong hoạt động đấu tranh xã hội với
tính cách họ là chủ thể của hoạt động cải tạo các quá trình kinh tế, chính
trị và xã hội. Trong lĩnh vực này vai trò của quần chúng là lực lượng cơ
bản của các cuộc cách mạng xã hội, bởi vì Lênin khẳng định rằng sự
nghiệp cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Mặt khác, trong hoạt
động đấu tranh xã hội vai trò quần chúng nhân dân còn được thể hiện đối
với quá trình hình thành và phát triển của các dân tộc và cộng đồng dân
tộc.
-Lợi ích của quần chúng nhân dân vừa là điểm khởi đầu vừa là mục đích
cuối cùng của sự nghiệp cách mạng. Điều này có nghĩa là lợi ích chung
của toàn bộ xã hội luôn là lợi ích chung của quần chúng nhân dân. Cho
nên, lịch sử phát triển của xã hội và tiến bộ xã hội là việc nâng cao đời
sống của quần chúng nhân dân, khẳng định vai trò của quần chúng nhân
dân là người sáng tạo chân chính ra lịch sử.
*Nội dung khái niệm quần chúng nhân dân là rất rộng bao gồm nhiều lực
lượng xã hội và hoạt động của họ trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhưng
hiểu thao nghĩa chung nhất là những lực lượng có ý nghĩa quyết định đi
với sự tồn tại và phát triển xã hội.
*Quần chúng nhân dân là những lực lượng xã hội có ý nghĩa quyết định
đối với sự phát triển của xã hội, được thể hiện trong hoạt động sản xuất
vật chất, trong đấu tranh xã hội và trong lĩnh vực tinh thần của xã hội.
-Nghiên cứu lịch sử đấu tranh xã hội, những nhà kinh điển của chủ nghĩa
Mác-Lênin cho rằng: bạo lực là điều kiện tiên quyết, tất yếu của các
cuộc cách mạng xã hội. Một trong những điều kiện khách quan cho một
cuộc cách mạng nổ ra và thành công đó là tính tích cực của quần chúng
nhân dân được nâng cao...thấy phải tiến hành cách mạng và sẳn sàng hy
sinh cho sự nghiệp cách mạng đó.Việc Đảng chủ trương cách mạng gắn
liền với quần chúng nhân dân là một chủ trương đúng đắn mang đậm tính
dân tộc Ỉ động lực cho công cuộc cách mạng thành công.
Câu 9: Vai Trò Và Kết Cấu Của Yù Thức Xã Hội Và Việc Đảng Ta
Chủ Trương Lấy Chủ Nghĩa Mác-Lênin Làm Kim Chỉ Nan Mọi Hoạt
Động Cách Mạng Miền Nam ?
Vai Trò Và Kết Cấu Của Yù Thức Xã Hội
*Khái niệm ý thức xã hội:
-Toàn bộ đời sống xã hội được chia thành hai lĩnh vực lớn: lĩnh vực vật
chất và lĩnh vực tinh thần, đó là tồn tại xã hội và ý thức xã hội. Cho nên ý
thức xã hội có vai trò là lĩnh vực tinh thần của đời sống xã hội. Ý thức xã
hội là sự phản ánh tồn tại xã hội trong những giai đoạn phát triển khác
nhau, bao gồm tình cảm, tập quán, truyền thống, quan điểm, tư tưởng lý
luận, hoặc tồn tại thông qua các hình thái ý thức xã hội cụ thể khác nhau
như: ý thức chính trị, ý thức pháp quyền, ý thức đạo đức...
Như vậy, ý thức xã hội trước hết là lĩnh vực tinh thần của xã hội. Ý thức
xã hội chỉ là sự phản ánh tồn tại xã hội, nó là cái có sau, cái phụ thuộc
vào tồn tại xã hội. Về mặt kết cấu ý thức thể hiện dưới nhiều cấp độ
phản ánh khác nhau đối với tồn tại xã hội
*Kết cấu của ý thức xã hội
*Ý thức xã hội bao gồm nhiều cấp độ khác nhau: ý thức sinh hoạt đời
thường và ý thức lý luận, tâm lý xã hội và hệ tư tưởng
*Ý thức sinh hoạt đời thường và ý thức lý luận:
-Sự phân chia ý thức xã hội thành ý thức sinh hoạt đời thường và ý thức lý
luận đó là sự đối lập giữa một bên là nhân sinh quan trong thực tiển cuộc
sống chưa được hệ thống hóa, với bên kia là tập họp xã hội đã được
nghiên cứu một cách sáng tạo, hệ thống thành lý luận thành các học
thuyết.
-Ý thức sinh hoạt đời thường là tính đầy đủ, toàn vẹn của cảm giác sống,
nó gần và trực tiếp hơn với hiện thực cuộc sống, phản ánh tính chi tiết đa
dạng và phong phú của cuộc sống hiện thực. Vì vậy, kinh nghiệm của ý
thức sinh hoạt đời thường là kho tàng mà trong đó các khoa học cụ thể,
triết học và nghệ thuật có thể tìm kiếm, khai thác theo những nội dung
nhất định của mình.
-Ý thức lý luận là toàn bộ những tư tưởng xã hội đã được khái quát hóa
thành lý luận, thành các học thuyết về mọi lĩnh vực khác nhau trong cuộc
sống xã hội một cách hợp lý, thành chỉnh thể trong những khoa học cụ
thể, triết học, nghệ thuật, đạo đức, trong các học thuyết chính trị ....
-Sự giống nhau của ý thức sinh hoạt đời thường và ý thức lý luận ở chổâ
đều là lĩnh vực tinh thần của đời sống xã hội, thể hiện sự tồn tại vận động
và phát triển của ý thức xã hội, Nhưng giữa chúng lại có sự khác nhau về
tính chất, trình độ phản ánh và cấp độ về mặt kết cấu. Ý thức đời thường
bao gồm nội dung rộng lớn của cuộc sống. Nhưng nó phản ánh tồn tại xã
hội có tính chất tự phát hơn, nó chưa có tính hệ thống, tính hợp lý và khoa
học. Còn ý thức lý luận là sự phản ánh mang tính hệ thống, tính hợp lý,
tính bản chất và qui luật về hiện thực một cách trừu tượng, khái quát
bằng các phạm trù và khái niệm khoa học.
*Tâm lý xã hội và hệ tư tưởng:
-Tâm lý xã hội là một bộ phận ở cấp độ ý thức sinh hoạt đời thường,
trong đó xuất hiện những quan niệm về sự đánh giá đa dạng các hiện
tượng xã hội, những thị hiếu và tư tưởng thẩm mỹ, phong tục và truyền
thống, những thiên hướng và sự hứng thú, sự mơ ước.....Như vậy, tâm lý
xã hội cũng là sự phản ánh trực tiếp điều kiện sinh sống hàng ngày, nó
không có khả năng phản ánh bản chất và qui luật của hiện thực. Những
quan niệm của con người ở trình độ tâm lý còn mang tính chất kinh
nghiệm, cảm tính và cụ thể.
-Hệ tư tưởng là một bộ phận ở cấp độ ý thức lý luận, bao gồm sự đánh
giá có hệ thống về hiện thực xã hội trên lập trường quan điểm của một
giai cấp, một chính đảng nhất định nêu ra nhiệm vụ và mục đích chính trị
xã hội, xây dựng hệ thống những quan điểm về uy quyền của giai cấp,
của đảng phái đó. Hệ tư tưởng có thể là hệ tư tưởng khoa học, cũng có
thể là hệ tư tưởng phản khoa học.
-Giữa tâm lý xã hội và hệ tư tưởng có mối quan hệ tác động qua lại lẩn
nhau vì chúng đều có chung một nguồn gốc là sự phản ánh tồn tại xã hội.
Nhưng lại phản ánh dưới các bộ phận trong các cấp độ khác nhau của ý
thức xã hội. Hệ tư tưởng phản ánh sâu sắc hơn về điều kiện sinh hoạt vật
chất của xã hội, nếu tâm lý xã hội hình thành một cách trực tiếp, tự phát
thì hệ tư tưởng cũng không thể hình thành một cách tự phát từ tâm lý xã
hội. Nhưng tâm lý, tình cảm giai cấp tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp
thu hệ tư tưởng của giai cấp, ngược lại, hệ tư tưởng lại có ý nghĩa củng cố
phát triển tâm lý, tình cảm giai cấp.
*Tính giai cấp của ý thức xã hội:
-Trong xã hội có giai cấp ý thức xã hội mang tính giai cấp, bởi vì nó đều
phản ánh những quan hệ giai cấp, đấu tranh giai cấp cũng như ý thức của
mổi một giai cấp nhất định cũng khác nhau thậm chí đối lập nhau. Tính
giai cấp của ý thức xã hội thể hiện trong tất cả các mặt của đời sống tinh
thần xã hội, ở ý thức sinh hoạt đời thường và ý thức lý luận, ở tâm lý xã
hội và hệ tư tưởng.
-Tính giai cấp của ý thức xã hội không phủ nhận ý thức cá nhân, mà chi
phối ý thức cá nhân. Nhưng ý thức cá nhân và ý thức xã hội là không
thống nhất. Mỗi cá nhân đều có những điều kiện gia đình, nghề nghiệp,
nhân cách, kinh nghiệm cuộc sống....Vì vậy, trong cùng một giai cấp ý
thức cá nhân lại biểu hiện ý thức giai cấp ở dưới các mức độ và hình thức
khác nhau, thậm chí có thể đối lập nhau. Nhưng tất cả mọi ý thức cá nhân
trong cùng một giai cấp vẩn bị chi phối bởi tính giai cấp của hệ tư tưởng
của giai cấp mình.
-Trong các hình thái của ý thức xã hội mổi một hình thái đều phản ánh
tính giai cấp của xã hội khác nhau, có những hình thái phản ánh trực tiếp
và đồng thời là nội dung cơ bản của nó, ngược lại có những hình thái
phản ánh gián tiếp nhưng hệ tư tưởng của những giai cấp thống trị luôn có
mot vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của con người.
Việc Đảng Ta Chủ Trương Lấy Chủ Nghĩa Mác-Lênin Và Tư Tưởng Hồ
Chí Minh Làm Kim Chỉ Nam Cho Mọi Hoạt Động Cách Mạng Việt Nam
*Hệ tư tưởng chính trị:
-Ý thức chính trị là sự phản ánh các quan hệ kinh tế xã hội, phản ánh
những lợi ích căn bản và địa vị của các giai cấp và mối liên hệ lẩn nhau
của các giai cấp đó trong việc quản lý, bảo vệ đất nước...
-Hệ tư tưởng chính trị phản ánh tồn tại xã hội về địa vị của một giai cấp
nhất định một cách trực tiếp và sâu sắc nhất. Hệ tư tưởng chính trị của
giai cấp thống trị có vai trò to lớn trong đời sống xã hội. Nó tác động trở
lại cơ sở kinh tế thông qua các tổ chức nhà nước. Nó giữa vai trò chủ đạo
trong đời sống tinh thần của xã hội và chi phối trực tiếp của mổi cá nhân
cho đến các hình thái xã hội khác. Vai trò và tác dụng của hệ tư tưởng
của một giai cấp nhất định do vai trò lịch sử của giai cấp đó quyết định và
tùy thuộc theo những điều kiện lịch sử nhất định.
*Chủ nghĩa Mác-Lênin là khoa học về các qui luật phát triển của tự
nhiên và xã hội, khoa học về các mạng của quần chúng bị áp bức và bị
bóc lột, khoa học về sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng
sản. Đảng ta khẳng định lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm kim chỉ nam cho
hành động và nêu cao tư tưởng Hồ Chí Minh. Nội dung cốt lõi của chủ
nghĩa Mác-Lênin là tư tưởng về sự giải phóng con người khỏi chế độ bóc
lột người. Vì vậy, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân
dân ta tất nhiên phải lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm kim chỉ nam cho hoạt
động của Dảng và cách mạng Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận
dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh điều kiện cụ thể của
nước ta, mà cốt lõi là sự kết hợp chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào
công nhân và chủ nghĩa yêu nước của nhân dân ta. Tư tưởng đó đã trở
thành di sản tinh thần quý báu của Đảng của dân tộc ta.
-Xây dựng hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa mang bản chất giai cấp
công nhân, do đội tiên phong của nó là Đảng cộng sản lãnh đạo, đảm bảo
cho nhân dân là người chủ thật sự của xã hội, quyền lực xã hội thuộc về
nhân dân
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- tai_lieu_on_tap_triet_hoc_0854.pdf