Mở đầu
Trong những năm gần đây, đặc biệt là sau khi gia nhập WTO, Trung
Quốc nổi lên nh− là một c−ờng quốc kinh tế có sức hấp dẫn toàn cầu. Với 1,3
tỷ dân, một nền kinh tế tăng tr−ởng liên tục ở mức 2 con số trong hai thập kỳ
qua, tổng GDP v−ợt 2200 tỷ USD, dự trữ ngoại tệ lớn nhất thế giới 1330 tỷ
USD (tháng 6/2007), Trung Quốc đã trở thành một c−ờng quốc kinh tế có sức
ảnh h−ởng toàn cầu.
Với sức cạnh tranh v−ợt trội của hàng hoá Trung Quốc trên thị tr−ờng
thế giới, tăng tr−ởng kinh tế ở mức cao trong thời gian dài, thặng dự cán cân
th−ơng mại với hầu hết các đối tác th−ơng mại, dòng vốn n−ớc ngoài vào quá
mạnh và ngày càng gia tăng, tăng tích luỹ ngoại tệ Nhân dân tệ (NDT) đã và
đang bị sức ép tăng giá. áp lực tăng giá NDT còn do các yếu tố nội tại của
Trung Quốc nh− hạn chế tăng tr−ởng nóng, cải cách hệ thống tài chính tiền tệ,
vai trò với t− cách là c−ờng quốc kinh tế . Ngày 21/7/2005, Chính phủ Trung
Quốc đã quyết định tăng giá trị NDT 2,1% so với USD, đồng thời nới rộng
biên độ giao động tỷ giá hàng ngày 0,3%. Theo cách điều chỉnh này, dự báo
NDT sẽ có xu h−ớng tăng giá trong những năm tới. Sự lớn mạnh về ngoại
th−ơng của Trung Quốc làm gia tăng vai trò của n−ớc này trong nền kinh tế thế
giới và NDT có ảnh h−ởng ngày càng lớn trong thanh toán quốc tế. Do đó, điều
chỉnh tỷ giá NDT so với các đồng tiền khác sẽ có những ảnh h−ởng đến th−ơng
mại quốc tế nói chung và quan hệ th−ơng mại của Trung Quốc với các quốc
gia khác. Vì vậy, việc nghiên cứu xu h−ớng tăng giá NDT và tác động của nó
với các vấn đề kinh tế toàn cầu thu hút sự chú ý của các tổ chức, các chuyên
gia kinh tế.
Trung Quốc hiện là bạn hàng lớn nhất của Việt Nam. Trao đổi th−ơng
mại Việt Nam và Trung Quốc ngày càng tăng. Kim ngạch th−ơng mại hai
chiều giữa Việt Nam và Trung Quốc năm 2006 đạt 8,74 tỷ USD so với mức 4,8
tỷ USD năm 2003. Đầu t− trực tiếp n−ớc ngoài của Trung Quốc vào Việt Nam
cũng tăng nhanh trong vài năm gần đây. Điều đó cho thấy ảnh h−ởng kinh tế
Trung Quốc đối với Việt Nam ngày càng lớn và ngày càng phụ thuộc nhau
hơn. Do đó, việc điều chỉnh chính sách tỷ giá, tăng giá NDT của Trung Quốc
sẽ có ảnh h−ởng đến quan hệ kinh tế th−ơng mại hai n−ớc. Trong điều kiện đó,
việc nghiên cứu biến động của tỷ giá NDT và dự báo những tác động của sự
thay đổi đó đối với nền kinh tế nói chung và xuất khẩu nói riêng của n−ớc ta là
hết sức cần thiết và cấp bách.
Tr−ớc mắt, NDT ch−a phải là đồng tiền mạnh, ch−a sử dụng phổ biến
làm ph−ơng tiện thanh toán của Việt Nam. Tuy nhiên trong t−ơng lai, cùng với
sự lớn mạnh về kinh tế, NDT có thể có những ảnh h−ởng đáng kể đến kinh tế
thế giới và Việt Nam. Hiện tại, các tài sản tài chính của hệ thống ngân hàng và
doanh nghiệp Việt Nam đ−ợc định giá và nắm giữ bằng NDT là không đáng
kể. NDT cũng ch−a nằm trong cơ cấu đồng tiền chủ yếu của đồng tiền dự trữ
của Việt Nam. Thanh toán chính ngạch của Việt Nam đối với Trung Quốc qua
hệ thống ngân hàng vẫn chủ yếu bằng các đồng tiền USD, EUR. Tuy nhiên,
trong hoạt động biên mậu, NDT là ph−ơng tiện thanh toán chủ yếu. Trong dài
hạn, không loại trừ khả năng việc tỷ lệ thanh toán bằng NDT trong ngoại
th−ơng giữa hai n−ớc có thể tăng lên. Điều này có thể ảnh h−ởng đến các quan
hệ thanh toán giữa các ngân hàng th−ơng mại Việt Nam và các tổ chức tài
chính Trung Quốc. NDT lên giá sẽ có những tác động khác nhau đối với môi
tr−ờng kinh doanh khu vực và toàn cầu. Sự thay đổi môi tr−ờng kinh doanh
quốc tế và khu vực sẽ tác động tới ngoại th−ơng của Việt Nam.
Việc thay đổi tỷ giá NDT tr−ớc hết tác động tới nền kinh tế Trung Quốc
và sẽ có nhiều tác động tới các n−ớc trong khu vực và trên thế giới, tới th−ơng
mại toàn cầu ở những mức độ khác nhau. Trong phạm vi biến động tỷ giá NDT
trong thời gian từ tháng 7/2005 đến nay, tác động đến kinh tế Việt Nam nói
chung và xuất khẩu của Việt Nam nói riêng, là không quá lớn nh−ng về lâu
dài, NDT có thể tiếp tục tăng giá. Khi đó, tác động của việc thay đổi tỷ giá
NDT sẽ lớn hơn. Vì vậy, cần có sự nghiên cứu, dự đoán tr−ớc những xu h−ớng
này để có những điều chỉnh chính sách thích hợp để tận dụng cơ hội và đối phó
với rủi ro có thể xảy ra.
Tình hình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc
Tr−ớc khi xảy ra sự kiện 21/07/2005, ngày Trung Quốc quyết định nâng
giá NDT so với USD lên 2,1%, từ 8,28 lên 8,11 NDT/USD, đã có nhiều nghiên
cứu về chính sách tỷ giá hối đoái của Trung Quốc, đặc biệt là trong thời gian
xảy ra khủng hoảng tài chính châu á. Các nghiên cứu đều tập trung vào quá
trình cải cách hệ thống tiền tệ nói chung và tỷ giá hối đoái nói riêng của Trung
Quốc và ảnh h−ởng của nó đối với kinh tế khu vực và toàn cầu. Chẳng hạn,
nghiên cứu tập trung vào phân tích việc Trung Quốc không phá giá NDT trong
khủng hoảng tài chính 1997 nhằm hạn chế cơn sốc ở khu vực.
Sự kiện Trung Quốc điều chỉnh tỷ giá NDT so với USD ngày 21/7/05
thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu trong và ngoài n−ớc. Các nghiên cứu
nhìn chung tập trung vào ba vấn đề lớn: (i) đánh giá ảnh h−ởng của việc thay
đổi tỷ giá NDT đối với kinh tế Trung Quốc và quan hệ th−ơng mại của Trung
Quốc với các đối tác chủ yếu; (ii) đánh giá ảnh h−ởng của việc thay đổi tỷ giá
NDT đối với các n−ớc trong khu vực và trên thế giới và (iii) dự báo mức độ
biến động của tỷ giá NDT trong t−ơng lai và mức độ ảnh h−ởng của nó.
- Nghiên cứu của Xu Haihui (2005) “ Tăng giá NDT: con dao hai l−ỡi
đối với Trung Quốc” phân tích tác động của việc nâng giá NDT đối với quan
hệ th−ơng mại Mỹ - Trung Quốc. Với NDT đ−ợc định giá thấp, Trung Quốc có
lợi thế trong cạnh tranh th−ơng mại và kết quả là gây ra các vấn đề kinh tế của
Mỹ nh− thất nghiệp, lạm phát, thâm hụt th−ơng mại Việc nâng giá NDT làm
dịu đi căng thẳng trong quan hệ th−ơng mại hai n−ớc, hạn chế thâm hụt th−ơng
mại của Mỹ với Trung Quốc và “nguội” đi phần nào sự tăng tr−ởng quá nóng ở
Trung Quốc.
- Hong Liang (2005), “Đồng CNY Trung Quốc: Vấn đề của ai?” đã chỉ
ra những lợi ích và bất lợi của việc tăng giá NDT đối với nền kinh tế Trung
Quốc.
- Micheal Spencel (2005), “Triển vọng cho đồng CNY" sử dụng mô hình
cân bằng tổng thể (CGE) để phân tích tác động của việc nâng giá NDT. Kết
quả cho thấy việc nâng giá đồng CNY sẽ làm giảm sự tăng tr−ởng của nền
kinh tế Trung Quốc, co hẹp lại cán cân thanh toán, chẳng hạn, theo nghiên cứu
này nếu đồng CNY tăng giá 10% thì tăng tr−ởng sẽ giảm 0,7%, xuất khẩu
giảm 7,8%, cán cân thanh toán với Mỹ sẽ giảm 4,2% .
- David Cowen (2005), “Tác động khu vực của tỷ giá hối đoái linh hoạt
hơn đối với Trung Quốc” sử dụng mô hình phân tích th−ơng mại toàn cầu để
đánh giá tác động kép của đồng RBM linh hoạt đến xuất nhập khẩu của các
n−ớc châu á.
- Nghiên cứu của James McCormack (2005) “Điều chỉnh NDT: hệ quả
đối với ASEAN phân tích những tác động của việc thay đổi tỷ giá NDT đối với
khu vực ASEAN. Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc nâng giá NDT sẽ có tác
động tích cực đối với việc cải thiện môi tr−ờng hợp tác kinh tế khu vực, đặc
biệt là giữa ASEAN và Trung Quốc. Các n−ớc Đông Nam á có nhiều cơ hội
hơn trong việc mở rộng quy mô xuất khẩu vào Trung Quốc và các thị tr−ờng
khác. Mặt khác, Trung Quốc có thể tận dựng cơ hội này để đẩy mạnh nhập
khẩu từ ASEAN, do đó có thể cải thiện cán cân th−ơng mại hai bên. Nghiên
cứu này cũng tập trung vào phân tích tác động của sự tăng giá NDT đối với
cạnh tranh thu hút đầu t− Trung Quốc - ASEAN ở một số ngành.
- Jyoti Singh, PGDBM (2006)”, ảnh h−ởng của việc điều chỉnh tỷ giá
NDT”, đánh giá ảnh h−ởng của việc Trung Quốc thả nổi tỷ giá đến xuất nhập
khẩu và đầu t− của Trung Quốc.
- Morris Goldstein, Institute for International Economics (2006), “Chế
độ tỷ giá hối đoái của Trung Quốc”, đánh giá ảnh h−ởng của việc Trung Quốc
nâng giá NDT đến quan hệ th−ơng mại Hoa Kỳ - Trung Quốc.
- Tim Annett và David A. Gaffen (2006), “Trung Quốc điều chỉnh tỷ giá
NDT”, đánh giá ảnh h−ởng của việc Trung Quốc thả nổi tỷ giá NDT tới lãi
suất, lạm phát của Hoa Kỳ cũng nh− quan hệ th−ơng mại Hoa Kỳ - Trung
Quốc.
ở Việt Nam trong thời gian qua cũng đã có một số nghiên cứu về ảnh
h−ởng của việc Trung Quốc điều chỉnh tỷ giá đến kinh tế Việt Nam nh−:
- Nghiên cứu của Châu Văn Thành (2005) “Toàn cầu hoá và tỷ giá hối
đoái”, phân tích những kịch bản của việc thay đổi tỷ giá NDT. Theo tác giả,
NDT lên giá đột ngột trong điều kiện hiện nay sẽ không có lợi cho kinh tế toàn
cầu cũng nh− các n−ớc lớn nh− Trung Quốc, EU, Mỹ và Nhật Bản. Đặc biệt
nếu Trung Quốc không kiểm soát chặt chẽ tỷ giá NDT thì nguy cơ có thể xảy
ra khủng hoảng tài chính nh− đã từng xảy ra ở châu á trong những năm 1997-
1999.
- Một phân tích tóm l−ợc của Lê Xuân Nghĩa (2005), cho thấy việc NDT
lên giá sẽ có lợi cho việc cải thiện cán cân th−ơng mại Việt Nam - Trung Quốc
nh−ng mức độ không lớn. Việt Nam cũng có thêm lợi thế tuy không nhiều
trong thu hút đầu t− n−ớc ngoài. Phân tích này cũng cho thấy là sự kiện vừa rồi
không có ảnh h−ởng đáng kể đến hệ thống tài chính - tiền tệ Việt Nam và do
đó sẽ không dẫn đến việc điều chỉnh các định h−ớng chiến l−ợc về tài chính
tiền tệ của Việt Nam.
- Theo phân tích của Huỳnh Thế Du (2005), khi tỉ giá đ−ợc điều chỉnh
theo h−ớng tăng giá trị NDT, các n−ớc cạnh tranh xuất khẩu với Trung Quốc
và các n−ớc nhập khẩu vào Trung Quốc đều có thêm cơ hội mở rộng thị phần.
Đối với Việt Nam, việc thả nổi NDT làm cho sức cạnh tranh của hàng Trung
Quốc giảm đi ở thị tr−ờng thứ ba và hàng Việt Nam xuất khẩu sang Trung
Quốc cũng sẽ thuận lợi hơn. Quan hệ th−ơng mại Việt Nam - Trung Quốc
cũng thay đổi theo h−ớng có lợi hơn cho Việt Nam.
- Theo phân tích của Đinh Trọng Thịnh (2005) “Dự báo tác động của
việc Trung Quốc điều chỉnh tỷ giá đến kinh tế Việt Nam”, khi NDT lên giá,
khả năng xuất khẩu của Việt Nam sang thị tr−ờng Trung Quốc cũng nh− sang
thị tr−ờng các n−ớc thứ ba có thể đ−ợc cải thiện, khả năng thu hút đầu t− n−ớc
ngoài từ Trung Quốc cũng nh− từ các n−ớc khác cũng sẽ có những thay đổi
theo chiều h−ớng tích cực. Tuy nhiên, với mức độ tăng giá của NDT nh− thời
gian qua, tác động này về cơ bản là không lớn.
- Nghiên cứu của PGS.TS L−u Ngọc Trịnh (2005) “Việc tăng giá NDT:
khả năng và tác động” phân tích các tác động của việc nâng giá NDT tới nền
kinh tế Trung Quốc và những ảnh h−ởng đến xuất nhập khẩu và thu hút đầu t−
của Việt Nam.
Còn có thể kể ra một số nghiên cứu khác về việc NDT tăng giá. Tuy
nhiên vì thời gian từ khi Trung Quốc thay đổi tỷ giá đến nay là quá ngắn và
chính sách tỷ giá của Trung Quốc vẫn là một ẩn số đối với thế giới, cho nên
ch−a có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực này, phần lớn các nghiên cứu
đ−ợc trình bày d−ới dạng các bài báo, trả lời phỏng vấn. Mặt khác những tác
động hiện tại của việc thay đổi tỷ giá ch−a rõ nét và do đó nhiều nhận định về
tác động còn trái ng−ợc nhau. Ch−a có nghiên cứu chuyên sâu nào về tác động
của việc điều chỉnh tỷ giá NDT đến kinh tế Việt Nam nói chung và xuất nhập
khẩu nói riêng. Các nghiên cứu mới dừng lại ở những nhận định khái quát về
tác động của tỷ giá NDT đến xuất khẩu của Việt Nam nói chung, ch−a đi sâu
vào phân tích tác động của nó đối với những nhóm hàng cụ thể trong khi tác
động đối với các nhóm hàng xuất khẩu là hoàn toàn khác nhau. Chẳng hạn,
những nhóm hàng xuất khẩu phụ thuộc đầu vào nhập khẩu sẽ khác nhóm hàng
sử dụng nguyên liệu trong n−ớc, các nhóm hàng nông sản sẽ ảnh h−ởng khác
với nhóm hàng công nghiệp
Từ những lý do cơ bản nêu trên, việc nghiên cứu tác động của việc điều
chỉnh tỷ giá hối đoái NDT đến các vấn đề kinh tế nói chung và xuất khẩu nói
riêng của Việt Nam là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, do tính phức tạp của vấn đề
và tác động đa chiều của công cụ tỷ giá tới nền kinh tế nói chung và xuất nhập
khẩu nói riêng, trong phạm vi của đề tài này, chúng tôi chủ yếu tập trung vào
nghiên cứu chính sách điều chỉnh tỷ giá NDT của Trung Quốc và ảnh h−ởng
của nó tới hoạt động xuất khẩu Việt Nam. Cụ thể là nghiên cứu động thái của
NDT và tác động của nó đối với xuất khẩu của Việt Nam: tác động trong ngắn
hạn và dài hạn, tác động đối với các nhóm hàng xuất khẩu khác nhau ở các thị
tr−ờng khác nhau và một số các yếu tố tác động đến xuất khẩu khi tỷ giá
thay đổi nh− đối với đầu vào nhập khẩu, thu hút đầu t− n−ớc ngoài. Đề tài sẽ
không đi sâu phân tích các yếu tố khác nh− lãi suất, dự trữ ngoại hối .
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là:
- Làm rõ vai trò của tỷ giá và việc điều chỉnh tỷ giá NDT đối với th−ơng
mại quốc tế;
- Dự báo những xu h−ớng điều chỉnh tỷ giá NDT trong thời gian tới và
tác động đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam;
- Đề xuất các biện pháp nhằm tận dụng cơ hội và đối phó với những tác
động tiêu cực của việc điều chỉnh tỷ giá NDT đối với hoạt động xuất khẩu của
Việt Nam.
Ph−ơng pháp nghiên cứu
- Tổng hợp nghiên cứu trong và ngoài n−ớc liên quan đến chủ đề nghiên
cứu để kế thừa những kết quả nghiên cứu tr−ớc đây;
- Thu thập số liệu theo các mốc thời gian về xuất khẩu, nhập khẩu của
Việt Nam, Trung Quốc và một số đối tác th−ơng mại khác; các tài liệu xuất
bản, hội thảo trong n−ớc và quốc tế .
- Khảo sát chính sách tỷ giá hối đoái của Trung Quốc và Việt Nam, kinh
nghiệm quốc tế trong điều chỉnh và đối phó với thay đổi tỷ giá;
- Ph−ơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp để chỉ ra những tác động của
việc thay đổi tỷ giá đối với xuất khẩu và các lĩnh vực có liên quan đến xuất
khẩu;
- Hội thảo tr−ng cầu ý kiến chuyên gia.
Nội dung nghiên cứu:
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phụ lục kèm theo, nội dung nghiên
cứu kết cấu thành 3 ch−ơng nh− sau:
Ch−ơng 1: Vai trò của tỷ giá và tác động của việc điều chỉnh tỷ giá NDT tới th−ơng mại quốc tế.
Ch−ơng 2: Tác động của việc tăng giá NDT đối với xuất khẩu của Việt Nam.
Ch−ơng 3: Các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu khi NDT tăng giá.
169 trang |
Chia sẻ: thanhnguyen | Lượt xem: 1650 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Phân tích tác động của việc trung quốc điều chỉnh tỷ giá nhân dân tệ đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
¶m møc th©m hôt th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi Trung Quèc do nh÷ng yÕu tè
bÊt lîi trong c¹nh tranh cña ViÖt Nam còng nh− do sù kh¸c biÖt trong c¬ cÊu
xuÊt khÈu gi÷a hai n−íc lµm gi¶m vai trß cña yÕu tè tû gi¸.
- Tõ th¸ng 7/2005 ®Õn nay
Ngµy 21/5/2005, Trung Quèc ®· thùc hiÖn ®iÒu chØnh tû gi¸. Tû gi¸ cò
tån t¹i trong suèt 11 n¨m víi 1 USD/ 8,27 NDT, ®−îc ®iÒu chØnh l¹i lµ 1 USD /
8,11 NDT. Do c¶ NDT vµ VND ®Òu ®−îc Ên ®Þnh dùa trªn USD, nªn viÖc NDT
t¨ng gi¸ ®ång nghÜa víi VND mÊt gi¸ kho¶ng 1- 2%. Khi NDT lªn gi¸, nÕu tû
gi¸ VND kh«ng thay ®æi so víi USD, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam
t¹i thÞ tr−êng Trung Quèc ®−îc c¶i thiÖn, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt
Nam vµo thÞ tr−êng Trung Quèc cã thÓ ®−îc n©ng lªn vÒ mÆt sè l−îng vµ kim
ng¹ch. Nh−ng vÒ gi¸ c¶ th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®−îc lîi nhiÒu,
thËm chÝ cã thÓ bÞ gi¶m ®i nÕu tÝnh ra NDT.
§èi víi ViÖt Nam, viÖc ®ång NDT t¨ng gi¸ còng t¹o ra nh÷ng lîi thÕ
nhÊt ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−, c¶ trong quan hÖ trùc tiÕp lÉn trªn thÞ
tr−êng thÕ giíi. Tuy nhiªn, do nh÷ng khuyÕt tËt c¨n b¶n vÒ cÊu tróc kinh tÕ vµ
22
m«i tr−êng kinh doanh, nªn viÖc tËn dông lîi thÕ nµy trong ng¾n h¹n lµ kh¸
h¹n chÕ. MÆt kh¸c do c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña Trung Quèc
vµo ViÖt Nam còng kh¸c nhau (Trung Quèc xuÊt hµng c«ng nghiÖp, ViÖt Nam
xuÊt hµng n«ng s¶n) trong quan hÖ hai chiÒu cho nªn t¸c ®éng tÝch cùc cña
viÖc t¨ng gi¸ NDT cã thÓ sÏ kh«ng ®ñ bï ®¾p nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc do gi¸
nhËp khÈu t¨ng.
Trong khi ®ã, kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Trung Quèc l¹i t¨ng lªn. Sau khi
Trung Quèc t¨ng gi¸ NDT, nhiÒu doanh nghiÖp Trung Quèc xuÊt khÈu nguyªn
phô liÖu sang ViÖt Nam ®· yªu cÇu phÝa ViÖt Nam xem xÐt l¹i c¸c hîp ®ång ®·
ký kÕt vµ ®ßi t¨ng gi¸ cung cÊp nguyªn liÖu.
VÒ dµi h¹n, ®ång NDT m¹nh còng lµ ®éng lùc chñ chèt gióp nÒn kinh tÕ
chuyÓn dÞch tõ lÜnh vùc cã chuçi gi¸ trÞ thÊp (dùa vµo lao ®éng rÎ, nh− dÖt
may) sang lÜnh vùc cã chuçi gi¸ trÞ cao (dùa vµo c«ng nghÖ, chÊt x¸m nh− ®iÖn
tö, chÕ t¹o, dÞch vô…) vµ cã kh¶ n¨ng lµm t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña Trung
Quèc. §©y sÏ lµ ®iÒu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh víi Trung Quèc cÇn quan t©m.
(2) T¸c ®éng cña sù t¨ng gi¸ NDT ®èi víi c¸c nhãm hµng xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Trung Quèc
- Nhãm hµng nhiªn liÖu, kho¸ng s¶n:
Trong ng¾n h¹n, kh«ng cã thay ®æi lín ®èi víi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
sang Trung Quèc do sù t¨ng gi¸ ®ång NDT. Nh÷ng nhãm hµng nµy Ýt chÞu ¶nh
h−ëng bëi sù thay ®æi cña tû gi¸ do ®é co gi·n cña cÇu xuÊt khÈu theo gi¸ thÊp
mµ chñ yÕu phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nh− tr÷ l−îng, kh¶ n¨ng khai th¸c. Do
®ã, nÕu NDT t¨ng gi¸ cao th× kh¶ n¨ng t¨ng cung ®Ó më réng xuÊt khÈu cña
nhãm hµng nµy lµ rÊt khã kh¨n. Tuy nhiªn, khi NDT t¨ng gi¸, doanh nghiÖp
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ thu ®−îc lîi nhuËn cao h¬n, ®Æc biÖt trong bu«n
b¸n tiÓu ng¹ch lÊy NDT lµm ph−¬ng tiÖn thanh to¸n.
Trong dµi h¹n, ViÖt Nam còng sÏ rÊt khã kh¨n ®Ó tËn dông c¬ héi cña sù
t¨ng gi¸ NDT ®Ó më réng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo Trung Quèc. Mét mÆt
do ViÖt Nam ®ang cã chÝnh s¸ch h¹n chÕ xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«. MÆt kh¸c,
nhãm hµng nµy kh«ng chÞu t¸c ®éng nhiÒu bëi sù thay ®æi tû gi¸, do ®ã nguån
cung sÏ kh«ng ®−îc c¶i thiÖn nhiÒu khi thay ®æi gi¸ c¶ t−¬ng ®èi.
- Nhãm hµng n«ng, l©m thuû s¶n:
Nhãm hµng n«ng l©m thuû s¶n còng lµ nhãm hµng cã ®é co gi·n thÊp vÒ
cÇu xuÊt nhËp khÈu khi thay ®æi gi¸ c¶ t−¬ng ®èi. Khi NDT t¨ng gi¸, kh¶ n¨ng
t¨ng nguån cung ®Ó më réng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo Trung Quèc lµ
kh«ng lín. Nh÷ng mÆt hµng nh− thuû s¶n, cao su, gia vÞ... khã cã thÓ t¨ng
nhanh trong ng¾n h¹n. ViÖt Nam cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng míi
nh− rau, hoa, qu¶. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i cã ®Þnh h−íng ®Çu t− th× trong dµi h¹n
míi cã thÓ tËn dông c¬ héi cña t¨ng NDT ®Ó më réng xuÊt khÈu. Trong thêi
23
gian tíi, thÞ tr−êng Trung Quèc vÉn cã nhu cÇu nhËp khÈu rÊt lín nhãm hµng
nµy, ViÖt Nam l¹i cã tiÒm n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ Ýt chÞu søc Ðp c¹nh
tranh tõ Trung Quèc hoÆc n−íc kh¸c. Tuy nhiªn ViÖt Nam còng sÏ gÆp khã
kh¨n vÒ kh¶ n¨ng më réng quy m« nu«i, trång vµ chØ cã thÓ tËn dông ®−îc c¬
héi tõ sù t¨ng gi¸ NDT nÕu ®Èy m¹nh ®Çu t− ®Ó gia t¨ng hµm l−îng chÕ biÕn,
n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu.
- Nhãm hµng c«ng nghiÖp:
§©y lµ nhãm hµng ViÖt Nam cã thÓ më réng quy m« xuÊt khÈu sang
Trung Quèc khi ®ång NDT t¨ng gi¸. Nhãm hµng nµy nh¹y c¶m víi sù thay ®æi
tû gi¸ hèi ®o¸i vµ kh¶ n¨ng t¨ng nguån cung lµ rÊt cã triÓn väng. Tuy nhiªn gi¸
trÞ xuÊt khÈu nhãm hµng nµy chØ chiÕm kho¶ng h¬n 10% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam sang Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng mÆt hµng thuéc nhãm
nµy ViÖt Nam xuÊt sang Trung Quèc lµ nh÷ng mÆt hµng mµ Trung Quèc vµ
c¸c n−íc trong khu vùc cã lîi thÕ c¹nh tranh h¬n ViÖt Nam. Trong ng¾n h¹n,
ViÖt Nam sÏ kh«ng tËn dông ®−îc c¬ héi tõ sù t¨ng gi¸ NDT ®Ó më réng xuÊt
khÈu c¸c mÆt hµng chÕ biÕn sang thÞ tr−êng Trung Quèc. Khi NDT t¨ng gi¸,
c¸c n−íc nãi trªn sÏ cã nhiÒu c¬ héi h¬n ViÖt Nam trong viÖc më r«ng quy m«
xuÊt khÈu sang Trung Quèc. Nh− vËy, ViÖt Nam muèn tËn dông ®−îc c¬ héi
cña sù t¨ng gi¸ NDT chØ cã c¸ch lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu sang c¸c mÆt
hµng c«ng nghiÖp vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §iÒu nµy rÊt khã cã thÓ
®¹t ®−îc trong ng¾n h¹n.
VÒ dµi h¹n, c¬ héi ®Ó ViÖt Nam më réng quy m« xuÊt khÈu sang Trung
Quèc lµ kh¸ lín. NhiÒu n−íc ®ang h−íng ®Çu t− tõ Trung Quèc sang c¸c n−íc
kh¸c trong ®ã ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp Trung Quèc còng ®ang chuyÓn
h−íng ®Çu t− ra n−íc ngoµi do chi phÝ s¶n xuÊt néi ®Þa t¨ng nhanh. Víi sù t¨ng
gi¸ ®ång NDT, ViÖt Nam cã thÓ kú väng t¨ng xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung
Quèc trong nh÷ng n¨m tíi.
2.2.3. T¸c ®éng cña viÖc t¨ng gi¸ NDT ®èi víi xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam sang c¸c thÞ tr−êng kh¸c
Theo lý thuyÕt, NDT t¨ng gi¸ sÏ khiÕn cho hµng xuÊt khÈu cña Trung
Quèc ®¾t lªn, lµm suy gi¶m søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña hµng Trung Quèc trªn
thÞ tr−êng thÕ giíi. Trung Quèc lµ n−íc xuÊt khÈu lín sang Mü, EU, NhËt B¶n,
khi NDT t¨ng gi¸, hµng ViÖt Nam sÏ c¹nh tranh h¬n vÒ gi¸ t¹i nh÷ng thÞ
tr−êng nµy. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng nhãm, mÆt hµng cïng lo¹i
mµ tr−íc ®©y Trung Quèc lu«n cã lîi thÕ sÏ thuËn lîi h¬n.
Tuy nhiªn, tõ th¸ng 7/2005 ®Õn nay, thÆng d− th−¬ng m¹i cña Trung
Quèc tiÕp tôc t¨ng. §iÒu nµy cho thÊy, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸
Trung Quèc vÉn rÊt cao vµ viÖc t¨ng gi¸ NDT tuy cã lµm cho mét sè ngµnh sôt
gi¶m lîi nhuËn tõ xuÊt khÈu nh−ng ch−a tíi møc lµm thu hÑp thÞ phÇn vµ gi¶m
quy m« xuÊt khÈu. Víi møc ®é t¨ng gi¸ nh− hiÖn nay cña NDT, ch−a cã sù
24
thay ®æi lín vÒ thÞ phÇn xuÊt khÈu cña Trung Quèc ë nh÷ng thÞ tr−êng nh−
Hoa Kú, EU, NhËt B¶n, ASEAN. Nh×n chung, ViÖt Nam ch−a cã ®−îc lîi thÕ
râ rÖt ®Ó më réng xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr−êng nãi trªn khi NDT t¨ng gi¸.
Nh÷ng mÆt hµng hiÖn nay ViÖt Nam ®ang cã lîi thÕ nh− dÖt may, da giµy, c¸c
s¶n phÈm chÕ t¹o c«ng nghÖ thÊp vµ trung b×nh lµ nh÷ng mÆt hµng Trung Quèc
vµ c¸c n−íc ASEAN- 4 cã −u thÕ v−ît tréi. H¬n n÷a, mét tû träng lín ®Çu vµo
cña hµng xuÊt khÈu l¹i ph¶i nhËp khÈu tõ Trung Quèc.
(1) T¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Mü
Mét trong nh÷ng t¸c ®éng “®−îc chê ®îi nhÊt” cña viÖc t¨ng gi¸ NDT lµ
sù suy gi¶m nhËp khÈu cña Mü tõ Trung Quèc khi ®ång USD gi¶m gi¸ so víi
c¸c ®ång tiÒn kh¸c. Nghiªn cøu cña Jeff Werling vÒ t¸c ®éng cña t¨ng gi¸
NDT tíi nhËp khÈu cña Mü tõ Trung Quèc cho thÊy trong tr−êng hîp NDT
t¨ng gi¸ 25%, nhËp khÈu nhãm hµng ®iÖn tö, ®iÖn gia dông, kho¸ng s¶n cã
møc sôt gi¶m nhiÒu nhÊt, t−¬ng øng lµ 54,1% - 42,8% - 27,1%. Møc sôt gi¶m
nhËp khÈu thÊp h¬n lµ c¸c nhãm hµng: N«ng l©m thuû s¶n (13,8%), hµng tiªu
dïng mau háng (13,8%), hµng dÖt (14,6%), hµng may mÆc (14,1%), hµng tiªu
dïng l©u bÒn (10,6%). Nh− vËy, víi sù t¨ng gi¸ NDT, ViÖt Nam vµ c¸c n−íc
cã thÓ më réng xuÊt khÈu sang Hoa Kú ë c¸c nhãm hµng nãi trªn.
(2) T¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng EU
Nh− ®· ph©n tÝch ë trªn, c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ
Trung Quèc sang EU kh¸ t−¬ng ®ång: thùc phÈm, dÖt may, da giµy, ®iÖn tö,
®iÖn d©n dông... vµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo EU trong
ng¾n h¹n khã cã thÓ t¹o nªn sù bïng næ vÒ nguån cung. ChÝnh v× vËy, khi NDT
t¨ng gi¸, trong ng¾n h¹n ViÖt Nam khã cã thÓ chiÕm ®−îc thÞ phÇn mµ Trung
Quèc bÞ mÊt. Tuy nhiªn, viÖc t¨ng gi¸ NDT vÉn sÏ lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam cã
thÓ c¶i thiÖn thÞ phÇn xuÊt khÈu sang EU trong dµi h¹n. Nh÷ng mÆt hµng cã thÓ
më réng xuÊt khÈu lµ dÖt may, da giµy, thuû s¶n, thùc phÈm chÕ biÕn, m¸y
tÝnh...
HiÖn nay ®ang cã lµn sãng ®Çu t− m¹nh tõ c¸c n−íc vµo ViÖt Nam, trong
®ã EU lµ mét trong nh÷ng ®èi t¸c ®Çu t− lín. Víi sù t¨ng gi¸ NDT, ®©y sÏ lµ
c¬ héi më réng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i
ViÖt Nam vµo EU.
(3) T¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng NhËt B¶n
Kh¸c víi thÞ tr−êng Hoa Kú vµ EU, ngoµi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu
truyÒn thèng nh− dÖt may, giÇy dÐp, ViÖt Nam ®· thµnh c«ng trong viÖc ph¸t
triÓn nhiÒu mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o thuéc SICT 6 vµ SICT 7 nh− ®å gç
(5,5%), d©y ®iÖn vµ c¸p ®iÖn (10,7%), m¸y vi tÝnh vµ linh kiÖn (5,7%)8 sang thÞ
8 Tû träng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n n¨m 2005, Tæng côc H¶i
quan.
25
tr−êng NhËt B¶n. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng Trung Quèc cã lîi thÕ c¹nh tranh so
víi ViÖt Nam nh−ng khi NDT t¨ng gi¸, ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi h¬n ®Ó t¨ng
xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm nµy.
Mét t¸c ®éng cã thÓ kú väng lµ khi NDT t¨ng gi¸, ViÖt Nam cã thÓ tËn
dông c¬ héi ®Ó thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi tõ c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®Ó
xuÊt khÈu sang NhËt B¶n. §©y lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam t¨ng xuÊt khÈu sang thÞ
tr−êng NhËt B¶n trong t−¬ng lai.
(4) T¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng ASEAN
Nh− ®· ph©n tÝch ë trªn, hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam chiÕm tû träng nhá bÐ trªn thÞ tr−êng c¸c n−íc ASEAN so víi Trung
Quèc vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam còng thÊp h¬n c¸c n−íc nµy còng
nh− Trung Quèc. Do ®ã víi sù t¨ng gi¸ NDT, ViÖt Nam tËn dông ®−îc rÊt Ýt c¬
héi ®Ó më réng xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy. C¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ
biÕn sö dông lao ®éng lµnh nghÒ vµ c«ng nghÖ trung b×nh vµ c«ng nghÖ cao lµ
c¸c mÆt hµng Trung Quèc vµ ASEAN-4 cã lîi thÕ xuÊt khÈu vµ còng lµ nh÷ng
mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu. Trªn thÞ tr−êng ASEAN, ViÖt Nam sÏ kÐm c¹nh
tranh h¬n so víi hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc vÒ nh÷ng mÆt hµng nµy. MÆt
kh¸c, c¸c s¶n phÈm thuéc nhãm nµy lµ nh÷ng mÆt hµng cã triÓn väng t¨ng nhu
cÇu cao trªn thÞ tr−êng thÕ giíi cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tuy ViÖt
Nam hiÖn ch−a cã lîi thÕ so s¸nh trong lÜnh vùc nµy nh−ng vÉn cã thÓ cã lîi
thÕ so s¸nh ®éng nÕu cã m«i tr−êng ®Çu t− thuËn lîi9 vµ cã chÝnh s¸ch hîp lý
®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
NhËn ®Þnh vÒ t¸c ®éng cña sù ®iÒu chØnh tû gi¸ NDT ®èi víi xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam:
- XÐt vÒ mÆt lý thuyÕt, khi NDT t¨ng gi¸, ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Trung Quèc vµ c¸c thÞ tr−êng c¸c n−íc kh¸c
do hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ta sÏ rÎ h¬n t−¬ng ®èi so víi hµng ho¸ cïng lo¹i
cña Trung Quèc. Tuy nhiªn do c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay chñ
yÕu lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã nguån gèc thiªn nhiªn nh− kho¸ng s¶n, n«ng
s¶n vµ c¸c mÆt hµng kh¸c nh− dÖt may, da giµy, ®iÖn tö l¹i phô thuéc qu¸ lín
vµo nguån nguyªn liÖu bªn ngoµi, chñ yÕu lµ nhËp khÈu cña Trung Quèc nªn
sù thay ®æi tû gi¸ kh«ng ¶nh h−ëng lín ®Õn sù thay ®æi khèi l−îng xuÊt khÈu,
kh«ng dÉn ®Õn t¨ng ®ét biÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu. H¬n n÷a, NDT sÏ kh«ng
t¨ng ®ét biÕn trong ng¾n h¹n, do ®ã c¬ héi cã ®−îc tõ sù t¨ng gi¸ NDT ®Ó t¨ng
kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ kh«ng lín.
9 Theo ®iÒu tra cña Ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JBIC) n¨m 2004 vÒ ph−¬ng
h−íng lùa chän m«i tr−êng ®Çu t− cña c¸c c«ng ty lín s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp cña NhËt
B¶n, ViÖt Nam ®−îc xÕp thø t− trong nh÷ng n−íc ®−îc ®¸nh gi¸ cao.
26
Bªn c¹nh ®ã, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam nh− dÖt may, giµy dÐp…vÉn phô thuéc nhiÒu vµo nguyªn phô liÖu nhËp
khÈu. NDT t¨ng gi¸ lµm t¨ng gi¸ nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Çu vµo tõ Trung
Quèc trong khi nguyªn phô liÖu nhËp khÈu tõ Trung Quèc chiÕm tû träng kh¸
lín trong nhËp khÈu nguyªn phô liÖu vµo ViÖt Nam do c¹nh tranh h¬n vÒ gi¸
c¶, nguån cung cÊp vµ vÞ trÝ ®Þa lý. V× vËy, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi
xuÊt khÈu tõ sù t¨ng gi¸ cña NDT khã cã thÓ bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i do gi¸
nhËp khÈu nguyªn liÖu t¨ng.
- Ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc chñ yÕu lÊy
®ång USD lµm ph−¬ng tiÖn thanh to¸n, do ®ã víi møc ®iÒu chØnh NDT kh«ng
lín sÏ ¶nh h−ëng kh«ng ®¸ng kÓ ®èi víi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn,
ViÖt Nam cã thÓ cã lîi thÕ xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch, khi thanh to¸n trùc tiÕp b»ng
®ång NDT.
- §ång NDT t¨ng gi¸ cã thÓ t¨ng c¬ héi cho ViÖt Nam thu hót vèn FDI
tõ c¸c n−íc vµ tõ Trung Quèc, do vËy, cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
sang Trung Quèc vµ c¶i thiÖn c¸n c©n th−¬ng m¹i. Tuy nhiªn ®iÒu nµy phô
thuéc vµo møc ®é c¶i thiÖn m«i tr−êng ®Çu t− ë ViÖt Nam. Thu hót FDI còng
lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam ë c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu
kh¸c. Tuy nhiªn, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nhËp
khÈu c«ng nghÖ l¹c hËu theo luång dÞch chuyÓn cña c¸c dù ¸n FDI.
- §ång NDT t¨ng gi¸ sÏ lµm t¨ng c¬ héi xuÊt khÈu cña c¸c n−íc vèn lµ
®èi thñ c¹nh tranh cña ViÖt Nam. Do ®ã, muèn tËn dông ®−îc c¬ héi nµy, ViÖt
Nam cÇn t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu.
- ViÖt Nam chØ cã thÓ tËn dông ®−îc c¬ héi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu tõ sù
t¨ng gi¸ ®ång NDT trong dµi h¹n, vµ ®Ó tËn dông c¬ héi nµy th× ph¶i ®Èy m¹nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu sang c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ chÕ
t¹o. Bëi v× nhãm hµng nµy nh¹y c¶m víi sù thay ®æi cña tû gi¸. Víi c¬ cÊu
xuÊt khÈu nh− hiÖn nay, viÖc t¨ng gi¸ NDT kh«ng ¶nh h−ëng lín ®Õn xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam.
- §ång NDT t¨ng gi¸ kÐo theo c¸c ®ång tiÒn cña mét sè n−íc trong khu
vùc t¨ng gi¸, do ®ã ViÖt Nam sÏ cã thªm c¬ héi ®Ó c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh
tranh xuÊt khÈu.
- Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó tËn dông ®−îc c¬ héi tõ sù t¨ng gi¸ NDT më réng
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ: n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, chuyÓn dÞch c¬ cÊu
hµng xuÊt khÈu, thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi, ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
phô trî, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i.
27
Ch−¬ng 3
C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu khi NDT
t¨ng gi¸
3.1. C¸c gi¶i ph¸p vÜ m«
T¸c ®éng cña viÖc t¨ng gi¸ NDT ®èi víi xuÊt khÈu kh¸c nhau trong ng¾n
h¹n vµ dµi h¹n. ViÖt Nam khã cã thÓ tËn dông ®−îc c¬ héi t¨ng gi¸ NDT ®Ó
®Èy m¹nh xuÊt khÈu trong ng¾n h¹n do søc c¹nh tranh hiÖn t¹i kÐm h¬n so víi
c¸c n−íc kh¸c ë c¸c thÞ tr−êng, do c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu hiÖn nay cña ViÖt
Nam Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña sù thay ®æi tû gi¸. Do ®ã, ViÖt Nam chØ cã thÓ tËn
dông c¬ héi nµy trong dµi h¹n vµ sù t¨ng gi¸ NDT lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam ®Èy
m¹nh c¶i c¸ch, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng gi¶i ph¸p
d−íi ®©y phÇn lín mang tÝnh ®Þnh h−íng dµi h¹n.
3.1.1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu
Ph©n tÝch t¸c ®éng cña viÖc t¨ng gi¸ NDT ®Õn xuÊt khÈu cho thÊy ®Ó tËn
dông c¬ héi cña nã ViÖt Nam cÇn nhanh chãng chuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt
khÈu sang c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Theo h−íng nµy míi t¨ng ®−îc
nguån cung vµ cã lîi thÕ c¹nh tranh t−¬ng ®èi so víi hµng xuÊt khÈu cña Trung
Quèc vµ c¸c n−íc kh¸c. D−íi ®©y ®Ò cËp ®Õn mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ:
- ChuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu theo h−íng gia t¨ng tû träng
hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn dùa vµo lîi thÕ lao ®éng vµ c«ng nghÖ nguån.
- C¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh.
Nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ngµnh kh¸c nhau theo møc gi¸ thÕ
giíi (xÐt theo tiªu chÝ gi¸ trÞ gia t¨ng). Trªn c¬ së ®ã x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t
triÓn nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh.
- HÕt søc c©n nh¾c trong viÖc lùa chän c¸c dù ¸n ®Çu t−, nhÊt lµ ®Çu t−
vµo nh÷ng ngµnh kh«ng hiÖu qu¶ (tèn kÐm nhiÒu nguån lùc h¬n ®Ó s¶n xuÊt ra
mét s¶n phÈm cô thÓ so víi chi phÝ nhËp khÈu s¶n phÈm t−¬ng tù).
- X©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän dùa trªn
nh÷ng lîi thÕ vÒ c¹nh tranh ®Ó trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh t¹o ra nh÷ng s¶n
phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, cã ¶nh h−ëng quèc tÕ, chiÕm vÞ thÕ trong
chuçi gi¸ trÞ toµn cÇu.
- ¦u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn g¾n víi ph¸t triÓn nguån
nguyªn liÖu n«ng s¶n, thuû s¶n, s¶n xuÊt hµng xuÊt nhËp khÈu, vµ c¸c mÆt
hµng tiªu dïng, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn mét sè mÆt hµng ®iÖn tö.
Chó ý ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tèn Ýt vèn thu hót nhiÒu lao ®éng ®ñ
søc c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng quèc tÕ.
3.1.2. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu
Khi NDT t¨ng gi¸, kh«ng chØ ViÖt Nam mµ c¸c n−íc kh¸c, ®Æc biÖt lµ
c¸c n−íc trong khu vùc ®Òu cã lîi thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng Trung Quèc vµ
28
c¸c thÞ tr−êng kh¸c. ChÝnh v× vËy, ®Ó tËn dông ®−îc ®−îc c¬ héi nµy, ViÖt Nam
cÇn c¶i thiÖn ®−îc n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu theo h−íng:
- TiÕp tôc hoµn thiÖn khung khæ ph¸p luËt nh»m t¹o dùng m«i tr−êng
kinh doanh theo h−íng minh b¹ch dÔ dù b¸o, theo c¸c yªu cÇu cña WTO, t¹o
m«i tr−êng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
- X©y dùng c¸c biÖn ph¸p hç trî phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO ®èi víi
mét sè lÜnh vùc, s¶n phÈm ®i ®«i víi viÖc lo¹i bá c¸c h×nh thøc trî cÊp xuÊt
khÈu vµ trî cÊp g¾n víi tû lÖ néi ®Þa ho¸ phï hîp víi c¸c cam kÕt cña ViÖt
Nam; Hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ tæ chøc qu¶n lý c¹nh tranh, chèng b¸n ph¸ gi¸,
chèng trî cÊp ®Ó t¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh lµnh m¹nh.
- §Èy m¹nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp, tr−íc hÕt lµ doanh nghiÖp Nhµ n−íc,
cã chÝnh s¸ch tiÕp thªm søc m¹nh cho khu vùc t− nh©n. Ph¸t triÓn khu vùc t−
nh©n còng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn
kinh tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng.
- CÇn cã chÝnh s¸ch toµn diÖn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp
ph¸t triÓn. Rµ so¸t l¹i nh÷ng rµo c¶n ph¸p lý hiÖn nay ®èi víi doanh nghiÖp ®Ó
cã ph−¬ng ¸n th¸o gì.
- Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao, t¨ng c−êng ho¹t ®éng nghiªn
cøu, øng dông khoa häc c«ng nghÖ.
- Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng lµ mét trong nh÷ng
®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó héi nhËp thµnh c«ng. ViÖt Nam ®ang ®øng tr−íc th¸ch
thøc to lín vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng.
- Gi¶m chi phÝ kinh doanh, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm dÞch vô.
KhuyÕn khÝch c¹nh tranh, kiÓm so¸t ®éc quyÒn vµ gi¶m g¸nh nÆng thuÕ, phÝ vµ
lÖ phÝ. Gi¶m møc thu ®èi víi nh÷ng lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ qu¸ cao so víi c¸c n−íc.
- N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i, ®Æc biÖt lµ ho¹t
®éng nghiªn cøu thÞ tr−êng, ®Èy m¹nh xóc tiÕn th−¬ng m¹i ë cÊp ChÝnh phñ,
ph¸t triÓn th−¬ng m¹i ®iÖn tö ®Ó gi¶m chi phÝ tiÕp thÞ.
- C¶i c¸ch hµnh chÝnh, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé qu¶n
lý Nhµ n−íc, s¾p xÕp l¹i bé m¸y gän nhÑ vµ hiÖu qu¶, ®æi míi c¸c quy ®Þnh
hµnh chÝnh...
- Cñng cè c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ®ñ m¹nh ®Ó liªn kÕt c¸c doanh
nghiÖp nhá vµ võa víi nhau, cïng nhau ph¸t triÓn chiÕn l−îc më réng thÞ
tr−êng vµ b¶o vÖ thÞ tr−êng trong nuíc.
3.1.3. C¶i thiÖn m«i tr−êng thu hót ®Çu t−
NDT t¨ng gi¸ sÏ kÝch thÝch xu h−íng ®Çu t− ra n−íc ngoµi cña c¸c
doanh nghiÖp Trung Quèc vµ sù chuyÓn h−íng ®Çu t− cña c¸c n−íc kh¸c tõ
Trung Quèc sang c¸c n−íc kh¸c cã chi phÝ ®Çu t− thÊp h¬n. §©y lµ c¬ héi ®Ó
29
ViÖt Nam thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu vµ n©ng
cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
§Ó thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶ nh»m chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ theo h−íng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ, ViÖt Nam cÇn
cã chiÕn l−îc thÝch hîp ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn. §iÒu quan träng
nhÊt lµ ph¶i lùa chän c¬ cÊu ®Çu t− hîp lý (c¬ cÊu ngµnh nghÒ vµ c¬ cÊu c«ng
nghÖ). Nguyªn t¾c chung lµ ph¶i ®Æt ra mét trËt tù −u tiªn: c«ng nghÖ cao ph¶i
lµ hµng ®Çu, tiÕp ®ã lµ sö dông nhiÒu lao ®éng, thø ba lµ t¹o c¬ së tiÕp cËn ®Õn
c¸c khu vùc thÞ tr−êng cña Trung Quèc vµ c¹nh tranh víi Trung Quèc ë c¸c thÞ
tr−êng kh¸c.
VÊn ®Ò ®Æt ra kh«ng ph¶i t¨ng vèn ®Çu t− ®¬n thuÇn mµ c«ng nghÖ, kinh
nghiÖm qu¶n lý ph¶i ®−îc chuyÓn giao ®Õn c¸c doanh nghiÖp trong n−íc nh−
mét sè n−íc, mµ ®iÓn h×nh lµ Trung Quèc ®· lµm. NÕu t¨ng FDI mµ c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam vÉn ®øng ngoµi hÖ thèng kinh doanh toµn cÇu (c¸c tËp ®oµn
xuyªn quèc gia, TNC) th× lîi Ých cã ®−îc tõ viÖc thu hót FDI rÊt h¹n chÕ vµ vÒ
thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ ch−a héi nhËp ®Çy ®ñ.
Mét biÖn ph¸p kh¸c ®Ó thu hót vèn FDI lµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp phô trî. C¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia hiÖn nay ®Òu muèn x©y dùng mét
hÖ thèng s¶n xuÊt mang tÝnh liªn hoµn, c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt bæ sung cho
nhau vµ ®Æt trong mét kh«ng gian nhÊt ®Þnh. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî sÏ
gióp vËn hµnh hÖ thèng nµy mét c¸ch linh ho¹t vµ hiÖu qu¶.
3.1.4. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî
Khi NDT t¨ng gi¸, ®Çu vµo cña nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
hiÖn nay ph¶i nhËp khÈu tõ Trung Quèc nh− dÖt may, da giµy, ®iÖn tö... sÏ ®¾t
lªn. ChÝnh v× vËy, viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî
®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm trung gian lµ hÕt søc cÊp b¸ch.
Mét sè biÖn ph¸p cÇn thùc hiÖn:
- Nhanh chãng x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
phô trî, tr−íc m¾t tËp trung vµo viÖc ®¸p øng ®Çu vµo cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt
cã tû träng xuÊt khÈu cao nh− dÖt may, da giµy, ®iÖn tö. Tõng b−íc ph¸t triÓn
c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî phôc vô cho c¸c ngµnh chÕ t¹o nh− « t«, xe
m¸y, c«ng nghÖ phÇn mÒn…
- §iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong
n−íc ®Çu t− vµo ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî.
- Tõng b−íc c¾t gi¶m b¶o hé ®èi víi c¸c mÆt hµng nguyªn nhiªn liÖu s¶n
xuÊt trong n−íc ®Ó ®−a c¸c doanh nghiÖp vµo m«i tr−êng c¹nh tranh, thÝch øng
víi m«i tr−êng tù do ho¸ ®ang ngµy cµng më réng.
- ViÖt Nam ph¶i ®−a ra ®−îc mét chiÕn l−îc râ rµng vµ cô thÓ vÒ ph¸t
triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî khiÕn c¸c nhµ ®Çu t− yªn t©m ®Çu t−.
30
§ång thêi t¹o mèi liªn kÕt chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c c«ng ty FDI víi
c¸c doanh nghiÖp trong n−íc (quèc doanh vµ t− nh©n) t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng
nghiÖp phô trî ph¸t triÓn.
- X©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn tõng ngµnh, víi lé tr×nh vµ
chÝnh s¸ch æn ®Þnh l©u dµi. ChÝnh s¸ch thuÕ cÇn h−íng ®Õn −u ®·i cho nh÷ng
doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng phô trî, sö dông nguyªn phô liÖu trong n−íc lµm
ra ®Ó gia c«ng hµng xuÊt khÈu.
3.1.5. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i
- C¸c n−íc trong khu vùc, sau khi NDT t¨ng gi¸, ®· ®iÒu chØnh ®ång tiÒn
cña hä theo h−íng t¨ng lªn. Søc Ðp VND t¨ng gi¸ so víi USD còng cã xu
h−íng t¨ng lªn.. XuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña ViÖt Nam vÉn ®ang lµ mét n−íc nhËp
siªu, c¸c doanh nghiÖp trong n−íc cã nhu cÇu nhËp khÈu rÊt lín vÒ m¸y mãc,
trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý còng nh− vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ trong n−íc
ch−a s¶n xuÊt ®−îc, do vËy, cÇn tiÕp tôc duy tr× c¬ chÕ tû gi¸ th¶ næi cã ®iÒu
tiÕt vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ néi tÖ cao ®Ó tèc ®é t¨ng tû gi¸ danh nghÜa
nhá h¬n tèc ®é t¨ng tû gi¸ thùc nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t− n−íc ngoµi.
- Khi nÒn kinh tÕ ®· qua giai ®o¹n qu¸ ®é, trë thµnh mét nÒn kinh tÕ thÞ
tr−êng ®ñ m¹nh, dùa vµo thùc lùc, Ýt phô thuéc vµo nhËp khÈu vµ b−íc ®Çu héi
®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cho mét sù bøt ph¸ vÒ xuÊt khÈu sÏ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Þnh
gi¸ néi tÖ thÊp hay ph¸ gi¸ néi tÖ nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ
dÞch vô, t¹o viÖc lµm cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa phôc vô xuÊt khÈu.
- Bªn c¹nh ®ã, cÇn x¸c ®Þnh mét c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ hîp lý trªn c¬ së
®a d¹ng ho¸ ræ ngo¹i tÖ m¹nh cã nhiÒu quan hÖ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− víi ViÖt
Nam nh−: Euro, USD, JPY, NDT... ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc Ên ®Þnh tû gi¸ ®ång
ViÖt Nam, gi¶m bít søc Ðp lªn tû gi¸ cña VND víi c¸c ngo¹i tÖ trong ræ ®ång
tiÒn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Nhµ n−íc chñ ®éng vµ linh ho¹t trong viÖc bè trÝ cã lîi
nhÊt c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ.
- Víi møc ®é t¨ng gi¸ nh− hiÖn nay, ®ång NDT t¨ng gi¸ sÏ kh«ng cã t¸c
®éng lín ®èi c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh tiÒn tÖ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, cÇn cã biÖn
ph¸p chuÈn bÞ ®èi phã víi sù t¨ng ®ét biÕn ®ång NDT cã thÓ x¶y ra bÊt chÊp
nh÷ng dù ®o¸n hiÖn nay.
3.2. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng
trung quèc
3.2.1. §Èy m¹nh th−¬ng m¹i biªn giíi
MÆc dï tû träng gi¸ trÞ hµng ho¸ trao ®æi biªn mËu ®ang cã cã xu h−íng
gi¶m dÇn, nh−ng vÉn ®ãng vai trß quan träng trong bu«n b¸n ViÖt Nam –
Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã, trong ph¸t triÓn th−¬ng m¹i biªn giíi, chóng ta cã
31
thÓ tËn dông c¸c −u ®·i song ph−¬ng mµ kh«ng vi ph¹m c¸c quy ®Þnh MFN
cña WTO. Hµng n«ng s¶n, thuû s¶n, tiªu dïng chÊt l−îng thÊp cña ViÖt Nam
chñ yÕu tiÕp cËn thÞ tr−êng Trung Quèc th«ng qua ph−¬ng thøc trao ®æi biªn
mËu. Khi NDT t¨ng gi¸, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu c¸c nhãm hµng nãi trªn
sÏ thu thªm ®−îc lîi nhuËn, nhê ®ã cã thÓ kÝch thÝch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn ®Ó
tËn dông tèt h¬n c¬ héi nµy, ®ång thêi ®Èy m¹nh h¬n n÷a trao ®æi th−¬ng m¹i
biªn giíi cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau ®©y:
- §èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n vµ thuû h¶i s¶n, kiÕn nghÞ ChÝnh phñ
trong c¸c cuéc gÆp cÊp cao song ph−¬ng gi÷a hai bªn trong c¸c n¨m tíi ®©y ®Ò
nghÞ phÝa Trung Quèc cÇn tÝch cùc hç trî h¬n, kh«ng ®Æt ra c¸c yªu cÇu qu¸
cao vÒ kü thuËt, chÊt l−îng ®èi víi rau qu¶ ViÖt Nam nhËp khÈu qua ®−êng
mËu dÞch biªn giíi, cho phÐp xe chë rau qu¶ cña ViÖt Nam ®−îc ch¹y th¼ng
®Õn Nam Ninh ®Ó giao hµng nh− ®èi víi C«n Minh.
- Lµnh m¹nh ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña th−¬ng m¹i biªn
giíi ViÖt – Trung th«ng qua viÖc hoµn thiÖn khung khæ ph¸p lý cho ho¹t ®éng
th−¬ng m¹i biªn giíi, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô hç trî nh− th«ng tin, hÖ thèng
ng©n hµng, c¬ së h¹ tÇng th−¬ng m¹i...
- X©y dùng c¸c thiÕt chÕ ®Ó ®−a ho¹t ®éng th−¬ng m¹i biªn giíi theo c¸c
quy t¾c vµ th«ng lÖ quèc tÕ nh− hÖ thèng quy ®Þnh tiªu chuÈn s¶n phÈm, ®Þnh
gi¸ h¶i quan, chi phÝ vËn t¶i, dÞch vô l−u kho l−u b·i, quy ®Þnh vÒ kiÓm ®Þnh,
kiÓm dÞch...
- N©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng, x©y dùng c¸c trung t©m th−¬ng m¹i
biªn giíi, hÖ thèng kho ngo¹i quan, chî t¹i c¸c tØnh gi¸p biªn giíi ViÖt - Trung
®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu qua biªn giíi.
- CÇn x©y dùng c¬ chÕ ®iÒu tiÕt, qu¶n lý biªn mËu linh ho¹t, hiÖu qu¶ tõ
trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng. Phèi hîp ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸
thèng nhÊt gi÷a c¸c cöa khÈu, c¸c ®Þa ph−¬ng cã bu«n b¸n víi Trung Quèc.
- Ph¸t triÓn th−¬ng m¹i biªn giíi ViÖt - Trung theo h−íng v¨n minh,
hiÖn ®¹i, gãp phÇn chèng bu«n lËu, ®ång thêi kÕt hîp víi b¶o vÖ m«i tr−êng,
®¶m b¶o an ninh quèc phßng, trËt tù an toµn x· héi khu vùc biªn giíi.
- Trong th−¬ng m¹i biªn giíi, hai bªn cÇn tho¶ thuËn c¬ chÕ ®Þnh kú
phèi hîp trao ®æi c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vµ gi¸m s¸t bu«n b¸n biªn giíi gi÷a
cÊp tØnh vµ c¸c ban ngµnh hai bªn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh
nghiÖp hai n−íc trong trao ®æi hµng ho¸, kiÓm nghiÖm, kiÓm dÞch vµ thanh
to¸n…§µm ph¸n yªu cÇu phÝa Trung Quèc cã chñ tr−¬ng chung lµ t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nhËp khÈu vµo Trung Quèc.
32
- KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu tham gia c¸c héi chî lín
nh− Héi chî C«n Minh, Héi chî quèc tÕ miÒn T©y, Héi chî Trung Quèc –
ASEAN t¹i Nam Ninh, n©ng cao hiÖu qu¶ tham gia Héi chî.
3.2.2. Khai th¸c lîi thÕ c¹nh tranh xuÊt khÈu
ViÖt Nam cã lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®èi víi c¸c n«ng s¶n nh−
g¹o, cµ phª, hå tiªu, ®iÒu, thuû s¶n, rau qu¶, cao su… ViÖt Nam cã thÓ t¨ng
xuÊt khÈu sang Trung Quèc c¸c mÆt hµng nµy trªn c¬ së lùa chän c¸c mÆt
hµng cã tÝnh c¹nh tranh cao h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong khu vùc
nh− g¹o, cµ phª, cao su, h¹t tiªu…
- Trung Quèc cã xu h−íng nhËp khÈu nguyªn liÖu th« cho c«ng nghiÖp
chÕ biÕn trong n−íc, do vËy c¬ héi xuÊt khÈu s¶n phÈm th« lµ cã triÓn väng
song gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp. NDT t¨ng gi¸ sÏ lµm t¨ng nhu cÇu nhËp khÈu
nguyªn, nhiªn liÖu cña Trung Quèc.
- NDT t¨ng gi¸ còng sÏ lµm t¨ng nhu cÇu nhËp khÈu c¸c linh kiÖn rêi cã
thÓ s¶n xuÊt hµng lo¹t, c¸c s¶n phÈm s¬ chÕ, c¸c lo¹i kho¸ng s¶n tõ c¸c n−íc
trong khu vùc, trong ®ã cã ViÖt Nam. CÇn thu hót ®Çu t− ®Ó chuyÓn dÞch c¬
cÊu xuÊt khÈu sang Trung Quèc tõ c¸c s¶n phÈm n«ng, l©m, thñy s¶n vµ
nguyªn liÖu sang c¸c mÆt hµng trung gian nh− linh kiÖn ®iÖn tö, vi tÝnh…, tËn
dông xu thÕ ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ trong khu vùc ®Ó ph¸t
triÓn xuÊt khÈu mÆt hµng nµy.
- T¨ng c−êng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam cã lîi
thÕ c¹nh tranh h¬n nh− giÇy dÐp, ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o
míi cã tiÒm n¨ng nh− d©y ®iÖn, c¸p ®iÖn, m¸y mãc nhá phôc vô n«ng nghiÖp.
3.2.3. Gi¶m nhËp siªu
C¶i thiÖn t×nh tr¹ng nhËp siªu víi Trung Quèc cã thÓ thùc hiÖn theo 2
ph−¬ng thøc: (1)TiÕt chÕ nhËp khÈu tõ Trung Quèc b»ng c¸ch kªu gäi c¸c nhµ
®Çu t− n−íc ngoµi, kÓ c¶ c¸c nhµ ®Çu t− cña Trung Quèc ®Çu t− t¹i ViÖt Nam
®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm nguyªn liÖu vµ tiªu dïng thay thÕ hµng nhËp khÈu tõ
Trung Quèc; (2) §Èy m¹nh xuÊt khÈu sang Trung Quèc, trong ®ã ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó gi¶m nhËp siªu.
(1) §Ó t¨ng c−êng xuÊt khÈu, Bé C«ng Th−¬ng cÇn chñ tr× kÕt hîp víi
c¸c HiÖp héi ngµnh nghÒ, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lín tæ chøc thùc hiÖn
mét lo¹t c¸c ch−¬ng tr×nh qu¶ng b¸ mang tÝnh hÖ thèng trªn c¸c ph−¬ng tiÖn
th«ng tin ®¹i chóng t¹i Trung Quèc vÒ h×nh ¶nh vµ s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Tæ
chøc c¸c ®oµn tham gia Héi chî triÓn l·m ë n−íc ngoµi, ®ång thêi cÇn chó
träng vµo c¸c ®oµn giao th−¬ng. §Èy m¹nh viÖc t×m kiÕm gÆp gì c¸c ®èi t¸c
nuíc ngoµi cã n¨ng lùc, c¸c ®Çu mèi tiªu thô ®Ó lµm viÖc trùc tiÕp, giíi thiÖu
s¶n phÈm, göi hµng mÉu…tõ ®ã míi cã thÓ thóc ®Èy viÖc b¸n hµng mét c¸ch
33
thùc chÊt. Thùc hiÖn viÖc tiÕp thÞ m¹nh mÏ vµo c¸c ®Çu mèi cung cÊp, chÕ biÕn
lín, hÖ thèng hoÆc m¹ng l−íi ph©n phèi c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n, thuû h¶i s¶n
cña Trung Quèc.
- Gióp ®ì vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thµnh lËp c¬ quan
®¹i diÖn t¹i Trung Quèc, tõ ®ã lµm ®Çu mèi XTTM vµ xuÊt khÈu hµng ViÖt
Nam sang Trung Quèc.
- X©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc xuÊt khÈu sang Trung Quèc víi khèi
l−îng lín æn ®Þnh, l©u dµi.
(2) §Ó tiÕt chÕ nhËp khÈu, cÇn gi¶m nhanh sù phô thuéc vµo c¸c mÆt
hµng nguyªn phô liÖu nhËp khÈu tõ Trung Quèc. KhuyÕn khÝch phÝa Trung
Quèc chñ tr−¬ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®Çu t− s¶n xuÊt
nguyªn phô liÖu dÖt, may da t¹i ViÖt Nam; ®Çu t−, liªn doanh trong lÜnh vùc
trång, khai th¸c, chÕ biÕn cao su xuÊt khÈu l©u dµi sang thÞ tr−êng Trung Quèc.
CÇn lËp kÕ ho¹ch quy ho¹ch x©y dùng c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt nguyªn phô
liÖu dÖt may da míi ®Ó thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi vµ c«ng nghÖ, ®ång thêi tiÕp
tôc n©ng cao n¨ng suÊt cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong n−íc hiÖn nay ®Ó gi¶m
dÇn nhu cÇu nhËp khÈu nguyªn phô liÖu. §a d¹ng hãa thÞ tr−êng nhËp khÈu
nguyªn phô liÖu ®Ó gi¶m sù phô thuéc vµo nguån cung cÊp nguyªn phô liÖu tõ
Trung Quèc.
3.2.4. C¶i thiÖn ph−¬ng thøc thanh to¸n
- §Ò xuÊt phÝa Trung Quèc ®«n ®èc ngµnh Ng©n hµng Trung Quèc sím
triÓn khai c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh»m thùc hiÖn HiÖp ®Þnh thanh to¸n vµ hîp t¸c
gi÷a ngµnh ng©n hµng hai n−íc võa ®−îc ®iÒu chØnh vµ bæ xung phï hîp víi
t×nh h×nh thùc tÕ trong quan hÖ hai n−íc trong thêi gian tíi nh»m tr¸nh nh÷ng
rñi ro trong biÕn ®éng ngo¹i tÖ.
- §µm ph¸n ®Ó chÊm døt viÖc ®ång NDT chiÕm vÞ trÝ chi phèi trong
thanh to¸n hµng xuÊt khÈu biªn mËu ®· tån t¹i l©u nay ®Ó ng¨n ngõa nguy c¬
Trung Quèc chi phèi mÆt hµng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña cña ViÖt Nam
th«ng qua l−u th«ng tiÒn tÖ.
- Bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p tr−íc m¾t trong ph−¬ng thøc thanh to¸n ®Ó ®èi
phã víi viÖc NDT t¨ng gi¸, mét vÊn ®Ò quan träng h¬n lµ c¸c vÊn ®Ò thanh
to¸n c¸c hîp ®ång nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cã thêi h¹n thanh to¸n dµi hay
c¸c hùop ®ång nhËn vèn vay ODA. NDT t¨ng gi¸ lµ xu h−íng tÊt yÕu trong
nh÷ng n¨m tíi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ký kÕt hîp ®ång nhËp khÈu hay vay
vèn cña Trung Quèc cÇn yªu cÇu cã ®iÒu kho¶n vÒ quy ®æi ra tû gi¸ USD vµo
thêi ®iÓm ký kÕt.
34
3.3. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng xuÊt khÈu sang c¸c thÞ
tr−êng kh¸c
3.3.1. Khai th¸c c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh khi NDT t¨ng
gi¸
§èi víi thÞ tr−êng Mü : Nh− ®· ph©n tÝch trong Ch−¬ng 2, khi NDT
t¨ng gi¸ m¹nh, xuÊt khÈu cña Trung Quèc sang Mü sÏ gi¶m m¹nh nhÊt ®èi víi
c¸c nhãm hµng ®iÖn tö, ®iÖn gia dông, kho¸ng s¶n; møc sôt gi¶m nhËp khÈu
thÊp h¬n lµ c¸c nhãm hµng: n«ng l©m thuû s¶n (13,8%), hµng tiªu dïng mau
háng. §©y lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam t¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy sang thÞ
tr−êng Mü.
- C¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng nh− dÖt may, giµy dÐp còng lµ
nhãm hµng cã c¬ héi t¨ng xuÊt khÈu vµo thÞ tr−êng Mü h¬n khi NDT t¨ng gi¸.
Víi viÖc ViÖt Nam vµo WTO vµ Quèc héi Mü th«ng qua Quy chÕ Th−¬ng m¹i
b×nh th−êng vÜnh viÔn (PNTR) víi ViÖt Nam, c¸c s¶n phÈm giµy dÐp xuÊt khÈu
sang thÞ tr−êng sÏ cßn t¨ng m¹nh h¬n n÷a nhê chÝnh s¸ch thuÕ −u ®·i. Tõ kinh
nghiÖm cña ngµnh dÖt may, ph¶i hÊp dÉn ®−îc c¸c nhµ nhËp khÈu lín vµ b¶o
®¶m lîi Ých l©u dµi cho hä ®Ó chñ ®éng vÒ b¹n hµng.
- C¸c mÆt hµng n«ng s¶n, nguyªn nhiªn liÖu cña ViÖt Nam còng lµ c¸c
mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh xuÊt khÈu nh−ng viÖc më réng nguån cung øng
kh¸ h¹n chÕ. MÆt kh¸c, viÖc xuÊt c¸c mÆt hµng d−íi d¹ng nguyªn liÖu th−êng
dÔ dµng h¬n nh−ng lîi nhuËn thu ®−îc thÊp h¬n. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶, t¨ng
kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn n©ng dÇn tû träng lo¹i
mÆt hµng ®· qua tinh chÕ, ch¼ng h¹n tiªu s¹ch, cµ phª chÊt l−îng cao… ®Ó gia
t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, yÕu tè tiªn quyÕt ®Ó t¨ng xuÊt khÈu vµo thÞ
tr−êng Mü vÉn lµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam v× nh÷ng c¬ héi
do viÖc NDT t¨ng gi¸ mang l¹i lµ c¬ héi chung víi c¶ c¸c n−íc c¹nh tranh víi
ViÖt Nam trong khu vùc.
§èi víi thÞ tr−êng NhËt B¶n: C¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®å gç
gia dông, ®å phôc vô du lÞch, ®å ch¬i trÎ em, hµng ®iÖn tö vµ hµng thñy h¶i
s¶n...lµ nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã thÕ m¹nh vµ còng lµ nh÷ng mÆt hµng
xuÊt khÈu cña Trung Quèc cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng khi NDT t¨ng gi¸. CÇn khuyÕn
khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t− ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt
l−îng s¶n phÈm, tr×nh ®é tiÕp thÞ ®Ó t¨ng khèi l−îng vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu.
3.3.2. Khai th¸c c¸c lîi thÕ c¹nh tranh míi
- §èi víi thÞ tr−êng NhËt B¶n: Theo HiÖp ®Þnh ®èi t¸c kinh tÕ ViÖt
Nam - NhËt B¶n (EPA), nÕu ViÖt Nam chØ ®−îc sö dông nguån nguyªn phô
35
liÖu (NPL) néi ®Þa, tõ NhËt B¶n vµ c¸c n−íc ASEAN ®Ó s¶n xuÊt, tÊt c¶ s¶n
phÈm hµng dÖt may ViÖt Nam nhËp khÈu vµo NhËt B¶n sÏ kh«ng chÞu c¸c lo¹i
thuÕ. §©y lµ c¬ héi thuËn lîi ®èi víi doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam, tuy
nhiªn, xÐt vÒ thùc lùc s¶n xuÊt NPL cña ViÖt Nam, NhËt B¶n vµ c¸c n−íc
ASEAN th× ®©y lµ mét ®iÒu kiÖn khã kh¨n cho doanh nghiÖp ViÖt Nam. V×
vËy, ®Ó tËn dông ®−îc c¬ héi gi¶m thuÕ còng nh− ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ
xuÊt xø NPL nµy, cÇn t¨ng c−êng hîp t¸c víi c¸c n−íc ASEAN trong ®Çu t−
s¶n xuÊt NPL.
§èi víi thÞ tr−êng ASEAN: Khi NDT t¨ng gi¸, mét sè n−íc trong khu
vùc nh− Th¸i Lan, Malaixia...còng cã ®éng th¸i n©ng gi¸ ®ång b¶n tÖ. Nh−
vËy, gi¸ xuÊt khÈu cña ViÖt nam cã thÓ trë nªn c¹nh tranh h¬n. VÊn ®Ò quan
träng lµ ViÖt Nam ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng lÜnh vùc mµ nhu cÇu thÕ giíi ®ang
t¨ng ®ång thêi xÐt ra ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh ®éng nh− ®å ®iÖn, ®iÖn tö gia
dông vµ c¸c lo¹i m¸y mãc liªn quan c«ng nghÖ th«ng tin nh− m¸y tÝnh c¸ nh©n
& linh kiÖn...§Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh nµy, ViÖt Nam ph¶i gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò c¬ b¶n hiÖn nay lµ sù yÕu kÐm cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî.
Thùc tÕ cho thÊy chØ cã nhãm mÆt hµng tËn dông c«ng nghÖ, ®Çu t− cña
c¸c n−íc ph¸t triÓn míi cã thÓ c¹nh tranh xuÊt khÈu sang c¸c n−íc ASEAN
nh−: ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö, m¸y vi tÝnh vµ linh kiÖn, ®iÖn vµ d©y c¸p ®iÖn,
dÖt may, h¶i s¶n chÕ biÕn…
3.3.3. §a d¹ng hãa ®ång tiÒn dïng lµm ph−¬ng tiÖn thanh to¸n
§èi víi thÞ tr−êng EU, mét gi¶i ph¸p quan träng lµ cÇn t¨ng c−êng kh¶
n¨ng thanh to¸n b»ng ®ång Euro. Trong thêi gian qua tû gi¸ cña VND ®−îc cè
®Þnh qua tû gi¸ cña VND víi USD, cßn ®èi víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh kh¸c ®· cã
sù thay ®æi m¹nh. §ång Euro t¨ng gi¸ khiÕn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu bÞ lç
do sè hµng xuÊt ®i tÝnh b»ng USD kh«ng t¨ng nh−ng gi¸ nguyªn liÖu nhËp vÒ
th× t¨ng lªn do tû gi¸ t¨ng. Tû gi¸ gi÷a Euro/VN§ t¨ng cßn lµm nhiÒu doanh
nghiÖp chÞu rñi ro v× ph¶i mua ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî vay ng©n hµng. §Ó h¹n chÕ
nh÷ng rñi ro do thay ®æi tû gi¸, c¸c doanh nghiÖp cÇn lµm quen dÇn víi c¸c
c«ng cô tµi chÝnh nh− ký hîp ®ång víi c¸c ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn quyÒn lùa
chän mua b¸n ngo¹i tÖ, mua c¸c c«ng cô b¶o hiÓm cho viÖc t¨ng tû gi¸.
3.3.4. Khai th¸c c¸c −u ®·i song ph−¬ng vµ khu vùc
§èi víi thÞ tr−êng EU: ViÖt Nam cÇn tËn dông triÖt ®Ó nh÷ng −u ®·i cña
EU nh− quy chÕ GSP, xo¸ bá h¹n ng¹ch dÖt may theo cam kÕt cña WTO, nhÊt
lµ tËn dông c¸c cam kÕt khu vùc EU – ASEAN khi hai bªn h×nh thµnh khu vùc
mËu dÞch tù do (FTA), hoÆc mét sè ch−¬ng tr×nh hîp t¸c −u tiªn cña EU dµnh
cho c¸c n−íc ASEAN vµ nh÷ng tho¶ thuËn t¨ng c−êng hîp t¸c trong HiÖp ®Þnh
hîp t¸c vµ ®èi t¸c gi÷a ViÖt Nam – EU mµ hai bªn ®ang ®µm ph¸n. ViÖt Nam
còng tiÕp tôc thóc ®Èy vµ më réng quan hÖ song ph−¬ng víi c¸c n−íc thµnh
36
viªn chñ chèt cña EU vµ c¸c n−íc thµnh viªn míi cña EU…®Ó më réng xuÊt
khÈu hµng ho¸ vµo thÞ tr−êng Liªn minh Ch©u ¢u.
§èi víi thÞ tr−êng ASEAN: HiÖn nay tû lÖ doanh nghiÖp tËn dông ®−îc
nh÷ng −u ®·i khu vùc cßn rÊt thÊp (chØ kho¶ng 8% doanh nghiÖp ViÖt Nam sö
dông nh÷ng −u ®·i trong th−¬ng m¹i néi vïng vµ chØ 312 triÖu USD kim ng¹ch
xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam, t−¬ng ®−¬ng kho¶ng 4% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
sang c¸c n−íc ASEAN h−ëng −u ®·i thuÕ b»ng sö dông C/O mÉu D trong n¨m
2006). NÕu c¸c doanh nghiÖp nç lùc cao h¬n trong liªn kÕt, ®Çu t− ®Ó n©ng gi¸
trÞ vµ hµm l−îng ASEAN vµ cïng yªu cÇu c¸c c¬ quan liªn quan c¶i thiÖn thñ
tôc ®ång thêi c¸c c¬ quan h÷u quan nhanh chãng c¶i thiÖn c¸c thñ tôc hµnh
chÝnh, ®¬n gi¶n hãa c¸c qui ®Þnh...sÏ t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh
cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam sang c¸c n−íc trong khu vùc.
3.3.5. T¨ng c−êng thu hót ®Çu t−, t¹o ®iÒu kiÖn cho chuyÓn dÞch c¬
cÊu xuÊt khÈu
§èi víi thÞ tr−êng NhËt B¶n: NhiÒu doanh nghiÖp NhËt B¶n ®ang coi
ViÖt Nam lµ ®iÓm ®Õn trong chiÕn l−îc ®Çu t− trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ c¬
héi ®Ó thu hót ®Çu t− tõ NhËt B¶n ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cho thÞ tr−êng
NhËt. NDT t¨ng gi¸ còng lµm t¨ng xu h−íng ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp
Trung Quèc còng nh− chuyÓn dÞch ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp FDI NhËt B¶n
t¹i Trung Quèc sang ViÖt Nam. S¶n phÈm cña c¸c c«ng ty FDI nµy cã nhiÒu c¬
héi ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr−êng NhËt B¶n do ®¸p øng ®−îc yªu cÇu kh¾t khe
cña thÞ tr−êng NhËt vµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi hÖ thèng ph©n phèi t¹i thÞ
tr−êng NhËt B¶n.
§èi víi thÞ tr−êng EU: CÇn cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ nh»m tËp
trung thu hót c¸c TNCs cña EU, tËn dông nh÷ng lîi thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ
tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c tËp ®oµn nµy ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ ®Æc biÖt lµ
th©m nhËp ®−îc vµo hÖ thèng ph©n phèi cña EU, tËn dông nh÷ng c¬ héi trªn
thÞ tr−êng EU do nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi xuÊt khÈu cña Trung Quèc vµo EU
(nh− ®èi víi hµng dÖt may, giÇy dÐp…) mang l¹i ®Ó tranh thñ n©ng cao kh¶
n¨ng c¹nh tranh, thiÕt lËp vÞ trÝ cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
- CÇn nghiªn cøu t¨ng c−êng nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU nh»m
lµm c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n gi÷a ViÖt Nam vµ EU. HiÖn nay, ViÖt Nam
xuÊt siªu kh¸ lín sang thÞ tr−êng EU. V× vËy, nÕu ViÖt Nam t¨ng c−êng nhËp
khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU sÏ lµm c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n, phÝa EU sÏ
kh«ng cßn t×m c¸ch c¶n trë xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr−êng nµy.
37
KÕt luËn
Cïng víi sù lín m¹nh vÒ tiÒm lùc kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i cña Trung
Quèc, NDT ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong th−¬ng m¹i vµ tµi chÝnh quèc
tÕ. Do ®ã sù thay ®æi tû gi¸ cña nã sÏ cã nh÷ng ¶nh h−ëng to lín ®èi víi kinh
tÕ thÕ giíi nãi chung vµ c¸c n−íc nãi riªng, trong ®ã cã ViÖt Nam.
Cã nhiÒu c¨n cø ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng, ®ång NDT ®ang cã xu h−íng t¨ng
gi¸. Sù t¨ng gi¸ cña NDT sÏ cã t¸c ®éng nh− thÕ nµo ®èi víi kinh tÕ Trung
Quèc, toµn cÇu, khu vùc…lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt ph¶i ®−îc nghiªn cøu s©u. §èi
víi ViÖt Nam, mét n−íc cã quan hÖ kinh tÕ – th−¬ng m¹i g¾n bã víi Trung
Quèc, sù thay ®æi tû gi¸ NDT sÏ cã nh÷ng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn nhiÒu vÊn
®Ò kinh tÕ x· héi, nhÊt lµ t¸c ®éng ®èi víi ngo¹i th−¬ng cña ViÖt Nam. V× vËy,
viÖc thùc hiÖn §Ò tµi nghiªn cøu “Ph©n tÝch t¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc
®iÒu chØnh tû gi¸ NDT ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam” lµ cÇn thiÕt
vµ cÊp b¸ch vµ nghiªn cøu cña chóng t«i ®−îc thùc hiÖn sÏ gãp phÇn lµm râ vÒ
ph−¬ng diÖn lý thuyÕt nh÷ng ¶nh h−ëng cña sù t¨ng gi¸ NDT ®Õn xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam.
Mét sè kÕt luËn quan träng rót ra tõ nghiªn cøu nµy lµ:
1. NDT sÏ cã xu h−íng t¨ng gi¸ trong thêi gian tíi do søc Ðp tõ c¸c ®èi
t¸c th−¬ng m¹i vµ ®ßi hái ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña Trung Quèc, tuy
nhiªn sÏ kh«ng t¨ng m¹nh nh− kú väng cña mét sè n−íc nh− EU vµ Hoa Kú.
2. VÒ mÆt lý thuyÕt, khi NDT t¨ng gi¸, hµng ViÖt Nam sÏ cã lîi thÕ c¹nh
tranh h¬n so víi Trung Quèc trªn thÞ tr−êng Trung Quèc vµ c¸c thÞ tr−êng
kh¸c do hµng Trung Quèc sÏ trë nªn ®¾t h¬n. Tuy nhiªn tËn dông ®−îc c¬ héi
nµy nh− thÕ nµo cßn tïy thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh− c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu,
kh¶ n¨ng c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh so víi c¸c ®èi thñ kh¸c.
3. T¸c ®éng cña sù t¨ng gi¸ NDT ®èi víi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ
kh¸c nhau trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Trong ng¾n h¹n sÏ kh«ng cã t¸c ®éng
lín ®èi víi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Trung Quèc vµ c¸c thÞ
tr−êng kh¸c do c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn t¹i Ýt bÞ ¶nh h−ëng
bëi sù thay ®æi gi¸ c¶ t−¬ng ®èi khi NDT t¨ng gi¸. Trong dµi h¹n, ViÖt Nam cã
thÓ tËn dông ®−îc c¬ héi nÕu ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang c¸c
nhãm hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña chóng. C¶i
thiÖn m«i tr−êng ®Ó thu hót FDI lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu.
4. Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng lµm t¨ng c¬ héi më réng xuÊt khÈu, NDT
t¨ng gi¸ sÏ lµm t¨ng gi¸ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam do nhiÒu nhãm hµng
38
xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®ang phô thuéc vµo ®Çu vµo ®−îc nhËp khÈu
tõ Trung Quèc. V× vËy, cÇn ®a d¹ng hãa nguån hµng nhËp khÈu ®Ó gi¶m sù phô
thuéc vµo nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu tõ Trung Quèc. VÒ l©u dµi, ph¸t triÓn
ngµnh c«ng nghiÖp phô trî lµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy.
5. NDT t¨ng gi¸ sÏ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp FDI cña c¸c n−íc
chuyÓn dÞch ®Çu t− tõ Trung Quèc sang ViÖt Nam còng nh− khuyÕn khÝch c¸c
doanh nghiÖp Trung Quèc t¨ng c−êng ®Çu t− ra n−íc ngoµi, trong ®ã cã ®Çu t−
sang ViÖt Nam. Tuy nhiªn, cÇn cã sù quan t©m thÝch ®¸ng tíi lùa chän c¬ cÊu
®Çu t− n−íc ngoµi ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nhËp khÈu c«ng nghÖ l¹c hËu.
6. C¬ héi më réng thÞ phÇn xuÊt khÈu tõ viÖc t¨ng gi¸ NDT kh«ng chØ
®èi víi ViÖt Nam mµ cho c¸c ®èi t¸c kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc ASEAN vµ Ên
§é. H¬n n÷a, xÐt vÒ dµi h¹n, Trung Quèc sÏ t×m c¸ch c¶i thiÖn søc c¹nh tranh
cho hµng ho¸ cña m×nh. Do ®ã ®Ó tËn dông ®−îc c¬ héi nµy, ViÖt Nam ph¶i c¶i
thiÖn ®−îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu.
Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c c¬ quan h÷u quan vµ
c¸c nhµ khoa häc ®· gióp ®ì chóng t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.
39
TµI LIÖU THAM KH¶O
Tµi liÖu tiÕng ViÖt
1. §inh Träng ThÞnh (2005) Dù b¸o t¸c ®éng cña viÖc Trung Quèc ®iÒu
chØnh tû gi¸ ®Õn kinh tÕ ViÖt Nam.
2. Huy Minh (2005), Gì bá sù g¾n kÕt víi ®ång ®«la, Nh©n d©n tÖ cã
thÓ trë thµnh ®ång tiÒn m¹nh trªn thÕ giíi, T¹p chÝ Thi tr−êng tµi chÝnh tiÒn tÖ,
sè 11/2005.
3. TS Lª Quèc Lý, Tû gi¸ hèi ®o¸i – Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn
®iÒu hµnh ë ViÖt Nam, NXB Thèng kª, 2004.
4. TS. Lª Xu©n NghÜa (2005), NDT t¨ng gi¸: T¸c ®éng ®Õn nhiÒu phÝa.
5. L−u Ngäc TrÞnh (2005), ViÖc t¨ng gi¸ NDT: kh¶ n¨ng vµ t¸c ®éng,
T¹p chÝ Kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng, th¸ng 7/2005.
6. Ths NguyÔn Anh Minh, Vai trß cña c¶i c¸ch ngo¹i hèi vµ tû gi¸ hèi
®o¸i ®èi víi xuÊt khÈu cña Trung Quèc, T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, 2006.
7. NguyÔn Kh¾c ViÖt Trung, §Þnh h−íng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p nh»m
hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i t¹i ViÖt Nam, T¹p chÝ Thi tr−êng
tµi chÝnh tiÒn tÖ, sè 9/2007.
8. PGS.TS NguyÔn V¨n LÞch, (2005), C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy ph¸t triÓn
quan hÖ th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c tØnh V©n Nam vµ Qu¶ng T©y, §Ò tµi
khoa häc cÊp Bé, Bé Th−¬ng m¹i.
9. PGS.TS NguyÔn V¨n TiÕn, Tµi chÝnh quèc tÕ hiÖn ®¹i trong nÒn kinh
tÕ më, NXB Thèng kª, 2005.
10. TS. Ph¹m Th¸i Quèc (2007), Trung Quèc sau 5 n¨m gia nhËp WTO
vµ bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam.
11. PGS.TS TrÇn §×nh Thiªn (2007), Thay ®æi chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i
ë Trung Quèc vµ t¸c ®éng ®ét ph¸. T¹p chÝ Tia s¸ng, 2002 10/2007.
12. GS. TrÇn V¨n Thä (2005), Céng ®ång kinh tÕ §«ng ¸ nh×n tõ c¸c
n−íc ®i sau, Nhµ xuÊt b¶n TrÎ, 2006.
13. GS. TrÇn V¨n Thä (2006), BiÕn ®éng kinh tÕ §«ng ¸ vµ con ®−êng
c«ng nghiÖp ho¸, Nhµ xuÊt b¶n TrÎ, 2006.
14. TS. TrÞnh Minh Anh (2007), T¸c ®éng cña viÖc h×nh thµnh ACFTA
®èi víi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ViÖt Nam - Trung Quèc.
15. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m.
16. Tæng côc H¶i quan, B¸o c¸o sè liÖu xuÊt nhËp khÈu.
17. ViÖn Nghiªn cøu th−¬ng m¹i, §Þnh h−íng ph¸t triÓn quan hÖ hîp
t¸c kinh tÕ ViÖt Nam – Trung Quèc trong bèi c¶nh míi, Kû yÕu Héi th¶o khoa
häc, §Ò tµi khoa häc cÊp Nhµ n−íc KX.01.01/06-10.
40
18. Vô ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng, Bé Th−¬ng m¹i (2004), §Þnh h−íng
vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang Trung Quèc.
19. Vô ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng, Bé Th−¬ng m¹i (2007), Dù th¶o §Ò
¸n ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng hãa víi Trung Quèc giai ®o¹n 2007 – 2015.
20. Vô Ch©u ¢u, Bé Th−¬ng m¹i (2007), TriÓn väng xuÊt khÈu vµo EU
sau khi ViÖt Nam gia nhËp WTO.
Tµi liÖu tiÕng Anh
21. ADB, (2006), China: Key Indicators
22. Alan G. Ahearne, John W. Schindler (2006), Flying Geese or Sitting
Ducks: China’s Impact on the Trading Fortunes of other Asian, International
Finance Discussion Papers Number 887
23. Alicia Garcia & T. Koivu (2007), Can the Chinese trade sñplus be
reduced through exchange rate policy.
24. Anderson, Jon. (2006), The Sword Hanging Over China’s Banks.
Asian Focus, UBS, Hong Kong, 2006.
25. Azhan HASAN (2005), The Global Business Growth Model: An
Alternative Explanation to South East Asian Industrialization and
Development, Universiti Teknologi Petronas, Malaysia, 2005.
26. Barell, Ray, Dawn Holland and Ian Hurst (2007), Correcting US
Imbalances,” Paper Presented at Workshop on Policies to Reduce Global
Imbalances, Washington DC, 2007.
27. Cline, William. (2007), Estimating Reference Exchange Rates. Paper
presented at Workshop on Policies to Reduce Global Imbalances, Washington
DC, 2007.
28. Craig K. Elwell and Marc Labonte (2007), Is China a Threat to the
U.S. Economy, CRS Report for Congress.
29. Donghyun PARK (2005), The ASEAN-China Free Trade Area: A
Critical Overview, Nanyang Technological University, Singapore, 2005.
30. Dunaway, Steven, Lamin Leigh, and Xiangming Li. (2006) How
Robust are Estimates of Equilibrium Real Exchange Rates for China?” IMF
Working Paper, Washington, 2006.
31. Goldstein, Morris, and Nicholas Lardy. (2006), China’s Exchange
Rate Policy Dilemma, American Economic Review 96, No. 2, 2006.
32. Goldstein, Morris. (2007), Assessing Progress on China’s Exchange
Rate Policies, Testimony before the Senate Finance Committee, 2007.
33. Ian Coxhead (2005), International Trade and the Natural Resource
“curse” in Southeast Asia: does China’ growth threaten Regional
Development, University of Wisconsin.
41
34. Ifzal ALI (2005), A Tripolar Asia: Implications for ASEAN, ADB,
2005
35. IMF, Asia – Pacific Regional Outlook, 2007.
36. James McCORMACK (2005), Yuan Revaluation: ASEAN
Implications.
37. Jyoti Singh, The Impact of Yuan Revaluation, PGDBM 2006.
38. Lall, S, M. Albaladejo (2004), China’s competitive performance: a
threat to East Asian manufactured exports, Worldbank Report.
39. Lardy, Nicholas. (2006), China in the World Economy: Opportunity
or Threat?
40. Fred Bergsten, Bates Gill, Nicholas Lardy, and Derek Mitchell,
China: The Balance Sheet, New York: Public Affairs Press.
41. Marquez, Jaime, and John W. Schindler. (2006), Exchange-Rate
Effects on China’s Trade:An Interim Report. International Finance Discussion
Papers no. 861. Washington: Board of Governors of the Federal Reserve.
42. Maurice Obstfeld, (2007), The Renminbi’s Dollar Peg at the
Crossroads, University of California, Berkeley.
43. Michael Spencer, (2005), Outlook for CNY, Deutsche Bank, 2005
44. Morris Goldstein (2006), China's Exchange Rate Regime, Institute
for International Economics.
45. Morris Goldstein (2007), A (Lack of) Progress Report on China’s
Exchange Rate Policies, Peterson Institute for International Economics, 2007.
46. Ronald McKinnon, Why China Should Keep its Dollar Peg: A
Historical Perspective from Japan, Stanford Center for International
Development
47. Shu, Chang, and Raymond Yip. (2006), Impact of Exchange Rate
Movements on the Mainland Economy. China Economic Issues 3/06.
48. Xiaohe Zhang (2006), The Economic Impact of the Chinese Yuan
Revaluation, School of Economics, Politics and TourismFaculty of Business
and Law The University of Newcastle.
49. Yu Yonding. (2007), Global Imbalances: China’s Perspective,
Paper presented at Workshop to Reduce Global Imbalances, Washington DC.
50. UN Comtrade (2007), UN Commodity Trade Statistics Database
51. W.Thorbecke (2007), How Would China’s Export be Affected by a
Unilateral Appreciation of the CNY.
52. Worldbank (2007), China Quarterly Update, 2007
53. Worldbank (2007), East Asia Update, Country Indicators: China
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 6707.pdf
