Phân tích thực trạng ngành nuôi tôm sú của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và kiến nghị một số giải pháp phát triển ngành nuôi tôm sú trong thời gian tới
Phân tích thực trạng ngành nuôi tôm sú của VN trong giai đoạn hiện nay và kiến nghị một số giải pháp phát triển ngành nuôi tôm sú trong thời gian tớiLỜI NÓI ĐẦU Chuyển dịch cơ cấu cây trồng và vật nuôi là chủ trương tiến hành công nghiệp hoá , hiện đại hoá ở nông thôn của Đảng với mục đích nâng cao đời sống tinh thần và vật chất cho nông dân.Việt Nam là nước đang phát triển , chúng ta tham gia vào quá trình hội nhập cần tận dụng lợi thế so sánh của mình, theo lý thuyết lợi thế so sánh ,các nước đang phát triển nên tập trung vào các ngành có lợi thế so sánh , tức là các ngành sử dụng nhiều lao động là các yếu tố có sẵn còn các nước phát triển có lợi thế về vốn và công nghệ sẽ không chuyển giao hoàn toàn cho các nước đang phát triển . ở nước ta dân số đông , đa số là nông dân, đặc trưng của nghề nông là làm theo mùa, nên khi hết mùa vụ lao động dư thừa, nhàn rỗi,vì vậy chúng ta cần triệt để khai thác nguồn nhân lực dồi dào này. Thêm vào đó , thực tế nguồn lợi tự nhiên về hải sản trong các đại dương và nguồn lợi thuỷ sản không phải là vô tận và luôn có chiều hướng suy giảm do nhiều tác động khác nhau như đánh bắt quá mức , ô nhiễm môi trường , ngăn chặn các dòng sông làm thuỷ lợi, thuỷ điện và thuỷ lợi hoá ruộng đồng để phát triển nông nghiệp . Nước ta may mắn là nước có tiềm năng lớn để nuôi trồng nhưng cũng không nằm ngoài qui luật đó. Vì vậy , phát triển nuôi trồng thuỷ sản là hướng đi tất yếu của ngành thuỷ sản để đáp ứng nhu cầu về thuỷ sản ngày càng tăng trong khi nguồn lợi thuỷ sản tự nhiên trên trái đất bị hạn chế và có chiều hướng suy giảm.Thực tế một số năm gần đây, phong trào chuyển từ trồng lúa sang nuôi tôm ở vùng ngập mặn phát triển. Nhờ việc chuyển dịch này mà nhiều hộ nông dân giàu lên, nhiều địa phương giảm bớt đói nghèo , góp phần tạo công ăn việc làm , giải quyết các vấn đề KT-XH. Vì vậy, lợi ích từ việc nuôi trồng tôm sú là rất lớn , cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển . Nhận thức được ý nghĩa của vấn đề này tôi chọn đề án môn học: “Phân tích thực trạng ngành nuôi tôm sú của VN trong giai đoạn hiện nay và kiến nghị một số giải pháp phát triển ngành nuôi tôm sú trong thời gian tới”
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Phân tích thực trạng ngành nuôi tôm sú của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và kiến nghị một số giải pháp phát triển ngành nuôi tôm sú trong thời gian tới, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vµ vËt nu«i lµ chñ tr¬ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ë n«ng th«n cña §¶ng víi môc ®Ých n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cho n«ng d©n.ViÖt Nam lµ níc ®ang ph¸t triÓn , chóng ta tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp cÇn tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña m×nh, theo lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh ,c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nªn tËp trung vµo c¸c ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh , tøc lµ c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng lµ c¸c yÕu tè cã s½n cßn c¸c níc ph¸t triÓn cã lîi thÕ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ sÏ kh«ng chuyÓn giao hoµn toµn cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn . ë níc ta d©n sè ®«ng , ®a sè lµ n«ng d©n, ®Æc trng cña nghÒ n«ng lµ lµm theo mïa, nªn khi hÕt mïa vô lao ®éng d thõa, nhµn rçi,v× vËy chóng ta cÇn triÖt ®Ó khai th¸c nguån nh©n lùc dåi dµo nµy. Thªm vµo ®ã , thùc tÕ nguån lîi tù nhiªn vÒ h¶i s¶n trong c¸c ®¹i d¬ng vµ nguån lîi thuû s¶n kh«ng ph¶i lµ v« tËn vµ lu«n cã chiÒu híng suy gi¶m do nhiÒu t¸c ®éng kh¸c nhau nh ®¸nh b¾t qu¸ møc , « nhiÔm m«i trêng , ng¨n chÆn c¸c dßng s«ng lµm thuû lîi, thuû ®iÖn vµ thuû lîi ho¸ ruéng ®ång ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp . Níc ta may m¾n lµ níc cã tiÒm n¨ng lín ®Ó nu«i trång nhng còng kh«ng n»m ngoµi qui luËt ®ã. V× vËy , ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n lµ híng ®i tÊt yÕu cña ngµnh thuû s¶n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ thuû s¶n ngµy cµng t¨ng trong khi nguån lîi thuû s¶n tù nhiªn trªn tr¸i ®Êt bÞ h¹n chÕ vµ cã chiÒu híng suy gi¶m.Thùc tÕ mét sè n¨m gÇn ®©y, phong trµo chuyÓn tõ trång lóa sang nu«i t«m ë vïng ngËp mÆn ph¸t triÓn. Nhê viÖc chuyÓn dÞch nµy mµ nhiÒu hé n«ng d©n giµu lªn, nhiÒu ®Þa ph¬ng gi¶m bít ®ãi nghÌo , gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm , gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò KT-XH. V× vËy, lîi Ých tõ viÖc nu«i trång t«m só lµ rÊt lín , cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn . NhËn thøc ®îc ý nghÜa cña vÊn ®Ò nµyt«i chän ®Ò ¸n m«n häc: “Ph©n tÝch thùc tr¹ng ngµnh nu«i t«m só cña VN trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh nu«i t«m só trong thêi gian tíi”
Thùc tr¹ng
1.Thùc tr¹ng ngµnh nu«i t«m só ë VN
Nh×n l¹i trong 5 n¨m qua (1997 –2000) ngµnh thuû s¶n ®· cã tèc ®é t¨ng trëng cao tõ 10-16% /n¨m, n¨m sau cao h¬n n¨m tríc mét c¸ch v÷ng vµng, n¨m 1996 míi ®¹t 670 triÖu USD ; n¨m 1998 kim ngh¹ch XK thuû s¶n ®¹t 858,6 triÖu USD th× khèi nu«i ®¹t 480 triÖu USD , chiÕm 55,9 % ®Õn n¨m 1999 ®· v¬n tíi 971 triÖu USD th× khèi nu«i ®¹t 480 triÖu USD chiÕm 58%. Dù kiÕn n¨m 2005 XK
®¹t 2 tû USD trong ®ã khèi nu«i trång chiÕm 1,2 tû b»ng 60%.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n trong nh÷ng n¨m qua, nu«i trång thuû s¶n ®· cã bíc tiÕn triÓn ®îc thÓ hiÖn qua con sè b×nh qu©n tèc ®é t¨ng trëng hµng n¨m tõ 4-5%. N¨m 1998 , diÖn tÝch nu«i trång trång thuû s¶n t¨ng 4.3%, s¶n kîng nu«i trång thuû s¶n t¨ng 5.5% so víi kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña n¨m 1997. §Õn n¨m 1998, ®· cã 626.330 ha mÆt níc ®îc ®a vµo sö dông nu«i trång thuû s¶n trong ®ã cã 335.890 ha mÆt níc ngät vµ 290.440 ha mÆt níc lî, mÆn víi nhiÒu ®èi tîng nu«i phong phó .
ë níc ta , nghµnh nu«i trång t«m ph¸t triÓn b¾t ®Çu t¹i Nam Bé ,sau ®ã n¨m 1989, t¸m tØnh ven biÓn phÝa B¾c ®· kh¸ nh¹y bÐn bíc vµo nghÒ nu«i t«m só song ®Õn n¨m 1998 míi kh¼ng ®Þnh miÒn B¾c nu«i ®îc t«m só.
MiÒn B¾c diÖn tÝch vµ s¶n lîng cã ®µ t¨ng trëng ,theo t¹p chÝ Th«ng Tin vµ Gi¸ C¶ 3/2001, diÖn tÝch s¶n lîng t«m só ë c¸c tØnh phÝa B¾c:
TT
C¸c tØnh
DiÖn tÝch(ha)
S¶n lîng(tÊn)
Toµn miÒn B¾c
1998
1999
2000
1998
1999
2000
6493
9155
14305
838
1612
3090
1
Qu¶ng Ninh
500
720
3870
200
300
420
2
H¶I Phßng
2850
4260
4500
425
550
850
3
Th¸I B×nh
180
250
883
40
85
205
4
Nam §Þnh
1118
1370
1500
125
309
550
5
Ninh B×nh
75
85
200
18
25
60
6
Thanh Ho¸
500
1152
2000
200
258
700
7
NghÖ An
670
900
1000
106
126
160
8
Hµ TÜnh
260
318
350
40
94
90
Nh vËy, H¶i phßng ®ang dÉn ®Çu c¸c tØnh MiÒn B¾c vÒ nu«i t«m só c¶ vÒ diÖn tÝch vµ s¶n lîng. Nh÷ng hé nu«i t«m giái tËp trung nhiÒu ë §å S¬n, An H¶i, C¸t Bµ, theo «ng Ph¹m ¸nh D¬ng (C¸t H¶i) nu«i b¸n th©m canh trªn 3800 m2, sau 90-110 ngµy ®· thu ho¹ch 1260 kg, ®¹t n¨ng suÊt kû lôc 3.3 tÊn / ha, l·i 35 triÖu ®ång. Song sè hé nu«i theo ph¬ng thøc b¸n th©m canh míi chØ cã 10.3%hé trong n¨m 1999, cßn l¹i lµ qu¶ng canh vµ qu¶ng canh c¶i tiÕn . N¨ng suÊt b×nh qu©n míi chØ ®¹t 198 kg/ha . N¨m 2000 ë Thanh Ho¸ ®· cã 2000 ha nu«i, thu ho¹ch 700 tÊn t«m só, ®¹t n¨ng suÊt 350 kg/ha, ë Nam §Þnh :1500 ha nu«i t«m só ®· cho 550 tÊn, ®ãng gãp h¬n 40% kim ngh¹ch xuÊt khÈu toµn tØnh, ë Th¸i B×nh cã 883 ha t«m só thu ho¹ch 205 tÊn, t¬ng ®¬ng 20 tû ®ång .
VÒ c«ng t¸c nu«i trång, ngay tõ ®Çu ngµnh thuû s¶n ®· chñ tr¬ng ®Èy m¹nh ch¬ng tr×nh nu«i trång thuû s¶n, ®Æc biÖt lµ nu«i t«m tõ con gièng , mïa vô c«ng nghÖ, thøc ¨n, chó träng nhÊt lµ t«m só. Do vËy, c¸c c¸n bé kü thuËt thuû s¶n tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®· chØ ®¹o s¸t sao c¸ch ch¨m sãc, phßng chèng dÞch bÖnh, h¹n chÕ tai h¹i cña thiªn nhiªn. Chó träng c«ng t¸c b¶o qu¶n nguyªn liÖu sau thu ho¹ch, n©ng cao tû lÖ vµ gi¸ trÞ sö dông nguyªn vËt liÖu nu«i trång . N¨m 1993, t«m nu«i ë c¸c tØnh phÝa Nam bÞ chÕt trªn diÖn réng. NhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu cÊp nhµ níc vµ cÊp Bé ®îc triÓn khai cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò bÖnh t«m, c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ phï hîp víi c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau, c¸c vÊn ®Ò m«i trêng vµ qui ho¹ch. Mét sè dù ¸n hîp t¸c quèc tÕ ®· hç trî kh¸ tèt cho vÊn ®Ò h×nh thµnh ph¬ng ph¸p luËn nh ph¸t triÓn c¸c ph¬ng ph¸p chuÈn ®o¸n , ph¬ng ph¸p nghiªn cøu dÞch tÔ häc, x©y dùng c¸c m« h×nh nu«i phï hîp víi c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau, cô thÓ nh m« h×nh nu«i t«m trong rõng ngËp mÆn. Tõ thÝ ®iÓm ®Çu tiªn, n¨m 1995 víi hai trang tr¹i Nam H¶i (200 ha) vµ HiÖp Thµnh (50 ha) ë B¹c Liªu, n¨m 1997, x¸c ®Þnh Trµ Vinh lµ mét trong c¸c tØnh cã phong trµo nu«i t«m m¹nh nhÊt ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long víi nhiÒu hé b¾t ®Çu th©m canh ho¸ trªn diÖn tÝch ao nu«i bÐ nhá cña m×nh .ViÖn nu«i trång Thuû s¶n II ®· kÕt hîp víi së khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng tØnh Trµ Vinh , phßng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Duyªn H¶i nghiªn cøu thùc nghiÖm ®Ò tµi “X©y dùng m« h×nh nu«i t«m só n¨ng suÊt cao qui m« hé n«ng d©n t¹i tØnh Trµ Vinh”. Nghiªn cøu triÓn khai nu«i t«m c«ng nghiÖp ë 2 ao víi diÖn tÝch t¬ng øng lµ 1500m2 vµ 600 m2 t¹i x· Long Toµn huyÖn Duyªn H¶i tØnh Trµ Vinh víi ®èi tîng nu«i lµ t«m só vµ thêi gian nu«i lµ 120 ngµy. Nguyªn t¾c ¸p dông qui tr×nh nu«i nghiªm ngÆt tõ kh©u chän gièng, c¶i t¹o ao qu¶n lý m«i trêng nu«i, thøc ¨n phßng bÖnh ...®· cho n¨ng suÊt 5 tÊn /ha/vô. KÕt qu¶ thµnh c«ng cña m« h×nh gióp kh¼ng ®Þnh trong ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu yÕu kÐm, kh¶ n¨ng h¹n chÕ cña n«ng hé, c¸c c¸n bé VN bíc ®Çu ®· x¸c ®Þnh ®îc c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ phï hîp . Víi kÕt qu¶ nµy, ë c¸c n¨m sau ®· gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao dÇn tr×nh ®é nu«i cña ngêi d©n ë khu vùc nµy . N¨m 1998, m« h×nh nu«i t«m só c«ng nghiÖp qui m« trang tr¹i nhá (6000m2/ao) ®îc nghiªn cøu tèt gãp phÇn kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®¹t ®îc vµ bæ xung thªm c¸c luËn cø khoa häc cho m« h×nh nu«i t«m th©m canh qui m« trang tr¹i. Tõ kÕt qu¶ trªn, mét khu nu«i t«m c«ng nghiÖp ®îc qui ho¹ch trªn vïng ®Êt muèi n¨ng suÊt thÊp cho c¸c hé n«ng d©n ®Çu t vµo nu«i t«m mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. N¨m 1999, trong ph¹m vi ®Ò tµi : “x©y dùng m« h×nh nu«i t«m só c«ng nghiÖp hiÖu qu¶ cao, Ýt thay níc ë c¸c tØnh ven biÓn Nam Bé”, ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thuû s¶n II ®· tiÕn hµnh thö nghiÖm nu«i t«m só c«ng nghiÖp trªn c¸c vïng ®Þa lý kh¸c nhau cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc tõ lÇn thùc nghiÖm nµy ®· gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng qui tr×nh s¬ bé nu«i t«m só c«ng nghiÖp c¸c vïng ®Þa lý kh¸c nhau cho c¸c tØnh Nam Bé, ®ång thêi t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc phæ biÕn truyÒn b¸ kiÕn thøc vµ kü thuËt nu«i t«m c«ng nghiÖp ®Õn tay nhiÒu bµ con n«ng d©n. Th¸ng 4 n¨m 1999, ®oµn thanh tra chÊt lîng s¶n phÈm Mü (FDA) vµo VN ®· yªu cÇu phÝa VN kiÓm so¸t c¸c chÊt t¸c h¹i ®Õn m«i trêng nu«i trång thuû s¶n nh sulfites, chØ lîng thuèc thó y, d lîng thuèc th× sau sÏ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng thuû s¶n nu«i trång XK vµ thÞ trêng nµy. Hä ®· nãi râ chØ mua nguyªn liÖu chÕ biÕn thuû s¶n s¹ch vµo thÞ trêng Mü, nªu râ biÖn ph¸p qu¶n lý sulfites kh«ng vît qu¸ 10 ppm tÝnh theo SO2 nh»m sím hoµn chØnh kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm HACCP. N¨m 2000, mét sè kü thuËt nu«i míi ®· ®îc ®a vµo ¸p dông theo xu thÕ gi¶m viÖc sö dông ho¸ chÊt vµ tr¸nh g©y « nhiÔm m«i trêng . Nu«i t«m só c«ng nghiÖp trong hÖ thèng níc xanh kÕt hîp viÖc sö dông mét sè chÕ phÈm vi sinh ®· cho kÕt qu¶ tèt víi hÖ thèng nu«i c«ng nghiÖp ë Bµ RÞa –Vòng Tµu . Do nu«i t«m cã l·i suÊt kh¸ cao nªn c¸c hé n«ng d©n ë ven biÓn ®· sö dông hÇu hÕt diÖn tÝch mÆt níc c¸c vïng b·i triÒu ven s«ng ,ven ®Çm ®a vµo nu«i trång thuû s¶n. Tríc t×nh h×nh thiÕu mÆt níc ®Ó ph¸t triÓn nu«i thuû s¶n ,nhiÒu hé n«ng d©n ®· bíc ®Çu khai th¸c c¸c vïng ®Êt c¸t ven biÓn ®a vµo nu«i t«m só ,®Þa ®iÓm nu«i ®Çu tiªn t¹i th«n Tõ ThiÖn –Ninh ThuËn .Phong trµo nu«i t«m trªn c¸t ë ®©y ph¸t triÓn m¹nh, khu vùc nu«i x©y dùng tõ n¨m 1999 lóc ®Çu chØ cã mét hé nu«i diÖn tÝch 0.5 ha thu ho¹ch ®îc 4 vô, mËt ®é th¶ nu«i 10-20 con t«m gièng cì 2-3 cn/m2, n¨ng suÊt ®¹t 2-3 tÊn / ha/ vô. Tríc nh÷ng thµnh qu¶ ®ã ®· kÐo thªm 20 hé ®ang thi c«ng x©y dùng ao nu«i víi diÖn tÝch 30 ha , tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu b¶o vÖ gi÷ g×n m«i trêng sinh th¸i viÖc më réng nu«i t«m ph¶i cã qui ho¹ch , nu«i g¾n víi trång rõng vµ gi÷ rõng, nu«i g¾n víi ph¸t triÓn thuû lîi .
NghÒ nu«i t«m ë níc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn; tr×nh ®é nu«i t«m ngµy cµng æn ®Þnh vµ n©ng cao, viÖc nu«i qu¶ng canh n¨ng suÊt thÊp ngµy cµng ®îc thay thÕ. §iÒu nµy ®ßi hái ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n ph¶i ph¸t triÓn t¬ng xøng vµ chÊt lîng ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. YÕu tè hµm lîng c¸c chÊt dinh dìng ph¶i thÝch hîp víi nhu cÇu sinh trëng cña con t«m ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu; c«ng thøc chÕ biÕn mang tÝnh khoa häc. Do tËp tÝnh b¾t måi ®Æc biÖt cña con t«m nªn thøc ¨n ph¶i cã ®é bÒn trong níc tøc lµ thøc ¨n ph¶i mÒm nhng kh«ng bÞ r·.
Bªn c¹nh c¸c vÊn ®Ò nh ®Þa ®iÓm, c«ng nghÖ vµ qui tr×nh kü thuËt, thøc ¨n ...cña viÖc nu«i th× vÊn ®Ò vÒ t«m só gièng còng ®Æc biÖt ph¶i quan t©m . HiÖn nay, ®ång b»ng Nam Bé cha tù tóc ®ñ sè lîng vÒ t«m gièng, chÊt lîng gièng qu¸ kÐm ®ang bÞ th¶ næi (qui ®Þnh con gièng ®îc sinh s¶n lÇn 1 , lÇn 2, lÇn 3 vµ qua kiÓm dÞch míi ®îc b¸n nhng thùc tÕ t«m gièng ®îc sinh ra do Ðp t«m mÑ ®Î tíi lÇn 5, lÇn 6, lÇn 7. Khi ®em b¸n hay mua, cù ly vÈn chuyÓn xa t«m bÞ x©y s¸t, bÞ m¾c bÖnh... ) Gièng nh t×nh h×nh chung, vÒ ph©n bè hÖ thèng tr¹i gièng thuû s¶n trong c¶ níc, c¸c tr¹i gièng t«m c¶ níc cã 2669 tr¹i, s¶n xuÊt mçi n¨m ®îc 7,2 tû con t«m gièng th× 75% l¹i n»m ë c¸c tØnh miÒn Trung, c¸c tØnh miÒn Nam chiÕm kho¶ng 82% diÖn tÝch t«m nu«i cña c¶ níc nhng l¹i chØ cã 631 tr¹i gièng, mçi n¨m s¶n xuÊt ®îc 2,84 tû con t«m gièng. Cµ Mau cã 354 tr¹i chØ ®¸p øng ®îc 24% nhu cÇu t«m gièng cña tØnh m×nh, B¹c Liªu mçi n¨m s¶n xuÊt ®îc 150 triÖu con t«m gièng chØ ®¸p øng 5-6%; Sãc tr¨ng cã diÖn tÝch nu«i t«m kh¸ lín song cha s¶n xuÊt ®îc t«m só gièng .Tãm l¹i, c¸c tØnh Nam Bé míi chØ ®¶m b¶o tù tóc ®îc 8-10% s¶n lîng t«m gièng cßn 90% ph¶i nhËp tõ miÒn Trung .
Trong khi ®ã c¸c tØnh miÒn B¾c cha chñ ®éng ®îc t«m gièng, cã tíi 90% ph¶i mua tõ miÒn Trung hoÆc Trung Quèc. Hä cha cã nguån gièng tèt, cßn nguån thøc ¨n cho t«m phÇn lín nhËp tõ Hµn Quèc , Hµ Lan, §µ N½ng, kÕt hîp víi thøc ¨n tù chÕ biÕn vµ tù nhiªn .C«ng nghÖ nu«i t«m só còng cha thùc sù ®Õn víi ngêi d©n vµ hä còng cha nghiªm ngÆt tu©n thñ.Tríc ®ßi hái ®ã, Bé Thuû s¶n ®· quan t©m cho ®Çu t 14 tr¹i s¶n xuÊt gièng phôc vô con gièng cho d©n nu«i t«m th¬ng phÈm xuÊt khÈu, song do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan , kh¸ch quan c¸c tr¹i cha cho t«m só ®Î thµnh c«ng , kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu con gièng cho phong trµo nu«i t«m só ë miÒn B¾c. Bëi vËy bé Thuû s¶n ®· chñ tr¬ng cho di chuyÓn gièng t«m só tõ miÒn Trung chuyÓn ra miÒn B¾c ,¬ng lªn gièng 2-3 cm cung øng cho d©n .N¨m 1999, gièng t«m só chuyÓn ra miÒn B¾c ®¹t 250 triÖu con, chÊt lîng con gièng ®¹t tiªu chuÈn cña nghµnh vµ ®Õn n¨m 2000 ®¹t 364 triÖu con .Tuy sè lîng t¨ng nhng vÒ chÊt lîng cã mét sè t th¬ng chuyÓn t«m ra kh«ng ®óng kÝch cì, chÊt lîng kÐm .V× vËy ®Ó t«m kh«ng l©y truyÒn dÞch bÖnh, khi gièng t«m ®em b¸n cÇn ph¶i kiÓm tra, nÕu thÊy dÞch bÖnh ph¶i tiªu huû ngay .Trªn ®µ ph¸t triÓn cña n¨m 2000,s¸u th¸ng ®Çu n¨m 2001 ngµnh thuû s¶n tiÕp tôc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tÝch lín ,thùc hiÖn trªn 50% kÕ ho¹ch s¶n lîng vµ kim ngh¹ch xuÊt khÈu. Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu n¨m 2001, toµn ngµnh thuû s¶n ®· rÇm ré ra qu©n, ®Èy m¹nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ , thùc hiÖn ®ång bé c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu, t¹o ra bíc chuyÓn biÕn m¹nh mÏ vÒ s¶n xuÊt – xuÊt khÈu, n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng .Trong 6 th¸ng ®µu n¨m 2001 , toµn ngµnh ®· ®¹t tæng s¶n lîng 1.106 triÖu tÊn thuû s¶n , b»ng 51% kÕ ho¹ch n¨m vµ vît 13% so víi cïng k× n¨m tríc .Tríc nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc do nu«i t«m, nghe nh÷ng lêi tuyªn truyÒn nu«i t«m cã thÓ mang l·i rßng hµng tr¨m triÖu ®ång trªn 1 ha nªn khi ®îc nghÞ quyÕt 09/2000/NQ- CP cña chÝnh phñ më ®êng , phong trµo ®ång khëi ®a níc mÆn vÒ ®ång , chuyÓn dÞch lóa sang nu«i t«m næ ra å ¹t .Ban ®Çu ë ®ång b»ng Nam Bé , sau lan dÇn ra vïng ven biÓn c¶ níc kÓ tõ cuèi n¨m 2000 sang ®Çu n¨m 2001. ChØ trong vßng nöa n¨m diÖn tÝch nu«i t«m t¨ng thªm ®· vît qu¸ tæng diÖn tÝch nu«i t«m tõ tríc ®Õn nay . N¨ng lùc s¶n xuÊt gièng ®· lªn tíi 15 tû P15 mµ vÉn kh«ng theo kÞp møc t¨ng diÖn tÝch nu«i lªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu hôt, gi¸ t«m gièng t¨ng vät vµ chÊt lîng con gièng bÞ xem nhÑ . Ngêi nu«i t«m thiÕu kiÕn thøc, c«ng tr×nh nu«i thiÕu kü thuËt , thiÕu qui ho¹ch, con gièng thiÕu vµ chÊt lîng kh«ng ®¶m b¶o, b»ng Êy yÕu tè céng thªm ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi ®· khiÕn ë mét sè n¬i t«m chÕt hµng lo¹t . Ch¼ng h¹n nh c¸c tØnh ven biÓn phÝa B¾c , c¸c sè liÖu ®iÒu tra ban ®Çu cho thÊy diÖn tÝch nu«i t«m toµn vïng cña n¨m 2000lµ 22484 ha th× sang vô t«m ®Çu n¨m 2001 ®· lªn tíi 33000 ha .TØnh Qu¶ng Ninh t¨ng diÖn tÝch nu«i t«m lªn 2,4 lÇn ; c¸c tØnh Th¸i B×nh, Nam §Þnh vµ Ninh B×nh t¨ng 2 lÇn ; c¸c tØnh tõ Thanh Ho¸ ®Õn Thõa Thiªn HuÕ còng t¨ng tõ 30-50% diÖn tÝch nu«i t«m chØ cã sau 1 n¨m .Sè t«m th¶ nu«i còng t¨ng rÊt nhanh .Trong n¨m 2000, toµn vïng míi th¶ gÇn 500 triÖu t«m gièng , th× sang vô t«m n¨m nay ®· t¨ng gÊp ®«i . Do n¨ng lùc s¶n xuÊt t«m gièng trong vïng cßn h¹n chÕ nªn phÇn lín t«m gièng ®Òu ®îc chuyÓn tõ miÒn Trung ra hoÆc nhËp tõ Trung Quèc vÒ. MËt ®é th¶ t«m gièng còng t¨ng lªn nhanh chãng. Nh÷ng hé nu«i n¨m tríc th¾ng lîi ®· m¹nh d¹n th¶ tíi 20 con /m2, thËm chÝ tíi 25-30 con/m2. NhiÒu hé cha cã kinh nghiÖm nu«i , thÊy c¸c hé kh¸c cã l·i lín còng th¶ tíi 20 con/ m2 .N¨m 2000, s¶n lîng nu«i t«m toµn vïng ®¹t kho¶ng 4200 tÊn , xuÊt khÈu t«m ®¹t 100 triÖu USD, chiÕm 7% gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m c¶ níc .Nhng ngay tõ cuèi th¸ng 2 vµ ®Çu th¸ng 3/2001 , ë nhiÒu ao ®Çm th¶ sím ë c¸c tØnh, t«m nu«i ®· bÞ nhiÔm bÖnh , nhiÒu n¬i t«m ®· chÕt. BÖnh lan trµn ra kh¾p tØnh (trõ Qu¶ng TrÞ) trong th¸ng 4, th¸ng 5, vµ th¸ng 6. Theo sè liÖu ®iÒu tra ban ®Çu cña ViÖn nghiªn cøu nu«i tr«ng thuû s¶n I, ë 8 tØnh ven biÓn phÝa B¾c (tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Hµ TÜnh ), ë 21 huyÖn vµ 194 hé nu«i t«m ®· cã166 hé (85,5%)cã t«m nu«i bÞ mang mÇm bÖnh . PhÇn lín t«m nu«i bÞ c¸c bÖnh ®èm tr¾ng, ®èn vµng, bÖnh MBV, møc ®é thiÖt h¹i vÒ bÖnh cña t«m nu«i còng rÊt kh¸c nhau . ë H¶i Phßng mét sè ao t«m ë §å S¬n, KiÕn Thuþ bÞ tæn thÊt nÆng, íc tÝnh toµn thµnh phè cã kho¶ng 400 ha nu«i t«m bÞ nhiÔm bÖnh , ë Ninh B×nh n¬i cã tèc ®é chuyÓn ®æi ®Êt sang nu«i t«m rÊt nhanh th× íc tÝnh cã tíi 59% diÖn tÝch nu«i t«m bÞ bÖnh, ë 400 ha ao ®Çm t«m chÕt r¶i r¸c, ë 300 ha t«m chÕt hµng lo¹t; ë Kú Anh (Hµ TÜnh), Quúnh Lu (NghÖ An) còng bÞ tæn thÊt nÆng. Thùc tr¹ng ®ã ®· g©y t©m lý hoang mang, lo l¾ng; nhng sau nh÷ng lç lùc cña c¸n bé khoa häc, kü thuËt , qu¶n lý trong ngoµi ngµnh vµ c¸c ®Þa ph¬ng, cïng bµ con n«ng ng d©n kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, ®em l¹i vô t«m tróng lín
2 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ngµnh nu«i t«m só
Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh cã nhiÒu kh¶ n¨ng vµ tiÒm n¨ng huy ®éng ®Ó ph¸t triÓn, cã thÓ ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao vµo nh÷ng n¨m tíi vµ tiÕn kÞp c¸c níc trong khu vùc nÕu cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp vµ ®îc ®Çu t tháa ®¸ng
Nu«i t«m só lµ mét nghÒ cã lîi ,nã ®îc nhËn ®Þnh r»ng thùc tÕ lµ gi¸ c¶ hÊp dÉn vµ æn ®Þnh cña con t«m trªn thÞ trêng thÕ giíi cïng gi¸ ®Êt t¬ng ®èi thÊp cña vïng duyªn h¶i ®· ®a ®Õn sù bïng næ vµ ph¸t triÓn nghÒ nu«i t«m , ®iÒu ®¸ng chó ý lµ kü thuËt nu«i t«m kh«ng qu¸ phøc t¹p nhng b¶n th©n hÖ sinh th¸i l¹i kh¸ nh¹y c¶m víi viÖc nu«i th©m canh ,hÖ thèng s¶n xuÊt thiÕu tÝnh bÒn v÷ng dÉn ®Õn nhiÒu thiÖt h¹i cho nghÒ nu«i t«m . Theo t¹p chÝ Thuû S¶n 3/2000,mét cuéc ®iÒu tra ®¸nh gi¸ toµn diÖn vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c m« h×nh nu«i t«m só th¬ng phÈm ë Kh¸nh Hoµ ,®îc thùc hiÖn qua 134 phiÕu ®iÒu tra c¸c hé nu«i t«m ë Nha trang , Ninh hoµ ,V¹n Ninh vµ Cam Ranh vÒ c¸c chØ tiªu : diÖn tÝch ,sè vô nu«i ,h×nh thøc nu«i ,n¨ng suÊt ,s¶n lîng ...Th«ng qua c¸c sè liÖu ®iÒu tra nhËn thÊy cã mét sè vÊn ®Ò sau :
B¶ng1: Møc ®Çu t vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c hé nu«i t«m só
th¬ng phÈm Kh¸nh Hoµ -1999
ChØ tiªu
§¬n vÞ
Tæng sè
Qu¶ng canh tiªn tiÕn
B¸n th©m canh
Th©m canh
DiÖn tÝch
ha
117.99
42.6
56.3
19.09
SS Sè ao
c¸i
216
56
119
41
Sè vô
vô
360
89
221
50
Tæng s¶n lîng
kg
222250
19570
122990
79690
Tæng thu
triÖu ®ång
22030.1
1732.5
11510.8
8786.8
Tæng chi
triÖu ®ång
12617.4
1146
7004.9
4466.5
Chi vËt chÊt vµ dÞch vô
triÖu ®ång
11485.7
1013.3
6353.2
4119.2
Chi lao ®éng
triÖu ®ång
834.1
96.7
488.6
248.8
Chi kh¸c
-
297.6
36
163.1
98.5
Tõ sè liÖu ®ã,tÝnh ®îc doanh thu ,chi phÝ s¶n xuÊt, lîi nhuËn ..b×nh qu©n cho mét ha ao nu«i nh b¶ng sau:
B¶ng 2:Mét sè chØ tiªu kinh tÕ cho 1 ha ao nu«i t«m só th¬ng
phÈm ë Kh¸nh Hoµ -1999
chØ tiªu
®¬n vÞ
Tæng sè
qu¶ng canh tiªn tiÕn
b¸n th©m canh
Th©m canh
1-tiÒn mua ®Êt
triÖu ®ång
50 –70
100 –150
100 -150
100
2-gi¸ ®Çu t
triÖu ®ång
30 – 50
50 –100
150 –200
100
3-diÖn tÝch trung b×nh
ha/ao
0.76
0.47
0.47
0.55
4-sè vô nu«i
vô
1.6
1.9
1.2
1.7
5-doanh
thu
triÖu ®ång
40.67
204.45
460.28
186.71
6-chi phÝ s¶n xuÊt
triÖu ®ång
26.9
124.42
233.97
106.94
7-n¨ng suÊt
kg/ha
459.39
2184.55
4174.44
1883.63
8-gi¸ hoµ vèn
®ång
58560
56950
56050
56770
XÐt vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c lo¹i h×nh nu«i t«m kh¸c nhau th× c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt trªn 1 ha ao nu«i t«m só th¬ng phÈm ë Kh¸nh Hoµ -1999:
B¶ng3 : C¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt trªn 1 ha ao nu«i t«m só
th¬ng phÈm ë Kh¸nh Hoµ -1999:
ChØ tiªu
qu¶ng canh c¶i tiÕn
b¸n th©m canh
th©m canh
sè tiÒn triÖu ®ång
tØ träng %
sè tiÒn triÖu ®ång
tØ träng %
sè tiÒn triÖu ®ång
TØ träng %
-Chi vËn chuyÓn vµ dÞch vô
23.78
88.4
112.84
90.7
215.78
92.2
-Gièng
5.03
18.7
12.40
10
16.01
6.8
Thøc ¨n
12.39
46.1
68.12
54.8
128.59
55
-Phßng bÖnh
1.23
4.6
6.69
5.4
16.32
7
-N¨ng lîng
1.42
5.3
6.46
5.2
20.12
8.6
-KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
2.46
9.1
9.95
8
16.62
7.1
-Chi vËt chÊt kh¸c
0.96
3.6
6.89
5.5
14.35
6.1
-Chi dÞch vô kh¸c
0.29
1.1
2.33
1.8
3.77
1.6
+Chi lao ®éng
2.27
8.3
8.68
7
13.03
5.6
- Lao ®éng thuª
0.74
2.8
1.43
1.1
1.57
0.7
+Chi phÝ kh¸c
0.85
3.2
2.90
2.3
5.16
2.2
Tæng chi phÝ
26.90
100
124.42
100
233.97
100
V× vËy, sù thay ®æi c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c lo¹i h×nh nu«i t«m kh¸c nhau:
*- Chi phÝ thøc ¨n chiÕm tØ träng cao nhÊt trong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh nu«i t«m só th¬ng phÈm :12,39 triÖu ®ång cho nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn (46.1%); 68,12 triÖu ®ång cho nu«i b¸n th©m canh (54.8%) vµ 128.59 triÖu ®ång cho nu«i th©m canh (55%)
*- Chi phÝ t«m gièng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn c«ng lao ®éng chiÕm tØ träng t¬ng ®èi cao, t¨ng dÇn vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ gi¶m dÇn vÒ gi¸ trÞ t¬ng ®èi tõ nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn ®Õn th©m canh
*- Phßng trõ dÞch bÖnh, n¨ng lîng chiÕm tØ träng t¬ng ®èi cao trong nu«i t«m b¸n th©m canh vµ th©m canh, t¨ng c¶ vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lÉn gi¸ trÞ t¬ng ®èi tõ qu¶ng canh c¶i tiÕn ®Õn th©m canh .
B¶ng 4: Chi phÝ vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt trªn 1 ha ao nu«i t«m só ë
Kh¸nh Hoµ-n¨m 1999
chØ tiªu
qu¶ng canh c¶i tiÕn
b¸n th©m canh
th©m canh
chi phÝ trung gian(IC)
2.91
107.22
205.89
khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh(KH)
2.46
9.95
16.62
tiÒn c«ng lao ®éng gia ®×nh (CL)
1.53
7.25
11.46
tæng chi phÝ (IC+CL+KH)
26.90
124.42
233.97
gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO)
40.67
204.45
460.28
gi¸ trÞ gia t¨ng(VA)
17.76
97.23
254.39
thu nhËp hçn hîp (MI)
15.30
87.28
237.77
lîi nhuËn(Pr)
13.77
80.03
226.31
Nh vËy, lîi nhuËn thu ®îc trªn 1 ha mÆt níc nu«i theo h×nh thøc th©m canh b»ng 2.8 lÇn nu«i b¸n th©m canh vµ b»ng 16.4 lÇn nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn .
Ngµnh nu«i trång t«m só ®îc x¸c ®Þnh lµ nghµnh chÝnh cña nhiÒu ®Þa ph¬ng nªn viÖc ch¨m lo ®Çu t rÊt ®îc coi träng. Khi so s¸nh gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ thu ®îc ®èi víi tõng lo¹i h×nh (víi ®Þnh møc lao ®éng/ha nu«i t«m qu¶ng canh c¶i tiÕn lµ 2, b¸n th©m canh lµ 3,th©m canh lµ 5) th× thÊy hiÖu qu¶ cña ®ång vèn ®Çu t ®èi víi tõng lo¹i h×nh nu«i t«m lµ kh¸c nhau (xem b¶ng 5)
B¶ng 5 : HiÖu qu¶ kinh tÕ cña 1 ha ao nu«i t«m só ë
Kh¸nh Hoµ -n¨m 1999:
ChØ tiªu
Qu¶ng canh c¶i tiÕn
B¸n th©m canh
Th©m canh
1.Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/Chi phÝ trung gian (GO/IC)
1,77
1,9
2,24
-Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/tæng chi phÝ s¶n xuÊt (GO/TC)
1,51
1,64
1,97
-Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/1 lao ®éng (GO/L§), triÖu ®ång
20,335
68,15
115
2.Gi¸ trÞ gia t¨ng/Chi phÝ trung gian (VA/IC)
0,78
0,91
1,24
-Gi¸ trÞ gia t¨ng/tæng chi phÝ s¶n xuÊt (VA/TC)
0,66
0,78
1,09
-Gi¸ trÞ gia t¨ng /1 lao ®éng(VA/L§) ,triÖu ®ång
8,88
32,41
63,6
3.Thu nhËp hçn hîp/Chi phÝ trung gian (MI/IC)
0,67
0,81
1,15
-Thu nhËp hçn hîp/tæng chi phÝ s¶n xuÊt (MI/TC)
0,57
0,7
1,02
-Thu nhËp hçn hîp/1 lao ®éng (MI/L§), triÖu ®ång
7,65
29
59,4
4.Lîi nhuËn/Chi phÝ trung gian (Pr/IC)
0,6
0,75
1,1
-Lîi nhuËn/tæng chi phÝ s¶n xuÊt (Pr/TC)
0,51
0,64
0,97
-Lîi nhuËn/1 lao ®éng(Pr/L§), triÖu ®ång
6,9
26,7
45,2
*Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) hay doanh thu
-C¸c hé nu«i t«m khi bá ra 100 ®ång chi phÝ trung gian sÏ t¹o ®îc 177 ®ång doanh thu (gi¸ trÞ s¶n xuÊt) ®èi víi nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn;190 ®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 224 ®ång víi nu«i th©m canh; khi bá ra 100 ®ång tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¹o ra 151 ®ång doanh thu ®èi víi nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn ;164 ®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 197 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh.
-Mét lao ®éng trong n¨m t¹o ra ®îc 20.335 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n suÊt ®èi víi nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn; 68.15 triÖu ®ång ®èi vèi nu«i b¸n th©m canh;115 triÖu ®ång ®èi víi nu«i th©m canh.
*Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA):
-C¸c hé nu«i t«m khi bá ra 100 ®ång chi phÝ trung gian sÏ t¹o ®îc 78 ®ång gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi v¬Ý nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn; 91 ®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 124 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh; khi bá ra 100 ®ång tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¹o ra ®îc 66 ®ång gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn;78 ®ßng ®èi víi nu«i bans th©m canh vµ 109 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh .
-Mét lao ®éng trong n¨m t¹o ra ®îc 8.88 triÖu ®ång gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi qu¶ng canh c¶i tiÕn; 32.41 triÖu ®ång ®èi víi b¸n th©m canh; vµ 63.6 triÖu ®ång ®èi víi nu«i th©m canh .
*Thu nhËp hçn hîp
-C¸c hé nu«i t«m khi bá ra 100 ®ång chi phÝ trung gian sÏ t¹o ®îc 67 ®ång thu nhËp hçn hîp ®èi v¬Ý nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn; 81 ®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 115 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh; khi bá ra 100 ®ång tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¹o ®îc 57 ®ång thu nhËp hçn hîp ®èi víi qu¶ng canh c¶i tiÕn; 70 ®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 102 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh
-Mét lao ®éng trong n¨m t¹o ra ®îc 7.56 triÖu ®ång thu nhËp hçn hîp ®èi víi qu¶ng canh c¶i tiÕn; 29 triÖu ®ång ®èi víi b¸n th©m canh; vµ 59.4triÖu ®ång ®èi víi nu«i th©m
*Lîi nhuËn (Pr)
-C¸c hé nu«i t«m khi bá ra 100 ®ång chi phÝ trung gian sÏ t¹o ®îc 60 ®ång lîi nhuËn ®èi v¬Ý nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn;75®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 110 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh; khi bá ra 100 ®ång tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¹o ®îc 51 ®ång lîi nhuËn ®èi víi qu¶ng canh c¶i tiÕn; 64®ång ®èi víi nu«i b¸n th©m canh vµ 97 ®ång ®èi víi nu«i th©m canh
-Mét lao ®éng trong n¨m t¹o ra ®îc 6.9 triÖu ®ång lîi nhuËn ®èi víi qu¶ng canh c¶i tiÕn; 26.7triÖu ®ång ®èi víi b¸n th©m canh; vµ 45.2triÖu ®ång ®èi víi nu«i th©m canh .
Tãm l¹i :
* Møc ®Çu t cho nu«i t«m theo c¸c lo¹i h×nh nu«i, kh¸c nhau c¶ vÒ vèn x©y dùng c¬ b¶n vµ chi phÝ s¶n xuÊt.Tæng vèn ®Çu t cho 1 ha ao nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn kho¶ng 100 triÖu ®ång, b¸n th©m canh kho¶ng 200 triÖu ®ång, th©m canh kho¶ng 300-400 triÖu ®ång
* Chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n cho 1 ha ao nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn lµ 27 triÖu ®ång, b¸n th©m canh lµ 124 triÖu ®ång, th©m canh lµ 234 triÖu ®ång. Trong ®ã chi phÝ thøc ¨n chiÕm tØ träng cao nhÊt trong tæng chi phÝ ë c¸c lo¹i h×nh nu«i c¶ vÒ gÝa trÞ tuyÖt ®èi vµ gi¸ trÞ t¬ng ®èi, chi phÝ n¨ng lîmg t¨ng theo c¸c lo¹i h×nh nu«i, tõ qu¶ng canh c¶i tiÕn ®Õn b¸n th©m canh vµ th©m canh, c¶ vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ gi¸ trÞ t¬ng ®èi . C¸c chi phÝ kh¸c nh: con gièng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, phßng trõ dÞch bÖnh, tiÒn l¬ng cã xu híng t¨ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nhng gi¶m vÒ gi¸ trÞ t¬ng ®èi.
* Gi¸ thµnh s¶n xuÊt kho¶ng 57000 ®ång /kg t«m th¬ng phÈm
* Lîi nhuËn vµ doanh thu cña 1 ha ao nu«i t¨ng dÇn theo c¸c h×nh thøc nu«i tõ qu¶ng canh c¶i tiÕn ®Õn b¸n th©m canh vµ th©m canh
Nh vËy, lîi nhuËn do nu«i th©m canh b»ng 2.8 lÇn nu«i b¸n th©m canh,16.4 lÇn nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn. HiÖn nay, nu«i trång thuû s¶n hÇu hÕt ë møc ®é nu«i qu¶ng canh hoÆc qu¶ng canh c¶i tiÕn, cha cã c¸c vïng nu«i qui m« lín, nu«i c«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra s¶n lîng hµng ho¸ lín, æn ®Þnh gi¸ c¹nh tranh. N¨ng suÊt nu«i cßn thÊp, kho¶ng 150 –200 kg/ha ®èi víi nu«i qu¶ng canh, míi b»ng 1/4-1/10 n¨ng suÊt trung b×nh hiÖn nay cña c¸c níc trong khu vùc. DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n cßn cã kh¶ n¨ng më réng, nÕu sö dông vïng ®Êt cao triÒu vµ b·i triÒu ven biÓn thuËn lîi ®Ó nu«i trång thuû h¶i s¶n th× cßn cã thÓ t¨ng thªm 300.000 ha, cha kÓ ®Õn diÖn tÝch nhiÒu eo vÞnh còng cã thÓ ®a vµo nu«i trång h¶i s¶n.
Trªn thùc tÕ, rÊt nhiÒu hé n«ng d©n trë nªn giÇu cã nhê nu«i t«m, víi møc thu nhËp b×nh qu©n 30-50 triÖu ®ång /n¨m, kÕt qu¶ ®ã khiÕn cho c¸c hé n«ng d©n vïng ven biÓn ®· sö dông gÇn hÕt diÖn tÝch mÆt níc ë c¸c b·i båi ven s«ng, biÓn ®a vµo nu«i trång thuû s¶n. Sù ph¸t triÓn cña nu«i t«m só ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c vïng n«ng th«n ven biÓn ®ång thêi cßn kÐo theo sù ph¸t triÓn cña hµng lo¹t c¸c nghµnh kh¸c, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c vïng ng d©n ven biÓn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
MÆc dï, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy viÖc nu«i trång thu ®îc lîi nhuËn cao nhng thùc tÕ rÊt nhiÒu hé n«ng d©n gÆp rñi ro, bÞ thua lç mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do dÞch bÖnh .Trong khi ®ã, dÞch bÖnh vµ sù suy tho¸i m«i trêng lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi nghµnh nu«i t«m, song ngêi n«ng d©n hÇu nh thiÕu qu¸ nhiÒu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho nghÒ nµy. §ã lµ thiÕu kiÕn thøc sinh vËt häc cña con t«m, cha n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn ®óng qui tr×nh kÜ thuËt c«ng nghÖ nu«i t«m.
3.TriÓn väng thÞ trêng t«m só thÕ giíi
NÐt ®Æc s¾c cña thÞ trêng thuû s¶n trªn thÕ giíi lµ trong khi phÇn lín c¸c hµng n«ng s¶n thùc phÈm lµ lo¹i hµng ho¸ trao ®æi nhiÒu trªn thÞ trêng gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn víi nhau hay gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn víi nhau th× hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ cao l¹i ®îc chia thµnh 2 thÞ trêng râ rÖt: ngêi mua lµ nh÷ng níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vµ giµu cã cßn ngêi b¸n lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ nghÌo. ThÞ trêng thuû s¶n thÕ giíi bÞ chi phèi chñ yÕu vÉn lµ c¸c quèc gia cã kh¶ n¨ng khai th¸c, chÕ biÕn vµ tiªu thô thuû s¶n víi khèi lîng lín nh c¸c níc Ch©u ¸ (NhËt B¶n, Th¸i Lan, …), B¾c Mü vµ EU. ChÝnh v× vËy mµ th«ng thêng hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ cao thêng ®îc gi¸ trªn thÞ trêng. Mét mÆt kh¸c, nhu cÇu vÒ hµng ho¸ thuû s¶n gi¸ trÞ cao l¹i t¨ng trëng theo ®µ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®· më ra kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cho nhiÒu nÒn kinh tÕ kh¸c vµ v× vËy nhu cÇu vÒ hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ cao ngµy cµng trë nªn lín h¬n.
Theo thèng kª cña tæ chøc n«ng –l¬ng thÕ giíi –FAO, s¶n lîng thuû s¶n thÕ giíi sau khi ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao vµo thËp niªn 80 ®· cã xu híng t¨ng chËm vµo thËp niªn 90 víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 2.5%/n¨m. Dù b¸o ®Õn n¨m 2010, kh¶ n¨ng t¨ng s¶n lîng b×nh qu©n cña thuû s¶n thÕ giíi kho¶ng 0.32 %/n¨m. Nguån cung cÊp tõ khai th¸c thuû s¶n cã xu híng gi¶m sót tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y (tõ tû träng chiÕm 86,17% tæng s¶n lîng thuû s¶n thÕ giíi gi¶m cßn 76%n¨m 1997 vµ 73.7% n¨m 1998) trong khi tû träng cña thuû s¶n nu«i trång trong tæng s¶n lîng thuû s¶n thÕ giíi ®· t¨ng tõ 11.3% n¨m 1991 lªn 26 % n¨m 1998. ViÖc t¨ng s¶n lîng thuû s¶n cña thuû s¶n thÕ giíi vµo ®Çu thÕ kû XXI chñ yÕu dùa vµo ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, cßn kh¶ n¨ng t¨ng s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n lµ rÊt h¹n chÕ (s¶n lîng khkhai th¸c trong vµi thËp kû tíi cao nhÊt chØ ë møc 100 triÖu tÊn /n¨m ) do nguån lîi thuû s¶n c¹n kiÖt cïng víi vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng nghiªm träng. Theo FAO, trong 200 ®èi tîng khai th¸c h¶i s¶n chÝnh cã tíi 35% bÞ khai th¸c qu¸ giíi h¹n, 25% cã nguy c¬ tuyÖt chñng, chØ cßn 40% cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn . Tíi n¨m 2005, s¶n lîng nu«i t«m thuû s¶n thÕ giíi sÏ lµ 51.9 triÖu tÊn vµ ®¹t gÇn 100 triÖu tÊn vµo c¸c thËp kû tiÕp theo. Kh¶ n¨ng cung øng thuû s¶n ngµy cµng thÊp: møc cung cÊp thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ngêi trong 10 n¨m tíi cña thÕ giíi chØ ®¹t 13.5kg/ n¨m, thÊp h¬n so víi nh÷ng n¨m 80 ®¹t 14 kg /ngêi/ n¨m. Nhu cÇu tiªu thô thuû s¶n thÕ giíi hiÖn ®ang t¨ng m¹nh ë tÊt c¶ c¸c quèc gia ( b×nh qu©n ph¶i 3%/ n¨m) do t¨ng d©n sè, t¨ng thu nhËp vµ thay ®æi thãi quen tiªu dïng. Nhu cÇu tiªu thô thùc phÈm thuû s¶n cña thÕ giíi sÏ t¨ng tõ 17 kg/ ngêi/ n¨m thêi kú 1995-1997 lªn 19-20 kg/ ngêi/ n¨m vµo n¨m 2030 vµ nhu cÇu vÒ thuû s¶n thÕ giíi cã thÓ vît qu¸ kh¶ n¨ng khai th¸c vµ nu«i trång. Trong khi ®ã tõ nay ®Õn n¨m 2010, kh¶ n¨ng t¨ng s¶n lîng thuû s¶n kh«ng nhiÒu( kho¶ng 0.32%), v× vËy, sÏ dÉn ®Õn viÖc t¨ng nhanh chu chuyÓn thuû s¶n trªn qui m« toµn cÇu.Trong thËp kû qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n trªn thÕ giíi b×nh qu©n 25%/ n¨m.Theo dù b¸o trÞ gi¸ chu chuyÓn thuû s¶n thÕ giíi vÉn tiÕp tôc t¨ng ë møc 20-25%/ n¨m. Quan hÖ cung cÇu trong 15 n¨m tíi sÏ mÊt c©n ®èi vµ gay g¾t h¬n, møc gi¸ cña phÇn lín c¸c s¶n phÈm thuû s¶n sÏ t¨ng cao h¬n hiÖn nay, t¨ng b×nh qu©n tõ 4-6%. VÒ c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n, ®Õn n¨m 2010 sÏ kh«ng thay ®æi ®¸ng kÓ so víi hiÖn nay. Xu híng sö dông thuû s¶n t¬i sèng, ®«ng l¹nh vÉn cã nhu cÇu cao nhÊt. §©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng bu«n b¸n thuû s¶n thÕ giíi trong thêi gian qua.
4Ph¬ng híng ph¸t triÓn ngµnh nu«i t«m só trong thêi gian tíi
HiÖn nay, ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ®îc coi lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó bæ sung nguån cung cÊp cung cÊp cho nhu cÇu tiªu thô thùc phÈm thuû s¶n ngµy cµng cao trªn thÕ giíi còng nh ¸p lùc cho viÖc khai th¸c, thËm chÝ thay hoµn toµn viÖc khai th¸c tù nhiªn cña mét sè ®èi tîng. C¸c níc Ch©u ¸ lµ khu vùc nu«i trång thuû s¶n chÝnh cña thÕ giíi (n¨m 1998 chiÕm 88.6% s¶n lîng vµ 81.3%gi¸ trÞ nu«i trång thuû s¶n thÕ giíi ), trong ®ã, níc dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ nu«i trång thuû s¶n lµ Trung Quèc (n¨m 1998 ®¹t 20.79 triÖu tÊn chiÕm 68 % s¶n lîng nu«i trång thuû s¶n thÕ giíi ). Xu híng chung hiÖn nay lµ c¸c níc nu«i trång chó träng t¨ng s¶n lîng cña nh÷ng ®èi tîng nu«i trång cã gi¸ trÞ cao, cã gi¸ trÞ cao nhÊt trong sè c¸c loµi nu«i trång hiÖn nay lµ t«m só (®¹t gi¸ trÞ trung b×nh 66.57 USD/kg).ViÖt Nam còng nh c¸c níc Ch©u ¸ (Trung Quèc, Indonexia, Philipin ..) ®· tËp trung vµo nu«i c¸c loµi: t«m só, c¸ m¨ng biÓn, c¸ r« phi, c¸ chÐp vµ ®ang dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ nu«i t«m só vµ c¸ m¨ng biÓn
Tõ nh÷ng ®Æc trng cña thÞ trêng thuû s¶n thÕ giíi nh trªn, ®ång thêi, t«m só còng lµ mÆt hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ cao nªn ®Çu ra cho mÆt hµng nµy ®· t×m ®îc n¬i tiªu thô.Trong c¸c phÇn trªn ®· tr×nh bµy, c¸c níc cã nhu cÇu nhËp khÈu nhiÒu hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ cao thêng rÊt khã tÝnh. B¹n ë Ch©u ¸ nhng b¹n muèn xuÊt khÈu vµo Ch©u ¢u hay B¾c Mü, nÕu b¹n kh«ng ®ñ søc lµm cho c¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ chÊt lîng ë c¸c níc nhËp khÈu thõa nhËn lµ b¹n ®· cã mét ch¬ng tr×nh cã hiÖu lùc vËn hµnh trong c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cña b¹n th× c¸c nhµ nhËp khÈu sÏ kh«ng ®îc phÐp mua s¶n phÈm cña b¹n - ®ã lµ tiªu chuÈn HACCP. Cô thÓ lµ t¹i thÞ trêng Mü, n¨m 1987, ViÖn hµn l©m khoa häc thùc phÈm ®· ®Ò nghÞ sö dông HACCP (Hazard Anlysis Critical Control Point) lµm tiªu chuÈn kÜ thuËt kiÓm tra thùc phÈm vµ ®îc nhiÒu níc, tæ chøc trªn thÕ giíi céng nhËn vµ ¸p dông. Tõ n¨m 1990,EU còng c«ng nhËn HACCP lµm tiªu chuÈn thùc phÈm cña m×nh, c¸c níc muèn b¸n hµng thuû s¶n vµo ®©y cã gi¸ cao h¬n c¸c n¬i kh¸c th× ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña HACCP. N¾m b¾t ®îc tÝnh c¸ch vµ tiÒm n¨ng cña thÞ trêng nhËp khÈu nªn n¨m 1991,ViÖt Nam ®· tiÕp cËn víi HACCP th«ng qua viÖc cö c¸c chuyªn gia thuû s¶n ®Çu tiªn cña m×nh tham gia líp tËp huÊn vÒ HACCP víi sù tµi trî cña tæ chøc quèc tÕ. KÕt qu¶ lµ trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh thuû s¶n VN ®· tÝch cùc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vÒ an toµn thùc phÈm thuû s¶n, thµnh lËp c¬ quan kiÓm tra chÊt lîng thuû s¶n cho nªn n¨m 1998 cã 27 nhµ m¸y chÕ biÕn ®«ng l¹nh ®¹t tiªu chuÈn HACCP, n¨m 1999 cã thªm 20 nhµ m¸y, n¨m 2001 cã 61 nhµ m¸y ®¹t tiªu chuÈn lµ nh÷ng nhµ m¸y cã cã giÊy th«ng hµnh vµo B¾c Mü, EU, NhËt B¶n. §ång thêi th¸ng 3 n¨m 1998, ngµnh thuû s¶n VN ®· chñ ®éng sang tham dù héi trî quèc tÕ Boston (Mü), gian hµng cafatex víi lêi chó dÉn “Nhµ XK hµng ®Çu cña VN”®· g©y ®îc nhiÒu sù chó ý ®èi víi c¸c b¹n hµng Mü vµ ký ®îc nhiÒu hîp ®ång cã gi¸ trÞ; cã c¸c cuéc tiÕp xóc lµm viÖc víi côc nghÒ c¸ Hoa Kú (NMFS) vµ ký biªn b¶n ghi nhí vÒ quan hÖ hîp t¸c thuû s¶n viÖt- mü. Nh×n râ vai trß cña thÞ trêng nh vËy, ChÝnh Phñ ®· giao cho bé th¬ng m¹i, Bé ngo¹i giao, c¸c tham t¸n th¬ng m¹i t¹i níc ngoµi ph¶i n¾m ch¾c thÞ trêng gi¸ c¶ ®Ó lµm ®Çu mèi cho c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n VN, viÖc lµm ®ã ®· cã t¸c dông tÝch cùc gãp phÇn lµm cho con ®êng giao th¬ng quèc tÕ ®îc h×nh thµnh vµ më réng. Cô thÓ lµ t¹i thÞ trêng Mü, n¨m 1997 hµng thuû s¶n ViÖt Nam XK sang ®¹t 39,3 triÖu USD n¨m 1998 lªn 80,15 triÖu USD t¨ng 104 % so víi n¨m 1997; n¨m 1999 lµ 130 triÖu USD t¨ng 162% so víi n¨m 1998. Trong sè nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü th× con t«m vÉn lµ mÆt hµng chñ lùc: n¨m 1997 xuÊt 3047 tÊn t«m víi gi¸ trÞ kim ngh¹ch 31,32 triÖu USD, chiÕm 79,64% tæng kim ngh¹ch XK hµng thuû s¶n; n¨m 1998 xuÊt ®îc 6125,7 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 66,89 triÖu USD, chiÕm 83,37 % tæng kim ng¹ch. N¨m 1999, xuÊt 9100 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 96,5 triÖu USD chiÕm 74,23 % tæng kim ng¹ch. Tuy ®Õn víi thÞ trêng Mü h¬i muén nhng víi sù nç lùc vît bËc cña l·nh ®¹o ngµnh thuû s¶n, ch÷ tÝn cña th¬ng hiÖu hµng thuû s¶n viÖt nam ®· cã mÆt trªn thÞ trêng thÕ giíi ngµy cµng cao vµ më réng, ®îc FAO xÕp hµng thø 25 c¸c nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n thÕ giíi vµ thø 3 ë khu vùc §«ng Nam ¸, lµ nhµ cung cÊp t«m lín thø 3 sang thÞ trêng NhËt B¶n vµ thø 10 sang c¸c thÞ trêng khã tÝnh ®Çy tiÒm n¨ng –Mü, ®· cã mÆt trªn 60 quèc gia ë kh¾p ch©u lôc. N¨m 2000, trong khi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n quan träng nh g¹o, cµ phª, cao su ®ang bÞ rít gi¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ th× t«m ViÖt Nam, mÆt hµng chiÕm 50 % XK ®ang ®îc gi¸ , tõ 1 USD ®Õn 1,5 USD/ kg ,cô thÓ lo¹i t«m só vÆt ®Çu tõ 16 –10 con /kg n¨m 1999 NhËt B¶n mua víi gi¸ 16,5 USD, n¨m 2000 lªn 18,5 USD ®Õn 19 USD /kg. Nh vËy thÞ trêng thuû s¶n lu«n s¸ng sña céng thªm vµo lµ sù nç lùc chµo hµng cã chÊt lîng cao cña doanh ViÖt Nam ®· tÝch luü ®îc nhiÒu kü n¨ng , luËt lÖ b¸n hµng, lùa chän ®èi t¸c, më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô nhiÒu s¶n phÈm míi tõ nu«i trång. XuÊt khÈu t«m só vµo thÞ trêng Mü th¸ng 7/2000 ®¹t 35,74 triÖu USD t¨ng gÊp 3 lÇn cïng k× n¨m 1999, chiÕm 80,79 % tæng kim ng¹ch th¸ng 7. NhËt B¶n vÉn lµ thÞ trêng lín nhÊt chiÕm gÇn 40 %.Mü chiÕm kho¶ng 20%, c¸c níc Ch©u ¸ kho¶ng 25 % thÞ phÇn XK thuû s¶n VN .MÆc dï trong thêi gian g©n ®©y kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU gi¶m song l¹i ph¸t triÓn ë thÞ trêng Trung Quèc, chØ tÝnh tronh th¸ng 9/2000 ®· nhËp 43 triÖu USD v¬n lªn vÞ trÝ ®Çu b¶ng vît c¶ NhËt B¶n vµ Mü.Ngµnh thuû s¶n ®· ®¹t møc xuÊt khÈu n¨m 2000 lµ 1.4 tû USD, trªn ®µ ph¸t triÓn cña n¨m2000,s¸u th¸ng ®Çu n¨m 2001 ngµnh thuû s¶n vÉn tiÕp tôc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tÝch lín thùc hiÖn trªn 50% kÕ ho¹ch s¶n lîng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu.
T¹i quyÕt ®Þnh sè 251/1998/Q§-TT cña thñ tíng chÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®Õn n¨m 2005, ®· x¸c ®Þnh mét trong c¸c nhiÖm vô lµ ph¶i “ ph¸t triÓn nu«i trång, khai th¸c b¶o ®¶m ®ñ nguyªn liÖu phôc vô chÕ biÕn xuÊt khÈu”, trong ®ã kh¼ng ®Þnh ®a nu«i trång thuû s¶n trë thµnh nguån chÝnh cung cÊp nguyªn liÖu cho xuÊt khÈu, cô thÓ lµ ph¸t triÓn nu«i t«m. KÕt qu¶ lµ: tríc ®©y, khi thiÕu nguyªn liÖu, nh÷ng nhµ s¶n xuÊt chÕ biÕn ph¶i tranh mua, chØ lo kh«ng cã hµng ®Ó b¸n, kh«ng sî Õ thõa th× ®Õn s¸u th¸ng ®Çu n¨m 2001 ngêi nu«i t«m tróng mïa, nguån nguyªn liÖu cung cÊp t¨ng lªn ®ñ tho¶ m·n c¸c nhµ chÕ biÕn, t×nh h×nh tranh mua, gian lËu gi¶m ®i th× gi¸ còng sôt xuèng, xuÊt hiÖn mét ¸p lùc míi cho ngêi chÕ biÕn: ph¶i ®Èy m¹nh tiªu thô. Còng lóc ®ã, t×nh h×nh trªn c¸c thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng xuÊt khÈu t«m, l¹i cã nhiÒu chuyÓn biÕn tiªu cùc . C¸c níc s¶n xuÊt t«m kh¸c còng ®îc mïa, kÓ tõ th¸ng 3, hµng chµo b¸n ngµy mét t¨ng lªn víi gi¸ kh«ng ngõng h¹ xuèng. Ngîc l¹i, NhËt B¶n –kh¸ch tiªu thô t«m nhÊt nh× trªn thÕ giíi – l¹i ®¾m ch×m trong khã kh¨n, chÝnh trÞ x· héi thiÕu æn ®Þnh, kinh tÕ håi phôc chËm ®ång tiÒn chao ®¶o mÊt gi¸ khiÕn cho søc mua cña d©n tiÕp tôc gi¶m sót. NhËp khÈu t«m cña hä trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 gi¶m 10% so víi cïng k× n¨m ngo¸i, gi¸ nhËp khÈu trung b×nh còng gi¶m kho¶ng 20%. KÕt qu¶ lµ lîng s¶n phÈm t«m t¨ng lªn ®îc dån sang thÞ trêng Mü. Trong 6 th¸ng qua thÞ trêng nµy ®· nhËp khÈu t«m t¨ng 11% so víi cïng k× n¨m tríc, trong ®ã tõ ViÖt Nam t¨ng tíi 108% tøc gia t¨ng thªm 25%, ®¹t trªn 37 ngµn tÊn t«m xuÊt khÈu víi gi¸ trung b×nh chØ gi¶m kho¶ng 11%. Cã thÓ nãi r»ng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001võa qua lµ thêi k× mµ nhiÒu khã kh¨n dån dËp ®Õn víi ngµnh thuû s¶n song c¸c kÕt qu¶ mµ ngµnh ®¹t ®îc ®· ®¸nh dÊu nh÷ng cè g¾ng vît bËc cña c¸c nhµ chÕ biÕn xuÊt khÈu níc nhµ vµ chøng minh ®îc sù trëng thµnh v÷ng ch¾c cña ngµnh . Mét yÕu tè thuËn lîi n÷a ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n lµ trong n¨m 2000, hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü ký ngµy 13/7/2000 t¹i Oasinhton vµ chÝnh thøc ®îc th«ng qua vµo th¸ng 9/2001 ®· më cöa cho ngµnh thuû s¶n .Do kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ, gi¸ l¹i cao h¬n thÞ trêng EU, ®ång thêi Mü lµ thÞ trêng kh¸ réng lín vµ kh¸ thèng nhÊt vÒ thÞ hiÕu tiªu dïng thuû s¶n so víi thÞ trêng EU nhng hµng rµo phi thuÕ quan l¹i kh¾t khe h¬n nhiÒu. N¨m 1997, Mü ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt thuû s¶n xuÊt khÈu sang Mü ph¶i ¸p dông HACCP kÓ tõ sau ngµy 18/12/97 . Tuy nhiªn HACCP cña Mü chØ tËp trung vµo viÖc bao ®¶m an toµn thùc phÈm, c¸c yÕu tè vÖ sinh .§èi víi mÆt hµng thuû s¶n , Mü lµ 1 trong 3 thÞ trêng lín trªn thÕ giíi .Hµng n¨m Mü nhËp khÈu kho¶ng 5,6-6,2 tû USD, Mü nhËp khÈu rÊt nhiÒu mÆt hµng thuû s¶n nhng lín nhÊt lµ t«m, c¸, filª, c¸ ngõ hép. §iÒu ®ã, t¹o thuËn lîi cho viÖc xóc tiÕn x©m nhËp vµo thÞ trêng Mü cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam, trong ®ã cã mÆt hµng t«m só
XK thuû s¶n thËp kû 90 ®Õn 2001
N¨m
S¶n phÈm (tÊn)
Kim ngh¹ch (triÖu USD)
Gi¸ b×nh qu©n(USD/kg)
Gi¸ t«m
Gi¸ mùc
Gi¸ c¸
1990
56300
205
4,2
5,7
1,8
1991
60500
278,8
4,2
5,9
1,85
1992
70000
305,1
4,28
5,6
2,05
1993
94800
368,4
4,8
5,1
2,1
1994
110300
458,3
4,89
4,8
2,1
1995
127700
550,6
5,2
5
2,15
1996
150000
670
5,6
4,9
2,15
1997
187000
776
6,2
4,8
2,2
1998
200000
858,6
7,15
3,67
2,35
1999
220000
971
7,4
4
2,45
2000
260000
1250
8
4,15
2,55
2001
300000
1500
8,25
4,25
2,65
§Ó t¹o ®µ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn còng gãp phÇn kh«ng nhá, ®©y lµ lùc lîng chÕ biÕn thuû s¶n ®Ó xuÊt khÈu ra thÞ trêng quèc tÕ. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò: s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo, s¶n xuÊt bao nhiªu ®Òu ®îc xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ trêng. Tríc nh÷ng ®ßi hái cña nhu cÇu thÞ trêng nh trªn, vÊn ®Ò b¶o ®¶m an toµn thùc phÈm lµ vÊn ®Ò sèng cßn cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®«ng l¹nh thuû s¶n. HiÖn nay níc ta ®· h×nh thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu trong c¶ níc, cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trªn 2000 ngh×n tÊn s¶n phÈm xuÊt khÈu/ n¨m. Riªng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng thay ®æi rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu, trong ®ã cã gÇn 50 nhµ m¸y ®· chñ ®éng ®Çu t n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ ,®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm , s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã hµm lîng c«ng nghÖ cao , cã tr×nh ®é t¬ng ®¬ng víi tr×nh ®é cña nhiÒu níc trong khu vùc. C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n trong c¶ níc ®· nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n suÊt, ¸p dông c¸c ch¬ng tr×nh kiÓm so¸t chÊt lîng nh GMP, HACCP ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®îc c¸c thÞ trêng cã yªu cÇu cao vÒ c«ng t¸c b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh thùc phÈm nh EU, Mü. Tuy nhiªn nhiÒu doanh nghiÖp trong ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n cã qui m« s¶n xuÊt nhá, manh món, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, tiÒm lùc vÒ vèn yÕu; tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ cßn bÊt cËp … cßn yÕu, vµ thiÕu cËp nhËt, ®éi ngò c«ng nh©n lao ®éng trong ngµnh tuy ®«ng nhng tr×nh ®é thÊp thiÕu nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng lµm chñ nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
Thuû s¶n lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän, rÊt cÇn ®îc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ®Ó c«ng nghiÖp ho¸. Môc tiªu cña khoa häc c«ng nghÖ thuû s¶n lµ nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, më réng c¬ së vËt chÊt, ph¸t triÓn nghµnh thuû s¶n theo híng bÒn v÷ng, b¶o vÖ m«i trêng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Êt níc, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. Trong lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n, khoa häc c«ng nghÖ tËp trung vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ gièng, thøc ¨n, c«ng nghÖ nu«i phßng trõ dÞch bÖnh cho vËt nu«i vµ b¶o vÖ m«i trêng nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong kh©u nu«i trång. VÒ nu«i trång thuû s¶n ph¸t triÓn m¹nh trong c¶ c¸c lÜnh vùc tõ s¶n xuÊt gièng, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vïng nu«i, s¶n xuÊt, cung øng thøc ¨n vµ thuèc phßng trÞ bÖnh, thu mua, b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu ®a ®Õn n¬i tiªu thô hoÆc c¬ së s¶n xuÊt ,…nu«i trång thuû s¶n ®· chuyÓn híng râ nÐt sang mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, t¨ng nhanh tû träng lªn ®Õn 34% trong tæng s¶n lîng thuû s¶n trong c¶ níc. §èi tîng nu«i kh«ng ngõng më réng, trong ®ã t«m só ®· ngµy cµng kh¼ng ®Þnh râ nÐt lµ ®èi tîng chñ lùc
Môc tiªu nu«i trång thuû s¶n 1999-2010:
TT
C¸c chØ tiªu
§¬n vÞ
1999
2005
2010
1.
S¶n lîng nu«i
TÊn
650.000
1150000
2000000
2.
Gi¸ trÞ XK
TriÖu USD
550
1200
2500
3.
Thu hót lao ®éng
V¹n ngêi
55
100
200
4.
DiÖn tÝch nu«i
ha
640.000
850000
1028000
Râ rµng lµ s¶n xuÊt nu«i trång thuû s¶n ë níc ta tõ mét nÒn s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc ®· chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, tuy nhiªn cßn nhiÒu ®iÒu tån t¹i trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn võa qua, thÓ hiÖn ë mäi khÝa c¹nh nh cha quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc qui ho¹ch sö dông hîp lý mÆt níc nu«i trång thuû s¶n; thiÕu qui ho¹ch cô thÓ cho c¸c tiÓu vïng ®Ó cã ®Çu t phï hîp víi c¬ së h¹ tÇng ®ång bé, sù ph¸t triÓn cßn mang tÝnh tù ph¸t ë n¬i nµy n¬i kh¸c ®· lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng sinh th¸i; ®Çu t cho nu«i trång thuû s¶n qu¸ thÊp vµ thiÕu ®Çu t ph¸t triÓn chiÒu s©u hoÆc cho chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i; bé m¸y tæ chøc qu¶n lý nu«i trång thuû s¶n ë nhiÒu ®Þa ph¬ng – nhÊt lµ c¸c tØnh néi ®Þa bÞ x¸o trén; mét sè chÝnh s¸ch nh chÝnh s¸ch sö dông mÆt níc nu«i trång thuû s¶n, chÝnh s¸ch b¶o trî s¶n xuÊt khi gÆp rñi ro …hoÆc cha ban hµnh kÞp thêi hoÆc cha ®îc cô thÓ ho¸ mét c¸ch phï hîp víi thùc tiÔn ®· h¹n chÕ t¸c dông khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. TÊt c¶ ®iÒu ®ã lµm cho hiÖu qu¶ nu«i t«m só c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ x· héi – cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n
Mét sè ý kiÕn
Trong thêi ®¹i c«ng nghiÖp, biÓn lµ mÆt tiÒn cña c¸c quèc gia, tiÕp cËn ®îc víi biÓn lµ niÒm h¹nh phóc vµ cã kh¨ n¨ng mang l¹i sù giµu cã. §Þnh ®Ò cã tÝnh qui luËt ®ã còng ®óng víi thuû s¶n. MÆt níc ngµy cµng trë thµnh mét nguån tµi nguyªn míi quÝ hiÕm víi nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm Èn míi. V× vËy nªn ®a níc biÓn vµo s©u trong c¸c vïng réng lín mµ ë ®ã viÖc chuyÓn ®æi sang mét nÒn canh t¸c míi cã hiÖu qu¶ h¬n lµ canh t¸c lóa níc. Khoa häc vµ qui ho¹ch, ®Æc biÖt lµ thuû lîi lµ c¸ch tèt v× chØ cã thuû lîi ho¸ mét c¸ch hîp lý míi cho phÐp chóng ta tËn dông tèi ®a thÕ m¹nh cña tµi nguyªn níc mÆn phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Níc ta lµ mét quèc gia ven biÓn, cã chiÒu dµi bê biÓn 3260km, cã vïng biÓn vµ thÒm lôc ®Þa réng lín h¬n 1 triÖu km2, cã tiÒm n¨ng lín vÒ thuû s¶n, níc ta cã kho¶ng 1000000 ha ®Êt cã thÓ nhiÔm mÆn tù nhiªn, nhiÒu nhÊt ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long kho¶ng h¬n 700000ha trong ®ã cã kho¶ng 400.000.000 –500.000.000 ha cã thÓ ph¸t triÓn thµnh vïng nu«i trång thuû s¶n mÆn lî, ë ®©u cã kh¶ n¨ng nµy nªn tËn dông. TÊt nhiªn cÇn qui ho¹ch ®Ó tíi vµ tho¸t tèt kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng “ngät kh«ng ra ngät, mÆn kh«ng ra mÆn” .
V¹n sù khëi ®Çu nan, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, cô thÓ lµ tõ trång lóa sang nu«i t«m, ®ång thêi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹i nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a ngµnh nu«i trång thuû s¶n, trong ®ã cã nu«i t«m só th× cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé chÆt chÏ cña c¸c nghµnh liªn quan .
Cô thÓ lµ :
Coi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a hai nghµnh thuû s¶n vµ n«ng nghiÖp lµ cèt lâi, ph¶i tiÕn hµnh qui ho¹ch vµ kh«ng chØ t¹m thêi cho tríc m¾t mµ ph¶i cho t¬ng lai 15-20 n¨m
§èi víi Nhµ Níc: cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî linh ho¹t, sím cã chÝnh s¸ch kiÓm so¸t chÊt lîng con gièng vµ cã nh÷ng qui ®Þng chÆt chÏ h¬n, mang tÝnh ph¸p lý cao h¬n vÒ s¶n xuÊt gièng nãi chung trong ®ã cã t«m gièng ®Ó ngêi d©n ®ì thiÖt
-VÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh cÇn sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ ®Ó gi¶m l·i suÊt,…®Ó t¨ng nguån vèn cho ngêi d©n, hç trî vèn cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu ë c¸c vïng chuyÓn ®æi nµy
-VÒ thuû lîi, kÕt cÊu h¹ tÇng ph¶i thay ®æi ®ång bé, cã qui ho¹ch tØ mØ, ®Çy ®ñ tõ nguån níc vµo ra, ®êng giao th«ng, m¹ng ®iÖn cho hiÖn t¹i còng nh t¬ng lai trong 15-20 n¨m.
-C¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÇn ph¶i quan t©m hç trî, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nghµnh thuû s¶n kh¶o s¸t, qui ho¹ch më réng vïng nu«i t«m
§èi víi ngêi nu«i t«m :
-Sù tham gia cña ngêi d©n, ®Æc biÖt lµ ng d©n vµo viÖc nu«i t«m lµ rÊt lín vµ ngµy cµng nhiÒu, lµ ngêi trùc tiÕp lao ®éng vµ hëng thµnh qu¶ tõ viÖc nu«i trång nªn hä ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ ®¹t ®îc. V× vËy, tríc tiªn ngêi nu«i t«m ph¶i nhËn thøc ®îc môc ®Ých nu«i trång, ph¶i tù suy nghÜ vµ chän híng canh t¸ch trªn ruéng ®ång cña m×nh . Nhµ níc vµ khoa häc chØ gióp hä khëi ®éng, thiÕt kÕ qui ho¹ch ®Ó s¶n xuÊt v÷ng bÒn vµ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Cung cÊp cho hä gièng tèt nhÊt, thøc ¨n tèt nhÊt, thuèc phßng bÖnh vµ c¸c vËt liÖu kh¸c tèt nhÊt. ThÕ nªn, bµ con n«ng d©n ®Ó tr¸nh nh÷ng thÊt b¹i l·ng phÝ tiÒn cña ph¶i tÝch cùc tham dù c¸c líp huÊn luyÖn vÒ nu«i t«m só ®Ó cã nh÷ng kiÕn thøc vÒ kÜ thuËt, qui tr×nh c«ng nghÖ, kiÕn thøc vÒ sinh vËt häc cña con t«m trong qu¸ tr×nh nu«i.
-§Çu t x©y dùng c¬ së mét ch¸ch ®ång bé tõ bè trÝ mÆt b»ng, ao ®Çm, mua s¾m thiÕt bÞ phï hîp víi kü thuËt s¶n xuÊt .
-Thùc hiÖn ®óng c¸c yªu cÇu kÜ thuËt ®îc híng dÉn.
-Kh¾t khe trong viÖc chän gièng, thøc ¨n vµ qu¶n lý ch¨m sãc. Nªn lùa chän mua con gièng ë tËn c¬ së s¶n xuÊt tin cËy, ®µn gièng khoÎ, kh«ng cã mÇm bÖnhvµ ph¶i qua kiÓm tra chÊt lîng ë c¬ së kiÓm tra cã tr¸ch nhiÖm…
Các file đính kèm theo tài liệu này:
66043.DOC
