Phát triển Doanh nghiệp ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

l­îng lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp .C¸c DN chiÕm 65,9% so víi tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc, chiÕm 33,6% so víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. S¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n (hÇu hÕt lµ DN ) kho¶ng 25-28% GDP. Nép ng©n s¸ch, chØ tÝnh riªng kho¶n thu thuÕ c«ng,th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh hµng n¨m b»ng 30% thu thuÕ tõ kinh tÕ quèc doanh (kho¶ng 8000 tû ®ång n¨m 1999). DN chiÕm kho¶ng 31% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp h»ng n¨m .ChiÕm 78% tæng møc b¸n lÎ cña ngµnh th­¬ng nghiÖp vµ 64% tæng l­îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸. Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ ,t¨ng tèc ®é ¸p dông c«ng nghÖ míi trong s¶n xuÊt. 2.1.1. Quy m« vèn Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, em thÊy trong thêi gian qua , c¸c DN ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ , sè l­îng c¸c doanh nghiÖp t¨ng nh­ng hÇu hÕt ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« vèn kh«ng lín nªn nguån vèn ®Çu t­ hµng n¨m cã t¨ng m¹nh vÒ tèc ®é nh­ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi th× kh«ng lín l¾m. Theo sè liÖu tÝnh to¸n gÇn ®©y nhÊt cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ th× tÝnh tõ ngµy 1/1/1992 ®Õn 31/12/1997 ®· cã 38.423 doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n víi tæng sè vèn ®Çu t­ lªn tíi 84.396 tû VND. N¨m 1993 lµ n¨m t¨ng nhanh nhÊt vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng vèn ®Çu t­. Møc vèn ®Çu t­ n¨m 1993 lµ 21.221 tØ ®ång ®· t¨ng 13.519 tØ ®ång so víi n¨m 1992 t­¬ng øng víi tèc ®é t¨ng so víi n¨m 1992 lµ 275%. Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, nh×n chung hµng n¨m nÒn kinh tÕ còng thu thªm ®­îc l­îng vèn kh«ng nhá. Tuy nhiªn møc ®é t¨ng thªm cã gi¶m dÇn bëi nh÷ng n¨m ®Çu ph¸t triÓn, nhiÒu nhµ ®Çu t­ thÊy c¬ chÕ chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng, thÊy ®Çu t­ vµo ®ã thuËn l¬i , nh­ng sau vµi n¨m ®i vµo ho¹t ®éng nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng ®øng v÷ng ®­îc trong m«i tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, mét sè doanh nghiÖp ®· bÞ ph¸ s¶n, lµm cho mét sè nhµ ®Çu t­ gi¶m sót lßng tin vµo c¸c doanh nghiÖp nµy. MÆt kh¸c lóc nµy, thÞ tr­êng trong nh÷ng lÜnh vùc bÐo bë ®· dÇn dÇn bÞ thu hÑp, nhu cÇu vèn cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ng¾n h¹n chíp nho¸ng ®· t­¬ng ®èi b·o hßa. Tuy nhiªn do vèn nhu cÇu dµi h¹n cho nªn nÒn kinh tÕ vÉn cßn rÊt cao. Còng trong thêi gian nµy, Nhµ n­íc ®· cã chñ tr­¬ng s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, do ®ã ®· rÊt h¹n chÕ viÖc thµnh lËp míi c¸c doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ nh, do ®ã vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo khu vùc nµy gi¶m. ChÝnh v× vËy mµ ®ång vèn ®Çu t­ vµo c¸c DN cã xu h­íng gi¶m vµ ®Õn n¨m 1997 con 9.612 tØ ®ång. 2.1.2 C¬ cÊu vèn ®Çu t­: a. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ ph©n chia theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp: Qua sè liÖu nghiªn cøu cho thÊy n¨m 1991 vèn dµnh cho doanh nghiÖp Nhµ n­íc chiÕm 1.428 tØ ®ång trong tæng sè vèn ®Çu t­ c¶ n¨m lµ 1.543 tØ ®ång, t­¬ng ®­¬ng 93.57% tæng vèn ®Çu t­ trong n¨m. Nh­ng ®Õn n¨m 1994, c¬ cÊu nµy ®· thay ®æi theo h­íng gi¶m dÇn tØ träng vèn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc chuyÓn sang t¨ng dÇn vèn ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tõ 6,4% n¨m 1991 ®Õn n¨m 1994 t¨ng lªn 14,2% trong ®ã doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty TNHH t¨ng m¹nh nhÊt. §Õn n¨m 1997 møc vèn cña doanh nghiÖp t­ nh©n ®· chiÕm tíi 18,6% t¨ng vèn ®Çu t­ trong n¨m vµ ng­îc l¹i nguån vèn cña Nhµ n­íc gi¶m tõ 17.420 tØ n¨m 1994 xuèng cßn 7.828 tØ n¨m 1997 hay tØ träng gi¶m tõ 93.5% n¨m 1991 xuèng 85,8% n¨m 1994 vµ xuèng 81,4% n¨m 1997. HiÖn nay, Nhµ n­íc ta vÉn ®ang tiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, xu h­íng chØ gi÷ l¹i c¸c doanh nghiÖp ®ãng vai trß then chèt trong nÒn kinh tÕ hay nh÷ng doanh nghiÖp mµ t­ nh©n kh«ng tham gia ®­îc hoÆc t­ nh©n ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶…nªn trong nh÷ng n¨m tíi tØ träng vèn thuéc së h÷u Nhµ n­íc sÏ tiÕp tôc gi¶m vµ thay vµo ®ã lµ sù t¨ng thªm m¹nh mÏ vÒ vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. b. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn doanh nghiÖp cho ngµnh kinh tÕ: Qua tµi liÖu em thÊy, vèn ®Çu t­ cña c¸c DN trong 6 n¨m (1992-1997) tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc th­¬ng m¹i - dÞch vô vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Riªng trong hai lÜnh vùc nµy sè doanh nghiÖp chiÕm 77,2% vµ vèn ®Çu t­ chiÕm 69,2% tæng sè vèn ®Çu t­ c¶ thêi kú. Sau ®ã lµ tËp trung vèn cho ngµnh x©y dùng chiÕm 4.338 tØ ®ång t­¬ng øng 15,6% tæng sè vèn ®Çu t­ c¶ thêi kú. ChØ cßn l¹i mét l­îng vèn nhá cho c¸c ngµnh kh¸c, ®iÒu ®ã chøng tá c¬ cÊu ph©n bè doanh nghiÖp vµ ph©n bæ vèn ®Çu t­ lµ ch­a hîp lý. §ßi hái Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ cho c¸c ngµnh kh¸c. §©y lµ mét h¹n chÕ cho trong thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng c¸c DN, nã ®· phÇn nµo h¹n chÕ vai trß cña khu vùc kinh tÕ nµy trong toµn bé nªn kinh tÕ quèc d©n. §iÒu ®ã cßn ph¶n ¸nh sù bÊt cËp trong c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc vÉn ch­a h­íng ®­îc nhµ ®Çu t­ bá tiÒn vµo nh÷ng lÜnh vùc kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých cho nhµ ®Çu t­ mµ cßn cho nªn kinh tÕ. c. Nguån h×nh thµnh vèn ®Çu t­: Nh­ ta ®· biÕt, nguån vèn ®Çu t­ cã thÓ h×nh thµnh tõ nguån vèn trong n­íc vµ nguån vèn tõ n­íc ngoµi. V× sè l­îng c¸c DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm tØ lÖ nhá trong tæng sè doanh nghiÖp ë n­íc ta. Do vËy ë ®©y ta chØ nghiªn cøu c¸c DN cã nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc. Nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc còng ®­îc chia ra thµnh nguån vèn tõ ng©n s¸ch, vèn tù cã cña doanh nghiÖp, vèn tù cã cña t­ nh©n, hé gia ®×nh vµ vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông Víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc th× nguån vèn tr­íc ®©y chñ yÕu lµ do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp, nh­ng kÓ tõ khi chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp th× nguån vèn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc kinh doanh th­êng ®­îc huy ®éng tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc 30%, vèn tÝn dông 45%, vµ vèn tù cã cña doanh nghiÖp kho¶ng 25% Víi c¸c doanh nghiÖp t­ doanh th× hoµn toµn ph¶i kinh doanh theo h×nh thøc h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp. Nguån vèn ®Ó ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ do sù vay m­în cña b¶n th©n chñ ®Çu t­. Nguån vèn nµy ®­îc huy ®éng tõ c¸c th©n h÷u, b¹n bÌ th«ng qua h×nh thøc ®i vay m­în víi l·i suÊt tháa thuËn. ChÝnh v× h×nh thøc nµy tuy ®· huy ®éng ®­îc nguån vèn nhµn rçi rÊt lín trong d©n mµ kÕt qu¶ lµm cho thÞ tr­êng bÞ lòng ®o¹n trong nh÷ng n¨m võa qua do sù kiÓm so¸t thiÕu chÆt chÏ cña Nhµ n­íc. NhiÒu ng­êi ®· bÞ mÊt c¸c kho¶n tiÒn rÊt lín do c¸c con nî cña hä – c¸c c«ng ty lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶ bÞ ph¸ s¶n… mµ còng chÝnh ®iÒu nµy lµm cho nguån vèn ®Çu t­ cho n¨m 1994 bÞ gi¶m sót. Ngoµi ra cßn nguån vèn tÝn dông vay ng©n hµng nµy cßn rÊt h¹n chÕ v× ®Ó ®­îc vay ph¶i tr¶i qua nhiÒu thñ tôc nghiªm ngÆt, phiÒn hµ vµ thÕ chÊp chÆt chÏ, doanh nghiÖp ph¶i cã luËn chøng cô thÓ cña ph­¬ng ¸n kinh doanh míi ®­îc vay vèn. §©y chÝnh lµ mét h¹n chÕ lín trong chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc cho c¸c DN Do c¸c nguyªn nh©n trªn mµ vÊn ®Ò cÇn ®Æt ra lµ Nhµ n­íc ph¶i khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn tõ thÞ tr­êng tµi chÝnh chÝnh thøc vµ lµm gi¶m bít c¸c thñ tôc, c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh cho vay. Nh­ vËy míi ®¶m b¶o ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ d. NhÞp ®é thu hót vèn: Tõ thêi k× ®æi míi ®Õn nay, tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t­ t¨ng m¹nh nhÊt trong 2 n¨m: 1993, 1994, t­¬ng øng lµ 275,5% vµ 263,7% so víi n¨m 1992. Tuy nhiªn sau ®ã gi¶m dÇn vµ ®Õn n¨m 1997 vèn ®Çu t­ chØ t¨ng 24,8% so víi vèn ®Çu t­ n¨m 1992. NÕu xÐt ë tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn vèn ®Çu t­ th× nhÞp ®é thu hót vèn ®Çu t­ cña c¸c DN t¨ng kh¸ nhanh tõ n¨m 1992 ®Õn 1997. Tèc ®é vèn t¨ng b×nh qu©n chung lµ 22,68% /n¨m. Tuy nhiªn c¸c n¨m cã tèc ®é t¨ng gi¶m kh¸c nhau. N¨m 1993 so víi n¨m 1992 t¨ng lªn 275,5%, n¨m 1994 b»ng 95,7% so víi n¨m 1993, n¨m 1995 b»ng 59,6% so víi n¨m 1994, n¨m 1996 b»ng 11,1% so víi n¨m 1995, n¨m 1997 b»ng 71,5% so víi n¨m 1996. NÕu xÐt riªng tõng lo¹i doanh nghiÖp th× thÊy c«ng ty cæ phÇn vÉn cã vèn ®Çu t­ trung b×nh h»ng n¨m t¨ng nhanh nhÊt lµ 94,1%. Qua ®©y mét lÇn n÷a ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng rÊt m¹nh. Tuy nhiªn víi qui m« vèn trong c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng nhiÒu lµm cho møc vèn ®Çu t­ cña c¸c DN nãi chung chØ t¨ng ë møc trung b×nh. 2.1.3. §¸nh gi¸ cô thÓ: a.VÒ mÆt sè l­îng: B¶ng 1 chØ ra xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp míi tõ 1991-1997. Qui m« trung b×nh cña doanh nghiÖp gi¶m tõ 1991 (1073 triÖu /doanh nghiÖp) ®ªn 1994 (361 triÖu /doanh nghiÖp) vµ sau ®ã l¹i t¨ng ®Õn 956 triÖu /doanh nghiÖp n¨m 2000 B¶ng 1: Sè l­îng vµ vèn ®¨ng kÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh giai ®o¹n 1991-2000 N¨m 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Sè l­îngDN 110 3985 7493 7175 6158 5490 3657 3022 3601 14417 Vèn(tû ®ång) 118 3015 3458 2588 2880 25806 1784 2204 3435 13783 Vèn trunng b×nh 1 Doanh nghiÖp (triÖu ®ång) 1073 757 461 361 468 456 488 729 954 956 Nguån:Vô Doanh nghiÖp, Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ C¬ cÊu vèn cña c¸c doanh nnghiÖp míi thµnh lËp. Theo sè liÖu b¶ng6(d­íi ®©y), c«nng ty TNHH vµ doanh nghiÖp t­ nh©n (lo¹i h×nh chñ yÕu cña c¸c DN) ®ang t¨ng lªn m¹nh mÏ vÒ sè l­îng vµ quy m« vèn.Trong sè gÇn 41000 doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp míi tõ n¨m 1991-1997, gÇn 34000 doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp t­ nh©n(24000)vµ c«ng ty TNHH(10000), chiÕm 83%.VÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp míi, trong giai ®o¹n 1991-1997 víi tæng sè vèn 120.688.874 (tr.®) trong ®ã doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c«ng ty TNHH (Lo¹i h×nh chñ yÕu cña DN) chiÕm 11.19% t­¬ng øng víi sè vèn 13.515.874(tr.®). B¶ng 2 Sè l­îng vµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp. Tæng DNT­ nh©n C«ng ty TNHH C«ng ty CP DNNN N¨m sè l­îng Vèn (tr ®ång) Sè l­îng Vèn (tr ®ång) Sè l­îng Vèn (tr ®ång) Sè l­îng Vèn (tr ®ång) Sè l­îng Vèn (tr ®ång 1991 109 119791 69 12059 36 27141 4 78600 1992 5170 8239292 2858 608722 1064 1506826 56 925456 1192 5196096 1993 10670 33055123 5265 975901 2104 1930378 40 569015 3261 29577836 1994 7527 17817942 5306 846088 1840 1452289 25 1240739 356 14276832 1995 6592 31925856 4076 830892 2047 1658290 35 402226 434 29032453 1996 6172 20899686 3696 659893 1753 1433781 39 428123 684 18375893 1997 4277 8630623 2607 475176 1064 1098438 22 229066 584 6825946 2000(a) 14433 13854696 6450 2799683 7242 7923986 723 3059307 16 71720 Tæng (b) 40517 120688313 23877 4408731 9908 9107143 221 3837225 6511 103285256 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­: (a): 1 c«ng ty hîp danh víi sè vèn lµ 600 triÖu ®ång; (b) kh«ng kÓ sè liÖu cña n¨m 2000. B¶ng 3: Quy m« vèn trung b×nh cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp (triÖu ®ång) N¨m Tæng DNTN Cty TNHH Cty cæ phÇn DNNN 1991 1.080,73 174,77 753,92 19.650,00 1992 1.583,16 212,99 1.416,19 16.526,00 4.359,31 1993 2.947,81 185,36 917,48 14.225,38 9.070,17 1994 2.323,57 159,46 789,29 49.492,17 40.103,46 1995 4.796,52 203,85 810,11 11.492,17 66.895,05 1996 3.301,78 178,54 817,90 10.977,51 26.865,34 1997 2.017,00 182,27 1.032,37 10.412,09 11.688,26 2000 (a) 959,93 434,06 1094,17 4231,41 4482,50 tæng thÓ (b) 2.979,95 184,64 919,17 17.525,90 15.863,256 Nguån: TÝnh to¸n theo sè liÖu b¶ng 6 (a): 1 c«ng ty hîp danh víi sè vèn lµ 600 triÖu ®ång; (b) kh«ng kÓ sè liÖu cña n¨m 2000. Trong giai ®o¹n tõ 1991-1997, quy m« vèn trung b×nh cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc thµnh lËp míi lµ 184 triÖu ®ång; c«ng ty TNHH thµnh lËp míi lµ 920 triÖu ®ång; c«ng ty cæ phÇn thµnh lËp míi lµ trªn 17,5 tû ®ång vµ DNNN lµ kho¶ng 15,9 tû ®ång. Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i dùa vµo tæng gi¸ trÞ vèn, trong tæng sè 23.078 doanh nghiÖp trªn ph¹m vi c¶ n­íc t¹i thêi ®iÓm 01/7/1995, cã tíi 20.856 doanh nghiÖp lµ DN, chiÕm tû lÖ 87,97%. Xem b¶ng 4 d­íi ®©y: B¶ng 4: Tû träng c¸c DN theo tiªu chÝ vèn trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp Tæng sè DN DN Sè l­îng DN Tû träng DN trªn tæng sè DN (%) Tæng sè 23.708 20.856 87,97 1. DN trong n­íc 23.016 20.623 89,61 1.1. DNNN 5.873 3.869 65,88 1.2. Hîp t¸c x· 1.867 1.818 97,37 1.3. DN t­ nh©n 10.916 10.868 99,56 1.4. C«ng ty cæ phÇn 118 50 42,37 1.5. C«ng ty TNHH 4.242 4.018 94,72 2. DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 692 233 33,67 2.1. DN 100% vèn n­íc ngoµi 150 45 30,0 2.2. DN liªn doanh 542 188 34,68 Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vèn vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, 1997, BiÓu 21, trang 158-159. XÐt c¶ sè t­¬ng ®èi lÉn sè tuyÖt ®èi th× c¸c DN tËp trung nhiÒu 0nhÊt ë khu vùc ngoµi quèc doanh víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n cã 10.868 doanh nghiÖp trong tæng sè 20.856 DN chiÕm 52,11%, sau ®ã lµ c«ng ty TNHH víi 4.018 doanh nghiÖp chiÕm 19,26%. B¶ng 5: Sù ph©n bæ c¸c DN trong c¸c khu vùc kinh tÕ (n¨m 1999) Doanh nghiÖp Tæng sè DN Vèn d­íi 5 tû Sè l­îng DN Tû träng DN trªn tæng sè DN (%) Tæng sè 48.133 43.772 91,0 1. DN quèc doanh 5.718 3.672 64,2 1.1. DN ngoµi quèc doanh 42.415 40.100 94,5 Nguån: B¸o c¸o cña BKH&§T tr×nh Thñ t­íng th¸ng 5/2000 (dùa vµo b¸o c¸o cña c¸c Bé, ®Þa ph­¬ng trong toµn quèc). Theo chØ tiªu vèn, sè l­îng doanh nghiÖp cã vèn d­íi 5 tû ®ång lµ 43.772 doanh nghiÖp, chiÕm 91% tæng sè c¸c doanh nghiÖp (48.133 doanh nghiÖp); DN ngoµi quèc doanh lµ 40.100 doanh nghiÖp, chiÕm 94,5% trong tæng sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh (42.415 doanh nghiÖp gåm: c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, C«ng ty TNHH, C«ng ty cæ phÇn vµ hîp t¸c x·). B¶ng 6: Tû träng DN cã vèn d­íi 1 tû vµ tõ 1-5 tû trong tæng sè DN theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Lo¹i h×nh doanh nghiÖp Tæng sè DN Vèn < 1 tû VND Vèn tõ 1-5 tû VND Sè l­îng TØ träng/tæng DN (%) Sè l­îng TØ träng/tæng DN (%) Tæng sè 20.856 16.673 79,94 4.183 20,06 1. DN trong n­íc 20.623 16.547 80,23 4.076 19,77 1.1. DNNN 3.869 1.585 40,96 2.284 59,04 1.2. Hîp t¸c x· 1.818 1.634 89,87 184 10,13 1.3. DN t­ nh©n 10.868 10.383 95,53 485 4,47 1.4. C«ng ty cæ phÇn 50 17 34,0 33 66,0 1.5. C«ng ty TNHH 4.018 2.928 72,87 1090 27,13 2. DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 233 123 52,78 110 47,22 2.1. DN 100% vèn n­íc ngoµi 45 19 42,22 26 57,78 2.2. DN liªn doanh 188 104 55,31 84 44,69 Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vèn vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, 1997. BiÓu 21, trang 158-159. Dùa vµo sè liÖu b¶ng 6 ta cã kÕt luËn nh­ sau: trong tæng sè 20.856 DN th× tû träng doanh nghiÖp nhá chiÕm 79,94% vµ ho¹t ®éng chñ yÕu ë lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c«ng ty TNHH, tû träng doanh nghiÖp võa lµ 20,06% ho¹t ®éng chñ yÕu ë lo¹i h×nh doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ C«ng ty TNHH. b. VÒ mÆt ngµnh nghÒ Theo sè liÖu tæng ®iÒu tra c¸c doanh nghiÖp n¨m 1995. Sè l­îng vµ tû träng c¸c DN trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp ë mét sè ngµnh chñ yÕu nh­: C«ng nghiÖp chÕ biÕn; bu«n b¸n vµ söa ch÷a biÓu hiÖn: Bu«n b¸n vµ söa ch÷a cã 8.803 DN chiÕm 93% trong tæng sè 9.468 doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë ngµnh nµy. Nh­ B¶ng 7 d­íi ®©y. B¶ng 7: Ph©n bè c¸c DN theo ngµnh kinh tÕ c¨n cø vµo tiªu chÝ vèn Doanh nghiÖp Tæng sè DN Vèn d­íi 5 tû ®ång Sè l­îng DN Tû träng DN trªn tæng sè DN (%) Tæng sè 23.708 20.856 88,0 C«ng nghiÖp khai th¸c má 298 249 83,6 C«ng nghiÖp chÕ biÕn 8.577 7.373 86,0 S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ n­íc 117 72 61,5 X©y dùng 2.355 2.019 85,7 TN, söa ch÷a cã ®éng c¬, m« t«, xe m¸y, ®å dïng 9.468 8.803 93,0 Kh¸ch s¹n, nhµ hµng 1.094 923 84,4 VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c 870 678 77,9 Tµi chÝnh, tÝn dông 206 149 72,3 Ho¹t ®éng KH vµ c«ng nghÖ 17 16 94,1 Ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n, dÞch vô t­ vÊn 521 435 83,5 Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 8 7 87,5 Y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi 8 7 87,5 Ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµ thÓ thao 98 66 67,4 Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ c«ng céng 71 59 83,1 Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª, NXB Thèng kª, Hµ Néi, 1997. BiÓu 22, trang 163-163. B¶ng 8: C¬ cÊu DN trong c¸c ngµnh kinh tÕ c¨n cø vµo tiªu chuÈn vèn, %. Ngµnh DN Sè l­îng Tû träng (%) Tæng sè 20.856 100% C«ng nghiÖp khai th¸c má 249 1,19 C«ng nghiÖp chÕ biÕn 73,3 35,35 S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ n­íc 72 0,34 X©y dùng 2019 9,68 TN, söa ch÷a cã ®éng c¬, m« t«, xe m¸y, ®å dïng 8803 42,21 Kh¸ch s¹n, nhµ hµng 923 4,42 VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c 678 3,25 Tµi chÝnh, tÝn dông 149 0,71 Ho¹t ®éng KH vµ c«ng nghÖ 16 0,07 Ho¹t ®éng kinh doanh tµi s¶n, dÞch vô t­ vÊn 435 2,08 Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 7 0,03 Y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi 7 0,03 Ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµ thÓ thao 66 0,31 Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ c«ng céng 59 0,28 Nguån: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ quy m« vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬ së SXKD trªn l·nh thæ ViÖt Nam, Tæng côc Thèng kª, NXB Thèng kª, Hµ Néi, 1997. BiÓu 22, trang 160-1963. Qua nghiªn cøu sè liÖu b¶ng 8 ta thÊy: tû träng DN tham gia bu«n b¸n, söa ch÷a vÉn chiÕm tû träng cao nhÊt 42,21 trªn tæng sè DN. Sau ®ã lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn tû träng c¸c DN chiÕm 35,35% trªn tæng sè DN. Hai ngµnh: gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi xem ra kh«ng ®­îc c¸c DN ­a chuéng l¾m, hai ngµnh chØ chiÕm mét tû träng khiªm tèn 0,06% trªn tæng sè DN. c. VÒ mÆt c«ng nghÖ: C¸c hç trî ®­îc dµnh cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc hiÕm khi ®Õn víi c¸c DN. Thªm vµo ®ã, th«ng tin kh«ng ®­îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ cho c¸c doanh nghiÖp . HÇu nh­ tÊt c¶ c¸c DN kh«ng biÕt ®­îc c¸c th«ng tin nµy, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn kh«ng thËt sù tÝch cùc do nhu cÇu tõ phÝa c¸c DN thÊp, hç trî ®èi víi c¸c DN trong ®µo t¹o kÜ n¨ng d. Nguån nh©n lùc: Víi tØ lÖ lao ®éng biÕt viÕt chiÕm 88% tæng sè lao ®éng, møc phæ cËp lao ®éng gi¸o dôc ë ViÖt Nam nh×n chung lµ cao so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Cã trªn 100 tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng trong c¶ n­íc. Tuy nhiªn hiÖn nay ®µo t¹o kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng ty trong lÜnh vùc nh­ qu¶n lý vµ ®µo t¹o nghÒ. PhÇn lín nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o cã tr×nh ®é cao ®Òu lµm trong khu vùc Nhµ n­íc hoÆc khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. §µo t¹o vÒ qu¶n lý vµ ng­êi qu¶n lý ch­a ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña nªn kinh tÕ thÞ tr­êng. 2.1.4.Mét sè ­u nh­îc ®iÓm chñ yÕu: a.C¸c ­u ®iÓm chñ yÕu: Qua t×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c DN trong thêi gian qua ta thÊy cã c¸c ­u ®iÓm sau: §Çu t­ ph¸t triÓn c¸c DN ®· vµ ®ang lùa chän ®­îc h­íng ®i ®óng ®¾n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc t¹i vµ nhiÖm vô chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña ®Êt n­íc. Trong ®iÒu kiÖn vèn ®Çu t­ cßn h¹n hÑp, lao ®éng dåi dµo, ®Çu t­ ph¸t triÓn DN chÝnh lµ c¬ héi ®Ó khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt nø¬c -§Çu t­ c¸c DN ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp chung trong c¶ n­íc. Do nguån vèn Ýt, hä dµnh phÇn lín sè tµi s¶n l­u ®éng ®Ó thu hót nhiÒu viÖc lµm, gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë tõng ®Þa ph­¬ng, n©ng cao gi¸ trÞ ngµy c«ng, cã lîi cho ng­êi lao ®éng nãi riªng vµ cho x· héi nãi chung. -§Çu t­ ph¸t triÓn c¸c DN ®· gi¶m bít rñi ro cho c¸c chñ ®Çu t­ trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vÒ qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng am hiÓu thÞ tr­êng mµ ph¶i ®èi mÆt víi m«i tr­êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, do khi ®Çu t­ DN nhanh chãng t¹o ra ®­îc s¶n phÈm vµ dÞch vô kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian x©y dùng, l¾p ®Æt. MÆt kh¸c, víi qui m« ®ã sÏ thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chuyÓn ®æi c¬ chÕ s¶n xuÊt, ngµnh hµng, qu¶n lý mét c¸ch nhanh chãng, ®iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng khi doanh nghiÖp lu«n lu«n ë trong t×nh tr¹ng s½n sµng ph¶i ®¸p øng l¹i tÝn hiÖu thay ®æi cña thÞ tr­êng. ChÝnh ®iÒu nµy h¹n chÕ ®­îc c¸c rñi ro cho c¸c chñ ®Çu t­, gãp phÇn æn ®Þnh m«i tr­êng ®Çu t­ trong thêi gian qua. b. Nh÷ng nh­îc ®iÓm chñ yÕu: Trong thêi gian qua sè l­îng c¸c DN t¨ng lªn nhanh chãng, nh­ng qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nã cïng víi ­u ®iÓm trªn còng tån t¹i kh«ng Ýt nh­îc ®iÓm. Nh­îc ®iÓm quan träng ®ã lµ c¸c nhµ ®Çu t­ ch­a t×m hiÓu kÜ thÞ tr­êng ®· véi ®Çu t­, thµnh lËp doanh nghiÖp. V× vËy mét sè doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp nh­ng kh«ng ®i vµo ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng cÇm chõng, chôp giËt vµ cuèi cïng r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, dÔ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. Nh­îc ®iÓm thø hai, ®­îc biÓu hiÖn trong c¬ cÊu ngµnh s¶n xuÊt. ViÖc ®Çu t­ trong c¸c DN vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh«ng b»ng qui m« ®Çu t­ vµo kinh doanh bu«n b¸n. §iÒu nµy cßn ph¶n ¸nh sù bÊt cËp cña chÝnh s¸ch Nhµ n­íc ch­a h­íng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ bá tiÒn vµo c¸c khu vùc kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t­ mµ cßn ®em l¹i lîi Ých chung cho toµn x· héi. Nh­îc ®iÓm n÷a lµ do trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ ®· béc lé “héi chøng khuyÕn khÝch c¸c DN gi÷ qui m« nhá vµ ph¸t triÓn theo chiÒu réng h¬n lµ chiÒu s©u” nªn ®· phÇn nµo lµm cho c¸c doanh nghiÖp nµy tuy ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ mÆt sè l­îng nh­ng hiÖu qu¶ ®Çu t­ kh«ng cao. Nguyªn nh©n do: -ThiÕu vèn: v× phÇn lín c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn tõ nguån vèn phi chÝnh thøc víi l·i suÊt cao, kh«ng æn ®Þnh. C¸c DN kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña ng©n hµng, khã x¸c ®Þnh tµi s¶n thÕ chÊp, chuyÓn nh­îng ®Êt. Ng©n hµng ch­a s½n sµng cho c¸c DN vay v× møc ®é rñi ro cao, ch­a cã thÞ tr­êng, hiÖu qu¶ sö dông thÊp, ch­a cã sù hç trî cña c¸c tæ chøc trung gian nh­ tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông. -N¨ng lùc c«ng nghÖ vµ kü khuËt h¹n chÕ -Tr×nh ®é lao ®éng vµ qu¶n lý hÑn chÕ -ThiÕu th«ng tin kiÕn thøc, thiÕu mÆt hµng s¶n xuÊt. -ThiÕu c¸c v¨n b¶n luËt cña Nhµ n­íc -ThiÕu sù hç trî ®¾c lùc cña Nhµ n­íc vµ ch­a cã sù hç trî tÝch cùc cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vµ céng ®ång nh­ c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp. CH­¬ng 3 Mét sè gi¶i ph¸p hç trî doanh nghiÖp ë ViÖt Nam 3.1. §æi míi quan ®iÓm , ph­¬ng thøc hç trî 3.1.1 §æi míi quan ®iÓm hç trî a. Quan ®iÓm hç trî DN cÇn ®Æt trªn c¬ së quan ®iÓm , môc tiªu chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc Hç trî c¸c DN ph¶i ®­îc ®Æt trong tæng thÓ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ c¶ n­íc §Ó cã thÓ ®æi míi quan ®iÓm hç trî c¸c DN , tr­íc hÕt cÇn nhËn thøc ®óng vai trß quan träng cña c¸c DN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam hiÖn nay . §ång thêi cÇn qu¸n triÖt s©u s¾c quan ®iÓm cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ chiÕn l­îc kÕt hîp qui m« lín trong sù ®an xen qui m« . NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh : “Trong ph¸t triÓn míi, ­u tiªn qui m« , c«ng nghÖ tiªn tiÕn , t¹o nhiÒu viÖ ,lµm thu håi vèn nhanh ; ®ång thêi x©y dùng mét sè c«ng tr×nh qui m« lín thËt cÇn thiÕt vµ cã hiÖu qu¶ ” .§©y lµ mét quan ®iÓm chiÕn l­îc rÊt quan träng võa cã ý nghÜa ®Þnh h­íng cho DN ph¸t triÓn ®óng ®¾n võa ®Þnh h­íng ho¹t ®éng hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nµy tõ phÝa c¸c ngµnh c¸c cÊp . Nh­ vËy, hç trî cho c¸c DN kh«ng ph¶i lµ sù ban ¬n mµ lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc §¶ng , chÝnh quyÒn vµ toµn x· héi , trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp lín b. Quan ®iÓm hç trî trªn c¬ së lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi lµm th­íc ®o VÊn ®Ò nµy t­ëng nh­ lµ hiÓn nhiªn nh­ng trªn thùc tÕ ë ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn ®óng møc Hç trî DN theo quan ®iÓm hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi thÓ hiÖn :mét mÆt, hç trî nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých lµm cho c¸c DN kinh doanh hiÖu qu¶ h¬n ; mÆt kh¸c cÇn tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ cña viÖc hç trî . Trong ®iÒu kiÖn nguån lùc cã h¹n , nhu cÇu hç trî th× v« h¹n nªn cÇn ph¶i x¸c ®Þnh thø tù ­u tiªn .D­íi ®©y lµ mét sè nÐt chÝnh: -Hç trî tr­íc hÕt ®èi víi doanh nghiÖp ngµnh , lÜnh vùc cã hiÖu qu¶ kinh tÕ :suÊt sinh lîi cao c¶ trong ng¾n h¹n , trung h¹n vµ dµi h¹n -Hç trî c¸c DN nh»m ®Æt hiÖu qu¶ kinh tÕ –x· héi cao , bao gåm c¶ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ c¶ ý nghÜa x· héi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn , gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc ®Ých x· héi nh­ gi¶i quyÕt viÖc lµm , c«ng b»ng x· héi , xo¸ ®ãi ,gi¶m nghÌo… -Hç trî DN lµm ¨n hiÖu qu¶ ®ång thêi g¾n víi viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i . Nh­ vËy , hiÖu qu¶ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ c¶ hiÖu qu¶ sinh th¸i (hiÖn nay , kh¾i niÖm “hiÖu qu¶ xanh”- green productivity ®ang kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu n­íc) . Qua nghiªn cøu thùc tÕ ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång , t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng ®ang rÊt nghiªm träng , trong ®ã , c¸c DN ®· “ghãp phÇn to lín ” vµo viÖc lµm « nhiÔm ®ã (do c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp nµy qu¸ l¹c hËu , c¸c s¬ quan chøc n¨ng ch­a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó kiÓm so¸t nh»m h¹n chÕ viÖc g©y « nhiÔm g©y ) . Nhµ n­íc ®· chi rÊt nhiÒu c«ng søc , tiÒn cña ®Ó kh¾c phôc nh­ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc kh«ng ®¸ng kÓ -Hç trî theo ph­¬ng thøc hiÖu qu¶ nhÊt : xu h­íng hç trî ë nhiÒu n­íc lµ gi¶n nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp , t¨ng nh÷ng gi¶i ph¸p gi¸n tiÕp ; t¸c ®éng Ýt nh­ng hiÖu qu¶ cao vµ hiÖu øng réng . HiÖn nay ë c¸c n­íc cã rÊt nhiÒu c¸ch thøc cã hiÖu qu¶ : ch¼ng h¹n , thay v× cÊp vèn l·i suÊt ­u ®·i hoÆc b¾t buéc c¸c ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp vay th× chØ cÇn trî cÊp l·i suÊt (nhµ n­íc bï chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a l·i suÊt thÞ tr­êng vµ l·i suÊt cho vay ­u ®·i ®èi víi DN ) -KÕt hîp hç trî cña nhµ n­íc víi hç trî cña céng ®ång , th«ng qua c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp , sù hç trî cña c¸c doanh nghiÖp lín , sù hç trî cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc c. Hç trî DN cÇn thiÕt thùc vµ g¾n víi thùc tÕ §iÒu ®ã cã nghÜa lµ hç trî nh÷ng m¾t kh©u mµ doanh nghiÖp rÊt cÇn mµ tù doanh nghiÖp kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc ,®ång thêi viÖc hç trî cÇn g¾n víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph­¬ng , trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra cÇn t×m nh÷ng ph­¬ng thøc phï hîp ®Ó c¸c nguån lùc hç trî ®Õn ®óng ®èi t­îng , tr¸nh thÊt tho¸t cã thÓ x¶y ra d. Hç trî DN nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng , lîi thÕ cña tõng vïng , tõng ngµnh nghÒ Trong chÝnh s¸ch hç trî cÇn cã nh÷ng vÊn ®Ò chung , nh­ng ®ång thêi cÇn cã nh÷ng ®iÓm riªng biÖt ®Ó ph¸t huy lîi thÕ cña tõng vïng , tõng ngµnh nghÒ . Ch¼ng h¹n , cÇn chó träng ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn vµ nh÷ng khã kh¨n , v­íng m¾c cña c¸c doanh nghiÖp ë n«ng th«n ë miÒm nói kh¸c víi ë c¸c ®« thÞ ; viÖc khuyÕn khÝch c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng kh¸c víi viÖc ph¸t triÓn c¸c nghÒ míi , ph¸t triÓn c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng kh¸c víi c¸c nghÒ cÇn nhiÒu vèn…HiÖn nay, nhiÒu tiÒm n¨ng trong d©n, nh­: Vèn, lao ®éng, tay nghÒ tinh x¶o, trÝ tuÖ, kinh nghiÖm kinh doanh…còng nh­ c¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn nh­ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn du lÞch, dÞch vô…ch­a ®­îc khai th¸c tèt. ViÖc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp kh«ng nªn dµn ®Òu mµ c¨n cø vµo lîi thÕ cña tõng n¬i, tõng ngµnh nghÒ ®Ó cã gi¶i ph¸p hç trî ®óng lóc, ®óng c¸ch. e. Hç trî doanh nghiÖp nh»m lµm cho c¸c doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, kinh doanh ngµy cµng v¨n minh, hiÖn ®¹i. §Ó thùc hiÖn môc ®Ých c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ , cÇn ®Æc biÖt chó träng hç trî doanh nghiÖp trong c¸c kh©u quan träng nh­ c«ng nghÖ, ®µo t¹o chñ doanh nghiÖp, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng vµ dù b¸o xu h­íng ph¸t triÓn trong n­íc vµ quèc tÕ…§ång thêi, cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ c«ng nghÖ s¹ch, c«ng nghÖ míi, t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt,…§Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ngµy cµng v¨n minh, cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nµy kinh doanh ®óng luËt, lµm ¨n c«ng khai…Cïng víi viÖc hç trî, cÇn thiÕt ph¶i cã biÖn ph¸p tèt ®Ó kiÓm so¸t viÖc sö dông c¸c c«ng nghÖ , ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ l¹c hËu, g©y « nhiÔm m«i tr­êng. 3.1.2. §æi míi ph­¬ng thøc hç trî: ViÖc lùa chän ph­¬ng thøc hç trî cã ý nghÜa quan träng , quyÕt dÞnh tÝnh thùc thi vµ hiÖu qu¶ cña c¸c h×nh thøc hç trî. Ph­¬ng thøc hç trî doanh nghiÖp trªn thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay th­êng theo hai h­íng: ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc quy m« trong thêi kú ®Çu th× thiªn vÒ hç trî trùc tiÕp (cÊp vèn, cÊp mÆt b»ng, ®µo t¹o c«ng nh©n vµ chñ doanh nghiÖp) víi nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n; ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, ph­¬ng thøc hç trî chñ yÕu lµ gi¸n tiÕp d­íi d¹ng gi¶m thuÕ, cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i…Tuy nhiªn , møc ®é hç trî cßn Ýt ái so víi nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp. Cã nhiÒu ph­¬ng thøc hç trî doanh nghiÖp : hç trî trùc tiÕp , hç trî gi¸n tiÕp, kÕt hîp c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, hç trî dÉn ®­êng (®i tiªn phong), hç trî th«ng qua trung gian… Hç trî trùc tiÕp bao gåm: - §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc cÊp giÊy phÐp, rót giÊy phÐp, kiÓm tra. - CÊp vèn - X©y dùng c¬ së h¹ tÇng. - §µo t¹o chñ doanh nghiÖp, - Cung cÊp th«ng tin - Cung cÊp ­u ®·i vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh. Hç trî gi¸n tiÕp chñ yÕu lµ t¸c ®éng th«ng qua m«i tr­êng kinh doanh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu lµ: - H×nh thµnh m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh, an toµn vµ b¶o hé quyÒn lîi hîp ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp (bao gåm m«i tr­êng thÓ chÕ, m«i tr­êng luËt ph¸p, m«i tr­êng thÞ tr­êng, m«i tr­êng c¬ së h¹ tÇng…) - ¦u ®·i vÒ thuÕ (gi¶m , miÔn thuÕ). - B¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc hîp lý, chèng nhËp lËu hµng ngo¹i - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp hîp t¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi. Hç trî dÉn ®­êng: Nhµ n­íc cã vai trß ®i tiªn phong trong nh÷ng lÜnh vùc khã ®Ó më ®­êng cho ®Õn lóc c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®øng v÷ng. Hç trî th«ng qua trung gian: th«ng qua c¸c trung t©m hç trî, c¸c c«ng ty t­ vÊn, c¸c viÖn nghiªn cøu… ë ViÖt Nam hiÖn nay, ®Ó hç trî cã kÕt qu¶ tèt, cÇn chó träng mét sè ph­¬ng thøc sau: KÕt hîp hç trî trùc tiÕp víi hç trî gi¸n tiÕp. Trong ®ã, cÇn ®Æc biÖt chó träng c¸c gi¶i ph¸p : §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh; hç trî th«ng qua chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch ®ång thêi víi hç trî trùc tiÕp th«ng qua cung cÊp c¬ së h¹ tÇng, trî cÊp l·i suÊt, miÔn, gi¶m thuÕ; hç trî ®µo t¹o chñ doanh nghiÖp ; cung cÊp th«ng tin vÒ c«ng nghÖ, thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc hç trî mang tÝnh céng ®ång, liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a doanh nghiÖp lín víi doanh nghiÖp bëi c¬ cÊu s¶n xuÊt nhiÒu tÇng… Ngoµi ra , cÇn chó ý tíi c¸ch thøc hç trî b»ng quy ho¹ch ph¸t triÓn, t¹o lËp c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ lµm tiªn phong trong mét sè lÜnh vùc ®ßi hái nhiÒu vèn nh­ c«ng nghÖ cao; hç trî th«ng qua c¸c tæ chøc trung gian nh­ ng©n hµng, c¸c trung t©m hç trî doanh nghiÖp còng nh­ cã biÖn ph¸p cô thÓ , thiÕt thùc khuyÕn khÝch h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty dÞch vô t­ vÊn, hç trî c¸c doanh nghiÖp (thay v× Nhµ n­íc ph¶i ®øng ra thµnh lËp c¸c c¬ së hç trî th× chØ cÇn hç trî mét phÇn cho c¸c trung t©m nµy ho¹t ®éng). 3.2. T¨ng c­êng vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc hç trî. Vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¶ c¸c doanh nghiÖp , thÓ hiÖn tr­íc hÕt b»ng viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña qu¶n lý Nhµ n­íc: - T¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh an toµn vµ thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng - §Þnh h­íng vµ h­íng dÉn - §iÒu tiÕt vµ hç trî - KiÓm so¸t Nh­ vËy, hç trî lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ , ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp . Trong viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay, cÇn ph¸t huy vai trß cña Nhµ n­íc trªn c¸c lÜnh vùc sau: 3.2.1. H×nh thøc khung khæ ph¸p lý. ViÖc t¹o lËp khung khæ ph¸p lý râ rµng vµ chuÈn x¸c lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Çu tiªn lµm c¬ së ph¸p lý cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî . Khung khæ ph¸p lý bao gåm nh÷ng quy ®Þnh cã liªn quan tíi doanh nghiÖp vµ nh÷ng quy ®Þnh riªng cho c¸c doanh nghiÖp nµy. Trªn tinh thÇn ®ã, cÇn tËp trung thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau ®©y: a. Ban hµnh , bæ sung vµ söa ®æi c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh hiÖn hµnh liªn quan ®Õn doanh nghiÖp . §©y lµ gi¶i ph¸p nh»m ®Ó lo¹i bá sù m©u thuÉn trong hÖ thèng c¸c v¨n b¶n, quy ph¹m ph¸p luËt, g©y khã kh¨n, c¶n trë cho c¸c doanh nghiÖp. HÖ thèng chÝnh s¸ch nµy ®Þnh kú cÇn ®­îc xem xÐt, nghiªn cøu vµ söa ®æi, bæ sung nh÷ng ®iÓm kh«ng cßn phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ hiÖn t¹i vµ kh«ng thÝch hîp víi m«i tr­êng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi, cÇn thay ®æi quy tr×nh x©y dùng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt. HiÖn nay, c¸c v¨n b¶n luËt, ph¸p lÖnh ®­îc ban hµnh tr­íc, sau ®ã c¸c c¬ quan chøc n¨ng ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh. Do vËy, trªn thùc tÕ, thêi ®iÓm thùc hiÖn v¨n b¶n th­êng bÞ chËm so víi thêi hiÖu ®­îc quy ®Þnh t¹i v¨n b¶n . Bªn c¹nh ®ã viÖc ¸p dông v¨n b¶n còng kh«ng thèng nhÊt vÒ thêi gian vµ kh«ng gian, g©y nªn t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. V× vËy, trong qu¸ tr×nh x©y dùng luËt, ph¶i ®ång thêi tiÕn hµnh viÖc x©y dùng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh ®Ó sau khi v¨n b¶n cã hiÖu lùc th× lËp tøc ®­îc ¸p dông ngay vµo cuéc sèng mµ kh«ng cÇn ph¶i ®îi c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh. b. Ban hµnh c¸c luËt riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp . ViÖc ban hµnh c¸c luËt riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nh»m: - X¸c ®Þnh râ ®èi t­îng ®iÒu chØnh (doanh nghiÖp cÇn hç trî): tiªu chÝ ph©n lo¹i doanh nghiÖp còng nh­ khung khæ c¸c trÞ sè cña c¸c tiªu chÝ, ®Þa vÞ ph¸p lý cña doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ víi c¬ quan qu¶n lý cña Nhµ n­íc. - Cã gi¶i ph¸p khung cho viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp . - C¸c gi¶i ph¸p khung ®Ó b¶o hé quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp . - Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc vµ toµn x· héi trong viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp nµy. C¸c luËt riªng cho doanh nghiÖp cã thÓ lµ: LuËt c¬ b¶n vÒ doanh nghiÖp , luËt vÒ c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp , luËt vÒ b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp … 3.2.2. KiÖn toµn hÖ thèng tæ chøc, qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp . HiÖn nay, viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp nµy cã kh¸c nhau tuú thuéc lo¹i h×nh doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc quy m« do c¸c bé, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng hoÆc do mét sè c¬ quan (doanh nghiÖp ®oµn thÓ) qu¶n lý. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ch­a cã c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®Ých thùc mµ chØ míi thùc hiÖn cÊp giÊy phÐp kinh doanh , ®¨ng ký kinh doanh vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng rÊt h¹n chÕ nh­ thu thuÕ, kiÓm tra vÒ « nhiÔm m«i tr­êng…Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp l¹i cã qu¸ nhiÒu ®Çu mèi "qu¶n": c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc x· héi, thËm chÝ c¶ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ,…g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã, ®· ®Õn lóc cÇn thµnh lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp theo lÜnh vùc . C¬ quan nµy cÇn ®­îc thµnh lËp Ýt nhÊt trong 2 lÜnh vùc: c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i. Ch¼ng h¹n côc qu¶n lý doanh nghiÖp thuéc Bé c«ng nghiÖp, Côc qu¶n lý doanh nghiÖp thuéc Bé th­¬ng m¹i. C¸c c¬ quan nµy cã chøc n¨ng chñ yÕu nh­: - Gióp Nhµ n­íc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp . - N¾m b¾t t×nh h×nh , nguyÖn väng cña c¸c doanh nghiÖp , dù b¸o xu h­íng ph¸t triÓn. - Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chÝnh s¸ch , thÞ tr­êng, c«ng nghÖ, lao ®éng,…cho c¸c doanh nghiÖp . - Thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸c mÆt nh­ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o chñ doanh nghiÖp , hç trî vèn… - Xóc tiÐn hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc t×m kiÕm c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi n­íc, gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ. - Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm. - Qu¶n lý m«i tr­êng. - §µo t¹o chñ doanh nghiÖp - KiÓm tra viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt cña c¸c doanh nghiÖp . - Hîp t¸c quèc tÕ vÒ doanh nghiÖp … 3.2.3 KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c tæ chøc hç trî doanh nghiÖp Nhu cÇu hç trî cña c¸c doanh nghiÖp rÊt lín mµ kh¶ n¨ng còng nh­ tiÒm lùc cña Nhµ n­íc th× cã h¹n. Do ®ã, ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chÝnh ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp nµy, cÇn thiÕt ph¶i huy ®éng lùc l­îng hç trî cña toµn x· héi. Do ®ã , cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c tæ chøc hç trî c¸c doanh nghiÖp . §©y lµ gi¶i ph¸p kh¸ hiÖu qu¶ v×: - Nhµ n­íc chØ cÇn cã chÝnh s¸ch hîp lý vµ hç trî mét phÇn cho c¸c tæ chøc lµm chøc n¨ng hç trî mµ kh«ng cÇn ®Çu t­ nhiÒu nguån lùc cña Nhµ n­íc nh­ng vÉn ®¹t ®­îc môc ®Ých. - Tranh thñ sù ñng hé quèc tÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh , dù ¸n vÒ tµi chÝnh. - C¶ ba phÝa (Nhµ n­íc, ng­êi thùc hiÖn hç trî vµ ng­êi ®­îc hç trî) ®Òu cã lîi: - Cho phÐp thùc hiÖn hç trî theo ph­¬ng thøc øng xö thÞ tr­êng thay cho ph­¬ng thøc cung cÊp kh«ng mÊt tiÒn th­êng dÉn ®Õn tr× trÖ, û l¹i vµ dÔ thÊt tho¸t. 3.2.4. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi vµ c¸c tæ chøc cña c¸c doanh nghiÖp . Nhu cÇu bøc xóc hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp lµ cÇn cã nh÷ng tæ chøc ®¹i diÖn ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp nµy, ®ång thêi cã ®iÒu kiÖn hç trî nhau trong s¶n xuÊt kinh tÕ, trao ®æi kinh nghiÖm kinh doanh, cung cÊp th«ng tin, hç trî nhau vÒ vèn, c«ng nghÖ,…C¸c tæ chøc nµy cã thÓ ®­îc thµnh lËp d­íi d¹ng c¸c héi nghÒ nghiÖp, hiÖp héi c¸c c©u l¹c bé,…ho¹t ®éng th­êng xuyªn hoÆc ®Þnh kú d­íi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng, phong phó. 3.2.5 . Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch: Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch hç trî DN lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay. V×: - Víi sè l­îng DN kh¸ lín nh­ hiÖn nay, c¸c gi¶i ph¸p hç trî trùc tiÕp rÊt khã bao qu¸t hÕt mµ chØ cã th«ng qua chÝnh s¸ch hç trî míi cã thÓ t¸c ®éng diÖn réng. Thùc tÕ c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam ho thÊy viÖc th¸o gì trong chÝnh s¸ch cã t¸c ®éng rÊt nhanh chãng tíi toµn bé nÒn kinh tÕ. Nhê ®ã mµ chØ trong thêi gian ng¾n ®· lµm cho ViÖt Nam tõ mét n­íc ph¶i nhËp khÈu g¹o ( trªn 40 v¹n tÊn/ n¨m) thµnh mét n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø ba trªn thÕ giíi (gÇn 2 triÖu tÊn/ n¨m) - MÆc dï chÝnh s¸ch cã vai trß to lín nh­ vËy nh­ng trong chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc hiÖn nay cßn nhiÒu trë ng¹i cho ph¸t triÓn DN, ®Æc biÖt lµ trong chÝnh s¸ch hç trî DN. D­íi ®©y lµ mét sè ®Ò suÊt vÒ ®æi míi chÝnh s¸ch hç trî c¸c DN ë ViÖt Nam. a.. ChÝnh s¸ch ®Çu t­: ChÝnh s¸ch ®Çu t­ ®æi míi theo h­íng khuyÕn khÝch mäi nç lùc ®Çu t­ ph¸t triÓn v× sù nghiÖp d©n giµu, n­íc m¹nh. CÇn lÊy l¹i thÕ c©n b»ng gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch nh÷ng c«ng d©n VN cã vèn, cã kiÕn thøc ®øng ra kinh doanh b. ChÝnh s¸ch vèn: Bao gåm viÖc t¹o lËp, huy ®éng vµ sö dông vèn. C¸c gi¶i ph¸p vÒ th¸o gì vèn cã vai trß rÊt lín ®èi víi DN. CÇn thiÕt ph¶i cã hai nhãm gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®Õn t×nh h×nh vèn cña DN: chÝnh s¸ch vèn chung (t¸c ®éng tíi toµn bé nÒn kinh tÕ, trong ®ã cã doanh nghiÖp ) vµ chÝnh s¸ch vèn ®èi víi c¸c DN *ChÝnh s¸ch vèn chung: chÝnh s¸ch vèn cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn viÖc c¶i thiÖn t×nh h×nh vèn cho c¸c DN. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn an toµn, thuËn lîi vµ cã hiÖu qu¶, cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi theo h­íng: -§æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ: cã chÝnh s¸ch chèng ®éc quyÒn kinh doanh ng©n hµng, gi¶m møc dù tr÷ b¾t buéc, Nhµ n­íc chØ nªn ®iÒu tiÕt l·i suÊt b»ng ph­¬ng ph¸p thÞ tr­êng më vµ dù tr÷ b¾t buéc, ®iÒu chØnh l·i suÊt trÇn mét c¸ch linh ho¹t s¸t víi cung cÇu vèn trªn thÞ tr­êng. ViÖc khèng chÕ møc l·i suÊt trÇn cøng nh¾c nh­ hiÖn nay sÏ lµm ho¹t ®éng cho vay cña c¸c ng©n hµng bÞ h¹n chÕ ®¸ng kÓ. -Më réng c¹nh tranh trong kinh doanh ng©n hµng: gi¶i ph¸p nµy nh»m thiÕt lËp l·i suÊt thÞ tr­êng thùc sù, æn ®Þnh l·i suÊt, gi¶m bít phiÒn hµ cho kh¸ch hµng trong viÖc vay vèn. -Gi¶m bít c¸c thñ tôc vay vèn: më réng m¹ng l­íi cho vay vµ c¸c h×nh thøc huy ®éng, khuyÕn khÝch c¹nh tranh hîp ph¸p. -Ph¸t triÓn quü tÝn dông nh©n d©n. -Ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh cung cÊp vèn trung vµ dµi h¹n nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng vèn trung - dµi h¹n. -KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu… *ChÝnh s¸ch vµ c¸c gi¶i ph¸p vÒ vèn ®èi víi c¸c DN: nh­ trªn ®· ph©n tÝch, do yÕu thÕ nªn c¸c doanh nghiÖp rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn. V× vËy, ngoµi chÝnh s¸ch vèn chung cho c¸c doanh nghiÖp, cÇn thiÕt ph¶i cã ­u ®·i vèn ®èi víi c¸c DN ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn b×nh th­êng. §Ó hç trî vèn cã hiÖu qu¶ cho DN, cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi chÝnh s¸ch vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy theo h­íng ­u ®·i l·i suÊt vµ khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c trung t©m hç trî vèn cho c¸c DN: -¦u ®·i l·i suÊt: nh­ trªn ®· ph©n tÝch, l·i suÊt tiÒn vay lµ kh¸ cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ cµng cao ®èi víi c¸c DN. Tuy nhiªn, do sè l­îng DN trong nÒn kinh tÕ kh¸ lín, mµ nguån tµi chÝnh l¹i cã h¹n nªn kh«ng thÓ ­u ®·i tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nµy. Do vËy, trong chÝnh s¸ch ­u ®·i vèn (kh¸c víi ­u ®·i thuÕ) cÇn chän ®óng ®èi t­îng th× víi nguån lùc Ýt míi cã thÓ hç trî hiÖu qu¶. ChØ nªn ­u ®·i l·i suÊt cho c¸c doanh nghiÖp cã triÓn väng kinh doanh hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp g¾n víi nhiÖm vô chiÕn l­îc vµ hç trî cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ míi, s¶n xuÊt thö, nghiªn cøu khoa häc, ®µo t¹o nghÒ, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô t­ vÊn… Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ hç trî ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn nguån tµi chÝnh cã h¹n, cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p ®Æc biÖt. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã lµ trî cÊp l·i suÊt cho ®èi t­îng ®­îc hç trî, tøc lµ bï trªnh lÖch gi÷a l·i suÊt thÞ tr­êng vµ l·i suÊt ­u ®·i cho c¸c DN vay. -Thµnh lËp c¸c quü hç trî: huy ®éng c¸c nguån vèn ®Ó thµnh lËp quü hç trî DN. C¸c nguån ®ã cã thÓ lµ: tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng, tõ c¸c doanh nghiÖp lín, tõ c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc. Quü nµy cã thÓ do Nhµ n­íc qu¶n lý vµ còng cã thÓ thuª mét trung t©m chuyªn tr¸ch qu¶n lý. ViÖc sö dông quü nµy do Nhµ n­íc qu¶n lý víi sù nhÊt trÝ cña nhµ tµi trî th«ng qua trung gian lµ ng­êi chuyªn tr¸ch vÒ vèn (th­êng lµ ng©n hµng). Quü nµy hç trî cho c¸c ho¹t ®éng nh­: ®µo t¹o chñ doanh nghiÖp, ®µo t¹o nghÒ, chuyÓn giao c«ng nghÖ, trung t©m t­ vÊn cho doanh nghiÖp , c¸c ho¹t ®éng vÒ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ, khoa häc, c«ng nghÖ… cÇn thiÕt cho c¸c DN. -Thµnh lËp trung t©m b¶o l·nh: ®èi víi c¸c DN, mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt lµ kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó vay vèn ng©n hµng. Do ®ã cÇn tæ chøc trung gian lµm cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp vµ ng©n hµng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn. Mét trong c¸c h×nh thøc ®ã lµ quü b¶o l·nh tÝn dông võa t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn, võa lµ h×nh thøc rµng buéc chÆt chÏ gi÷a ng­êi vay (doanh nghiÖp) vµ ng­êi cho vay (ngan hµng), tæ chøc trung gian (c¸c c«ng ty b¶o l·nh) vµ Nhµ n­íc, nhê ®ã mµ gi¶m bít møc ®é rñi ro khi vay vèn. c. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: §Êt ®ai lµ mét yÕu tè ®Çu vµo c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. HiÖn nay, c¸c DN, ®Æc biÖt lµ khu vùc ngoµi quèc doanh phæ biÕn lµ nhá bÐ, ph©n t¸n, diÖn tÝch mÆt b»ng chËt hÑp, ph¶i tËn dông nhµ ë ®Ó s¶n xuÊt. C¸c c¬ së nµy gÆ nhiÒu khã kh¨n trong viÖc më réng mÆt b»ng s¶n xuÊt. Nguyªn nh©n mét phÇn do c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn, gi¸ ®Êt cao, phÇn kh¸c do cßn nhiÒu v­íng m¾c trong nh÷ng qui ®Þnh hiÖn hµnh nh­: quyÒn së h÷u sö dông ®Êt kh«ng râ rµng, røt kho¸t… §Ó gãp phÇn th¸o gì nh÷ng khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DN ph¸t triÓn, cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p th¸o gì nh­: -Nghiªn cøu söa ®æi c¸c qui ®Þnh hiÖn hµnh ch­a phï hîp, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò thêi h¹n giao ®Êt, viÖc quyÒn sö dông ®Êt. -Më réng quyÒn cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong viÖc cÊp ®Êt sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt vµ cho thuª ®Êt -Cho thuª, ®Êu thÇu nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt bÞ gi¶i thÓ -T¨ng thêi h¹n sö dông vµ miÔn, gi¶m thuÕ ®èi víi phÇn vèn bá vµo viÖc më mang ®Êt ®ai, tËn dông ®Êt thõa, ao hå, ®Çm lÇy… ®Ó ®­a vµo s¶n xuÊt -§¬n gi¶n hãa thñ tôc thuª ®Êt vµ chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p, khuyÕn khÝch sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cao h¬n -TiÕn tíi cho phÐp c¸c DNkhu vùc ngoµi quèc doanh ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn lîi vÒ sö dông ®Êt nh­ víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc: ®­îc Nhµ n­íc giao quyÒn sö dông ®Êt, ®­îc thuª ®Êt theo gi¸ nh­ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i tr¶, ®­îc h­ëng ®Çy ®ñ 5 quyÒn lîi víi ng­êi cã quyÒn sö dông ®Êt nh­ LuËt §Êt ®ai (1993) ®· qui ®Þnh -H×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp liªn kÕt x©y dùng h¹ tÇng ®Ó cho thuª mÆt b»ng, nhµ x­ëng víi gi¸ ­u ®·i, ®ã lµ c¸ch thøc x©y dùng “khu c«ng nghiÖp néi ®Þa” mµ thµnh phè Hµ Néi ®ang lµm. d. ChÝnh s¸ch thuÕ: CÇn ®æi míi chÝnh s¸ch thuÕ theo hai néi dung: *HÖ thèng thuÕ chung ®æi míi theo c¸c h­íng: -§¬n gi¶n hãa hÖ thèng thuÕ suÊt , h¹ møc thuÕ suÊt -Tr¸nh ®¸nh thuÕ chång chÐo (sím chuyÓn sang thuÕ GTGT) -C¶i c¸ch c¬ chÕ ®Þnh – thu (nép) – kiÓm tra thuÕ theo h­íng cã sù ®éc lËp gi÷a c¸c bé phËn nµy, cã thÓ kiÓm tra lÉn nhau. -Thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai b¸o møc thuÕ, Nhµ n­íc kiÓm ®Þnh vµ doanh nghiÖp tù nép thuÕ… -B¶o ®¶m c«ng b»ng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®ång thêi ­u tiªn c¸c doanh nghiÖp trong n­íc h¬n c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. HiÖn nay cã t×nh tr¹ng tr¸i ng­îc: c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ ngoµi cã nhiÒu ­u thÕ h¬n, m¹nh h¬n th× chØ nép thuÕ lîi tøc10-15% trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i nép thuÕ lîi tøc tíi 35-50% *ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi DN: cÇn ®æi míi theo h­íng më réng ®èi t­îng ®­îc ­u ®·i thuÕ, t¨ng møc ®é ­u ®·i thuÕ, t¨ng møc ®é ­u ®·i,… -Më réng ®èi t­îng ®­îc ­u ®·i: ®Õn nay c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ n­íc, lo¹i ®èi t­îng ®­îc ­u ®·i vÒ thuÕ kh«ng nhiÒu, chØ c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp sau 1993 (mµ phÇn lín ®· qu¸ h¹n 2 n¨m ®­îc ­u ®·i nh­ luËt ®Þnh), c¸c doanh nghiÖp ë vïng nói, h¶i ®¶om mét sè doanh nghiÖp trong ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n. Nh­ vËy lµ trong chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ ch­a quan t©m ®Õn sù yÕu ít cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp nµy ®øng v÷ng vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶. Do ®o trong chÝnh s¸ch thuÕ cÇn më réng ®èi t­îng h¬n n÷a, nh­ vËy míi nu«i d­ìng ®­îc nguån thu, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp tÝch lòy ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, më réng qui m«. -T¨ng møc ®é ­u ®·i cho c¸c DN: thêi gian qua, møc ­u ®·i ®· t¨ng lªn nh­ng vÉn cßn rÊt dÌ dÆt , chØ miÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp 1-2 n¨m, trong khi møc ­u ®·i thuÕ ë nhiÒu n­íc lµ tõ 4-5 n¨m. H¬n n÷a møc gi¶m thuÕ cßn thÊp, sè ®èi t­îng ®­îc miÔn gi¶m thuÕ cßn Ýt. Do ®ã, ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã tÝch lòy ban ®Çu cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× cÇn thiÕt ph¶i t¨ng møc ­u ®·i thuÕ tõ 3 ®Õn 5 n¨m. MiÔn thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ s¹ch. MiÔn thuÕ cho c¸c kh©u nh­ chi phÝ ®µo t¹o c«ng nh©n vµ chñ doanh nghiÖp còng nh­ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm míi. -Cã h×nh thøc vµ møc ®é ­u ®·i thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp thu hót nhiÒu lao ®éng, huy ®éng nhiÒu vèn. HiÖn nay ®ang cã t×nh tr¹ng doanh nghiÖp cµng huy ®éng nhiÒu lao ®éng (chi phÝ biªn t¨ng lªn) th× møc thuÕ cµng cao. Nh­ vËy sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp më réng qui m«. C¸c n­íc ph¸t triÓn ®Òu cã chÝnh s¸ch ®Ó më réng qui m« doanh nghiÖp, v× qui m« qu¸ nhá sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶. 3.2.6. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî: a. §µo t¹o ®éi ngò c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n C¸c nhµ doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh. Hä lµ ng­êi trùc tiÕp sö dông c¸c nguån lùc ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, trùc tiÕp qu¶n lý ng­êi lao ®éng. Do ®ã nhiÒu n­íc rÊt chó träng ph¸t triÓn ®éi ngò nµy. T¹i ViÖt Nam, ®éi ngò c¸c nhµ kinh doanh hiÖn nay cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp. Do ®ã cÇn thiÕt ph¶i ®µo t¹o c¸c nhµ kinh doanh: cung cÊp kiÕn thøc vÒ luËt ph¸p, kinh tÕ, c«ng nghÖ qu¶n lý… C¸c h×nh thøc ®µo t¹o cã thÓ lµ: -Më c¸c líp ng¾n h¹n ®µo t¹o vÒ kinh doanh vµ ph¸p luËt … -Thµnh lËp c¸c trung t©m ®µo t¹o, båi d­ìng vÒ qu¶n lý doanh nghiÖp. -KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o nghÒ cho c¸c doanh nghiÖp nh­: miÔn, gi¶m thuÕ, cho vay ­u ®·i, cÊp vèn… -T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp t×m hiÓu thÞ tr­êng ngoµi n­íc -§Çu t­ cho c¸c trung t©m d¹y nghÒ hiÖn cã ë c¸c ®Þa ph­¬ng, x©y dùng c¸c trung t©m míi ®¸p øng víi nhu cÇu ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay -Sö dông quü ®µo t¹o l¹i cho c¶ viÖc ®µo t¹o nghÒ ë c¸c doanh nghiÖp -KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tù ®µo t¹o, trÝch mét phÇn trong thuÕ nghÜa vô cña doanh nghiÖp gi÷ l¹i lam thuÕ ®µo t¹o, gi¶m phÇn chi phÝ ®µo t¹o trong tæng thu nhËp chÞu thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp (nh­ dù th¶o LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ) b. Cung cÊp th«ng tin: C¸c DN ®ang rÊt thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ, luËt ph¸p, kinh tÕ, kh¸ch hµng, ®èi t¸c kinh doanh … Do ®ã cÇn thiÕt hç trî th«ng tin cho doanh nghiÖp C¸c gi¶i ph¸p hç trî th«ng tin cã thÓ lµ: -Thµnh lËp c¸c ng©n hµng d÷ liÖu vÒ c¸c doanh nghiÖp , vÒ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ, thÓ chÕ… ®Ó cung cÊp hoÆc b¸n cho doanh nghiÖp víi gi¸ hîp lý. -Phæ biÕn c¸c th«ng tin vÒ ph¸p luËt , chÝnh s¸ch… th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. -Phæ biÕn kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kinh doanh b»ng nhiÒu h×nh thøc. -T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tham gia c¸c héi chî triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc, kÝ kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi n­íc. -Tæ chøc c¸c c©u l¹c bé ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ trao ®æi häc tËp kinh nghiÖm cña nhau. -KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c¬ së d÷ liÖu vµ sö dông c¸c qu¶n lý th«ng tin hiÖn ®¹i nh­ m¸y vi tÝnh, m¹ng th«ng tin,… ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc c¸c c¬ së d÷ liÖu hiÖn ®¹i trong vµ ngoµi n­íc. c. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n, lµ tiÒn ®Ò rÊt quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp. ë nhiÒu vïng trong c¶ n­íc, c¬ së h¹ tÇng nh­ giao th«ng, ®iÖn, n­íc kÐm ph¸t triÓn. §ã lµ trë ng¹i lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. §Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng rÊt tèn kÐm, chËm thu håi vèn vµ Ýt sinh l·i nªn c¸c doanh nghiÖp kh«ng muèn ®Çu t­. H¬n n÷a, c¸c DN kh«ng ®ñ søc ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng. Do ®ã rÊt cÇn sù hç trî cña Nhµ n­íc. Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc th× ®©y lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc hç trî chñ yÕu cña Nhµ n­íc. Tuy nhiªn do ng©n s¸ch Nhµ n­íc trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng cßn h¹n chÕ nªn cÇn: -§Çu t­ theo träng ®iÓm, tËp trng vµo c¸c c«ng tr×nh mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cao -KÕt hîp Nhµ n­íc, ®Þa ph­¬ng vµ nh©n d©n cïng lµm. KÕT LUËN Nh­ mét t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam , c¸c DN ë ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn nhanh trãng ®ång thêi cã nh÷ng ®ãng ghãp quan träng vµo sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n . MÆc dï vËy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nµy trong nh÷ng n¨m qua cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ , ®iÒu ®ã phÇn nµo chøng tá tiÒm n¨ng cña chóng ta cßn ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó , v× thÕ th«ng qua bµi viÕt nµy phÇn nµo thÊy râ ®­îc nh÷ng khã kh¨n tån ®äng cña DN , tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt nh»m khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo khu vôc kinh tÕ nµy Tuy cã cè g¾ng rÊt nhiÒu nh­ng do bÞ h¹n chÕ vÒ mÆt sè liÖu , thêi gian , kinh nghiÖm thùc tÕ vµ ph­¬ng tiÖn nghiªn cøu nªn néi dung cña tiÓu luËn nµy ch¾c cßn nhiÒu sai sãt . RÊt mong ®­îc sù gãp ý cña c« gi¸o vµ c¸c b¹n Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1.Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c_ Lªnin _ NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2.B¸o Doanh NghiÖp ViÖt Nam