Lời nói đầu
Thời gian qua cùng với sự hình thành và phát triển của các loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Doanh nghiệp vừa và nhỏ đã phát triển một cách mạnh mẽ, đóng góp một vai trò quan trọng vào sự phát triển chung của nền kinh tế nước ta. Tuy nhiên hiện nay chúng ta chưa có một chính sách đồng bộ nhằm tạo điều kiện cho loại hình doanh nghiệp này phát triển.
Đứng trước yêu cầu trên Nhà nước cần phải đưa ra một hệ thống chính sách nhằm khuyến khích, tạo điều kiên phát triển loại hình doanh nghiệp này. Về cơ bản, loại hình doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam hiên nay chủ yếu thuộc thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, vì vậy với đề tài " Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trướng ở Việt Nam" chủ yếu tập trung vào nghiên cứu thực trạng, giải pháp nhằm phát triển khu vực doanh nghiệp này. Với mục đích nghiên cứu trên đề tài được chia thành ba phần.
Phần I : Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Phần này nghiên cứu một cách khái quát loại hình doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Phần II : Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam.
Đây là phần chính của đề tài, với phấn này sẻ nêu lên những điếu kiện để phát triển các doang nghiệp vừa và nhỏ đồng thời nêu lên thực trạng phát triển loại hình doanh nghiệp này thời gian qua ở nước ta từ đó đưa ra những kiến nghị về mặt quản lý cùng như những kiến nghị về mặt tổ chức điều hành từ phìa các doanh nghiệp.
Phần III : Kinh nghiệm phát triển và quản lý doanh nghiệp vừa và nhỏ của một số nước trên thế giới.
Với phần này sẻ nêu lên một số kinh nghiệp của các nước trên thế giời, từ các nước phát triển đến các nước đang phát triển từ đó rút ra những bài học ứng dụng vào Việt
Luận văn dài 44 trang, chia làm 3 chương
32 trang |
Chia sẻ: thanhnguyen | Lượt xem: 1621 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trướng ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
iÖp b¸n bu«n: doanh nghiÖp cã díi 100 lao ®éng hoÆc cã mét kho¶n t b¶n ho¸ díi 30 triÖu Yªn (t¬ng ®¬ng 100.000 USD) ®îc coi lµ doanh nghiÖp nhá.
§èi víi doanh nghiÖp b¸n lÎ vµ dÞch vô: doanh nghiÖp cã díi 50 lao ®éng hoÆc mét kho¶n t b¶n ho¸ díi 10 triÖu yªn (t¬ng ®¬ng 100. 000 USD) ®îc coi lµ doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá. Trong sè nµy, doanh nghiÖp nµo cã díi 5 lao ®éng ®îc coi lµ doanh nghiÖp nhá (nh÷ng tiªu thøc nµy nay ®îc x¸c ®Þnh tõ nh÷ng n¨m 60, hiªn nay vèn ®· t¨ng lªn hµng chôc lÇn) Industrial Policy of Japan. p 534. (§æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam)-tr 12
.
Trong kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá, NhËt B¶n chØ quan t©m ®Õn hai tiªu thøc lµ vèn vµ lao ®éng. §èi víi tiªu thøc lao ®éng cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nhá, NhËt B¶n quan niÖm gÇn gièng víi Hµn Quèc, rÊt thÊp so víi khu vùc ch©u ¸. Ph¶i ch¨ng c¸c níc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh, nguån nh©n lùc cã h¹n, hä quan t©m ®Õn tiªu thøc vèn ®Çu t nhiÒu h¬n.
Th¸i Lan: lµ mét trong nh÷ng níc cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, hä quan niÖm doanh nghiÖp võa cã tõ 50 ®Õn 200 lao ®éng, doanh nghiÖp nhá cã díi 50 lao ®éng Th«ng tin ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, 1/1997, tr3
. Nh vËy Th¸i Lan chØ quan t©m ®Õn tiªu thøc lao ®éng vµ còng kh«ng tÝnh ®Õn tÝnh chÊt ®Æc thï cña nghµnh kinh tÕ (tiªu thøc nµy gÇn gièng víi ViÖt Nam).
C¸c níc kh¸c nh Phi-lip-pin l¹i lÊy tiªu thøc chñ yÕu lµ lao ®éng vµ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh; In-®«-nª-xi-a lÊy tiªu thøc vèn b×nh qu©n cho mét lao ®éng; Trung quèc l¹i lÊy tiªu thøc s¶n lîng ®Çu t. Mü lÊy tiªu thøc lao ®éng, trÞ sè hµng ho¸ b¸n ra (doanh thu tiªu thô) ®èi víi doanh nghiÖp b¸n bu«n, dÞch vô, ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× cã tÝnh ®Õn yÕu tè ngµnh s¶n xuÊt.
ë níc ta, tríc ®©y do cha cã tiªu chÝ chung thèng nhÊt x¸c ®Þnh DNV & N nªn mét sè c¬ quan nhµ níc, tæ chøc hæ trî DNV & N ®· ®a ra tiªu thøc riªng ®Ó x¸c ®Þnh DNV & N phôc vô c«ng t¸c cña m×nh. Theo C«ng v¨n sè 681/CP-KNT nªu trªn, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ DNV & Níi 5 tû ®ång vµ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m díi 200 ngßi lµ c¸c DNV & N.
Tuy nhiªn, c¸c tiªu chÝ x¸c ®Þnh trong céng v¨n 681/CP-KTN chØ lµ quy íc hµnh chÝnh ®Ó x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch hæ trî DNV & N , lµ c¬ së ®Ó c¸c c¬ quan nhµ níc, c¸c tæ chøc chÝnh thøc cña nhµ níc thùc thi chÝnh s¸ch ®èi víi khu vùc DNV & N. ViÖc c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh«ng cã chøc n¨ng thùc thi c¸c c¸c chÝnh s¸ch Nhµ níc ®èi víi DNV & N ¸p dông c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau lµ ®îc, v× c¸c c¬ quan ®ã cã môc tiªu, ®èi tîng hæ trî kh¸c nhau. ViÖc ®a ra c¸c tiªu thøc x¸c ®Þnh DNV & N míi chØ cã tÝnh íc lÖ, b¶n th©n c¸c tiªu chÝ ®ã cha ®ñ x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ khu vc DNV & N ë ViÖt Nam, bëi v× cã rÊt nhiÕu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ viÖc c¸c ®èi tîng, c¸c chñ thÓ kinh doanh ®îc coi lµ thuéc vÒ hoÆc kh«ng thuéc vÒ khu vùc DNV & N. V× vËy, nhiÒu ý kiÕn cho r»ng cÇn quy ®Þnh râ DNV & N ë ViÖt Nam lµ c¬ së s¶n xuÊt cã ®¨ng ký, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ, cã quy m« vÒ vèn vµ/ hoÆc lao ®éng tho¶ m·n qui ®Þnh cña ChÝnh phñ ®èi víi tõng ngµnh nghÒ t¬ng øng víi tõng thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
Mét sè tiªu chÝ x¸c ®Þnh DN võa vµ nhá ®· ®îc ¸p dông ë ViÖt Nam
C¬ quan, tæ chøc ®a ra tiªu chÝ
Vèn
Doanh thu
Lao ®éng
Ng©n Hµng c«ng Th¬ng ViÖt Nam
Vèn cè ®Þnh díi 10 tû ®ång, vèn lu ®éng díi 8 tû ®ång
díi 20 tû ®ång/th¸ng
Díi 500 ngßi
Liªn Bé Lao §éng & Tµi chÝnh
Vèn ph¸p ®Þnh díi 1 tû ®ång
díi 1 tû ®ång/n¨m
díi 100 ngêi
Dù ¸n VIE/US/95 (Hç trî DNV & N ë Viªt Nam cña UNIDU)
+ Doanh nghiÖp nhá
+doanh nghiÖp võa
Vèn ®¨ng ký díi 0,1 triÖu USD
Vèn ®¨ng ký díi 0,4 triÖu USD
díi 30 ngêi
Tõ 30 dÕn 500 ngêi
Quü hç trî DNV & N (Ch¬ng tr×nh ViÖt Nam- EU)
Vèn ®iÒu lÖ tõ 50.000 ®Õn 300.000
Tõ 10 ®Õn 500 ngêi
Nguån: Bé kÕ ho¹ch & §Çu T
II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá
1. Lîi thÕ vµ bÊt lîi cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
1.1 Nh÷ng lîi thÕ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Chóng g¾n liÒn víi c«ng nghÖ trung gian, lµ cÇu nèi gi÷a c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ c«ng nghÖ hiªn ®¹i.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t, tù do, s¸nh t¹o trong kinh doanh.
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá dÓ dµng vµ nhanh chãng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, thÝch øng víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá cÇn vèn ®Çu t ban ®Çu Ýt, hiÖu qu¶ cao, thu håi vèn nhanh.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tû suÊt ®Çu t trªn lao ®éng thÊp nhiÒu so víi doanh nghiÖp lín, v× vËy nã cã hiÖu suÊt t¹o viÖc lµm cao.
HÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gän nhÑ, linh ho¹t, c«ng t¸c ®iÒu hµnh mang tÝnh trùc tiÕp.
Quan hÖ gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi qu¶n lý (quan hÖ chñ- thî) trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¸ chÆt chÎ.
Sù ®×nh trÖ, thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ¶nh hëng rÊt Ýt hoÆc kh«ng g©y khñng ho¶ng kinh tÕ- x· héi, ®ång thêi Ýt chÞu ¶nh hëng cña c¸c cuéc khñng ho¶ng d©y chuyÒn.
1.2 Nh÷ng bÊt lîi cña doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ kÓ trªn doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cã nh÷ng bÊt lîi so víi doanh nghiÖp cã quy m« lín.
Th«ng thêng c¸c doanh nghiªp võa vµ nhá thêng cã nguån tµi chÝnh h¹n chÕ.
C¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é thiÕt bÞ c«ng nghÖ yÕu kÐm, l¹c hËu. Kh¶ n¨ng ®æi míi c«ng nghÖ hay ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc- kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµ h¹n chÕ.
Kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin vµ tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu.
Tr×nh ®é qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn bÞ h¹n chÕ.
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ søc c¹nh tranh kinh tÕ thÊp h¬n nhiÒu so víi doanh nghiÖp lín.
2. Vai trß vµ t¸c ®éng kinh tÕ-x· héi cña DNV & N
MÆc dï cã nh÷ng thÕ bÊt lîi nhÊt ®Þnh nhng doang nghiÖp võa vµ nhá víi nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm vµ lîi thÕ cña nã, nªn c¸c doanh nghiÖp nµy cã vÞ trÝ vµ vai trß t¸c ®éng kinh tÕ-x· héi rÊt lín.
Thø nhÊt, c¸c DNV & N cã vÞ trÝ rÊt quan träng ë chç, chóng chiÕm ®a sè vÒ mÆt sè lîng trong tæng sè c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh vµ ngµy cµng gia t¨ng m¹nh. ë hÇu hÕt c¸c níc doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm kho¶ng trªn díi 90 % tæng sè c¸c doanh nghiÖp. Tèc ®é gia t¨ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nhanh h¬n c¸c doanh nghiÖp lín. HiÖn nay, cha cã sè liÖu thèng kª vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá mét c¸ch chÝnh thøc, nhng hÇu hÕt c¸c nhµ nghiªn cøu ®Òu cho r»ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam còng chiÕm kho¶ng 80-90% tæng sè c¸c doanh nghiÖp.
Thø hai, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß quan träng trong sù
t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. chóng ®ãng gãp phÇn quan träng vµo sù gia t¨ng thu nhËp quèc d©n cña c¸c níc trªn thÕ giíi, b×nh qu©n chiÕm kho¶ng 50% GDP ë mçi níc, Theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý TW, th× hiÖn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕp kho¶ng 24% GDP. B¸o c¸o: Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh ph¸t triÓn DNVVN ë ViÖt Nam- Trong khu«n khæ dù ¸nUNIDO-MPI-US/VIE/95/004, tr 5
Thø ba, t¸c ®éng lín nhÊt cña doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ gi¶i quyÕt mét sè lîng lín chæ lµm viÖc cho d©n c, lµm t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. XÐt theo luËn ®iÓm t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, th× khu vùc nµy vît tréi h¼n so víi khu vùc kh¸c, gãp phÇn gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò x· héi bøc xóc, ë hÇu hÕt c¸c níc doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹o viÖc lµm cho kho¶ng tõ 50- 80% lao ®éng trong c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Æc biÖt trong nhiÒu thêi kú c¸c doanh nghiÖp lín sa th¶i c«ng nh©n th× khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i thu hót thªm nhiÒu lao ®éng hoÆc cã tèc ®é thu hót lao ®éng míi cao h¬n khu vùc doanh nghiÖp lín. ë ViÖt Nam còng theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý Kinh tÕ TW, th× sè lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp cã kho¶ng 7,8 triÖu ngêi, chiÕm tíi 72,9% tæng sè lao ®éng phi n«ng nghiÖp vµ chiÕm kho¶ng 22,5% lùc lîng lao ®éng cña c¶ níc. B¸o c¸o: Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh ph¸t triÓn DNVVN ë ViÖt Nam- Trong khu«n khæ dù ¸nUNIDO-MPI-US/VIE/95/004, tr 6
Thø t, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gãp phÇn lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ trêng, do lîi thÕ quy m« võa vµ nhá lµ n¨ng ®éng, linh ho¹t, s¸ng t¹o trong kinh doanh, cïng víi h×nh thøc tæ chøc kinh doanh cã sù kÕt hîp chuyªn m«n ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ mÒm dÎo, hoµ nhÞp ®îc víi nh÷ng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Thø n¨m, khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá thu hót ®îc kh¸ nhiÒu vèn ë trong d©n. Do tÝnh chÊt nhá lÎ, dÔ ph©n t¸n ®i s©u vµo d©n c vµ yªu cÇu vÒ sè lîng vèn ban ®Çu kh«ng nhiÒu, cho nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cè t¸c dông rÊt lín trong viÖc thu hót c¸c nguån vèn nhá lÎ, nhµn rçi trong c¸c tÇng líp d©n c ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh, chóng t¹o lËp dÇn tËp qu¸n ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ h×nh thµnh c¸c khu vùc ®Ó thùc hiÖn cã kÕt qu¶ vÊn ®Ò huy ®éng vèn cña d©n c theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc.
Thø s¸u, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß to lín ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi khu vùc n«ng th«n ®· thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, lµm cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh, ®ång thêi thóc ®Èy c¸c ngµnh th¬ng m¹i- dÞch vô ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá còng gãp phÇn lµm t¨ng tû träng c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ lµm thu hÑp dÇn tû träng khu vùc n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu c«ng nghiÖp.
Thø b¶y, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gãp phÇn vµo ®« thÞ ho¸ phi tËp trung vµ thùc hiÖn ph¬ng ch©m “ly n«ng bÊt ly h¬ng”. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n«ng th«n sÎ thu hót nh÷ng ngêi lao ®éng thiÕu hoÆc cha cã viÖc lµm vµ cã thÓ thu hót lîng lín lao ®éng thêi vô trong c¸c kú n«ng nhµn vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh, rót dÇn lao ®éng lµm n«ng nghiÖp sang lµm c«ng nghiÖp hoÆc dÞch vô, nhng vÉn sèng t¹i quª h¬ng b¶n qu¸n,kh«ng ph¶i di chuyÓn ®i xa, thùc hiªn ph¬ng ch©m “ly n«ng bÊt ly h¬ng”. §ång hµnh víi nã lµ h×nh thµnh nh÷ng khu vùc kh¸ tËp trung c¸c c¬ së c«ng nghiªp vµ dÞch vô ngay t¹i n«ng th«n, tiÕn dÇn lªn h×nh thµnh nhøng thÞ tø, thÞ trÊn, lµ h×nh thµnh c¸c ®« thÞ nhá ®an xen gi÷a nh÷ng lµng quª, lµ qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ phi tËp trung.
Thø t¸m, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i ¬m mÇm c¸c tµi n¨ng kinh doanh, lµ n¬i ®µo t¹o c¸c nhµ doanh nghiÖp. Kinh doanh quy m« nhá sÏ lµ n¬i ®µo t¹o, rÌn luyÖn c¸c nhµ doanh nghiÖp lµm quen víi m«i trêng kinh doanh. B¾t ®Çu tõ kinh doanh quy m« nhá vµ th«ng qua ®iÒu hµnh qu¶n lý kinh doanh quy m« võa vµ nhá, mét sè nhµ doanh nghiÖp sÏ trëng thµnh nªn nh÷ng nhµ doanh nghiÖp lín tµi ba, biÕt ®a doanh nghiÖp cña m×nh nhanh chãng ph¸t triÓn. C¸c tµi n¨ng kinh doanh sÎ ®îc ¬m mÇm tõ ®©y.
3. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña sù xuÊt hiÖn, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNV & N.
LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp. Giai ®o¹n tiÒn sö ( C. M¸c gäi lµ hµng ho¸ gi¶n ®¬n) kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a giíi chñ vµ ngêi thî. Ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ võa lµ ngêi chñ së h÷u t liÖu s¶n xuÊt, võa lµ ngêi lao ®éng trùc tiÕp, võa lµ ngêi ®iÒu khiÓn (qu¶n lý) c«ng viÖc cña m×nh (cña gia ®×nh m×nh), võa lµ ngêi trùc tiÕp mang s¶n phÈm cña m×nh trao ®æi trªn thÞ trêng. §ã lµ lo¹i doanh nghiÖp c¸ thÓ, doanh nghiÖp gia ®×nh, doanh nghiÖp cùc nhá. Trong thêi kú hiÖn ®¹i, th«ng thêng ®¹i ®a sè nh÷ng ngêi khi míi trëng thµnh ®Ó ®i lµm viÖc ®îc, ®Òu muèn thö søc m×nh trong nghÒ kinh doanh. Víi mét sè vèn trong tay Ýt ái, víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, lÜnh héi ®îc trong c¸c trêng chuyªn nghiÖp, b¾t ®Çu khëi nghiÖp, phÇn lín hä ®Òu thµnh lËp doanh nghiÖp nhá chØ cña riªng m×nh, tù s¶n xuÊt, tù kinh doanh.
Trong s¶n xuÊt- kinh doanh cã mét sè ngêi ®· gÆp vËn may vµ ®Æc biÖt lµ nhê sù tµi ba cña m×nh, biÕt chíp thêi c¬, cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, khÐo ®iÒu hµnh vµ tæ chøc s¾p xÕp c«ng viÖc, cÇn cï,chÞu khã, tiÕt kiÖm...®· thµnh ®¹t, ngµy cµng giµu lªn, tÝch luü ®îc nhiÒu cña c¶i, tiÒn vèn, thêng xuyªn më réng quy m« s¶n xuÊt-kinh doanh, ®Õn mét lóc nµo ®ã, lùc lîng lao ®éng cña gia ®×nh kh«ng ®¶m ®¬ng hÕt c«ng viÖc, cÇn ph¶i thuª thªm ngêi lµm vµ hä trë thµnh «ng chñ. Ngîc l¹i , mét bé phËn nguêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá kh¸c, hoÆc do kh«ng gÆp vËn may trong s¶n xuÊt-kinh doanh vµ ®êi sèng, hoÆc do kÐm cái kh«ng biÕt chíp thêi c¬, kh«ng cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, kh«ng biÕt tÝnh to¸n qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp... ®· dÉn ®Õn thua lç triÒn miªn, buéc ph¶i b¸n t liÖu s¶n xuÊt, ®i lµm thuª cho ngêi kh¸c. Nh÷ng giai ®o¹n ®Çu, c¸c «ng chñ vµ nh÷ng ngêi thî cïng lao ®éng trùc tiÕp víi nhau vµ nh÷ng ngêi lµm thuª thêng lµ bµ con hä hµng cña «ng chñ sau ®ã th× më réng dÇn ra. C¸c häc gi¶ thêng xÕp lo¹i nµy vµo ph¹m trï DNV & N.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt- kinh doanh, mét sè ngêi thµnh ®¹t ®· ph¸t triÓn doanh nghiÖp cña m×nh, b»ng c¸ch më réng s¶n xuÊt kinh doanh, vµ nh vËy nhu cÇu vÒ vèn sÎ ®ßi hái nhiÒu h¬n. Nhu cÇu vÒ vèn ngµy cµng t¨ng, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt- kinh doanh ®· th«i thóc c¸c nhµ doanh nghiÖp, hoÆc mét sè ngêi cïng nhau gãp vèn thµnh lËp xÝ nghiÖp s¶n xuÊt-kinh doanh, hoÆc ph¸t hµnh cæ phiÕu thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn. b»ng c¸ch liªn kÕt ngang, däc hoÆc hæn hîp, nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ, nhiÒu doanh nghiÖp lín h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.
NÒn kinh tÕ mét quèc gia lµ tæng hîp c¸c doanh nghiÖp lín, bÐ t¹o thµnh. PhÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp lín trëng thµnh, ph¸t triÓn tõ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Quy luËt ®i tõ nhá ®Õn lín lµ con ®êng tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng mang tÝnh phæ biÕn cña ®¹i ®a sè c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng . §ång thêi, sù tån t¹i ®an xen vµ kÕt hîp c¸c lo¹i quy m« doanh nghiÖp lµm cho nÒn kinh tÕ cña mçi níc kh¾c phôc ®îc tÝnh ®¬n ®iÖu, x¬ cøng, t¹o nªn sù ®a d¹ng, phong phó, linh ho¹t, võa ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn ®i lªn lÉn nh÷ng biÕn ®æi nhanh chãng cña thi trêng trong ®iÒu kiÖn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ chung cña nÒn kinh tÕ.
§Ó ph¸t triÓn ®Êt níc kh«ng thÓ kh«ng cã c¸c doanh nghiÖp lín víi tiÒm lùc kinh tÕ, kü thuËt hiÖn ®¹i nh»m t¹o ra kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Ngoµi viÖc x©y dùng c¸c doanh nghiÖp lín thËt cÇn thiÕt, chóng ta ph¶i tÝch cùc tËp trung h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, t¹o ®iÒu kiÖn cho nã sím v¬n lªn thµnh nh÷nh doanh nghiÖp lín. §©y thùc sù lµ viÖc cÇn ph¶i lµm trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay.
phÇn II
ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë viÖt nam
I: Nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi ®¶m b¶o ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë viÖt nam hiÖn nay
VÒ thÞ trêng
§èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp th× ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Çu tiªn lµ thÞ trêng. ThÞ trêng lµ yÕu tè mang tÝnh tæng hîp nhÊt, lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu t¹o nªn m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, ®iÒu kiÖn vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, thÞ trêng ®Çu ra lµ yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i, sù tån t¹i, ph¸t triÓn thÞnh vîng hay thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Khã kh¨n lín nhÊt cña níc ta hiÖn nay chÝnh lµ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm.
Theo nghÜa ®Çy ®ñ, ThÞ trêng ph¶i bao hµm c¶ thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo. §ã lµ thÞ trêng cung øng nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, thÞ trêng vèn, thÞ trêng søc lao ®éng, thËm chÝ cßn bao hµm c¶ thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. HiÖn nay, tuy kh«ng ph¶i lµ khã kh¨n quan träng nhÊt, nhng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá níc ta ®ang gÆp khã kh¨n ®èi víi thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¶n trë kh«ng Ýt tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy còng lµ nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta.
VÒ vèn tµi chÝnh
Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu cÇn vèn tµi chÝnh. Qua sù vËn ®éng cña vèn cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. ®iÒu kiÖn vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam hiÖn nay rÊt h¹n hÑp vµ gÆp khã kh¨n rÊt lín. Sù thiÕu vèn cña chóng ®ang diÔn ra trªn b×nh diÖn kh¸ réng. Bëi v×, quy m« vèn tù cã cña nã ®Òu rÊt nhá, h¹n hÑp, kh«ng ®ñ tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp muèn më réng, ph¸t triÓn quy m« vµ ®æi míi n©ng cÊp, ph¸t triÓn c«ng nghÖ. MÆt kh¸c, thÞ trêng vèn dµi h¹n, thÞ trêng chøng kho¸n, vÒ c¬ b¶n níc ta cha cã. Vµ nÕu cã th× kh¶ n¨ng tham gia thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt h¹n chÕ, hiÕm hoi. §ång thêi, kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn tiÕp cËn c¸c nguån vèn trªn thÞ trêng tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt h¹n chÕ vµ gÆp khã kh¨n lín, lµ do: kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp; møc l·i suÊt kh¸ cao so víi lîi nhuËn thu ®îc, khèi lîng cho vay Ýt, thêi h¹n cho vay qu¸ ng¾n, thñ tôc rêm rµ phiÒn hµ; h×nh thøc vµ thÓ chÕ tÝn dông, nhÊt lµ khu vùc n«ng th«n, cßn nghÌo nµn, ®¬n ®iÖô vµ hiÖu lùc ph¸p lý kh«ng cao. Nh÷ng khã kh¨n ®ã rÊt cÇn ®îc gi¶i quyÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
VÒ thiÕt bÞ - c«ng nghÖ
“Bé ba vèn-thÞ trêng-c«ng nghÖ” lu«n lµ vÊn ®Ò cèt lâi cña mçi doanh nghiÖp, trong ®ã cã doanh nghiÖp võa vµ nhá. §iÒu kiÖn thiÕt bÞ c«ng nghÖ sÎ t¸c ®éng trùc tiÕp tíi n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm, gióp cho doanh nghiÖp n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
Trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua do søc Ðp cña thÞ trêng vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã nh÷ng ®æi míi c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. §ã lµ viÖc dïng ®iÖn vµo s¶n xuÊt vµ g¾n liÒn víi nã lµ thùc hiÖn nöa c¬ khÝ, c¬ khÝ ho¸ tõng phÇn hoÆc toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Song nh×n chung thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay cßn l¹c hËu, tr×nh ®é thÊp, hiÖu qu¶ cha cao, ®ang gÆp khã kh¨n ®èi víi viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm. H¬n n÷a, ®iÒu kiÖn vÒ vèn tµi chÝnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng cho phÐp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tµi trî ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ¸p dông mét c¸ch m¹nh mÏ c¸c lo¹i c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i.
VÒ nhµ xëng, mÆt b»ng SX-KD vµ c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸c
§iÒu kiÖn mÆt b»ng cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh×n chung rÊt chËt hÑp vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t¹o lËp vµ më réng mÆt b»ng, do c¬ chÕ chÝnh s¸ch cha thÝch hîp vµ kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp. §a sè c¸c doanh nghiÖp ph¶i thuª mùîn l¹i mÆt b»ng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, hoÆc ph¶i dïng nhµ ë lµm n¬i s¶n xuÊt, kinh doanh, giao dÞch, giíi thiÖu, b¸n hµng. HÖ thèng ®iÖn, níc cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hÇu nh kh«ng ®¶m b¶o. HÖ thèng xö lý níc th¶i cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hÇu nh kh«ng cã, g©y t¸c h¹i rÊt lín tíi m«i trêng sèng.
C¸c ®iÒu kiÖn vÒ kho b·i, ®êng x¸ trong vµ ngoµi doanh nghiÖp, nhÊt lµ hÖ thèng giao th«ng c«ng céng phôc vô cho s¶n xuÊt-kinh doanh, giao lu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp trong c¶ níc nãi chung, ë khu vùc n«ng th«n nãi riªng (khu vùc mµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá dang vµ cã ®Þa bµn ho¹t ®éng chiÕm u thÕ) ®ang rÊt h¹n chÕ vÒ mËt ®é vµ ®é réng cña lßng ®êng, thÊp kÐm vÒ chÊt lîng cÇu cèng, nÒn vµ mÆt ®êng, cïng nh thiÕu thèn vÒ bÕn b·i. chóng ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng.
VÒ kiÕn thøc vµ n¨ng lùc qu¶n lý kinh doanh cña c¸c chñ doanh nghiÖp
Sù ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh trªn th¬ng trêng víi søc c¹nh tranh khèc liÖt ®Çy cam go, ®ßi hái c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i cã tr×nh ®é kiÕn thøc cao, n¨ng lùc qu¶n lý giái, míi cã thÓ thµnh ®¹t trong qu¶n lý kinh doanh, ®a doanh nghiÖp cña m×nh ngµy cµng ph¸t triÓn. Mçi chñ doanh nghiÖp ph¶i biÕt thu thËp, tæng hîp, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c lo¹i th«ng tin kinh tÕ, kü thuËt, biÕt ®Ò ra nh÷ng chiÕn lîc ®óng ®¾n vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt, kÞp thêi. §ång thêi, chñ doanh nghiÖp ph¶i biÕt qu¶n lý, gi¸m s¸t, ®iÒu hµnh c«ng viÖc cña nh÷ng ngêi lao ®éng mét c¸ch hîp lý, cã hiÖu qu¶, biÕt ®¸nh gi¸, ®éng viªn, khuyÕn khÝch, thëng ph¹t vµ tr¶ c«ng chÝnh x¸c, t¬ng xøng víi nh÷ng ®ãng gãp cña hä vµo kÕt qu¶ chung cña xÝ nghiÖp.
Nh×n l¹i ®éi ngò c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay cho thÊy, hä cã nhiÒu bÊt cËp víi ®ßi hái cña kinh doanh trong th¬ng trêng hiÖn ®¹i. §¹i ®a sè hä chØ cã tr×nh ®é kiÕn thøc phæ th«ng cÊp II (45-50%), mét sè kh«ng nhiÒu cã tr×nh ®å v¨n ho¸ phæ th«ng trung häc, cao ®¼ng vµ ®¹i häc (30-40%). Cßn mét bé phËn ®¸ng kÓ cã tr×nh ®é tiÓu häc (10-15%). ChØ cã rÊt Ýt c¸c chñ doanh nghiÖp ®îc ®µo t¹o kiÕn thøc qu¶n lý chÝnh quy, mét sè Ýt (20-30%) ®îc tËp trung ®µo t¹o ng¾n h¹n (díi 6 th¸ng), cßn l¹i ®¹i ®a sè chØ qu¶n lý doanh nghiÖp m×nh b»ng kinh nghiÖm. §©y lµ mét ®iÓm yÕu rÊt lín vµ lµ mét khã kh¨n quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cÇn cã sù gióp ®ì tõ phÝa nhµ níc vµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. Tham kh¶o: Nhgiªn cøu kinh tÕ - sè 248- th¸ng 1/1999
VÒ trÝ thøc vµ tr×nh ®é tay nghÒ cña lùc lîng lao ®éng
Tr×nh ®é tri thøc vµ tay nghÒ cña ngõ¬i lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp còng rÊt quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chóng . Nh÷ng ngêi cã trÝ thøc, tay nghÒ sÎ sö dông tèt c¸c lo¹i thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao, phøc tap, tiÕp thu ¸p dông tèt c¸c lo¹i thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, lµm ra nh÷ng s¶n phÈm ®Ñp, cã chÊt lîng, víi n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao.
§éi ngò lao ®éng hiÖn cã trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ph©n nhiÒu cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊp II (40-50%) sè cã tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng trung häc còng chiÕm mét tû träng kh¸ ( 20-30%) vµ sè cã tr×nh ®é tiÓu häc vµ cha biÕt ch÷ cßn chiÕm mét tû träng kh¸ lín (25-30%). Song, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ, kü thuËt cña nh÷ng ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn rÊt thÊp, ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n. Sè lao ®éng cã tÝnh chÊt phæ th«ng, cã tr×nh ®é tay nghÒ gi¶n ®¬n, cha ®îc ®µo t¹o, b×nh qu©n chiÕm kho¶ng (60-70%). ë mét sè vïng n«ng th«n sè ®îc ®µo t¹o nghÒ chÝnh quy chØ chiÕm kho¶ng 10%. §ã còng lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn m¹nh mÎ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay. Tham kh¶o: Nhgiªn cøu kinh tÕ - sè 248- th¸ng 1/1999
VÒ kh¶ n¨ng tiÒp cËn th«ng tin vµ hÖ thèng th«ng tin
HÖ thèng th«ng tin vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin, nhÊt lµ nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ trêng, gi¸ c¶, c«ng nghÖ, s¶n phÈm lµ hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. HÖ thèng th«ng tin ë níc ta hiÖn nay mÆc dï so víi tríc ®· ®îc phæ biÕn kh¸ réng r¶i, c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin t¬ng ®èi phong phó vµ hiÖn ®¹i, ph¬ng ph¸p thu thËp vµ cung cÊp th«ng tin cã nhiÒu tiÕn bé.v.v..., song nh×n chung, tÝnh chÊt nhanh nh¹y, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ, hoµn thiªn cña hÖ thèng th«ng tin cha ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña s¶n xuÊt-kinh doanh trong ®iÒu kiªn thÞ trêng vµ cuéc c¸ch m¹nh khoa hoc-c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng cã bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ thu thËp vµ xö lý th«ng tin. Nguån vèn tµi chÝnh cã h¹n, chóng kh«ng ®ñ kinh phÝ ®Ó mua s¾m c¸c thiÕt bÞ phôc vô c«ng t¸c th«ng tin nhanh chãng, kÞp thêi nãi riªng vµ chi phÝ cho ho¹t ®éng tiÕp cËn, thu thËp, xö lý th«ng tin nãi chung. Tr×nh ®é tri thøc vµ n¨ng lùc thu thËp, xö lý th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt h¹n chÕ. Cho nªn, kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn rÊt h¹n chÕ vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n, rÊt cÇn sù gióp ®ì ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh.
8. VÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ níc
HÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ níc t¸c ®éng tíi toµn bé
mäi mÆt trong ®êi sèng x· héi, trong ®ã cã sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Chóng hoÆc lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, hoÆc lµ g©y khã kh¨n c¶n trë ®èi víi sù ra ®êi, ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nh÷ng n¨m ®æi míi, hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt liªn quan ®Õn khu vùc ngoµi quèc doanh (trong ®ã c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ chñ yÕu) ®· ®îc h×nh thµnh vµ ®æi míi tõng bíc víi nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cc. Chóng ®· t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch, thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. §Æc biÖt ®èi víi khu vùc kinh tÕ t nh©n.
Tuy nhiªn, hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh vÉn cßn thiÕu ®ång bé, nhÊt qu¸n vµ kÐm hoµn thiÖn. Chóng vÉn cha t¹o ra m«i trêng ho¹t ®«ng th«ng tho¸ng vµ b×nh ®¼ng cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiªp, cha khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®«ng s¶n xuÊt-kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ tu©n theo ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, thuÕ kho¸, tÝn dông vµ xuÊt nhËp khÈu ... §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù ®æi míi, hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ níc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy m¹nh mÏ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
9. VÒ hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý kiÓm so¸t cña Nhµ níc vµ c¸c thiÕt chÕ céng ®ång x· héi n«ng th«n
HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý, kiÓm so¸t cña Nhµ níc tõ trung ¬ng ®Õn c¸c cÊp tØnh, huyÖn, x· víi nhiÒu ban ngµnh cång kÒnh vµ thùc tÕ ho¹t ®éng kh«ng cã sù phèi hîp chÆt chÎ, ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng, ®· lµm gi¶m hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y. C¸c ho¹t ®éng cña ®éi kiÓm tra liªn ngµnh, qu¶n lý thÞ trêng, c«ng an, thuÕ vô ... kh«ng cã sù thèng nhÊt, chång chÐo, dÈm ®¹p lªn nhau, nhiÒu khi cßn ®æ lçi vµ cã nh÷ng hµnh ®éng triÖt tiªu hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý lÉn nhau. Mét mÆt, nã g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, v× thêng xuyªn ph¶i tiÕp ®oµn thanh tra, qu¶n lý, kiÓm so¸t cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, kh«ng cßn thêi gian cho c¸c chñ doanh nghiÖp lao t©m vµo t×m c¸c quyÕt s¸ch kinh doanh. MÆt kh¸c, nã l¹i th¶ láng nhiÒu lÜnh vùc nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã sù kiÖn toµn, s¾p xÕp, ®æi míi hÖ thèng vµ ph¬ng ph¸p qu¶n lý, kiÓm so¸t trªn tinh thÇn hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn lµ chÝnh.
Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë khu vùc n«ng th«n cßn chÞu sù t¸c ®éng cöa nh÷ng quan hÖ, thiÕt chÕ x· héi n«ng th«n víi nh÷ng th«ng sè c¬ b¶n lµ gia ®×nh, dßng hä vµ lµng, th«n. ë ViÖt Nam, gia ®×nh thËt sù lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt-kinh doanh rÊt c¬ b¶n trong lÞnh sö, hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. KÕt cÊu dßng hä ®· vµ ®ang gãp phÇn æn ®Þnh x· héi , thùc hiÖn tÝn chÊp, t¬ng trî gióp nhau vèn ®Ó lµm kinh tÕ, më doanh nghiÖp vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Lµng ViÖt truyÒn thèng lµ tæ chøc céng ®ång tù qu¶n, tù ®iÒu chØnh b»ng h¬ng íc, b»ng luËt tôc, b»ng d luËn, b»ng lu©n lý vµ ®ao ®øc, cã t¸c dông tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Th«n cïng kªnh th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, kh«ng gian t×m viÖc lµm vµ t¹o dùng doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn, b¶n chÊt truyÒn thèng cña nh÷ng thiÕt chÕ x· héi n«ng th«n ®ã còng cã nh÷ng nhîc ®iÓm lµm c¶n trë rÊt lín tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiªn ®¹i. §ã lµ tÝnh chÊt hÑp hßi, ®è kþ, b¶n kþ vµ khÐp kÝn ngay trong tõng gia ®×nh gißng hä vµ lµng th«n. chÝnh ®ã lµ nh÷ng t¸c nh©n chñ yÕu lµm giam h·m x· héi n«ng th«n ViÖt Nam trong lÞch sö cho ®Õn ngµy nay cha vît qua ®îc vßng c¬ng to¶ cña sù ®ãi nghÌo vµ l¹c hËu. MÆc dï hiÖn nay, møc ®é vµ ph¹m vi cña nh÷ng tÝnh chÊt tiªu cùc ®ã kh«ng cßn s©u nÆng nh tríc vµ ®· ®îc gi¶i to¶ rÊt nhiÒu, song sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i ®ßi hái ph¶i kh¾c phôc vµ gi¶i to¶ hoµn toµn nh÷ng tÝnh chÊt tiªu cùc nãi trªn.
II. sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë viÖt nam
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, cã nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn, nhng møc ®é cã kh¸c nhau trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
Theo t«i cã thÓ chia lµm hai thêi kú chÝnh ®Ó nghiªn cøu vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá. Thêi kú thø nhÊt lµ nh÷ng n¨m 1986 trë vÒ tríc vµ thêi kú sau n¨m 1986. ë thêi kú thø nhÊt lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá nh×n chung cha ph¸t triÓn m¹nh, chñ yÕu tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë hai lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµ HTX vµ DNNN, cßn mang nÆng tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña thêi kú kÕ ho¹ch ho¸, tËp trung quan liªu bao cÊp. ë thêi kú thø hai, nh×n chung do chÝnh s¸ch cëi më h¬n vÒ kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc, do sù thóc Ðp cÊp b¸ch vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng: T¨ng trëng lao ®éng tù nhiªn hµng n¨m d thõa lao ®éng ë khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, DNNN tr¶i qua giai ®o¹n còng cè s¾p xÕp l¹i, sù trë vÒ cña hµng v¹n lao ®éng tõ Liªn X« (cò) vµ §«ng ¢u, håi h¬ng cña nh÷ng ngêi di t¶n... Do ®ã doanh nghiÖp võa vµ nhá chñ yÕu thuéc thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ sè lîng, ë c¸c nghµnh, lÜnh vùc kinh tÕ vµ c¸c vïng l·nh thæ, ®ãng gãp rÊt quan träng vµ viÖc thu hót nguån lao ®éng, n©ng cao thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ lµ ®éng lùc t¨ng trëng nÒn kinh tÕ (xem b¶ng 2).
B¶ng 2: Thu hót lao ®«ng vÇ tû träng khu vùc t nh©n trong GDP
1995
1996
1997
1998
1999
2000
1. Tæng sè l0ao ®éng lµm viÖc trong khu vùc nhµ níc
Trong khu vùc nhµ níc
Trong khu vùc t nh©n
100,00
11,28
88,72
100,00
10,12
89,88
100,00
9,36
90,64
100,00
9,05
90,95
100,00
8,70
91,30
100,00
8,66
91,34
2. Tû träng cña khu vùc quèc doanh trong GDP (%)
32,50
33,30
36,02
39,20
40,20
57,80
3. Tû träng khu vùc t nh©n trong GDP (%)
67,50
66,70
63,80
60,80
59,80
57,80
Nguån: Tæng côc Thèng Kª
Theo sè liÖu ë b¶ng 2, cho thÊy khu vùc kinh tÕ t nh©n mµ chñ yÕu lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá thu hót mét lùc lîng lao ®éng víi tû träng lín ( b×nh qu©n 90% ), n¨m sau cao h¬n n¨m tríc. Nhng thùc tÕ tû träng GDP cña khu vùc nhµ níc l¹i t¨ng cao h¬n khu vùc t nh©n. MÆc dï sè lîng doanh nghiÖp nhµ níc gi¶m m¹nh tõ trªn 12.000 doanh nghiÖp n¨m 1995 (trong ®ã 86% lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá) xuèng cßn gÇn 6.000 doanh nghiÖp (gi¶m 50% tÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 1996).
Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1996 doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta gåm gÇn 18.000 doanh nghiÖp, chÝnh thøc ®¨ng ký ho¹t ®éng víi c¸c h×nh thøc vµ thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ: doanh nghiÖp nhµ níc, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, xÝ nghiÖp liªn doanh vµ cßn cã kho¶ng trªn 500.000 cë së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp nhá kh¸c.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë thêi kú nµy cã møc vèn vµ lao ®éng b×nh qu©n cao gÊp hai lÇn thêi kú tríc n¨m 1986, lùc lîng lao ®éng trÎ cã tr×nh ®é v¨n ho¸, kü thuËt t¬ng ®èi ®ång ®Òu, cao h¬n tríc, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ phong phó vÒ chñng lo¹i, mÉu m· chÊt lîng tèt, cã mét sè s¶n phÈm ®· c¹nh tranh ®îc víi hµng ngo¹i nhËp lËu vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong níc lµ c¸c mÆt hµng: nhùa gia dông, xµ b«ng, ho¸ mü phÈm, giÇy da, may mÆc... Xu híc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá tiÕp tôc t¨ng nhanh vÒ sè lîng cã thÓ lªn tíi 20.000 doanh nghiÖp vµ gÇn 800.000 cë së s¶n xuÊt nhá kh¸c vµo n¨m 2000 víi quy m« vÒ vèn vµ lao ®éng dù b¸o t¨ng gÊp 3 lÇn giai ®o¹n tríc n¨m 1986 vµ th«ng thêng cã tíi 70% doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th¬ng m¹i, dÞch vô.
ë c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triªn trªn thÕ giíi , sù quan t©m hæ trî ®Ó t¹o ®µ cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cña nhµ níc, ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸c ®¹o luËt, chÝnh s¸ch vµ biªn ph¸p cô thÓ...
Chóng ta phÊn ®Êu trong chiÕn lîc n¨m 2000-2010 ®¹t mét sè chØ tiªu sau:
Tû trong trong GDP c¶ níc chiÓm kho¶ng tõ 24% lªn 25% vµo n¨m 2000 vµ 28% vµo n¨m 2010.
Tû träng lao ®éng c¶ níc tõ 25% lªn 26% vµo n¨m2000 vµ 29% vµo n¨m 2010.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá c«ng nghiÖp trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh chiÕm 31-32% vµo n¨m 2000 vµ 34% vµo n¨m 2010. Tham kh¶oT¹p chÝ: Kinh tÒ & Dù b¸o- sè 9 n¨m - 1998 T¸c gi¶ §æ V¨n H¶i
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë viÖt nam
1. Nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý
Trªn c¬ së kinh nghiÖm níc ngoµi vµ thùc tÕ nh÷ng khã kh¨n, yÕu kÐm cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta, cã thÓ nªu lªn mét sè vÊn ®Ò ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá: khã kh¨n vÒ vèn, chi phÝ vËn chuyÓn cao, c«ng nghÖ kü thuËt thÊp, nhu cÇu ®µo t¹o cha ®îc ®¸nh gi¸ ®óng, khã kh¨n vÒ nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo, h¹n chÕ vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh...
§Ó gióp c¸c doang nghiÖp võa vµ nhá v¬n lªn kh¾c phôc khã kh¨n phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng, th× cÇn ph¶i cã sù hç trî, theo híng hoµn thiÖn, ®æi míi chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá, t«i nªu lªn mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá nh sau:
1.1 ThiÕt lËp hÖ thèng luËt ph¸p vµ tæ chøc qu¶n lú DNV&N
Nhµ níc t¹o hµnh lang ph¸p lý cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng b»ng c¸ch nghiªn cøu ban hµnh c¸c bé luËt vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ®Ó bæ sung, hoµn chØnh m«i trêng ph¸p luËt vÒ kinh doanh: LuËt th¬ng m¹i, LuËt ng©n hµng, LuËt kiÓm to¸n, LuËt vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá...
ChÝnh phñ thèng nhÊt qu¶n lý, kiÓm tra, gi¸m s¸t, hæ trî vµ cÊp giÊy phÐp cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng th«ng qua mét c¬ quan qu¶n lý víi mét tæ chøc bé m¸y, cã thÓ gäi lµ côc qu¶n lý hç trî DNV & N thuéc Bé KÕ häach & §Çu t, theo thñ tôc “mét cöa” vÒ mÆt qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc.
Quy ®Þnh c¸c thñ tôc hµnh chÝnh theo híng c¶i tiÕn, gi¶m bít phiÒn hµ cho c¸c chñ ®Çu t thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo t«i mét doanh nghiÖp chØ cÇn bèn lo¹i giÊy tê: ®¬n xin thµnh lËp doanh nghiÖp, ®iÒu lÖ ho¹t ®éng, giÊy chøng nhËn vèn, hîp ®ång thuª mín mÆt b»ng (hoÆc quyÒn sö dông mÆt b»ng) lµ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp võa vµ nhá.
M« hÝnh qu¶n lý DNV&N
bé kh&®t
côc
qlht dnv&n
Chi côc khu vùc Phßng t¹i TØnh-tp
( Thuéc së kh & ®t) hiÖp håi c¸c dnv&n
(tæ chøc hç trî dnv&n
1.2 ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông
Khã kh¨n phæ biÕn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ë c¸c níc lµ thiÕu vèn ®Çu t ban ®Çu.V× vËy ®Ó khuyÕn khÝch tÝch tô vèn nhanh ,cÇn ph¶i ¸p dông chÝnh s¸ch gi¶m thuÕ víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. ViÖc u ®·i, cã thÓ tiÕn hµnh trong 5 n¨m ®èi víi c¸c s¾c thuÕ. Ngoµi ra nÕu doanh nghiÖp chi phÝ cho nghiªn cøu vµ triÓn khai thö nghiÖm s¶n phÈm míi . §µo t¹o nghiÖp vô vµ tay nghÒ th× ®îc khÊu trõ tríc khi tÝnh thuÕ c¶ n¨m. Nªn cã chÝnh s¸ch thuÕ u ®·i theo quy m« doanh nghiÖp vµ theo mét sè nghµnh mµ nhµ níc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn ®ång thêi cÇn ph¶i thèng nhÊt c¸c u ®·i vÒ thuÕ, kh«ng ph©n biÖt lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
HiÖn nay tû lÖ vèn tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû lÖ rÊt thÊp, v× vËy nªn cã quy ®Þnh vÒ viÖc c¸c ng©n hµng ph¶i t¨ng tû lÖ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vay trong tæng d tÝn dông. Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng cã kh¶ n¨ng thÕ chÊp ®Ó vay vèn, do ®ã cÇn thµnh lËp mét quü b¶o l·nh tÝn dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá. Quü nµy sÏ b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®èi víi phÇn vèn vay cßn thiÕu thÕ chÊp t¹i c¸c ng©n hµng. Nguån cña quü nµy cã thÓ lÊy tõ nguån ®ãng gãp cña c¸c ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông, c¸c doanh nghiÖp vµ hiÖp héi. C¸c quü nµy nµy b¶o l·nh kh«ng chØ phôc vô lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng tèt h¬n trong lÜnh vùc cung cÊp tµi chÝnh v× hä ®îc chia sÏ rñi ro. Sù tån t¹i cña hÖ thèng tµi chÝnh phi chÝnh thøc lµm cho chi phÝ giao dÞch tÝn dông vµ rñi ro cao. V× vËy hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian cÇn ®îc ph¸t triÓn m¹nh h¬n ®Ó c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá dùa vµo ®ã ph¸t triÓn thay v× ph¶i dùa vµo khu vùc tµi chÝnh phi chÝnh thøc nh hiÖn nay.
1.3 ChÝnh s¸ch thÞ trêng vµ c¹nh tranh
Nhµ níc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÞ trêng cho doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua mét chÝnh s¸ch chung dµnh cho doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch nµy tríc hÕt ph¶i b¶o ®¶m sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng, kh«ng cã hiÖn tîng ®éc quyÒn, hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tríc doanh nghiÖp lín. Trong vÊn ®Ò thÞ trêng vµ c¹nh tranh, sù hç trî cña Nhµ níc cã thÓ tiÕn hµnh th«ng qua mét sè biÖn ph¸p sau:
T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia vµo dù ¸n x©y dùng cë së h¹ tÇng b»ng nguån vèn ng©n s¸ch trong khi trung ¬ng thêng lµ chñ ®Çu t trong c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cë lín mµ doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt Ýt cã kh¶ n¨ng tham gia thùc hiÖn th× c¸c dù ¸n quy m« nhá h¬n thêng do chÝnh quyÒn c¸c cÊp ë ®i¹ ph¬ng lµm chñ ®Çu t l¹i cã thÓ thÝch hîp víi n¨ng lùc tµi chÝnh, kinh tÕ vµ qu¶n lý cña mét hoÆc mét sè doanh nghiÖp võa vµ nhá tËp hîp l¹i. ViÖc giao thÇu cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¶m nhiÖm nh÷ng c«ng tr×nh c«ng céng lµ chÝnh s¸ch hç trî rÊt lín cña nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Ngay c¶ trong c¸c lÜnh vùc chi tiªu c«ng céng kh¸c cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cã thÓ ®ãng vai trß cung øng quan träng.
CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp lín víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó doanh nghiÖp lín cã thÓ hç trî cho doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c hîp ®ång cung øng nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, gia c«ng chi tiÕt, bé phËn, ph©n phèi s¶n phÈm. T¨ng cêng mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp lín víi doanh nghiÖp võa vµ nhá võ cã t¸c dông b¶o ®¶m thÞ trêng, c«ng ¨n viÖc lÇm æn ®Þnh cho c¶ chñ doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng, võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý tõ doanh nghiÖp lín sang doang nghiÖp võa vµ nhá.
Chèng bu«n lËu, chèng hµng gi¶, trèn thuÕ, gian lËn th¬ng m¹i còng ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, bëi v× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tiÒm lùc kinh tÕ thÊp s¶n phÈm hµnh ho¸ s¶n xuÊt ra thêng cã søc c¹nh tranh kÐm trªn thÞ trêng. §iÒu nµy cho thÊy ChÝnh Phñ vµ c¸c c¬ quan ban ngµnh cã liªn quan ph¶i tæ chøc phèi hîp thËt tèt ®Ó giÈi quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn.
1. 4 ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu
C¸c hµng rµo ®ang tån t¹i trong lÜnh vùc xuÊt khÈu, thñ tôc cÊp phÐp,
yªu cÇu vÒ vèn lu ®éng, sù h¹n chÕ viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cÇn ®îc th¸o gì, v× nã lµm cho ngêi s¶n xuÊt ra hµng ho¸ xuÊt khÈu kh«ng tiÕp cËn trùc tiÕp ®îc víi kh¸ch hµng, mµ thêng ph¶i qua trung gian. Do ®ã, ngêi s¶n xuÊt trong níc thiÕu th«ng tin, khã n¾m b¾t thÞ hiÕu cña ngêi níc ngoµi ®Ó c¶i tiÕn vµ kÞp thêi n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ trêng. Ngoµi ra, c¸c biÖn ph¸p hç trî xuÊt khÈu kh¸c nh cÊp tÝn dông lµm hµng xuÊt khÈu, më réng viÖc b¶o l·nh vµ c¸c dÞch vô b¶o hiÓm xuÊt khÈu, cho phÐp c¸c hiÖp héi xuÊt khÈu ho¹t ®éng...cÇn ®îc ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá.
1.5 ChÝnh s¸ch vÒ ®Çu t & c«ng nghÖ
§Ó khuyÕn khÝch ®Çu t, Nhµ níc cÇn ph¶i x©y dùng c¬ së hË tÇng:
®êng ®iÖn, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, khuyÕn khÝch nh÷ng ngµnh nghÒ cÇn ph¸t triÓn th«ng qua gi¸ thuª ®Êt, trî cÊp, trî gi¸... §Æc biÖt ®èi víi níc ta Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch u ®·i nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, nh÷ng doanh nghiÖp nµy thêng lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
CÇn ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ®æi míi c«ng nghÖ vµ ®æi míi thÞ trêng. Nhµ níc ph¶i cã mét sè chÝnh s¸ch râ rµng nh: Cho phÐp khÊu hao nhanh, thËm chÝ ph¶i khuyÕn khÝch khÊu hao nhanh; T¨ng thêi gia ®îc xÐt miÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c dù ¸n ®æi míi c«ng nghÖ; më réng c¸c h×nh thøc kinh doanh tµi chÝnh míi nh thuª mua, vay mua nh»m gi¶i quyÕt viÖc thiÕu vèn tÝn dông trung, dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®æi míi c«ng nghÖ.
1.6 ChÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc
Nguån nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt h¹n chÕ vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i bá chi phÝ ®Ó ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho m×nh, nhng nhiÒu ngêi sau khi ®îc ®µo t¹o l¹i bá sang n¬i kh¸c lµm g©y thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp. V× vËy, Nhµ níc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Cô thÓ lµ ®µo t¹o tay nghÒ cho ngêi lao ®éng, kh¶ n¨ng qu¶n lý cña chñ doanh nghiÖp díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh thµnh lËp c¸c trung t©m d¹y nghÒ nh»m ®µo t¹o nguån lao ®éng cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá , ®ång thêi xóc tiÕn c¸c h×nh thøc ®µo t¹o nh gi¸o dôc tõ xa, t¹i chøc nh»m båi dìng kiÕn thøc cho c¸c chñ doanh nghiÖp.
Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cu¶ Nhµ níc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn, nhng ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn mét c¸ch cã hiÖô qu¶ th× c«ng t¸c tæ chøc ®iÒu hµnh trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng.
2. Tæ chøc ®iÒu hµnh c¸c dnv&n
1.Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng mang tÝnh sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ x¸c ®Þnh thÞ trêng vµ chän lùa vÞ trÝ kinh doanh. ThÞ trêng lµ nh÷ng kh¸ch hµng cã søc mua vµ nhu cÇu cha ®îc tho¶ m·n, do ®ã ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, thÞ trêng ®îc hiÓu lµ ®iÒu tra ph¸t hiÖn nh÷ng kh¸ch hµng cã søc mua vµ cã nhu cÇu vÒ nh÷ng s¶n phÈm hay dÞch vô muèn ®îc cung cÊp. Do ®Æc thï cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng tËp trung khai th¸c nh÷ng kho¶ng trèng thÞ trêng, nh÷ng thÞ trêng vµ mÆt hµng míi, nh÷ng “ ng¸ch” thÞ trêng mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng Ýt chó ý hoÆc kh«ng ®¶m nhËn næi, bªn c¹nh ®ã nã cßn tham gia nhËn thÇu cung øng nh÷ng dÞch vô cho c¸c doanh nghiÖp lín. §èi víi doanh nghiÖp nhá th× chiÕn lîc thÞ trêng thêng cã ba lo¹i chiÕn lîc ph©n khóc nh sau.
ChiÕn lîc kh«ng ph©n khóc: lµ lo¹i chiÕn lîc coi kh¸ch hµng ®Òu cã lîi Ých gièng nhau vÒ mét lo¹i s¶n phÈm hoÆc dÞch vô mµ doanh nghiÖp cung cÊp.
ChiÕn lîc ®a ph©n khóc: lµ lo¹i chiÕn lîc dùa vµo sù kh¸c biÖt cña
kh¸ch hµng mµ chia ra nhiÒu ph©n khóc kh¸c nhau mçi ph©n khóc cè mét c¸ch tiÕp cËn riªng.
ChiÕn lîc mét ph©n khóc: lµ lo¹i chiÕn lîc chØ tËp trung vµo mét ph©n khóc thÞ trêng mµ doanh nghiÖp cã u thÕ nhÊt, cã kh¶ n¨ng thu lîi nhiÒu nhÊt.
Trong ba lo¹i ph©n chia trªn th× lo¹i thø ba phï hîp víi doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu c¸c doanh nghiÖp míi th©m nhËp thÞ trêng, v× c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng th©m nhËp s©u vµo trong thÞ trêng ®ã mµ kh«ng ph¶i tèn nhiÒu nguån lùc, ®ång thêi cã thÓ t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh vµ b¶o ®¶m lîi nhuËn. Tõ sù ph©n khóc thÞ trêng nµy doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn c¸c chiÕn lîc s¶n phÈm cña m×nh. Trong viÖc x©y dùng chiÕn lîc s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cÇn tËn dông chiÕn lîc s¶n phÈm t¬ng tù víi thÞ trêng hiÖn cã hoÆc thÞ trêng míi. CÇn tr¸nh lo¹i chiÕn lîc s¶n phÈm míi hoµn toµn kh«ng cã liªn hÖ trùc tiÕp víi hÖ thèng s¶n phÈm hiÖn cã thÞ trêng hiÖn cã, v× lo¹i thÞ trêng nµy cÇn cã nguån lùc lín còng nh mét hÖ thèng kªnh tiªu thô m¹nh mµ ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp nhá kh«ng ®¸p øng ®îc.
2. Khi t¹o dùng mét doanh nhgiÖp, ngoµi viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, kh¸ch hµng, cÇn cã sù lùa chän chÝnh x¸c ®Þa ®iÓm kinh doanh.®iÒu nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nh÷ng chi phÝ vµ sù thuËn tiÖn trong kinh doanh, v× thÕ chän lùa ®iÓm kinh doanh lµ mét yÕu tè sèng cßn ®ãi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Th«ng thêng khi t¹o dùng doanh nghiÖp, phÇn lín c¸c nhµ kinh doanh thêng chän ®Þa ®iÓm ë n¬i m×nh sinh sèng hay ë quª h¬nh cña m×nh, v× cã nh÷ng mèi quan hÖ x· héi, b¹n bÌ sù quen thuéc lèi sèng, phong tôc tËp qu¸n...§iÒu nµy lµ ®óng, nhng trong mét sè trêng hîp kh«ng ph¶i lóc nµo sù lùa chä nµy còng mang l¹i hiÖu qu¶, lóc nµy nhµ kinh doanh cÇn ph¶i cã tÇm nh×n réng h¬nvµ s½n sµng lùa chän ®Þa ®iÓm kinh doanh ë nh÷ng n¬i kh¸c khi cã ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn. v× lµ c¸c doanh nghiÖp cã qui m« nhá nªn sù ¶nh hëng cña m«i trêng tíi ho¹t ®«ng lµ rÊt m¹nh, c¸c nhµ kinh doanh cÇn ph¶i ph©n tÝch vµ n¾m rá c¸c m«i trêng ®Æc thï nh c¸c chÝnh s¸ch, luËt lÖ cña ®Þa ph¬ng, t©m lý vµ thãi quen tiªu dïng cña kh¸ch hµng, sè lîng vµ cêng ®é cña ®èi thñ c¹nh tranh. tÊt c¶ c¸c yÕu tè ph¶i ®îc c©n nh¾c kü theo quan ®iÓm hiÖu qu¶ tèi ®a cho doanh nghiÖp trªn c¬ së tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Ngoµi c¸c yÕu tè cña m«i trêng tæng qu¸t còng cÇn ®îc quan t©m nh c¬ së h¹ tÇng, t×nh tr¹ng giao th«ng, cung cÊp nguyªn liÖu. Khi chän ®Þa ®iÓm kinh doanh c¸c nhµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau:
-GÇn thÞ trêng: ®iÒu nµy lµm gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn vµ b¶o ®¶m kh¶ n¨ng linh ho¹t ®èi víi c¸c ®ßi hái cña thÞ trêng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷nh chi phÝ vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n lín th× yÕu tè nµy trë thµnh mét yÕu tè tiªn quyÕt, kh«ng gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò nµy th× doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tao ra vµ tËp trung ®îc søc m¹nh c¹nh tranh trong thÞ trêng.
-§Çy ®ñ nh©n lùc: doanh nghiÖp ph¶i n»m ë n¬i cã nhiÒu lao ®éng, kh¶ n¨ng cung cÊp nh©n lùc dÓ dµng, cã nh÷ng ®ß hái vÒ luËt lÖ lao ®éng hîp lý kh«ng kh¾t khe, cã kh¶ n¨ng lùa chän c«ng nh©n cã tay nghÒ víi chi phÝ ®µo t¹o vµ tuyÓn dông nh©n c«ng thÊp.
- Cã s½n nguån nguyªn liÖu: yÕu tè nµy lµ cÇn thiÕt, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nguån nguyªn liÖu thêng xuyªn hay nh÷ng nguyªn liÖu nÆng nÒ, cång kÒnh khã chuyªn chë.
- Ph¶i b¶o ®¶m c¸c yÕu tè vÒ an ninh, trËt tù, c¸c ®iÒu kiÖn cña c¬ së, h¹ tÇng nh ®iÖn níc, giao th«ng vËn t¶i.
Khi chän ®Þa ®iÓm cho c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu c¸c c¬ héi kinh doanh, nhÊt lµ ®èi ví doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh hµng cã sù c¹nh tranh m¹nh mÏ vµ cã nhiÒu ®èi thñ kinh doanh, v× trong ngµng hµng c¹nh tranh m¹nh mÏ nÕu c¬ héi kinh doanh kh«ng hÊp dÉn th× lîi nhuËn trong kinh doanh cã thÓ sÎ kh«ng bï ®¸p ®îc c¸c chi phÝ lín bá ra. Tuú theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, mµ lùa chän c¸c ®Þa ®iÓm s¶n suÊt hay kinh doanh cho phï hîp. CÇn ph¶i chó ý r»ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th× c¸c c¬ së ho¹t ®éng kh«ng nªn qu¸ to lín vµ sang träng v× nã sÏ chi phÝ kh¸ lín, nhng còng kh«ng nªn coi thêng h×nh thøc bªn ngoµi mµ ®Ó c¸c c¬ së qu¸ nghÌo nµn, chËt hÑp ¶nh hëng ®Õn uy tÝn vµ vÞ trÝ cña doanh nghiÖp.
3.C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ sö dông nhiÒu lo¹i c¬ cÊu tæ chøc, tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp lo¹i nµy thêng thÝch hîp víi lo¹i h×nh col cÊu ®¬n gi¶n nh c¬ cÊu tæ chøc trùc tuyÕn, c¬ cÊu tæ chøc n¨ng hay m« h×nh phi c¬ cÊu. Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá sè lîng nh©n viªn Ýt vµ c¸c nh©n viªn nµy ph¶i ®¶m nhËn c«ng viÖc theo kiÓu ®a n¨ng. PhÇn lín c¸c nhµ kinh doanh trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¶m nh©n lu«n c¶ vÞ trÝ cña nhµ qu¶n trÞ, hä sÎ ph¶i thêng xuyªn ®iÒu hµnh vµ chØ huy nh©n viªn cña m×nh thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc, bªn c¹nh ®ã hä cßn ph¶i ®¶m nhËn vai trß cña danh nh©n nh»m t×m kiÕm c¸c c¬ héi kinh doanh. §«i khi trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ ¸p dông c¬ cÊu phi chÝnh thøc, lóc nµy mèi quan hÖ cña c¸c nh©n viªn cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng.
4.ViÖc qu¶n trÞ nh©n sù trong doanh nghiÖp võa vµ nhá cã mét vÞ trÝ quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nã. C¸c nh©n viªn trong doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i lµ ngêi n¨ng ®éng, cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng ®éc lËp vµ cã n¨ng lùc. ViÖc tuyÓn chän nh©n viªn ph¶i dùa trªn nhu cÇu c«ng viÖc vµ ®ßi hái vÒ tr×nh ®é cña c¸c c«ng viÖc ®ã, cÇn chó träng ®Õn sù trung thµnh vµ tinh thÇn vît khã. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Òu gÆp khã kh¨n trong viÖc do viÖc vèn Ýt c«ng viÖc ®îcc chuyªn m«n ho¸ s©u, do ®ã nhµ kinh doanh khi tuyÓn lùa nh©n viªn cÇn chó ý ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t¬ng lai vµ sù thÝch øng cña nh©n viªn trong ®iÒu kiÖn míi. trong vÊn ®Ò nh©n sù c¸c nhµ kinh doanh cÇn t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ t×nh c¶m, hiÓu biÕt vµ hç trî lÉn nhau trong ho¹t ®éng, ®©y lµ yÕu tè c¬ b¶n t¹o sù thèng nhÊt ®oµn kÕt g¾n bã trong néi bé doanh nghiÖp. CÇn ph¶i nhÊn m¹nh ®ªn vÊn ®Ò ®èi xö c«ng b»ng gi÷a nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c nh©n viªn cña m×nh.
5. KiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c kho¶n chi cã thÓ lµm gia t¨ng chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng lµ chi phÝ do hÖ thèng tiªu thô vµ hÖ thèng b¸n hµng, chi phÝ tiÕp kh¸ch. Do vËy ph¶i cã chi phÝ rá rµng vµ kiÓm so¸t ®îc c¸c chi phÝ ®ã.
6. Khi ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá c¸c chñ doanh nghiÖp th¬ng vÊp ph¶i c¸c trë ng¹i ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, ®ã lµ:
- C¸c nhµ kinh doanh th¬ng bÞ cuèn vµo c«ng viÖc kinh doanh mµ quªn ®i vai trß qu¶n trÞ cña m×nh, hay do bÞ cuèn vµo c¸c c«ng viÖc sù vô hµng ngµy mµ kh«ng ®ñ thêi gian thùc hiÖn c¸c c¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ cña m×nh, dÉn tíi khã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý cã hiÖu qu¶ vµ kÞp thêi
C¸c nhµ kinh doanh thêng ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh trùc gi¸c, Ýt chó ý ®Õn nh÷ng ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng vµ ph©n tÝch sè liÖu.
C¸ch thøc qu¶n trÞ trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng mang tÝnh trùc gi¸c, kinh nghiÖp nªn dÉn tíi tÝnh b¶o thñ, ng¨n chÆn sù ph¸t triÓn trong doanh nghiÖp .
§Ó h¹n chÕ nh÷ng vÊn ®Ò trªn theo t«i c¸c nhµ kinh doanh cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o vÒ kiÕn thøc kinh doanh vµ kiÕn thøc qu¶n trÞ. Thùc tÕ cho thÊy mét trong nh÷ng nguyªn nh©n thÊt b¹i cña c¸c doanh nghiÖp trong ®ã cã nguyªn nh©n han chÕ vÒ kiÕn thøc cña c¸c nh¶ kinh doanh.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, qua nghiªn cøu t«i thÊy r»ng sù thµnh c«ng cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy phô thuéc vµo mét sè yÕu tè sau:
Cã môc tiªu râ rµng vµ hîp lý.
Chän lùa vµ x©y dùng ®îc c¬ cÊu cã hiÖu qu¶
Cã mét chÕ ®é tr¸ch nhiÖm râ rµng cho c¸c thµnh viªn trong tæ chøc.
Cã sù mÒm dÎo trong ®iÒu hµnh nhng ph¶i thèng nhÊt chØ huy vµ thèng nhÊt ®iÒu khiÓn.
Cã sù kiÓm soµt chÆt chÏ nh÷ng chi phÝ .
Cã sù æn ®Þnh trong kinh doanh.
KÕt luËn
Doanh nghiÖp võa vµ nhá thêi gia qua ®· cã sù chuyÓn híng tÝch cùc ®ã lµ ®iÒu dÔ nhËn ra, tuy v©y cïng víi nh÷ng khã kh¨n chung mµ nÒn kinh tÕ níc ta ®ang ph¶i g¸nh chÞu, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n ®ã. §ã lµ sù thiÕu vèn, c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu thÞ trêng, th«ng tin thÞ trêng, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é ngêi lao ®éng cßn thÊp...®· c¶n trë kh«ng Ýt tíi sù ph¸t triÓn.
Nh v©y, ®Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn. Nhµ níc mµ c¬ quan hµnh ph¸p cao nhÊt lµ ChÝnh Phñ ph¶i nhanh chãng x©y dùng mét khung hç trî gióp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¾c phôc phÇn nµo nh÷ng khã kh¨n trªn, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiªn cho nã ph¸t triÓn ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ.
Cuèi cóng t«i xin cam ®oan c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®©y lµ do chÝnh t«i lµm trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tÕ vµ than kh¶o c¸c tµi liÖu nh ®· nªu.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- DA228.DOC