Phương hướng phát triển tiểu thủ công nghiệp (TTCN) Tỉnh Hà Tây trong giai đoạn 2001-2005

Lêi nãi ®Çu TTCN trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy nay cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , gi¶i quyÕt viÖc lµm , ph¸t triÓn kinh tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo còng nh­ kh«i phôc , ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ... Víi ViÖt nam lµ n­íc cã mËt ®é d©n sè cao trªn thÕ giíi, víi h¬n 80% sè d©n ë khu vùc n«ng th«n, vµ chiÕm 73 % lùc l­îng lao ®éng, chøa ®ùng mét tiÒm n¨ng kinh tÕ lín ®ã lµ nguån lao ®éng dåi dµo, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, vµ nhiÒu ngµnh nghÒ, lµng nghÒ truyÒn thèng ... Tuy nhiªn, ®êi sèng d©n c­ n«ng th«n vÉn trong t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, l¹c hËu lµ phæ biÕn, kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n vÒ c¸c mÆt kinh tÕ v¨n ho¸... cßn chªnh lÖch lín. §©y lµ mét trë ng¹i lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña c¶ n­íc. Do v©y ViÖt nam cÇn cã mét sù x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®èi víi thñ c«ng nghiÖp vµ tiÓu c«ng nghiÖp (gäi t¾t lµ TTCN ) trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai , ®Ó tËn dông tèi ­u lîi thÕ vÒ tµi nguyªn nh©n v¨n, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån lao ®éng... Trªn c¬ së ®ã rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ë khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n, tr¸nh t×nh tr¹ng di d©n tù do, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi, mÆt kh¸c ®ã cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy vµ kh«i phôc b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc... Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh ®ã NghÞ QuyÕt §¹i Héi VIII cña §¶ng ®· chØ râ: "Ph¸t triÓn ®a d¹ng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n, thÞ trÊn, thÞ tø liªn kÕt víi c«ng nghiªp tËp trung, ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng lµm hµng xuÊt khÈu, më mang c¸ lo¹i h×nh dÞch vô ...". XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cô thÓ : Hµ T©y lµ mét TØnh diÖn tÝch kh«ng réng, d©n c­ ®«ng ®óc, khu vùc n«ng th«n chiÕm phÇn lín diÖn tÝch toµn tØnh . Nh­ng c¹nh ®ã l¹i cã ­u thÕ vÒ ph¸t triÓn C«ng nghiÖp - TiÓu thñ c«ng nghiÖp. §Æc biÖt lµ ­u thÕ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng. §iÒu ®ã ®Æt ra vÊn ®Ò cÇn ph¶i nghiªn cøu ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp (TTCN) n«ng th«n, thÞ tø, thÞ trÊn, më mang c¸c lµng nghÒ vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®Ó thu hót lao ®éng n«ng nhµn, trªn c¬ së bè trÝ hîp lý c¬ cÊu trªn tõng ®Þa bµn. §©y lµ mét h­íng ®i rÊt quan träng nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i chç cho hµng v¹n lao ®éng khu vùc n«ng th«n, thÞ trÊn, thÞ tø vµ ®« thÞ. Víi nhËn thøc ®ã, trong thêi gian vÒ thùc tËp t¹i Së kÕ ho¹ch -§Çu t­ TØnh Hµ T©y, ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh, cô thÓ cña GS_TS Vò ThÞ Ngäc Phïng vµ c¸c c¸n bé Së kÕ ho¹ch -§Çu t­ t«i ®· chän ®Ò tµi :"Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp (TTCN) TØnh Hµ T©y trong giai ®o¹n 2001-2005 ". Néi dung ®Ò tµi bao gåm: Ch­¬ngI. Vai trß TTCN trong ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh Hµ T©y. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn TTCN trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y. Ch­¬ng III. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn TTCN trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y giai ®o¹n 2001-2005. Tuy nhiªn, do kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm còng nh­ thêi gian cßn h¹n chÕ , cho nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Do vËy t«i rÊt mong ®­îc sù gióp ®ì vµ gãp ý cña thÇy c« trong khoa vµ c¸c c¸n bé Së kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ TØnh Hµ T©y ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! ch­¬ng I vai trß cña tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh Hµ T©y I/ vai trß cña tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong ph¸t triÓn kinh tÕ 1/ Kh¸i niÖm chung TTCN vµ ®Æc tr­ng s¶n xuÊt TTCN. 1.1. Ho¹t ®éng tiÓu thñ c«ng nghiÖp. TiÓu thñ c«ng nghiÖp (TTCN) lµ mét lÜnh vùc s¶n xuÊt cã quan hÖ víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, TTCN ®­îc coi lµ mét lÜnh vùc võa ®éc lËp, võa phô thuéc víi c«ng nghiÖp. XÐt vÒ tr×nh ®é kü thuËt vµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt, th× TTCN, chÝnh lµ h×nh thøc ph¸t triÓn s¬ khai cña c«ng nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö, ngµnh c«ng nghiÖp ®· tr·i qua h×nh th¸i tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ë ®©y tiÓu thñ c«ng nghiÖp cã thÓ lµ :Thñ c«ng nghiÖp vµ TiÓu c«ng nghiÖp. TiÓu thñ c«ng nghiÖp ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cïng con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi, ë c¸c x· héi tiÒn t­ b¶n c¸i gäi lµ s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®¶m b¶o toµn bé c¸c s¶n phÈm lao ®éng vµ tiªu dïngcña con ng­êi , trõ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ngµy nay, th× tiÓu thñ c«ng nghiÖp cÇn ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng h¬n. *Thñ c«ng nghiÖp. VÒ mÆt s¶n xuÊt, thñ c«ng nghiÖp lµ h×nh th¸i ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng lao ®éng tõ th« s¬ b»ng tay ®Õn n÷a c¬ khÝ kÕt hîp m¸y mãc hiÖn ®¹i, n¨ng xuÊt lao ®éng ngµy cµng cao, s¶n xuÊt nhiÒu hµng ho¸. VÒ mÆt quan hÖ s¶n xuÊt, ®ã lµ sù ph¸t triÓn tõ quan hÖ thî b¹n, ph­êng héi, tíi quan hÖ chñ s­ëng vµ nh©n c«ng lµm thuª. C«ng nghiÖp ra ®êi vµ ph¸t triÓn theo mét qu¸ tr×nh tõ quy m« nhá ®Õn quy m« lín, kh«ng ph¶i ®ét nhiªn thay thÕ toµn bé nÒn s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp. V× vËy ta thÊy r»ng tÊt nhiªn ph¶i xuÊt hiÖn hai t×nh tr¹ng. Mét lµ : Sù th©m nhËp lÉn nhau gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt nµy. Hai lµ : Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn song song cña c¶ hai h×nh thøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu trªn cho thÊy, thñ c«ng nghiÖp lµ h×nh th¸i ph¸t triÓn ®Çu tiªn cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh nã ®· tr·i qua c¸c h×nh thøc. + Thñ c«ng nghiÖp gia ®×nh + Thñ c«ng nghiÖp ®Æt hµng + Thñ c«ng nghiÖp thÞ tr­êng *TiÓu c«ng nghiÖp Nh­ tªn gäi cña nã, tiÓu c«ng nghiÖp chØ nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi quy m« nhá, tiÓu c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp khã t¸ch biÖt víi nhau, TiÓu c«ng nghiÖp lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao h¬n cña thñ c«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ngµy nay. Cã thÓ quy ­íc kh¸i niÖm: tiÓu c«ng nghiÖp lµ c¬ s¶n xuÊt nhá, cã bao nhiªu c«ng nh©n, cã bao nhiªu lîi tøc ?. §¬n vÞ ®ã chØ cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt b»ng kü thuËt thñ c«ng hoÆc kÕt hîp kü thuËt c¬ giíi víi nh÷ng tr×nh ®é kh¸c nhau. Trong thùc tÕ n­íc ta : TiÓu c«ng nghiÖp ®­îc hiÓu lµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp kh«ng thuéc thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, nh­ng ®· ®­îc trang bÞ nh÷ng kü thuËt, c¬ giíi ho¸ mét bé phËn quy m« nhá. §øng trªn gãc ®é xem xÐt kh¸c nhau, ®· cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Ngoµi nh÷ng ®Þnh nghÜa vÒ quy m« tæ chøc mµ ta ®· tr×nh bµy ë trªn, th«ng qua xem xÐt thñ c«ng nghiÖp vµ tiÓu c«ng nghiÖp, cßn cã nh÷ng kh¸i niÖm, ®Þnh nghÜa thuéc vÒ mÆt tiªu thô s¶n phÈm mµ Lª Nin ®· chia tiÓu thñ c«ng nghiÖp n­íc Nga thêi kú ph¸t triÓn t­ b¶n thµnh ba lo¹i. Lo¹i 1: Ng­êi thî thñ c«ng tù b¸n s¶n phÈm ra thÞ tr­êng. Lo¹i 2: Ng­êi thî thñ c«ng san xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña ng­êi tiªu dïng. Lo¹i 3: Ng­êi thñ c«ng s¶n xuÊt cho chñ bao mua hay chñ x­ëng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cã thÓ ®­a ra kh¸i niÖm TTCN nh­ sau: Kh¸i niÖm: "TiÓu thñ c«ng nghiÖp (TTCN) bao gåm toµn bé c¬ së s¶n xuÊt cã quy m« nhá, ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸c kü thuËt thñ c«ng kÕt hîp víi m¸y mãc c¬ khÝ , chuyªn s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng tiªu dïng phi n«ng nghiÖp truyÒn thèng ®­îc tiÕn hµnh s¶n xuÊt ë n«ng th«n, ë c¸c lµng nghÒ, thÞ trÊn, thÞ tø vµ ®« thÞ. " 1.2. §Æc tr­ng s¶n xuÊt TTCN. NÕu chØ xÐt mét c¸ch tæng qu¸t th× c«ng nghiÖp vµ TTCN cã nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång, ®­îc cô thÓ trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng phi n«ng nghiÖp,vµ kh«ng chùu sù t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn còng nh­ tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp... Nh­ng nÕu xÐt vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt còng nh­ tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt, th× c«ng nghiÖp vµ TTCN cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Nghiªn cøu ®Æc tr­ng cña s¶n xuÊt TTCN ë ®©y lµ ta ®i nghiªn cøu sù kh¸c nhau ®ã. Thø nhÊt: §Æc tr­ng cña s¶n xuÊt TTCN ®­îc thÓ hiÖn ®¬n gi¶n vÒ kü thuËt s¶n xuÊt.NÕu nh­ nÒn c«ng nghiÖp lín ®­îc ®Æc tr­ng b»ng nh÷ng kü thuËt s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ ®­îc ®æi míi th­êng xuyªn th× tiÓu thñ c«ng nghiÖp víi hai h×nh thøc s¶n xuÊt lµ : TiÓu c«ng nghiÖp vµ Thñ c«ng nghiÖp, l¹i ®­îc s¶n xuÊt trªn c¬ së ®¬n gi¶n vÒ kü thuËt s¶n xuÊt vµ ®«i khi nã mang tÝnh truyÒn thèng trong mét kho¶ng thêi gian t­¬ng ®èi dµi. ë ®©y sù tham gia cña m¸y mãc nhiÒu khi kh«ng mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cu¶ mçi c¬ së s¶n xuÊt trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Thø hai : §Æc tr­ng cña s¶n xuÊt TTCN cßn thÓ hiÖn qua tÝnh linh ho¹t trong s¶n xuÊt, cã thÓ thay ®æi m¸y mãc nhanh chãng trong viÖc kÕt hîp s¶n xuÊt mÆt hµng phi n«ng nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ®¬n gi¶n trong kü thuËt s¶n xuÊt cho nªn TTCN rÊt linh ho¹t vÒ s¶n xuÊt. PhÇn nhiÒu m¸y mãc ®­îc sö dông trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt TTCN lµ m¸y ®éng lùc vµ m¸y mãc phæ th«ng, do ®ã viÖc chuyÓn tõ s¶n xuÊt mÆt hµng nµy sang s¶n xuÊt mÆt hµng kh¸c lµ viÖc ®¬n gi¶n. Thªm vµo ®ã vèn ®Çu t­ còng nh­ vèn s¶n xuÊt trong TTCN lµ nhá, do vËy nh÷ng c¶n trë vµo vµ ra cña ngµnh lµ kh«ng ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã t¹o ra mét sù linh ho¹t vµ tÝnh mÒm dÎo cña c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt TTCN. Thø ba : §Æc tr­ng vÒ s¶n suÊt TTCN cßn ®­îc thÓ hiÖn qua sù gän, nhÑ vÒ qu¶n lý. Víi h×nh thøc s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¸ thÓ vµ hé gia ®×nh, cao h¬n lµ h×nh thøc tæ chøc hîp t¸c x·. §©y lµ h×nh thøc s¶n xuÊt quy m« nhá, mét ng­êi cã thÓ kiªm nhiÒu vÞ trÝ, võa lµm qu¶n lý võa trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt. C«ng t¸c ®iÒu hµnh qu¶n lý ë ®©y nhiÒu khi mang tÝnh kinh nghiÖm, kh«ng ®ßi hái phøc t¹p nh­ c«ng t¸c qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp quy m« lín. MÆt kh¸c, ®Æc tr­ng s¶n xuÊt TTCN cßn thÓ hiÖn tÝnh dÔ dµng trong tæ chøc s¶n xuÊt. Thø nhÊt do s¶n phÈm ngµnh TTCN ®¬n gi¶n vÒ h×nh thøc, kh«ng ®ßi hái ®é chÝnh x¸c qu¸ cao, nªn viÖc tæ chøc kh«ng kh«ng ®ßi hái tÝnh phøc t¹p. Thø hai, do h×nh thøc s¶n xuÊt chñ yÕu lµ hé gia ®×nh, víi quy m« nhá nªn viÖc tæ chøc ph©n c«ng c«ng viÖc ®¬n gi¶n, nªn mäi mäi thµnh viªn cã thÓ hç trî cho nhau, thay thÕ nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. H¬n n÷a mçi c¬ së s¶n xuÊt th­êng chØ s¶n xuÊt mét hoÆc mét sè s¶n phÈm cã quy tr×nh vµ c¸ch thøc s¶n xuÊtnhÊt ®Þnh. ChÝnh v× vËy viÖc tæ chøc s¶n xuÊt kh«ng ®ßi hái ®é phøc t¹p nh­ khi s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm. Trªn ®©y lµ mét sè ®Æc tr­ng cña s¶n xuÊt TTCN , nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy cho phÐp ph©n biÖt gi÷a s¶n xuÊt TTCN víi lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn TTCN 2.Vai trß cña TTCN trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 2.1 Vai trß TTCN víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. *TTCN víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. Khu vùc kinh tÕ n«ng th«n vµ khu vùc kinh tÕ thµnh thÞ, sù kh¸c biÖt ë hai khu vùc nµy kh«ng ®¬n thuÇn ë c¸c ®Æc tr­ng cña ngµnh, mµ cßn cã sù kh¸c biÖt ë vÞ trÝ ®Þa lý vµ lùc l­îng s¶n xuÊt, ph©n c«ng lao ®éng x· héi. MÆc dï vËy nghiªn cøu sù t¸c ®éng cña TTCN ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n ë ®©y chóng ta chØ giíi h¹n trong c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ë khu vùc nµy. Thø nhÊt: Sù ph¸t triÓn cña TTCN nã sÏ cho phÐp t¨ng tû träng cña CN_TTCN vµ kÝch thÝch ph¸t triÓn dÞch vô ë khu vùc thµnh thÞ - n«ng th«n, t¹o ra c¬ héi thu hót lao ®éng vµ t¨ng thu nhËp khi tham gia ho¹t ®éng TTCN , nhê ®ã mµ tû träng cña ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m dÇn... Thø hai : TTCN cã t¸c ®éng tíi mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c ngµnh trªn ®Þa bµn khu vùc n«ng th«n. Nhê cã sù ph¸t triÓn TTCN mµ cã ph¸t triÓn h¬n trong quan hÖ CN_NN_dÞch vô. ViÖc t¹o ra s¶n phÈm TTCN sÏ kÝch thÝch trao ®æi gi÷a c¸c ®Þa bµn, khu vùc trong vµ ngoµi n­íc, t¹o ra sù ph¸t triÓn dÞch vô. Ngoµi ra TTCN cßn lµ lùc l­îng s¶n xuÊt (LLSX) cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp (NN) ph¸t triÓn... §iÒu ®ã chøng tá sù ph¸t triÓn TTCN t¹o ®iÒu kÖn cho sù ph¸t triÓn CN-NN-DV t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng tÝch cùc ë n«ng th«n ViÖt Nam. * TTCN víi t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Còng nh­ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c TTCN cã vai trß kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr­íc hÕt lµ ngµnh ®ãng gãp vµo tæng s¶n phÈm quèc d©n, do ®ã sù gia t¨ng vÒ s¶n l­îng cña TTCN lµ nh©n tè t¹o ra t¹o ra sù t¨ng tr­ëng cho toµn nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn TTCN n«ng th«n cßn t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi n«ng nghiÖp nh­ trong chÕ biÕn s¶n phÈm, ®iÒu ®ã cho thÊy ph¸t triÓn TTCN n«ng th«n sÏ t¹o ra t¸c ®éng kÐp trong sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Thªm vµo ®ã TTCN cßn ®ãng gãp lín trong thu nhËp d©n c­, gi¶m ®¸ng kÓ tÖ n¹n x· héi..., mÆt kh¸c sù ph¸t triÓn TTCN cßn t¹o ra sù ph¸t triÓn giao l­u gi÷a hai khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n theo h­íng tÝch cùc trong viÖc gi¶m bít chªnh lÖch vÒ thu nhËp vµ ®êi sèng... Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn cho thÊy TTCN cã vai trß quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh vµ c¶ n­íc. * TTCN víi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi. VÊn ®Ò viÖc lµm. Víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ theo mïa vô lao ®éng chØ tËp trung vµo mét sè th¸ng trong n¨m, v× vËy ®· dÉn ®Õn thÊt nghiÖp tr¸ h×nh, thÊt nghiÖp theo mïa vô. §iÒu nµy ®· trë thµnh vÊn ®Ò bøc xóc trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n ®­îc m« h×nh cña OSHIMA (NhËt B¶n) chØ rá. Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn th× s¶n xuÊtn«ng nghiÖp cßn gÆp ph¶i mét khã kh¨n n÷a ®ã lµ viÖc më réng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lu«n cã giíi h¹n vÒ tµi nguyªn ®Êt n«ng nghiÖp, ®©y lµ tµi nguyªn ®ang bÞ khan hiÕm. Cho ®Õn nay lao ®éng trong khu vùc nµy ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, nh­ng do h¹n chÕ vÒ ruéng ®Êt, ®Êt canh t¸c bÞ mÊt dÇn, do dïng cho viÖc phôc vô c¸c lÜnh vùc nh­ x©y dùng c«ng tr×nh c«ng céng, nhµ ë, c«ng tr×nh giao th«ng, ... Thªm vµo ®ã lµ tèc ®é t¨ng d©n sè ë n«ng th«n qóa nhanh, do tr×nh ®é d©n trÝ vµ phong tôc tËp qu¸n... §· lµm cho mËt ®é d©n c­ n«ng th«n ngµy mét t¨ng cao. §iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng ë n«ng th«n. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy th× viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ lµ hÕt søc hîp lý, ph¸t triÓn TTCN n«ng th«n sÏ cho phÐp xen kÏ thêi gian nhµn rçi trong n¨m cña khu vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong n¨m. MÆt kh¸c víi khu vùc thµnh thÞ th× ®éi qu©n thÊt nghiÖp lµ t­¬ng ®èi lín, nã bao gåm c¶ lùc l­îng thÊt nghiÖp t¹i thµnh thÞ vµ c¶ ®éi qu©n thÊt nghiÖp di c­ tù do tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, hiÖn t¹i ®éi qu©n thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ lµ qóa t¶i, h¬n n÷a c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp ë khu vùc thµnh thÞ kh«ng cã kh¶ n¨ng thu hót hÕt lùc l­îng lao ®éng ë khu vùc nµy. ChÝnh v× thÕ viÖc ph¸t triÓn TTCN sÏ më ra mét c¬ héi cho viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm ë thµnh thÞ vµ ë n«ng th«n, tõ ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò di c­ tù do tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ... VÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. HiÖn nay c¶ n­íc tû lÖ ®ãi nghÌo cña c¸c hé gia ®×nh vÉn chiÕm mét tû lÖ cao, ®èi t­îng nµy tËp trung chñ yÕu ë khu vùc n«ng th«n, n¬i mµ kh¶ n¨ng më r«ng s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ, tû lÖ d©n sè cao, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp...C¸c nguyªn nh©n ®ã dÉn ®Õn thu nhËp b×nh qu©n cña c¸c hé lµ thÊp so víi khu vùc thµnh thÞ, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn c¸c hé l©m vµo t×nh c¶nh nghÌo nµn l¹c hËu lµ lÏ dÜ nhiªn. Nh×n mét c¸ch tæng thÓ vµo ngµnh kinh tÕ lín NN, CN_TTCN vµ DV , cã thÓ thÊy dÞch vô lµ ngµnh phi s¶n xuÊt vËt chÊt, ®iÒu ®ã cho thÊy vai trß cña NN vµ CN_TTCN lµ hÕt søc to lín trong viÖc t¹o l­¬ng thùc, thùc phÈm , ®å dïng sinh ho¹t... Trong khi NN bÞ giíi h¹n vÒ ®Êt ®ai s¶n xuÊt, do ®ã viÖc ph¸t triÓn CN-TTCN cã vai trß quan träng trong viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo th«ng qua viÖc t¨ng n¨ng xuÊt vµ s¶n l­îng trong ngµnh m×nh còng nh­ c¸c ngµnh liªn quan, t¹o ra thu nhËp, t¨ng cao møc sèng nh©n d©n, dÇn dÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo khu vùc n«ng th«n vµ còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ô gi¶m bít chªnh lÖch gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®iÒu ®ã cho thÊy vai trß cña TTCN còng kh«ng kÐm phÇn quan träng trong xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Æc biÖt khu vùc n«ng th«n ViÖt Nam. 2.2 Vai trß cña TTCN trong ph¸t tiÓn kinh tÕ Hµ T©y . Hµ T©y næi tiÕng lµ ®Êt tr¨m nghÒ cã truyÒn thèng ph¸t triÓn tõ ngµn x­a , n¬i ®©y l¹i cã thuËn lîi vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, c¬ së h¹ tÇng, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ c¶nh quan di tÝch lÞch sö . Tuy nhiªn hiÖn nay, thu nhËp ®Çu ng­êi cßn thÊp so víi møc b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc, h¬n n÷a l¹i cã trªn 90% d©n sè ë khu vùc n«ng th«n, trong ®ã 80% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. §iÒu ®ã cho thÊy vai trß cña TTCN lµ quan träng trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm , chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo..., ®Æc biÖt lµ khu vùc n«ng th«n Hµ T©y hiÖn nay. ThËt vËy ta cã thÓ thÊy vai trß cña TTCN cô thÓ nh­ sau: - §Èy m¹nh ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ ®Ó khai kh¸c tèt nguån lao ®éng dåi dµo cña Hµ T©y . Víi phÇn ®«ng d©n sè ë n«ng th«n, song do nguån lùc ®Êt ®ai cã h¹n vµ viÖc më réng ®Êt ®ai khu vùc n«ng nghiÖp lµ khã kh¨n, ®iÒu ®ã ph¸t triÓn TTCN Hµ T©y lµ cÇn thiÕt ®Ó tËn dông tèt lîi thÕ nguån lùc lao ®éng cña m×nh. Thªm vµo ®ã viÖc thu hót lao ®éng vµo c¸c ngµnh nghÒ trong c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp lµ cã h¹n, viÖc ph¸t triÓn TTCN cã nhiÒu kh¶ n¨ng tËn dông lao ®éng t¹i chæ h¬n... §iÒu ®ã cho thÊy TTCN cã vai trß quan träng trong gi¶i quyÕt lao ®éng, viÖc lµm ë Hµ T©y hiÖn nay. -§Èy m¹nh ph¸t triÓn TTCN cho phÐp khai kh¸c vµ ph¸t huy kü n¨ng truyÒn thèng cña thî thñ c«ng theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸. Thñ c«ng nghiÖp ë n­íc ta vµ Hµ T©y hiÖn s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ kh¸c nhau. Tr¶i qua qu¸ tr×nh sµng läc l©u dµi, c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng tån t¹i ®Õn nay vÉn cßn thÝch hîp. Song nÕu chóng ta biÕt kÕt hîp kü thuËt truyÒn thèng, cæ truyÒn víi kü thuËt hiÖn ®¹i, h­íng tµi nghÖ cña ng­êi thî thñ c«ng vµo nh÷ng ®Ò tµi míi phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, Hµ T©y sÏ lµm ra nhiÒu hµng ho¸ cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín. Nh­ trong viÖc lµm hµng mü nghÖ, tr¹m træ, §iªu kh¾c... Thñ c«ng nghiÖp kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng hµng tiªu dïng th«ng th­êng trong nø¬c, tØnh mµ cßn cã thÓ xuÊt khÈu. - §Èy m¹nh TTCN cßn cho phÐp tËn dông mäi nguyªn liÖu r¶i r¸c, ph©n t¸n trªn toµn tØnh Hµ T©y. §èi víi tiÓu thñ c«ng nghiÖp hiÖn nay cã hai nguån nguyªn liÖu chÝnh, quan träng, cã thÓ ®Èy m¹nh khai th¸c. Nguån thø nhÊt lÊy tõ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp...gåm c¸c nguyªn liÖu ®éng thùc vËt hoÆc khai th¸c tõ c¸c nguyªn liÖu thiªn nhiªn. Nguån thø hai lÊy tõ phÕ liÖu c¸c xÝ nghiÖp vµ trong ®êi sèng. Nguån nguyªn liÖu lÊy tõ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp...gåm c¸c nguyªn liÖu ®éng thùc vËt. Nguån nµy cã nhiÒu kh¶ n¨ng tiÒm Èn. Ch¼ng h¹n bÑ ng« dïng lµm th¶m, ®ã lµ mÆt hµng ®ang ®­îc kh¸ch hµng n­íc ngoµi ­a chuéng nÕu tËn dông ®­îc nguån nguyªn liÖu nµy tõ diÖn tÝch n«ng nghiÖp Hµ T©y sÏ t¹o ra thuËn lîi cho s¶n phÈm vµ khèi l­îng mÆt hµng TTCN hiÖn nay. Nguån phÕ liÖu tõ c¸c xÝ nghiÖp lín vµ trong nh©n d©n còng lµ mét c¬ së nguån nguyªn liÖu lín cña TTCN, ch¼ng h¹n s¾t thÐp, b«ng vôn, sîi rèi, b«ng vôn... ë c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn lµ rÊt nhiÒu. NÕu tËn dông ®­îc phÕ liÖ ®ã sÏ thuËn lîi cho ph¸t triÓn TTCN tËn dông tèi ­u nguyªn liÖu ph©n t¸n. - Ph¸t triÓn TTCN lµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy tèi ®a nguån vèn, tr×nh ®é lao ®éng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Kh¸c víi c«ng nghiÖp quèc doanh, TTCN x©y dùng trªn c¬ së së h÷u tËp thÓ, ng­êi lao ®éng gãp c«ng, cña vµo lµm ¨n chung. §êi sèng cña hä g¾n liÒn víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. hä cã quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®êi sèng. Cho nªn nÕu ®­îc h­íng dÉn ®óng ®¾n cña tØnh, nhµ n­íc, TTCN cã nhiÒu kh¶ n¨ng tù ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu ®ã sÏ ph¸t huy tèt nguån vèn hiÖn cã trong d©n, võa ph¸t huy tinh thÇn tù lùc, tù c­êng cña thñ c«ng nghiÖp, tiÓu c«ng nghiÖp, võa t¹o ®iÒu kiÖn cho tØnh Hµ T©y ®Çu t­ vµo c«ng tr×nh träng ®iÓm, trong khi nguån vèn tõ ng©n s¸ch cßn h¹n hÑp vµ thùc tr¹ng nh÷ng n¨m qua cßn l©m vµo t×nh c¶nh th©m hôt. Víi HµT©y, n¬i ®©y lµ ®Êt tr¨m nghÒ, víi nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó ph©n bè réng kh¾p trong c¶ tØnh. MÆt kh¸c n¬i ®©y cßn cã lîi thÕ nhiÒu mÆt vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, tµi nguyªn c¶nh quan di tÝch lÞch sö...Song mét lîi thÕ quan träng mµ kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn ®ã lµ tµi nguyªn con ng­êi, thÓ hiÖn qua tr×nh ®é gi¸o dôc (21%cã tr×nh ®é cÊp III, 62% cã tr×nh ®é cÊp II), thªm vµo ®ã lµ tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng trong khu vùc lµng nghÒ (117.000lao ®éng)...Do ®ã viÖc tËn dông tèi da nguån lùc sÏ cho phÐp Hµ T©y gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò lao ®éng... - Ph¸t triÓn TTCN sÏ ph¸t huy tèt lîi thÕ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, d©y chuyÒn thiÕt bÞ ®¬n gi¶n. ChÝnh v× vËy viÖc tæ chøc gän nhÑ, t¹o ra ­u thÕ n¨ng ®éng linh ho¹t, cã thÓ thay ®æi nhanh c¸c mÆt hµng vµ ph­¬ng h­íng kinh doanh., do ®ã cã thÓ ®¸p øng nhanh nhu cÇu thÞ tr­êng... Tãm l¹i víi nh÷ng yÕu tè trªn viÖc ph¸t ph¸t triÓn TTCN trªn ®Þa bµn Hµ T©y sÏ gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ khu vùc n«ng th«n, t¹o ra sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Hµ T©y, mÆt kh¸c nã gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò x· héi, nh­ viÖc lµm vµ gi¶m bít kho¶ng c¸ch giµu nghÌo khu vùc thµnh thÞ còng nh­ n«ng th«n. Do c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt TTCN, chóng ta nhËn thÊy r»ng s¶n xuÊt TTCN rÊt phï hîp trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi n­íc ta, ®Æc biÖt lµ khu vùc n«ng th«n, v× vËy ta cã thÓ thÊy vai trß cña TTCN cô thÓ nh­ sau: II. TTCN viÖt nam Vµ Mét sè nghÒ truyÒn thèng Hµ T©y . 1.Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn TTCN ViÖt Nam 1.1. TiÓu thñ c«ng nghiÖp ViÖt Nam thêi kú 1954-1975 ë miÒn Nam n­íc ta tr­íc ngµy gi¶i phãng, do t¸c ®éng cña chñ nghÜa thùc d©n míi, s¶n xuÊt TTCN h×nh thµnh hai d¹ng kh¸c nhau ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n. ë thµnh thÞ, TTCN ph¸t triÓn hai d¹ng : Mét lµ tËp trung thµnh nh÷ng x­ëng nhá ®­îc c¬ giíi ho¸ cao, hai lµ ph©n t¸n theo theo hé gia ®×nh theo tÝnh chÊt tù s¶n tù tiªu. Cßn n«ng th«n bÞ triÖt tiªu qu¸ nhiÒu c¬ së thñ c«ng nghiÖp cæ truyÒn, kÓ c¶ nh÷ng n«ng cô lµm g¹ch, v«i, sµnh, sø, ®å méc, ®an l¸t... §iÒu ®ã cho thÊy sù k×m h·m tµn khèc cña chÕ ®é thùc d©n. ë miÒn B¾c giai ®o¹n nµy ®­îc gi¶i phãng vµ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi , TTCN còng còng b¾t ®Çu ®­îc kh«i phôc vµ khuyÕn khÝch . §¶ng ®· nhËn ®Þnh " c¶i t¹o thñ c«ng nghiÖp theo h­íng XHCN lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho thñ c«ng nghiÖp cã thÓ dÇn dÇn xo¸ bá nh÷ng mÆt l¹c hËu, ph¸t huy m¹nh mÎ mÆt tÝch cùc theo h­íng cã lîi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ thî thñ c«ng". Mét sè ngµnh nghÒ TTCN ®­îc ph¸t triÓn thêi kú 1954-1975 lµ + NghÒ dÖt: tËp trung chñ yÕu ë Hµ T©y vµ B¾c Ninh , Nam §Þnh + NghÒ gèm : tËp trung chñ yÕu ë thanh Ho¸ vµ c¸c khu vùc thuéc ®ång b»ng s«ng Hång ( Hµ Néi, Hµ §«ng...) + NghÒ kim khÝ : TËp trung chñ yÕu ë c¸c thµnh phè thÞ x·, ®« thÞ lín ( ThÓ hiÖn nh­ nghÒ lµm b¸t s¾t bót thuû tinh , xe thå ë Hµ Néi, nghÒ lµm gäng « b»ng thÐp ë, vµnh xe ®¹p ë Hµ T©y, lµm kho¸ ë H¶i Phßng...) + NghÒ thñ c«ng mü nghÖ (bµn ghÕ , gi­êng, tñ ,®iªu kh¾c...) tËp trung chñ yÕu ë Hµ Néi , Hµ §«ng, B¾c Ninh vµ Thanh Ho¸ + NghÒ hµng x¸o, tËp trung ë tÊt c¶ c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång vµ thanh Ho¸, Ninh b×nh. + Ngoµi ra cßn nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt b×a, giÊy mÇu (Hµ §«ng, B¾c Ninh ) nghÒ lµm mùc viÕt, nghÒ lµm ®Ìn th¾p ë Hµ Néi, nghÒ bãng ®Ìn ë HuÕ, thuèc tÈy Sµi Gßn... + VËt liÖu x©y dùng (g¹ch, ngãi, ®¸, thuû tinh...) tËp trung chñ yÕu ë Ninh B×nh , Thanh Ho¸ . 1.2. TiÓu thñ c«ng nghiÖp ViÖt Nam thêi kú 1975 ®Õn nay. Víi th¾ng lîi hoµn toµn cña sù nghiÖp chèng mü sau nµy, th× nhiÖm vô chiÕn l­îc cña ViÖt Nam lµ tæ chøc qu¶n lý ®Êt n­íc ®· ®éc lËp, thèng nhÊt tiÕn lªn XHCN vµ ®¸p øng yªu cÇu cña viÖc kh«i phôc ph¸t triÓn kinh tÕ trong giai ®o¹n míi lóc nµy §¶ng ®· x¸c ®Þnh "cÇn ra søc phôc håi vµ ph¸t triÓn tiÓu c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp, chó ý nghÒ thñ c«ng vµ mü nghÖ truyÒn thèng ".§iÒu ®ã cho thÊy sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc th× TTCN vÉn lµ ngµnh ®­îc chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam vµ cô thÓ tÝnh ®Õn n¨m 1983 TTCN c¶ n­íc lµm ra 6,2 tû ®ång, gi¶i quyÕt gÇn triÖu lao ®éng, chiÕm 72% s¶n l­îng c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng. TTCN ViÖt Nam tiÕp tôc ®­îc ph¸t triÓn trªn tÊt c¶ c¸c miÒn quª tæ quèc , song ph¸t triÓn m¹nh nhÊt vÉn lµ miÒn B¾c sau ®ã ®Õn miÒn nam vµ cuèi cïng lµ miÒn trung. C¸c nghµnh ph¸t triÓn chñ yÕu lµ : + Ngµnh dÖt, may. + Ngµnh thñ c«ng mü nghÖ. + Ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm. + Ngµnh kim khÝ (rÌn dao, thuæng , bóa...). + Ngµnh vËt liÖu x©y dùng , gèm sø thuû tinh. + Ngoµi ra cßn cã mét sè nghÒ , nh­ lµm giÊy , vÏ tranh... tËp trung chñ yÕu ë miÒnb¾c ( Hµ T©y , B¾c Ninh, Nam Hµ ). * KÕt qu¶ ®¹t ®­îc. Tèc ®é ph¸t triÓn TTCN ë mét sè vïng, ®Æc biÖt lµ vïng n«ng th«n thêi gian qua t­¬ng ®èi nhanh. Tõ khi cã luËt ®Êt ®ai, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 10-11%/n¨m trong n¨m 1991-1995, gi¸ trÞ s¶n l­îng cña TTCN t¨ng b×nh qu©n 7,8%/n¨m. Trong ®ã vïng §«ng nam bé t¨ng nhanh 18,3 %/n¨m, vïng ®ång b»ng s«ng Hång t¨ng chËm 3,7%/n¨m - C¸c lµng nghÒ truyÒn thèng b­íc ®Çu ®­îc phôc håi, nghÒ vµ lµng nghÒ míi ®ang ph¸t triÓn. Theo sè liÖu tæng hîp tõ së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, hiÖn nay c¶ n­íc cã 1000lµng nghÒ, trong ®ã cã 2/3 lµng nghÒ truyÒn thèng. Nh÷ng tØnh cã nhiÒu cã nhiÒu lµng nghÒ nh­ tØnh Hµ T©y, Nam §Þnh, Thanh Ho¸...mçi tØnh cã tíi 60-80 lµng nghÒ. -TTCN gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n, n«ng th«n, thÞ trÊn, thÞ x·... B×nh qu©n mét mét c¬ së chuyªn ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho cho 27 lao ®éng, mçi hé nghÒ cã 4-6 lao ®éng, ngoµi sè lao ®éng sö dông th­êng xuyªn, hé cßn thu hót thªm lao ®éng nhµn rçi ë n«ng th«n (2-5 ng­êi / hé vµ 8-10ng­êi/c¬ së ), ®Æc biÖt lµ nghÒ dÖt, thªu ren, mét c¬ së cã thÓ thu hót 200-250lao ®éng. HiÖn nay TTCN ë khu vùc n«ng th«n gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 4-6 lao ®éng/ hé vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô ë n«ng th«n. Thu nhËp cña lao ®éng chuyªn TTCN ë n«ng th«n cao h¬n thu nhËp lao ®éng thuÇnn«ng kho¶ng 4-6 lÇn. * Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i. -Quy m« nhá, kinh tÕ hé lµ phæ biÕn. HiÖn nay, c¶ n­íc cã kho¶ng 1,35 triÖu hé vµ c¬ së chuyªn ngµnh nghÒ. trong ®ã c¬ së chuyªn chØ chiÕm 3%. B×nh qu©n lao ®éng th­êng xuyªn cña c¬ së TTCN lµ 20 ng­êi, mét hé lµ 4-6 ng­êi. - Tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n kü thuËt cña ng­êi lao ®éng lµm tiÓu thñ c«ng nghiÖp cßn thÊp. c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn nghÌo nµn. Cã tíi 55% lao ®éng chuyªn ch­a qua ®µo t¹o, 36% kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt, chØ cã 20% c¬ së cã nhµ x­ëng kiªn cè. M¸y mãc thiÕt bÞ phÇn lín ®¬n gi¶n, cò kü, th¶i lo¹i tõ c«ng nghiÖp thµnh phè, kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt vµ vÖ sinh m«i tr­êng. -Vèn nhá bÐ, chñ yÕu lµ tù cã (b×nh qu©n vèn cña c¬ së lµ 700 triÖu ®ång, mét hé chuyªn lµ 28 triÖu ®ång ). -ChÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, ®¬n ®iÖu, mÉu m·, bao b× ch­a hÊp dÉn, søc c¹nh tranh yÕu, h¬n 90%s¶n phÈm tiªu thô trong n­íc. Ch­a t×m ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu æn ®Þnh - T×nh tr¹ng chÊt th¶i cña TTCN kh«ng ®­îc xö lý, g©y «i nhiÓm m«i tr­êng nhÊt lµ nhÊt lµ ë n«ng th«n vµ lµng nghÒ. T×nh tr¹ng khai th¸c bõa b¶i nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp. VD ë TriÖu S¬n Thanh Ho¸, viÖc khai th¸c quÆng s¾t ë má Cæ §Þnh lµm l¶ng phÝ rÊt lín tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ g©y ra « nhiÓm mÊt c©n b»ng sinh thaÝ khu vùc nµy. - Do sù biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ nªn mét sè thÞ tr­êng (Nga , Ch©u ©u...) ®· bÞ thu hÑp trong nh÷ng n¨m 1990, khñng kho¶ng kinh tÕ thêi gian gÇn ®©y cã t¸c ®éng xÊu ®Õn viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng TTCN, chñ yÕu lµ thñ c«ng mü nghÖ ë khu vùc ch©u ¸. 2. NghÒ vµ lµng nghÒ truyÒn thèng Hµ T©y . Hµ T©y lµ mét tØnh cã nhiÒu ®iÒu kiÖn trong ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ . Cã thÓ thÊy Hµ T©y lµ ®Êt tr¨m nghÒ ®Æc biÖt tõ n¨m 1986 ®Õn nay, nhê chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc, c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng dÇn dÇn ®­îc håi phôc vµ ph¸t triÓn, (hiÖn t¹i trªn ®Þa bµn cã 106 lµng nghÒ truyÒn thèng, gi¶i quyÕt trªn 10 v¹n lao ®éng ®Æc biÖt khu vùc n«ng th«n), ®ång thêi ®· xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh nghÒ míi, cã quy m« vµ h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau, gãp phÇn vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n. C¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®· lµm t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n n«ng th«n, h¹n chÕ trµo l­u di d©n ra thµnh thÞ ®Ó t×m viÖc lµm. Hµ T©y còng nh­ c¶ n­íc cã TTCN ph¸t triÓn phôc vô nhiÒu mÆt cho ph¸t triÓn ®êi sèng x· héi, TTCN Hµ T©y ®· ®¹t ®­îc mét tr×nh ®é ®iªu luyÖn mang ®Ëm nÐt b¶n s¾c, tinh thÇn d©n téc. Theo tµi liÖu cña TTCN ViÖt Nam th× ë Hµ T©y thî thñ c«ng chñ yÕu tËp trung ë hai bê s«ng §¸y tøc lµ phÝa t©y nam tØnh,bao gåm hai huyÖn Thanh Oai vµ øng Hoµ. HuyÖn Thanh Oai sè thî thñ c«ng tËp trung nhiÒu nhÊt, sè ng­êi lµm thî ë ®©y chiÕm 29% lao ®éng toµn huyÖn, chñ yÕu lµ nghÒ DÖt v¶i,lµm qu¹t, ®an l¸t mµnh, ...§øng sau huyÖn Thanh Oai lµ øng hoµ cã tíi 19% lao ®éng huyÖn tham gia trong TTCN lµng nghÒ. Nh×n chung Hµ T©y kh¾p n¬i nh©n d©n ®Òu lµm nghÒ thñ c«ng. NghÒ thñ c«ng ë ®©y rÊt ®a d¹ng, gÇn nh­ nghÒ nµo còng cã vµ ph¸t triÓn tuy ë møc ®é kh¸c nhau. Nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ nghÒ thñ c«ng Hµ T©y kh«ng h×nh thµnh c¸c trung t©m, c¸c lµng chuyªn, mµ tr¸i l¹i ë Hµ T©y kh¸ nhiÒu trung t©m vµ lµng chuyªn, cã lµng chØ chuyªn mét nghÒ, nh­ lµng la Khª ( chuyªn dÖt the, v©n, xuyÕn ),lµng v¹n Phóc ( chuyªn dÖt v©n, the, gÊm ), lµng Phó Vinh ( chuyªn ®©n l¸t ).. Nh­ng còng trong mét lµng l¹i tËp rung kh¸ nhiÒu nghÒ, nh­ lµng TriÒu Khóc ( nay lµ th«n TriÒu Khóc x· T©n TriÒu, huyÖn Thanh Tr×, Hµ Néi. §Õn nay thñ c«ng nghiÖp lµng nµy vÉn ph¸t triÓn ). Lµng nµy cã ®Õn 40 lµng nghÒ thñ c«ng kh¸c nhau. MÆc dï vËy nghÒ thñ c«ng ë Hµ T©y rÊt ®a d¹ng nh­ng ph¶i nãi nghÒ quan träng vµ næi tiÕng nhÊt vÉn lµ nghÒ t¬ dÖt lôa, c¸c s¶n phÈn lôa v©n, lÜnh, the,...cña Hµ T©y nçi tiÕng kh«ng nh÷ng thÞ tr­êng trong n­íc mµ c¶ thÞ tr­êng thÕ giíi. Ngoa× ra cßn ph¶i kÓ ®Õn nghÒ ®an l¸t ë Hµ T©y , qua c¸c s¶n phÈm ®an l¸t dá, va li, l½ng hoa...ë B»ng Së, Phóc Am... Ngoµi nh÷ng nghÒ trªn Hµ T©y cßn cã nghÒ kh¸c nh­ nghÒ lµm ®å b»ng sõng, ngµ, t¹c t­îng, tr¹m træ, lµm vµng m·... cã thÓ nãi ®©y lµ mét thÕ giíi thñ c«ng thu nhá cña ®ång b»ng S«ng Hång. Mét sè nghÒ vµ lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng Hµ T©y . NghÒ  lµng nghÒ   -DÖt.  Hoµ x¸ ( øng Hoµ), Phïng X¸ (Mü §øc), T©n LËp (§an Ph­îng), La phï, V¹n Phóc (Hµ §«ng).   -Ren, Thªu.  QuÊt §éng, H¹ Håi (Th­êng TÝn), CÇu §¬ ( Hµ §«ng), h¹ Mç (§an Ph­îng). Thêi Ph¸p thuéc cßn cã ë (øng Hoµ,Phó Xuyªnvµ Hoµi §øc, Ch­¬ng Mü, Thanh Oai.   -Kh¶m trai  Lµng chuyªn Mü(Phó xuyªn)(xuÊt hiÖn tõ thÕ kû thø III).   -S¬n mµi .  Bèi khª, Ngä H¹,V¹n §iÓm ( Phó Xuyªn), HuyÒn Kú ( Thanh oai), Hµ CÇu ( Hµ §«ng), H¹ Th¸i (Th­êng TÝn).   -§an song,M©y tre  Phó Vinh( ch­¬ng Mü ), B»ng Së ( Th­êng TÝn )   -NghÒ méc  Lµng chµng s¬n( Th¹ch ThÊt ),T©y §»ng (Ba V×), ...   -NghÒ RÌn  Lµng §a SÜ ( Hµ §«ng).   -NghÒ GiÊy, tranh cæ truyÒn  Am cèc ( Phó xuyªn), Kim Hoµng (Hoµi §øc).   -NghÒ nãn  Lµng chu«ng( Thanh Oai).   Vµ ngµy nay ®­îc sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh , tiªu chÝ Lµng nghÒ ®­îc x¸c ®Þnh , t¹o nhiÒu thuËn lîi cho phôc håi vµ ph¸t triÓn Lµng nghÒ TTCN trªn ®Þa bµn Hµ T©y , cô thÓ nh­ sau: + Sè hé vµ lao ®éng quy lµm c«ng nghiÖp-TTCN ë Lµng Ýt nhÊt ®¹t tõ 50% trë lªn so víi tæng sè hévµ lao ®éng cña Lµng . + Gi¸ trÞ s¶n xuÊt , vµ thu nhËp tõ c«ng nghiÖp -TTCN ë Lµng ®¹t trªn 50% so víi tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ thu nhËp cña Lµng trong n¨m . + Cã tæ chøc phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®Þa ph­¬ng ( héi , c©u l¹c bé , ban qu¶n trÞ HTX...) mang tÝnh tù qu¶n ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn . Dï cã tæ chøc d­íi h×nh thøc nµo còng cÇn cã ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh phôc vô sinh ho¹t kinh tÕ , v¨n ho¸ , x· héi liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Lµng nghÒ . + Tªn Lµng nghÒ : NÕu lµ Lµng nghÒ truyÒn thèng, cæ truyÒn cßn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× lÊy nghÒ ®ã ®Æt cho tªn Lµng nghÒ . NÕu Lµng nghÒ cã nhiÒu nghÒ ph¸t triÓn , s¶n phÈm nghÒ nµo næi tiÕng nhÊt th× lÊy nghÒ ®ã ®Æt tªn cho Lµng nghÒ . HoÆc trong Lµng nghÒ cã nhiÒu nghÒ kh«ng ph¶i lµ truyÒn thèng hay ch­a cã s¶n phÈm nµo næi tiÕng th× lÊy tªn Lµng sÏ c¨n cø vµo nghÒ nµo cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ thu nhËp cao nhÊt ®Ó ®Æt tªn cho Lµng nghÒ . III. Kinh nghiÖm mét sè n­íc trong ph¸t triÓn TTCN. Cho dï nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn ®©u th× c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc khu vùc ch©u ¸; NICs, ASEAN, NhËt, ®Òu tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn TTCN. Tuy nhiªn hä biÕt tËn dông lîi thÕ trong tõng giai ®o¹n, hoµn c¶nh, ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, vµ thùc tÕ hä ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng. ViÖc n¾m b¾t vµ nhËn biÕt kinh nghiÖm ph¸t triÓn TTCN cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi lµ hÕt søc quan träng cho ViÖt Nam nãi chung vµ Hµ T©y nãi riªng tËn dông tèt lîi thÕ cña m×nh trong ph¸t triÓn TTCN. 1. Kinh nghiÖm cña NhËt. NhËt B¶n lµ n­íc ®Çu tiªn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ (CNH) tõ mét nÒn n«ng nghiÖp cæ truyÒn, tù tóc, tù cÊp, ... vµ ®· nhanh chãng trë thµnh mét c­êng quèc kinh tÕ sè mét thÕ giíi. Mét ®iÒu ®¸ng nãi lµ khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ë NhËt, do ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh, nªn ®i ®«i víi viÖc x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp lín ë ®« thÞ, NhËt B¶n ®· chó träng ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá ë thÞ x·, thÞ trÊnvµ ®Æc biÖt lµ më mang m¹ng l­íi tiÓu thñ c«ng nghiÖp gia ®×nh ph©n t¸n ë n«ng th«n gia c«ng c¸c thiÕt bÞ cho c¸c xÝ nghiÖp lín ë thµnh thÞ. Ngoµi ra hä kh«ng chØ duy tr× c¸c lµng nghÒ cæ truyÒn mµ cßn më ra c¸c lµng nghÒ míi, n»m tËn dông lao ®éng d­ thõa vµo ho¹t ®éng kinh tÕ ngoµi n«ng nghiÖp. NhËt ®· kiªn tr× nhÊt qu¸n thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c c«ng viÖc nh­ duy tr× ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp cæ truyÒn n«ng th«n. H×nh thµnh c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp võa vµ nhá ë n«ng th«n lµm vÖ tinh, gia c«ng cho c¸c C«ng Ty, XÝ nghiÖp lín ë thµnh thÞ. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kü thuËt phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n... MÆt kh¸c nhµ n­íc hæ trî vÒ mÆt thÞ tr­êng cho TTCN ph¸t triÓn, trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh, b»ng viÖc ®øng ra ký kÕt c¸c hîp ®ång dµi h¹n víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. §Æc biÖt viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô nh­ tÝn dông, c«ng cÊp vËt t­ kü thuËt, c«ng cô m¸y mãc... tíi c¸c dÞch vô mua b¸n chÕ biÕn, l­u th«ng ®Ócung cÊp cho thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. T¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi chung vµ TTCN nãi riªng. 2. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc NICs. NICs lµ mét sè n­íc ph¸t triÓn, cã nÒn kinh tÕ m¹nh ë khu vùc ch©u ¸ trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y. §©y lµ c¸c n­íc t¹o nªn sù thÇn kú Ch©u ¸ b»ng viÖc ph¸t triÓn nhanh nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆc dï vËy tuú thuéc vµo tõng giai ®o¹n mµ hä ph¸t huy lîi thÕ cña m×nh. Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc. C«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngµnh nghÒ ngoµi n«ng nghiÖp cña c¸c hé n«ng d©n, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngµnh nghÒ thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng ë n«ng th«n, ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp n«ng th«n ®· t¹o thªm lµm cho n«ng d©n b¾t ®Çu tõ 1967. Ch­¬ng tr×nh nµy tËp trung vµo c¸c ngµnh nghÒ sö dông nhiÒu lao ®éng thñ c«ng, c«ng nghÖ ®¬n gi¶n vµ sö dông nguån nguyªn liÖu s¼n cã ë ®Þa ph­¬ng, s¶n xuÊt quy m« nhá, kho¶ng 10 hé tËp trung l¹i víi nhau thµnh tõng tæ, ®­îc ng©n hµng cung cÊp vèn tÝn dông l·i xuÊt thÊp ®Ô s¶n xuÊt, kinh doanh ngµnh nghÒ cña m×nh. Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng còng ®­îc triÓn khai tõ nh÷ng n¨m 1970. §Ó hæ trî cho lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy trong c¶ n­íc ph¸t triÓn Hµn Quèc ®· tæ chøc ra gÇn 100 c«ng ty dÞch vô th­¬ng m¹i d¶m nhËn ®Çu vµo ®Çu ra cho s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp trªn toµn ®Þa bµn s¶n xuÊt, ®©y lµ mét biÖn ph¸p ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n ®éc ®¸o cña Hµn Quèc, vµ lo¹i h×nh nµy ®­îc sù hç trî cña chÝnh phñ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ... T¹o ra thuËn lîi cho ph¸t triÓn TTCN khu vùc n«ng th«n, gi¶i to¶ ®­îc mËt ®é c«ng nghiÖp vµ d©n c­ tËp trung qu¸ ®«ng ë thµnh phè. Kinh nghiÖm cña §µi Loan. Ngay tõ ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ §µi Loan ®· cã chñ tr­¬ng x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp nhÑ, bè trÝ ph©n t¸n ë c¸c huyÖn lþ, thi trÊn r¶i r¸c ë c¸c vïng n«ng th«n gÇn ®Þa bµn nguyªn liÖu. Tõ vÊn ®Ò nãi trªn lµm cho c¸c hé n«ng d©n trë thµnh võa lµm n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, ®· phÇn nµo gi¶m bít quü thêi gian nhµn rçi ë n«ng th«n. Víi khu vùc c«ng nghiÖp n«ng th«n ë §µi Loan bao åm c¸c ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp (TTCN), c¸c lµng nghÒ cæ truyÒn, c¸c xÝ nghiÖp gia ®×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm l­¬ng thùc, thùc phÈm theo c«ng nghÖ cæ truyÒn vµ c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ phôc vô du lÞch vµ xuÊt khÈu, c¸c xÝ nghiÖp vÖ tinh, liªn doanh víi c¸c xÝ nghiÖp lín ë ®« thÞ. Nhê nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn nh­ vËy mµ TTCN §µi Loan ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng­êi d©n, ®Æc biÖt khu vùc n«ng th«n, tõ ®ã rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n. 3. Kinh nghiÖm ASEAN. Tùu chung l¹i, c¸c n­íc ASAN lµ nh÷ng n­íc cã chung cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, chÝnh v× thÕ lao ®éng khu vùc nµy lµ nhµn ræi nhiÒu theo mïa vô, xuÊt ph¸t tõ yÕu tè ®ã c¸c n­íc ASEAN ®· chó träng ph¸t triÓn TTCN khu vùc nµy. Kinh nghiÖm INDONEXIA. ChÝnh phñ INDONEXIA ®· ®Ò ra ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngµnh nghÒ TTCN ë khu vùc n«ng th«n trong kÕ ho¹ch 5 n¨m. Tõ x©y dùng c¸c x­ëng vµ c¸c trung t©m ®Ó b¸n c¸c s¶n phÈm tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®Õn thùc hiÖn c¸c dù ¸n h­íng dÉn c«ng nghiÖp nhá nh»m gi¸o dôc, ®µo t¹o, më réng c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp nhá, råi tæ chøc ra mét sè c¬ quan ®Ó qu¶n lý, chØ ®¹o h­íng dÉn nghiÖp vô s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c dÞch vô cung cÊp thiÕt bÞ vËt t­, tiªu thô s¶n phÈm... ChÝnh phñ tæ chøc ra trung t©m hç trî c«ng nghiÖp nhá ®Æt mèi quan hÖ víi c«ng nghiÖp lín vµ ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu tiÒm n¨ng s¶n xuÊt vµ nhu cÇu thÞ tr­êng, lµm c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhá. Cïng víi viÖc ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch, ChÝnh Phñ ®· tæ chøc ra " Héi ®ång TTCN quèc gia INDONEXIA "nh»m thóc ®Èy ngµnh TTCN ph¸t triÓn nhanh, tæ chøc thi thiÕt kÕ mÉu m·, tæ chøc héi chî triÓn l·m c¸c s¶n phÈm TTCN vµ "Trung t©m ph¸t triÓn TTCN " ®Ó qu¶n lý hæ trî TTCN, kÕ ho¹ch ph¸t c¸c ngµnh nghÒ TTCN ®­îc lång gÐp vµo c¸c ch­¬ng tr×nh t¹o viÖc lµm ë n«ng th«n. Ngoµi ra ChÝnh Phñ cßn ph¸t ®éng ch­¬ng tr×nh gióp ®ì ng­êi nghÌo do Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn ®Ó hç trî c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n. Kinh nghiÖm PHILIPPIN. Trong kÕ ho¹ch n¨m n¨m (1978-1982) ChÝnh Phñ ®· ®Ò ra ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n ë khu vùc n«ng th«n, vïng kÐm ph¸t triÓn. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn lµ tËp trung vµo c¸c ngµnh nghÒ TTCN, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ®¬n gi¶n, chÕ biÕn thùc phÈm... MÆt kh¸c chÝnh phñ cßn ®Ò ra mét ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c xÝ nghiÖp TTCN vµ c«ng nghiÖp n«ng th«n vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ vµ tiÕp thÞ. MiÔn thuÕ cho c¸c xÝ nghiÖp tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n víi 20 lao ®éng vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ cung cÊp vèn tÝn dông, c¸c ­u ®¶i thuÕ... Tõ yÕu tè ®ã ®· ®­a tiÓu thñ c«ng nghiÖp PHILLIPIN ph¸t triÓn m¹nh vµ gi¶i quyÕt lín lùc l­îng lao ®éng khu vùc n«ng th«n. 4. Nh÷ng kÕt luËn chung vÒ bµi häc kinh nghiÖm. Qua nghiªn cøu trªn cho thÊy vÊn ®Ò ph¸t triÓn TTCN ®­îc c¸c n­íc chó träng trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. -VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña TTCN ë c¸c n­íc rÊt ®a d¹ng, tõ s¶n xuÊt dÞch vô, nghÒ cæ truyÒn vµ nghÒ míi thñ c«ng mü nghÖ, n÷a c¬ khÝ... C¬ cÊu ngµnh nghÒ TTCN lóc ®Çu th­êng lµ tù ph¸t vµ ph¸t triÓn theo nhu cÇu thùc tÕ cña thÞ tr­êng vµ sau ®ã ®­îc c¬ cÊu hîp lý tõng giai ®o¹n. -VÒ quy m« ë c¸c n­íc th× TTCN ®Òu lµ quy m« nhá, dùa trªn nguån lùc t¹i chæ, ®Æc biÖt TTCN ®­îc chó träng ph¸t triÓn ë khu vùc n«ng th«n, nh­ ASEAN. -C¸c ngµnh nghÒ chñ yÕu dùa vµo lao ®éng thñ c«ng, sö dông c«ng cô th« s¬, c«ng nghÖ ®¬n gi¶n dÔ lµm, nh­ng còng cã ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ cÇn tay nghÒ ®iªu luyÖn, cã ãc s¸ng t¹o cña c¸c nghÖ nh©n cã tay nghÒ cao. §Ó t¨ng n¨ng xuÊt ngµnh nghÒ ®· dÇn dÇn sö dông m¸y mãc kü thuËt cao. - Mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong m« h×nh nµy lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn TTCN ®Òu cÇn cã sù trî gióp tõ phÝa nhµ n­íc, trong viÖc t¹o vèn, thÞ tr­êng, tiÕp thÞ, kü thuËt ... b»ng nh÷ng tr­¬ng tr×nh chÝnh s¸ch cô thÓ. Tuy vËy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn TTCN th× c¸c n­íc ®· béc lé nh÷ng mÆt h¹n chÕ : g©y nªn sù tranh chÊp ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn, mÆt kh¸c viÖc g©y « nhiÓm m«i tr­êng sinh th¸i thÓ hiÖn qua viÖc khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn bõa b¶i, ¶nh h­ëng tíi ®êi sèng vµ n¨ng xuÊt lao ®éng... §o ®ã, vÊn ®Ò ph¸t triÓn TTCN ë ViÖt Nam nãi chung vµ Hµ T©y nãi riªng cÇn coi träng vµ kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh Hµ T©y. I. C¸c ®iÒu kiÖn t­ nhiªn kinh tÕ - x· héi t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ TTCN Hµ T©y 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn Hµ T©y. Còng nh­ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c, TTCN Hµ T©y còng chùu ¶nh h­ëng cña yÕu tè tù nhiªn. C¸c yÕu tè nµy bao gåm : VÞ trÝ ®Þa lý, tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµ nhiÒu nh©n tè kh¸c. 1.1. VÒ vÞ trÝ ®Þa lý. Hµ T©y cã to¹ ®é ®Þa lý 20,31o -21,17o vÜ b¾c vµ 105,17 -106 o kinh ®«ng bao quanh thµnh phè Hµ Néi vÒ phÝa t©y Nam. V¬Ý bèn cöa ngâ vµo thñ ®« qua c¸c quèc lé 1; 6 ; 32, vµ hÖ thèng ®­êng thuû. DiÖn tÝch chung 2192 km2 phÝa ®«ng gi¸p Hµ Néi, H¶i H­ng, phÝa t©y gi¸p víi Hoµ B×nh, phÝa B¾c gi¸p víi VÜnh Phóc vµ phÝa Nam gi¸p víi Hµ Nam. Hµ T©y n»m c¹nh khu tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi -H¶i Phßng-Qu·ng Ninh, h¹t nh©n kinh tÕ miÒm b¾c, n»m trªn khu chuyÓn tiÕp tõ t©y b¾c vµ trung du miÒn nói phÝa b¾c, víi ®ång b»ng S«ng Hång qua mét m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng thuû, ®­êng bé, ®­êng s¾t vµ c¸c bÕn c¶ng t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. Víi nh÷ng vÞ trÝ t¹o cho Hµ T©y nh÷ng thuËn lîi: -Cã thµnh phè Hµ Néi vµ c¸c tØnh phô cËn lµ thÞ tr­êng tiªu thô lín c¸c s¶n phÈm cña Hµ T©y (Hµng tiªu dïng thñ c«ng mü nghÖ, du lÞch vµ nghÜ ngh¬i... ) -Hµ T©y lµ ®Þa bµn më r«ng cña thñ ®« Hµ Néi qua x©y dùng thµnh phè vÖ tinh, lµ m¹ng l­íi gia c«ng cho c¸c xÝ gnhiÖp võa vµ nháTTCN ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n phôc vô cho c¸c xÝ nghiÖp lín ë Hµ Néi... -MÆt kh¸c Hµ T©y víi vÞ trÝ ®Þa lý cña m×nh sÏ thuËn lîi cho giao l­u, trao ®æi l­u th«ng hµng ho¸ víi c¸c tØnh trung du miÒn nói phÝa b¾c, c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång vµ c¸c tØnh phÝa Nam. §©y lµ ®iÒu kiÖn cung cÊp tèt ®Çu vµo ®Çu ra cho TTCN Hµ T©y ph¸t triÓn. 1.2. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n. Víi nÒn c«ng nghiÖp ch­a ph¸t triÓn, song tµi nguyªn ph©n bè ®Òu ë c¸c huyÖn trong tØnh. §iÒu ®ã thuËn lîi rÊt lín cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi chung vµ TTCN nãi riªng.cô thÓ lµ ngµnh v©t liÖu x©y dùng . Cô thÓ c¸c lo¹i kho¸ng s¶n : §¸ v«i (Mü §øc,Ch­¬ng Mü),Granit èp lat(Ch­¬ng mü), §Êt sÐt(Ch­¬ng mü,S¬n T©y,Th¹ch ThÊt, Quèc Oai), §ång (BaV×),Vµng gèc vµ sa kho¸ng s¶n (Quèc Oai,Ch­¬ng Mü), N­íc kho¸ng (Ba V×), Cao lanh (Ba V×, Quèc Oai)... Nguån tµi nguyªn rõng lµ thÕ m¹nh cña tØnh, víi 2/3 diÖn tÝch toµn tØnh lµ ®åi nói, víi nhiÒu lo¹i gç quý hiÕm: nh­ lim , sÕn, tÊu vµ ngoµi ra cßn nhiÒu lo¹i nh­ tre, nøa,... thuËn lîi cho ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. V× vËy viÖc ph¸t triÓn TTCN ë Hµ T©y cho phÐp ph¸t huy vµ tËn dông tèt nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n s¼n cã. 2. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi . 2.1. Tµi nguyªn con ng­êi. D©n sè Hµ T©y n¨m 1999 lµ 2.393.000 ng­êi, tèc ®é t¨ng tr­ëng lµ 2%/n¨m, mËt ®é b×nh qu©n lµ 1083 ng­êi/km2. Hµ T©y lµ tØnh ®«ng d©n thø 7 trong c¶ n­íc, sau Tp Hå ChÝ Minh, Thanh Ho¸, NghÖ An, H¶i H­ng, Hµ Nam, Hµ B¾c, víi 93% d©n sè ë n«ng th«n, chØ 7% d©n sè ë thµnh thÞ. Lao ®éng 1,1 triÖu ng­êi, trong ®ã cã 80% lao ®éng n«ng nghiÖp, tèc ®é t¨ng lao ®éng hµng n¨m lµ 2%, 1/3 sè x· cã lµng nghÒ TTCN víi 117000 lao ®éng cã Tay nghÒ. Lao ®éng n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é v¨n ho¸ kh¸ ( 21% cã tr×nh ®é cÊp III, 62% cÊp II, vµ 14% cÊp I). Tõ nh÷ng sè liÖu vµ nhËn ®Þnh trªn, víi d©n sè tËp trung ë n«ng th«n lµ lín, mÆt kh¸c n¬i ®©y l¹i cã nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng, thªm vµo ®ã lµ tr×nh ®é d©n trÝ kh¸, ®iÒu ®ã cho thÊy ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng di c­ tù do g©y søc Ðp cho khu vùc thµnh phè, ®« thÞ vÒ mÆt lao ®éng, mÆt kh¸c gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò lao ®éng vµ nguån lùc t¹i chç, th× vÊn ®Ò ph¸t triÓn TTCN lµ hÕt søc cÇn thiÕt cho tØnh Hµ T©y. 2.2. Tµi nguyªn c¶nh quan Di tÝch LÞch sö. Theo thèng kª cña Bé V¨n Ho¸ - Th«ng Tin , Hµ T©y lµ tØnh cã sè l­îng di tÝch ®øng thø ba c¶ n­íc, sau (Hµ Néi, Tp Hå ChÝ Minh).Víi gÇn 300 di tÝch. §iÒu quan träng h¬n lµ nhiÒu di tÝch quý gi¸ g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn cña d©n téc, trong ®ã næi bËt lµ hÖ thèng chïa chiÒn vµ ®Òn thê cæ víi nhiÒu lÔ héi, lµng viÖt cæ, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng. Sù hiÖn diÖn cña vïng nói, ®Æc biÖt lµ nói Ba V× vµ d·i ®¸ v«i cã nhiÒu hang ®éng ®Ñp, víi rõng nguyªn sinh, khÝ hËu m¸t mÏ vµ cã ®ång bµo d©n téc Ýt ng­êi víi v¨n ho¸ d©n téc truyÒn thèng . HiÖn t¹i Hµ T©y ®· h×nh thµnh ba côm di tÝch ( Côm chïa H­¬ng, Côm Ao Vua -Ba V× suèi Hai-§ång M«-Ng¶i S¬n, Côm S¬n T©y, Th¹ch ThÊt, Quèc Oai), t¹o ra nh÷ng trung t©m du lÞch lín cã tÇm cë quèc gia vµ quèc tÕ. HiÖn t¹i hµng n¨m Hµ T©y thu hót mét sè l­îng lín du lÞch kh¸ch tõ trong vµ ngoµi n­íc ®ç vÒ, tõ nh÷ng yÕu tè ®ã t¹o cho Hµ T©y nh÷ng thÕ m¹nh vÒ ph¸t triÓn du lÞch , trªn c¬ së ®ã ®©y còng lµ thÞ tr­êng lín tiªu thô c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng, c¸c s¶n phÈm TTCN vµ ®ã còng lµ c¬ héi ®Ó kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ còng nh­ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt tèt nhÊt vÊn ®Ò lao ®éng thµnh thÞ vµ n«ng th«n. 2.3. VÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. * GDP vµ nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP giai ®o¹n 1991 - 1999 . §¬n vÞ: Tû ®ång N¨m ChØ tiªu  Theo gi¸ 1989  Theo gi¸ 1994    1991  1992  1993  1994  1995  1995  1996  1997  1998  1999   GDP (gi¸ SS)  595,8  716,8  787,5  865,3  954,3  3537,7  3809,7  4109,6  4405,0  4654   Tèc ®é ph¸t triÓn (%)  -1,31  20,31  9,86  9,88  10,29  -  7,96  7,87  7,19  5,7   Nguån: Niªn gi¸m thèng kª - Hµ T©y Tèc ®é trung b×nh: 1991 - 1995: 9,8% 1996 - 1999: 7,18% Theo sè liÖu thèng kª trªn ®©y nh×n chung tèc ®é ph¸t triÓn hµng n¨m ®Çu t¨ng, riªng n¨m 1991 thu nhËp theo GDP theo gi¸ so s¸nh lµ 595,8 tû ®ång lµ n¨m thÊp nhÊt vµ thÊp h¬n n¨m1990 lµ 7,9 tû ®ång, chÝnh v× vËy tèc ®é gi¶m so víi n¨m 1990 lµ (-1,31%) trong giai ®o¹n 1991 - 1995 (theo gi¸ cè ®Þnh 1989) nh×n chung c¸c n¨m tõ 1992 - 1995 th× tèc ®é ph¸t triÓn ®Òu t¨ng, riªng 1992 cã tèc ®é cao nhÊt 20,31% vµ trung b×nh trung giai ®o¹n nµy lµ 9,8%. B­íc sang giai ®o¹n (1996 - 1999) tÝnh theo gi¸ cè ®Þnh 1994, tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m ®Òu t¨ng (n¨m sau so n¨m tr­íc), xu h­íng vÒ tèc ®é ph¸t triÓn (%) cña tæng s¶n phÈm quèc d©n Hµ T©y trong giai ®o¹n 1996 - 1999 gi¶m xuèng. §iÒu ®ã cho thÊy cã sù ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn chñ quan vµ kh¸ch quan. VÒ kh¸ch quan cã thÓ thÊy giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ tØnh Hµ T©y chÞu ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, vÒ thÞ tr­êng tiªu thô cho c¸c s¶n phÈm tØnh nhµ, vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn... g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh thêi gian qua. VÒ chñ quan, cã thÓ thÊy do sù t¸c ®éng tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch tíi vÊn ®Ò ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý khi nÒn kinh tÕ më réng.( cô thÓ nh­ qu¸ tr×nh ®¨ng ký kinh doanh, cÊp giÊy phÐp cßn chËm, ch­a cã chÝnh s¸ch cô thÓ cho vay vèn ®èi víi khu vùc kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn ...) ChÝnh v× thÕ giai ®o¹n 1996 - 1999 tèc ®é ph¸t triÓn ®¹t 7,18% thÊp h¬n giai ®o¹n 1991 - 1995 lµ 2,62%. Víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m (1991 - 1999) ta cã b¶ng sau: N¨m  91  92  93  94  95  96  97  98  99   Tèc ®é ph¸t triÓn (%)  6,0  8,65  8,1  8,8  9,5  9,3  8,2  5,8  4,8   * Trung b×nh giai ®o¹n: 91 - 95: 8,21% 96 - 99: 7,02% So s¸nh víi kÕt qu¶ t¨ng tr­ëng tÕ trung b×nh cña Hµ T©y vµ c¶ n­íc cña qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn ta cã nhËn xÐt nh­ sau: + Sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ Hµ T©y cã cïng xu h­íng chung cña c¶ n­íc cô thÓ qua hai giai ®o¹n (1991 - 1995) vµ (1996 - 1999). + VÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng chung th× Hµ T©y cã cao h¬n c¶ n­íc: cô thÓ (1991 - 1995) lµ 9,8% vµ (1996 - 1998) lµ 7,18% trong khi c¶ n­íc lÇn l­ît lµ 8,21% vµ 7,02%. MÆc dï vËy so víi c¶ n­íc th× Hµ T©y l¹i thÊp h¬n c¶ n­íc vÒ c¸c mÆt nh­ GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi, tû lÖ huy ®éng ng©n s¸ch vµ c©n b»ng ng©n s¸ch ... Cô thÓ GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi 1991 lµ 149 USD n¨m 1992 lµ 172 USD/ 230 USD cña c¶ n­íc, n¨m 1994 trong khi c¶ n­íc ®· v­ît trªn 300 USD/ ng­êi. Tû lÖ huy ®éng ng©n s¸ch tõ GDP n¨m 1992 lµ 7%, 1993 lµ 6% trong khi ®ã Chi ng©n s¸ch so víi thu thiÕu hôt lÇn l­ît 73 tû n¨m 1992 vµ 106,6 tû n¨m 1993. B­íc sang n¨m 1999 thu lµ 577 tû ®ång trong khi chi lµ 603,0 tû thiÕu hôt 26 tû. Song cã ®­îc sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao qua c¸c thêi kú, lµ nhê cã ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng (cô thÓ qua §¹i héi §¶ng lÇn VIII) nãi chung vµ sù l·nh ®ao chØ ®¹o cña tØnh uû, Héi ®ång nh©n d©n tØnh nãi riªng ,®· cã nh÷ng nghÞ quyÕt, chñ tr­¬ng s¸t ®óng víi thùc tr¹ng cña ®Þa ph­¬ng - l·nh ®¹o nh©n d©n trong tØnh kh¾c phôc khã kh¨n, lao ®éng s¸ng t¹o... nhê ®ã ®· ph¸t huy ®­îc néi lùc cña tØnh nhµ vµ cô thÓ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Thªm vµo ®ã lµ sù lao ®éng cÇn cï s¸ng t¹o cña nh©n d©n, ý thøc tù lùc v­¬n lªn, cã nhËn thøc ®óng vÒ sù ®æi míi, n¨ng ®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®· ®ãng gãp mét phÇn quan träng cho sù ph¸t triÓn chung cña Hµ T©y vµ c¶ n­íc. Tuy vËy trong giai ®o¹n qua, ®Æc biÖt 1995 - 1999 tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ tuy cã t¨ng, song cã xu h­íng gi¶m xuèng cïng víi xu thÕ chung cña c¶ n­íc vµ khu vùc cho thÊy Hµ T©y lµ tØnh còng chÞu ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, thªm vµo ®ã lµ hÖ thèng h¹ tÇng xuèng cÊp ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn, vÊn ®Ò vèn, thiÕt bÞ l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ t×nh tr¹ng th©m hôt ng©n s¸ch cßn tån t¹i... ChÝnh v× vËy ®©y sÏ lµ trë ng¹i lín ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh Hµ T©y trong nh÷ng n¨m tíi, vµ ®ßi hái c¸c c¬ quan chøc n¨ng, c¸c ngµnh c¸c cÊp cÇn cã ®èi s¸ch trong gi¶i quyÕt tån t¹i nµy ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ Hµ t©y ph¸t triÓn. 2.4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. TÝnh tõ n¨m 1991 ®Õn nay, c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh Hµ T©y ®· cã sù chuyÓn dÞch theo h­íng n©ng cao tû träng c«ng nghiÖp vµ du lÞch - dÞch vô, gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, nh­ng gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp vÉn t¨ng lªn. Tæng s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña tØnh n¨m 1995 so víi n¨m 1991 t¨ng 48,81%, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 6,7%, n¨m 1998 so víi n¨m 1996 t¨ng 6,68%, b×nh qu©n t¨ng 5%.