Phương hướng và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lao động đồng bằng sông Hồng trong giai đoạn 2003 – 2010

cßn rÊt thÊp, thu thËp vµ møc sèng cña n«ng d©n cßn h¹n chÕ. N¨m 1993 thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña vïng §BSH thÊp h¬n b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc, tû lÖ hé nghÌo (møc thu thËp d­íi 39 ngh×n ®ång/ khÈu 1 th¸ng ) trong n«ng th«n cña vïng cßn chiÕm tíi 15,86%.. Do ®ã n«ng nghiÖp vung §BSH ph¶i chuyÓn m¹nh sang s¶n xuÊt hµng hãa phôc vô cho xuÊt khÈu vµ nhu cÇu tiªu dïng cña ®« thÞ. TiÒm n¨ng n«ng nghiÖp cña vïng cÇn ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bªn v÷ng, cã hiÖu qu¶, gãp phÇn t¨ng nhan gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp, ®ång thêi chuyÓn mét phÇn ®¸ng kÓ lùc l­îng lao ®éng n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §èi víi l©m nghiÖp: Nh÷ng n¨m qua kinh tÕ l©m nghiÖp vïng §BSH ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vÒ nhu cÇu gi¶i quyÕt gç, cñi gia dông, nguyªn liÖu cho tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ t¹o viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n. §Ó khai th¸c triÖt ®Ó kh¶ n¨ng l©m nghiÖp cña vïng, gãp phÇn ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ th× h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m tíi cña vïng nh­ sau: + Trªn c¬ së giao ®Êt l©u dµI cho hé n«ng d©n cÇn khuyÕn khÝch hä tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y d­îc liÖu hoÆc c©y lÊy gç, cñi, nhanh chãng phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc ®èi víi khu vùc gß ®åi. + Vïng ven biÓn tËn dông hÕt ®Êt ®ai cån c¸t, b·i båi ven cöa s«ng trång vÑt, phi lao, c©y ¨n qu¶. + Khu vùc l·nh thæ cßn l¹i trång c©y ph©n t¸n nh»m võa t¹o c©y bãng m¸t cho c¸c ®­êng giao th«ng , c¶i t¹o khÝ hËu m«i tr­êng, cung cÊp gç cñi nguyªn liÖu cho tiÓu thñ c«ng nghiÖp.. võa t¹o thªm viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n. §èi víi thñy s¶n: TiÒm n¨ng thuû s¶n cña vïng §BSH tuy kh«ng giµu nh­ mét sè vïng kh¸c nh­ng còng lµ mét thÕ m¹nh ®¸ng quan t©m, ngoµi ra cßn cã tiÒm n¨ng phôc vô du lÞch vËn t¶I vµ cßn cã nguån kho¸ng s¶n ... Trong nh÷ng n¨m tíi ph¸t triÓn thñy s¶n ph¶i g¾n víi ph¸t triÓn tæng hîp c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, ng­ nghiÖp g¾n víi n«ng nghiÖp ®Ó tËn dông ®Êt ®ai n«ng nghiÖp ë ven biÓn t¹o viÖc lµm, thu nhËp thªm cho ng­ d©n lµ phô n÷, ng­êi giµ yÕu, trÎ em hoÆc lao ®éng ®¸nh b¾t kh«ng ra kh¬i ®­îc cho biÓn ®éng. Ph¸t triÓn ng­ nghiÖp ph¶i g¾n víi ph¸t triÓn l©m nghiÖp ven biÓn t¹o m«i tr­êng thÝch hîp cho nu«i trång thñy s¶n. Ph¸t triÓn ng­ nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp ( nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ) ®Ó tong b­íc hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thñy s¶n. *) VÒ th­¬ng m¹i, dÞch vô vµ du lÞch: Vïng §BSH cã vÞ trÝ ®Þa lý còng nh­ vai trß kinh tÕ v¨n ho¸ rÊt quan träng kh«ng chØ cho vïng B¾c Bé mµ cßn lµ cña c¶ n­íc. Trong vïng cã c¸c thµnh phè lín ®ång thêi còng lµ c¸c Trung t©m th­¬ng m¹i lín nh­ Hµ Néi, H¶i Phßng, võa cã kh¶ n¨ng võa cã nhiÖm vô ®¶m nhËn chøc n¨ng xuÊt nhËp khÈu cho c¶ vïng B¾c Bé. Do ®ã ph¶i tÝch cùc khai th¸c thÞ tr­êng trong n­íc, më réng thÞ tr­êng ngoµi n­í. §èi víi thÞ tr­êng trong n­íc cÇn ph¸t triÓn nhiÒu chî n«ng th«n, tæ choc c¸c trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm, h×nh thµnh mét sè trung t©m th­¬ng m¹i cì quèc gia vµ quèc tÕ ë Hµ Néi, H¶i Phßng ... lµm ®Çu mèi giao dÞch ký kÕt hîp ®ång liªn doanh, liªn kÕt trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Vïng §BSH tËp trung tiÒm lùc lín nhÊt vÒ khoa häc , kü thuËt vµ c«ng nghÖ phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, lµ ®Çu mèi giao th«ng thuËn lîi c¶ ®­êng s¾t, ®­êng bé, ®­êng thuû vµ ®­êng hµng kh«ng. Do ®ã, vïng §BSH còng lµ trung t©m dÞch vô lín nhÊt vÒ mäi mÆt: T­ vÊn khoa häc- kü thuËt, c«ng nghÖ, th­¬ng m¹i, b­u ®iÖn viÔn th«ng, vËn t¶i... c¸c tiÒm lùc vÒ dÞch vô nµy cÇn ph¶i ®­îc khai th¸c tèt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quèc tÕ d©n sinh. §BSH cã tiÒm n¨ng du lÞch lín, hÇu hÕt c¸c tØnh trong vïng ®Òu cã c¸c danh th¾ng ®Ñp, nhiÓu di tÝch lÞch sö vµ c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ trong vïng ®· h×nh thµnh mét sè khu, ®iÓm du lÞch hÊp dÉn ®èi víi du kh¸ch trong vµ ngoµi n­íc nh­ : §å S¬n, Tam Cèc, BÝch §éng, Chïa H­¬ng, Ao Vua...nhiÒu hµng hãa lµng nghÒ truyÒn thèng cã c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi kh¸ phôc vô cho ph¸t triÓn du lÞch. Nh­ng nh×n chung sù ph¸t triÓn du lÞch cña vïng thùc sù ch­a xøng víi tiÒm n¨ng. Do vËy ®Ó cã thÓ khai th¸c tèt tiÒm n¨ng to lín du lÞch cña vïng cÇn ph¶i chó träng t«n t¹o c¸c khu di tÝch ë Hµ Néi vµ c¸c ®Þa ph­¬ng, cñng cè h×nh thµnh c¸c khu, c¸c ®iÓm du lÞch trong toµn vïng t¹o ®­îc mËt ®é cao c¸c ®iÓm du lÞch trong vïng. H×nh thµnh c¸c tuyÕn du lÞch tõ Hµ Néi ®Õn c¸c ®iÓm kh¸c trong vïng vµ c¸c vïng kh¸c. Ngoµi ra cÇn ph¸t triÓn c¸c tuyÕn du lÞch quèc tÕ mµ tr­íc hÕt lµ c¸c n­íc trong khi vùc. 4. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«ng chÝnh lµ viÖc më réng c¸c ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, bao gåm rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c nhau nh­: xay x¸t g¹o, nghiÒn ng« s¾n; lµm miÕn, b¸nh ®a, nung g¹ch, nung v«I, méc nÒ, ®ãng gi­êng tñ, may mÆc...C¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng cña vïng §BSH víi hµng tr¨m lµng nghÒ kh¸c nhau nh­ c¸c nghÒ : dÖt lôa t¬ t»m, trång d©u nu«i t»m, gèm sø, thªu, dÖt, ch¹m kh¾c gç, ®óc ®ång, ch¹m m¹ b¹c... Trong thêi gian qua c«ng nghiÖp trong n«ng th«n vïng §BSH ch­a ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng- l©m – h¶i s¶n, nhiÒu nghÒ truyÒn thèng ®· bÞ mai mét mµ ch­a ®­îc kh«I phôc trë l¹i, lao ®éng hÇu nh­ l¹i tËp trung dån vµo lµm n«ng nghiÖp nªn t×nh tr¹ng c«ng ¨n viÖc lµm trong n«ng th«n cña vïng cµng thªm c¨ng th¼ng. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c nghÒ nµy nh»m di chuyÓn lao ®éng n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô vÉn kh«ng thay ®æi ®Þa bµn cò lµ n«ng th«n, kh«ng t¹o ra sù di chuyÓn d©n c­, lao ®éng vÒ mÆt ®Þa lý. §©y chÝnh lµ quan ®iÓm míi vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n mµ mét sè n­íc nh­ Trung Quèc, NhËt B¶n ®· thùc hiÖn víi ph­¬ng ch©m “ly n«ng b©t ly l­¬ng ” vµ “®« thÞ trong n«ng th«n ” hoÆc “vµo nhµ m¸y nh­ng kh«ng ra thµnh phè”. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n vïng §BSH theo h­íng võa øng dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi võa sö dông tay nghÒ gia truyÒn víi kü thuËt tinh x¶o míi cã thÓ gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn ®­îc c¸c nghÒ. Nhê ®ã sÏ t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng theo h­íng ai giái viÖc g× th× lµm viÖc Êy. Xu h­íng nµy sÏ dÉn ®Õn : Sè lao ®«ng lµm viÖc trong n«ng nghiÖp cña vïng §BSH sÏ ®­îc chuyÓn dÇn sang l©m c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m ®­îc ¸p lùc do lao ®éng cßn ®ang dån ø trong n«ng nghiÖp nh­ hiÖn nay, tõ ®ã diÖn tÝch ruéng ®Êt b×nh qu©n mét lao ®éng n«ng nghiÖp sÏ t¨ng lªn. T¹o thªm viÖc lµm cho sè lao ®éng d­ thõa, cho lao ®éng n«ng nhµn ë n«ng th«n cña vïng. H×nh thµnh nh÷ng hé n«ng d©n chuyªn lµm dÞch vô n«ng nghiÖp nh­ dÞch vô kü thuËt gièng c©y con, thuèc trõ s©u, ph©n bãn, lµm ®Êt. Thñy lîi... Do ®ã, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n ®ang lµ nhu cÇu cÊp b¸ch ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ n«ng s¶n hµng hãa t¨ng n¨ng suet lao ®éng, ph©n c«ng l¹i lao ®éng trong n«ng th«n theo h­íng chuyÓn dÞch lao ®éng n«ng nghiÖp sang lµm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, ph¸ thÕ thuÇn n«ng trong tong gia ®×nh n«ng d©n, tõng ®Þa ph­¬ng vµ trong toµn vïng. NÕu thùc hiÖn tèt h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n sÏ më ra kh¶ n¨ng hiÖn thùc sö dông ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp cña vïng §BSH . 5. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Kinh tÕ n«ng th«n vïng §BSH cho tíi nay n«ng nghiÖp (kÓ c¶ l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ) vÉn lµ chñ yÕu, chiÕm kho¶ng 70,0% trong tæng sè gi¸ trÞ n«ng - c«ng nghiÖp cña khu vùc n«ng th«n. Trong n«ng nghiÖp, trång trät chiÕm 65%, ch¨n nu«i chiÕm 25%, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n míi chiÕm 10% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng. VÒ c¬ cÊu lao ®éng n«ng nghiÖp cña vïng §BSH ngµnh trång trät vÉn chiÕm 81%; ngµnh ch¨m nu«i chØ chiÕm 19% [ 35]. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tÝnh thêi vô cao vµ kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng cã nhiÒu h¹n chÕ so víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Do vËy, ®Ó cã thÓ sö dông ®Çy ®ñ vµ hîp lý nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña vïng th× kh«ng thÓ kh«ng ®Èy nhanh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Ng­îc l¹i viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ l¹i lµ ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông tèt nhÊt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n míi theo tinh thÇn NghÞ quyÕt 5 kho¸ VII cña Trung ­¬ng ®· ®Ò ra. V× thÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n vïng §BSH lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay vµ h­íng c¬ b¶n cña nã ph¶i lµ: Trªn c¬ së ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n sÏ t¨ng tû träng s¶n l­îng c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, t¨ng tû träng lao ®éng lµm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong c¬ cÊu lao ®éng. Lao ®éng n«ng nghiÖp ®­îc gi¶m dÇn ®Ó chuyÓn sang lµm ngµnh nghÒ vµ dÞch vô ngay trong ®Þa bµn n«ng th«n. T¨ng c­êng ®Çu t­ ®Èy m¹nh khai th¸c kinh tÕ biÓn mét tiÒm n¨ng to lín cña vïng nh­ng hiÖn nay khai th¸c ch­a ®¸ng kÓ bao gåm c¶ nu«i trång, ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm h¶i s¶n. KÕt hîp ph¸t triÓn thuû s¶n víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp võa t¨ng gi¸ trÞ s¶n l­îng ng­ nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp võa më ra kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng gi¶m ¸p lùc vÒ viÖc lµm vèn ®ang c¨ng th¼ng cña vïng. T¨ng ®Çu t­ cho cac ch­¬ng tr×nh, dù ¸n phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc, ph¸t triÓn kinh tÕ l©m nghiÖp ë nh÷ng ®Þa bµn cã gß ®åi vµ khai th¸c tèt 23,937 ha diÖn tÝch ®Êt ®åi nói ch­a ®­îc sö dông cña toµn vïng (xem phô biÓu trang 161). Trªn c¬ së ®ã chuyÓn ®­îc mét sè l­îng ®¸ng kÓ lao ®éng sang s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp hoÆc chuyªn l©m nghiÖp. Trong n«ng nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt theo c¸c h­íng sau: + §Èy m¹nh th©m canh, t¨ng vô, nh»m võa t¨ng n¨ng suet vËt nu«i, c©y trång, võa t¨ng kh¶ n¨ng thu hót thªm lao ®éng vµo s¶n xuÊt. + §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt hµng hãa, ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ®ßi hái cña thÞ tr­êng vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp. + ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i theo h­íng ph¸t triÓn nhanh c¸c lo¹i c©y, con ®Æc s¶n, c¸c lo¹i cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, nh÷ng lo¹i cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. + Khai th¸c tèt kinh tÕ VAC, khai th¸c triÖt ®Ó diÖn tÝch ®Êt b»ng, ®Êt mÆt n­íc ch­a sö dông trong tong ®Þa ph­¬ng vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh»m võa t¨ng thªm n«ng s¶n phÈm, võa t¨ng thªm nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng. §Èy m¹nh phong trµo x©y dùng n«ng th«n míi trong c¸c ®Þa ph­¬ng cña vïng nh»m thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n. Cñng cè c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn vµ ®oµn thÓ v÷ng m¹nh, gi÷ g×n trËt tù an ninh trong tõng th«n xãm gãp phÇn b¶o vÖ Tæ quèc, x©y dùng chñ nghÜa x· héi. 6. Di d©n x©y dung kinh tÕ míi néi vµ ngo¹i vïng §BSH lµ vïng cã mËt ®é d©n c­ qu¸ cao, b×nh qu©n 1104 ng­êi/km²( gÊp 5 lÇn møc b×nh qu©n cña c¶ n­íc ) dÉn ®Õn b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp cho mét sè lao ®éng vµ nh©n khÈu vµo lo¹i thÊp nhÊt so víi c¸c vïng. MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua vïng §BSH ®· ®­îc coi lµ ®Þa bµn träng ®iÓm ®­a d©n ®Õn c¸c vïng kh¸c ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ míi nh­ng sè di d©n ra khái vïng mçi n¨m b×nh qu©n chØ b¨ng 1/5 so víi sè t¨ng thªm hµng n¨m. Tuy viÖc di d©n vÉn hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi mét vïng cã mËt ®é d©n sè qu¸ cao nh­ vïng §BSH nh»m gãp phÇn ph©n bè hîp lý gi÷a lao ®éng vµ ®¸t ®ai trong vïng vµ gi÷a c¸c vïng. H­íng di d©n cña vïng §BSH trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ph¶i thùc hiÖn lµ: Di d©n ngoµi vïng : Vïng §BSH cÇn tiÕp tôc di d©n ®Õn c¸c vïng cßn kh¶ n¨ng tiÕp nhËn d©n nh­: Vïng §«ng B¾c, §«ng Nam Bé, T©y Nam Bé vµ T©y Nguyªn...víi sè l­îng b×nh qu©n tõ 30-35 ngh×n ng­êi mçi n¨m. Di d©n néi vïng: Trªn c¬ së ®Çu t­ khai th¸c tiÒm n¨ng to lín vïng ven biÓn thuéc c¸c tØnh : H¶i Phßng, Th¸i B×nh, Nam Hµ vµ Ninh B×nh mµ c¸c ®Þa ph­¬ng cã kÕ ho¹ch di d©n khai hoang lÊn biÓn, khai th¸c c¸c cån, c¸c b·i, sö dông triÖt ®Ó diÖn tÝch mÆt n­íc ch­a sö dông ë nh÷ng vïng ven biÓn ®­a vµo nu«i trång thñy s¶n hoÆc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Trong vïng diÖn tÝch ®Êt ®åi nói ch­a sö dông cßn kh¸ lín cÇn ph¶i cã h­íng sö dông tèt tiÒm n¨ng. §Æc biÖt ë mét sè tØnh nh­ : Hµ T©y cßn 6.925 ha; Ninh B×nh cßn 6.715ha ( xem phô biÓu trang 161). NÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp cã thÓ tæ chøc di d©n tõ c¸c x·, huyÖn cã mËt ®é d©n c­ qu¸ cao tíi ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ míi. 7. Båi d­ìng, ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng nghiÖp C«ng t¸c båi d­ìng, ®µo t¹o nghÒ ph¶i ®­îc xem nh­ mét h­íng chiÕn l­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Æc biÖt ë khu vùc n«ng th«n. ThÕ nh­ng theo kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 1993 cña Ng©n hµng thÕ giíi vµ Tæng côc Thèng kª cho they sè n¨m häc trung b×nh cña mét ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng ë n«ng th«n §BSH lµ 5,6 n¨m, tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o míi chiÕm 15,02% trong tæng sè lao ®éng. NÕu tÝnh riªng lao ®éng n«ng nghiÖp th× c¸c tû lÖ trªn sÏ cßn thÊp h¬n, ®Æc biÖt lµ kiÕn thøc vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng cña n«ng d©n nh×n chung cßn thÊp kÐm. Víi tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ kü thuËt nh­ vËy ch¾c ch¾n kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña viÖc ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ cµng kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu sö dông ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng ngiÖp cña vïng trong giai ®o¹n hiÖn nay bëi v×: C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc còng tøc lµ ®ßi hái ph¸t triÒn c¸c ngµnh lªn tr×nh ®é hiÖn ®¹i trong ®ã cã n«ng nghiÖp. Mét khi ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i th× lao ®éng n«ng nghiÖp ph¶i cã tr×nh ®é t­¬ng xøng ®Ó sö dông trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, øng dông c¸c thµnh tùu ký thuËt vµ c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n nh»m thu hót dÇn lao ®éng n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp ®ßi hái hä ph¶i ®­îc ®µo t¹o tay nghÒ, kü thuËt phï hîp víi mét hoÆc nhiÒu nghÒ míi cã thÓ lµm ®­îc vµ chuyÓn ®­îc. Trong néi bé n«ng nghiÖp viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tÊt yÕu ph¶i ®I tõ chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i theo h­íng t¨ng lo¹i cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c¸c lo¹i c©y con ®Æc s¶n ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i ®­îc båi d­ìng hoÆc tù häc víi nh÷ng kü thuËt vµ kinh nghiÖm míi. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÇn tõ tù s¶n, tù tiªu sang s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, tõ s¶n xuÊt n«ng s¶n chÊtl­îng thÊp sang chÊt l­îng cao ...Do ®o, mét mÆt kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ biÕn ph¶i ®­îc n©ng cao nh­ng mÆt kh¸c kiÕn thøc vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng, vÒ qu¶n lý trong ®iÒu kiÖn míi còng ®ßi hái ph¶i ®­îc n©ng lªn th«ng qua häc hái, båi d­ìng vµ ®µo t¹o b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau míi cã thÓ n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ái hái cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, cña sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng cña vïng hiÖn nay. 8. Vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi viÖc sö dông hiÖu qu¶ Nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vïng §BSH Nguån lao ®éng võa lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi nh­ng ®ång thêi còng lµ môc tiªu cña ph¸t triÓn chÝnh lµ nh»m kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi d©n lao ®éng n«ng nghiÖp cña vïng §BSH nãi riªng chØ cã thÓ ®­îc sö dông ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ mét khi cã ®­îc mét hÖ thèng c¸c ®Þnh h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n vµ thùc hiÖn tèt c¸c ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ®ã. Trong ®ã vai trß cña Nhµ n­íc lµ rÊt quan träng vµ ngµy cµng to lín, ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y: Nhµ n­íc chÝnh lµ ng­êi x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi còng nh­ ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh hµi hoµ, c©n ®èi trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña toµn quèc còng nh­ trong tong vïng l·nh thæ, trong ®ã cã §BSH. Trªn c¬ sá c¸c ®Þnh h­íng : Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n; chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n; di d©n x©y dùng kinh tÕ míi; ®µo t¹o tay nghÒ kü thuËt cho lao ®éng...Nhµ n­íc x©y dùng c¸c chØ tiªu cô thÓ cho tõng ®Þnh h­íng, triÓn khai viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ®ã b»ng c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o th¾ng lîi c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. Nhµ n­íc hç trî vËt chÊt cho c¸c vïng, ®Þa ph­¬ng ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n (®­êng s¸ giao th«ng, hÖ thèng thñy lîi, hÖ thèng ®iÖn ...), ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh phóc lîi x· héi. HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ ph¸p luËt do Nhµ n­íc x©y dùng vµ ban hµnh nh»m ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch, c¸c ®Þnh h­íng còng nh­ c¸c biÖn ph¸p nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp cña vïng. HÖ th«ng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cÇn h­íng vµo hç trî ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o viÖc lµm, hç trî vèn, t¹o thÞ tr­êng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, khuyÕn khÝch lµm giµu chÝnh ®¸ng...Ph¶i g¾n ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸I víi ®¶m b¶o anh ninh quèc phßng, tõng b­íc n©ng cao thu nhËp vµ c¶I thiÖn ®êi sèng còng nh­ b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. S¬ ®å 3: C¸c ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ sö dông hiÖu qu¶ Nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vïng §BSH HÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vïng §BSH Ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ më ChuyÓn dich c¬ cÊu kinh tÕ vïng §BSH theo h­íng c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i ho¸ Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n Di d©n x©y dùng kinh tÕ míi ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Båi d­ìng ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng nghiÖp Vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi sö dông hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vïng §BSH C¸c ®Þnh h­íng c¬ b¶n T¹o tiÒn ®Ì ph¸t triÓn vïng trªn c¬ së : §æi míi c¬ cÊu kinh tÕ - ph©n c«ng lao ®éng - sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp toµn vïng Nh÷ng ph­¬ng ph¸p c¨n b¶n nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vïng §BSH trong thêi gian tíi. HiÖn nay, §BSH cã s¶n l­îng l­¬ng thùc 5.388,1 ngh×n tÊn (b»ng 21,12% so víi c¶ n­íc ) diÖn tÝch riªng s¶n xuÊt lóa tíi 1.027 ngh×n ha (chiÕm 16,08% tæng diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa toµn quèc ). Gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng quèc doanh ®Þa ph­¬ng cña vïng lµ 1.357,2 tû ®ång (b»ng 13,76% cña toµn quèc) vµ gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh ®¹t 689.8 tû ®ång (b»ng 12,92% so víi toµn quèc). Lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n cña vïng cã trªn 6,3 triÖu trong ®ã riªng n«ng nghiÖp cã trªn 4,7 triÖu (chiÕm trªn 74%). V× lÏ ®ã, viÖc ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng kinh tÕ cña vïng kh«ng thÓ tÝnh ®Õn viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng cña vïng mµ trong ®ã lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm tû träng rÊt lín. §iÒu nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ lùc l­îng lao ®éng ë ®©y vµo tÊt c¶ c¸ lÜnh vùc s¶n xuÊt nh»m cã ®­îc c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ tèi ®a ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn, tr­íc tiªn cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ë §BSH g¾n lion víi c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c gi¶i ph¸p ®ã lµ §iÒu tiÕt vµ xö lý c¸c nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ph¶i g¾n víi ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ cña toµn vïng Nh­ phÇn ®¸ ®Þnh h­íng cho c¸c gi¶i ph¸p ë phÇn trªn ®· ®Ò cËp, tøc lµ xÐt trªn ph¹m vi vÜ m« cña nÒn kinh tÕ vïng th× §BSH víi vÞ trÝ ®Þa lý cña nã cã ®µy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ lín m¹nh, thÕ nh­ng muèn sö hîp lý nguån lao ®éng ë ®©y tr­íc hÕt cÇn cã biÖn ph¸p ®æi míi cã cÊu kinh tÕ ®i tr­íc mét b­íc, v× gi÷a ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ sö dông lao ®éng cã mèi t­¬ng quan chÆt chÏ. Do ®ã, viÖc ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ cña vïng sÏ kÐo theo sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng cña vïng nãi chung vµ trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi riªng. §èi víi §BSH hiÖn nay Nhµ n­íc ta ®· ®­a ra dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ trong toµn vïng (Quy ho¹ch tæng thÓ träng ®iÓm ®ång b»ng B¾c Bé). Theo ch­¬ng tr×nh cña dù ¸n, sÏ ®Çu t­ kho¶ng 8-9 triÖu USD ®Õn n¨m 2000 dù ¸n nhá gåm: Më réng vµ n©ng cÊp s©n bay Néi BµI N©ng cÊp c¶ng biÓn H¶i Phßng Hoµn thiÖn tuyÕn ®­êng s¾t Lµo Cai- Yªn Viªn - Ph¶ L¹i- B·i Ch¸y. N©ng cÊp vµ c¶i t¹o ®­êng néi thÞ thµnh phè Hµ Néi. Më thªm c¸c tuyÕn ®­êng s¾t vµo khu chÕ suÊt §å S¬n, Sãc S¬n, Hoµnh Bå. X©y thªm 3 nhµ m¸y Xi m¨ng : Trµng Kªnh, Hoµnh Bå, Hoang Th¹ch 2. C¸c dù ¸n trªn tuy ch­a hoµn toµn thùc hiÖn dång bé, nh­ng cã mét sè ®· vµ dang thùc hiÖn nh­ ®· h×nh thµnh dÇn tam gi¸c t¨ng tr­ëng kinh tÕ Hµ Néi- H¶i Phßng- Qu¶ng Ninh. Mét sè c¬ së h¹ tÇng khu chÕ suÊt ®ang ®­îc x©y dùng ë H¶i Phßng, khu c«ng nghiÖp Sãc S¬n, ®Ò ¸n më réng s©n bay Néi BµI, n©ng cÊp vµ më réng tuyÕn ®­êng sè 5 Hµ Néi- H¶i Phßng. Nh­ vËy, trªn ph¹m vu vÜ m« cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vïng §BSH ®· cã . §IÒu ®ã , t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò rÊt c¨n b¶n cho viÖc ph©n c«ng lao ®éng vµ sö dông lao ®éng, t¹o ra nh÷ng yÕu tè thuËn lîi trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt ë §BSH kh«ng nh÷ng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp (trång trät, ch¨n nu«i) mµ cßn lµ th­¬ng nghiÖp, dÞch vô, giao th«ng vËn t¶I vµ kÓ c¶ gia c«ng vÖ tinh cho c¸ckhu chÕ suÊt sau nµy. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt sÏ d·n ®Õn viÖc s¾p xÕp vµ sö dông nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ë §BSH. Ch¾c ch¾n r»ng khi kinh tÕ vung ph¸t triÓn theo h­íng c«ng nghiÖp hãa th× viÖc thu hót lao ®éng n«ng nghiÖp sÏ cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n vµ cã ®iÒu kiÖn tèt ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d­ thõa ë §BSH. ThÕ m¹nh cña n«ng nghiÖp ë §BSH nay ngoµI l­¬ng thùc lµ s¶n phÈm chÝnh ®· ®¹t ë møc 5.388,1 ngh×n tÊn (1933) vµ vÉn th©m canh sÏ ®­a dÇn s¶n l­în lªn h¬n n÷a, th× ë ®©y cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh rau, mµu vµ c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, ch¨n nu«i lîn, gia cÇm vµ nhiÒu lo¹i c©y, con ®Æc s¶n kh¸c... ThÕ m¹nh vÒ c«ng nghiÖp cña vïng (víi c¸c trung t©m c«ng nghiÖp lín Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh) cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng hç trî n«ng nghiÖp ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp phôc vô s¶n xuÊt ë §BSH tuy ®· cã nh­ng ch­a nhiÒu, ®Æc biÖt ch­a cã sù dÇu t­ tho¶ ®¸ng ®Ó ®I vµo chuyªn canh s¶n xuÊt mét sè lo¹i s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp nh­ trång d©u t»m, cãi, ®ay...C¸c c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n cßn Ýt vµ th« s¬võa ch­a tËn dông hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng võa l·ng phÝ s¶n phÈm n«ng nghiÖp v× tû lÖ hao hôt chÕ biÕn b»ng thñ c«ng cßn qu¸ cao. V× vËy, c«ng nghiÖp phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë §BSH cã nhiÒu yÕu tè thuËn lîi ®Ó thóc ®Èy n«ng nghiÖp cña vïng ph¸t triÓn. ChØ khi nµo lµm chuyÓn biÕn ®­îc c¬ cÊu s¶n xuÊt ë ®©y, biÕn thµnh c¸c khu vùc chuyªn canh s¶n xuÊt hµng ho¸ th× míi thùc sù n©ng cao gi¸ trÞ cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp, míi thóc ®Èy nhanh vµ m¹nh qu¸ tr×nh ®iÒu tiÕt vµ sö dông hîp lý nguån lao ®éng ®ang cã ë toµn vïng Kh«i phôc vµ triÓn nghÒ truyÒn thèng më mang c¸c ngµnh míi trong n«ng th«ng §BSH Tr­íc ®©y trong quan niÖm s¶n xuÊt ë n«ng th«n §BSH vÉn coi s¶n xuÊt lóa lµ chÝnh víi quan niÖm chÝnh thèng lµ s¶n xuÊt c¸c ngµnh nghÒ nkh¸c chØ lµ phô cho nghÒ n«ng ®Ó t¨ng thu nhËp. Nh­ng ngµy nay, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ ®Æc biÖt lµ khi gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp cßn qu¸ thÊp nªn thu nhËp vµ ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n th× viÖc kh«I phôc vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truyÒn thèng l¹i cµng cã vai trß quan träng bëi lÏ : Lµ ngµnh nghÒ truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng, gãp phÇn gi¶I quyÕt tèt c«ng ¨n viÖc lµm cho tõng hé n«ng d©n trong khi ®ã lai kh«ng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ q¸a lín. Hai lµ nã t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ vµ hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ chñ yÕu nªn mang l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao , t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh thu nhËp vµ ®êi sèng cho lao ®éng vµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cña hä. Ba lµ nã gãp phÇn thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ lao ®éng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña vïng Nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng hiÖn ®ang tån t¹i ë §BSH gåm cã : DÖt t¬ lôa, gèm sø, s¬n mµi, ch¹m kh¾c gç, ®óc ®ång, thªu ren, dÖt chiÕu, cãi, chÔ biÕn c¸c mãn ¨n ®Æc s¶n vµ cßn rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c...Trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y c¸c nghÒ truyÒn thèng trong vïng ®· thu hót ®­îc trªn 600000 lao ®éng vµo s¶n xuÊt ®· t¹o ra nguån thu ngo¹i tÖ qu¸ lín. Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®· bÞ mai mét ®¸ng kÓ s¶n l­îng s¶n phÈm gi¶m ®I rÊt lín, sè lao ®éng gi¶m ®I gÇn mét nöa trong ®ã chñ yÕu trë l¹i lµm n«ng nghiÖp, ®· lµm cho t×nh tr¹ng c«ng ¨n viÖc lµm trong nhiÒu ®Þa ph­¬ng cña vïng. Trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y nhiÒu lµng nghÒ ®· vµ ®ang ®­îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn, s¶n xuÊt t¨ng, thu hót lao ®éng vµo lµm nghÒ truyÒn thèng ®· t¨ng lªn d¸ng kÓ . Tuy nhiªn dÓ cã thÓ kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nhanh c¸c nghÒ truyÒn thèng ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt, th¸o gì nhiÒu vÊn ®Ò, trong ®ã yÕu tè cã tÝnh chÊt quan träng hµng ®Çu ®ã lµ vÊn ®Ò thÞ tr­êng. Bëi lÏ, s¶n phÈm ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña ta tõ x­a chñ yÕu lµ xuÊt khÈu, song tõ 1989 trë ®i thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh thuéc khu vùc I l¹i gÆp trë ng¹i rÊt lín vµ hÇu nh­ kh«ng cßn n÷a, trong khi ®ã thÞ tr­êng t¹i c¸c n­íc thuéc khu vùc II ta l¹i ch­a më réng ®­îc. Do vËy, ®Ó cã thÓ nhanh chãng t¹o më ®­îc thÞ tr­êng cho nghÒ truyÒn thèng cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò sau ®©y: Nhµ n­íc cÇn cã ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc t×m vµ më réng thÞ tr­êng vµo c¸c kh©u chñ yÕu nh­: ®Çu t­ cho viÖc triÓn l·m, giíi thiÖu mÆt hµng, qu¶ng c¸o mÆt hµng ë trong n­íc còng nh­ t¹i c¸c n­íc, c¸c khu vùc cã kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña ta. Cã tæ chøc,®Çu t­ nghiªn cøu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ®Ó n¾m v÷ng thÞ hiÕu tiªu dïng, nhu cÇu mÆt hµng. T¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn kªu gäi vµ khuyÕn khÝch dïng hµng néi ®Þa… Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mäi tæ chøc vµ c¸ nh©n t×m vµ m«i giíi c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu. Nhµ n­íc hç trî ng­êi s¶n xuÊt trong viÖc thu gom vµ tiªu thô s¶n phÈm. Ngoµi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thÞ tr­êng ra cßn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh­: Hç trî cho vay vèn ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt, nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt m¸y mãc, c«ng cô chuyªn dïng, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn kÕt hîp víi thñ c«ng cæ truyÒn n©ng cao gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. Tæ chøc vµ chÊn chØnh l¹i c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt còng nh­ tiªu thô s¶n phÈm cho phï hîp, tr¸nh h×nh thøc, kÐm hiÖu qu¶. §ång thêi thùc hiÖn tèt mét sè chÝnh s¸ch khuýªn khÝch kh¸c ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng, gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho gia ®×nh, ®Þa ph­¬ng vµ x· héi…. NÕu thùc hiÖn tèt nh÷ng biÖn ph¸p trªn cã thÓ cã thÓ n©ng sè lao ®éng lµm nghÒ truyÒn thèng lªn kho¶ng 600 ngh×n ng­êi vµo n¨m 2000 (xem phô biÓu trang 162). §Ó cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ VAC, ®ßi hái c¸c ®Þa ph­¬ng nhÊt lµ cÊp huyÖn, x· cÇn cã chñ tr­¬ng vµ biÖn ph¸p cô thÓ nh»m ph¸t triÓn m¹nh phong trµo lµm VAC trong ®Þa ph­¬ng cña m×nh. Cô thÓ cÇn x©y dùng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ VAC cña ®Þa ph­¬ng, tuyªn truyÒn hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh­ lîi Ých cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ VAC ®Õn tõng hé n«ng d©n trong c¸c th«n xãm. Tæ chøc tËp huÊn kü thuËt nu«i, trång, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n c¸c lo¹i c©y, con dù kiÕn sÏ ph¸t triÓn ë ®Þa ph­¬ng. Bªn c¹nh viÖc tæ chøc s¶n xuÊt cÇn cã kÕ ho¹ch më réng diÖn vay vèn ®Ó hç trî c¸c hé n«ng d©n cã ®iÒu kiÖn ®i µo ph¸t triÓn kinh tÕ VAC, nhÊt lµ nh÷ng hé ngÌo. 3. Thùc hiÖn di d©n x©y dùng kinh tÕ míi ë néi vµ ngo¹i vïng, më réng liªn doanh liªn kÕt, hîp t¸c vµ ®Çu t­, tÝch cùc xuÊt khÈu lao ®éng sang c¸c n­íc. Trong mÊy chôc n¨m qua vïng §BSH ®· tÝch cùc thùc hiÖn di d©n ®i x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi ë c¸c vïng: Trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c, Nam bé vµ T©y nguyªn… nh»m ph©n bè ®ång ®Òu gi÷a lao ®éng víi ®Êt ®ai vµ c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c gi÷a c¸c vïng cña ®Êt n­íc. Di d©n x©y dùng kinh tÕ míi mét mÆt nh»m sö dông tèt c¸c nguån tiÒm n¨ng ë n¬i míi ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n phÈm cho x· héi, mÆt kh¸c viÖc rót bít lao ®éng trong n«ng nghiÖp cña vïng §BSH ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ n©ng cao thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho lao ®éng vµ d©n c­ ë n¬i ®i, sö dông tèt h¬n lùc l­îng lao ®éng ë c¶ n¬i cò vµ n¬i míi. §Ó ®Èy m¹nh viÖc di d©n ®i x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi ®ßi hái t¨ng c­êng c«ng t¸c ®iÒu tra, kh¶o s¸t ®èi víi nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, cã kh¶ n¨ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ míi, gi¶i quyÕt tèt c«ng viÖc ®iÒu phèi gi÷a c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng di d©n cña Nhµ n­íc víi c¸c tØnh, huyÖn cã kh¶ n¨ng nhËn d©n. Trªn c¬ së ®ã t¨ng ®­îc chØ tiªu di d©n, nghiªn cøu vµ c¶i tiÕn chÕ ®é chÝnh s¸ch nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ®i yªn t©m phÊn khëi ra ®i vµ lµm ¨n sinh sèng l©u dµi trªn c¸c vïng ®Êt míi. §Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc x©y dùng c¬ s¬ h¹ tÇng, c¸c c«ng tr×nh c«ng céng vµ phóc lîi x· héi nh­: §­êng s¸ giao th«ng, bÖnh x¸, tr­êng häc, chî vµ c¸c trung t©m v¨n ho¸- x· héi kh¸c…cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ thùc hÞªn tèt chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi nh÷ng vïng míi khai th¸c ®­a vµo s¶n xuÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. Trong néi vïng cÇn triÖt ®Ó tËn dông nh÷ng diÖn tÝch cßn hoang ho¸, diÖn tÝch mÆt n­íc ch­a ®­îc khai th¸c ®­a vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, t¨ng kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng. CÇn nhanh chãng thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc quy ho¹ch, kh¶o s¸t vµ sím ®Çu t­ cho viÖc c¶i t¹o c¸c vïng ®Êt míi ®· vµ ®ang ®­îc h×nh thµnh ë c¸c vïng ven biÓn, ®Çu t­ khai th¸c c¸c b·i, c¸c cån… Trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh ®­a d©n ra x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ míi. Vïng §BSH cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vµ tiÒm n¨ng cã thÓ më réng liªn doanh, liªn kÕt kinh tÕ, hîp t¸c ®Çu t­ víi c¸c n­íc trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, nu«i c¸, nu«i t«m, cua ë mét sè vïng ven biÓn, trång c©y ¨n qu¶ nh­: Døa ë Ninh B×nh, chuèi ë mét sè vïng ven s«ng nh­ H¶i D­¬ng, Hµ T©y, Th¸i B×nh… d©u t»m ë mét sè ®Þa ph­¬ng cña Hµ T©y, Nam Hµ, Th¸i B×nh… Trªn c¬ së më réng hîp t¸c vµ ®Çu t­ víi n­íc ngoµi ta tranh thñ ®­îc nguån vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn s¶n phÈm còng nh­ më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm xuÊt khÈu. Më réng hîp t¸c vµ ®Çu t­ lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, thu hót sö dông tèt lùc l­îng lao ®éng n«ng nghiÖp trong tõng ®Þa ph­¬ng, c¬ së cña vïng hiÖn nay. Ngoµi ra, trong ®iÒu kiÖn lùc l­îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña vïng dåi dµo, trªn c¬ së më réng xuÊt khÈu lao ®éng, t¨ng ®­îc sè l­îng lao ®éng n«ng nghiÖp sang lµm viÖc t¹i c¸c n­íc kh¸c, gãp phÇn sö dông tèt h¬n nguån lao ®éng n«ng nghiÖp cña vïng. §Ó cã thÓ t¨ng ®­îc sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu ®ßi hái Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p më réng c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng t¹i c¸c khu vùc trªn thÕ giíi. §ång thêi ph¶i cã kÕ ho¹ch båi d­ìng, ®µo t¹o kiÕn thøc v¨n ho¸, ngo¹i ng÷, tr×nh ®é kü thuËt theo nhu cÇu ngµnh nghÒ cho líp lao ®éng trÎ trong n«ng th«n nãi chung vµ n«ng th«n vïng §BSH nãi riªng. 4. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®µo t¹o nh»m n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é nghiÖp vô, kü thuËt s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cho lao ®éng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña vïng. Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Do vËy vÊn ®Ò n©ng cao kh«ng kh«ng ngõng tr×nh ®é v¨n ho¸, kü thuËt vµ nghiÖp vô cho ng­êi lao ®éng lµ yªu cÇu tÊt yÕu kh«ng chØ ®¸p øng yªu cÇu ®ßi hái cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt mµ cßn lµ nhu cÇu ®ßi hái tÊt yÕu cña sù ph¸t triÎn vÒ mÆt kinh tÕ x· héi cña con ng­êi. ë n­íc ta nãi chung vµ vïng §BSH nãi riªng, trong khu vùc n«ng th«n tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é khoa häc, nghiÖp vô cña ng­êi lao ®éng nh×n chung cßn thÊp, ®ã lµ mét thùc tÕ kh¸ch quan. Së dÜ nh­ vËy lµ v× ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ng­êi d©n ë n«ng th«n nh×n chung cßn khã kh¨n, sù ph¸t triÓn vÒ gi¸o dôc, ®µo t¹o ë n«ng th«n cßn nhiÒu h¹n chÕ. MÆt kh¸c nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cao, ®­îc ®µo t¹o tho¸t ly khái n«ng th«n, tû lÖ c¸n bé kü thuËt vµ qu¶n lý ®­îc ®µo t¹o vµ trë l¹i lµm viÖc trong khu vùc n«ng th«n lµ rÊt thÊp. Do ®ã cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p n©ng dÇn tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ cËp trong nh©n d©n, ®µo t¹o kü thuËt, tay nghÒ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ßi hái cña thùc tiÔn hiÖn nay. Trong hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o cÇn ph¶i phï hîp víi thùc tÕ c¬ chÕ hiÖn nay, ®ång thêi lo¹i h×nh ®µo t¹o ph¶i ®a d¹ng vµ phong phó míi phï hîp víi nhu cÇu ®ßi hái cña x· héi. §Ó cã thÓ n©ng dÇn tr×nh ®é v¨n ho¸ cho ng­êi d©n ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®Ó ®¹t môc tiªu n©ng dÇn tr×nh ®é phæ cËp cho mäi ng­êi. Chó träng ph¸t triÓn gi¸o dôc ë c¸c ®Þa bµn xa x«i, hÎo l¸nh, vïng ven biÓn ®Ó c¸c ®Þa ph­¬ng ®ã kh«ng tôt hËu vÒ gi¸o dôc, ®¶m b¶o sù dång ®Òu trong vïng. Ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng d¹y nghÒ, c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm ®Ó ®µo t¹o tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng trang bÞ kiÕn thøc vÒ kü thuËt, vÒ qu¶n lý - ®ã lµ hµnh trang ban ®Çu ®Ó hä cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiªu thñ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp hoÆc dÞch vô ë ngay ®Þa bµn n«ng th«n, më ra kh¶ n¨ng tù t¹o viÖc lµm ngay trong tõng lao ®éng n«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong tõng lµng, x·. B»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp mµ phæ biÕn, h­íng dÉn n«ng d©n n¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc míi vª s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, kü thuËt nu«i trång nh÷ng c©y, con ®Æc s¶n nh»m ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ vµ t¹o nhiÒu viÖc lµm trong c¸c hé n«ng d©n. VÝ dô nh­ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua c¸c tµi liÖu h­íng dÉn, qua c¸c líp tËp huÊn kü thuËt… Trªn c¬ së n©ng dÇn tr×nh ®é v¨n ho¸, båi d­ìng nghiÖp vô, trang bÞ kü thuËt, tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn nhanh s¶n xuÊt, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu nhËp vµ ®êi sèng. ChÝnh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng nh­ c¸c ngµnh nghÒ vµ dÞch vô l¹i thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lao ®éng, trªn c¬ së ®ã cho phÐp sö dông hîp lý h¬n nguån lao ®éng trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña vïng §BSH. - T¨ng c­êng c«ng t¸c truyÒn th«ng d©n sè nh»m n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc vµ kiÕn thøc cho ng­êi d©b vÒ c«ng t¸c KHHG§ trªn c¬ së ®ã mµ hä tù gi¸c thùc hiÖn vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt. - CÇn khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt tinh thÇn thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n, nh÷ng ng­êi g­¬ng mÉu thùc hiÖn tèt KHHG§. §i ®«i víi viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸o dôc, thuyÕt phôc cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chÊp hµnh c¸c chñ tr­¬ng vµ kÕ ho¹ch thùc hiÖn KHHG§ trong ®Þa ph­¬ng. - CÇn söa ®æi hoÆc ®iÒu chØnh mét sè chÝnh s¸ch ch­a phï hîp, cßn c¶n trë ®èi víi c«ng t¸c KHHG§ nh»m võa khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, võa khuyÕn khÝch ng­êi d©n thùc hiÖn tèt c«ng t¸c KHHG§. - Ban qu¶n lý c¸c hîp t¸c x· cã kh¶ n¨ng lµm ®­îc dÞch vô cho c¸c hé n«ng d©n nh÷ng kh©u chñ yÕu nh­: h­íng dÉn mïa vô, gièng kü thuËt gieo trång, ch¨n nu«i, b¶o ®¶m thuû lîi, b¶o vÖ thùc vËt vµ thó y, thu mua, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm, ph¸t triÓn nghµnh nghÒ… th× nªn cñng cè ®Ó ho¹t ®éng. Ng­îc l¹i nh÷ng n¬i kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng lµm c¸c dÞch vô ®ã th× cÇn ph¶i sím gi¶i thÓ ®Óc¸c hé n«ng d©n lµm chñ mäi mÆt trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c hé n«ng d©n tù nguyÖn lËp ra lamf nh÷ng kh©u hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ tõng hé kh«ng lµm ®­îc hoÆc lµm kh«ng cã hiÖu qu¶. Quan hÖ hîp t¸c míi nµy hoµn toµn dùa trªn nguyªn t¾c d©n chñ, tù nguyÖn vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, dÇn dÇn trë thµnh hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt míi thay thÕ cho m« h×nh hîp t¸c x· kiÓu cò ë n«ng th«n. - Kinh tÕ hé n«ng d©n ph¸t triÓn, dÇn dÇn sÏ xuÊt hiÖn mét bé phËn ph¸t triÓn víi quy m« lín thµnh kinh tÕ t­ nh©n hoÆc cã tÝnh chÊt trang tr¹i, ta cÇn ph¶i khuyÕn khÝch vµ ph¸t huy v× thùc tÕ ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x· héi nh­: Huy ®éng vèn, khai th¸c tiÒm n¨ng s¶n xuÊt, t¨ng thªm viÖc lµm cho lao ®éng, t¨ng thªm n«ng s¶n hµng ho¸ cho x· héi. - C¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh trong n«ng nghiÖp tiÕp tôc dæi míi cp­ chÕ qu¶n lý theo h­íng kho¸n diÖn tÝch gieo trång, vËt nu«i vµ chi phÝ s¶n xuÊt hoÆc giao h¼n diÖn tÝch ®Êt v­ên, c©y trång, con nu«i æn ®Þnh, l©u dµi ®Õn hé thµnh viªn theo kh¶ n¨ng lao ®éng ®Ó hä lµm chñ ®­îc s¶n xuÊt – kinh doanh, ®Ó chuyÓn sang thùc hiÖn thu mua chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô “dÇu vµo, ®Çu ra”, khoa häc – kü thuËt vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn. C¸c c¬ së kinh tÕ quèc doanh sÏ thùc hiÖn vai trß ®Þnh h­íng n«ng- l©m nghiÖp cña tõng vïng trªn c¬ së quan hÖ liªn doanh, liªn kÕt hé n«ng d©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Ó t¹o nªn c¸c vïng chuyªn canh, vïng cã khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ lín. - VÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch: C¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc cÇn ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn bao gåm: + ChÝnh s¸ch ®Çu t­ tÝn dông cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Tr­íc hÕt vèn ng©n s¸ch ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cÇn ®­îc n©ng lªn t­¬ng xøng víi vÞ trÝ vµ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n míi. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ tÝn dông cÇn ­u tiªn vèn ®Çu t­ cho c¸c lÜnh vùc nh­: X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng; c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n vÒ gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸; ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp; c«ng t¸c khuyÕn n«ng, nghiªn cøu khoa häc, ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé; b¶o trî mét sè mÆt hµng quan träng trong n«ng nghiÖp khi cã biÕn ®éng trong thÞ tr­êng quèc tÕ. VÒ tÝn dông: Khai th¸c vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tÝn dông ë n«ng th«n, khai th¸c mäi nguån lùc nh»m hç trî vèn cho c¸c hé n«ng d©n ®Ó lo¹i trõ n¹n vay nÆng l·i ë n«ng th«n. §Æc biÖt ph¶i cã chÝnh s¸ch ­u ®·i cho hé n«ng d©n nghÌo vay vµ h­íng dÉn hä biÕt tÝnh to¸n, biÕt sö dông kü thuËt trong s¶n xuÊt. KhuyÕn khÝch vµ h­íng dÉn c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn trong nh©n d©n mang tÝnh chÊt hîp t¸c nh­ c¸c tæ tÝn dông, nh÷ng nh©n d©n mang tÝnh chÊt hîp t¸c nh­ c¸c tæ tÝn dông, nh÷ng ph­êng, hä cã néi dung lµnh m¹nh. Nghiªn cøu, triÓn khai c¸c h×nh thøc hîp t¸c x· tÝn dông, ng©n hµng cã cæ phÇn ë n«ng th«n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lËp ra, t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n vay vµ gãp vèn. + Thùc hiÖn réng r·i chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng vµ c«ng t¸c khuyÕn n«ng nhõm truyÒn b¸ kiÕn thøc míi, kinh nghiÖm míi cho n«ng d©n ®Ó hé n«ng d©n cã ®ñ th«ng tin qu¶n lý, kü thuËt vµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. §©y còng lµ biÖn ph¸p cÊp b¸ch, l©u dµi cã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa cña n«ng d©nvíi sè l­îng vµ chÊt l­îng ngµy cµng cao. Do ®ã cÇn ph¶i x©y dùng hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng m¹nh tõ Trung ­¬ng ®Õn c¬ së ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ ®Ó kÕt hîp ®­îc nhiÒu ngµnh chuyªn m«n, nhiÒu c¸n bé giái còng nh­ nh÷ng n«ng d©n s¶n xuÊt giái, cã kinh nghiÖm lµm giµu ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®¹t hiÖu qu¶ cao. + ChÝnh s¸ch b¶o trî n«ng nghiÖp vµ b¶o hiÓm s¶n xuÊt. CÇn lËp quü b¶o trî n«ng nghiÖp khi cã biÕn ®éng lín vÒ gi¸ c¶ nh»m ®¶m b¶o cho ng­êi s¶n xuÊt, kinh doanh n«ng nghiÖp. VÒ ph¹m vi b¶o trî tr­íc hÕt tËp trung vµo nh÷ng s¶n phÈm thuéc ch­¬ng tr×nh träng ®iÓm cña n«ng nghiÖp. KhuyÕn khÝch thµnh l¹p quü b¶o hiÓm s¶n xuÊt trong c¸c tæ chøc kinh tÕ hoÆc trong tõng khu vùc. §ång thêi cÇn khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc b¶o trî tù nguyÖn do n«ng d©n vµ gi÷a n«ng d©n víi c¸c doanh nghiÖp n«ng nghiÖp lËp ra nh»m øng phã víi nh÷ng rñi ro vµ thiªn tai. + ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña n«ng d©n. T¨ng nhanh søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc th«ng qua ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ vµ dÞch vô trong n«ng th«n, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, n©ng cao n¨ng suet lao ®éng vµ thu thËp cña n«ng d©n. KhuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c tô ®iÓm c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i, dÞch vô ë n«ng th«n, ph¸t triÓn chî n«ng th«n. C¸c chÝnh s¸ch huy cña Nhµ n­íc cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn lîi Ých cña n«ng d©n. §Èy m¹nh viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng hãa. §èi víi vïng §BSH c¸c lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chñ yÕu lµ : ThÞt, g¹o, rau qu¶, t¬ t»m, thuû h¶i s¶n vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng thñ c«ng mü nghÖ. CÇn mét mÆt duy tr× vµ ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­: §«ng ¢u vµ Liªn X« cò, mÆt kh¸c cÇn ®¶y m¹nh quan hÖ víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c thuéc khu vùc §«ng ¸, Ch©u Phi vµ Trung ¢u. KhuyÕn khÝch mäi tæ chøc vµ c¸ nh©n t×m vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng hãa. + §èi víi chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc quan träng thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Do vËy Nhµ n­íc ph¶i quan t©m ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp, võa cã chÝnh s¸ch®­a nhanh c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. §Ó cã thÓ thùc hiÖn nhiÖm vô trªn cÇn ph¶i lµm tèt c¸c vÊn ®Ò sau: X©y dùng vµ ph¸t huy c¸c tiÒm lùc khoa häc, c«ng nghÖ. T¨ng møc ®Çu t­ ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, x©y dùng mét sè trung t©m cã tÇm cì lín cã ®ñ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn do s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Æt ra. Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o l¹i c¸n bé khoa häc phôc vô n«ng nghiÖp. KhuyÕn khÝch trao ®æi hîp t¸c khoa häc vµ c«ng nghÖ víi n­íc ngoµi. §æi míi chÝnh s¸ch sö dông vµ chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi c¸n bé trong n«ng nghiÖp. VÒ hÖ thèng luËt ph¸p: Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý nÒn kinh tÕ n­íc ta, ®Õn nay §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch míi, c¸c luËt vµ bé luËt nh­ luËt ®Êt ®ai, luËt dÇu t­ n­íc ngoµi, luËt ®Çu t­ trong n­íc, tù do lao ®éng vµ di chuyÓn lao ®éng…§· më ra kh¶ n¨ng to lín trong viÖc huy ®éng c¸c thµnh phµn kinh tÕ, c¸c tæ chøc vµ c¸n nh©n khai th¸c ®Çy ®ñ mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, sö dông tèt nguån lao ®éng trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. §Ó c¸c chÝnh s¸ch míi còng nh­ c¸c luËt nhanh chãng ph¸t huy tèt c¸c t¸c dông vµ hiÖu lùc cña nã ®ßi hái mét mÆt Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m lµm cho ng­êi d©n n¾m ®­îc, hiÓu ®­îc ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c nghÜa vô vµ quyÒn lîi theo quy ®Þnh, mÆt kh¸c Nhµ n­íc cÇn tæ chøc tèt tõ viÖc h­íng dÉn ®Õn viÖc triÓn khai vµ thùc hiÖn trong cuéc sèng, ®Æc biÖt lµ c¸c luËt míi ®­îc ban hµnh nh­ luËt lao ®éng võa qua. Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ kinh tÕ- x· héi sö dông nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua, trªn cë së thùc hiÖn tèt nh÷ng quan ®iÓm, ®Þnh h­íng vµ hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn, ta cã thÓ dù kiÕn mét sè kÕt qu¶, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ sö dông nguån lao ®éng n«ng nghiÖp cña vïng §BSH ®Õn c¸c n¨m 1995, 2000, vµ 2010 nh­ sau: BiÓu 10 : dù kiÕn mét sè kÕt qu¶, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ sö dông nguån lao ®éng n«ng nghiÖp vïng §BSH ®Õn n¨m 2010 nh­ sau: STT ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 1995 2000 2005 2010 1 Lao ®éng lµm viÖc trong n«ng nghiÖp Ngh×n ng­êi 4.823,84 5.206,16 5.647,74 5.997,7 % so víi tæng sè % 72 68 63 58 2 DiÖn tÝch gieo trång c©y hµng n¨m Ngh×n ha 1497,0 1568,0 1640,0 1782,0 3. HÖ sè gieo trång LÇn 2,1 2,2 2,3 2,5 4. S¶n l­îng l­¬ng thùc quy thãc Ngh×n tÊn 6072,0 6784,0 7511,0 8153,0 5 S¶n l­îng thÞt h¬i s¶n xuÊt ra Ngh×n tÊn 207,43 239,12 274,48 308,01 6 S¶n l­îng l­¬ng thùc do 1 lao ®éng s¶n xuÊt ra Kg 1258 1330 1303 1359 7 S¶n l­îng thÞt h¬i do 1 lao ®éng s¶n xuÊt ra Kg 43,0 46,0 48,5 51,10 8 Thu nhËp tÝnh b×nh qu©n 1 lao ®éng theo gi¸ 1995 Ngh×n ®ång 3121,0 3565,0 4126,0 4856,0 Trong ®ã tõ n«ng nghiÖp “lóa, lîn” Ngh×n ®ång 2122,4 2210,6 2269,4 2331,0 9. L­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi Kg 427 447 470 487 KÕt luËn Trªn c¬ së nh÷ng ®¸nh gi¸, ph©n tÝch vµ nghiªn cøu sö dông nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ë vïng §BSH trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng luËn ¸n ®· rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y: LuËn ¸n cho r»ng vÒ mÆt lý luËn ph¶i g¾n chÆt viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng cña vïng víi nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n trong chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trªn b×nh diÖn vÜ m« kh«ng nh÷ng cña vïng mµ cßn trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Nh÷ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña tõng ®Þa ph­¬ng trong vïng nã võa mang tÝnh tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ng còng kh«ng tr¸nh khái viÖc sö dông vµ ph©n bè l¹i lùc l­îng lao ®éng ®ang cã hiÖn nay. LuËn ¸n còng tÝnh ®Õn nh÷ng biÕn ®æi cña lùc l­îng lao ®éng vïng §BSH cho nh÷ng n¨m sau nµy khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. NhËn ®Þnh vÒ thùc tr¹ng luËn ¸n ®· ®i tíi mét sè kÕt luËn c¬ b¶n sau: + Quü ®Êt n«ng nghiÖp cã xu h­íng gi¶m dÇn do t¨ng d©n sè vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa còng nh­ nhu cÇu ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng. Do vËy, diÖn tÝch ruéng ®Êt b×nh qu©n tÝnh cho mét lao ®éng vµ nh©n khÈu ®· rÊt thÊp l¹i tiÕp tôc gi¶m ®i ( hiÖn nay lµ 678 m²/ nh©n khÈu) sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn t×nh tr¹ng c«ng ¨n viÖc lµm, thu thËp vµ ®êi sèng cña n«ng d©n. + C¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ë §BSH ®a d¹ng vµ phong phó, mÆc dï nã cã vai trß to lín trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ nh­ng thùc sù ch­a ®­îc ph¸t huy ®¸ng kÓ tiÒm n¨ng vèn cã cña nã. NÕu cã nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch phï hîp nh»m kh«i phôc va ph¸t triÓn th× cã thÓ thu hót tren 600 ngh×n lao ®éng vµo n¨m 2000 vµ t¨ng h¬n n÷a trong nh÷ng n¨m sau. + §· cã xu h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt kh¸ râ nÐt ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng do sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ c¸c vïng ven c¸c ®« thÞ lín: Hµ Néi, H¶i Phßng, H¶i D­¬ng. Nhê chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nªn nhiÒu n¬i ®· t¨ng nhanh nhu cÇu lao ®éng va hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. C¸ biÖt ®· cã tØnh ®¹t b×nh qu©n trªn 21 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn mét ha ®Êt canh t¸c trong n¨m. §iÒu ®ã ®· më ra kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña toµn vung cã c¬ së hiÖn thùc trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. + D©n sè vµ nguån lao ®éng t¨ng nhanh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng d­ d«i lao ®éng cña vïng t¨ng lªn. Tû lÖ lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm trong n«ng th«n t¨ng tõ 3% (n¨m 1989) lªn 5,6% (n¨m 1993), tû suÊt sö dông quü thêi gian cña lao ®éng gi¶m tõ 69,64& (n¨m 1990) xuèng cßn 56,78% (n¨m 1993). Trong khi n«ng nghiÖp vµ dÞch vô ch­a cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp cho nªn tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi cÇn cã gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó sö dông tèi ®a lùc l­îng d­ thõa nµy sao cho cã hiÖu qu¶. + Thu nhËp vµ ®êi sèng cña lao ®éng vµ d©n c­ n«ng th«n cßn thÊp, sù chªnh loch møc sèng gi÷a c¸c tÇng líp trong n«ng th«n vµ gi÷a n«ng th«n víi thµnh thÞ cã xu h­íng t¨ng lªn. HiÖn nay thu nhËp b×nh qu©n nh©n khÈu ë n«ng th«n §BSH lµ 92,81 ngh×n ®ång / th¸ng, thÊp h¬n møc b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc. Sù chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n t¨ng tõ 1,91 lÇn (n¨m 1992) lªn 2,33 lÇn(n¨m 1993). Do ®ã, ph¶i ®Èy nhanh ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n nh»m n©ng cao møc sèng cña ng­êi d©n t¹o ®µ chuyÓn ®æi nhanh c¬ cÊu kinh tÕ gãp phÇn sö dông ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ë §BSH. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®· cho thÊy gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng kh«ng chØ lµ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p cô thÓ- luËn ¸n cho r»ng viÖc ®­a ra c¸c ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« ë §BSH lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng va nã chØ cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn vïng tøc lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ph¶i ®­îc n©ng lªn vÒ chÊt trªn c¬ së ®æi míi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ vµ ph¶i lµ s¶n xuÊt hµng hãa tøc lµ gi¸ trÞ n«ng s¶n ph¶i ®­îc n©ng lªn h¬n nhiÒu lÇn so víi møc ®ang cã hiÖn nay. Nh­ luËn ¸n ®· ph©n tÝch nÒn t¶ng b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn nµy ph¶i lµ t¨ng c­êng h¬n n÷a c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n, hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi ®èi víi n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. tr­íc m¾t ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh th©m canh ®Ó thu hót tèi ®a lùc l­îng lao ®éng vµo s¶n xuÊt lóa vèn lµ nghÒ truyÒn thèng ë ®©y, bªn c¹nh ®ã tÝch cùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ cÊu s¶n xuÊt, gi¶m bít vai trß ®éc canh cña c©y lóa, ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp nh­: Ch¨n nu«i gia sóc cã chÊt l­îng cao, lóa ®Æc s¶n, gia cÇm, rau, mµu, hoa qu¶, c©y c¶nh ®Ó thu hót lao ®éng sang c¸c nghÒ chuyªn, ®­a n«ng s¶n trë thµnh hµng ho¸, gãp phÇnt¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn nhanh møc sèng cña n«ng d©n. Phô lôc Phô biÓu 1:Di d©n tù do ®Õn Bµ RÞa – vòng Tµu ph©n theo vïng n¨m 1999 STT Vïng ®Þa ph­¬ng Tæng sè Chia ra Thµnh thÞ N«ng th«n Tæng sè % Tæng sè % Tæng sè % Tæng céng 717 100,0 250 34,86 467 65,13 1 MiÒn nói vµ trung du B¾c bé 40 5,57 20 50 20 50 2 §«ng b»n s«ng hång 166 23,15 72 43,37 94 56,62 3 Khu bèn cò 79 11,0 10 12,65 69 87,34 4 Duyªn h¶i miÒn trung 101 14,08 10 9,90 91 90,09 5 T©y Nguyªn 17 2,37 5 29,41 12 70,58 6 MiÒn §«ng Nam Bé 162 22,59 85 52,46 77 47,53 7 §ång b»ng s«ng Cöu Long 112 15,62 27 24,10 85 75,90 8 Cïng tØnh ®iÒu tra 40 5,57 21 52,50 19 47,50 Phô biÓu 2: s¶n l­îng rau ®Ëu vµ mét sè lo¹i c©y c«ng nghiÖp chñ yÕu cña vïng §BSH qua c¸c n¨m STT Lo¹i s¶n phÈm ®¬n vÞ tÝnh 1999 2000 2001 Tû lÖ t¨ng gi¶m BQ n¨m % 1 Rau c¸c lo¹i Ngh×n tÊn 1.079,1 1.025,6 1.010,6 -1,65 2 §Ëu Ngh×n tÊn 5,4 5,2 4,4 -5,25 3 L¹c Ngh×n tÊn 22,0 18,8 15,8 -8,62 4 §Ëu t­¬ng Ngh×n tÊn 9,4 12,6 13,0 8,44 5 Thuèc l¸ T¸n 1.000 2.009 820 -5,08 6 B«ng T¸n 127 63 - - 7 Day T¸n 24.495 21.666 19.733 -5,55 8 Cãi T¸n 27.988 14.027 11.584 -24,67 9 MÝa Ngh×n tÊn 189,6 151,8 104,8 -7,72 10 D©u t»m T¸n 31.326 27.945 38.503 5,29 Nguån sè liÖu thèng kª n«ng- l©m ng­ nghiÖp ViÖt Nam 1999-2001. NXB thèng kª Hµ Néi Phô biÓu 3 : mét sè kÕt qu¶ vÒ ch¨n nu«i ë vïng §BSH qua c¸c n¨m ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 1999 2000 2001 2002 Tû lÖ t¨ng BQ (%) n¨m 1 §µn tr©u Ngh×n con 355,9 272,4 264,7 - -2,90 2 §µn bß Ngh×n con 288,2 257,1 254,0 264,7 - 1,46 3 §µn lîn (trªn 2 th¸ng tuæi) Ngh×n con 2.879,2 2.600,7 2.791,4 - 7,3 4 S¶n l­îng thÞt h¬i xuÊt chuång Ngh×n tÊn 184,1 166,5 179,7 188,2 0,73 5 S¶n l­îng t«m c¸ n­íc ngät TÊn 22.707 24.192 27.721 30.275 10,06 Nguån sè liÖu thèng kª n«ng- l©m ng­ nghiÖp ViÖt Nam 1999-2002 NXB thèng kª Hµ Néi Phô biÓu 3: dù b¸o lùc l­îng lao ®éng vïng §BSH ®Õn n¨m 2010 ( Nam tõ 15 – 60, n÷ tõ 15- 55 ) D©n sè trong ®é tuæi L§ 1995 2000 2005 2010 Tæng sè 7.991.263 9.042.477 9.979.031 10.938.174 + Chia theo tØnh - Hµ Néi 1.273.042 1.424.198 1.538.860 1.651.115 - H¶i Phßng 930.471 1.057.592 1.117.196 1.301.155 - Hµ T©y 1.261.561 1.434.000 1.608.189 1.790.912 - H¶i H­ng 1.546.845 1.741.326 1.928.905 2.121.734 -Th¸I B×nh 1.063.508 1.190.024 1.277.804 1.362.454 -Nam Hµ 1.447.736 1.658.944 1.849.932 2.048.467 -Ninh B×nh 468.101 536.392 538.145 662.338 Chia theo thµnh thÞ n«ng th«n - Thµnh thÞ 1.387.284 1.898.921 2.394.968 3.281.453 - N«ng th«n 6.630.979 7.143.556 7.584.563 7.656.721 Nguån trung t©m nghiªn cøu d©n sè vµ nguån lao ®éng (Bé lao ®éng th­¬ng binh- x· héi), 1999 Phô biÓu 4: diÖn tÝch ch­a sö dông ë §BSH n¨m 2000 §¬n vÞ :ha STT Lo¹i ®¸t ®ai Toµn vïng Hµ Néi H¶I Phßng Hµ T©y H¶I D­¬ng Th¸I B×nh Hµ Nam Ninh B×nh Tæng sè 219.184 11.481 52.726 32.327 31.474 9.787 39.567 41.822 1 §Êt b»ng ch­a sö dông 36.535 640 8.774 2.702 1.717 3.683 14.393 4.626 2 §åi nói ch­a sö dông 23.937 2.080 2.460 6.925 3.941 1.816 6.715 3 §Êt cã mÆt n­íc ch­a sö dông 33.519 1.286 5.488 3.522 7.282 2.857 6.677 6.415 4 S«ng suèi 57.470 6.575 10.286 10.875 16.061 3.246 8.442 2.031 5 Nói ®a kh«ng cã rõng 55.470 101 20.378 5.475 2.044 6.942 20.530 6 §Êt ch­a sö dông kh¸c 12.207 799 5.340 2.828 429 1.297 1.513 Nguån hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n¨m 2000 Tæng côc ®Þa chÝnh n¨m 2000