Quản lí nhà nước - Chương 10: Kinh tế Việt Nam thời kì phong kiến

Chương 10: Kinh tế Việt Nam thời kì phong kiến Sự phát triển quan hệ ruộng đất dần dần hình thành 2 loại hình sở hữu chính là sở hữu nhà nwpcs vá[r hữu tư nhân về ruộng dất Cuối thời kì này hình thức đất công làng xã bị phá sản nghiêm trọng

57 trang | Chia sẻ: huyhoang44 | Lượt xem: 929 | Lượt tải: 0

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Quản lí nhà nước - Chương 10: Kinh tế Việt Nam thời kì phong kiến, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

CHNG 10 KINH T VIT NAM THI K PHONG KIN Lch s kinh t Vit Nam NI DUNG CHÍNH 10.1. Tng quan 10.2. Kinh t thi k B c thu c 10.3. Kinh t thi k Phong kin c lp t ch 10.4. Bài hc kinh nghim Lch s kinh t Vit Nam 10.1. TNG QUAN Thi k PK nc ta chia làm 2 giai on ln: Thi k PK ph ng Bc ô h : hn 10 th k (179 TCN -938: t khi Triu à chinh phc An Dng Vng n chin th ng Bch ng do Ngô Quyn lãnh o) Là thi k phong kin hóa nn kinh t nc ta Lch s kinh t Vit Nam 10.1. TNG QUAN Thi k PK c lp t ch (938 – 1858): – Kinh t phong kin phát trin r c r – Cui thi k này xut hin khuynh hng TBCN Lch s kinh t Vit Nam Trn Bch ng, 938 10.2. KINH T TH!I K" B#C THUC 10.2.1. Chính sách nô dch ca PK ph ng Bc * Chính sách ng hóa: Áp $t b máy cai tr: Xóa b% quc gia Âu Lc, coi Âu Lc là châu, qun thu c quyn ca Hoàng phong kin phng b c Xây d ng b máy hành chính châu, qun, còn các cp hành chính bên di v&n mang tính t tr. Sau khi ngh'a Hai Bà Trng (n(m 43 sau CN), chính quyn cp huyn c)ng do ngi Hoa cai qu*n. T n(m 622, chính quyn ô h phong ch+c s c cho các quan li làng xã Âu Lc Lch s kinh t Vit Nam 10.2.1. Chính sách nô dch ca PK phng B c 10.2.1. Chính sách nô dch ca PK ph ng Bc Áp $t lut ca ngi Hoa thay th cho lut và phong tc ca ngi Vit, Truyn bá các t tng và hc thuyt PK (Khng giáo, Nho giáo, Pht giáo) duy trì và cng c trt t phong kin a ngi Hoa sang c trú l&n vi ngi Vit, chim t thành lp các ,n in nông nô, Lch s kinh t Vit Nam 10.2.1. Chính sách nô dch ca PK phng B c * Hu qu: – Nhân dân Vit b l thu c và b bóc l t n$ng n (cng np không có m+c quy nh, ngh'a v lao dch, thu ) – Phong kin hóa kinh t xã h i nc ta. Tuy nhiên, V(n hóa Vit v&n -c duy trì nuôi dng và phát trin trong các làng xã; cu trúc ca làng xã v&n -c b*o t,n Lch s kinh t Vit Nam 10.2. KINH T TH!I K" B#C THUC 10.2.2. S chuyn bin trong nn kinh t Ngi Vit bit tip thu k. thut rèn, úc s t, gang ca /n - trung tâm sx “vàng, bc, ,ng, chì, thic”, ngh luyn kim phát trin nhanh. M t s , dùng và v) khí bng ,ng, còn h0u ht công c lao ng ã -c thay th bng s t. Vi công c , s t, ngành nông nghip lúa nc và các ngh tr,ng trt phát trin. Lch s kinh t Vit Nam 10.2.2. S chuyn bin trong nn kinh t * Trng trt: - Lúa nc: dùng trâu bò kéo t(ng hiu qu* làm t; khai hoang m r ng din tích canh tác; Phát trin thy l-i; dùng phân bón t(ng n(ng sut, tr,ng lúa 2 mùa. - Các loi cây khác: cây nguyên liu (ay, gai, dâu); các loi rau qu* c (rau xanh, gia v, chui, da, v*i nhãn, cam quýt, mía), các loi cây thuc * Chn nuôi: ngoài gia súc, gia c0m nh trâu bò, chó, ln gàcòn nuôi cá, voi, ng a ly tht, vn chuyn hay dùng trong chin u. Lch s kinh t Vit Nam 10.2.2. S chuyn bin trong nn kinh t * Th CN: xut hin ngh mi nh tip thu k. thut nc ngoài + Ngh luyn kim phát trin (tìm m%, khai m%, nu qu$ng, rèn, úc công c, v) khí bng ,ng, s t) + Ngh gm: s*n xut -c , sành, s+ tráng men, phát trin ngh làm gch ngói + Ngh dt (ay, gai, bông), an lát + Hc -c t nc ngoài k. thut làm giy, kh c b*n in, thu c da, ch to thy tinh, kh*m xà c. Lch s kinh t Vit Nam 10.2.2. S chuyn bin trong nn kinh t • Giao thông: H thng ng sông, ng ven bin, ng b (ng mòn) phát trin ni lin các khu v c trong nc và vi nc ngoài ông Nam Á, Trung Á, Cn ông. • Kinh t hàng hóa bc 0u phát trin, hình thành các trung tâm kinh t dc các sông ln, thành th, ch- và buôn bán phát trin, • Các ,ng tin Trung quc c)ng ã -c lu hành Vit Nam. Lch s kinh t Vit Nam 10.2.2. S chuyn bin trong nn kinh t Quan h a ch - nông nô ã hình thành, Tuy vy các du vt ca quan h kinh t thi nguyên thy v&n an xen vi quan h chim h1u nô l và phong kin. Lch s kinh t Vit Nam 10.3. KT TH!I K" PK C L2P T3 CH4 1. Ngô (938-968) 2. inh (968-980) 8. Lê s (1428-1527) 9. Mc (1527-1592) CÁC TRI5U 6I PHONG KI N VI7T NAM Lch s kinh t Vit Nam 3. Tin-Lê (980-1009) 4. Lý (1010-1225) 5. Tr0n (1226-1400) 6. H, (1400-1407) 7.Hu-Tr0n(1407-1414) 10.Lê (Trung Hng) (1592-1788) 11. Chúa Trnh (1547-1788) 12. Chúa Nguy8n (1533-1777) 13. Tây Sn (1778-1802) 14. Nguy8n (1802-1945) 10.3. KT TH!I K" PK C L2P T3 CH4 Sau khi thoát kh%i ách nô dch ca phong kin phng B c, các vua Vit Nam u tuyên b ch quyn t nc Thit lp ch kinh t PK c lp, phc v nhà nc PK và t nc Vit Nam. Có nn tài chính, ,ng tin riêng, nhà nc PK chi phi và quyt nh mi quan h kinh t i n i c)ng nh i ngoi. Lch s kinh t Vit Nam 10.3. KT TH!I K" PK C L2P T3 CH4 10.3.1. c im các chính sách kinh t ca Nhà n c Phong kin Vit Nam Coi trng nông nghip, coi thng th CN và công nghip (“d' nông vi b*n”, “trng nông +c công thng”). Khuynh hng bình quân. Góp ph0n phát trin nông nghip và KT t nhiên, c s ca nn kinh t PK, không to iu kin cho s phát trin KT hàng hóa. Lch s kinh t Vit Nam 10.3. KT TH!I K" PK C L2P T3 CH4 10.3.2. Nhng v n v ru ng t và s phát trin nông nghip * M rng din tích t canh tác: Khai hoang chinh phc ,ng bng ven sông ven bin theo truyn thng S thay i din tích t nhiên phía ông Nam ,ng bng B c B Kéo dài b*n , chính tr i Vit v phng Nam Lch s kinh t Vit Nam Công cu c khai phá t phát ca ngi Vit. Công cu c khai hoang do nhà nc t ch+c và khuyn khích Công cu c tr thy góp ph0n m r ng din tích trin nông nghip 10.3.2. Nh1ng vn v ru ng t và s phát ( p ê sông, ê bin min B c, ào kênh rch min Trung và Nam (thi nhà Nguy8n ã xây d ng -c 2.500km kênh min nam ) 9Nông nghip phát trin nhanh chóng Lch s kinh t Vit Nam trin nông nghip 10.3.2. Nh1ng vn v ru ng t và s phát Din tích canh tác -c m r ng, thâm canh 2-3 v m:i n(m, n(ng sut lao ng t(ng S*n l-ng nông s*n ph;m d,i dào, phong phú v chng loi: – < àng ngoài có n 8 ging lúa chiêm, 27 ging lúa mùa, 29 loi lúa np, 7 th+ cam, 9 ging chui, và rt nhiu loi rau qu* khác. – < àng trong t ai trù phú, màu m, rt thun l-i cho vic tr,ng lúa và cây (n qu*, vv. Lch s kinh t Vit Nam trin nông nghip 10.3.2. Nh1ng vn v ru ng t và s phát Quan h ru ng t: Là quan h gi1a ngi vi ngi v ru ng t, g,m rt nhiu quan h, trong ó có 4 loi quan h c b*n là: quan h v s h1u, s dng, chim h1u và nh ot s phn ru ng t. Lch s kinh t Vit Nam trin nông nghip 10.3.2. Nh1ng vn v ru ng t và s phát Khác vi các tài s*n khác, ru ng t có ch s h1u $c bit: Th c cht, ru ng t thu c quyn s h1u tuyt i, ti cao ca dân t c, ca nhà nc mà ngi i din là nhà vua. Trong thi k phong kin có hai hình th+c s h1u ru ng t c b*n là s h1u nhà nc và s h1u t nhân. Các triu i phong kin có nh1ng chính sách t ai c th khác nhau (Chính sách phân in, quân in, hn in, l c in) Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi Lý, Tr0n * Ru ng t do nhà n c trc tip qun lý: Ru ng tch in (hoa l-i chi phí cho cúng t tri t và phát ch;n cho dân nghèo) Ru ng sn l(ng (hoa l-i chi phí cho th cúng t tiên ca h vua, tu b l(ng t;m) Ru ng quc kh: tch thu in s*n ca các nhà nc PK trc ó, do tù binh canh tác. ,n in: nhà nc thành lp khai hoang, dùng lao ng ca tù binh chin tranh Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi Lý, Tr0n * Ru ng t công ! các làng xã Thu c s h1u nhà nc trung ng, do làng xã qu*n lý. Làng xã phát canh, nông dân n p tô và th c hin ngh'a v binh dch, lao dch Ngu,n gc: ru ng công làng xã có t xa, thu c s h1u ca các th t c Nông dân nhn ru ng này gi là t kh;u ph0n, qui mô ph thu c vào s nhân kh;u, không -c tha k, mua bán Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi Lý, Tr0n * Ch t hu v ru ng t Ngi s h1u có m t s quyn nht nh do nhà nc qui nh (s dng, chuyn nh-ng, mua bán, tha k, phát canh) T h1u nh% v ru ng t: do khai hoang lp p; do vua bán ru ng công cho dân vi giá r=; do phong tc chia u in s*n cho con cái, do mua bán ru ng t Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi Lý, Tr0n T h1u ln v ru ng t ca a ch – T thi PK phng B c ô h li – Do vua phong ban cho quý t c, vng h0u – Vua cho phép vng h0u chiêu tp dân nghèo khai hoang thành lp in trang – Do quan li mua r= và ln cp ru ng ca dân Ru ng t thu c nhà chùa có tính cht nh ru ng t t, -c nhân dân tôn trng và gi1 gìn qua các thi k Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi k tip theo Chính sách “Hn in”, “Hn nô” ca H Quý Ly: – Do hình th+c s h1u t nhân ln v ru ng t uy hip s t,n ti ca nhà nc trung ng. – Tr các i vng và trng công chúa, còn li u là th+ dân (th+ dân ch> -c s h1u không quá 10 m&u ru ng). – Khôi phc ch ru ng công (Tch thu in s*n ca bn ph*n lon sung công). Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi k tip theo Chính sách ru ng t ca nhà Lê: – Phong ban cho các công th0n khai quc (t phong tr thành t t) – Chính sách l c in (chia tô gi1a NN và quan li) – Chính sách phân in phân phi t công làng xã cho nhân kh;u t 15 tui tr lên (th ch hóa trong b lut H,ng +c). Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi k tip theo Chính sách ru ng t ca nhà Lê: – Khuyn khích khai hoang m r ng din tích canh tác, m t ph0n t khai hoang tr thành t t. – Phát trin vic mua bán ru ng t (bán on, bán ). – Ch tha k in s*n (chia u cho các con). – Góp ph0n ;y nhanh ch t h1u v ru ng t phát trin, thu h?p t công làng xã. Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi k tip theo Nhà Mc tip tc chính sách ru ng t thi Lê s. Nhà Lê Trung Hng, h Trnh bãi b% ch l c in và các chính sách phong cp ru ng t, thay vào ó là ban thng bng tin Quan h PK và ch nô t àng ngoài -c di chuyn vào àng trong. Chúa Nguy8n khuyn khích khai hoang, phát trin ru ng t, $t c s cho phát trin s*n xut hàng hóa trong nông nghip. Lch s kinh t Vit Nam Quan h ru ng t thi k tip theo Thi k Tây Sn có chính sách khuyn nông, sung công ru ng t hoang, tch thu ru ng t ca bn ph*n ng giao cho làng xã, xóa b% ru ng phong trc ây Triu Nguy8n thay i ch quân in, u ãi quan li và quân lính, tha nhn quyn t h1u ru ng t khai hoang ( Nam B ) Cui thi k này, khuynh hng t h1u r phát trin mnh $t c s cho hình th+c SX hàng hóa trong nông nghip Lch s kinh t Vit Nam Tóm li S phát trin quan h ru ng t d0n d0n hình thành 2 loi hình s h1u chính là s h1u nhà nc và s h1u t nhân v ru ng t. Cui thi k này hình th+c t công làng xã b phá s*n nghiêm trng. Khuynh hng t h1u v ru ng t -c phát trin mnh làm c s cho nông nghip chuyn sang kinh t hàng hóa. Nn nông nghip v c b*n là t cp t túc. Lch s kinh t Vit Nam 10.3.3. S phát trin ca th công nghip và kinh t hàng hóa Th công nghip: T,n ti di các hình th+c – Nm trong nông nghip: tr thành ngh ph ca gia ình nông dân (còn t,n ti và phát trin n ngày nay) – Tách kh%i nông nghip: thành ngh chuyên bit: làng ngh (Bát Tràng, Vn Phúc), phng th công (Th(ng Long thi Tr0n có 61 phng th công); – Nhà nc tr c tip xây d ng xng th công: úc tin, ch to v) khí, xây d ng kinh ô (các quan xng, lao ng cng b+c theo ch binh dch). Lch s kinh t Vit Nam Lch s kinh t Vit Nam Làng gm Bát Tràng Lch s kinh t Vit Nam M t s s*n ph;m , gm Lch s kinh t Vit Nam Ngh làm giy dó 10.3.3. S phát trin ca th công nghip và kinh t hàng hóa Th công nghip • Gia t(ng s ngh th công, chuyên môn hóa sâu, phát trin thành nhiu l'nh v c nh% hn. • H-p tác và t ch+c lao ng phát trin trình cao. • Xây d ng các kinh ô Hoa L, Th(ng Long, xây d ng chùa, tháp thi Lý, Tr0n (tháp B*o Thiên, chuông Quy in, vc Ph Minh). Lch s kinh t Vit Nam 10.3.3. S phát trin ca th công nghip và kinh t hàng hóa Th công nghip • Th k XVIII, àng Trong, xng ca chúa Nguy8n ã úc -c c* súng ln, chuông ln, vc ,ng, ch to -c ,ng h, ln, tàu thy chy hi nc • Khai thác m% thic, k@m, ,ng, chì, vàng bc Trong các h0m m% ã áp dng hình th+c thuê lao ng và kinh doanh t nhân. Lch s kinh t Vit Nam Lch s kinh t Vit Nam Kinh ô Hoa L Lch s kinh t Vit Nam oan Môn in Kính Thiên Kinh thành Th(ng Long thi Lý – Tr0n Lch s kinh t Vit Nam Chùa Sùng Khánh Báo Thiên Lch s kinh t Vit Nam Súng th0n công triu Nguy8n 10.3.3. S phát trin ca th công nghip và kinh t hàng hóa Kinh t hàng hóa: t ng b c phát trin Nhà nc úc tin (“Thái Bình hng b*o” thi inh, “Thiên Phúc trn b*o” thi tin Lê, “Thun Thiên i b*o” thi Lý Thái T, “Nguyên Phong thông b*o” thi Tr0n Thái Tông). Nhà H, ã phát hành tin giy “Thông B*o h i sao”, vàng, bc, tin giy cùng lu hành. Thng nht n v o lng thi Tr0n và qui nh này -c lut hóa trong thi Lê. Lch s kinh t Vit Nam Tin úc Thái Bình hng b*o – Thi inh Lch s kinh t Vit Nam Tin úc Thiên Phúc trn b*o – Thi Tin Lê Tin úc Thun Thiên i b*o – Thi Lý Lch s kinh t Vit Nam Tin úc Nguyên Phong thông b*o - Thi Tr0n Thun Thiên nguyên b*o – Thi Lê S Lch s kinh t Vit Nam Thái +c thông b*o – Thi Nguy8n Lch s kinh t Vit Nam Tin giy Thông B*o h i sao (thi nhà H,) Bc nén thi Nguy8n Lch s kinh t Vit Nam * Kinh t hàng hóa H thng ch- làng, huyn, ph phát trin ti nh1ng ni giao thông thun tin và mt dân c cao (trao i hàng hóa trong vùng). Lch s kinh t Vit Nam Ch- Bi xa, Tây H,, Hà N i * Kinh t hàng hóa Xut hin làng chuyên buôn bán - s*n xut hàng hóa ã phát trin vi quy mô liên t>nh và toàn quc Buôn bán vi nc ngoài phát trin (c*ng Vân ,n thi Lý, Tr0n giao thng vi các nc lân cn; Ph Hin, H i An th k 17, 18 m r ng giao lu vi nhiu nc t b*n phng Tây) Lch s kinh t Vit Nam Lch s kinh t Vit Nam Chùa C0u do các thng nhân Nht B*n góp công xây d ng th k 17 Lch s kinh t Vit Nam M t tàu buôn vào thng c*ng Vân ,n Lch s kinh t Vit Nam Thng c*ng H i An cui th k> 18 M t trm buôn bán ca ngi B, ào Nha H i An th k XVII Lch s kinh t Vit Nam 10.3.4. S di chuyn các trung tâm kinh t S phát trin công thng nghip ã làm di chuyn nh1ng trung tâm kinh t, n*y sinh các thành th th k 17, 18 (Th(ng Long, Ph Hin, Phú Xuân, H i An, Thanh Hà, Gia nh) Thành th -c chia thành ph, phng rõ rt hn Thng nhân và dân nghèo thành th hình thành ông úc Lch s kinh t Vit Nam Lch s kinh t Vit Nam K= Ch- th k> 17 Lch s kinh t Vit Nam Ph Hin ÁNH GIÁ Kinh t t nhiên thng tr, nông nghip là ngành s*n xut ch yu, th CN và thng nghip ph thu c vào nông nghip Cui tk 18, 0u tk 19, ch PK Vit Nam d0n tan rã, QHSX PK lc hu c*n tr s phát trin kinh t - xã h i Vit Nam Con ng “B quan t%a c*ng” ca triu Nguy8n kìm hãm xã h i, nc ta không th thoát kh%i vòng thu c a ca TB phng Tây Lch s kinh t Vit Nam 10.4. BÀI HAC KINH NGHI7M S m mang b cõi và m r ng din tích t canh tác Kinh t t cp t túc và s phát trin nông nghip. S phát trin các ngh th công và kinh t hàng hóa S hình thành các thành th và vai trò ca làng xã trong s phát trin kinh t. Lch s kinh t Vit Nam

Các file đính kèm theo tài liệu này:

chuong_10_kt_vn_thoi_ky_pk_6973.pdf