Sinh thiết và kỹ thuật giải phẫu bệnh – tế bào học

SINH THIEÁT VAØ KYÕ THUAÄT GIAÛI PHAÃU BEÄNH – TEÁ BAØO HOÏC SINH THIEÁT Quan troïng Quyeát ñònh chaån ñoaùn Höôùng daãn ñieàu trò, theo doõi Thaày thuoác laâm saøng thöïc hieän SINH THIEÁT ??? Laáy maãu moâ ra khoûi cô theå ñeå chaån ñoaùn Thöôøng chæ caàn maãu moâ nhoû Tuøy tröôøng hôïp, coù theå: - Chæ caàn caïo nheï qua moät vuøng: teá baøo coå töû cung (Pap’s). - Laáy maãu moâ baèng keàm qua noäi soi - Baèng kim xuyeân qua da: thaän, gan… - Laáy toaøn boä toån thöông qua phaãu thuaät. SINH THIEÁT MOÄT PHAÀN Chæ laáy maãu nhoû nhaèm chaån ñoaùn Toån thöông quaù lôùn Toån thöông ôû saâu Qua oáng noäi soi, baèng kim SINH THIEÁT TROÏN Chaån ñoaùn, Ñieàu trò ñoàng thôøi Phaãu thuaät nhoû, lôùn > 2 laàn maãu moâ gan Moãi maãu: daøi > 2cm Thôøi gian: ñaâm kim, caét, ruùt kim chæ trong 1phuùt Sinh thieát gan Sinh thieát toån thöông cuûa vuù Sinh thieát xöông Ñöôøng moå: Theo truïc cuûa chi Tröïc tieáp töø da, qua caân cô vaøo xöông Nhieàu vò trí, traùnh choã hoaïi töû, xuaát huyeát, moâ vieâm phaûn öùng. Maãu sinh thieát Sinh thieát baèng baøi chaûi Töû cung Sinh thieát tuyeán tieàn lieät qua ngaû tröïc traøng Duïng cuï sinh thieát moâ meàm Sinh thieát da Bôø phaãu thuaät trong sinh thieát troïn YEÂU CAÀU CUÛA SINH THIEÁT ÑUÙNG: khoâng khoù nhöng cuõng khoâng ñôn giaûn. ÑUÛ: ñuû thaønh phaàn, ñuû löôïng moâ toái thieåu caàn cho vieäc chaån ñoaùn. SINH THIEÁT: ÑUÙNG Phaûi coù kinh nghieäm: - ñoái vôùi nhöõng toån thöông coøn nhoû hoaëc khoâng coù bieåu hieän roõ reät veà ñaïi theå Neân laáy nhieàu vò trí Tröôøng hôïp ñaëc bieät: ñuùng höôùng sinh thieát (GERD: vuoâng goùc vôùi thaønh TQ)… Laëp laïi sinh thieát khi keát quaû aâm SINH THIEÁT: ÑUÛ Thaän coù oáng thaän vaø ít nhaát 5 vi caàu Gan coù ít nhaát 5 khoaûng cöûa Daï daøy, ruoät: qua nieâm maïc Haïch limphoâ: troïn haïch Vöøa moâ bình thöôøng (töông ñoái bình thöôøng) vöøa moâ beänh ÑUÙNG, ÑUÛ, AN TOAØN Naém vöõng beänh caûnh LS Hieåu bieát giaûi phaãu hoc, beänh hoïc Kinh nghieäm veà sinh thieát Coù duïng cuï thích hôïp Giöõa moâ laønh vaø moâ beänh, laáy saâu Sinh thieát nhieàu choã, ôû rìa toån thöông Noäi soi: coá gaéng laáy ñuû lôùn > 5mm Beänh phaåm moå: göûi troïn SINH THIEÁT TÖÙC THÌ: CAÉT LAÏNH Maùy caét laïnh: -20 – 40 ñoä C Beänh phaåm töôi (khoâng ngaâm formol, alcool…) Thôøi gian: caét 5-10’, nhuoäm 5-10’, ñoïc 5-10’ Öu: nhanh, keát quaû ngay Baát lôïi: trang bò ñaét tieàn, chæ ñònh haïn cheá Thöôøng aùp duïng: u vuù, tuyeán giaùp, ñoâi khi moâ meàm, haïch, buoàng tröùng… CHAÅN ÑOAÙN TEÁ BAØO HOÏC CHÆ ÑÒNH LÖU YÙ Chæ thöc hieän khi coù toån thöông nghi ngôø treân laâm saøng. Khoâng coù chæ ñònh cho nhöõng toån thöông quaù nhoû khoâng nhaän ñöôïc treân LS. CHOÁNG CHÆ ÑÒNH Beänh nhaân ñang ho: tuyeán giaùp, xuyeân loàng ngöïc Böôùu theå caûnh Vieâm tuyeán tieàn lieät Cô ñòa chaûy maùu, ñang duøng thuoác choáng ñoâng. Nghi böôùu maùu Khí pheá thuûng tieán trieån: Choïc xuyeân loàng ngöïc Beänh nhaân khoâng hôïp taùc. NHÖÕNG CAÂU HOÛI CHO FNA Ñau ? Chaûy maùu / tuï maùu ? Ñoä chính xaùc: - ngöôøi thöïc hieän ñuùng- xöû lyù tieâu baûn – ñoïc tieâu baûn Laøm naëng beänh: gieo raéc tb ung thö, buøng phaùt ung thö. Khi naøo caàn laøm laïi sinh thieát sau ñoù? Caàn: khi khoâng roõ hay khoâng phuø hôïp LS Khoâng caàn: roõ, phuø hôïp LS vaø caùc XN khaùc… KYÕ THUAÄT GIAÛI PHAÃU BEÄNH Coá ñònh beänh phaåm Formol 10%, Bouin: Theå tích cuûa dung dòch coá ñònh gaáâp 20 laàn theå tích beänh phaåm. FNA: alcool 90 – 100 độ Caét loïc beänh phaåm Xöû lyù moâ Formol 10% Alcohol noàng ñoä 700 taêng daàn ñeán 1000 Xy len Paraffin loûng 600C Paraffin ngaám hoaøn toaøn vaøo töøng teá baøo Vuøi neán Caét moûng Caùc laùt caét coù ñoä daøy 5 micromet Nhuoäm Quan saùt döôùi kính hieån vi  CHAÅN ÑOAÙN XÖÛ LYÙ KEÁT QUAÛ 1. Phuø hôïp LS –GPB 2. Khoâng phuø hôïp LS – GPB: Döông giaû AÂm giaû Khi aâm khi döông Nhieàu chaån ñoaùn khaùc nhau treân cuøng moät beänh phaåm Phuø hôïp LS –GPB Phaûi ñuû chi tieát laâm saøng: tuoåi, giôùi, nôi laáy, kyõ thuaât laáy( moå, noäi soi…), thôøi ñieåm laáy… Phaûi ñuû chi tieát beänh hoïc: teân khoa hoïc (carcinoma, sarcoma, papilloma…), ñoä bieät hoùa, ñoä xaâm nhaäp… Khoâng phuø hôïp LS – GPB: I. Döông giaû: hieám 2. AÂm giaû: thöôøng gaëp trong sinh thieát/noäi soi do: Beänh phaåm nhoû,bò bieán daïng do keïp ST Laáy khoâng ñuùng choã caàn laáy Ñoïc soùt 3. Khi aâm khi döông: laáy ôû caùc vò trí coù ñaëc tính khaùc nhau 4. Nhieàu chaån ñoaùn treân cuøng moät beänh phaåm: Loaïi beänh khoù, nhaát laø ung thö khoâng bieät hoùa. Trình ñoä chuyeân moân cuûa ngöôøi ñoïc. HOAÙ-MOÂ-MIEÃN DÒCH trong chaån ñoaùn giaûi phaãu beänh Carcinoâm tuyeán bieät hoùa keùm ? Sarcom môõ? Giaûi phaãu beänh kinh ñieån Carcinoâm khoâng bieät hoùa ? Lymphoâm? Giaûi phaãu beänh kinh ñieån * Coù bieän phaùp naøo ñeå giaûi quyeát vaán ñeà ? DUØNG HOÙA-MOÂ-MIEÃN DÒCH HOAÙ-MOÂ-MIEÃN DÒCH LAØ GÌ?        Phöông phaùp nhuoäm ñaëc bieät Phaûn öùng mieãn dòch + hoaù chaát Laøm loä roõ caùc khaùng nguyeân hieän dieän trong baøo töông hoaëc maøng teá baøo hoaëc nhaân - Mieãn dòch huyønh quang - Mieãn dòch men * Hoaù-moâ-mieãn dòch - giuùp xaùc ñònh nguoàn goác teá baøo xaùc ñònh vi sinh vaät gaây beänh thöïc hieän treân khoái neán hoaëc moâ töôi quan saùt döôùi kính hieån vi quang hoïc döông tính aâm tính HAÏN CHEÁ CUÛA HOÙA-MOÂ-MIEÃN DÒCH Khoâng theå cho chaån ñoaùn thöôøng qui Khoâng phaân bieät ñöôïc u laønh vaø u aùc Ñaét tieàn  caàn caân nhaéc khi löïa choïn KHI NAØO DUØNG HOAÙ MOÂ-MIEÃN DÒCH ? Khi khoâng töông hôïp giöõa keát quaû giaûi phaãu beänh vaø tình huoáng laâm saøng Khi caàn xaùc ñònh nguoàn goác teá baøo ñeå phaân bieät u naøy vôùi u khaùc Khi caàn xaùc ñònh moät soá vi sinh vaät: HBV, HPV, Helicobacter pylori, Cytomegalovirus... MỐI QUAN HỆ BS GPB VAØ BS LAÂM SAØNG Khaùch quan vaø khoa hoïc, khoâng ñaùnh ñoá nhau Thaùi ñoä cuûa BS GPB vaø BS laâm saøng Thaùi ñoä cuûa BS GPB vaø BS laâm saøng Cuøng ñoàng haønh Duø ñoâi khi phaûi chaáp nhaän söï khaùc bieät Thaùi ñoä cuûa BS GPB vaø BS laâm saøng Thaùi ñoä cuûa BS GPB vaø BS laâm saøng Hôïp taùc chaët cheõ ñeå cuøng coù lôïi hôn Khi keát quaû aâm tính hay khoâng phuø hôïp: chia seû khoù khaên, trao ñoåi yù kieán Thaùi ñoä cuûa BS GPB vaø BS laâm saøng